Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Tanpa Izin Edar di Surabaya PENEGAKAN HUKUM TERHADAP PEREDARAN OBAT TRADISIONAL TRADISIONAL TANPA TANPA IZIN EDAR DI SURABAYA Mufidah Ahmad Program Studi S-1 Imu Hu!um" #uru$a% PMP-KN" &a!uta$ Imu So$ia" U%i'(r$ita$ N(g(ri Sura)a*a" mu+id mu+ ida, a,a, a,mad mad.. .. /gmai gma i 0om 0o m
Abstrak P(%(i P(%(itia tia% % i%i diata diatar)( r)(a! a!a%g a%gii o(, o(, (%(mu (%(mua% a% )a%*a )a%*a! ! !a$u$ !a$u$ o)at o)at tradi$ tradi$io% io%a a ta%a ta%a i2i% i2i% (dar (dar di Sura)a*a Sura)a*a O)at tradi$io%a tradi$io%a ta%a i2i% (dar a!a% m(%ga%0am m(%ga%0am !($(,ata% !($(,ata% da% !($(ama !($(amata% ta% !o%$um(% !o%$um(% o)at tradi$io%a !ar(%a tida! ada 3ami%a% !(ama%a%" !,a$iat4ma%+aat da% mutu dari Bada% P(%ga5a$ O)at da% Ma!a%a% 6Bada% POM7 Tu3ua% (%ui$a% $!ri$i i%i u%tu! m(%3a5a) )agaima%a (%(ga!a% ,u!um *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a Sura)a*a t(r,ada t(r,ada (r(dara% (r(dara% o)at tradi$io%a tradi$io%a ta%a i2i% (dar" (dar" !(%daa-!( !(%daa-!(%daa %daa *a%g di,adai di,adai daam m(%a%ggua%gi o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar da% ua*a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i !(%daa!(%daa t(r$()ut M(tod( (%d(!ata% *a%g digu%a!a% adaa, *uridi$ $o$ioogi$ $(da%g!a% t(!%i! a%ai$i$ data )(rua d($!riti+ !uaitati+ !uaitati+ Ha$i (%(itia% m(%u%3u!!a% )a,5a (%(ga!a% ,u!um *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a )(um )(r3aa% $(0ara otima Ha i%i di!ar(%a!a% Baai B($ar POM Sura)a*a !ura%g i%t(%$ita$ daam m(a!u!a% (%ga5a$a% o)at tradi$io%a $(,i%gga ma$i, dit(mu!a% (daga%g *a%g m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar" $(ai% itu Baai B($ar POM Sura)a*a !ura%g m(m)(ri!a% $o$iai$a$i da% (du!a$i !(ada ara (daga%g m(%g(%ai 0iri-0iri o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar K(%daa-!(%daa *a%g di,adai Baai B($ar POM Sura)a*a t(rdiri dari !(%daa i%t(r%a da% (!$t(r%a K(%daa i%t(r%a )(rua t(r)ata$%*a 3uma, da% !om(t(%$i (ga5ai *a%g ()i, )ai!" mi%im%*a $ara%a da% ra$ara%a da% t(r)ata$%*a da%a K(%daa (!$t(r%a m(iuti !ura%g%*a !ura%g%*a (%g(ta,ua (%g(ta,ua% % da% !((duia% !((duia% (daga%g o)at tradi$io%a tradi$io%a t(r,ada t(r,ada rodu! rodu! o)at tradi$io%a tradi$io%a *a%g *a%g m(mii!i i2i% (dar" !ura%g%*a !($adara% ma$*ara!at u%tu! tida! m(%g!o%$um$i o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar" da% !(tida!maua% da% !(mamua% rodu$(% o)at tradi$io%a u%tu! m(%da+tar!a% rodu!%*a Ua*a daam m(%gata$i m(%gata$i !(%daa i%t(r%a i%t(r%a *a!%i *a!%i d(%ga% d(%ga% 0ara (%ga3ua% (%ga3ua% (rmo,o%a (rmo,o%a% % (ga5ai" (ga5ai" $ara%a $ara%a ra$ara% ra$ara%aa da% da%a !(ada Bada% POM" !(mudia% m(%gi!uti (ati,a% )ai! *a%g di$((%ggara!a% dari daam mauu% uar Baai B($ar POM Sura)a*a Ua*a daam m(%gata$i !(%daa (!$t(r%a d(%ga% 0ara m(a!u!a% (%*uu,a% !(ada ara (daga%g o)at tradi$ioa tradi$ioa $(rta m(a!u!a% !(r3a$ama !(r3a$ama i%ta$ $(!tor $(!tor Kata kunci8 P(%(ga!a% Hu!um" I2i% Edar O)at Tradi$io%a Tradi$io%a Abstract T,i$ r($(ar0, i$ )a$(d o% t,( +a0t t,at t,(r( ar( ma%* i(ga traditio%a m(di0i%( di$tri)utio% 0a$($ i% Sura)a*a I(ga traditio%a m(di0i%( di$tri)utio% 5i (%da%g(r it$ 0o%$um(r$9 ,(at, a%d $a+(t* )(0au$( t,(r( i$ %o $a+(t*" (++i0a0* a%d :uait* guara%t(( o+ Bada% POM 6T,( Natio%a Ag(%0* o+ Drug a%d &ood ;o%tro7 T,i$ r($(ar0, aim$ to d($0ri)( t,( a5 (%+or0(m(%t +or i(ga traditio%a m(di0i%( di$tri)utio% i% Sura)a*a 0o%du0t(d )* Baai B($ar POM Sura)a*a 6Pro'i%0ia o++i0( o+ Drug a%d &ood ;o%tro i% Sura)a*a7" t,( 0o%$trai%t$ 5,i0, ar( +a0(d a%d ,o5 to $o'( it T,( 3uridi0a $o0ioog* i$ u$(d a$ t,( aroa0, T,( :uaitati'( d($0riti'( i$ u$(d a$ a t(0,%i:u( to a%a*2( t,( data T,( r($ut r($ut $,o5$ $,o5$ t,at a5 (%+or0(m (%+or0(m(%t (%t +or i(ga traditio%a traditio%a m(di0i%( m(di0i%( di$tri)utio di$tri)utio% % i% Sura)a*a Sura)a*a 0o%du0t(d )* Baai B($ar POM Sura)a*a i$ %ot otima It i$ )(0au$( t,i$ i%$titutio% i$ a0! o+ i%t(%$it* i% $u(r'i$i%g It 0a% )( ro'(% )* t,( $((r$ 5,o $ti $( t,( traditio%a m(di0i%( 5it,out i0(%$( B($id($" t,i$ i%$titutio% a$o a0! o+ t,( (++ort to gi'( t,( $o0iai2atio% a%d (du0atio% to t,( $((r r(at(d to t,( 0,ara0t(ri$ti0$ o+ t,( traditio%a m(di0i%( 5it,out i0(%$( T,( 0o%$trai%t$ +a0(d )* Baai B($ar POM Sura)a*a ar( i%t(r%a a%d (
license 8 Law enforcement, traditional medicine distribution license
1
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya O)at tradi$io%a *a%g )(r(dar di ma$*ara!at ,aru$ m(mii!i i2i% (dar *a%g di!(uar!a% o(, K(aa Bada% P(%ga5a$ O)at da% Ma!a%a% 6u%tu! $(a%3ut%*a di$()ut Bada% POM7 I2i% (dar o)at tradi$io%a diatur daam a$a 1@> a*at 617 UU K($(,ata%" a$a a*at 617 P(ratura% P(m(ri%ta, Nomor ? Ta,u% 1. t(%ta%g P(%gama%a% S(diaa% &arma$i da% Aat K($(,ata% 6u%tu! $(a%3ut%*a di$()ut PP P(%gama%a% S(diaa% &arma$i da% Aat K($(,ata%7 da% a$a ? a*at 617" 6?7 P(ratura% M(%t(ri K($(,ata% Nomor @@ Ta,u% ?@1? t(%ta%g R(gi$tra$i O)at Tradi$io%a 6u%tu! $(a%3ut%*a di$()ut P(rm(%!($ R(gi$tra$i O)at Tradi$io%a7 B(rda$ar!a% a$a 1@> a*at 617 UU K($(,ata%" m(%*()ut!a% )a,5a S(diaa% +arma$i da% aat !($(,ata% ,a%*a daat di(dar!a% $(t(a, m(%daat i2i% (darC B(rda$ar!a% a$a a*at 617 PP P(%gama%a% S(diaa% &arma$i da% Aat K($(,ata%" m(%*()ut!a% )a,5a S(diaa% +arma$i da% aat !($(,ata% ,a%*a daat di(dar!a% $(t(a, m(m(ro(, i2i% (dar dari M(%t(riC S(dia% +arma$i m(%urut a$a 1 a%g!a 1 PP P(%gama%a% S(diaa% &arma$i da% Aat K($(,ata% adaa, o)at" )a,a% o)at" o)at tradi$io%a da% !o$m(ti!aC K(mudia% )(rda$ar!a% a$a ? a*at 617 da% 6?7 P(rm(%!($ R(gi$tra$i O)at Tradi$io%a" m(%*()ut!a% )a,5a 617 o)at tradi$io%a *a%g di(dar!a% di 5ia*a, I%do%($ia 5a3i) m(mii!i i2i% (dar" da% 6?7 i2i% (dar $()agaima%a dima!$ud ada a*at 617 di)(ri!a% o(, K(aa Bada% POMC D(%ga% ada%*a i2i% (dar dari Bada% POM m(%u%3u!!a% )a,5a o)at tradi$io%a t(r$()ut a*a! !o%$um$i $(rta m(m(%u,i (r$*arata% !(ama%a%" !,a$iat4ma%+aat" da% mutu Daam m(m(ro(, i2i% (dar o)at tradi$io%a ma!a ,aru$ dia!u!a% r(gi$tra$i t(r()i, da,uu da% ,aru$ m(m(%u,i )()(raa !rit(ria R(gi$tra$i da% !rit(ria i2i% (dar o)at tradi$io%a diatur daam a$a ? a*at 6=7 da% a$a > a*at 617 P(rm(%!($ R(gi$tra$i O)at Tradi$io%a B(rda$ar!a% a$a ? a*at 6=7 P(rm(%!($ R(gi$tra$i O)at Tradi$io%a" m(%3(a$!a% )a,5a P(m)(ria% i2i% (dar *a%g di)(ri!a% o(, K(aa Bada% POM dia!$a%a!a% m(aui m(!a%i$m( r(gi$tra$i $($uai d(%ga% tataa!$a%a *a%g dit(ta!a%C B(rda$ar!a% a$a > a*at 617 P(rm(%!($ R(gi$tra$i O)at Tradi$io%a" m(%*()ut!a% )a,5a O)at tradi$io%a *a%g daat di)(ri!a% i2i% (dar ,aru$ m(m(%u,i !rit(ria $()agai )(ri!ut 617 m(%ggu%a!a% )a,a% *a%g m(m(%u,i (r$*arata% !(ama%a% da% mutu" 6?7 di)uat d(%ga% m(%(ra!a% ;ara P(m)uata% O)at Tradi$io%a *a%g Bai! 6;POTB7" 6=7 m(m(%u,i (r$*arata% &arma!o( H(r)a I%do%($ia atau (r$*arata% ai% *a%g dia!ui" 67 )(r!,a$iat *a%g di)u!ti!a% $(0ara (miri$" turu% t(muru% da%4atau $(0ara imia da% 6F7 (%a%daa% )(ri$i i%+orma$i *a%g o)3(!ti+" (%g!a da% tida! m(%*($at!a%C #adi daat di3(a$!a% )a,5a aa)ia o)at tradi$io%a $uda, dida+tara!a% da% m(m(%u,i !rit(ria i2i% (dar o)at tradi$io%a *a%g di$(tu3ui
PENDAHULUAN K($(,ata% m(rua!a% $aa, $atu +a!tor (%ti%g daam !(,idua%" ,a i%i di!ar(%a!a% d(%ga% tu)u, *a%g $(,at ma!a t(rdaat 3i5a *a%g !uat S(tia i%di'idu *a%g $(,at )i$a m(%3aa%!a% $(gaa a!ti'ita$ !(,idua% $(,ari-,ari da% )i$a m(%g,a$i!a% !ar*a ()i, )ai! B(rda$ar!a% a$a 1 a%g!a 1 U%da%g-U%da%g Nomor => Ta,u% ?@@ t(%ta%g K($(,ata% 6u%tu! $(a%3ut%*a di$()ut UU K($(,ata%7" K($(,ata% adaa, !(adaa% $(,at" )ai! $(0ara +i$i!" m(%ta" $iritua mauu% $o$ia *a%g m(mu%g!i%!a% $(tia ora%g u%tu! ,idu rodu!ti+ $(0ara $o$ia da% (!o%omi$C #adi !($(,ata% m(rua!a% $aa, $atu !()utu,a% da$ar ma%u$ia *a%g ,aru$ t(r(%u,i P(m(ri%ta, )(r!(5a3i)a% daam m(m(%u,i !()utu,a% !($(,ata% $(tia ma%u$ia B(rda$ar!a% a$a 1 a*at 617 UU K($(,ata%" di$()ut!a% )a,5a P(m(ri%ta, )(rta%ggu%g 3a5a) m(r(%0a%a!a%" m(%gatur" m(%*((%ggara!a%" m(m)i%a da% m(%ga5a$i (%*((%ggaraa% ua*a !($(,ata% *a%g m(rata da% t(r3a%g!au o(, ma$*ara!atC Pa$a t(r$()ut m(%gi$*arat!a% )a,5a $(tia i%di'idu )(r,a! m(m(ro(, !($(,ata% da% (m(ri%ta, )(rta%ggu%g 3a5a) m(%gatur agar t(r(%u,i ,a! ,idu $(,at )agi (%dudu! Daam m(5u3ud!a% ,a! t(r$()ut %(gara ,aru$ m(%*((%ggara!a% (a*a%a% !($(,ata% *a%g m(rata" adi da% t(r3a%g!au )agi $(uru, ai$a% ma$*ara!at Saa, $atu (%u%3a%g (a*a%a% !($(,ata% adaa, d(%ga% t(r$(dia%*a o)at B(rda$ar!a% a$a 1 a%g!a . UU K($(,ata%" O)at adaa, )a,a% atau adua% )a,a%" t(rma$u! rodu! )ioogi *a%g digu%a!a% u%tu! m(m(%garu,i atau m(%*(idi!i $i$t(m +i$ioogi atau !(adaa% atoogi daam ra%g!a (%(taa% diag%o$i$" (%0(ga,a%" (%*(m)u,a%" (mui,a%" (%i%g!ata% !($(,ata% da% !o%tra$($i u%tu! ma%u$iaC O)at $()agai !omo%(% *a%g $a%gat (%ti%g daam m(%u%3a%g (a*a%a% !($(,ata% )agi ma$*ara!at Pada da$ar%*a +u%g$i o)at adaa, u%tu! m(%*(amat!a% 3i5a" m(mui,!a% atau m(m(i,ara !($(,ata% Saa, $atu o)at *a%g muda, didaat o(, $(mua ai$a% ma$*ara!at I%do%($ia adaa, o)at tradi$io%a" ,a i%i di!ar(%a!a% I%do%($ia adaa, $uatu %(gara d(%ga% !(!a*aa% ,a*ati t(r)($ar di du%ia *a%g m(mii!i ()i, dari =@@@@ $($i($ ti%g!at ti%ggi da% t(r0atat @@@ $($i($ ta%ama% *a%g di!(ta,ui !,a$iat%*a K(t(r$(diaa% )a,a% )a!u (m)uata% o)at tradi$io%a m(m)uat o)at tradi$io%a m(%3adi at(r%ati+ ii,a% daam (%go)ata% mauu% (ra5ata% !($(,ata% B(rda$ar!a% a$a 1 a%g!a UU K($(,ata%" O)at tradi$io%a adaa, )a,a% atau ramua% )a,a% *a%g )(rua )a,a% tum)u,a%" )a,a% ,(5a%" )a,a% mi%(ra" $(diaa% $aria% 6 galenik 7 atau 0amura% dari )a,a% t(r$()ut *a%g $(0ara turu% t(muru% t(a, digu%a!a% u%tu! (%go)ata% da% daat dit(ra!a% $($uai d(%ga% %orma *a%g )(ra!u di ma$*ara!atC
?
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya o(, Bada% POM ma!a Bada% POM a!a% m(%g(uar!a% %omor r(gi$tra$i atau %omor i2i% (dar dari o)at tradi$io%a t(r$()ut da% $(0ara otomati$ o)at tradi$io%a t(r$()ut )i$a di(dar!a% di 5ia*a, I%do%($ia D(5a$a i%i" )a%*a! dit(mu!a% !a$u$ o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar ;o%to,%*a adaa, $aa, $atu !a$u$ *a%g dita%ga%i o(, P(%gadia% N(g(ri Sura)a*a d(%ga% %omor (r!ara 111=4PidB4?@114PNS)*" dima%a Adi S(t*a5a%"SSo$ *a%g )(rumur = Ta,u% da% )(rt(mat ti%gga di #aa% P Sudirma% Ga%g Bu%tu F RT @1 R @1" D($a Kauma% Bo3o%(goro" m(%3ua = o)at tradi$io%a daam !(ma$a% d(%ga% %omor i2i% (dar *a%g )(um t(rda+tar di Bada% POM da% di3ua di to!o Pa*u%g Pu$a!a mii!%*a S(ai% itu *a%g t(r3adi )aru-)aru i%i adaa, Aarat K(oi$ia% R($or Kota B($ar Sura)a*a m(%*ita F do$ 3amu tradi$io%a )(r)agai m(r(! *a%g tida! m(mii!i i2i% (dar da% m(%a%g!a (mii! o)at *a%g )(ri%$ia HY K(mudia% ada ta%gga ?? $amai d(%ga% ?= O!to)(r ?@1= Baai B($ar P(%ga5a$ O)at da% Ma!a%a% Sura)a*a 6u%tu! $(a%3ut%*a di$()ut Baai B($ar POM7 m(%*ita o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar $()a%*a! 11@ it(m di to!o *a%g )(ri%i$ia #A O)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar a!a% m(%ga%0am !($(,ata% da% !($(amata% !o%$um(% o)at tradi$io%a !ar(%a o)at tradi$io%a t(r$()ut tida! ada 3ami%a% !(ama%a%" !,a$iat4ma%+aat da% mutu dari )ada% POM P(%(mua% !a$u$ o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar t(r$()ut m(%u%3u!!a% )a,5a (%(ga!a% ,u!um t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a ma$i, )(um )(r3aa% $(0ara otima M(%urut So(r3o%o So(!a%to" ma$aa, o!o! (%(ga!a% ,u!um t(r(ta! ada +a!tor-+a!tor *a%g m(m(%garu,i%*a &a!tor-+a!tor t(r$()ut dia%tara%*a adaa, 617 +a!tor ,u!um itu $(%diri 6u%da%g-u%da%g7" 6?7 +a!tor (%(ga! ,u!um" 6=7 +a!tor $ara%a atau +a$iita$ *a%g m(%du!u%g (%(ga!a% ,u!um" 67 +a!tor ma$*ara!at da% 6F7 +a!tor !()uda*aa% K(ima +a!tor i%i $ai%g )(r!aita% (rat !ar(%a !(ima +a!tor t(r$()ut m(rua!a% ($(%$i (%(ga!a% ,u!um da% $()agai toa! u!ur dari (+(!ti'ita$ ,u!um B(rda$ar!a% ima +a!tor *a%g m(m(%garu,i (%(ga!a% ,u!um" ma!a +a!tor (%(ga! ,u!um adaa, $aa, $atu +a!tor *a%g $a%gat )(r(ra% (%ti%g daam ua*a (%(ga!a% ,u!um daam ma$*ara!at M(%urut So(r3o%o So(!a%to" m(%*()ut!a% )a,5a &a!tor (%(ga! ,u!um m(%(mati titi! $(%tra !ar(%a (%(raa% $uatu atura% dia!$a%a!a% o(, (%(ga! ,u!um da% (%(ga! ,u!um dia%gga $()agai goo%ga% a%uta% ,u!um o(, ma$*ara!at ua$C Ha i%i 3uga didu!u%g o(, A0,mad Ai *a%g m(%*()ut!a% )a,5a Pada umum%*a +a!tor *a%g )a%*a! m(m(%garu,i (+(!ti'ita$ $uatu (ru%da%gu%da%ga%" adaa, ro+($io%a da% otima (a!$a%aa% (ra%" 5(5(%a%g da% +u%g$i dari
(%(ga! ,u!um" )ai! di daam m(%3(a$!a% tuga$ *a%g di)()a%!a% t(r,ada diri m(r(!a mauu% daam m(%(ga!!a% (ru%da%g-u%da%ga% t(r$()utC D(%ga% d(mi!ia% (%(ga! ,u!um )(r(%garu, )($ar daam t(ga!%*a $uatu atura% ,u!um !ar(%a (%(ga! ,u!um $()agai tom)a! (a!$a%a $uatu atura% itu dit(ga!!a%" $(ma!i% (%(ga! ,u!um )(r$i!a ro+($io%a t(r,ada tuga$-tuga$%*a ma!a $(ma!i% muda, atura% t(r$()ut u%tu! dit(ga!!a% Daam ,a i%i (%(ga! ,u!um *a%g )(rtuga$ daam )ida%g (%ga5a$a% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar adaa, Bada% POM B(rda$ar!a% a$a > K(utu$a% Pr($id(% Nomor 1@= Ta,u% ?@@1 t(%ta%g K(dudu!a%" Tuga$" &u%g$i" K(5(%a%ga%" Su$u%a% orga%i$a$i" da% Tata K(r3a L(m)aga P(m(ri%ta, No% D(art(m(% 6u%tu! $(a%3ut%*a di$()ut K(r($ L(m)aga P(m(ri%ta,a% No% D(art(m(%7 m(%*()ut!a% )a,5a Bada% POM m(mu%*ai tuga$ m(a!$a%a!a% tuga$ (m(ri%ta,a% di )ida%g (%ga5a$aa% o)at da% ma!a%a% $($uai d(%ga% !(t(%tua% (ratura% (ru%da%g-u%da%ga% *a%g )(ra!uC Daam m(%u%3a%g (a!$a%aa% (%ga5a$a% o)at da% ma!a%a% di 5ia*a, #a5a Timur !,u$u$%*a di Kota Sura)a*a" Bada% POM m(mii!i Baai B($ar POM Sura)a*a Baai B($ar POM Sura)a*a m(rua!a% $aa, $atu U%it P(a!$a%a T(!%i$ 6u%tu! $(a%3ut%*a di$()ut UPT7 Bada% POM *a%g di)(%tu! )(rda$ar!a% Surat K(utu$a% K(aa Bada% POM Nomor @
[email protected] ta%gga 1 M(i ?@@1 t(%ta%g Orga%i$a$i da% Tata K(r3a U%it P(a!$a%a T(!%i$ di Li%g!u%ga% Bada% P(%ga5a$ O)at da% Ma!a%a%C #adi Baai B($ar POM Sura)a*a m(mu%*ai (ra%a% (%ti%g $()agai (ra%3a%ga% ta%ga% Bada% POM daam m(a!$a%a!a% !()i3a!a% di )ida%g (%ga5a$a% o)at da% ma!a%a% !,u$u$%*a m(a!u!a% (%ga5a$a% t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a di Sura)a*a B(rda$ar!a% uraia% di ata$" ma!a (%(iti m(a!u!a% (%(itia% di Sura)a*a t(at%*a di Baai B($ar P(%ga5a$a% O)at da% Ma!a%a% Sura)a*a d(%ga% (%(itia% *a%g )(r3udu PENEGAKAN HUKUM TEHADAP PEEDAAN !"AT TAD#$#!NAL TANPA #%#N EDA D# $UA"A&A' MET!DE PENEL#T#AN P(%(itia% i%i m(%ggu%a!a% 3(%i$ (%d(!ata% *uridi$ $o$ioogi$ d(%ga% t(!%i! a%ai$i$ )(rua d($!riti+ !uaitati+ P(%d(!ata% *uridi$ $o$ioogi$ i%i dia!u!a% d(%ga% 0ara m(%gid(%ti+i!a$i!a% da% m(%g!o%$($i!a% ,u!um $()agai i%$titu$i *a%g rii da% +u%g$io%a daam $i$t(m !(,idua% )(rma$*ara!at *a%g m(moa" dima%a (%(itia% i%i dia!u!a% d(%ga% m(%(iti )agaima%a (%(ga!a% ,u!um t(r!ait d(%ga% (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar di Sura)a*a" $(da%g!a% t(!%i! d($!riti+ !uaitati+ i%i dia5ai d(%ga% m(%g(omo!!a% data da%
=
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya i%+orma$i *a%g di(ro(, di aa%ga%" !(mudia% dia!u!a% i%t(rr(ta$i da% a%ai$i$ $(0ara !($(uru,a% agar m(%daat!a% gam)ara% $(0ara utu, #(%i$ data daam (%(itia% i%i )(rua data rim(r da% data $(!u%d(r" dia%tara%*a $()agai )(ri!ut8 a Data Prim(r Data rim(r m(rua!a% data *a%g di(ro(, $(0ara a%g$u%g di aa%ga% Data daam (%(itia% i%i di(ro(, dari i%+orma%" *a!%i d(%ga% 0ara 5a5a%0ara t(r,ada K(aa S(!$i P(m(ri!$aa%" P(%*idi!a%" S(rti+i!a$i da% La*a%a% I%+orma$i Ko%$um(% di Baai B($ar POM Sura)a*a $(rta (daga%g o)at tradi$io%a di Sura)a*a ) Data S(!u%d(r Data $(!u%d(r m(rua!a% data *a%g di(ro(, m(aui data !(u$ta!aa% )(rua )a,a%-)a,a% t(rtui$ *a%g m(%0a!u tui$a%-tui$a% dari ,a$i (%(itia% imia," i%t(r%(t da% )u!u-)u!u *a%g )(r!aita% d(%ga% ma$aa, (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar Adau% t(!%i! (%gam)ia% data *a%g digu%a!a% daam (%(itia% i%i adaa, $()agai )(ri!ut8 a a5a%0ara a5a%0ara m(rua!a% t(!%i! (%gam)ia% data $(0ara a%g$u%g m(aui ta%*a 3a5a) )(rda$ar!a% da+tar (rta%*aa% *a%g t(a, di$ia!a% a5a%0ara *a%g dia!u!a% (%(iti adaa, 5a5a%0ara $(0ara t(r$tru!tur" dima%a (%(iti m(%ga3u!a% (rta%*aa%-(rta%*aa% *a%g di$u$u% $(0ara $i$t(mati$ !(ada i%+orma% I%+orma% *a%g (%(iti 5a5a%0arai dia%tara%*a 17 I)u Dra A%* Koo$)udi5ati" At" $(a!u K(aa S(!$i P(m(ri!$aa% ?7 I)u Dra Siti Ama%a," At" $(a!u K(aa S(!$i P(%*idi!a% =7 I)u Dra Li%da5ati" At" $(a!u K(aa S(!$i S(rti+i!a$i 7 I)u Dra E%i Zu%iati" At" $(a!u K(aa S(!$i La*a%a% I%+orma$i Ko%$um(% di Baai B($ar POM Sura)a*a S(ai% m(a!u!a% 5a5a%0ara !(ada i%+orma% dari Baai B($ar POM Sura)a*a" (%(iti 3uga m(5a5a%0arai ara (daga%g o)at tradi$io%a di Sura)a*a u%tu! m(%gcross check data *a%g di(ro(, dari Baai B($ar POM Sura)a*a ) Do!um(%ta$i T(!%i! (%gam)ia% data m(aui do!um(%ta$i i%i )(rgu%a u%tu! m(m)a%tu m(%ami!a% !(m)ai )()(raa data *a%g mu%g!i% )(um daat di(ro(, B()(raa 0atata% t(rtui$ da% gam)ar di(ru!a% u%tu! m(m)a%tu daam m(%ga%ai$i$ data (%(itia% Data *a%g )(rua do!um(%ta$i )(rgu%a daam m(%g(0(! !()(%ara% !(m)ai
agar ()i, m(muda,!a% (%d($!ri$ia% Do!um(%ta$i daam (%(itia% i%i )(rua da+tar %ama-%ama o)at tradi$io%a daam %(g(ri *a%g tida! m(mii!i i2i% (dar dari Bada% POM da% m(%g(%ai r(%0a%a rogam !(r3a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%(ga!!a% i2i% (dar o)at tradi$io%a di Sura)a*a S(t(a, m(a!u!a% (%gumua% data" ma!a $(a%3ut%*a (%(iti a!a% m(a!u!a% (%goa,a% data d(%ga% = ta,a dia%tara%*a adaa, $()agai )(ri!ut8 a R(du!$i data 6 Data Reduction7 R(du!$i data m(rua!a% r(du!$i data adaa, ro$($ $((!$i" (%a+$ira%" (%*(d(r,a%aa% da% a)$tra!$i data !a$ar ) P(%*a3ia% data 6Data Display7 Sua*a m(%daat gam)ara% *a%g 3(a$ t(%ta%g data !($(uru,a%" *a%g ada a!,ir%*a a!a% daat m(%*u$u% !($imua%" ma!a (%(iti )(ru$a,a m(%*u$u%%*a !( daam (%*a3ia% data d(%ga% )ai! da% 3(a$ agar daat dim(%g(rti da% dia,ami Daam (%(itia% i%i data *a%g di$a3i!a% )(rua ta)(" )aga% da% uraia% )(r)(%tu! %arati+ 0 P(%ari!a% !($imua% 6Conclusion Drawing 7 Ba,5a $(t(a, m(ma,ami )(r)agai ,a d(%ga% m(a!u!a% (%0atata% (rta%*aa% (rta%*aa%" aur $()a) a!i)at" ma!a a!,ir%*a (%(iti m(%ari! !($imua% HA$#L PENEL#T#AN DAN PEM"AHA$AN Hasi( Pene(itian P(%(itia% m(%g(%ai (%(ga!a% ,u!um t(r,ada (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar dia!u!a% muai ta%gga 1F Ari $amai ?. M(i ta,u% ?@1 &o!u$ (%(itia% i%i adaa, (%(ga!a% ,u!um *a%g dia!u!a% o(, Baai B($ar POM Sura)a*a t(r,ada ara (daga%g *a%g m(%3ua o)at tradi$io%a *a%g di)uat da% di!(ma$ o(, i%du$tri di daam %(g(ri ta%a i$(%$i B(rda$ar!a% ,a$i (%(itia% dari Baai B($ar POM Sura)a*a" ma!a daat di(ro(, data (a%ggara% o)at tradi$io%a ada ta,u% ?@1= #uma, !a$u$ (a%ggara% i2i% (dar o)at tradi$io%a *a%g ma$u! daam !at(gori %o% ro-3u$titia adaa, da% *a%g di ro-3u$titia )(r3uma, . No% ro 3u$titia m(rua!a% (m)i%aa% *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a !(ada (daga%g o)at tradi$io%a *a%g m(a!u!a% (a%ggara% t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a" $(da%g!a% ro-3u$titia m(rua!a% (r)uata% (a%ggara% *a%g dia!u!a% o(, (daga%g o)at tradi$io%a u%tu! dit(ru$!a% !( ro$($ (%gadia% Adau% (rtim)a%ga% (rtim)a%ga% Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%(%tu!a% (daga%g *a%g m(a%ggar i2i% (dar o)at tradi$io%a u%tu! dima$u!!a% daam !at(gori %o%-ro3u$titia atau ro-3u$titia $()agai )(ri!ut8 1 P(a%ggara% (daga%g o)at tradi$io%a *a%g ma$u! !at(gori %o%-ro3u$titia aa)ia
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya a
Para (daga%g t(r$()ut )(um (r%a, di)i%a o(, Di%a$ K($(,ata% 6DINKES7" mauu% Baai B($ar POM Sura)a*a ) T(mua% )ara%g )u!ti $((rti o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar daam 3uma, !(0i 0 P(daga%g t(r$()ut mau )(!(r3a$ama daam m(m)(ri i%+orma$i t(mat a$a di(ro(,%*a o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar ? P(a%ggara% (daga%g o)at tradi$io%a *a%g ma$u! !at(gori ro-3u$titia aa)ia a P(daga%g t(r$()ut m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar daam 3uma, )($ar ) P(daga%g o)at tradi$io%a )(rti%da! $()agai ag(% atau gro$ir d(%ga% (r(dara% (%3uaa% ua$ 0 P(daga%g o)at tradi$io%a t(r$()ut tida! mau )(!(r3a$ama d(%ga% Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(m)(rita,u!a% i%+orma$i ag(% )($ar" t(mat dima%a (daga%g t(r$()ut m(m)(i o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar Daam m(%a%ga%i (rma$aa,a% t(r,ada (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar di Sura)a*a" Baai B($ar POM Sura)a*a m(mii!i ua*a r('(%ti+ da% r(r($i+ Ua*a r('(%ti+ m(rua!a% ua*a *a%g dia!u!a% $()(um t(r3adi (a%ggara% $(da%g!a% ua*a r(r($i+ m(rua!a% ua*a *a%g dia!u!a% $(t(a, t(r3adi (a%ggara% t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a Ua*a r('(%ti+ Baai B($ar POM Sura)a*a )(rua (%*uu,a% atau $o$iai$a$i *a%g dia!u!a% o(, Bida%g S(rti+i!a$i La*a%a% I%+orma$i Ko%$um(% 6$(ri!7 da% m(a!u!a% (%ga5a$a% $ara%a di$tri)u$i $(0ara ruti% $(tia )ua% *a%g dia!u!a% o(, )ida%g P(m(ri!$aa% da% P(%*idi!a% 6P(mdi!7 Ua*a r(r($i+ Baai B($ar POM Sura)a*a adaa, m(a!u!a% ti%da!a% ro$($ ro-3u$titia )agi (daga%g o)at tradi$io%a *a%g m(a!u!a% (a%ggara% !ar(%a m(%g(dar!a% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar B(rda$ar!a% ,a$i (%(itia% dari (daga%g o)at tradi$io%a di Sura)a*a" ma!a di(ro(, data $()agai )(ri!ut
Tabe( ) Data Peda*an* !bat Tradisiona( di $urabaya untuk Men*cross check kan Data dari "a(ai "esar P!M $urabaya
No
ia*a, P(daga%g O)at Tradi$io%a
M(%3ua4 tida! O)at Tradi$io%a Ta%a I2i% (dar
1
Sura)a*a Pu$at Sura)a*a Timur Sura)a*a Barat Sura)a*a Utara Sura)a*a S(ata%
Tida! m(%3ua Tida! m(%3ua M(%3ua
? = F
Tida! m(%3ua M(%3ua
Ta,u4 Tida! O)at Tradi$io%a *a%g m(mii!i i2i% (dar Tida! ta,u Tida! ta,u Tida! ta,u Ta,u Tida! ta,u
Ada4 Tida! So$iai$a$i dari Baai B($ar POM Sura)a*a Tida! ada Tida! ada Ada Tida! ada Tida! ada
Sum)(r8 dioa, $(%diri
B(rda$ar!a% ta)( t(r$()ut daat di3(a$!a% )a,5a dari F 6ima7 ora%g (daga%g o)at tradi$io%a di Sura)a*a" (%(iti m(%(mu!a% ? 6dua7 ora%g (daga%g o)at tradi$io%a *a%g m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar $((rti o)at tradi$io%a d(%ga% m(r! 5a%to%gC B(ri!ut adaa, gam)ar o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar *a%g dit(mu!a% (%(iti di $aa, $atu to!o o)at tradi$io%a di Sura)a*a S(ata% Gambar ) !bat Tradisiona( Tan+a #,in Edar -Wantong) yan* Di.ua( di sa(ah satu Toko obat tradisiona( di $urabaya $e(atan
F
Ada4 Tida! P(m(ri!$aa% dari Baai B($ar POM Sura)a*a Tida! ada Ada Tida! ada Tida! ada Tida! ada
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya Ta)( t(r$()ut 3uga m(%3(a$!a% )a,5a dari F 6ima7 (daga%g o)at tradi$io%a ,a%*a 1 6$atu7 (daga%g o)at tradi$io%a *a%g ta,u (r)(daa% o)at tradi$io%a *a%g m(mii!i i2i% (dar atau tida! 1 6$atu7 (daga%g o)at tradi$io%a m(%(ra%g!a% )a,5a Baai B($ar POM Sura)a*a (r%a, m(a!u!a% $o$iai$a$i ada ta,u% ?@1?" $(da%g!a% 6(mat7 (daga%g o)at tradi$io%a m(%(ra%g!a% tida! (r%a, ada $o$iai$a$i dari Baai B($ar POM Sura)a*a Daam ,a (m(ri!$aa% *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a" ,a%*a 1 6$atu7 (daga%g o)at tradi$io%a *a%g m(%(ra%g!a% )a,5a Baai B($ar POM Sura)a*a m(a!u!a% (m(ri!$aa% = 6tiga7 )ua% $(!ai t(r,ada (daga%g o)at tradi$io%a" $(da%g!a% 6(mat7 (daga%g o)at tradi$io%a m(%*ata!a% tida! (r%a, dia!u!a% (m(ri!$aa% o(, Baai B($ar POM Sura)a*a B(ri!ut adaa, gam)ar $aa, $atu to!o o)at tradi$io%a di Sura)a*a Timur *a%g (r%a, dia!u!a% (m(ri!$aa% o(, Baai B($ar POM Sura)a*a Gambar / Toko !bat Tradisiona( di $urabaya Timur yan* Pernah di(akukan Pemeriksaan o(eh "a(ai "esar P!M $urabaya
Pembahasan )' Pene*akan Hukum yan* Di(akukan o(eh "a(ai "esar P!M $urabaya Terhada+ Peredaran !bat Tradisiona( Tan+a #,in Edar di $urabaya Daam (a!$a%aa% (%(ga!a% ,u!um t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a ma!a di(ru!a% (%(ga! ,u!um *a%g m(mii!i moraita$ *a%g )ai!" t(ga$ da% $(au )(rua*a daam m(%(ga!!a% !(adia% da% !()(%ara% )(rda$ar!a% (ru%da%gu%da%ga% *a%g )(ra!u M(%urut So(r3o%o So(!a%to +a!tor *a%g )(r(%garu, )($ar daam dit(ga!!a%%*a $uatu atura% adaa, +a!tor (%(ga! ,u!um Ha i%i di!ar(%a!a% (%(raa% $uatu atura% dia!$a%a!a% o(, (%(ga! ,u!um da% (%(ga! ,u!um dia%gga $()agai goo%ga% a%uta% ,u!um o(, ma$*ara!at ua$ P(%daat So(!a%to t(r$()ut 3uga didu!u%g o(, A0,mad Ai *a%g m(%*ata!a% )a,5a +a!tor *a%g )a%*a! m(m(%garu,i (+(!ti+ita$ $uatu (ratura% (ru%da%g-u%da%ga%" adaa, ro+($io%a da% otima (a!$a%aa% (ra%" 5(5(%a%g da% +u%g$i dari ara (%(ga! ,u!um" )ai! di daam m(%3(a$!a% tuga$ di)()a%!a% t(r,ada diri m(r(!a mauu% daam m(%(ga!!a% (ru%da%g-u%da%ga% t(r$()utC B(rda$ar!a% uraia% t(r$()ut daat di3(a$!a% )a,5a (%(ga! ,u!um m(mii!i (ra%a% *a%g $a%gat (%ti%g daam m(%(ga!!a% $uatu atura% P(%(ga! ,u!um *a%g m(mii!i tuga$ daam )ida%g (%ga5a$a% o)at da% ma!a%a% !,u$u$%*a o)at tradi$io%a adaa, Bada% POM Ha i%i diatur daam a$a > K(r($ L(m)aga P(m(ri%ta,a% No% D(art(m(% *a%g m(%*()ut!a% )a,5a Bada% POM m(mu%*ai tuga$ m(a!$a%a!a% tuga$ (m(ri%ta,a% di )ida%g (%ga5a$aa% o)at da% ma!a%a% $($uai d(%ga% !(t(%tua% (ratura% (ru%da%g-u%da%ga% *a%g )(ra!uC Daam m(%u%3a%g (a!$a%aa% tuga$ da% +u%g$i Bada% POM di 5ia*a, #a5a Timur !,u$u$%*a di Sura)a*a" Bada% POM m(mii!i Baai B($ar POM Sura)a*a *a%g ma%a m(rua!a% $aa, $atu UPT *a%g di)(%tu! )(rda$ar!a% Surat K(utu$a% Tata K(r3a UPT Bada% POM Tuga$ Baai B($ar POM Sura)a*a $(a!u UPT di atur daam a$a ? Surat K(utu$a% Tata K(r3a UPT Bada% POM *a%g m(%*()ut!a% )a,5a U%it P(a!$a%a T(!%i$ di i%g!u%ga% Bada% P(%ga5a$ O)at da% Ma!a%a% m(mu%*ai tuga$ m(a!$a%a!a% !()i3a!a% di )ida%g (%ga5a$a% rodu! t(ra(ti!" %ar!oti!a" $i!otroi!a da% 2at adi!ti+ ai%" o)at tradi$io%a" !o$m(ti!" rodu! !omim(%" !(ama%a% a%ga% da% )a,a% )(r)a,a*aC B(rda$ar!a% a$a t(r$()ut daat di3(a$!a% )a,5a Baai B($ar POM Sura)a*a $()agai (ra%3a%ga% ta%ga% Bada% POM *a%g m(mii!i tuga$ daam m(%(ga!!a% atura% ,u!um di )ida%g (%ga5a$a% o)at da% ma!a%a% !,u$u$%*a i2i% (dar o)at tradi$io%a di Sura)a*a Baai B($ar POM Sura)a*a m(mii!i S(!$i P(m(ri!$aa% da% S(!$i P(%*idi!a% *a%g )(r(ra%
Sum)(r8 Do!um(% Pri)adi
Daam ,a i%i" m($!iu% 6(mat7 (daga%g o)at tradi$io%a dari 6(mat7 5ia*a, di Sura)a*a m(%*ata!a% tida! (r%a, dia!u!a% (m(ri!$aa% o(, Baai B($ar POM Sura)a*a" tida! )(rarti $(uru, (daga%g o)at tradi$io%a dari !((mat 5ia*a, t(r$()ut tida! (r%a, dia!u!a% (m(ri!$aa% M(%gi%gat 0ara !(r3a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(a!u!a% (m(ri!$aa% tida! !(ada $(mua (daga%g o)at tradi$io%a di Sura)a*a m(ai%!a% m(%ggu%a!a% $ami%g $()agai (r5a!ia% dari oua$i (daga%g o)at tradi$io%a di Sura)a*a
>
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya )($ar daam m(%(ga!a% atura% t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a di Sura)a*a Ha i%i )i$a dii,at dari tuga$ !(dua $(!$i t(r$()ut *a%g diatur daam a$a 1? Surat K(utu$a% Tata K(r3a UPT Bada% POM" $()agai )(ri!ut8 1 S(!$i P(m(ri!$aa% m(mu%*ai tuga$ m(a!u!a% (m(ri!$aa% $(t(mat" (%gam)ia% 0o%to, u%tu! (%gu3ia%" (m(ri!$aa% $ara%a rodu!$i da% di$tri)u$i" rodu! terapetik " %ar!oti!a" $i!otroi!a da% 2at adiktif ai%" o)at tradi$io%a" !o$m(ti!" rodu! !omim(%" a%ga% da% )a,a% )(r)a,a*a ? S(!$i P(%*idi!a% m(mu%*ai tuga$ m(a!u!a% (%*idi!a% t(r,ada !a$u$ (a%ggara% ,u!um di )ida%g rodu! terapetik " %ar!oti!a" $i!otroi!a da% 2at adiktif ai%" o)at tradi$io%a" !o$m(ti!" rodu! !omim(%" a%ga% da% )a,a% )(r)a,a*a D(%ga% ada%*a !(dua atura% t(r$()ut" ma!a di3adi!a% (ga%ga% $(!$i (m(ri!$aa% da% $(!$i (%*idi!a% daam m(%(ga!!a% atura% t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a M(%urut So(r3o%o So(!a%to" i%ti da% arti (%(ga!a% ,u!um t(r(ta! ada !(giata% m(%*(ra$i!a% a%tara aa *a%g ada di daam !aida,!aida, $(3uma, (ratura%-(ru%da%ga% t(r,ada (%0itaa%" (m(i,araa% da% !(damaia% daam (rgaua% ,idu S(ai% itu m(%urut A)du!adir Mu,ammad" P(%(ga!a% ,u!um daat dirumu$!a% $()agai u$a,a m(a!$a%a!a% ,u!um $()agaima%a m($ti%*a" m(%ga5a$i (a!$a%aa%%*a agar tida! t(r3adi (a%ggara%" da% 3i!a t(r3adi (a%ggara% m(mui,!a% ,u!um *a%g dia%ggar itu $ua*a dit(ga!!a% !(m)aiC B(rda$ar!a% !(dua (%daat t(r$()ut ma!a daat di3(a$!a% )a,5a (%(ga!a% ,u!um adaa, ua*a *a%g dia!u!a% daam m(%(ga!!a% $uatu atura% agar )i$a )(r3aa% $()agaima%a m($ti%*a Ua*a-ua*a *a%g dia!u!a% o(, S(!$i P(m(ri!$aa% da% P(%*idi!a% Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%(ga!!a% atura% t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a adaa,8 a' $eksi Pemeriksaan "a(ai "esar P!M $urabaya S(!$i (m(ri!$aa% Baai B($ar POM Sura)a*a m(mii!i rogam daam m(%ga5a$i i2i% (dar o)at tradi$io%a" $aa, $atu%*a adaa, rogram (%ga5a$a% di $ara%a di$tri)u$i u%tu! !omoditi o)at tradi$io%a P(%ga5a$a% di $ara%a di$tri)u$i m(rua!a% (%ga5a$a% t(r,ada (%di$tri)u$ia% o)at tradi$io%a di aa%ga%" dima%a daam rogram $(!$i (m(ri!$aa% i%i ()i, dit(!a%!a% aa!a, rodu! o)at tradi$io%a *a%g ada di aa%ga% $($uai d(%ga% !(t(%tua%-!(t(%tua% *a%g )(ra!u atau tida! P(m(ri!$aa% i%i dia!u!a% $(tia )ua% #adi $i+at dari (%ga5a$a% *a%g dia!u!a% o(, $(!$i (m(ri!$aa% adaa, u%tu!
m(m(ri!$a da% m(%ga5a$i o)at tradi$io%a *a%g )(r(dar di ma$*ara!at Adau% ua*a *a%g dia!u!a% o(, S(!$i P(m(ri!$aa% Baai B($ar POM Sura)a*a aa)ia m(%(mu!a% (daga%g *a%g m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar adaa,8 a M(m)(ri!a% (ri%gata% !(ra$ !(ada (daga%g *a%g m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar" agar tida! m(%3ua agi ) M(%gama%!a% da% m(mu$%a!a% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar *a%g dit(mu!a% di aa%ga% 0 Aa)ia (daga%g t(r$()ut $uda, (r%a, dia!u!a% (m)i%aa% a!a% t(tai ma$i, m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar" ma!a a!a% dia!u!a% ti%da!a% Pro-#u$titia B(rda$ar!a% ua*a-ua*a *a%g dia!u!a% o(, S(!$i P(m(ri!$aa% Baai B($ar POM Sura)a*a t(r$()ut" ma!a m(!a%i$m( (m(ri!$aa% di Sara%a di$tri)u$i o)at tradi$io%a *a%g dia!u!a% o(, S(!$i P(m(ri!$aa% Baai B($ar POM Sura)a*a m(iuti8 a M(m)uat $urat tuga$ u%tu! m(a!u!a% (m(ri!$aa% di aa%ga% ) Turu% !( aa%ga%" u%tu! m(%g(0(! aa!a, o)at tradi$io%a *a%g )(r(dar di ma$*ara!at m(m(%u,i !(t(%tua% *a%g )(ra!u atau tida! 0 Dia!u!a% (%gama%a%" aa)ia o)at tradi$io%a *a%g dit(mu!a% ma$u! daam !at(gori o)at tradi$io%a *a%g diara%g )(r(dar d Dia!u!a% (mu$%aa% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar t(r$()ut ( M(m)uat $urat (ri%gata% !(ada (daga%g" agar tida! m(%gua%gi (r)uata%%*a agi da% )(r$(dia di)(ri $a%!$i aa)ia m(%gua%gi agi b' $eksi Penyidikan "a(ai "esar P!M $urabaya P(%*idi!a% m(rua!a% a5a ro$($ (%(ga!a% ,u!um ida%a d(%ga% !(giata% u%tu! m(m)uat !(3(a$a% $uatu ti%da! ida%a P(%*idi!a% i%i dia5ai d(%ga% (%gumua% )a,a% !(t(ra%ga% aat )u!ti" (%(%tua% t(r$a%g!a" $a!$i da% $a!$i a,i Adau% rogam *a%g dimii!i S(!$i P(%*idi!a% Baai B($ar POM Sura)a*a adaa, t(rdiri dari !(giata% i%'($tiga$i da% (%*idi!a% K(giata% i%'($tiga$i i%i m(rua!a% !(giata% (%(u$ura% !a$u$" dima%a )i$a )(ra$a dari ada%*a i%+orma$i atau aora% dari ma$*ara!at" ti%da! a%3ut $urat dari Bada% POM RI" dari !a$u$ !,u$u$ *a%g $()(um%*a t(a, dita%ga%i" da% dari aora% (%ga5a$a% (%(rti)a% rodu! i(ga S(da%g!a% !(giata% (%*idi!a% daam ,a i%i )(rua (%*idi!a% !a$u$ K(giata% t(r$()ut m(rua!a% !(giata% ruti%
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya *a%g $uda, t(r3ad5a da% $(au dia!u!a% muai )ua% &()ruari ,i%gga )ua% O!to)(r Adau% ua*a-ua*a *a%g dia!u!a% o(, S(!$i P(%*idi!a% Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar Ua*a S(!$i P(%*idi!a% i%i t(rdiri dari ua*a r('(%ti+ da% ua*a r(r($i+ *a%g daat di3(a$!a% $()agai )(ri!ut8 17 Ua*a Pr('(%ti+ Ua*a r('(%ti+ *a%g dia!u!a% o(, S(!$i P(%*idi!a% Baai B($ar POM Sura)a*a t(rdiri dari8 a P(%*uu,a% o(, Bida%g S(rti+i!a$i La*a%a% I%+orma$i Ko%$um(% 6S(ri!7 ) P(%ga5a$a% ruti% o(, )ida%g P(m(ri!$aa% da% P(%*idi!a% 6P(mdi!7 $(tia )ua% *a%g dia!u!a% daam 1 P(m(ri!$aa% $ara%a ? Sami%g rodu! Aa)ia dit(mu!a% rodu! ta%a i2i% (dar" ma!a ara (daga%g t(r$()ut ,aru$ m(m)uat $urat (r%*ataa% tida! m(%gua%gi (r)uata%%*a agi da% )ara%g )u!ti di$(ra,!a% !( Baai B($ar POM Sura)a*a ?7 Ua*a R(r($i+ Ua*a r(r($i+ *a%g dia!u!a% o(, S(!$i P(%*idi!a% Baai B($ar POM Sura)a*a *aitu8 a T(r,ada $ara%a *a%g $uda, (r%a, dia!u!a% (m)i%aa% ma!a S(!$i P(%*idi!a% Baai B($ar POM Sura)a*a m(m)uat $urat (ri%gata% !( $ara%a di$tri)u$i !(mudia% di t(m)u$!a% !( Di%a$ K($(,ata% 6Di%!($7 da% Buati !ota $(t(mat ) Aa)ia ma$i, t(ta m(%3ua a!a% dia!u!a% ti%da!a% u%tu! ro$($ ro 3u$titia 0 S(!$i P(%*idi!a% m(a!u!a% !(r3a$ama d(%ga% )ida%g S(ri! agar dia!u!a% (m)i%aa% B(rda$ar!a% ua*a-ua*a *a%g dia!u!a% o(, S(!$i P(%*idi!a% Baai B($ar POM Sura)a*a daam ra%g!a (%(ga!a% ,u!um t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a" ma!a m(!a%i$m( (%*idi!a% dia%tara%*a adaa, 1 K(giata% I%'($tiga$i4Lidi! K(giata% i%'($tiga$i atau idi! dia!u!a% aa)ia ada aora% dari ma$*ara!at" !(mudia% )(ra$a dari !(giata% (%ga5a$a% rodu! i(ga da% !a$u$ !,u$u$ $(rta dari (%ga5a$a% ruti% (m(ri!$aa% Aa)ia dit(mu!a% atau diduga ada%*a (a%ggara% ti%da! ida%a ma!a dia%3ut!a% !( ro-3u$titia
?
K(giata% P(%*idi!a% K(giata% (%*idi!a% i%i t(rdiri dari8 a R(%0a%a P(%*idi!a% S(t(a, dit(mu!a% ada%*a (a%ggara% ti%da! ida%a" ma!a di)uat r(%0a%a (%*idi!a% *a%g m(iuti8 6a7 T(mat K(3adia% P(r!ara 6TKP7 dit(ta!a%" 6)7 Ta%gga (a!$a%aa%" (tuga$ *a%g ditu%3u!" 607 (m)uata% $urat tuga$" $urat g((da," $urat $ita 6d7 P(rmo,o%a% )a%tua% (r$o%i POLRI !( Koordi%a$i P(%ga5a$ P(%*idi! P(ga5ai N(g(ri Sii 6Kor5a$ PPNS7" 6(7 M(%*ia!a% admi%i$tra$i" Aat Tui$ Ka%tor 6ATK7" (raata% ato" ri%t(r" $(g(" gari$ P(%*idi! P(ga5ai N(g(ri Sii 6PPNS line7" a!)a%" $ido ) M(m)uat Laora% K(giata% P(%*idi!a% Laora% !(giata% (%*idi!a% i%i m(rua!a% r($um( dari ,a$i (%*idi!a% 0 G(ar Ka$u$ G(ar !a$u$ i%i" di,adiri $(mua (r$o%i *a%g turu% di T(mat K(3adia% P(r!ara 6TKP7" K(aa Baai" K(aa Bida%g da% K(aa S(!$i Daam g(ar !a$u$ i%i dit(%tu!a% %o%-ro3u$titia da% ro-3u$titia M(%urut Mu*a%a Ku$uma," (%iaia% ata$ (+(!ti'ita$ (%(ga!a% ,u!um daat dit(%tu!a% o(, $()(raa 3au, ra%g!aia% ua*a (%(ga!a% ,u!um daam !uru% 5a!tu t(rt(%tu $uda, m(%d(!at!a% ada tu3ua% ,u!um *a!%i !(adia% atau $()(raa 3au, %iai-%iai ,u!um ro$(dura mauu% %iai%iai ,u!um $u)$ta%ti+ t(a, t(rim(m(%ta$i m(aui (%(ga!a% ,o!um B(rda$ar!a% (%daat Mu*a%a t(r$()ut" daat di3(a$!a% )a,5a u%tu! m(%iai )agaima%a (%(ga!a% ,u!um *a%g dia!u!a% o(, (%(ga! ,u!um ma!a dii,at dari ua*a-ua*a (%(ga! ,u!um daam m(a!$a%a!a% ,u!um aa!a, $uda, m(%d(!at!a% ada tu3ua% ,u!um B(rda$ar!a% uraia% t(r$()ut daat di3(a$!a% )a,5a (%(ga!a% ,u!um t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a *a%g dia!u!a% o(, Baai B($ar POM Sura)a*a )(um )(r3aa% $(0ara otima Ha i%i di!ar(%a!a% Baai B($ar POM Sura)a*a !ura%g i%t(%$ita$ daam m(a!u!a% (%ga5a$a% t(r,ada (daga%g o)at tradi$io%a" $(,i%gga ma$i, dit(mu!a% (daga%g *a%g m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar !(mudia% Baai B($ar POM Sura)a*a !ura%g m(m)(ri!a% $o$iai$a$i da% (du!a$i !(ada ara (daga%g daam m(m)(ri!a% i%+orma$i m(%g(%ai 0iri-0iri o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar Pada,a d(%ga% $(ma!i% i%t(%$ita$%*a .
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya (%ga5a$a%" $o$iai$a$i da% (du!a$i !(ada (daga%g o)at tradi$io%a *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a ma!a a!a% m(m(rmuda, (%(ga!a% ,u!um t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a
a!a% m(m(rmuda, Baai B($ar POM Sura)a*a daam (a!$a%aa% (%ga5a$a% i2i% (dar o)at tradi$io%a d T(r)ata$%*a Da%a Da%a dari Bada% POM RI muai turu% !( Baai B($ar POM Sura)a*a ada )ua% &()ruari" ada,a da%a daam ,a i%i digu%a!a% u%tu! m(%u%3a%g (a!$a%aa% daam (%ga5a$a% i2i% (dar o)at tradi$io%a ?7 K(%daa E!$t(r%a K(%daa (!$t(r%a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%a%ggua%gi (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar adaa,8 a Kura%g%*a P(%g(ta,ua% (%3ua o)at tradi$io%a M(%urut I)u Dra A%* Koo$)u5ati" At" !(%daa-!(%daa *a%g di,adai daam m(%ga5a$i i2i% (dar o)at tradi$io%a t(rutama di $ara%a di$tri)u$i adaa, !ura%g%*a (%g(ta,ua% (daga%g o)at tradi$io%a u%tu! m(%g(ta,ui ma%a o)at tradi$io%a *a%g m(m(%u,i !(t(%tua% *a%g )(ra!u atau tida! ) Kura%g%*a !((duia% ara (daga%g o)at tradi$io%a t(r,ada rodu! o)at tradi$io%a *a%g tida! m(m(%u,i !(t(%tua% *a%g )(ra!u Daam ,a i%i" ara (daga%g o)at tradi$io%a t(r$()ut $uda, m(%g(ta,ui )a,a*a o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar t(tai o)at tradi$io%a t(r$()ut t(ta di3ua !ar(%a i%gi% m(m(ro(, !(u%tu%ga% *a%g )($ar 0 Kura%g%*a !($adara% ma$*ara!at u%tu! tida! m(%g!o%$um$i o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar Daam ,a i%i" ma$*ara!at t(rutama !o%$um(% o)at tradi$o%a ma$i, m(%0ari !,a$iat dari o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar *a%g m(mii!i r(a!$i 0(at 6cespleng 7" ada,a !o%$um(% t(r$()ut $uda, ta,u da% m(%g(rti )a,5a tida! ada o)at tradi$io%a *a%g cespleng d K(tida!maua% da% !(mamua% rodu$(% o)at tradi$io%a u%tu! m(m(%u,i r(gi$tra$i o)at tradi$io%a Daam ,a i%i" Bada% POM $uda, m(m)(ri!a% +a$iita$ da% !(muda,a% m(aui rogam-rogam r(gi$tra$i o)at tradi$io%a *a%g ada di Bada% POM a!a% t(tai rodu$(% tida! mau m(m(%u,i r(gi$ta$i o)at tradi$io%a Di$ami%g itu $()agia% rodu$(% o)at tradi$io%a tida! mau turu% ta%ga% a%g$u%g u%tu! m(r(gi$tra$i o)at tradi$io%a%*a m(ai%!a% m(%ggu%a!a% )iro 3a$a u%tu! m(%guru$ ,a t(r$()ut" $(,i%gga m(m)uat ama ro$($ (r(gi$tra$ia% o)at tradi$io%a
/'
Kenda(a0Kenda(a yan* Dihada+i "a(ai "esar P!M $urabaya da(am Menan**u(an*i Peredaran !bat Tradisiona( Tan+a #,in Edar B(rda$ar!a% ,a$i 5a5a%0ara" !(%daa-!(%daa *a%g di,adai Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%a%ggua%gi (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar adaa, !(%daa i%t(r%a da% !(%daa (!$t(r%a Adauu% !(%daa-!(%daa t(r$()ut m(iuti8 17 K(%daa I%t(r%a K(%daa i%t(r%a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%aggua%gi (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar dia%tara%*a adaa, a Sum)(r Da*a Ma%u$ia 6SDM7 atau (ga5ai t(r)ata$ B(rda$ar!a% ,a$i 5a5a%0ara d(%ga% I)u Dra Siti Ama%a," At" $(a!u K(aa S(!$i P(%*idi!a%" )(iau m(%*ata!a% )a,5a !(%daa *a%g di,adai daam m(%ga5a$i i2i% (dar o)at tradi$io%a adaa, !ura%g%*a (ga5ai !ar(%a 3uma, (ga5ai S(!$i P(%*idi!a% ,a%*a > ora%g" ada,a Baai B($ar POM Sura)a*a m(mii!i tuga$ u%tu! m(%ga5a$i (r(dara% o)at tradi$io%a di #a5a Timur *a%g t(rdiri dari =. Ka)uat(%4!ota K(!ura%ga% atau t(r)ata$%*a (ga5ai 3uga dira$a!a% o(, S(!$i P(m(ri!$aa% *a%g ma%a a%ggota%*a )(r3uma, ?@ ora%g ) T(r)ata$%*a (ga5ai *a%g m(mii!i !(mamua% atau !om(t(%$i *a%g ()i, )ai! D(%ga% )(r!(m)a%g%*a t(!%oogi da% $(ma!i% m(%i%g!at%*a modu$ o(ra%di" ma!a di)utu,!a% (ga5ai *a%g m(mii!i !om(t(%$i *a%g ()i, )ai! Ha i%i agar m(m(rmuda, Baai B($ar POM Sura)a*a t(rutama ada S(!$i P(%*idi!a% u%tu! m(%gatur $trat(gi !(ti!a m(a!u!a% i%'($tiga$i !a$u$ $(,i%gga daat m(%(ga!!a% atura% ,u!um t(r,ada i2i% (dar $(0ara otima 0 Mi%im%*a $ara%a da% ra$ara%a M(%urut I)u Dra Siti Ama%a," At" mi%im%*a $ara%a da% ra$ara%a ditu%3u!!a% dari S(!$i P(%*idi!a% *a%g )(um m(mii!i mo)i box u%tu! m(%ga%g!ut )ara%g" trolly d(%ga% !aa$ita$ )($ar u%tu! m(%ga%g!ut )ara%g )u!ti *a%g diama%!a%" da% !am(ra t(r$(m)u%*i u%tu! m(a!u!a% !(giata% i%'($tiga$i Pada,a d(%ga% ada%*a $ara%a da% ra$ara%a *a%g m(%du!u%g ma!a
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya D(%ga% ada%*a !(%daa i%t(r%a da% (!t(r%a *a%g di,adai Baai B($ar POM Sura)a*a" ma!a (%(ga!a% ,u!um *a%g dia!u!a% o(, Baai B($ar POM Sura)a*a t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a tida! otima
POM Sura)a*a adaa, d(%ga% m(m)uat (rmo,o%a% !(ada Bada% POM RI *a%g )(rada di #a!arta u%tu! m(%i%g!at!a% $ara%a da% ra$ara%a" $((rti mo)i box u%tu! m(%ga%g!ut )ara%g" trolly d(%ga% !aa$ita$ )($ar u%tu! m(%ga%g!ut )ara%g )u!ti *a%g diama%!a%" da% !am(ra t(r$(m)u%*i u%tu! m(a!u!a% !(giata% i%'($tiga$i d Ua*a daam m(%gata$i t(r)ata$%*a da%a Daam m(%gata$i (rma$aa,a% !ura%g%*a da%a" ma!a Baai B($ar POM Sura)a*a m(m)uat (rmo,o%a% da%a !(ada Bada% POM RI" dima%a da%a t(r$()ut digu%a!a% u%tu! m(%u%3a%g !(giata% *a%g dia!$a%a!a% ?7 Ua*a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i !(%daa-!(%daa dari +a!tor (!$t(r%a m(iuti8 a Ua*a daam m(%gata$i !ura%g%*a (%g(ta,ua% (daga%g o)at tradi$io%a Ua*a *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i (rma$aa,a% i%i adaa, d(%ga% 0ara m(%g(du!a$i da% m(m)(ri!a% (%*uu,a% !(ada ma$*ara!at t(rutama !(ada (daga%g o)at tradi$io%a da% !o%$um(% o)at tradi$io%a ) Ua*a daam m(%gata$i !ura%g%*a !((duia% ara (daga%g o)at tradi$io%a t(r,ada rodu! o)at tradi$io%a *a%g tida! m(m(%u,i !(t(%tua% *a%g )(ra!u Ua*a *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i (rma$aa,a% i%i adaa, d(%ga% 0ara m(m)(ri!a% (m)i%aa% !(ada ara (daga%g u%tu! tida! m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar 0 Ua*a daam m(%gata$i !ura%g%*a !($adara% ma$*ara!at u%tu! tida! m(%g!o%$um$i o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar Ua*a *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i (rma$aa,a% i%i adaa, d(%ga% 0ara m(a!u!a% !(r3a$ama d(%ga% i%ta$ $(!tor" $((rti !(r3a$ama d(%ga% Di%a$ P(ri%du$tia% da% P(rdaga%ga% 6Di$(ri%dag7" Di%a$ K($(,ata% 6Di%!($7" a$o$ia$i da% to!o, ma$*ara!at agar )i$a m(%uar!a% i%+orma$i !(ada ma$*ara!at da% m(%i%g!at!a% (%g(ta,ua% ma$*ara!at t(%ta%g rodu! o)at tradi$io%a *a%g m(m(%u,i !(t(%tua%!(t(%tua% *a%g )(ra!u atau tida! d Ua*a daam m(%gata$i !(tida!maua% da% !(mamua% rodu$(% o)at tradi$io%a u%tu! m(m(%u,i r(gi$tra$i o)at tradi$io%a
1'
U+aya Da(am Men*atasi Kenda(a0Kenda(a yan* Dihada+i o(eh "a(ai "esar P!M $urabaya P(%(ga! ,u!um daam m(%(ga!a% atura% ,aru$ m(%3aa%!a% tuga$ $(0ara ro+($io%a" !ar(%a $(ma!i% (%(ga! ,u!um )(r$i+at ro+($io%a t(r,ada tuga$-tuga$%*a ma!a $(ma!i% muda, atura% t(r$()ut u%tu! dit(ga!!a% B(rda$ar!a% !(%daa-!(%daa *a%g di,adaai Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%(ga!!a% atura% t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a" ma!a ua*a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i !(%daa-!(%daa t(r$()ut adaa,8 17 Ua*a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i !(%daa-!(%daa i%t(r%a m(iuti8 a Ua*a daam m(%gata$i (ga5ai *a%g t(r)ata$ Daam m(%g,adai (rma$aa,a% i%i" *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a adaa, m(%ga3u!a% (rmo,o%a% (ga5ai !( Bada% POM RI" agar dia!u!a% (%am)a,a% P(ga5ai N(g(ri Sii 6PNS7 da% (ga5ai ,o%or(r di Baai B($ar POM Sura)a*a" di$ami%g itu *a%g )i$a dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a adaa, d(%ga% m(ma!$ima!a% (ga5ai *a%g ada $(,i%gga a!a% t(r3adi (ra%g!aa% (!(r3aa% ) Ua*a daam m(%gata$i t(r)ata$%*a (ga5ai *a%g m(mii!i !(mamua% atau !om(t(%$i *a%g ()i, )ai! M(%urut I)u Dra Siti Ama%a," At $(a!u K(aa S(!$i P(%*idi!a%" daam m(%gata$i (rma$aa,a% i%i" ma!a ua*a *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a u%tu! m(%i%g!at!a% !om(t(%$i (ga5ai agar ()i, )ai! adaa, d(%ga% 0ara8 1 M(%gi!uti (ati,a% P(%*idi! P(ga5ai N(g(ri Sii 6PPNS7 ? M(%gi!uti (ati,a% i%t(i3(% = M(%gi!uti rogam Coaching Clinic 6!a$u$ t(r!i%i7 M(%gi!uti $tudi )a%di%g F M(%gi!uti (rt(mua% ti%g!at %a$io%a P(%*idi! P(ga5ai N(g(ri Sii 6PPNS7 u%tu! m(m)uat $trat(gi$trat(gi *a%g dia!u!a% !(d(a%%*a 0 Ua*a daam m(%gata$i mi%im%*a $ara%a da% ra$ara%a Daam m(%gata$i (rma$aa,a% i%i" ma!a ua*a *a%g dia!u!a% Baai B($ar
1@
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya Ua*a *a%g dia!u!a% Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i (rma$aa,a% i%i adaa, d(%ga% m(a!u!a% $o$iai$ai ,u!um !(ada rodu$(% u%tu! m(%da+tar!a% $(%diri o)at tradi$io%a *a%g dirodu!$i%*a !( Bada% POM $(,i%gga a!a% m(m(r0(at ro$($ (m)(ria% i2i% (dar o)at tradi$io%a B(rda$ar!a% ua*a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i !(%daa-!(%daa *a%g di,adai%*a" di,ara!a% daat m(mi%imai$ir !(%daa-!(%daa *a%g di,adai Baai B($ar POM Sura)a*a $(,i%gga daat m(%gotima!a% (%(ga!a% ,u!um t(r,ada i2i% (dar o)at tradi$io%a
u%tu! m(%gata$i !(%daa t(r,ada t(r)ata$%*a (ga5ai *a%g m(mii!i !om(t(%$i *a%g ()i, )ai! adaa, d(%ga% 0ara ara (ga5ai m(%gi!uti (ati,a% ) Ua*a daam m(%gata$i !(%daa-!(%daa (!$t(r%a m(iuti8 Daam m(%gata$i !(%daa-!(%daa (!$t(r%a" Baai B($ar POM Sura)a*a m(a!u!a% (%*uu,a% !(ada ara (daga%g o)at tradi$io%a !(mudia% m(a!u!a% !(r3a$ama i%ta$ $(!tor $aran
Sara% *a%g )i$a di)(ri!a% o(, (%(iti dia%tara%*a adaa,8 1 Bagi Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(a!u!a% (%ga5a$a% o)at tradi$io%a" $()ai!%*a ()i, m(%i%g!at!a% i%t(%$ita$ (%ga5a$a%" dima%a (%ga5a$a% *a%g dia!u!a% di,ara!a% 1 6$atu7 )ua% ? 6dua7 !ai" agar )i$a m(mi%imai$ir (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar ? Baai B($ar POM Sura)a*a di,ara!a% daat m(%dat!a% (%g,argaa% aa)ia rogam atau !(giata% *a%g dia!u!a% m(amui targ(t i%di!ator !i%(r3a $a$ara%" da% di)(ri $a%!$i aa)ia !ura%g dari targ(t t(r$()ut" $(,i%gga )i$a m(%i%g!at!a% !i%(r3a Baai B($ar POM Sura)a*a = Bagi !o%$um(% agar ()i, m(%g(ta,ui" m(ma,ami" da% )(r$i!a o$iti+ t(r,ada atura% i2i% (dar o)at tradi$io%a" $(rta )(rria!u d(%ga% 0ara m(m)(i o)at tradi$io%a *a%g m(mii!i i2i% (dar
PENUTUP $im+u(an B(rda$ar!a% ,a$i (%(itia% da% (m)a,a$a% *a%g t(a, di!(mu!a!a%" ma!a $imua% daam (%(itia% i%i adaa, 1. P(%(ga!a% ,u!um *a%g dia!u!a% o(, Baai B($ar POM Sura)a*a t(r,ada (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar )(um )(r3aa% $(0ara otima Ha i%i di!ar(%a!a% Baai B($ar POM Sura)a*a !ura%g i%t(%$ita$ daam m(a!u!a% (%ga5a$a% o)at tradi$io%a $(,i%gga ma$i, dit(mu!a% (daga%g *a%g m(%3ua o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar" $(ai% itu Baai B($ar POM Sura)a*a !ura%g m(m)(ri!a% $o$iai$a$i da% (du!a$i !(ada ara (daga%g m(%g(%ai 0iri-0iri o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar 2. K(%daa-!(%daa *a%g di,adai o(, Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%a%ggua%gi (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar adaa, !(%daa i%t(r%a da% !(%daa (!$t(r%a K(%daa i%t(r%a m(iuti t(r)ata$%*a 3uma, da% !om(t(%$i (ga5ai *a%g ()i, )ai!" mi%im%*a $ara%a da% ra$ara%a $(rta t(r)ata$%*a da%a K(%daa (!$t(r%a m(iuti !ura%g%*a (%g(ta,ua% da% !((duia% ara (daga%g o)at tradi$io%a t(r,ada rodu! o)at tradi$io%a *a%g m(mii!i i2i% (dar" !ura%g%*a !($adara% ma$*ara!at u%tu! tida! m(%g!o%$um$i o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar" da% !(tida!maua% da% !(tida!mamua% rodu$(% o)at tradi$io%a u%tu! m(%da+tar!a% rodu!%*a = Ua*a Baai B($ar POM Sura)a*a daam m(%gata$i !(%daa-!(%daa *a%g di,adai daam m(%a%ggua%gi (r(dara% o)at tradi$io%a ta%a i2i% (dar adaa,8 a Ua*a daam m(%gata$i !(%daa-!(%daa i%t(r%a m(iuti8 Daam m(%gata$i (rma$aa,a% m(%g(%ai !(t(r)ata$a% (ga5ai" $ara%a da% ra$ara%a $(rta da%a ma!a Baai B($ar POM Sura)a*a m(a!u!a% (%ga3ua% (rmo,o%a% (ga5ai" $ara%a ra$ara% da% da%a !(ada Bada% POM RI S(da%g!a%
DA2TA PU$TAKA "UKU3 Ai" A0,mad ?@@ Menguak Teori Hukum (Legal Theory dan Teori !eradilan ("udicialprudence #a!arta8 Pr(%ada M(dia Grou Ari!u%to" Su,ar$i%i ?@1@ !rosedur !enelitian #uatu !endekatan !raktik$#a!arta8 Ri%(!a ;ita A2i$ Sai+udi%" d!! ?@11 #tandardisasi %ahan &bat 'lam$ Yog*a!arta8 Gra,a Imu B Ta%(!o" So(rma% 1= !okok!okok #tudi Hukum dalam Masyarakat$ #a!arta8 PT Ra3aGra+i%do P(r$ada Em2ir ?@1@ Metodologi !enelitian )ualitatif* 'nalisi Data #a!arta8 PT Ra3agra+i%do !ersada &a3ar ND" Mu!ti da% Yuia%to A0,mad ?@1@ Dualisme !enelitian Hukum +ormatif dan ,mpiris Yog*a!arta8 Pu$ta!a P(a3ar Idri$" Mu,ammad ?@@" Metode !enelitian -lmu -lmu #osial (!endekatana )ualitatif dan )uantitatif 7 Yog*a!arta8 UII Pr($$ Yog*a!arta
11
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya Mu,ammad" A)du!adir ?@@> ,tika !rofesi Hukum Ba%du%g8 ;itra Adit*a Ba!ti Na$utio%" Ba,d(r #o,a% ?@@. Metode !enelitian -lmu Hukum$ Ba%du%g8 Ma%dar Ma3u Ra,ard3o" Sat3ito 1.> Hukum dan Masyarakat$ %andung 8 A%g!a$a Ba%du%g Ra,ard3o" Sat3ito ?@@ !enegakan Hukum #uatu Tin.auan #osiologis$ Yog*a!arta8 G(%ta !ublishing Ra,ard3o" Sat3ito ?@1@ #osiologi Hukum !erkembangan Metode dan !ilihan Masalah$ Yog*a!arta8 G(%ta Pu)i$,i%g So(!a%to" So(r3o%o 1. )egunaan #osiologi Hukum %agi )alangan Hukum$ %andung 8 PT ;itra Adi*a Ba!ti So(arto" So(darmia, 11 "amu "awa 'sli$ "akarta8 PT P(%()ar S5ada*a So(too 1 !engantar !eneitian )ualitatif$ #urakarta 8 Pu$at P(%(itia% UNS Sa$troamid3o3o" S(%o ?@@1 &bat 'sli -ndonesia "akarta8 Dia% Ra!*at Ut$ma%" Sa)ia% DasarDasar #osiologi Hukum /ogyakarta 8 Pu$ta!a P(a3ar Ku$uma," Mu*a%a, 1.> !respektif0 Teori0 dan )ebi.aksanaan Hukum$ #a!arta8 ; Ra.awali a$ito" H(%dri ?@11 &bat Tradisional )ekayaan -ndonesia$ Yog*a!arta8 Gra,a Imu ig%3o$o()roto" So(ta%d*o ?@1= Hukum dalam Masyarakat Yog*a!arta8 Gra,a Imu Yuiarti" Nur,(ti ?@@ #ehat0 Cantik0 %ugar dengan Herbal dan &bat Tradisional "akarta8 ; A%di O++$(t
!eredaran &bat Tradisional setelah Diundangkannya 2ndang2ndang +omor 34 Tahun 5667 tentang )esehatan Ma!aa, U%i!a So(gi3ara%ata S(mara%g $K#P$# Zuai+a," Gita Sari ?@11 -mplementasi !rinsip Ca:eat ;enditor dalam 2paya !erlindungan Hak )onsumen (#tudi Terhadap !en.ualan &bat Tanpa -1in %adan !engawas &bat dan Makanan (%!&M secara %ebas di )ota Depok$ Soo8 &a!uta$ Hu!um U%i'(r$ita$ S()(a$ Mar(t Sura!arta Pur%ia5a%" T*a% D5i ?@@. !erlindungan Hukum Terhadap )onsumen (#tudi tentang !embinaan dan !engawasan &bat Tradisional Hasil -ndustri )ecil &bat Tradisional oleh Dinas )esehatan dan %alai %esar !engawas &bat dan Makanan (%%!&M di /ogyakarta$ Soo8 U%i'(r$ita$ Mu,ammadi*a, Sura!arta PEATUAN PEUNDANG0UNDANGAN U%da%g-U%da%g Nomor . Ta,u% 1 t(%ta%g P(ri%du%ga% Ko%$um(%$ L(m)ara% N(gara Republik I%do%($ia Nomor ? Ta,u% 1" Tam)a,a% L(m)ara% N(gara R(u)i! I%do%($ia Nomor =.?1 U%da%g-U%da%g Nomor => Ta,u% ?@@ t(%ta%g K($(,ata%" L(m)ara% N(gara R(u)i! I%do%($ia +omor 1 Ta,u% ?@@" Tam)a,a% L(m)ara% N(gara R(u)i! I%do%($ia Nomor F@>= P(ratura% P(m(ri%ta, Nomor ? Ta,u% 1. t(%ta%g P(%gama%a% $(diaa% +arma$i da% aat kesehatan" L(m)ara% N(gara R(u)i! I%do%($ia Nomor 1=. Ta,u% 1." Tam)a,a% L(m)ara% N(gara R(u)i! I%do%($ia Nomor =.1 P(ratura% M(%t(ri K($(,ata% Nomor @@ Ta,u% ?@1? t(%ta%g R(gi$tra$i O)at Tradi$io%a P(ratura% K(aa Bada% P(%ga5a$ O)at da% Ma!a%a% Nomor8 HK@@@F11=. t(%ta%g Krit(ria da% tata a!$a%a (%da+tara% o)at tradi$io%a" O)at ,(r)a t(r$ta%dar da% +ito+arma!a P(ratura% K(aa Bada% P(%ga5a$ O)at da% Makanan Nomor HK @@@F1?==F1> t(%ta%g I2i% Edar Produ! O)at" O)at Tradi$io%a" Ko$m(ti!" Su(m(% Ma!a%a% da% Ma!a%a% *a%g B(r$um)(r" M(%gadu%g dari Ba,a% T(rt(%tu da% atau M(%ga%du%g A!o,o K(utu$a% K(aa Bada% P(%ga5a$ O)at da% Ma!a%a% Nomor8 @
[email protected] tentang Orga%i$a$i Da% Tata K(r3a U%it P(a!$a%a T(!%i$ Di Li%g!u%ga% Bada% POM
4UNAL Su!adi" Imam ?@11 Matinya Hukum dalam !roses !enegakan Hukum di -ndonesia #ur%a U%i'(r$ita$ Mua5arma% o I 6@>?@117 ,ndy ?@1= !eredaran &bat Tanpa Memiliki +omor -1in ,dar Dikaitkan dengan 2ndangundang +o$34 Tahun 5667 tentang )esehatan dan 2ndang2ndang +o$8 Tahun 9777 tentang !erlindungan )onsumen #ur%a U%i'(r$ita$ Pad3a3ara% o I 6@-?@1=7 Su$a%to" Rudi d!! ?@1= !engawasan !eredaran &bat Tradisional di )ota #ingkawang #ur%a &a!uta$ Hu!um U%i'(r$ita$ Ha$a%udi% o II 6@1-?@1=7 MAKALAH So(mitro" Ro%%* Ha%iti3o 1 Metodologi !enelitian Hukum$ Di$amai!a% ada P(ati,a% M(todoogi P(%(itia% Imu So$ia" Bagia% Hu!um da% Ma$*ara!at di &a!uta$ Hu!um UNDIP S(mara%g Yu$ti%a" E%da%g a,*ati da% B R($ti Nur,a*ati ?@@ !eranan %alai %esar !engawas &bat dan Makanan (%!&M dalam !engawasan
1?
Penegakan Hukum Terhadap Peredaran Obat Tradisional Tanpa Izin Edar di Surabaya #NTENET Ar+a%i" &i:i, ?@1= !olrestabes #urabaya #ita <7= Dos "amu Tradisional -legal$ ,tt844555a%tara%(5$0om4)(rita4=?@=4 or($ta)($-$ura)a*a-$ita-F-do$-3amu tradisional-i(ga" dia!$($ ?> D($(m)(r ?@1=
Bada% POM ?@1 Latar %elakang %adan !&M ,tt844555omgoid 4 %(54index,4'i(54atar)(a!a%g" dia!$($ ?F &()ruari ?@1 Bada% POM ?@1 ;isi dan Misi %adan !&M$ ,tt844www omgoid4 %(54i%d(<,4'i(54'i$imi$i" dia!$($ ?F &()ruari ?@1 Bada% POM ?@1 )erangka )onsep #is!om ,tt844555omgoid4 %(54i%d(<,4'i(54!(ra%g!a!o%$(" diakses ?F &()ruari ?@1 Baai B($ar4Baai POM Sura)a*a ?@1= &perasi >abungan+asional$ ,tt844555a%tara%(5$0om4)(rita4=?@=4 or($ta)($-$ura)a*a-$ita-F-do$ 3amutradi$io%a-i(ga" dia!$($ ?F D($(m)(r ?@1= H(ru$a$o%g!o ?@1? )ode -1in ,dar !roduk " ,tt844,(ru$a$o%g!o$ta++ miau%$a0id4?@1?41?41=4!od(-i2i%-(dar rodu!4" dia!$($ F &()ruari ?@1
1=