Seminarski rad, operezivanje u Srbiji i drugim zemljama, porezi na potrosnju
POREZI
POREZ-su jedan od prihoda države i u čitavom poreznom sustavu su najvažniji i najizdašniji javni prihod. OPRAVDANOST OPRAVDANOST UBIRANJA POREZA: 1. TEORIJ !I"E#$.TEORIJ %&O'OR( SOCIJALISTIČKA) ,).TEORIJ ,).TEORIJ *IJE+E , TEORIJ O!I&%R+J# O!I&%R+J# TEORIJ %/I' %/I'+J# +J# 0.TEORIJ 0.TEORIJ REPRO%2*IJE REPRO%2*IJE POREZ# 3.OR&+!2 TEORIJ# 4.TEORIJ /RT'E OBLIGATORNE OBLIGATORNE KARAKTERISTIKE POREZA: 1.PRI!I"+O!T POREZ-o5veza p6a7anja poreza tre5a izvršiti odnosno otrpjeti otrpje ti san89ije 8oje su u istom za8onu 8ao i sam porez iz:6asane za s6učaj nepoštovanja iz:6asane o5veze. $.ERI' $.ERI'TI'+O!T (IZ'EE+O!T POREZ-država pravo uvo;enja i u5iranja poreza uteme6juje iz I+TERE!%-znači da 7e se prihodi u5rani oporezivanjem upotrije5iti za zadovo6javanje javno: interesa te da se ne mo:u is8oristiti za zadovo6javanje privatnih interesa o:raničeno: o:raničeno: 5roja oso5a. FAKULT AKULTATIVNE KARAKTERISTIKE KARAKTER ISTIKE POREZA: POREZA : 1.+EE!TI+IR+O!T 1.+EE!TI+IR+O!T POREZ-namjena trošenja prihoda u5ranih porezima nije unaprijed utvr;ena# oni se u5iru iz raz6ičitih izvora# raz6ičitim porezima i od raz6ičitih o5vezni8a i s6uže za podmirenje javnih potre5a $.POREZI !% +O'?+I PRI@O R/'E- isti9anje ovo: o5i6ježja poreza čini se i suvišnim i nepotre5nim# me;utim u pose5nim uvjetima 8ao sto su rat# e6ementarne nepo:ode# :osp.potresi i s6.porez se može u5rati i u naturi. Ta8vi Ta8vi su s6učajevi rijet8i i 8rat8o traju. WAGNEROVA ČETIRI NAČELA OPOREZIVANJA , OPOREZIVANJA , 1. AI++*IJ!2O AI++*IJ!2O - PO"ITI?2 +?E" OPOREZI'+J OPOREZI'+J a NAČELO IZDAŠNOSTI- u IZDAŠNOSTI- u se5i sadržava zahtjev za ta8vim porezima# čijom 7e se primjenom pri8upiti masa masa novčanih sredstava sredstava 8oja 7e 5iti dovo6jna za podmirenje podmirenje javnih rashoda. 5NAČELO 5NAČELO ELASTIČNOSTI- sadržava ELASTIČNOSTI- sadržava zahtjev da porezni sustav u 9ije6ini# pa ta8o i pojedini porezi# 5ude iz:ra;en ta8o da se re6ativno 6a8o# 5ez 5itnijih promjena i du:otrajnih pro9edura može pri6a:oditi novonasta6im pri6i8ama. $.E2O+O>!2O-PO"ITI?2 $.E2O+O>!2O-PO"ITI?2 +?E" aNAČELO aNAČELO IZBORA POREZNOG IZVORA-sadržava IZVORA -sadržava zehtjev da se#ponajprije# 8ad :od je mo:u7e i u pravi6u tre5a oporezivati oporezivati prihod odnosno dohoda8# a samo iznimno iznimno na što 8ra7i ro8 imovina. 5NAČELO 5NAČELO IZBORA VRSTE POREZAPOREZA- je nače6o u 8ojem je sadržan zahtjev da se že6jeni# namjeravani 9i6j oporezivanja optima6no može dose7i samo jednim odre;enim poreznim o56i8om. ).!O*IJ"+O-PO"ITI?2 +?E" aNAČELO aNAČELO OPĆE POREZNE OBVEZE-sadržava OBVEZE-sadržava zahtjev za ta8vim oporezivanjem# 8od 8oje: ne7e 5iti utvr;enih poreznih izuze7a# 8oja 5i 8ao porezni privi6e:ij priznava6a odre;enim s6ojevima stanovni8a 5NAČELO 5NAČELO RAVNOMJERNOSTI RAVNOMJERNOSTI-- sadržava zahtjev za oporezivanjem u 8ojem je
porezni teret ravnomjerno raspore;en na sve porezne o5vezni8e. 0. POREZ+O- TE@+I?2 +?E" a NAČELO ODREĐENOSTI POREZA- sadržava zahtjev da sva pitanja vezana uz o5vezu p6a7anja poreza 5udu re:u6irani pravnim propisima. 5NAČELO UGODNOSTI PLAĆANJA POREZA- sadržava zahtjev da sva pitanja vezana uz oporezivanje 5udu re:u6irana ta8o da o5veza p6a7anja poreza izazove što manji otpor u poreznih o5vezni8a VRSTE POREZNIH OBLIKA: 1$ 1.SUBJEKTNI I OBJEKTNI POREZI- 8od su5je8tno: o56i8a se uzimaju u o5zir ne8e spe9i<čne# upravo za tu svrhu upravo za tu svrhu pdre;ene o8o6nosti vezane uz porezno: o5vezni8a 8ao npr.5račni status# životna do5# dje9a i zdrastveno stanje dje9e# je6i 5račni dru: zapos6en.. u s6učajevima 8ad je za oporezivanje re6evantan is86jučivo predmet(o5je8t oporezivanja# a uop7e nije važno t8o je o5vezni8 poreza utvr;eno: za taj o5je8t-radi se o o5je8tnim porezima. $.REPARTICIJSKI I KVOTNI POREZI- reparti9ijs8i porezi 8od 8ojih država je unaprijed utvrdi6a iznos poreza 8oji 7e u5irati na odre;enom području# a6i pritom porezni o5vezni9i unaprijed ne znaju 8o6i8o 7e od to: u8upno: iznosa otpasti na pojedino: od njih. 2votni porezi 8od 8ojih porezni o5vezni8 točno zna 8o6i8i iznos tre5a p6atiti da 5i podmirio svoj porezni du:# a6i država ne zna 8o6i8o 7e od tih poreza pri8upiti prihoda ).FUNDIRANI I NEFUDIRANI POREZI-Bundirani porezi su porezni prihodi 8oji pritječu od oporezivanja sta6nih izvora# a neBundirani su porezni prihodi 8oji pritječu od nesta6nih izvora. 0.KATARSKI I TARIFNI POREZI-8atars8i porezi oni porezi 8oji se u5iru na teme6ju utvr;ivanja poreza načinjeno: prema za to re6avantnim poda9ima 8oji su uvedeni u 8atars8e 8nji:e. TariBni porezi su oni 8oji se poreznim o5evzni9ima utvr;uju prema poda9ima navedenim u tari<# 8oja je s6už5eni popis podata8a važnih za oporezivanje. 3.OPĆI I NAMJENSKI POREZI- op7i porezi oni porezi prihodima 8ojima se podmiruju državne potre5e op7enito# a da se pritom nijedan porez ne u5ire za unaprijed ve7 točnu utvr;enu svrhu. +amjens8i porezi riječ je 8ad 7e se sredstva pri8up6jena odre;enim porezom upora5iti samo i upravo za ože 5iti a8tivni i pasivni. $. POREZNI OBVEZNIK -pasivni porezni su5je8t# porezni dužni8. ).KONAČNI PLATAC- oso5a 8oja u oporezivanju sudje6uje na taj način# što 8onačno snosi porezni teret# oso5a 8oja ne može preva6iti porezni teret na dru:u oso5u 5it 7e 8onačni p6ata9. 0.POREZNI DESTINATAR- oso5a raz6ičita od poreznih o5vezni8a# 8oja po namjeri za8onodav9a nosi porezni teret. 3.POREZNI JAMAC-oso5a 8oja jamči da 7e porezni o5vezni8 podmiriti svoju poreznu o5vezu# odnosno 8oja 7e tu o5vezu podmiriti umjesto nje:a. 4.POREZ+I P"T*- je oso5a 8oja p6a7a porez u ime i za račun porezno: o5vezni8a. MATERIJALNI ELEMENTI OPOREZIVANJA: 1.POREZNI IZVOR- je izvor iz 8oje: je mo:u7e p6atiti porez. Postoje dva izvora oporezivanja a to su dohoda ! !"o#!$a
$.POREZNI OBJEKT -činjeni9e# prava# do:a;aji i s6.8oji su poreznim propisima po56iže utvr;eni dio porezno: izvora# 8oji 7e 5iti predmetom oporezivanja odnosno iz 8oje: 7e se p6a7ati porez ).POREZNA OSNOVICA-8vantitativno i 8va6itativno de
Porezna zastara-je vrijeme 8ad utnjuju ne8a prava 8oja su povezana s p6a7anjem odnosno pri8up6janjem poreza. POREZNA AMNESTIJA-je vrsta porezne po:odnosti 8oja se sastoji u tome da se povezanim o5vezni9ima 8oji o5vezu p6a7anja poreza nisu podmiri6i na vrijeme# omo:u7i da to učine i 8asnije uz oprost i6i smanjenje 8azne radi nepravodo5no: p6a7anja poreza POREZNA TAJNA-o5veza poreznih s6už5eni8a da ne o5je6odanjuju podat8e o osos5i 8ao i oso5nim o8o6nostima porezno: o5vezni8a POREZ+O TIJE"O (OR&+ POREZ+ 2O>I!IJ
POREZ+I !%!T'-s8up poreznih o56i8a 8oji u svojoj u8upnosti dje6uju unutar postoje7e: so9io-e8onoms8o: i po6itič8o: sustava ispunjavaju9i postav6jene mu
METODE UTVR*IVANJA POREZNE OSNOVICE: %TO>T!2 I"I I+I*IJR+ >ETO-porezna se osnovi9a može utvrditi na osnovi ne8ih 6a8o uoč6jivih i vid6jivih izvanvanjs8ih zna8ova i činjeni9a 8oje 5i tre5a6e 5iti po8azate6ji porezne sposo5nosti porezno: o5vezni8a. >I+I!TRTI'+ I"I !"%/E+ >ETO-a8o poreznu osnovi9u utvr;uje ETO-porezna osnovi9a se utvr;uje na osnovi podata8a 8oje je ETO-metoda prijave dru:ih oso5a pri utvr;ivanju porezne osnovi9e je ona metoda primjenom 8oje ETO PRIAI2*IJE-utvr;uje se ta8o da se odre;ene o8o6nosti važne za oporezivanje jedno: porezno: o5vezni8a uspore;uju s ta8vim o8o6nostima ve7 oporezovano: porezno: o5vezni8a. POREZNE STOPE-'e6ičina porezno: tereta u donosu na poreznu osnovi9u.+ajčeš7e su u postot8u i6i u promi6u VRSTE: 1. PROPOR*IO+"+E -Porezna stopa uvije8 ostaje nepromijenjena#%vije8 u istom razmjeru sa poreznom osnovi9om#Re6ativno porezno optere7enje se ni8ada ne mijenja.+e utječe na promjene u re6ativnim odnosima e8onoms8e sna:e izme;u raz6ičitih poreznih o5vezni8a.%vjetovano odsustvom oso5nih od5ita8a i6i iznosa 8oji se od5ijaju od porezne osnovi9e $. PRO&RE!I'+E-o pro:resivnim poreznim stopama je riječ 8ad se na poreznu osnovi9u ve7u od prethodno navedene u poreznoj tari<# utvrdi i porezna stopa viša od one 8oja je utvr;ena za tu# nizu poreznu osnovi9u. Prema načinu na 8oji se pro:resivne 8amatne stope mo:u primjeniti# raz6i8uju se dire8tna i indire8tna pro:resija. ire8tna pro:resija je rezu6tat primjene rastu7ih poreznih stopa dire8tno na iznos porezne osnovi9e na 8oju se odnose. +eposredna primjena na poreznu osnovi9u, D#!&' #()*',
puna pro:resija(Porezna stopa utvr;ena za porezni razred se primjenjuje na 9je6o8upni iznos rašč6anjena(Pove7ana porezna stopa se primjenjuje samo na uve7ani dio osnovi9e Indire8tna pro:resija može proiza7i 8ao rezu6tat načina 8om5ina9ije ne8ih za oporezivanje važnih e6emenata primjenom porezne tariBe 8oja po svojem vanjs8om iz:6edu su:erira da 7e rezu6tat oporezivanja 5iti propor9iona6no oporezivanje#a6i 7e stvarni rezu6tat 5iti dru8čiji. ). RE&RE!I'+E-Pove7anje porezne osnovi9e smanjuje poreznu stopu#Rijet8a primjena re:. stopa u pra8si#%čina8 posredno: oporezivanja dohot8a može dovesti do re:resivno: eBe8ta#%čin9i re:resivno: oporezivanja vid6jivi su najviše 8od posredno: oporezivanja POREZNA EVAZIJA-iz5je:avanje p6a7anja poreza 8ao pos6jedi9a odre;enih 9inid5i i propustanja 8oja poduzima porezni o5vezni8. Z2O+IT E'ZIJ-z5o: nje porezni o5vezni8 ne7e do7i u su8o5 s pravnim propisima# moze 5iti, aNAMJERAVANA- postoji u s6učaju 8ad je porezni o5vezni8 poduzeo ne8e postup8e upravo zato da 5i iz5je:ao p6a7anje poreza#s6učajevi 8ad je o5vezni8 u ta8vim svojim a8tivnostima motiviran že6jom i namjerom da iz5je:ne p6a7anje poreza. 5NENAMJERAVANA-jav6ja se onda 8ad je iz5je:avanje p6a7anja poreza s6učajna#nep6anirana pos6jedi9a ne8ih a8tivnosti porezno: o5vezni8a#8oje je on poduzeo u ostvarivanju sasvim dru:o: učin8a. +EZ2O+IT E'ZIJ-porezni o5vezni8 se su8o56java s pravnim propisima jav6ja se u o56i8u, aPOREZNA UTAJA-jest iz5je:avanje p6a7anja dire8tnih poreza a nastaje ta8o što porezni o5vezni8 pri8rije činjeni9e# do:a;aje i6i radnje re6evantne za oporezivanje. 5KONTRABANDA (8rijumčarenje-jest neza8onita porezna evazija 8od 8oje se iz5je:ava p6a7anje indire8tnih poreza# da86e poreza 8oji se p6a7aju pri6i8om trošenja dohot8a#tj.pri6i8om 8upovanja odre;enih do5ara i6i p6a7anja odre;enih us6u:a. PREVALJIVANJE POREZA 2"!IAI2*IJ, Po !$*'$+!&! , že6jeno i neže6jeno preva6jivanje Po )"&'(o#!"a, unaprijed i unazad Po o,!!$! , višestru8o i jednostru8o Po )"&'(. / dija:ona6no AZE PRE'"JI'+J, 1. P'(.)!&a D utvr;ivanje porezno: o5vezni8a $. R'0'(.)!&a D početa8 preva6jivanja ). I$+!d'$+!&a D pos6jedi9e preva6jivanja D utvr;ivanje identiteta destinatara 0. D!1.2!&a D e8onoms8i učina8 preva6jivanja VI+ESTRUKO OPOREZIVANJE-oporezivanje 8od 8oje: porezni o5vezni8 u jednom poreznom razdo56ju p6a7a dva i6i vise poreza. Jav6ja se 8ao,
1.2%>%"IR+JE POREZ-postoji 8ad jedan porezni o5vezni8 na isti porezni izvor p6a7a više raznovrsnih poreza. E6ementi 8umu6iranja su, 1 porezni o5vezni8# 1 porezni izvor# vise raznovrsnih poreza. $.+OPOREZI'+JE-se jav6ja 8ad jedan porezni o5vezni8 p6a7a više istovrsnih poreza teritorija6nim jedini9ama raz6ičito: ran:a. E6ementi
nadpoporezivanja, 1 porezni o5vezni8# više istovrsnih poreza# više poreznih vjerovni8a raz6ičito: ran:a. ).'O!TR%2O OPOREZI'+JE-postoji onda 8ada jedan porezni o5vezni8 mora zadovo6jiti poreznu o5vezu p6a7anjem istovrsno: poreza na isti izvor oporezivanja dvoj9i poreznih vjerovni8a isto: ran:a istodo5no. E6ementi dvostru8o: oporezivanja, 1 porezni o5vezni8# isti i6i istovrsni porez# jedan porezni izvor# vise poreznih vjerovni8a isto: ran:a# dvostru8o istodo5no p6a7anje. POREZNI SUSTAV-s8up poreznih o56i8a 8oji u svojoj u8upnosti dje6uju unutar postoje7e: so9io-e8onoms8o: i po6itič8o: sustava ispunjavaju7i postav6jene mu us:rave , Porezni sustav mora 5iti izdašan. Teret oporezivanja i doprinos o5vezni8a
