BIOKIMIA SEL PUNCA
Disusun: Rizka Nur Fitrianti A4201200
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BIOLOGI FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SURAKARTA 2013
A!
P"n#"rtian S"$ Pun%a S"$ in&uk 'stem cell() atau &is"*ut +u#a s"$ ,un%a)
a&a$a- s"$ .an# ti&ak/*"$u t"rs,"sia$isasi! S"$ in&uk "i$iki &ua siat .aitu ,"*aruan &iri &an &i"r"nsiasi : untuk ","r*a-arui atau o K"a,uan "r"#"n"rasi &irin.a s"n&iri 'self-regenerate/selfrenew(! Da$a -a$ ini s"$ in&uk &a,at "*uat sa$inan s"$ .an# ,"rsis saa &"n#an &irin.a "$a$ui ,"*"$a-an s"$ o K"a,uan untuk *"r&i"r"nsiasi "n+a&i s"$ $ain! Da$a -a$ ini s"$ in&uk a,u *"rk"*an# "n+a&i *"r*a#ai +"nis s"$ atan#) isa$n.a s"$ sara ) s"$ tt +antun#) s"$ tt ran#ka) s"$ ,ankr"as) &an $ain3$ain! S"$ ,un%a &"n#an k"a,uan3n.a .an# "n"na$) .aitu &a,at "r"#"n"rasi &iri) *"r,r$i"rasi &an s"ka$i#us *"r&i"r"nsiasi) "narik ,"r-atian *"r*a#ai ka$an#an *aik &ari "&is au,un nn"&is! S"$ain &ari s"#i k"i$uan) ka+ian t"r-a&a, s"$ ,un%a &a$a *"r*a#ai as,"k $ain sa,ai s"karan# +u#a "n+a&i t,ik .an# s"rin# &i*a-as &a$a *"r*a#ai ,"rt"uan! Ka+ian "tik "ru,akan suatu -a$ .an# ,"ntin# untuk ,"n"$itian s"$ ,un%a!1 Sa$a- satu -a$ .an# "n+a&i ,kk ,"rasa$a-an &a$a ,"n#"*an#an s"$ ,un%a a&a$a- su*"r s"$ ,un%a "*rinik anusia 'human embryonic stem cell( &an asa$a- reproductive cloning. D"n#an a&an.a -a$ t"rs"*ut) *an.ak institusi .an# "n#"*an#kan ,"n"$itiann.a *ukan k" ara- s"$ ,un%a "*rinik) ta,i ,a&a s"$ ,un%a &"asa 'adult stem cell(! S"$ ,un%a &"asa &a,at &ia*i$ &ari *"r*a#ai a%a su*"r) antara $ain: &ara- ta$i ,usat) susu tu$an#) &ara- t",i) +arin#an $"ak) &$$!23 S"$ ,un%a &"asa ti&ak ka$a,"ntin#n.a &i*an&in#kan s"$ ,un%a "*rinik) kar"na +u$a-
&an un#sin.a .an# +u#a san#at "a&ai &an ,t"nsia$ untuk t"ra,i *"r*a#ai ,"n.akit! A,$ikasi t"ra,i s"$ ,un%a &i *i&an# k"&kt"ran s"karan# t"r$i-at san#at *"rk"*an# ,"sat! S"$ain &ari +u$a,u*$ikasi artik"$ i$ia- .an# "nin#kat ta+a) &a,at +u#a &i$i-at &ari ,"satn.a ,"rk"*an#an ,"rusa-aan &an rua- sakit .an# "n."&iakan ,r&uk au,un ,"$a.anan untuk t"ra,i s"$ ,un%a &i $uar n"#"ri! U,a.a .an# &i$akukan untuk "n%a,ai a,$ikasi t"rs"*ut +u#a *"ra%a3a%a) s","rti ,"n#"*an#an t"knik ,"n.i,anan s"$ ,un%a5)6) ,"n#"*an#an t"knik &i"r"nsiasi s"$ ,un%a "n+a&i ti," s"$ .an# $"*i- t"rara- 's"$ ,r#"nitr(7) ,"n#"*an#an t"knik untuk "na*a- +u$a- s"$ ,un%a10) ,"n#"*an#an %ara trans,$antasi s"$ ,un%a11)12) &$$! S"%ara #aris *"sar a,$ikasi s"$ ,un%a &i *i&an# k"&kt"ran &a,at &i*a#i "n+a&i &ua) .aitu: aut3tran,$antasi '&nr &an r"si,i"n a&a$a- ran# .an# saa( &an a$$trans,$antasi '&nr &an r"si,i"n a&a$a- ran# .an# *"r*"&a(! Akan t"ta,i a,$ikasi $ain .aitu &"n#an %ara 8"ntrans,$antasi '&nr &an r"si,i"n a&a$a- s,"si"s .an# *"r*"&a( s"karan# ini +u#a "n+a&i ,usat ,"r-atian!
B!
Siat S"$ Pun%a S"$ ,un%a "i$iki &ua siat ,"ntin# .an# san#at *"r*"&a &"n#an s"$ .an# $ain: 1! S"$ ,un%a *"$u "ru,akan s"$ &"n#an s,"sia$isasi un#si t"ta,i &a,at ","r*a-arui &iri &"n#an ,"*"$a-an s"$ *a-kan s"t"$a- ti&ak akti &a$a aktu .an# ,an+an#! 2! Da$a situasi t"rt"ntu) s"$ ,un%a &a,at &iin&uksi untuk "n+a&i s"$ &"n#an un#si t"rt"ntu s","rti s"$ +arin#an au,un s"$ r#an .an# ",un.ai tu#as t"rs"n&iri! Pa&a susu tu$an# &an &arata$i
,usar '*a-asa In##ris: umbilical cord blood() s"$ ,un%a s"%ara t"ratur "*"$a- &an ","r*aiki +arin#an .an# rusak) "ski &"ikian ,a&a r#an $ain s","rti ,ankr"as atau -ati) ,"*"$a-an -an.a t"r+a&i &a$a kn&isi t"rt"ntu!
C! KARAK9ERIS9IK SEL INDUK BERDASARKAN PO9ENSI DAN ASAL SEL S"$3s"$ in&uk &a,at &i#$n#kan *"r&asarkan ,t"nsi .an# &ii$iki $"- s"$ t"rs"*ut au,un *"r&asarkan asa$n.a! Berdasarka !"#es$ 1! S"$ in&uk *"r3tti,t"nsi 'totitta$( a&a$a- s"$ in&uk .an# "i$iki ,t"nsi untuk *"r&i"r"nsiasi "n+a&i s"ua +"nis s"$) .aitu s"$ "kstra"*rinik) s"$ satik) &an s"$ s"ksua$! ;"nis s"$ ini &a,at *"rtu*u- "n+a&i r#anis" *aru *i$a &i*"rikan &ukun#an at"rna$ .an# "a&ai! S"$ in&uk *"rtti,t"nsi &i,"r$"- &ari s"$ in&uk "*ri) -asi$ ,"*ua-an s"$ t"$ur $"- s"$ s,"ra! 2! S"$ in&uk *"r3,$uri,t"nsi ' pluri+aak( a&a$a- s"$3 s"$ .an# &a,at *"r&i"r"nsiasi "n+a&i s"ua +"nis s"$ &a$a tu*u-) naun ti&ak &a,at "*"ntuk suatu r#anis" *aru!
Berdasarka asa%&a
1' Se% !()a e*+r$" ,embryonic stem cellsS"$ in&uk ini &ia*i$ &ari "*ri ,a&a as" *$astsit '=35 -ari s"t"$a- ,"*ua-an(! Massa s"$ *a#ian &a$a "n#"$,k &an "n#an&un# s"$3s"$ in&uk "*rinik! S"$3s"$ &iis$asi &ari assa s"$ *a#ian &a$a &an &iku$tur s"%ara in vitro! S"$ in&uk "*rina$ &a,at &iara-kan "n+a&i s"ua +"nis s"$ .an# &i+u,ai ,a&a r#anis" &"asa) s","rti s"$3 s"$ &ara-) s"$3s"$ tt) s"$3s"$ -ati) s"$3s"$ #in+a$) &an s"$3s"$ $ainn.a! 2' Se% .er*$a%/+e$ e*+r$"$k ,embryonic germ cellsS"$ #"rina$/*"ni's","rti s,r"a/>u( "*rinik in&uk/,rir&ia$ ' primordial germ cells( &an ,r"kursr s"$ #"rina$ &i,$i& a&a s"saat ,a&a "*ri s"*"$u "r"ka t"rassiasi &"n#an s"$ satik #n& &an k"u&ian "n+a&i s"$ #"rinaL! S"$ #"rina$ "*rinik anusia/human embryonic germ cells '-E?Cs( t"rasuk s"$ ,un%a .an# *"rasa$ &ari s"$ #"rina$ ,rir&ia$ &ari +anin *"ruur =37 in##u!S"$ ,un%a +"nis ini "i$ki siat ,$uri,t"nsi! 3' Se% !()a e#a% S"$ ,un%a "ta$ a&a$a- s"$ ,riiti .an# &a,at &it"ukan ,a&a r#an3r#an "tus '+anin( s","rti s"$ ,un%a -"at,i"tik "ta$ &an ,r#"nitr k"$"n+ar ,ankr"as! S"$ ,un%a n"ura$ "ta$ .an# &it"ukan ,a&a tak +anin "nun+ukkan k"a,uan untuk *"r&i"r"nsiasi "n+a&i s"$ n"urn &an s"$ #$ia$ 's"$3s"$ ,"n&ukun# ,a&a sist" sara ,usat(! Dara-) ,$as"nta) &an ta$i ,usat +anin ka.a akan s"$ ,un%a -"at,i"tik "ta$! S"$ in&uk "s"nkia$ ' Se% !()a deasa ,adult stem cellsS"$ ,un%a &"asa ",un.ai &ua karakt"ristik! Karakt"ristik ,"rtaa a&a$a- s"$3s"$ t"rs"*ut &a,at *"r,r$i"rasi untuk ,"ri&" .an# ,an+an# untuk ","r*arui &iri! Karakt"ristik k"&ua) s"$3s"$ t"rs"*ut &a,at *"r&i"r"nsiasi untuk "n#-asi$kan s"$3s"$ k-usus .an# ",un.ai karakt"ristik r$#i &an un#si .an# s,"sia$!
4' Se% $d(k e*a#"!"$e#$k Sa$a- satu a%a s"$ in&uk &"asa a&a$a- s"$ in&uk -"at,i"tik 'hematopoietic stem cells() .aitu s"$ in&uk ,"*"ntuk &ara- :.an# a,u "*"ntuk s"$ &ara- "ra-) s"$ &ara- ,uti-) &an k",in# &ara- .an# s"-at! Su*"r s"$ in&uk -"at,i"tik a&a$a- susu :tu$an#) &ara- t",i) &an &ara- ta$i ,usar! P"*"ntukan s"$ in&uk -"at,i"tik t"r+a&i ,a&a ta-a, aa$ "*ri#"n"sis) .aitu &ari "s&"r &an &isi,an ,a&a situs3situs s,"si@k &i &a$a "*ri! 5' Se% !()a *esek$*a% S"$ in&uk "s"nkia$/ mesenchymal stem cells 'MSC(&a,at &it"ukan ,a&a stra susu tu$an# *"$akan#) ,"rist"u) $"ak) &an ku$it! MSC t"rasuk s"$ in&uk u$ti,nt"nsi .an# &a,at *"r&i"r"nsiasi "n+a&i s"$3s"$ tu$an#) tt) $i#a"n) t"n&n) &an $"ak! Naun a&a *"*"ra,a *ukti .an# "n.atakan *a-a s"*a#ian MSC *"rsiat ,$uri,t"nsi s"-in##a ti&ak -an.a &a,at *"ru*a"n+a&i +arin#an "s&"ra$ t"ta,i +u#a "n&&"ra$! 6' Se% !()a kaker ,cancer stem cellsS"$ ,un%a kank"r a&a$a- s"$ .an# "n#akti>asi $intasan nk#"nik *"ru,a turi#"n"sis .an#"*uat s"$ nra$ "n#a$ai as" inisiasi tur) naun s"$ ,un%a kank"r ti&ak "i$iki siat turi#"nik! Dari &ata t"rak-ir &it"ukan k"*"ra&aans"$ ,un%a kank"r ,a&a *"r*a#ai +"nis kank"r ,a&a $"ukiia) kank"r ,a.u&ara) kank"r tak) kank"r usus *"sar &an kank"r ku$it! S"$ ,un%a kank"r ,ankr"as "i$iki k$ust"r &ir"rnsiasi CD44) CD24 &an epithelialspecic antigen) s"$ain SDF31 'stromal cell-derived factor 1(/CCR4 untuk *"ri#rasi s","rti s"$ ,un%a nra$) s"rta "ks,r"si #"n"tik $"*i- tin##i &ari s"$ ,un%a nra$) s","rti #"n BMI31 &an S 'Sonic hedgehog( untuk ","r*a-arui &iri! D'
PERAN SEL PUN7A
1! 9"ra,i #"n! S"$ ,un%a ' &a$a -a$ ini -"at,iti% st" %"$$( &i#unakan s"*a#ai a$at ,"*aa trans#"n k" &a$a tu*u- ,asi"n) &an s"$an+utn.a &a,at &i$a%ak +"+akn.a a,aka- s"$ ,un%a ini *"r-asi$ "n#"ks,"r"sikan #"n t"rt"ntu &a$a tu*u- ,asi"n! Dan kar"na s"$ ,un%a ",un.ai siat s"$3r"n"in#) aka ,"*"rian ,a&a t"ra,i #"n ti&ak ,"r$u &i$akukan *"ru$an#3u$an#) s"$ain itu -"at,i"ti% st" %"$$ +u#a &a,at *"r&i"r"nsiasi "n+a&i *"ra%a3a%a s"$)s"-in##a trans#"n t"rs"*ut &a,at "n"ta, &i *"r*a#ai a%a s"$ 2! M"n#"ta-ui ,rs"s *i$#is) .aitu ,"rk"*an#an r#anis" &an ,"rk"*an#an kank"r! M"$a$ui s"$ ,un%a &a,at &ik"ta-ui ,rs"s ,"rk"*an#an) *aik s"$ nra$ au,un s"$ kank"r!
E!
KEUN9UN?AN DAN KERU?IAN SEL PUNCA K"untun#an &an k"ru#ian "akai +"nis s"$ ,un%a &a$a %"$$3*as"& t-"ra,.! K"untun#an s"$ ,un%a "*rina$ .aitu : o Mu&a- &i&a,at &ari k$inik "rti$itas!
o
o
o
B"rsiat ,$uri,t"n s"-in##a &a,at *"r&i"r"nsiasi "n+a&i s"#a$a +"nis s"$ &a$a tu*u-! Irta$! Maksu&n.a *"ruur ,an+an#) &a,at *"r,r$i"rasi *"ratus3ratus ka$i $i,at ,a&a ku$tur! R"aksi ,"n$akan r"n&a-!
K"ru#ian s"$ ,un%a "*rina$ .aitu : *"rsiat turi#"nik! Artin.a s"tia, o Da,at kntainasi &"n#an s"$ .an# tak *"r&i"r"nsiasi &a,at "ni*u$kan kank"r! *"rsiat a$#"nik s"-in##a *"r,t"nsi o S"$a$u "ni*u$kan ,"n$akan! o S"%ara "tis san#at kntr>"rsia$ K"untun#an s"$ ,un%a &"asa .aitu : o Da,at &ia*i$ &ari s"$ ,asi"n itu s"n&iri s"-in##a "n#-in&ari ,"n$akan iun t"rs,"sia$isasi s"-in##a in&uksi "n+a&i o Su&a$"*i- s"&"r-ana o S"%ara "tis ti&ak a&a asa$a-!
K"ru#ian s"$ ,un%a &"asa .aitu : o ;u$a-n.a s"&ikit) san#at +aran# &it"ukan ,a&a +arin#an atur s"-in##a su$it "n&a,atkan &a$a +u$a- *an.ak! o 9i&ak "i$iki asa -i&u, .an# ,an+an#! B"rsiat u$ti,t"n) s"-in##a &i"r"nsiasi ti&ak s"$uas s"$ ,un%a "*rina$ .an# *"rsiat ,$uri,t"n! o
