PEMBORAN TANAH DAN PENGAMBILAN CONTOH TANAH Daerah Percobaan : Sekitar Lab. Sipi I.
T!"!an Percobaan #.
Men$etah!i kea%aan api&an tanah ba'ah per(!kaan )an$ akan %i"a%ikan &eba$ai an%a&an
pon%a&i* +. Menetapkan ke%aa(an pen$a(bian contoh tanah ter$an$$! , %i&t!rbe% &a(pe - %an contoh tanah ti%ak ter$an$$! , !n%i&t!rbe% &a(pe -* . Men%apatkan %e&krip&i tanah &ecara /i&!a &eperti "eni& tanah0'arna tanah0&i1at2&i1at tanah %an pe(erik&aan tin$$i (!ka air * 3. Men$a(bi contoh tanah ter$an$$! , %i&t!rbe% &a(pe - %an contoh tanah ti%ak ter$an$$! , !n%i&t!rbe% &a(pe - %ari oban$ tanah )an$ %i bor !nt!k keper!an pe(erik&aan ebih an"!t %i aboratori!(. II.
Aat %an Bahan A. Sat! !nit bor tan$an , Han% A!$er A!$er -0)an$ ter%iri %ari : #. Mata bor I'an , I'an A!$er +. Mata bor Spira , Heica A!$er . En$ko pe(!tar , Dri/e Han% 4 T 5 3. Stan$ Bor 6 # (eter 7. 8epaa &tan$ bor 9. Stan$ en$ko pe(!tar B. Tab!n$ Tab!n$ contoh , pan"an$ 37 c(0%ia(eter 907 c( -0 ter%iri %ari : ;. Tab!n$ Tab!n$ contoh , t!be &a(per . 8epaa tab!n$ <. 8!nci kepaa tab!n$ C. Aat2aat bant! )an$ %iper!kan #=. 8!nci pipa +35 0 + b!ah ##. Pa! be&i 7 k$0 # b!ah #+. Te(pat Te(pat contoh tanah ter$an$$! , Pan0 !k!ran # > # ( #. Sikat ba"a #3. Para1in , iin - %an ko(por (a&ak !nt!k (encairkan para1in , iin #7. 8anton$ pa&tik #9. ?or(!ir borin$ o$
III.
Lan$kah 8er"a
#. Peker"aan perta(a )an$ ka(i ak!kan a%aah (encari oka&i )an$ akan %i "a%ikan oka&i pe(boran.Daerah )an$ (en"a%i te(pat percobaan ka(i a%aah %aerah &ekitar ab. Sipi %an $e%!n$ P88 @ni(e%. +. Seteah ka(i te(!kan %aerah )an$ cocok !nt!k %i ak!kan pe(boran (aka ka(i (e(ber&ihkan per(!kaan tanah %ari r!(p!t0akar %an kotoran )an$ bi&a (en$$an$$! pro&e& pe(boran.8a(i (en$$!nakan can$k! !nt!k (eak!kan ha ini. . Lan$kah &ean"!tn)a a%aah (e(ber&ihkan !ir (ata bor %an &tan$ bor %ari kotoran %an karat %en$an (en$$!nakan &ikat ba"a %an (e(beri (in)ak , oi -. 3. Me(a&an$ (ata bor , I'an A!$er - pa%a &tan$ bor0ke(!%ian (e(a&an$ &tan$ bor pa%a en$ko pe(!tarn)a.Pa&tikan &e(!a terpa&an$ %en$an baik. 7. Peker"aan &ean"!tn)a a%aah (e(b!at tan%a pa%a &tan$ bor )ait! keipatan += c(. 9. Seteah &e(!a peker"aan per&iapan teah &ee&ai (aka (!aiah pe(boran %i ak!kan.D!a oran$ ata! ebih (e(e$an$ &tan$ bor %an &at! ata! %!a oran$ %!%!k tepat %i ata& kepaa &tan$ bor0ha ini %iak!kan !nt!k (ena(bah berat &ehin$$a pe(boran &e(akin (!%ah bi&a "!$a %en$an (en$$!nakan 8!nci pipa +35 %an (en$!ncin)a %i &tan$ bor %en$an k!at0%i &ini &at! oran$ bi&a ber%iri. ;. Sean"!tn)a (e(!tar &tan$ bor &ecara perahan %en$an a!r (ein$kar &a(pai (ata bor I'an A!$er pen!h %en$an tanah %an an$kat. . Siapkan pan &eba$ai te(pat contoh tanah )an$ bar! &ee&ai %i bor0%an ke!arkan tanah %ari %aa( (ata bor I'an A!$er %en$an hati2hati.Daa( ha ini (en$$!nakan &pat!a !nt!k (en$e!arkan contoh tanah %ari (ata bor. <. Peker"aan &ean"!tn)a a%aah (en%e&krip&ikan tanah )an$ bar! %i ke!arkan %ari (ata bor &eperti "eni& tanah0'arna tanah %an bahan2bahan ain )an$ %ikan%!n$an)a. #=. Contoh tanah )an$ %i a(bi %ari ha&i pe(boran0%ite(patkan &ecara ber!r!tan %i ata& pan ata! 'a%ah !nt!k (e(!%ahkan pen$i%enti1ika&ian contoh tanah &ecara an$&!n$ %iapan$an.Contoh tanah )an$ %iperoeh %ari ha&i pe(boran a%aah contoh tanah )an$ ter$an$$! , %i&t!rbe% &a(pe - %an han)a %i$!nakan !nt!k keper!an ka&i1ika&i %an %e&krip&i tanah. ##. Ma&!kkan ke(bai A!$er , bor - ke%aa( !ban$ %an ak!kan pro&e%!r 3 %an 7 &a(pai tercapai ke%aa(an tanah )an$ %ii$inkan. #+. Ha&i )an$ ka(i te(!kan a%aah pa%a ke%aa(an #3= c( ka(i (ene(!kan tanah ti%ak ter$an$$! , !n%i&t!rbe% &a(pe -.Tanah )an$ ka(i bor (e(iiki ka%ar air )an$ tin$$i %an tanah a(ba&. #. Contoh tanah %an %e&krip&i tanah )an$ teah ka(i bor bi&a %i ihat %ari 1or(!ir borin$ o$ %an $a(bar )an$ teah ka(i &ertakan %aa( aporan ker"a ini. #3. Cara (en$a(bi tanah ti%ak ter$an$$! , !n%i&t!rbe% &a(pe - %en$an tab!n$ &a(pe : a. B!ka (ata bor , I'an A!$er - %ari &tan$ bor0ke(!%ian &a(b!n$kan %en$an Stick Apparat!& , 8epaa Tab!n$ - %an tab!n$ contoh.
b.
B!ka en$ko pe(!tar %ari &tan$ bor0ke(!%ian &tan$ bor &a(b!n$kan %en$an kepaa &tan$
bor. c. Ma&!kkan tab!n$ contoh %ari !ban$ ke(!%ian %en$an cara (enekan ata! (e(!k! %en$an pa! tab!n$ contoh akan (a&!k ke%aa( tanah %an teri&i tanah , (ini(a 9= tab!n$ har!& beri&i
-.
Ektr!%er ertika !t!k (en$e!arkan &a(pe %ari tab!n$ #7. An$kat tab!n$ contoh %ari oban$ %an te(patkan &e%e(ikian r!pa %i ata& pan.Poton$ah ba$ian !"!n$ tanah &eteba # c( %an t!an$kan cairan iin ata! para1in0a! t!n$$! &a(pai kerin$. #9. Lepa&kan &tick apparat!& %ari &tan$ bor %an tab!n$ contoh0ke(!%ian t!an$kan cairan iin , para1in - pa%a !"!n$ tab!n$contoh )an$ ain %an t!n$$! &a(pai kerin$0%en$an %e(ikian tanah &!%ah terin%!n$ %ari pen$ar!h &ekitarn)a. #;. T!i&kan abe pa%a tab!n$ contoh &eperti no(or titik ata&ba'ah0tan$$a pen$(bian contoh0no(or tab!n$
GAMBAR TANAH HASIL PENG@IAN #. Contoh tanah %i ke%aa( = c( += c(
bor0ke%aa(an0ba$ian %an &eba$ain)a.
8a&i1ika&i Tanah: Ber'arna a$ak cokat0(e(iiki ban)ak pa&ir0b!tiran (a&ih be!( (en)at!.
+. Contoh tanah %i ke%aa(an += c( 3= c(
8a&i1ika&i tanah : Ber'arna cokat keab!a2ab!an0berpa&ir0(e(iiki &e%ikit keriki %an a$ak ba&ah.
. Contoh tanah %i ke%aa(an 3= c( 9= c(
8a&i1ika&i tanah : Tanah ber'arna cokat ke(erahan0ber$!(pa0ba&ah %an (e(iiki keriki 3. Contoh tanah %i ke%aa(an 9= c( = c(
8a&i1ika&i tanah : Tanah ber'arna cokeat ke(erahan0b!tiran e(b!t0berpa&ir %an (e(iiki keriki. 7. Contoh tanah %i ke%aa(an = c( #== c(
8a&i1ika&i tanah : Ber'arna ab!2ab!0berpa&ir ha!&0tek&t!r e(b!t 9. Contoh tanah %i ke%aa(an #== c( #+= c(
;.
8a&i1ika&i tanah: Ber'arna k!nin$ keab!2ab!an0!(p!r %an tanah (e(iiki ka%ar air tin$$i. Contoh tanah %i ke%aa(an #+= c( #3= c(
8a&i1ika&i tanah: Ber'arna ab!2ab!0!(p!r ka%ar air tin$$i %an tanah a(ba&. PEMBORAN AUGER ATAU BOR TANGAN ( AUGER DRILLING ) Pemboran auger atau bor tangan (auger drilling) adalah suatu cara pemboran yang dilakukan menggunakan tenaga manusia dengan cara memutar dan menekan mata bor ke dalam tanah. Metode ini memiliki beberapa keterbatasan, yaitu kedalaman yang dapat dicapai terbatas (kurang dari 10 meter), membutuhkan banyak tenaga, waktunya relatif lama. Adapun tuuan!tuuan yang akan dicapai dari pekeraan pemboran auger atau bor tangan yaitu"
-
#ntuk
memperoleh
gambaran
dan
informasi
tentang
susunan
lapisan
(stratifikasi ) tanah$
-
#ntuk memperoleh contoh (sample) tanah baik contoh tanah terganggu (disturbed sample) maupun contoh tanah tidak terganggu ( undisturbed sample). %ontoh &anah &erganggu (Disturbed Soil Sample), yaitu contah tanah dimana pada kegiatan pengambilannya,
struktur tanah
tersebut tidak
dilindungi,
sehingga strukturnya menadi terganggu atau tidak sesuai lagi dengan struktur aslinya. %ontoh &anah &idak &erganggu (Undisturbed Soil Sample), yaitu contah tanah
dimana
pada
kegiatan
pengambilannya,
struktur
tanah
tersebut
dilindungi, sehingga strukturnya tidak terganggu dan sesuai dengan struktur aslinya. Peralatan yang digunakan dalam kegiatan pemboran manual, terdiri dari"
a. Alat bor utama, terdiri dari" 2
Mata bor ( Auger )
2
'atang bor (Rod String)
2
'atang pemutar
2
Penyambung batang bor dengan batang pemutar (T-Stuck )
b. Peralatan tambahan dan safety equipment " 2 unci pipa 2 inggis, sekop, dsb 2 Clipboard 2 Perlengkapan safety " sepatu boot, helm, dsb.
*ambar +!. Peralatan Pemboran Auger
Prosedur kera pemboran tangan adalah sebagai berikut" 1. okasi titik bor dibersihkan dari rerumputan dan penghalang lainnya$ . 'agian - bagian alat bor dirangkai dengan cara" 2
Menyiapkan masing - masing bagian yang diperlukan, meliputi mata bor (auger ), batang bor (rod string), batang pemutar dan T-stick , serta kunci pipa$
2
Menyambung secara berurutan T-stick & rod strings & auger , lalu kencangkan sambungan - sambungan dengan menggunakan kunci pipa.
. Membuat lubang awal sedalam kira - kira 0 cm menggunakan sekop$
+. Alat bor diletakan pada lubang awal yang telah dibuat, lalu rangkaian pemboran diputar, sambil ditekan ke dalam tanah$ /.
Pemutaran dan penekanan rangkaian pemboran dilakukan hingga mata bor (auger) masuk / cm atau telah terisi penuh$
. etelah auger terisi penuh, rangkaian pemboran diangkat ke permukaan, tanah yang tertahan di dalam auger dikeluarkan, lalu dideskripsi$ 2.
angkah (+) hingga langkah () dilakukan terus menerus, apabila batang bor telah masuk habis ke dalam tanah, sambungkan batang bor berikutnya, lalu dilanutkan kegiatan pemboran hingga mencapai kedalaman yang direncanakan.
3. &anah yang diperoleh pada setiap kemauan pemboran (tiap 0 cm kedalaman) dideskripsi, hasilnya ditulis pada lembar deskrisi, serta dibuat kolom litologinya. 4. #ntuk mengambil contoh tanah tidak terganggu, lakukan langkah berikut" a.
epaskan mata bor (auger ) , pasang clamb tube dan tabung contoh (sample tube).
b. Pasang kepala tumbuk pada salah satu uung batang bor, lalu kencangkan. c. Pukullah rangkaian bor melalui kepala bor dengan menggunakan palu / kg yang diberi bantalan balok kayu, hingga tabung contoh masuk kedalam tanah dan terisi penuh. d.
etelah itu, angkatlah rangkaian bor, lepaskan tabung contoh, lalu amankan contoh.
10. 'ila pemboran telah mencapai kedalaman yang direncanakan, rangkaian pemboran dilepas, masing - masing bagian dibersihkan dari tanah5lumpur yang melekat, lalu peralatan disimpan. 11. elanutnya contoh tanah yang telah diperoleh diberi label dan disipkan untuk dikirim ke laboratorium.
