Những phương thức huy động tiền khi khởi nghiệp Tiếp cận nguồn vốn là điều cần thiết đối với cả những doanh nghiệp mới ra đời và đang hoạt động. Vậy những doanh nhân khi khởi nghiệp có thể tìm kiếm vốn ở đâu? Có rất nhiều nguồn – với khả năng tiếp cận tốt – hơn là chúng ta tưởng. Ngoài việc tối đa hóa sử dụng thẻ tín dụng, có nhiều người khi khởi nghiệp đã tìm kiếm nhiều phương thức khác nhau: factoring dựa trên các hóa đơn (đôi khi), sử dụng hạn mức tín dụng (thường xuyên) và huy động vốn mạo hiểm (có thể tự tổ chức thành quỹ đầu tư mạo hiểm). Hạn mức tín dụng là một lượng tiền nhất định mà người đi vay có thể vay từ ngân hàng, thường là trong vòng 1 năm. Hạn mức tín dụng chủ yếu tùy thuộc vào mối quan hệ và sự tin cậy giữa các bên, nó không phải là một hợp đồng giao kết hay là một cam kết, và người vay cũng không phải chịu chi phí. Chiến lược tìm kiếm vốn có thể từ một loạt các nguồn gây quỹ. Việc phân tán rủi ro bằng cách sử dụng linh hoạt công cụ nợ, vốn và những khoản trợ cấp là một biện pháp tuyệt vời. Đầu tiên chúng ta hãy xem xét những phương thức huy động vốn bằng nợ. Vay vốn ngân hàng • •
Ưu điểm: Thuần túy là các khoản nợ. Nhược điểm: Có thể rất khó để vay tiền, có quá nhiều giấy tờ thủ tục.
Hãy lựa chọn ngân hàng nào trong cộng đồng của bạn hiểu được loại hình hoạt động của công ty bạn. Cứ sau 6 tháng hoặc một khoảng thời gian tương đương, đề nghị tăng hạn mức thẻ tín dụng và tăng hạn mức tín dụng công ty. Mỗi một lần tăng như vậy tốn một chút phí. Vay nợ cá nhân, vay vốn không thế chấp, vay vốn nhỏ, tạm ứng tiền mặt thương mại và vay vốn đảm bảo bằng tài sản • •
Ưu điểm: Nhanh chóng có tiền mặt. Nhược điểm: Lãi suất có thể khá cao, vay nợ cá nhân sẽ gây rủi ro đối với quan hệ cá nhân.
Vay nợ cá nhân. Theo thống kê của trường Babson College về kinh doanh, khoảng 100 tỉ USD được đầu tư không chính thức vào những vụ khởi nghiệp hàng năm. Trong đó, bạn bè và người thân trong gia đình đóng góp vào doanh nghiệp tới hớn 60 tỉ USD. Vấn đề ở đây là cần có một thỏa thuận đầu tư có hiệu lực để làm rõ đó là khoản vay, khoản góp vốn, hay là một món quà đối với chủ doanh nghiệp.
Nếu là khoản vay, trong văn bản phải nói rõ lãi suất và kỳ hạn thanh toán. Nếu là khoản góp vốn, phải xác định tỉ lệ sở hữu ngay từ khi bắt đầu. Nếu việc khởi nghiệp thành công và công ty được niêm yết ra công chúng, thì người góp vốn có thể được đảm bảo rằng anh ta sẽ được đền bù xứng đáng. Nếu khởi nghiệp thất bại, thì người cho vay/nhà đầu tư có thể ghi lại khoản lỗ này để được khấu trừ thuế. Tạm ứng tiền mặt thương mại (Merchant cash advances). Loại hình này còn được gọi là tìm kiếm vốn bằng các khoản phải thu dựa trên thẻ tín dụng. Công ty đưa ra loại hình dịch vụ này sẽ tạm ứng tiền mặt cho các doanh nghiệp thỏa mãn một số tiêu chuẩn dựa vào tiền sử bán hàng của họ. Sau đó, doanh nghiệp đi vay phải trả khoản tạm ứng này, cộng thêm phần lãi, bằng cách trừ đi doanh thu trong tương lai. Ưu điểm là doanh nghiệp nhận được tiền mặt nhanh chóng, tuy nhiên nhược điểm là ngành dịch vụ này không chính thống, do đó tiền phí có thể rất cao. Đây cũng là một lựa chọn để bạn xem xét nếu bạn không thể tìm kiếm các khoản đầu tư an toàn từ các nguồn khác. Cho vay đảm bảo bằng tài sản. Loại hình huy động vốn này cho phép vay nợ dựa trên các khoản phải thu, với hạn mức tín dụng hoặc factoring. Nếu theo phương thức đầu tiên, bên cho vay sẽ xem xét các khoản phải thu và đưa ra một hạn mức tín dụng với lãi suất gần bằng lãi suất ngân hàng. Với nghiệp vụ factoring, ngân hàng có thể cho vay trên từng hóa đơn bán hàng riêng lẻ. Bên cho vay cũng có thể muốn cho vay trên bộ hồ sơ bao gồm hợp đồng mua hàng và các hóa đơn, vì hợp đồng mua hàng cho thấy ý định mua và hóa đơn được xuất khi đã hoàn tất việc bán hàng. Với phương pháp huy động vốn thông qua hợp đồng mua hàng, bên cho vay sẽ cho phép vay tới 50% hoặc 60% giá trị đơn hàng, và bạn sẽ cần phải chứng minh rằng hợp đồng mua hàng cuối cùng dẫn tới hóa đơn (bạn thực sự mua hàng). Nếu như bạn cố gắng mở hạn mức tín dụng với lãi suất 20%, thì bạn có thể sử dụng dịch vụ factoring, với lãi suất thấp hơn thế. Trường hợp đó, bạn có thể bán giảm giá cho khách hàng, với thỏa thuận thời hạn trả sớm hơn. Thuê mua thiết bị • •
Ưu điểm: Sử dụng các thiết bị khấu hao nhanh để ký quỹ. Nhược điểm: Có thể khó áp dụng hoặc bị hạn chế bởi các quy định.
Việc thuê thiết bị có thể giúp ích rất nhiều nếu các thiết bị là phần cứng máy tính, ô tô và phần mềm – những thứ mất giá rất nhanh và cần đầu tư ban đầu lớn. Một hạn mức đi thuê thiết bị sẽ giúp bạn mua những thiết bị bạn cần, sử dụng máy móc thiết bị của bạn làm đồ ký quỹ. Tìm kiếm trong cộng đồng và hỏi nhà băng để có liên hệ với những công ty hoạt động trong lĩnh vực thuê mua thiết bị. Phần trước chúng ta đã xem xét phương thức huy động tiền mặt bằng vay nợ. Tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về huy động tiền mặt thông qua sử dụng các công cụ vốn: vốn mạo hiểm và đóng góp tài chính với thiện ý (angel financing).
Vốn mạo hiểm • •
Ưu điểm: Tiếp cận với những nhà tài chính chuyên nghiệp; huy động được rất nhiều tiền. Nhược điểm: Chỉ có một số khoản làm gia tăng giá trị; nếu bạn mất kiểm soát – họ có thể đuổi bạn.
Những nhà tư bản kinh doanh vốn mạo hiểm nhìn chung đóng rất nhiều vai trò, bao gồm vai trò tìm kiếm công ty để đầu tư, hỗ trợ quá trình phát triển sản phẩm dịch vụ của những công ty đó, và làm gia tăng giá trị cho những công ty đó bằng cách tích cực tham gia đóng góp ý kiến cho hội đồng quản trị. Họ chịu mức mạo hiểm cao vì đã đầu tư vào công ty vẫn chưa đạt được thành công, với hy vọng những công ty này sẽ đem lại siêu lợi nhuận. Những nhà đầu tư này thường có tầm nhìn rất dài. Sự thật phũ phàng mà các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) giả định là hẩu hết các doanh nghiệp khởi nghiệp sẽ thất bại. VC đánh giá và sàng lọc những ưu điểm của công ty về kỹ thuật và kinh doanh. Trong quá trình đánh giá thẩm định này, VC sẽ tiến hành những nghiên cứu về tiềm năng thị trường, khả năng cạnh tranh, tham khảo ngành, phân tích tài chính và đánh giá sản phẩm. Những lĩnh vực thương mại, pháp lý và cá nhân của công ty cũng phải được xem xét. Vay vốn từ các VC rất khó, và không nhất thiết phải vay từ nguồn này để gây dựng một công việc kinh doanh vững mạnh. Rất nhiều công ty nổi tiếng đã được các VC cấp vốn, bao gồm Apple, FedEx, Intel, Microsoft, eBay và Google. Các khoản đầu tư với thiện chí • •
Ưu điểm: Tăng lượng tiền sẵn có; ít ràng buộc. Nhược điểm: Phức tạp, đóng góp của các nhà đầu tư khác nhau khá nhiều.
Những nhà đầu tư “mạnh thường quân” là những cá nhân có sẵn rất nhiều tiền, và có thể có hoặc không có hiểu biết về sản phẩm hay ngành công nghiệp cụ thể của bạn. Những khoản đầu tư từ “bạn bè và gia đình” có thể được coi là những khoản đầu tư thiện chí. Những nhà đầu tư “mạnh thường quân” thường có triết lý đầu tư gần giống như VC: Họ tin tưởng ở doanh nhân hơn là tìm hiểu sản phẩm, do đó họ đánh cược vào bản thân chủ doanh nghiệp với những ý tưởng hấp dẫn. Khoản đầu tư có thể dưới dạng một khoản nợ có thể chuyển đổi thành cổ phiếu, cổ phiếu ưu đãi, hay trái phiếu chuyển đổi. Rất hiếm khi khoản nợ này chuyển thành cổ phiếu phổ thông. Dù bạn có sử dụng biện pháp nào, thì hãy đa dạng hóa việc huy động vốn của bạn. Hiếm khi thấy một doanh nhân nào chỉ lựa chọn một giải pháp tài chính. Trên đây là những phương pháp để bạn có thể huy động vốn từ bên ngoài, nhưng đôi khi bạn có thể tự nỗ lực trước khi tìm kiếm sự trợ giúp đó. Biện pháp bạn có thể xem xét là kiểm soát chi phí.
Kiểm soát chi phí Mỗi khi bạn có thể cắt giảm chi phí mà không làm giảm bớt khả năng phát triển và bán hàng, hãy cứ cắt giảm. Những nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ muốn biết tốc độ “đốt tiền” của bạn – tốc độ công ty bạn tiêu tiền mặt trong tháng. Biết được điều này, những chuyên gia có thể định giá luồng tiền mặt hiện tại và tương lai cần thiết cho hoạt động nói chung. Nếu, ví dụ, công ty bạn chịu một chi phí hạ tầng đáng kể hoặc chi phí xây dựng phức tạp, thì nguồn tài chính bạn cần phải lớn hơn và việc kinh doanh của bạn sẽ bị giám sát chặt chẽ hơn. Trong trường hợp đó, bạn sẽ phải điều chỉnh mọi chi phí đáng kể và đưa ra những kế hoạch giảm chi phí đó. Khi đề cập đến “mọi chi phí đáng kể”, điều đó có nghĩa bạn đừng bỏ qua những dấu hiệu rõ ràng. Chi phí thuê nhân viên làm việc trọn ngày là khá đắt đỏ. Một số công việc có thể chỉ cần tới những nhân viên bán thời gian hoặc làm việc theo giờ. Chọn lựa những nhân viên bán hàng với kỹ năng tốt nhất, những nhân viên kỳ cựu nhất trong việc đáp ứng đơn hàng, và khuyến khích họ bán hàng qua điện thoại hay qua Web. Hãy cho họ một hạn mức bán hàng. Bạn có thể không trả lương cứng mà trả theo hoa hồng – 20% đến 25% doanh thu họ bán được. Những người bán hàng theo hợp đồng có thể không trung thành như nhân viên, nhưng bạn có thể tăng mức thưởng để có được sự gắn bó của họ. Hãy trả họ tiền thưởng dựa trên hiệu quả, giới thiệu những khách hàng khác cho họ, tìm hiểu họ muốn gì và giúp họ đạt được mục tiêu. Nếu doanh nghiệp của bạn là nguồn kinh doanh chính của họ, thì họ sẽ nỗ lực để duy trì mối quan hệ với bạn.
