Panahon ng pananakop ng Espanya Kastila sa Pilipinas. Petsa /
Pangyayari
Panahon
Marso
Yumapak sa Pilipinas si Ferdinand Magellan, Isang Portuges Maninilbihan sa
17,1521
Hari ng Espanya.
Marso
Isang Sandugan Ang Ginanap sa Pagitan ni [[Ferdinand Magellan|] at ng
29,1521
Magkapatid na Rajah Kulambu ng Limasawa atRajah Siagu ng Butuan.
Hunyo
Labanan sa Bangkusay - Nagapi ang Labanan ng Bangkusay si Raha
3,1571
Sulayman, Ang Haring Hari ng Maynila tinalo siya niMartin De Golti.
Hunyo
Itinatag ni Legaspi ang Maynila ang sarili bilang kauna unahang Gobernador-
24,1571
Heneral ang Maynila ang naging kabisera ng bansa.
Mayo 16,1584 Pinangunahan ni Pari Pedro de Valderama Ang Pagdaraos ng Kauna-Unahang Marso
Misang Katoliko sa pulo ng "limasawa". Makaraan nito ay Pinangalan ni
31,1521
[[Ferdinand Magellan] Ang Pulo ng kapuluan ng San Lazaro at Inangkin Para sa
Labanan sa Mactan - Nasawi si [[Ferdinand Magellan] sa Mactan Makaarang
27,1521
Makialam sa Alitan nina Lapu-Lapu at Zula, Mga Pinuno ng Mactan.
Kastila. dito dinidinig ang mga kaso laban saGobernador-Heneral at iba pang opisyal na Kastila.
Dumating sina Ukon "Dom Justo" Takayama na isang Kristyanong Daimyo at
Hari ngEspanya.
Abril
Itinatag ang Royal Audiencia, ang pinakamataas na hukuman sa panahon ng
Disyembre
ang Hapong Samurai na patungo sa Maynila at mga kasama na mga Hapong
21, 1614
Daimyo na ituloy ng mga maraming mga Pilipino, mga katutubong Tagalog at mga heswitang Kastila ay nandito po sa Pilipinas.
Namatay si Dom Justo Takayama sa Maynila kasama ang mga pamahalaang Kastila at nakalibing sa busog ng oras ng mga militar na bilang na isang Daimyo.
Dumaong ang Ekspedisyong Ruy Lopez De Villalobos Ang Pulo Mula 1615
Siya ay ang unang Daimyo na upang magiging nalibing si Dom Justo
Pebrero
ng Sarangani sa Silangang Mindanao. Pinangalanan niVillalobos Ang mga Pulo
2,1543
ng Samar at Leyte ng Felipinas sa Karagatan ni Prinsipe Felipe II ng Asturias, na
Takayama sa dungisan sa Pilipinas na mula sa Dilao ay ang nakaraang bakas
naging HaringFelipe II ng Espanya.
sa mga lumang bayan ng Paco sa Maynila.
Pebrero 13, 1565
Enero 1,1571
Nakarating sa Cebu ang ekspedisyong Miguel Lopez De Legaspi.
Abril
Nakikipagsanduguan si Legaspi kina Raha Sikatuna atRaha Sigala, Mga Hari
14,1617
ng Bohol.
Labanan sa Playa Honda - Naganap ang Labanan sa Playa Honda sa laot ng Zambales. Tinalo ng mga Kastila sa ilalim niJuan Ronquilo ang barkong Olandes sa ilalim ni Admirante Lamb.
Matapos mantuklasan Ang Imahe ng isang Santo Nino, pinangalanan ni Legaspi
Hunyo
Na parating na isang Hapong shogunate at mga Daimyo na si Hasekura
ng Ciudad Del Santismo Nombre ang kauna-unahng pamayaman ng mga
20,1618
Tsunenaga at kasama ng mga taga Hapong Shogunate at mga taga Daimyo na
sumakay sa galleyong Hapon na pangalang San Juan Bautista mula ang
mga Kastila.
patungong saAcapulco, Mehiko Hanggang tungo kami sa Maynila para sa mararing mamamayang Pilipino at mga katutubong Pilipino at Tagalog na dumadalo at ipagpatuloy sa mga shogunate at mga Daimyong Hapon sa mga sa
Hunyo
Isinilang Ang Pambansang Bayani ng Pilipinas, si Jose P. Rizal sa Calamba,
mga magkakaibigang Pilipino ituloy sa Pilipinas.
19,1861
Laguna
Bago umalis sa Pilipinas na si Hasekura Tsunenaga at mga kasama ng mga Setyembre 22, 1620
taga Hapong shogunate at mga Daimyo nakasakay sa mga barkong galleyon ng mga Hapon na San Juan Bautista at kasama na namaalam ng mga maraming
Enero 20,1872
Idinawit sa sumiklab ngunit nabigong pag-aalsa sa Cavite ang binitay na tatlong rebeldeng mga pari ng GOMBURZA na siJose Burgos, Mariano Gomez at Jacinto Zamora.
Pilipino at mga katutubong Pilipino at mga Tagalog sa Maynila, at bagong siyang bumalik si Hasekura na dumating saNagasaki, Hapon. Pebrero 15, 1889
Oktubre
Natalo ng mga Kastila ang Hukbong-Dagat ng Olandes sa Look ng Maynila. ang
3,1646
araw ay ipinagdiang bilang ang kapistahan ng La Naval De Manila.
Oktubre 6,1762
Marso 17,1764
Oktubre
Setyembre
Natapos ni Jose Rizal ang pangalawa niyang nobela. ang El Filibusterismo sa
18, 1891
tulong ni Valentin Ventura.
Hulyo
Itinatag ni Jose Rizal ang La Liga Filipina, isang pansibkong samahan na
3,1892
itinuturing na huling dulugan ng kilusang Propaganda.
Unang Labanan sa Maynila Nasakop ang Maynila ng mga sundalong briton at ang merkenaryong Pranses na pinamunuan nina heneral William Drapper at admirante Samuel Cornish.
Nabawi ng Espanya ang Maynila nang isuko ito ng Britanya matapos lagdaan ng Inglatera at Pransiya ang tratadong pangkapangyarihan na tumatapos sa Pitong Taong Digmaan.
Hulyo 7,1892
Lihim na itinatag ni Andres Bonifacio ang rebolusyonaryong samahang KKK (Katastaasan, Kagalang-galangang Katipunan ng Anak ng Bayan o Katipunan)
Himagsikang Dagohoy - Nalupig ang Himagsikang Dagohoy Pagkaran ng 85 taong paglaban sa pamanhala ng mga Kastila. ito ang pinakamatagal na
Hulyo
Himagsikan sa Kasaysayan ng Pilipinas.
7,1892
Nobyembre
Binitay ng mga Kastila si Apolinario Dela Cruz o "Hernimo Pule" binintagang
Mula 1896
4, 1841
siyang ginamit ang kapatirang itinatag, ang Cofradia De San Jose, Laban sa
31, 1829
Itinatag ni Graciano Lopez-Jaena ang La Solidaridad sa Barcelona.
Ipinatapon si Rizal sa Dapitan.
Himagsikang Pilipino - Nagsimula na ang Himagsikang Pilipino ay isang magpasandata ng makipaglaban sa pagitan ng samahan ng mga Katipuan, Republikang Pilipino at ang karapatan ng lupang bagong
pinananahanan ng mga Kastila
Agosto
Ipinagkanulo ni Teotoro Patino ang Katipunan kay padre Mariano Gil. naibunga
19,1896
ito ng mga pagdakip ng mga Kastila sa mga pinaghihinalaang Pilipino.
Hulyo
Itinatag ni Emilio Aguinaldo ang isang Rebolusyonaryong Pamahalaan sa Biak
7,1897
na Bato, San Miguel, Bulacan.
Himagsikang Pilipino - Ipagpatuloy ng pagtatapos ng Himagsikang Mula 1898
Agosto
Pinuit ni Bonifacio at mga kasamaang kanilang mga Cedula sa Sigaw ng Pugad
23,1896
Lawin.
Naganap ang unang maikling labanan sa pagitan ng mga Pilipinong
25,1896
Rebolusyonaryong at mga Kastila.
20,1898
Abril Agosto
Pinangunahan nina heneral Emilio Aguinaldo at Daniel Tirona ang pag-aalsa
31,1896
sa Kawit, Cavite.
Disyembre
Binaril si Dr.Jose Rizal sa Bagumbayan na kilala ngayon sa Parke ng
30, 1896
Rizal (Rizal Park)
Napagkasunduan sa Kumbensiyong Tejeros na palitan ang Katipunan ng isang Marso
rebolusyonaryong pamahalaan. pawalang-bisa ni Bonifacio ang resulta ng
22,1897
halaan nang usisain ni Daniel Tirona ang kanyang pagkakahahal bilang direktor
sa Espanya at, mamaya, mula sa Estados Unidos ay naghahanda ng Digmaang Kastila-Amerikano.
Enero Agosto
Pilipino samantala'y ang alin ng kasarinlan ng Pilipinas na pinagparisan mula
25,1898
Mayo 1,1898
Mayo 19,1898
Tumakas patungong Hong Kong si Aguinaldo.
Nagdeklara ng giyera ang Kongreso ng Amerika laban sa Espanya.
Ang unang labanan sa Digmaang Kastila-Amerikano: si admirante George Dewey ay pagwasak ng hukbong dagat ng mga Kastila sa Labanan sa Look ng Maynila.
Si Emilio Aguinaldo ay bumalik sa Pilipinas galing sa pagkataon sa Hong Kong ay nasaan na siya ng mayroon ng pinag yamang ang kakulangan ng mga panghihimagsik ng Katipunan noong 1892 hanggang 1896.
ng panloob.
Mayo 10,1897
Binaril ang Magkakapatid na Andres at Procopio Bonifacio ni medyor Lazaro
Hunyo
Ipinroklama ni heneral Aguinaldo ang Kasarinlan ng Pilipinas sa Balkonahe ng
12,1898
Kanyang Tandahan sa Kawit, Cavite.
Hunyo
Ang magkaroon ng pagkatalo ng karamihan ng mga pwersang Kastila sa
12,1898
paglumunsad at mayroon ng paikutan sa Maynila. si heneral Aguinaldo ay
Macapagal sa Maragondon, Cavite sa utos ni heneral Mariano Nobiel makaraang mapatunayang nagkasala ng pagtataksil at sedisyon.
pirmahan na pahayag ng Kalayaan sa Pilipinas at maging unang pangulo
ng Pilipinas.
Pamumuno ng Espanya (1521-1898)
Ang permanenteng paninirahan ay naitatag lamang noong 1565 nang makarating ang ekspedisyon na pinamunuan ni Miguel Lopez de Legazpi sa Cebu mula sa Mexico. Ang
Pangunahing lathalain: Kasaysayan ng Pilipinas sa Panahon ng Pamumuno ng Espanya [baguhin]Mga unang expedisyon ng Espanya
pamumuno ng mga Espanyol ay naitatag sa mga maliliit na malayang pamayanan na walang alam sa pamahalaang sentralisado.[4] Matapos ang anim na taon, nang matalo ang isang Muslim na datu, itinatag ni Legazpi ang isang kabisera sa Maynila, na nagbigay ng pangunahing daungan sa Look ng Maynila, isang malaking populasyon at malapit sa mga kapatagan ng Gitnang Luzon.[5] Naging sentro ng pamahalaang kolonyal ang Maynila, pati na rin
Unang nakarating ang mga Europeo sa Pilipinas sa pagdating ng expedisyon ng mga Español
ang aktibidad na pang-militar, pang-relihiyon at pang-komersyal.
na pinamunuan ng Portugesna si Fernando de Magallanes noong Marso 16, 1521. Pumalaot si
Naglayag ang mga bantog na galyon sa pagitan ng Maynila at Acapulco, Mexico. Dinala nila
Magallanes sa pulo ng Cebu, inangkin ito para sa Espanya, at binigyan ito ng pangalan na Islas
ang pilak at ilang mahahalagang metal mula saBagong Mundo sa Maynila upang bumili ng mga
de San Lazaro.[3]
pampalasa mula sa Moluccas at ang porselana, ivory, lacquerware at seda mula sa Tsina at
Magiliw siyang nakipag-ugnayan sa ilang mga lokal na datu. Nagdaos pa sila ng tradisyonal
Timog-silangang Asya. Bagama't ginamit ang mga ito sa Mexico, karamihan sa mga kalakal ang
na sandugo kung saan pinalalabas ang dugo sa braso, inihahalo sa tubig o alak at iniinom
dinala sa Espanya, upang ipagbili saEuropa.
nilang magkasama. Sa ganitong paraan, ang dugo ng kasama niya ay nasa kanyang mga ugat
Ang Pilipinas ay naging lalawigan ng Nueva Espanya hanggang 1821, nang makamit ng Mexico
na ginagawa silang "magkapatid sa dugo", isang sagrado at hindi pwedeng ipawalang-bisa na
ang kalayaan.[6]
kasunduan. Nakumbinsi pa ni Magellan na maging Kristiyano.[3] Nagawa niya itong gawin kay Humabon ng Cebu dahil sa Kristiyanismo, ginagalang ng mga bata ang mga matatanda. Ito ang nag-enganyo sa konbersyon dahil noong panahong iyon ay hindi iginagalang ng mga bata ang matatanda dahil wala na silang magagawang mabuti sa tribu. Ang mga kabataan ang nag-uutos sa mga matanda. Nagpakita ito ng isang mahalagang pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas. Nagwagi si Magallanes laban kay Humabon sa pamamagitan ng pagdadala ng bagong kultura na nagpapahalaga sa dignidad ng tao. Ngunit, napatay si Ferdinand Magellan ng pangkat ni Lapu-Lapu, na tumutol sa pamamahala ng Espanya. Hinamon ni Magellan si Lapu-Lapu sa isang labanan, upang ipakita kung paano lumaban ang mga Europeo. May tatlong dahilan kung bakit natalo si Magellan laban kay LapuLapu. 1) Hindi siya nagpadala ng tauhan upang suriin ang lugar, 2) binalaan niya ang kalaban na siya aatake at 3) pumayag siyang mas maraming tribo ang lumaban sa kanyang mga tauhan.
Ang pananakop sa kapuluaan ay nagtagumpay nang walang pakikipaglaban (maliban sa mga Muslim).[5] Naging problema ng mga Kastila ang pakikipaglaban ng mga Muslim sa Mindanao at Sulu. Bilang sagot sa pag-atake ng mga Espanyol sa mga Muslim at kanilang mga kakampi, sinalakay nila ang mga lugar sa Luzon at Bisayas na nasa ilalim ng pamamahala ng Espanyol. Naglunsad ang mga Kastila ng mga kampanya laban sa mga Muslim, ngunit wala itong naging tiyak na resulta hanggang sa gitna ng ika-19 siglo. Magkaugnay ang Simbahan at Estado noong panahon ng Kastila. Naging responsibilidad ng estado ang mga establishimentong pang-relihiyon.[5] Isa sa mga naging layunin ng Espanya sa kolonyalisasyon ng Pilipinas ay ang pagbibinyag ng mga tribu sa Kristiyanismo. Ang pagpapalit ng relihiyon ay naganap dahil sa kawalan ng ibang maayos na relihiyon, maliban sa Islam, na laganap sa Timog. Ang mga seremonya ng simbahan ay naging bantog, na naging dahilan upang mapasama ang iba't ibang pista sa tradisyong Pilipino.[5]
Sa mga sumunod na dekada, iba pang mga ekspedisyon ang ipinadala ng Espanya sa Pilipinas. Noong 1543, pinamunuan ni Ruy López de Villalobos ang isang ekspedisyon patungo sa mga pulo at pinagalang Las Islas Felipinas (mula sa pangalan ni Felipe II ng Espanya) ang mga pulo ng Samar at Leyte. Hindi nagtagal, ibinigay ang pangalang ito sa buong arkipelago. [baguhin]Kolonya ng Espanya
Naging sanhi nito ang pagdami ng mga Katoliko sa bansa, na tinutulan ng mga Muslim saMindanao at mga tribu sa Hilagang Luzon (tulad ng mga Ifugao ng Kordilyera at ang mga Mangyanng Mindoro.[5]
Ang mga Kastila ay nagtayo ng tradisyonal na organisasyon ng barangay sa pamamagitan ng
Nagsimula ang rebolusyon noong 1896. Napagkamalan si Rizal na siya ang nagpasimula ng
mga pinunong lokal sa mababang antas ng pamamahala. Ang istilong ito na di-direktang
rebolusyon na naging sanhi ng kanyang pagkamatay noongDisyembre 30, 1896. Ang Katipunan
pamamahala ang nagdulot ng pagbubuo ng mataas na antas ng mga Pilipino na tinatawag
sa Cavite ay nahati sa dalawa, angMagdiwang na pinamunuan ni Mariano Alvarez (kamag-anak
na principalia, na naging mayaman, mataas ang respeto at iba pang mga prihibelyo. Ito ay
ni Bonifacio sa pamamagitan ng kasal, at ang Magdalo, na pinamunuan ni Emilio Aguinaldo.
nagpakita ng isang sistemang oligarkiya sa lokal na pamamahala. Ilan sa mga pagbabago sa
Ang alitan sa pagitan ni Bonifacio at Aguinaldo ang nagdulot sa pagpatay kay Bonifacio ng
ilalim ng pamamahala ng Espanya ang pagpapalit ng ideya ng pagmamay-ari ng lupa sa
mga sundalo ni Aguinaldo noong Mayo 10, 1897. Sumang-ayon si Aguinaldo sa mga kondisyon
konsepto ng pribadong pagmamay-ari at ang pagbibigay ng titulo sa mga kasapi ng principalia.
[5]
Hindi kumita ang Espanya sa Pilipinas bilang isang kolonya, at malapit nang maubos ang salapi ng pamahalaan dahil sa digmaan laban sa mga Dutch at sa pakikipag-laban sa mga Muslim. [5]
ng Kasunduan sa Biak-na-Bato at siya at ang kanyang mga kasamang rebolusonaryo ay ipinatapon sa Hong Kong. Sesyon ng kongreso ng Unang Republika ng Pilipinas.
Ang kita ng pamahalaang kolonyal ay nanggaling sa kalakalang galyon.[5]
[baguhin]Pagbagsak ng pamumuno ng Espanya
Nagsimula ang Digmaang Espanyol-Amerikano noong 1898 nang pasabugin ang USS Maine at lumubog sa daungan ng Havana, na ipinadala sa Cuba upang mabuo ng isang mapayapang
Ang pamamahala ng Espanya sa Pilipinas ay sandaling naputol noong 1792 nang salakayin ng
resolusyon sa pagitan ng mga ambisyon ng Cuba na maging malaya at ang kolonyalismo ng
mga Ingles ang Maynila na naging sanhi ng pagpasok ng Espanya sa Digmaan ng Pitong Taon.
Espanya. Matapos matalo ni Commodore George Dewey ang mga Espanyol sa Maynila,
Ang Kasunduan sa Paris ng 1763 ang nagbalik sa pamamahala ng mga Kastila at nilisan ng
inimbitahan niya na bumalik si Aguinaldo sa Pilipinas, na ginawa niya noong Mayo 19, 1898.
mga Ingles ang bansa noong 1764. Ang sandaling pananakop ng mga Ingles ang nagpahina sa
Nang nakarating ang mga sundalong Amerikano sa Pilipinas, nakuha na ng mga Pilipino ang
kapangyarihan ng Espanya at nagdulot ng mga rebelyon at mga demanda para sa kalayaan.[7]
kontrol sa buong Luzon, maliban sa Intramuros. Noong Hunyo 12, 1898, ipinahayag ni
Noong 1871, itinatag ni Gobernador-Heneral Jose Basco y Vargas ang Economic Society of Friends of the Country. Noong panahong iyon, ang Pilipinas ay direktang pinamamahalaan ng
Aguinaldo ang kasarinlan ng Pilipinas sa Kawit, Cavite, na nagtatag ng Unang Republika ng Pilipinas sa ilalim ng unang demokratikong konstitusyon ng Asya.[4]
Espanya. Ang mga kaganapan sa loob at labas ng bansa ay nakatulong sa pagdadala ng mga
Kasabay nito, dumating ang mga sundalong German at idineklarang kung hindi kukunin ng
bagong kaisipan sa Pilipinas. Ang pagbubukas ng Kanal Suez noong 1869 ay nagpaikli ng
Estados Unidos ang Pilipinas bilang isang kolonya, kukunin ito ng Germany. Nakuha ng mga
panahon ng paglalayag patungong Espanya. Naging sanhi ito ng pagdami ng mga ilustrado na
Amerikano ang lungsod mula sa mga Espanyol saLabanan ng Maynila. Ang labanang ito ang
naging kasama ng mga creoles, isang mataas na antas ng mga Pilipino, sapagkat maraming
nagtapos sa pakikipag-usapan ng mga Pilipino at Amerikano, dahil sa pagpigil sa mga
mga kabataang Pilipino ang nakapag-aral sa Europa. Itinatag ng mga illustrado ang Kilusang
sundalong Pilipino sa pagpasok sa lungsod ng Maynila, isang kilos na tinutulan ng mga Pilipino.
Propaganda noong 1882.
[8]
Naging layunin ng Kilusang Propaganda ang pagbabalik ng representasyon ng Pilipinas sa Kongreso ng Espanya (Spanish Cortes), ilang reporma at hindi nagtagal, ang kalayaan ng bansa. Si José Rizal, ang pinakamatalino at pinakaradikal na illustrado noong panahong iyon, ang nagsulat ng mga nobelang Noli Me Tangere at ang El Filibusterismo, na naging inspirasyon upang matamo ang kalayaan.[4] Noong 1892, itinatag ni Andrés Bonifacio ang Kataastaasang, Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KKK) na naging layunin ang pagkakamit ng kalayaan sa pamamagitan ng pakikipaglaban sa mga Kastila. Si Bonifacio ang naging supremo (pinuno) nito.
Nagpadala ng mga komisyoner ang Espanya at Estados Unidos upang pag-usapan ang mga
kondisyon ng Kasunduan sa Paris na nagtapos sa Digmaang Espanyol-Amerikano. Si Felipe Agoncillo, ang representatibo ng Pilipinas ay tinanggal sa mga sesyon dahil ang pamahalaang rebolusyonaryo ay hindi kinilala ng ibang mga bansa.[8] Kahit mayroong mga pagtututol, nagdesisyon ang Estados Unidos na hindi isasauli ang Pilipinas sa Espanya, at hindi rin pumayag na kunin ng Germany ang Pilipinas. Maliban sa Guam at Puerto Rico, napilitan din ang Espanya na ibigay ang Pilipinas sa Estados Unidos bilang kapalit sa US$ 20,000,000.00, na sinasabi ng Estados Unidos na "regalo" nila sa Espanya.[9] Nagrebelde ang Unang Republika ng Pilipinas laban sa okupasyon ng Estados Unidos, na nagdulot ng pagsiklab ng Digmaang Pilipino-Amerikano (1899-1913).
