PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
İÇİNDEKİLER 1. ASENKR ASENKRON ON MOTOR MOTORA A YOLVERM YOLVERME E YÖNTEML YÖNTEMLERİ ERİ 2. ASENKR ASENKRON ON MOTOR MOTORA A YILDIZ YILDIZ ÜÇGEN ÜÇGEN YOLV YOLVERM ERME E 3. TAŞIYI TAŞIYICI CI NAKİL NAKİL ARACI ARACI KONTRO KONTROLÜ LÜ 4. BOYA BOYA KAZA KAZANI NI DENE DENETİ TİMİ Mİ 5. DOLU DOLUM M TESİ TESİSİ Sİ OTO OTOMA MASY SYON ONU U 6. ZAMAN ZAMAN (TIME ) DİYAGRAML DİYAGRAMLARINDA ARINDA PLC PROGRA PROGRAMININ MININ YAZILM YAZILMASI ASI 7. OTOMATİK OTOMATİK GİRİŞ KAPISININ KAPISININ PLC ÜZERİNDEN ÜZERİNDEN KONTROLU KONTROLU 8. BİLGİ YARIŞMA YARIŞMASI SI OTMOSYON OTMOSYON DÜZENEĞİ DÜZENEĞİ DENETİMİ DENETİMİ
31
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
DENEY NO : 1 DENEY ADI : ASENKRON MOTORA YOLVERME YÖNTEMLERİ DENEYİN AMACI: Bu çalışmada, endüstride genel olarak kullanılan kısa devre çubuklu asenkron motoru kesikli ve sürekli sürekli çalıştırabilmek için gerekli olan PLC ladder ve boolean programının yazılması yazılması ve Giriş / Çıkış (I/O), SET / RESET (S/R) komutlarının kullanımının incelenmesi amaçlanmaktadır. amaçlanmaktadır. TEORİK BİLGİ : Bilindiği gibi PLC endüstriyel uygulamalarda motor, selenoid valf , kontaktör ve bunun gibi çeşitli cihazların kontrolünde kullanılmaktadır. Kontrol işlemi ise PLC’ ye yazılan program ile gerçekleştirilmektedir. Bu deneyde kontrol edilmek edilmek istenen asenkron motorun motorun güç ve kontrol devresi bağlantı bağlantı şeması Şekil 1 de verilmektedir. R S T R
I0.0
N
I0.1
Q0.0
Q0.0
3
~
Şekil 1. Şekil 1’ den de anlaşılacağı gibi input olarak iki adet buton ve çıkış olarak ise bir adet kontaktör kullanılmıştır.
Gerekli Bilgiler: 1- Normalde Açık ve Kapalı Kontak
n (bit):b (bit):bura uraya ya kontağ kontağın ın adres adresii yazıl yazılır ır bu adres counter, iç röle zamanlayıcı olabilir
Sembol: Açıklama: n
n n adresinin değeri 1 olduğu zaman normalde açık kontak kapanır. Normalde
İşlem Faktörleri (Operandlar):
açık bir kontak kapandığında enerji akışı olur. 32
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ Seri Seri bağl bağlan andı dığı ğı zama zaman, n, norm normal alde de açık açık kontak, takip eden Ladder elemanıyla lojik olarak AND'lenmiş olur. Paralel
bağlandığında ise OR mantığı kullanılmış olur
2-Çıkış
Bobinin bağlı olduğu hatta enerji geldiği zaman çıkış rölesi çeker ve n adresi 1 olur. DEĞİL (Güç Akışını Ters çevir) kontağı bir bir çıkış çıkış bobini bobininin nin önüne önüne yerleş yerleştiri tiriler lerek ek ters çevrilmiş bir çıkış oluşturulabilir.
Sembol: n
Yukarıda bilgileri verilen komutların komutların kullanılması ile kısa devre çubuklu çubuklu bir asenkron motor gerektiği şekilde kontrol edilebilmektedir.
Süreç (Process) ‘ in Tanımı 1. SÜREÇ Aşamalar : 1 – 1. Butona basıldığında motor ileri yönde çalışmaya başlasın , çekildiğinde motor dursun. 2 – 1. Butona basılı iken 2. Butona basılır ise motor dursun.
2. SÜREÇ Aşamalar : 1 – 1. Butona basıldığında motor ileri yönde çalışmaya başlasın , çekildiğinde motor çalışmaya devam etsin. 2 – 2. Butona basılır ise motor dursun.
İSTENİLENLER 1.
İki süreç süreçte te tanıml tanımlana anann aşamala aşamaları rı ilk olarak olarak norm normald aldee kapalı kapalı butonl butonlar ar ile daha daha sonra sonra ise ise norma normalde lde açık butonla butonlarr ve son olarak olarak da biri biri açık açık diğeri diğeri kapalı kapalı buton buton kullanar kullanarak ak gerçekleştirecek PLC Programı ladder ve boolean dilinde yazınız.
2.
PLC PLC Bağ Bağla lant ntıı şema şeması sınnı çiz çiziniz iniz..
PLC GİRİŞ ÇIKIŞ ADRES TABLOSU
33
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
ADI Stop Start Motor
ADRES I0.0 I0.1 Q0.0
34
ACIKLAMA Stop butonu Start butonu Çıkış rölesi
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
OUTPUT UT Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
S7-200 I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
INPUT
35
RTS
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
DENEY NO: 2 DENEY ADI : ASENKRON MOTORA YILDIZ ÜÇGEN YOLVERME DENEY DENEYİN İN AMACI: AMACI: Endüs Endüstri tride de genel genel olarak olarak kullan kullanıla ılann kısa kısa devre devre çubukl çubukluu asenkr asenkron on motorl motorları arınn yıldız yıldız üçgen üçgen yol verme verme progra programın mının ın yazılm yazılması ası ve zaman zamanlay layıcı ıcılar ların ın (Time (Timer) r) kullanımının incelenmesi amaçlanmıştır. TEORİK BİLGİ : Bu deneyde deneyde kontrol edilmek edilmek istenen asenkro asenkronn motorun güç ve kontrol kontrol devresi bağlantı bağlantı şeması Şekil 2 de verilmektedir. R OUTPUT R S T UT I0.0 I0.1 R T S Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
S7-200
Q0.0
I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
Q0.0
Q0.2
Q0.2
Q0.0
INPUT
Q0.2
Q0.1
T37
Q0.1 T37 Q0.2
3
~
Q0.2
Şekil 2
Şekil 2 ‘ den de anlaşılacağı gibi giriş ( input ) olarak iki adet buton , çıkış ( output ) olarak ise üç adet adet kontaktör ve zamanlayıcı zamanlayıcı olarak bir zaman rölesi kullanılmaktadır. kullanılmaktadır.
36
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
Gerekli Bilgiler: 1- Zaman Rölesi Tüm PLC’ li sistemlerde sistemlerde zamanlayıcı zamanlayıcı (timer) (timer) ile amaçlanan amaçlanan bir zaman dilimi sonrasında sonrasında zamanlayıcının zamanlayıcının çıkışını ON durumuna geçmesidir. Sembol: TXXX IN TON
PT Txxx Txxx (word) (word):: CPU 212: 212: 32-6 32-633 CPU 214: 32-63, 96-127 CPU 215/216: 32-63, 96-255 PT (word (word): ):
isteni istenilen len geci gecikme kme mikt miktarı arını nı tespit tespit edilm edilmes esii için gere gerekli kli olan olan zaman zaman sab sabiti itidir dir.. sabit bir değer atanabildiği gibi bir adresten o adrese ait verilerde atanabilir.
Düz zaman zaman rölesi (TON) (TON) kutusu, kutusu, tetikleyen tetikleyen girişi girişi (IN) enerjili enerjili yani lojik lojik 1 olduğu olduğu sürece sürece maksimum zaman değerine kadar çalışır. Eğer Txxx >= Ayar Değeri (PT) ise, çıkış biti T set edilir. Sayma esnasında IN girişi 0 olursa sayma durur ve röle sıfırlanır. Aşağıdaki tabloda CPU'lardaki zaman rölesi numarasına göre sayma kademesi (veya çözünürlük) görülmektedir. Zaman rölesinin ayarı PT değeri ile bu kademenin çarpılmasıyla oluşur. Örneğin T32 için PT= 10000 ise, bu 10.000 x 1 ms= 10 sn'ye karşılık gelir. Yani zaman rölesi IN girişi geldiği sürece 10 sn bekleyecek (ama bu esnada 1 ms'lik kademeler halinde sayacak), sonra çıkışı 1 olacaktır. Sayma her durumda maksimum değere ulaşılınca durur ki bu da PT değerinin alabileceği en yüksek değerdir (32767). Bir başka deyişle bir zaman rölesini en fazla 3276.7 sn (yakl. 54 dakika)'ye ayarlayabilirsiniz. Durum tablosunda, zaman rölesi ve sayıcı değerlerini bit veya word olarak izleyebilirsiniz. Bit olarak izlediğinizde çıkış durumu (açık veya kapalı) görüntülenir. Word olarak izlediğinizde anlık değer görüntülenir. Çözünürlük
Maksimum Zaman
CPU 212
CPU 214
1 ms 10 ms 100 ms T255
32.767 saniye 327.67 saniye 3276.7 saniye
T32 T33-T36 T37-T63
T32, T96 T32,T96 T33-T36T97-T100 T33-T36T97-T1 -T100 T37-T63T101-T1 -T127 T37-T63T101-
37
CPU 215/216
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
Süreç (Process) ‘ in Tanımı 1. SÜREÇ Aşamalar : 1 – 1. Butona basıldığında Q0.0 ve Q0.1 nolu çıkışlar aktif olsun. NOT: Böylece motor yıldız olarak çalışmaya başlar. 2 – 5 sn sonra Q0.2 nolu çıkış aktif olsun ve Q0.2 aktif olunca Q0.1 inaktif hale geçsin. NOT: Böylece motor üçgen olarak çalışmaya başlar. 3- I0.0 nolu butona basıldığında Q0.0, Q0.1 ve Q0.2 çıkışları inaktif hale geçsin . NOT: Böylece motor durur.
İSTENİLENLER 1. Süreçte Süreçte tanımla tanımlanan nan aşama aşamaları ları ilk olarak olarak normalde normalde kapa kapalı, lı, normald normaldee açık butonlar butonlar ve zamanl zamanlay ayıcı ıcıları ları (timer (timers) s) kullan kullanara arakk proces processs tanımı tanımınla nlanan nan işlem işlemler lerii aşamal aşamaları arını nı gerçekleştirecek gerçekleştirecek PLC Programı ladder ve boolean dilinde yapınız. 2. Yıldız Yıldız kontak kontaktör törünü ününn devre devreye ye girmesin girmesinde denn bir müddet müddet sonra sonra (1 sn) sn) M kontak kontaktör törüü devreye alınıp daha sonra (5sn) üçgen kontaktörü devreye girecek biçimde yeni bir PLC programı yazınız? 3. PLC Bağlan Bağlantı tı şema şemasın sınıı çizin çiziniz. iz. PLC GİRİŞ ÇIKIŞ ADRES TABLOSU
ADI Stop
ADRES I0.0
AÇIKLAMA Stop butonu
Start
I0.1
Start butonu
M
Q0.0
Çıkış kontaktörü
Yıldız
Q0.1
Yıldız kontaktörü
Üçgen
Q0.2
Üçgen kontaktörü
Z.R.
T37
Zamanlayıcı
38
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
OUTPUT UT Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
S7-200 I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
INPUT
DENEY NO: 3
39
RTS
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI : TAŞIYICI NAKİL ARACI KONTROLÜ DENEY DENEYİN İN AMACI: AMACI: Endüst Endüstrid ridee kullan kullanıla ılann taşıyı taşıyıcı cı nakil nakil araçla araçların rının ın PLC ile kontro kontrolün lünüü gerçekleştiren programın yazılması ve böylece normalde açık (NA) ve normalde kapalı (NK) kontakların farklı uygulamalarda kullanımının incelenmesi amaçlanmaktadır.
Süreç’ in Tanımı Bu sistemde sistemde bir taşıyıcı taşıyıcı nakil aracı bulunmakta bulunmaktadır. dır. Bu araç ve aracın kontrolü kontrolü için gerekli gerekli sensör ve sınır anahtarının prensip yerleştirme biçimleri Şekil 3.1’ 3.1’ de görülmektedir. 1. Sistem Sistem ene enerji rjilen lendiğ diğind indee taşıt taşıt geri geri yönünde hareket ederek sınır anahtarının (LS1) olduğu noktaya gelsin . 2. Yükü Yükü alan alanaa kad kadar ar 10sn beklesin. 3. Daha sonra orta noktaya gelsin (LS2) . 4. İlave yükü alana kadar 10sn beklesin . 5. İleri yönde hareket etsin. 6. Sınır anahtarın anahtarınaa (LS3) (LS3) geldiğind geldiğindee durarak durarak yükünü yükünü boşalt boşaltınca ıncaya ya kadar kadar 20sn beklesin . 7. Boşaltma işlemi sona erdiğinde taşıt geri yönde hareket ederek sınır anahtarı (LS1)’ e geldiğinde yükü tekrar alsın. 8. İşlemler bir bir döngü içinde tekrarlansın.
LS2
LS1
LS3
LS2 GERİ İLERİ
İSTENİLENLER
Şekil 3.1
1. Süreçte Süreçte tanımla tanımlanan nan aşama aşamaları ları ilk olarak olarak normalde normalde kapa kapalı, lı, normald normaldee açık butonlar butonlar ve zamanlay zamanlayıcıları ıcıları (timers) (timers) kullanara kullanarakk tanımlana tanımlanann işlemlerin işlemlerin aşamaların aşamalarınıı gerçekle gerçekleştire ştirecek cek 40
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ PLC Programı ladder ve boolean dilinde yapınız. Enerji kesildiğinde araç kaldığı yerden çalışmasına devam edecektir. Aşağıdaki tabloda gerekli timer numaralarını yazınız? 2. Araç Araç sınır sınır anahtarı anahtarına na çarptıkt çarptıktan an sonra kendi kendi ataleti ataleti ile durması durması gecikir gecikirse se ne gibi gibi bir sorun oluşur? Bunların çözümü için ne yapılmalıdır? 3. PLC Bağlan Bağlantı tı şema şemasın sınıı çizin çiziniz. iz. PLC GİRİŞ ÇIKIŞ ADRES TABLOSU
ADI STOP
ADRES I0.0
AÇIKLAMA Stop butonu
START
I0.1
Start butonu
LS1
I0.2
Geri sınır anahtarı
LS2
I0.3
Orta sınır anahtarı
LS3
I0.4
İleri sınır anahtarı
Q0.0
Q0.0
Geri çıkış rölesi
Q0.1
Q0.1
İleri çıkış rölesi
T..
T..
Geri sayaç
T..
T..
Orta sayaç
T..
T..
İleri sayaç
41
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
OUTPUT UT Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
RTS
S7-200 I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
INPUT
DENEY NO: 4 DENEY ADI : BOYA KAZANI DENETİMİ DENEY DENEYİN İN AMACI: AMACI: Bu uygula uygulama mada da endüs endüstri tride de kullan kullanılm ılmakt aktaa olan olan bir sistemin sistemin PLC programının nasıl nasıl olabileceği hakkında bilgi bilgi verilmektedir.
42
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
Süreç’in Tanımı Bu sistemde sistemde bir boya kazanı kazanı bulunmakta bulunmaktadır. dır. Bu kazan ve araçların araçların kontrolü için gerekli gerekli sensör ve sınır anahtarının anahtarının prensip yerleştirme yerleştirme biçimleri biçimleri Şekil 4.1’ de görülmektedir. 1. Sist Sistem em ene enerj rjil ilen endi diği ğind ndee 1. ve 2. boya girişinden gelen boya 1. ve 2. Valfler kontrol edilerek alınsın. 2. Boya alım işlemi üst sınır algılayıcısına kadar devam etsin. 3. Boya üst sınıra ulaştığında boya alımı durup karıştırma motoru çalışarak 10 dk boyayı karıştırsın. 4. Boyayı alt sınıra kadar pompa yardımıyla boşaltsın. 5. Tekrar üst sınıra kadar boya alım işlemi başlasın ve işlemler sürekli tekrar etsin.
1.BOYA GİRİŞİ
1. VALF
1. VALF
ÜST SINIR
2. BOYA GİRİŞİ
ALT SINIR
POMPA
BOYA ÇIKIŞI
KARIŞITIRICI MOTOR
İSTENİLENLER 1. Süreçte Süreçte tanımla tanımlanan nan aşamal aşamaları arı ilk olarak olarak normalde normalde kapalı kapalı , normal normalde de açık açık butonlar butonlar ve zamanla zamanlayıcıla yıcıları rı (timers) kullanarak kullanarak process process tanımınla tanımınlanan nan işlemleri işlemleri aşamaları aşamalarını nı gerçekleştirecek gerçekleştirecek PLC Programını ladder ve boolean dilinde yapınız. 2. PLC Bağlan Bağlantı tı şema şemasın sınıı çizin çiziniz. iz. 3. Üst sınır sınır anahtarı anahtarı arıza arızalanırs lanırsaa ne olur? olur? Hata Hata nasıl nasıl önlenebi önlenebilir? lir? PLC GİRİŞ ÇIKIŞ ADRES TABLOSU
ADI STOP START ALT SINIR ÜST SINIR
ADRES I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 43
AÇIKLAMA Stop butonu Start butonu Şamandıra 1 Yaklaşım dedektörü
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ VALF 1 VALF 2 MOTOR POMPA ZAMANLAYICI
Q0.0 Q0.1 Q0.2 Q0.3 T37
Selenoid valf 1 Selenoid valf 2 Karıştırma butonu Boşaltma pompası Karıştırma zamanı
44
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
OUTPUT UT Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
RTS
S7-200 I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
INPUT
DENEY NO: 5 DENEY ADI : DOLUM TESİSİ OTOMASYONU DENEY DENEYİN İN AMACI: AMACI: Bir dolum dolum tesisind tesisindee şişe şişe dolum dolum sistem sistemind indee araçla araçların rının ın PLC ile kontrolün kontrolünüü gerçekleştir gerçekleştiren en programın programın yazılması yazılması ve altprogra altprogramların mların (SBR) kullanımın kullanımının ın incelenmesi amaçlanmıştır.
Süreç’ in Tanımı
45
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ Bu sistemde bir bir şişe dolum sistemi sistemi bulunmaktadır. Bu sistemin kontrolü için için gerekli sensör ve sınır anahtarının prensip yerleştirme yerleştirme biçimleri Şekil 5.1’ de görülmektedir. 1. Sistem Sistem enerjile enerjilendiği ndiğinde nde taşıyıc taşıyıcıı bandı bandı hareket hareket ettire ettirenn motor çalışmaya başlasın. 2. Şişele Şişelerr tek tek tek tek dolum dolum aracın aracının ın önün önünee geldiğ geldiğind indee sensör 1 yardımıyla algılanarak bandı hareket ettiren motor durup, dolum aracı araç aşağıya doğru 1 s hareket edip 1s’de dolum yapsın. 3. Dolum arac racı yukarıya doğru 1s hareket etsin. 4. Kapaklama Kapaklama makinası makinasının nın önününe önününe geldiğind geldiğindee sensör2 sensör2 yardımıyla yardımıyla algılanar algılanarak ak bandı hareket hareket ettiren ettiren motor dursun ve eğer şişe dolu ise buda sensör 3 yardımıyla algılanarak makina şişeyi aşağı yönde 2s hareket ederek kapaklasın. 5. De sistemii Deği ğill ise ise maki makina na bir bir kırm kırmız ızıı ışık ışık yaka yakara rak k oper operat atör örü ü uyar uyarsı sın n ve sistem durdursun. 6. Sistem Sistem operat operatör ör gele gelene ne kadar kadar beklesin. 7. Sensör 4 yardımıyla kaç adet şişeye dolum yapıldığı yapıldığı sayılsın ve 1000 adet olduğunda sistem durup ikaz lambasını yaksın.
Gerekli Bilgiler: Altprogram Sembol:
Prog Progra ram m akış akış kont kontro rolu lunu nu n numa numara ralı lı altprograma aktarır.
n
SBR
Geri Dön n numa numara ralı lı gösterir.
altp altpro rogr gram amın ın
başl başlan angı gıcı cını nı
Semboller:
Çağır Sembol: n
RET
Alt programdan koşullu dön
RET
Alt programdan koşulsuz dön
CALL
Açıklama: Koşullu Geri Dön, önceki DOmantığa LUM Mgöre AKİ(komuta NASI enerji KAgeliyorsa) PAKLAMaltprogramı A MAK MAKİNAbitirir. SI Koşulsuz Geri Dön, altprogramını bitirmek için kullanılır. Her zaman için altprogramın son devresini oluşturur. YUKARI Bir altpro altprogra gramda mda Koşull Koşulluu Geri Geri Dön bulunm bulunmaya ayabil bilir ir veya veya birden birYUKARI den çok buluna bul unabil bilir, ir, ancak ancak SENSÖR4 AŞAĞI mutlaka ve yalnızca bir adet Koşulsuz Geri Dön bulunmalıdır. AŞAĞI
SENSÖR1
46 SENSÖR2 SENSÖR3
MOTOR Şekil 5.1
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
PLC GİRİŞ ÇIKIŞ ADRES TABLOSU
ADI SENSÖR 1 SENSÖR 2 SENSÖR 3 SENSÖR 4 START STOP MOTOR AŞAĞI-1 YUKARI-1 AŞAĞI-2 YUKARI-2 İKAZ
ADRES I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.1 I0.0 Q0.0 Q0.1 Q0.2 Q0.3 Q0.4 Q0.5
AÇIKLAMA Şişe dolum sensörü Şişe kapaklama sensörü Şişe dolu boş algılama sensörü Şişe adetini belirleyen sensör Başlatma butonu Durdurma butonu MOTOR Şişe dolum makinası aşağı hareket Şişe dolum makinası yukarı hareket Şişe kapaklama makinası aşağı hareket Şişe kapaklama makinası yukarı hareket Şişe boş ikazı veya 1000 adet şişe dolum yapıldı
İSTENİLENLER 1. Süreçte Süreçte (Process (Process)) tanımınlan tanımınlanan an işlemleri işlemleri aşamaları aşamalarını nı gerçekle gerçekleştirec ştirecek ek PLC. Programı Programı ladder ve boolean dilinde yapınız. 2. PLC Bağlan Bağlantı tı şema şemasın sınıı çizin çiziniz. iz.
47
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
48
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
OUTPUT UT Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
RTS
S7-200 I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
INPUT
DENEY NO: 6 DENEY ADI : ZAMAN (TIME ) DİYAGRAMLARINDA PLC PROGRAMININ YAZILMASI DENEYİN AMACI: Verilen sistemin zaman ekseninde çıkışların, zamanlayıcıların (timers), sayıcıların (counters) (counters) durumları belirtilerek belirtilerek PLC programlarının yazılmasının yazılmasının incelenmesi incelenmesi amaçlanmıştır.
Süreç‘ in Tanımı Örnek olarak alınan bir trafik lambası sistemi ve zaman diyagramı Şekil 6.1’ de verilmiştir.
49
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ 2. YOL
1. YOL
ÇIKIŞLAR Q0.5 L O Y
Q0.4 Q0.3 t1 t2
t3 t4
t1 t2
t3 t4
t5 t6
t9 t10 t11 t12 t13 t14 t15 t16
t7 t8
Q0.2 L O Y
Q0.1 Q0.0 t5 t6 t7 t8 t9 t10 t11 t12 t13 t14 t15 t16 PLC GİRİŞ ÇIKIŞ ADRES TABLOSU Şekil 6.1
ADI START STOP KIRMIZI SARI YEŞİL KIRMIZI SARI YEŞİL
ADRES I0.1 I0.0 Q0.0 Q0.1 Q0.2 Q0.3 Q0.4 Q0.5
t1=40 sn, t2-t1=2sn, t3-t2=40sn olacaktır 50
AÇIKLAMA Start butonu PLC Stop butonu 1. Yol Kırmızı Işık 1. Yol Sarı Işık 1. Yol Yeşil Işık 2. Yol Kırmızı Işık 2. Yol Sarı Işık 2. Yol Yeşil Işık
ZAMAN
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ İSTENENLER 1. PLC çalıştığ çalıştığınd ındaa start start butonu butonuna na basıl basıldığ dığınd ındaa Şekil Şekil 6.1’de 6.1’deki ki zaman zaman diyagram diyagramınd ındaa görüldüğü gibi gerekli çıkışlar aktif hale geçsin. 2. İstenildiğ İstenildiğinde inde stop butonu butonu ile ile sistem sistem dursun. dursun. 3. Yukarıda Yukarıda tanımlan tanımlanan an bu işlemlere işlemlere PLC’ nin nin I0.0 ve I0.1 girişle girişleri ri ile kontrol kontrol edilsin. edilsin. 4. Gerekli Gerekli olan olan PLC progra programını mını ladder ladder ve ve boolean boolean dilind dilindee yazınız. yazınız. 5. PLC Bağlan Bağlantı tı şema şemasın sınıı çizin çiziniz. iz.
51
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
OUTPUT UT Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
RTS
S7-200 I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
INPUT
DENEY NO: 7 DENEY ADI : OTOMATİK GİRİŞ KAPISININ PLC ÜZERİNDEN KONTROLU DENEY DENEYİN İN AMACI: AMACI: Verile Verilenn sistem sistemin in PLC progra programla mların rının ın yazıl yazılma masın sının ın incele incelenme nmesi si amaçlanmıştır.
Süreç ‘ in Tanımı Aşağıda Şekli 7.1’de verilen kapı ileri, geri ve dur butonları ile hareket ettirilmektedir. İkaz lambası - Kapı Kapı normalde normalde ya açık açık ya da tam kapalı kapalıdır dır ancak ancak hareke hareketin tinin in herhang herhangii bir anında anında da Şeridi dur butonu ile durdurmakGüvenlik mümkündür. - Kapı hareket hareket ettiği ettiği anda anda uyarı ışığı da 0.5 0.5 saniye saniye aralıklarl aralıklarlaa yanıp yanıp sönmek sönmektedi tedir. r.
52
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
Şekil 7.1 PLC GİRİŞ ÇIKIŞ ADRES TABLOSU
ADI GERİ İLERİ DUR İLERİ MOTOR GERİ MOTOR LAMBA GÜVENLİK ŞERİDİ İLERİ SINIR GERİ SINIR
ADRES I0.1 I0.0 I0.2 Q0.1 Q0.2 Q0.3 I0.3 I0.4 I0.5
AÇIKLAMA Geri butonu İleri butonu Dur butonu İleri motor çıkışı Geri motor çıkışı Uyarı ışığı Güvenlik şeridi anahtarı İleri sınır anahtarı Geri sınır anahtarı
İSTENENLER 1. PLC program programını ını (Ladder (Ladder ve Komut Komut listes listesii olarak olarak)) yazara yazarak, k, PLC devre devre bağlan bağlantıs tısını ını çiziniz? 2. Güven Güvenlik lik şeridine şeridine yanlışl yanlışlıkla ıkla bir cisim cisim veya veya araç araç çarpt çarptığı ığında nda sistem sistem hemen hemen duraca duracak k şekilde programdaki değişiklikleri yapınız?
53
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
54
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
OUTPUT UT Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
RTS
S7-200 I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
INPUT
DENEY NO: 8 DENEY ADI : BİLGİ YARIŞMASI OTMOSYON DÜZENEĞİ DENETİMİ DENEY DENEYİN İN AMACI: AMACI: Verile Verilenn sistem sistemin in PLC progra programla mların rının ın yazıl yazılma masın sının ın incele incelenme nmesi si amaçlanmıştır.
Süreç‘ in Tanımı 1. İki kişinin kişinin katıldığı katıldığı bir bilgi yarışmasın yarışmasında da yarışmacıla yarışmacıların rın ve sunucunun sunucunun birer birer butonları butonları bulunmaktadır. 2. Butona Butona ilk basan basan yarışma yarışmacıy cıyaa ait lamba lamba 5 defa 0.5 sn aralıl aralılarl arlaa yanıp yanıp sönece sönecekti ktir. r. Butona ikinci basan yarışmacıya ait lamba ise sistem sıfırlanana kadar yanmayacaktır. Sunucu ise istediği anda sistemi sıfırlayarak (reset) lambayı söndürebilecek ve sistemi yeniden başlatacaktır.
55
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
Şekil 8 PLC GİRİŞ ÇIKIŞ ADRES TABLOSU
ADI I. YARIŞMACI II. YARIŞMCI SUNUCU I. Lamba II. Lamba
ADRES I0.1 I0.2 I0.0 Q0.1 Q0.2
AÇIKLAMA 1. Yarımacı butonu II. Yarımacı butonu Sunucu sıfırlama butonu I. yarışmacı lambası II. yarışmacı lambası
.... İSTENENLER 1. PLC program programını ını (Ladder (Ladder ve Komut Komut listes listesii olarak olarak)) yazara yazarak, k, PLC devre devre bağlan bağlantıs tısını ını çiziniz? 2. Kesme Kesme (interr (interrupt upt routin) routin) komutu komutu kullanar kullanarak ak aynı işlemi işlemi yapan yapan progra programı mı yenid yeniden en yazınız? 3. İki yarışma yarışmacın cının ın aynı aynı anda anda buton butonaa basma basma işlemi işlemi durumu durumunda nda öncelik öncelik nasıl nasıl gideri giderilir? lir? Aynı anda butona basma işlemindeki zaman hassasiyeti nelere bağlıdır?
56
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
57
PLC. LABORATUVARI DENEY FÖYÜ
OUTPUT UT Q0.0 Q0.1 Q0.2Q0.3 Q0.4 Q0.5
S7-200 I0.0 I0.1 I0.2 I0.3 I0.4 I0.5 I0.6 I0.7
INPUT
INPUT
58
RTS