Pagbasa ng Obra Maestra sa Panitikan

Proyekto sa Fil Ed 117

Pagbasa ng Obra Maestra sa Panitikan

Nova T. Peret 3SED-3 Prof. Christian Hernandez

Titles you can't find anywhere else

Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.

Mitolohiyang Griyego Ang pinaka tanyag na Diyos at Diyosa ay nagmula sa sinaunang Griyego. Ayon sa kanilang paniniwala, ang mga Diyos at Diyosa ay naninirahan sa matayog at kahanga-hangang Bundok ng Olimpo (Olympus). Ang tawag sa pagkain nila ay Ambrosia at sa alak naman naman ay Nektar. Ang mga ito ay sinasabing sinasabing nakatulong upang sila‟y maging immortal. 

Ang mitolohiyang Griyego ang katawan ng mga mito at katuruan ng mga Sinaunang Griyego na nauukol at nagpapaliwanag ng pinagmulan at kalikasan ng mundo at nagdedetalye ng mga buhay at pakikipagsapalaran ng kanilang iba't ibang mga Diyos at mga Bayani. Ang mitolohiyang Griyego ay isang bahagi ng relihiyon sa modernongGresya modernongGresya at sa buong mundo na kilala bilang Hellenismos. Ang mga modernong skolar ay nag-aaral ng mitolohiyang Griyego upang magbigay linaw sa mga institusyong relihiyoso at politikal ng Sinaunang Gresya at ng kabihasnan nito. Pinag-aaralan rin ito ng mga skolar upang maunawaan ang kalikasan ng mismong paggawa ng mito. Sa una, ipinamamahagi ang mga salaysay na ito sa isang tradisyong tulang-pabigkas; ang ating mga nanatiling pinagkukunan ng mga mitolohiyang Griyego ay mga gawang pang-panitikan pang-panitikan ng tradisyon pagbigkas. Sumasalamin din ang mitolohiyang Griyego sa mga artipakto, ilang mga gawang sining, lalo na iyong mga pintor ng mga plurera. Tinutukoy ng mga Griyego mismo ang mga mitolohiya at mga kaugnay na gawang sining upang magbigay liwanag sa mga kultong pagsasanay at ritwal na mga tradisyon na napakaluma na at, minsan, hindi nauunawang mabuti.



Zeus -punong diyos;panginoon ng langit



Hera - asawa ni Zeus;diyosa ng langit











Phoebus - diyos ng araw;diyos ng liwanag, musika, at propesiya





Poseidon - diyos ng dagat Hermes - diyos ng komersyo;sugo ng mga diyos Haphaestus - diyos ng apoy;panday ng mga diyos Ares - diyos ng digmaan



Athena -diyosa ng karunungan Artemis - diyosa ng buwan at pangangaso Demeter - diyosa ng agrikultura at pertilidad



Hestia - diyosa ng apuyan at tahanan



Dionysius - diyos ng alak



Aphrodite -diyosa ng kagandahan at pag-ibig



Mitolohiyang Pilipino Ang mitolohiyang Pilipino at mga kuwentong bayan ay kinabibilangan ng mga salaysay at pamahiin hinggil sa mga masalamangkang mga nilalang at nilikha ng mga Pilipino. Ito'y mga paniniwala na mula sa mga mg a panahon bago dumating ang mga Espanyol at ipinakilala ang Kristyanismo. Hangang ngayong ang paniniwala sa mga diyus-diyusan sa mitolohiyang Pilipino at mga pamahiin ay buhay pa rin sa kulturang Pilipino lalo na sa mga probinsya. Sa mitolohiyang Pilipino, si Bathala ang tinuturing bilang ang makapangyarihan na diyos sa buong daigdig. Ang mitolohiyang Pilipino ay halu-halo dahil sa rami ng mga etnikong grupo at katutubo na may sari-saring paniniwala at diyus-diyusan. Ang Mitolohiyang Pilipino ay binubuo ng mga diyos, mga hayop, mga mahiwagang nilalang at mga diwata. Ito rin ay binubuo ng mga panitikan; mga epiko, alamat at kwentong bayan. Mga Diyos at Diyosa 





















 

Bathala - ang pinaka makapangyarihang diyos sa lahat ng mga diyos, siya rin ay kilala bilang Maykapal Lakampati - ang diyosa ng pagkamayabong. Pati - ang diyos ng ulan. Lakambakod - ang diyos ng mga palay at ang paghilom ng mga sugat. Apolaki - siya ang pinapaniwalaan na siya ang diyos ng digmaan, paglalakbay at pangangalakal. Mayari - ang diyosa ng buwan. Lakambini - ang diyosa ng pagkain. Lingga - ang diyos ng paghilom ng sugat at pagkamayabong. Mangkukutod - ang diyos ng isang partikular na grupo ng mga Tagalog. Anitong Tao - ang diyos ng ulan at hangin. Agawe - diyos nang tubig Hayo - diyos nang dagat Idianale - diyos nang pagsasaka

Mga Mahiwagang nilalang 







Aswang - siya rin ay isang diyos pero ang Aswang ay pinapaniwalaan na ito'y tao na kumakain ng kapwa tao, kung minsan ang mga ito ay pinapaniwalaan pinapaniwalaan na may mga pakpak at sila raw ay gising kung gabi para maghanap na mabibiktima lalo na ang mga sanggol. Duwende - pinapaniwalaan bilang isang maliit na tao na may mga mahiwagang kapangyarihan. Kapre - isang uri ng halimaw na napakalaki at napaka mabalahibo, pinaniniwalaang pinaniniwalaang ito ay mahilig sa tabako Maligno, Maligno, Manananggal, Tikbalang at Tiyanak

Katagalugan Sitan – Diyos ng Impyerno (kasamaan) 1. Mangangaway – responsible sa mga sakit 2. Mansisilat – Diyosa ng sirang tahanan 3. Mankukulam – nagbubuga ng apoy 4. Hukloban –kapag itinaas ang kamay ay nakakapatay ng tao.



Mga Panitikan ng Timog Silangang Sil angang Asya South east Asia (SEA) Nahati sa: o Kalupaang Asyano (mainland SEA) o Kapuluang Asyano (maritime sea) ASEAN – Association of South East Asian Nation Mga Bansa sa Maritime SEA at kabisera Indonesia - Jakarta Brunei – Bandar Seri Begawan Singapore- Singapore Malaysia – Kuala Lumpur Philippines – Manila 









Mga Bansa sa Mainland SEA at kabisera Thailand - Bangkok Vietnam - Hanoi Laos - Vientianne Cambodia – Phnom Penh Myanmar - Rangoon Tsina - Beijing 











ANG PANITIKANG CAMBODIA Ang sentro ng Panitikang Cambodia ay ang mga mito at alamat n a n a i p a s a s a pamamag pamamagitan itan ng salin salindila. dila. Karamih Karamihan an nito nito ay ay mga kuwento kuwento ukol ukol sa sa mga nauna ng buhay niBuddh niBuddhaa at mga mga epik epikoo mula mula sa Indi India. a. Na ng ma i pa ki l al a ng mg a Pranses sa Cambodia ang limbagan noong mga 1930s,sumulpot na rin ang mga nobela. Nagsimula muna ang mga nobela sa anyo ng mga serye sapahayagan hanggang sa tuluyang ginamit ang mga ito sa mga paaralan at nagawan pa ng bersyon ng mga ito sa pelikula. Noong simula ng dekada 70, limampung nobela isang taon angnailathala sa Cambodia.Sa panahon ng Khmer Rouge noong 1975-1979, nalimitihan ang mga panitikan sa mgatula ukol sa agrikultura, mga magsasaka, at mga rebolusyonaryong awit. Walang mga nobelangnaisulat sa Cambodia. Ang ilang mahahalagang akda ay nasulat ng mga Refugee sa Pran Pransy syaa atThailan atThailan d. Sinir a r in a ng mga kagim bal -gi mbal na m ga taong iyon ang sinaunang panitikan ngCambodia.May dalawa hanggang apat na milyong Cambodian ang namatay sa ilalim ng kalupitanng rehimeng Khmer Rouge na pinamumunuan ni Pol Pot . DaanDaa n-daa daang ng libo li bo ang tumak tu mak as saTha sa Thaila iland nd at iba iba pang pang bansa. bansa. Sa pagsis pagsisika ikapp na na magtatag ng isang komunistang lipunang pantay-pantay, malupit na pinatay ng Khmer Rouge ang mga nasa panggitna at mataas na uri.Kabilang dito ang mga opisyal, negosyante, at edukadong propesyonal. Pilit na pinagtrabaho samga komyun (commune) sa lalawigan ng mga tagalungsod. Nahati ang mga pamilya. Ipinasaraang mga paaralan, monasteryo, bangko, tanggapan at aklatan. Kinumpiskang lahat ng mgapribadong pag-aari. Pinawi ng Khmer Rouge ang lahat ng makapagpapaalala sa nakaraan ngCambodia kabilang na ang mga libro at panitikan at kung tutuusin, gayon na



rin ang ang dalawangli dalawanglibong bong taon taon na na kasaysa kasaysayan yan ng ng Cambodia Cambodia.. Mata Ma tapos pos ang an g 1979 19 79,, un ti unti nang muling binuhay ang panitikang Cambodia. Bagamannoong dekada 80, pawang mga propaganda lamang ito ng estado, may mga refu refuge gee e na ri n nanagsikap na nagsikap na muling ilimbag ang mga klasikong akdang pampanitikan tulad ng mga kuwentongbayan.

ANG PANITIKAN NG MALAYSIA Sinasabing nagsimula ang ang modernong panitikang panitikang Malay sa mga hik hikay ayat at , is ang an g akda ak da ng romantiko sa tuluyan. Isa sa mga pangunahing impluwensiya impluwensiya sa pag -unlad ng modernongkathang Malay ang mga panulat ni Abdullah bin Abdul Kadir Munshi (179 (1 7977-18 1856 56). ). Sa kany ka ny ang paglalakba paglalakbayy sa arkipelago arkipelagong ng Malay, Malay, itinala itinala niya niya ang kanyang kanyang mga personal na obserbasyon at.k r i t i s i s m o u k o l s a t r a d i s y o n a l a t k o n t e m p o r a r y o n g l i p u n a n g M a l a y . A n g p i n a g s a m a n g indi indibi bidw dwal alis ismo mo at real realis ismo mo sa panu panula latt ni ni Abdu Abdull llah ah ay bago bago sa mund mundoo ng panitikang Malay . Bagonoon, tanging ukol sa mga makabalaghang prinsipe‟t prinsesa sa mga makalangit na kaharianang mga namayaning katha. Noong mga 1920-1930, unang nalathala ang mga nobela‟t maikling kuwento. Sa simula,walang layuni ng pamap anitika n ang m ga ito , mali ban s a layun ing d i da k t i b o o p ag ki nt a l ng mabub mabubut utin ingg aral aral.. PPag agka kata tapo poss ng ng Ika Ikala lawa wang ng Digm Digmaa aang ng Pandai Pandaigdi gdig, g, umir umiral al ang ang isan isangg bagon bagongg pagmu pagmumula mulatpam tpampan paniti iti kan. kan . Mul a sa Uniber Uni ber sidad sid ad ng Malaya, nabuo ang samahang Asas ‟50 na nagpasiglasa klimang pampanitikan at nagbigay-daan sa diskurso at eksperimentasyong pampanitikan.Naging islogan ng Asas ‟50 ang “Sining para sa Lipunan.” Bagaman patuloy na sumulat ang mga manunulat ukol sa mga suliranin ng lipunan, hindi nila tinalikuran ang pansining na aspektong pagsusulat. Ang Kuala Lumpur ang naging sentro ng modernong panitikang Malay noong dekada60. Hindi nalalayo sa ating Carlos Palanca Award for Literature, nagbigaydaan ang Dewan Bahasa Dan Pustaka sa panghihikayat na malimbag at mabigyan ng parangal ang mga kathang batikang manunulat. Ilan sa mga ma kab ag ong man un ul at na nam um uk od -t ang i si naSha naShahnon Ahmad at si Anwar Ridhwan. Mababanaag sa mga nobela ni Ahmad ang kuwento ng buhay ng mga magsasaka mula sa isang nagkakaunawaang pananaw at sa paraan ngpagsasalaysay sa masidhi at makapangyarihan. Sa mga maikling katha ni Ridh Ri dhwa wan, n, mabi ma bisa sa niyang niyang nagamit nagamit ang ang pamamaraa pamamaraang ng eksper eksperiment imental al at makaba makabago go upang upang umayon sa karanasang Malay.



Indonesia 

“kay Estella Zeehandelar” mula sa liham ng isang Javanese salin ni: Ruth Elynia Mabanglo.

Ang Indonesia ang pinakamalaking kapuluan sa m undo. Ito ang pi n a k a m a l a k i n g Islami Islamikon kongg bansa bansa sa buon buongg daigdi daigdigg at ito ito rin ang isa isa sa pinakamataong bansa sa buong mundo.Kung kasaysayan naman ang paksa, ang Indonesia ang isa sa mga sinaunang sentro ngsibilisasyon. Ang bansang ito rin ang isa sa bansang pinaka pinaka biniyayaan biniyayaan ng likas na yaman sab uo ng mu nd o, mula sa kape hanggang sa gas at langis. Ang Indonesia rin ang isa sa m a y pinakamakula pinakamakulayy na kasaysayan kasaysayan..Sa kabila ng mga “pinaka - “ na ito, hindi pa rin mak au ngos nang tod o an g ba nsa ng Indon Indonesi esia. a. Kung Kung ikukum ikukumpar paraa sa Thailand o Malaysia, masasabi nating nakauungos ito noonkung kasiglahan ng ekonomiya ekonomiya ang pagbabatayan. Ngunit dahil sa hindi matapus-tapos na akusasyon ng katiwalian sa pamahalaa n, at ang hindi bahagi ng kapuluan nito tulad ngnangyayari sa Pilipinas, bumagal ang pagun la d ng ba nsa ng Ind one si a. Sa ka sa lu ku ya n,mah n,mahaha ahanay ang ang bansang ang ito sa may pinakamabagal na pag-unlad sa kabuuan ng Asya.Malaki ang pagkakatulad ng bansang Indonesia sa bansang Pilipinas. Mas malaki manang bansang Indonesia sa Pilipinas. Halos Halos pareho naman naman ang kasaysayang kasaysayang pinagdaanan ng ng d al aw an g bansa. Kung matagal na napasailalim ang Pilipinas sa mga Kastila, Ha po n, oAmerikano, matagal ding nagdusa nagdusa ang mga taga-Indonesia taga-Indonesia sa pamumu pamumuno no ng mga Oland Olandes.Pinamu es.Pinamu munu an d in a ng ba nsa ng In done sia ng ii sa ng Pa ng ul o sa lo ob ng ma ha ba ng ta on . Tula Tulad d ng Pili Pilipi pinnas, as, han hanggan ggangg ngayo gayonn ay nakikipaglaba nakikipaglabann pa rin ang bansang bansang Indone Indonesia sia sa bantang ter oris or ismo mo,, katiwalian sa pamahalaan, digmaan dahil sa relihiyon at paniniwala, luma lu mala laki king ngbilan bilangg ng populasyon populasyon at laganap na kahirapan.Ma kahirapan.Malaki laki ang potensyal potensyal ng bansang Indonesia na umunlad dahil sa likas na yaman nitongtaglay. Hindi tulad ng mga kapitbahay nito sa Timog-Silangang Asya, ang Indonesia ay maymalaking deposito ng langis na maaari nitong pagkakitaan. Ngunit bago maging ganap ang pagunlad ng bansang ito, kailangan munang ayusin ang mga bagay n a n a g i g i n g s a n h i ng problema sa loob loob ng pama pamaha hala laan an..





ANG PANITIKAN NG TSINA Hindi lamang sa laki ng bansa at bilang ng populasyon nangunguna ang Tsina. Hindi rinsila pahuhuli sa larangan lara ngan ng panitikan.Isa ang Tsina sa mga bansa sa Asia na may pinakamayamang panitikan. Sinasabi ngasa mga pag-aaral na kung gaano kat and a at kay am an ang sib ili sas yon ng mga Tsi no ay ganoon din katanda at kayam kayaman an ang ang kan kanil ilan angg pan panit itika ikan. n.M M a y a m a n a n g Ts i n a sa iba‟t ibang klase ng p ani tika n, ma ging ito m an a y tu luy an o patula patula.. Nagsim Nagsimula ulang ng umusb umusbong ong ang panitikan ng mga Tsino noong panahon ng DinastiyangZhou (770-221 B.C.) at patuloy pa ring yumayabong sa kasalukuyang panahon. Sino Sino ba nama namanang nang hindi nakakikila la k ay Confucius, isa sa mga iginagalang na manunulat at pundasyon ngpanitikang Tsino. Sa kanya nagmu la, o siya ang nagsi lbing lbin g ins pirasyon pira syon sa paggawa pag gawa ng mga mg a Cla Classics, isa isa sa mga tanyag na akda na nagmula sa bansang ito.Patuloy ang pag-unlad ng panitikan ng mga Tsino sa paglipas ng panahon. Kabila-kabilaang mga nagsusulputang manunulat na galing galing sa Tsina Tsina na na siyang siyang nagb nagbibi ibigay gay ng ng bagong bagong dugoat dugoat bagong bag ong muk ha sa pan itika iti kann ng bansa. Saksi sa pag- usbong ng panitikang Tsino ang iba‟t ibang dinastiyang naghari sa Tsina noon. Minsan, lantarang pinipigilan ang pagkamalikhain ngmga Tsino dahil na rin sa takot ng ilan na mawawala at tuluyang makalimutan ang a ng mayamangkasaysayan ng bansa. Isa si Lu Xun (na may tunay na pangalang Zhou Shuren) sa mga manunulat na wala walang ngtakot takot na na gsulong ng mak abagong tema at kaisip an sa pani tikan ng mga Tsino. Isa siya samga kinilalang lider ng The League of Left-Wing Writers noong taong 1930 na siyang nagsulongna kaisipang socialist realm sa panitikan ng bansa.Sa kas aluku yan, ki nikila la si Lu Xun na ama ng modernong pan itik ang Tsi no. Ang kanyan kanyangg kuwe kuwent nton ongg “A Madman’s Diary” ay isa sa mga pat unay kung ga ano siy a k aga ling sumulat gamit ang makabagong pamamaraan ng pagsulat. Bukod dito, nakapagsulat na rin siyang iba‟t ibang tula, sanaysay, kritisismong pampanitikan na kalimit a n g m a ba b a s a s a m ga pahay pahayag agan an na kapag kapag pin pinag agsam sama-s a-sam amaa ay siya siya nama namang ng bumubuo sa kanyang mga libro.









ANG KULTURA AT PANITIKANG HAPON Malapit sa puso ng mga Pilipino ang bansang Hapon. Kahit hindi naging maganda ang nakaraan sa pagitan ng dalawang bansa, nanatiling malapit ang dalawang bansa sa isa‟t isahanggang sa kasalukuyan. Patuloy na tinatangkilik ng mga Pilipino ang ilang produktong Hapon(o may kinalaman dito) tulad ng mga Anime, ang fast fa st food na Tokyo Tokyo, ang pagkaing sushi , ang larong Game Boy Advance, at mga palabas na may kinalaman sa kultura ng bansa.Sa kabilang banda, walang sawang tinutulungan ng bansang bansang Hapon ang ating bansa bansa sa patuloy nitong pakikipaglaban sa kahirapan. Isa sa pinakamaunlad na bayan sa Asya ang bansang Hapon. Isa rin r in ito sapinak akilalang bansa sa Asya. Nangunguna ang bansang ito sa larangan ng teknolohiya athindi pahuhuli kung pagpapauso ang pag-uusapan, lalunglalo na sa mga makabagongkagamitan. Hindi nakapagtataka kung bakit mayaman ang bansang ito sapagkat hindimatatawaran ang pagiging malikhain ng mga Hapon.Kitangkita rin ang kagalingan ng mga Hapon sa sining at ang kanilang pagkamalikhainsa pamamagitan ng kanilang panitikan. Noon pa man, ang panitikan ng mga Hapon ang isa sapinakaginagalang na panitikan sa buong Asya. Ito ay kalimitang k alimitang nasa anyo ng tula, dula takuwento. Malaki rin ang impluwensiya ng relihiyong Shintoismo sa kanilang panitikan.Ilan sa mga tanyag na halimbawa ng panitikan ng mga Hapon ay ang Man‟yoshu (TheCollection of Ten Thousand Leaves) at ang sikat na nobela ni Murasaki Shikibu naTale of Genji .Nagmula rin sa bansang hapon ang tanyag na Dulang Noh. Isa itong uri ng dulangpantanghalan na hinahaluan ng Sarukagi (Shinto rituals) at Dengaku (acrobatics with juggling). Ang mag-amang sina Kanami at Zeani ang sinsabing nagpasikat ng dulang ito.Iba ang dulang ito sapangkaraniwang dula sapagkat kalimitan ka limitan itong ginagamitan ng pamaypay at mascara habang itinatanghal. Kapansinpansin din ang kakaibang ayos ng entablado sa dulang ito na may tatlong pasukan at labasan.Kalimitan ding makikita anglarawan ng puno ng pino sa entablado. Ang musika naman ng dulang ito ay nagmumula sa mga musikerong tumutugtog sa loob mismo ng entablado, gamit lamang ay plawta at tambol. Sa kabuuan, ang Dulang Noh ay maituturing na hindi gaanong „madramang‟ dula. Ang kagandahan nito ay makikita sa kakaunti at pinong galaw ng mga nagtatanghal at sa musika at sayaw na naghahari sa entablado kapag ito‟y itinatanghal.









Panitikan ng Pilipinas Ang Panitikan sa Pilipinas ay pangunahing tumutukoy sa umiiral, umuunlad, at namamayaning uri at anyo ng katutubong katutub ong panitikan sa bansang Pilipinas. Subalit nakakasama rin dito ang mga panitikang nilikha at ginawa ng mga Pilipinong nasa labas ng sariling bansa, sapagkat inakdaan ang mga ito ng mga Pilipino, o ng may-lahing Pilipino sa malawak na Panitikang Pilipino ang Panitikan ng nasasakupan ng paksa. Dahil dito, tinatawag ding Panitikang Pilipinas. Sa kasalukuyan, tinatawag din itong Panitikang Filipino , sapagkat kinabibilangan ng mga likhang pampanitikang nagmula sa at kinabibilangan ng iba‟t ibang wika sa Pilipinas. Mayaman ang Pilipinas sa sari-saring anyo at hubog ng panitikan na naglalarawan sa kalinangan ng mga Pilipino. Kabilang sa mga ito it o ang kuwentong-bayan,maikling kuwentong-bayan,maikling kuwento o maikling katha, sanaysay, tula, dula, nobela, drama, balagtasan, parabula, bugtong, salawikain, kasabi han, pabula, alamat, tanaga, bulong,awiting-bayan, bulong,awiting-bayan, epiko, pelikula, at mga iskrip na pangradyo, pangtelebisyon at pampelikula. Ibong Adarna – kordido ni: Jose Dela Cruz Florante at Laura – awit ni: Francisco Baltazar Noli Me Tangere – nobela ni Dr. Jose Rizal El Filibusterismo - nobela ni Dr. Jose Rizal Panitikan ng Cordillera (grupong etnolinggwistiko) Kankanay Kalinga Ibaloi Isneg Tingguian Ifugao 











Panitikan ng Silangang Visayas o Tigo-tigo – larong bugtungan o Amoral – awit o tula ng pag-ibig o Susumaton – uri ng pagkukwento Panitikan sa Ilocos at Pangasinan

Samtoy (sao mi dito‟y) – lumang anyo ng wikang ilokano Badeng – awit o tula Duaya – pampatulog ng bata Dallot – ritwal ng pagliligawan Daliw – bansag ng iloko sa tula Dung-aw – awit ng pagluluksa Sarita/sarsarita – bansag sa kwento Biag ni Lam-ang > piko, may oryentasyong kristiyanismo 













Panitikan ng Maynila o Manggagawa – tula ni Jose Corazon De Jesus, pagbibigay pugay sa mga manggagawa









Panitikan ng Aprika Aprika- ang pangalawang pinaka malaking kontinente kasunod ng asya. Binansagan itong “DARK CONTINENT” o ang “MADILIM NA KONTINENTE”. 98% ang nakukuhang mina ng DIAMANTE dito at 55% ang nakukuhang mina ng GiNTO dito. TatlongWikangAprika: 1. Ingles- Anglophone 2. French- Francophone 3. Potuges- Lusophone

MgakilalangManunulatngAprika: Phillis Wheatley (1753 – Disyembre 5, 1784) - ayangunangnalathalangAprikanoAmerikano ayangunangnalathalangAprikanoAmerikanongmakata. ngmakata. Nakatulongangkanyangpanulatsapaglikhangan Nakatulongangkanyangpanulatsapaglikhanganyo yo o henerong panitikangAprikanoAmerikano. Isinilangsiyasa Gambia, Aprika, at nagingisangalipinsaedadnapito. nagingisangalipinsaedadnapito. Binilisiyang mag-anakna Wheatley ng Boston, nanagturosakanyangbumasa at sumulat, at tumulongsapanghihikayatngkanyangpanulaan. 

OlaudahEquiano ( 1745 – 31 Marso, 1797) -nakilalarinbilang GustavusVassa , ay isasapinakatanyagnamgataomulasalipingAprikano isasapinakatanyagnamgataomulasaliping Aprikano (Mga Igbo) saEstadosUnidosnanakilahoksa saEstadosUnidosnanakilahoksa debate ngImperyongBritanikohinggilsaabolisyonngpangan ngImperyongBritanikohinggilsaabolisyonngpangangalakalngmgaalipin. galakalngmgaalipin. Nilarawanngkanyangautobiograpiyaangmgahilak Nilarawanngkanyangautobiograpiyaangmgahilakbotnadulotngpangaalipin botnadulotngpangaalipin at nakatulongsapagbibigayngimpluhosamgaBritanikongtagapag nakatulongsapagbibigayngimp luhosamgaBritanikongtagapagbatasnabuwaginangkalak batasnabuwaginangkalakalanngali alanngali pinsapamamagitanng Batas saPangangalakalngAlipinng 1807. 



William Edward Burghardt Du Bois (bigkas: /du (bigkas: /du ːˈ s/ doo-BOYSS) (Pebrero 23, ɔɪs/ doo-BOYSS) ːˈb ɔɪ 1868 – Agosto 27, 1963)

-ay isang Amerikanong aktibista ng pang karapatang sibil, intelektuwal na pampubliko, Pan-Aprikanista, propesyong sosyolohiya, historyador, historyador, manunulat, at patnugot . Saedadna 95, nagging naturalisado naturalisado ng mamamayan siyang siyang Ghana noong 1963. 

Booker Taliaferro Washington (Abril 5, 1856 - 1856 - Nobyembre Nobyembre 14, 1915)

-ay isang mahalagang taga-pagtaguyod ng kahalagahan ng edukasyon sa Estados Unidos. Kuwentong Bayan: “The Forbidden Fruit o ang Pinagbabawal na Prutas” 

Ba-atsi – unang tao sa mundo



Prutas – pinagbabawal na Prutas









Panitikan ng Gitnang Silangan Ang Gitnang Silangan ang pinagmulan ng ilan sa mga dakilang panitikan sa buong mundo. Ang Ehipto ay kilala sa pagkakaroon ng pangalawang kabihasnan sa kasaysayan. Ang kahiwagaan at kapanahunan, kasaganaan at kagandahan ng panitikan ng Ehipto ay halos katulad ng matandang panahon. Ang panitikan ng Arabe at Hudyo ay mayaman sa mga larawan at kilala sa kanilang simple ngunit malawak na karanasan. Ang relihiyon ay mas makapangyarihan sa panitikang ito at isinasadula ang pangunahing papel sa pag-unlad ng kanilang nilikha bilang pagpapatunay sa Koran ng Arabe at Bibliya ng Hudyo. I. Panitikan ng Arabe Ang panitikan ng Arabe na kung saan ay maliit bago ang panahon ni Mohammed, ito‟y umunlad buhat sa ikapito hanggang ikalabintatlong siglo. Ito ay mayaman at may iba‟t ibang uri. Doon ay walang epiko at mga dula ngunit naroon ang daan-daang liriko, panegiriko, satiriko, kasabihan, elehiya, talambuhay, kasaysayan, pangaral, panayam at pabula. Ang kanilang panulaan ay makabagbag-damdamin at lubhang kalugod-lugod. Sa modernong panahon ang mga manunulat ay nakikisangkot sa lipunan, pampolitika at pambansang realidad sa kanilang lipunan kaysa sa panahon ng Arabe. Ang mga manunulat na arabe ay itinuturing na tumitingin ng pangitain at hula, at sa ganitong paraan, sila ay nagsisilbing sanggunian ng pagkatakot ng mga pinunong Arabe. Ang Mahalagang Impluwensya ng Panitikan sa Panahon ng Islam at Koran at ang Isang Libo’t Isang Gabi a. Ang Koran –ang banal na aklat ng relihiyong Islam. Naniniwala ang mga Muslim na ito ang aklat ng patnubay at direksyon ng sangkatauhan, isinaalang-alang ang orihinal na tekstong Arabe, na salita na Allah, Diyos ng mga Muslim na ipinakita kay Muhammad sa panahong dalawamp‟t tatlong taon at paniniwalang ito ang huling rebelasyon sa sangkatauhan. B. Isang Libo’t Isang Gabi- ang pinakapaksa ng kwentong ito ay isang hari at ang kanyang mapapangasawa. mapapangasawa. Ang hari na si Sharyar ay magpapakasal at pagkatapos ay kanyang papatayin ang kanyang asawa.

II. Hudyo/Ebreo Sa katunayan, lahat ng sinaunang panitikan ng Hudyo ay hinggil sa relihiyon. Ang pinakamahalagang panitikan na kanilang ginawa ay kasama ang bibliya at ang Talmud.











A. Ang Bibliya

Ay koleksyon ng iba‟t ibang mga librong nasusulat noong unang panahon. Ito ang pinakamalawak na babasahin sa buong mundo. Ito ay nahahati sa tatlong bahagi: o o o

Ang Lumang Tipan Ang Bagong Tipan Ang Apochrypa

B. Talmud

Ang katawagang ito ay ginamit upang ipakilala ang pinakamahalagang bahagi ng karapatang pangmamamayan at batas ng Hudyo, ito ay a y ginamit sa bahagi lamang ng Gemarra. Ito ay binubuo ng apat na bahagi: o o o o

Ang Mishmal Ang Gemarra Ang Halakah Ang haggadah

III. Panitikan ng Ehipto Karamihan sa panitikan ng Ehipto ay nawala ngunit ang ibang mga bahagi ng mahalagang tula ay nakaligtas hanggang sa ngayon. Libingan, tagilo, obelisk, tabletang bato at maraming manuskripto ng Papyrus ang naitago sa panitikan. pa nitikan. Tatlong iba‟t ibang uri ng pagsulat – Ang Heroglipiko, Ang Hiratiko at Demotiko. Ang kauna-unahang nagawa ay noong 6000 B.C. at ang tala ay masasabing tuluy-tuloy mula 3700 hanggang 200 B.C., karamihan sa mga sulating Ehipto na maaarinfg tawaging panitikan ay nabuo bilang isa sa limang pangkat: pa ngkat: o o

Panitikang Pangkarunungan Panrelihiyon









Panitikan ng Gresya Ang Gresya ay maunlad na bansa. At mas lalo silang nakilala sa larangan ng agham, pilosopiya, sining, literature at teatro. Ang kanilang pilosopiya at relihiyon ay makikita natin sa kanilang mitolohiya. Binabasa ang kanilang literatura sa iba‟t ibang panig ng mundo kahit iba ang lahi, relihiyon at kultura.

Ang kanilang literatura ay nahahati sa tatlong panahon. 1. Pre-Homeric Age 2. Period to the Golden Age of Pericles 3. Period of decline

Iliad and Odyssey – sinulat ni Homer na kilala sa buong mundo hanggang ha nggang sa kasalukuyan. Ang mga taga-Gresya ay naniniwala sa mga Diyos at Diyosa, ngunit hindi sila naniniwala na sila ang gumawa ng sansinukob. Dahil ang paniniwala pa niniwala nila, ang sansinukob ang lumikha sa mga ito.

Tatlong Bantog na Pilosopo

1. Socrates 2. Plato 3. Aristotle Mga Manunulat

1. Homer









Panitikan ng Roma “The Glory that was Rome, The Grandeur that was Greece”

Ito ang kabisera ng Italy, k ilala bilang “Eternal City”. Ayon sa mitolohiya, itinatag nina Romolus at Remus. Dito matatagpuan ang Roman Forum o Great Forum , isang pamilihan, sentro ng Roma mula ika-8siglo at ang Colosseum o Flavian Ampitheater na itinayo noong panahon ni Emperor Vespian. Tatlong sinaunang tao sa Roma Latin Sabines Etruscans   

Mga Panahon ng Panitikang Roma 1. Unang Panahon (early age) o Lucius Adronicus – may akda ng Bellium poenicum, isang tulang epiko ng Unang Punic War Gnaeus Naevius - Unang romanong manunulat, nagpatuloy sa pagsasalin ng mga o dulang Griyego o Quintus Ennius - May akda ng Annales, isang tula tungkol sa kasaysayan ng Roma. „‟Ama ng Panulaang Romano‟‟ 2. Gintong Panahon (golden age) Cicero- ciceronian, kasing kahulugan ng perpektong klasiko. o o Gaius Julius Caesar – “greatest military genius of antiquity”, komentaryo sa Gallic War 3. Panahon ng Pilak (silver war) Virgil- kasama sa hanay ng pinaka dakilang makatasa buong mundo. o o Seneca- “stoic philosophy” o Petronius- may akda ng satiricon, isang makatotohanang nobela o Martial- may-likha ng epigram, mga kasabihan o kawikaan 4. Gitnang Panahon (middle age) o Emperor Marcus Aurelius – may akda ng meditations o St.Jerome – may-akda ng Vulgate St.Agustine- first Christian writer of genius o 5. Renaissance (rebirth)









Panitikan ng Rusya Ang panitikang Ruso ay tumukoy sa panitikan ng Rusya o ng mga lumisan mula sa bansang ito, at sa panitikang nasa wikang Ruso ng ilang mga bansang malalaya na dating bahagi ng Rusya o Unyong Sobyet. Bago ang ika-19 daangtaon, ang mga binhi ng tradisyon ng panitikang Ruso ay ipinunla ng mga makata, mga mandudula, at mga manunulang katulad nina Gavrila Derzhavin, Denis Fonvizin,Alexander Fonvizin,Alexander Sumarokov, Vasily Trediakovsky, Nikolay Karamzin at Ivan Krylov. Mula bandang kapanahunan ng 1830 sumailalim ang panitikang Ruso sa isang kamangha-manghang ginintuang panahon, na nagsimula sa makata at nobelistang si Alexander Pushkin at humantong sa dalawa sa pinakadakilang mga nobelista sa panitikan ng mundong sina Leo Tolstoy at Fyodor Dostoyevsky, at sa manunulat ng maikling kuwento at mandudulang si Anton Chekhov. Kabilang sa nangungunang mga katauhan sa panitikang Ruso ng ika-21 daangtaon ang pandaigdigang kinikilalang mga makatang katulad nina Alexander Blok, Sergei Yesenin, Anna Achmatova, Marina Tsvetaeva, Osip Mandelstam, Boris Pasternak, Joseph Brodsky, Vladimir Mayakovsky at mga manunulat ng prosang sina Maxim Gorky, Ivan Bunin, Vladimir Nabokov, Mikhail Sholokhov, Mikhail Bulgakov, Andrey Platonov, at Aleksandr Solzhenitsyn. Ito ay binubuong ilang obra maestro na nailimbag sa makabagong wika, ang Ruso. Hagiographies- kalipunan ng mga aklat na tumatalakay sa buhay ng mga santo. sa nto. 











Satirist Antikh Dmitrievich Kantemir – isa sa pinaka unang Rusong manunulat. Vasily Kirillovich Trediakovsky – makata, manunulat ng dulang itinatanghal, mananalaysay at tagapag-salin. Alexander petrovich Sumarokov – karibal ni Trediakovsky Mikhailvasilyevich Lomonosov – karaniwan sa kanyang mga likha ay may temang kagila-gilalas Alexander Nikolayevich Radishchev – ipinatapon dahil sa kanyang pagsulat ng mga akdang labag sa kagustuhan ni Emress Catherine Nikolay karamzin – mananalampalataya kay Emress Catherine Alexander Pushkins may-akda ng best-selling novel na “Eugene Onegin”









Panitikan ng Escandinavia Ang panitikan ng Escandinavia ay binubuo ng mga sulatinmula sa North Germanic group of the Germanic languages. Kabilang dito ang swedish, Danish, Norweigian, Icelandi at Faeroes. Ang pagbasa ng kanilang panitikan ay pagtuklas sa pamanlikha nilang mga prosa at tula na nakilala sa pamamagitan ng kanilang mga manunulat at kanilang mga kahusayan. Ang kanilang mga gawa o sulatin ay makik ilala sa iba‟t ibang uri kabilang ang kanilang wika, pinagmulan, makasaysayang panahon, genre at paksa. A. Danish

Historia Danica – sumasalamin sa pinagmulan ng Denmark mula sa mythical origin nito. Ludvig Holberg – pinakatanyag na manunulat World War II Kaj Munk – sumulat ng mga drama na 19 Siglo Mga kinilalang manunulat sa panahong ito: nagpapakita ng tunggalian sa pagitan ng Adam oehlenschlager human will at Christian ideals. Frederick Paludan-Muller Johann Ludvig Heiberg Post War Period *Hans Christian Andersen – unang Klaus Riofbjerg contributor sa world literature Lief Panduro 20 Siglo Johannes V. Jensen – sumulat ng epichistorical novel Isak Dinesen – lumikha ng mga orihinal na maikling kwento

B. Swedish

Womens Literature (1970) Elsa Gress Susanne Brogger Ulla Dahlerup Dea Trier Morch











Romantic Period - “Golden Age of Poetry” Esias Tegner (1852) Erik Gustaf Geijer – Romanticism Chief Swedish

Selma Lagerlof Verner von Heidenstam Gustaf Froding Erik Axel Karlfeldt 20 Siglo Par Lagerkvist (1951)

19 Siglo August Stinberg – pinakatanyag sa buong mundo na dramatista Vilhelm Mober – silang dalawa ang pinaka tanyag sa panahong ito

C. Norweigian

“the northern way” – tumutukoy sa pamumuhay ng mga kanluranin.

17 Siglo - Humanism ay kasaysayan Peter Dass Ludvig Holberg Johan Herman Wessel 19 Siglo - Romantisismo









Panitikan ng England Dahil sa pagiging ang pinagmulan ng wikang Ingles, ang England ay pinaliligiran ng maraming dakilang pampanitikang gawa at mga manunulat. Ang pinakalumang teksto ay nakasulat sa Lumang Ingles (old English) at mula sa maagang bahagi ng Middle Ages. A ges. Bago dito, ang pampanitikan ay gumagana sa paraang saling-bibig na nagpasalin-salin mula sa unang henerasyon hanggang sa ngayon. Ang mga gawang ito ay karaniwang nakasulat sa patula at tuluyan. Geoffrey Chaucer - “father of English literature” 15 Siglo - Sa panahong ito nakilala ang panitikan hindi lamang bilang isang panlibangan kundi pinag-uusapan din dito ang mga pulitikal at sosyal na isyu ng lipunan pati na rin ang mga pandamdamin. 18 Siglo - “Age of Enlightenment” s a agham, pulitika, - Ang panitikan masasalamin pagkahilig ng lipunang umasa sa relihiyon at ekonomiya para sa gabay, sa halip na sa Diyos, kapalaran at pagkakataon. Dahil sa ganitong saloobin, ang mundo ng panitikan at mga manunulat ay nag balik tanaw noong midyebal upang makita ang kakulangan lalo na sa pang emosyon.

Pagbasa ng Obra Maestra sa Panitikan

Recommend Documents