Makalah PKT (Analisis Total Minyak Atsiri dan Tanah)

MINYAK ATSIRI DAN TANAH I

disusun oleh: Dinda Aqidatul Izzah (10) Frisca Paramasari (16) Ivan Fadilah (17)

Pusat Pendidikan Dan Pelatihan Industri Sekolah Menengah Analisis Analisis Kimia Bogor Bogor 20!

Mina! Atsiri dan "anah I

#$% & 1'

KATA P"N#ANTAR Pu*i dan +u!ur !ami ,an*at!an atas !e -adirat "uhan .an/ Maha sa !arena 2er!at lim,ahan 3ahmat dan 4arunia$5a sehin//a !ami da,at menusun ma!alah ini den/an 2ai! dan 2enar serta te,at ,ada a!tuna Dalam ma!alah ini saa a!an mem2ahas tentan/ metoda analisis untu! $ Min%ak Atsiri dan Tanah I &'

4ami menadari 2aha masih 2ana! !e!uran/an an/ mendasar dalam ma!alah ini leh !arena itu !ami men/undan/ ,em2aca untu! mem2eri!an saran serta !riti! an/ mem2an/un mem2an/un 4riti! !onstru!ti8 !onstru!ti8 dari ,em2aca san/at !ami hara,!an untu! ,enem,urnaan ma!alah selan*utna A!hir !ata semo/a ma!alah ini da,at mem2eri man8aat untu! !ita semua

9o/or 9o/or anuari '016

Penusun

i


#$% & 1'

DAFTAR ISI

4A"A P5;A5"A3i DAF"A3 I+Iii 9A9 1 P5DA-<= ? "u*uan Ma!alah7 9A9 ' M"D A5A=I+I+@ A Mina! Atsiri@ a Peneta,an 4adar u/enol dalam Mina! ?en/!eh@ 1 Dasar@ ' 3ea!si@  ?ara 4er*a@ % Perhitun/an 9 "anah a Peneta,an ,- dalam tanah 1 Dasar ' 3ea!si  ?ara 4er*a10 % Perhitun/an 11 2 Peneta,an 4adar ?$r/ani! dan 9ahan r/ani!11 1 Dasar 11 ' 3ea!si11  ?ara 4er*a1' % Perhitun/an1'

ii


#$% & 1'

9A9  PM9A-A+A51 A Peneta,an 4adar u/enol1 9 Penentuan ,- tanah 1 ? Penentuan 4adar ?$r/ani! dan 9ahan r/ani!1% 9A9 % +IMP<=A516 9A9 > +
iii


#$% ( 1'

BAB 1. PENDAHULUAN A' )atar Belakang a. Minyak Atsiri Mina! atsiri mina! eteris volatile oil atau mina! mudah ter2an/ adalah istilah an/ di/una!an untu! mina! an/ mudah men/ua, dan di,eroleh dari tanaman den/an cara ,enulin/an ua, Mina!$mina! /olon/an terse2ut mudah men/ua, "erdiri dari senaa or/anic 2er/u/us alcohol aldehde !etone dll dan memili!irantai ,ende!
1


#$% ( 1'

('6$dimethloBadiene$17) se2a/ai monomerna 9e2era,a contoh mina! atsiri antara lainC mina! cen/!eh mina! !au ,utih mina! sereh dll +i8at mina! atsiri ditentu!an oleh /u/us 8un/sina an/ teri!at ,ada mina! atsiri terse2ut ?ontohna : 1 +itronellolC meru,a!an turunan ter,ene an/ men/andun/ /u/us aldehid ,ada mina! maar ' +itronellalC meru,a!an turunan ter,ene an/ men/andun/ /u/us aldehid ,ada mina! sereh  ;eraniolC meru,a!an turunan ter,ene an/ men/andun/ /u/us al!ohol ,ada mina! maar % u/enolC meru,a!an turunan ter,ene an/ men/andun/ /u/us al!ohol ,ada mina! cen/!eh

Parameter dalam mina! astiri antara lain: 1 4adar u/enol dalam Mina! ?en/!eh u/enol tida! larut dalam air !arena stru!turna aromati! u/enol terdiri atas  /u/us 8un/si aitu ,henol meto!si dan ,ro,ena

arna eu/enol sedi!it !e!unin/an dan 2er2au rem,ah$rem,ah u/enol larut dalam al!ohol !loro8orm atau ,elarut or/ani! lainna ta,i tida! larut dalam airE Di!arena!an eu/enol /olon/an ,henol ma!a da,at 2erea!si den/an 2asa !uat (5a-) men*adi /aram 5a$eu/enolat an/ da,at larut dalam air Proses terse2ut meru,a!an ,roses ,ena2unan mina! ter,ene an/ tida! larut a!an '


#$% ( 1'

ter,isah !e atas dan volumena da,at ter2aca di la2u cassia olume eu/enol da,at di!etahui volumena den/an men/uran/i volume contoh$volume ter,ene 3ea!si ini tida! men/hasil!an sa2un dan asam !ar2o!silat 2u!an rantai ,an*an/ u/enol memili!i si8at asam !arena termasu! !e dalam /u/us 8un/si al!ohol

b. Tanah "anah adalah lahan an/ serin/ diman8aat!an untu! 2ercoco! tanam



#$% ( 1'

-'+% 2 4easaman air tanah an/ dise2a2!an oleh /as ? ' dan + ' an/ a!an men/a!i2at!an -'? dan - '+% 2ila hu*an turun asam$asam terse2ut a!an larut dalam airsehin//a mene2a2!an !easaman air tanah c 4ation an/ mudah terhidrolis dan mem2e2as!an ion - G 4ation ini teradsor2 oleh tanah dan tida! da,at di2e2as!an 2ila tanah hana di!oco! oleh air Peneta,an ,- tanah 2er/una untu! menentu!an tin//i rendahna unsur$ unsur hara an/ disera, oleh tanah
9ila ,- 4?l H ,- air ma!a ter!andun/ Al G dalam air tanah terse2ut !arena men/andun/ !ation$!ation lo/am an/ mene2a2!an dera*at !easaman tanah 4emudian dilan*ut!an den/an meneta,!an !adar Al G dan -G an/ da,at di,ertu!ar!an

•

9ila ,- 4?l  ,- air ma!a tida! ter!andun/ !ation$!ation lo/am se,erti AlG  sehin//a tida! ,erlu meneta,!an !adar AlG

•

"ida! mun/!in *i!a ,- 4?l J ,- air !arena den/an 4?l 2ana! mele,as!an asam dan men/hasil!an -?l serta Al?l Al G a!an terhidrolisis mem2entu! Al(-)  dan mem2e2as!an - G sehin//a ,- ma!in rendah %


#$% ( 1'

' Peneta,an !adar ?$r/ani! 9ila 2ahan or/anic dide!om,osisi oleh - '+% ,e!at ma!a a!an di2e2as!an ?$ or/ani! an/ 2ersi8at ,eredu!si leh !arena itu ma!a da,at diteta,!an !adarna den/an titrasi redo!s ?$or/ani! an/ 2e2as dio!sidasi!an oleh 4 '?r '7 2erle2ih dan sisa 4 '?r '7 diredu!si oleh Fe+ % 2erle2ih !ele2ihan Fe+% !emudian dititar oleh 4Mn% Dila!u!an 2lan!o untu! men/etahui *umlah ? an/ ter!andun/ dalam air +e2elum ,enitaran oleh 4Mn % larutan harus 2erarna hi*au an/ 2erarti masih ada !ele2ihan Fe+ % an/ da,at 2erea!si den/an 4Mn% 9ila larutan ta! 2erarna&sedi!it hi*au ma!a harus ditam2ah!an Fe+ % 9e2era,a cara ,enete,an 2ahan or/ani!: 19erdasar!an *umlah 2ahasan or/anic an/ mudah tero!sidasi ' 9erdasar!an !adar unsur ? dalam 2ahan or/ani!

B' Pentingn%a Masalah Mina! atsiri an/ sudah san/at di!enal oleh masara!at dunia an/ 2iasa diman8aat!an dan memli!i nilai e!onomis an/ cu!u, tin//i (se2a/ai essence atau,un 2ahan cam,uran ,ar8um) 5amun dalam ,eman8aatanna ,erlu dila!u!an ,enan/anan$,enan/anan !husus 4arena si8at dari mina! atsiri an/ cu!u, 2er2eda ma!a di,erlu!an ,en/u*ian an/ te,at demi men/etahui !ualitas mau,un !uantitas mina! terse2ut secara e8isien dan te,at

Mina! atsiri an/ 2ana! dihasil!an di Indonesia diantarana u/enol aitu mina! an/ dihasi!an dari 2un/a cen/!eh Pen/u*ian u/enol an/ 2ai! dan 2enar di,erlu!an a/ar eu/enol an/ dihasil!an 2enar 2enar memili!i !ualitas tin//i

>


#$% ( 1'

Dalam menun*an/ !ualitas ,er!e2unan di,erlu!an media tanah an/ 2ai! an/ da,at dilihat dalam 2er2a/ai ,arameter Parameter K ,arameter terse2ut da,an dianalisa secara !imia dan ,arameter K ,arameter u*i terse2ut nanti a!an men//am2ar!an !eadaan tanah mau,un !e2utuhan tanah a!an asu,an nutrisi an/ a!an ditam2ah!an nantina In8ormasi men/enai metode ,en/u*ian mina! atsiri didasar!an ,ada stru!tur !imia&/u/us 8un/si an/ terda,at di masin/$masin/ mina! an/ dihasil!an "ia, /u/us 8un/si memili!i metode ,en/u*ian masin/$masin/ +edan/!an ,en/u*ian tanah didasar!an atas !eadaan tanah mau,un !e2utuhan *enis tanaman tertentu dan dalam ma!alah ini !ami a!an mem2ahas men/enai metoda ,en/u*ian *enis mina! atsiri an/ dida,at dari cen/!eh (eu/enol) dan analisa tanah ,arameter ,- ?$r/ani! metode !om,le!sometri dan ,arameter 2ahan or/ani! an/ a!an diu*i!an di la2oratorium P4"

6


#$% ( 1'

*' Tu+uan Makalah Ada,un tu*uan !ami mem2uat ma!alah ini adalah : 1 +e2a/ai 2ahan untu! ,ersia,an ,ra!ti!um di =a2oratorium Pra!ti! 4imia "er,adu !hususna ,ada analisis mina! astiri dan tanah ' +e2a/ai 2ahan ,enelitian dalam ,en/u*ian mina! astiri dan tanah an/ a!an dila!u!an di la2oratorium  +e2a/ai 2ahan acuan in8ormasi ,en/u*ian mina! atsiri dari cen/!eh (eu/enol) dan tanah ,arameter ?$or/ani! ,- dan 2ahan or/ani! di la2oratorium

7


#$% ( 1'

BAB 2. METODE ANALISIS A' Min%ak Atsiri a. Penetaan !a"ar E#$en%& "a&a' Minyak (en$keh 1. Dasar

u/enol meru,a!an /olon/an ,henol an/ da,at 2erea!si den/an 5amem2entu! /aram 5a$eu/enolat an/ larut dalam air +edan/!an ter,ene tida! larut dalam air sehin//a da,at di2aca dan !adar eu/enol da,at dihitun/

2. Reaksi

u/enol

?10-16

5a$u/enolat

G

5a-



tida! 2erea!si

3. Cara Kerja ?ara !er*a an/ dila!u!an adalah se2a/ai 2eri!ut : 1 Di,i,et 10 ml contoh mina! cen/!eh dan dimasu!!an !edalam la2u cassia ' Ditam2ah!an 0 ml larutan 5a- 15 !emudian di!oco! > menit  Dididih!an den/an ,enan/as air sam,ai ter,ene ter,isah men/a,un/ di ,ermu!aan

@


#$% ( 1'

% Ditam2ah!an la/i 5a- 15 hin//a ter,ene an/ 2e2as 2erada diantara s!ala ,ada leher la2u > Di2aca volume ter,ene

4. Perhitungan 4adar u/enol =

V c ont oh −V t er pe ne x V co nt oh

100 %

B' Tanah a. Penetaan H "a&a' tanah

1. Dasar ,- tanah adalah tin/!at !easaman air tanah a/ dise2a2!an oleh asam$asam an/ mudah larut dalam air ,ada tanh dan !ation$!ation an/ mudah terhidrolisis men/hasil!an ion - G Den/an cara ,en/oco!an (2ai! den/an air mau,un 4?l) ion -G dari tanah a!an terle,as sehin/a nilai !easaman da,at diu!ur 4onsentrasi -G an/ die!stra! den/an air menata!an !emasaman a!ti8 (a!tual) sedan/!an ,en/e!stra! 4?l 1 5 menata!an !emasaman cadan/an (,otensial)

2. Reaksi ,- tanah den/an ,elarut air :




#$% ( 1'

-G AlG G -' G -G ( Di,eri!sa den/an ,- meter )

G -'

AlG

,- tanah den/an ,elarut 4?l: -G %4G G -?l G Al?l 

G %4?l

AlG

Al?l G

 -'



Al(-)

G

 -?l

3. Cara Kerja ?ara !er*a an/ dil!u!an adalah se2a/ai 2eri!ut : •

<*i ,- den/an ,elarut air

1 Ditim2an/ !asar 1 /ram contoh tanah halus ' Ditm2ah!an 10 ml air sulin/  Di!oco! 1> menit den/an mesin ,en/oco! ('>0 r,m) % Diena,!an !emudian disarin/ > Diu!ur ,- den/an ,- universal

•

<*i ,- den/an ,elarut 4?l 1 Ditim2an/ !asar 1 /ram contoh tanah halus ' Ditam2ah!an 10 ml larutan 4?l 1 5 10


#$% ( 1'

 Di!oco! 1> menit den/an mesin ,en/oco! ('>0 r,m) % Diena,!an !emudian disarin/ > Diu!ur ,- den/an ,- universal

4. Perhitungan "ida! ada rumus ,erhitun/an ,- tanah da,at dilihat ,ada ,- universal

,' Peneta-an Kadar *./rganik dan Bahan /rganik 1. Dasar 4ar2on an/ ter!andun/ dalam

senaa

or/ani!

,ada tanah

dio!sidasi!an oleh 4 '?r '7 dalam suasana asam !uat +isa 4 '?r '7 direa!si!an den/an Fe+ % 2erle2ih teru!ur 4ele2ihan Fe+ % dititar den/an 4Mn% den/an "A lem2aun/ 9lan!o dila!u!an untu! men/hitun/ 2ana!na 4 '?r '7 an/ 2erea!si den/an contoh umlah 2ahan or/ani! an/ ter!andun/ da,at dihitun/ men//una!an 2antuan 8a!tor !onversi

2. Reaksi ? G ' 4 '?r '7 G -'+%

 ?r '(+%) G '4 '+% G ' -' G  ? '

4 '?r '7 G 6 Fe+% G -'+% 10Fe+% G ' 4Mn % G @ -'+%

?r '(+%) G 4 '+% G Fe'(+%) G 7 -' 4 '+% G Mn+% G > Fe '(+%) G @ -'

11


#$% ( 1'

3. Cara Kerja ?ara !er*a an/ dil!u!an adalah se2a/ai 2eri!ut : 1 Ditim2an/ 1 /ram contoh tanah halus dan dimasu!!an !e la2u 100 ml ' Di,i,et 10 ml 4 '?r '7 '5 (2erle2ih teru!ur)  Ditam2ah!an 1> ml -'+% ,e!at  % Didih!an di ,enan/as air 1> *am di/oan/!an setia, 1> menit > Didin/in!an dihim,it!an dan disarin/ 6 Filtrat di,i,et 10 ml dimasu!!an !edalam erlenmeer 7 Ditam2ah!an 1> ml Fe+ % '5 (larutan men*adi hi*au) @ Dititar den/an 4Mn% 01 5 hin//a "A lem2aun/

4. Perhitungan 4adar ? r/ani! 

( V b−V p ) x

N p x f p x b st C

m g c o nt o h

4adar 9ahan r/ani! 

100 >@

x

100

L

x k a d a r C O r g a ni k

1'


#$% ( 1'

BAB ). PEMBAHASAN A' Peneta-an Kadar "ugenol u/enol meru,a!an suatu al!ohol si!lis monohidro!si atau 8enol sehin//a da,at 2erea!si den/an 2asa !uat u/enol dari mina! daun cen/!eh da,at diisolasi den/an ,enam2ahan larutan encer dari 2asa !uat se,erti 5a- 4atau ?a(-)' (Ma*alah !sata 1@ : 71) Menurut ;uenther 5a- L da,at di,a!ai untu! men/isolasi !om,onen eu/enol dari mina! daun c en/!eh u/enol dan 5a- a!an mem2entu! natrium eu/enolat an/ larut dalam air 9a/ian non eu/enol die!stra! den/an eter Den/an ,enam2ahan asam anor/ani! a!an men/hasil!an /aram natrium eu/enol 2e2as u/enol ini !emudian dimurni!an den/an ,en/ua,an dan ,enulin/an (;uenther 1>0) Peneta,an !adar eu/enol dalam mina! cen/!eh didasar!an ,ada ,er2edaan !elarutan antara tere,ene an/ tida! larut den/an air den/an eu/enol dari mina! cen/!eh an/ memili!i /u/us ,henol sehin//a da,at 2erea!si den/an 2asa dan men/hasil!an /aram an/ larut dalam air u/enol da,at direa!si!an den/an 2asa dari mina! den/an ,en/oco!an dan ,emanasan ,ada saat rea!si 2erlan/sun/ 4adar eu/enol ,ada mina! cen/!eh an/ masih 2ai! 2iasana 2er!isar 7@>L

B' Penentuan -H tanah Dera*at !easaman ,ada tanah (,-) 2iasana men//am2ar!an !eadaan tanah 3ata$rata ,- tanah an/ 2ai! 2er!isar antara >$6 ter/antun/ !e,ada *enis tum2uhan an/ tum2uh mau,un ,en//unaan tum2uhan itu nantina +e2a/ai contoh !edelai tum2uh den/an 2ai! ,ada tanah den/an !isaran ,- 6$7 !acan/ tanah tum2uh ,ada tanah den/an ,- > K 66 tanaman ,a!an terna! tum2uh ,ada ,- >6 $ 60 1


#$% ( 1'

,- an/ terlalu rendah ,ada tanah da,at mene2a2!an tanaman tida! da,at meman8aat!an 5a 4 dan P secara e8e!ti8 dan ,ada tanah an/ asam !emun/!inan untu! tercemar oleh lo/am 2erat se,erti P2 -/ dll i!a ,- tanah terlalu 2asa 2iasana tanah terse2ut men/andun/ lo/am 4alsium an/ tin//i sehin//a ter*adi 8i!sasi terhada, ,os,at dan ma!anan terna! ,ada tanah terse2ut serin/!ali men/alami de8isiesi P > sedan/!an P di ,- 6$7

*' Penentuan Kadar *./rganik dan Bahan /rganik

9ahan or/ani! di dalam tanah meme/an/ ,eranan ,entin/ dalam menentu!an !esu2uran tanah mes!i,un !andun/anna hana se!itar >L 4om,osisi 2io!imia 2ahan or/ani! menurut a!sman (1%@) 2aha 2iomasa 2ahan or/ani! terdiri dari air 7>L !ar2on 11L o!si/en 10L hidro/en @L dan mineral 'L Peneta,an 2ahan or/ani! metode !om,le!sometri dila!u!an den/an cara me/o!sidasi 2ahan or/ani! men//una!an 4 '?r '7 2erle2ih teru!ur Fe+ % an/ ditam2ah!an 2ertu*uan untu! menitrasi 4 '?r '7 2erle2ih Dan !arena rea!si o!sidasi 2ahan or/ani! 2er*alan lam2at ma!a larutan didih!an di ,enan/as air dan di/oan/!an +etelah ,roses o!sidasi selesai larutan ditam2ah!an Fe+% dan larutan men*adi hi*au -al itu men*adi indi!ator 2aha 2ahan or/ani! dalam larutan terse2ut cu!u, untu! dianalisa 4emudian dititar den/an 4Mn% hin//a "A lem2aun/ 4adar ? or/ani! an/

dida,at da,at di!onversi men*adi !adar 2ahan

or/ani! den/an men/ali!an ,ersen ? or/ani! dan 17'% (8a!tor !onversi $ !adar or/ani! rata$rata di dalam tanah$)

1%


#$% ( 1'

 +um2er 2ahan or/ani! di2a/i men*adi dua aitu ,rimer dan se!under +ecara umum sum2er ,rimer 2erasal dari *arin/an tanaman an/ terde!om,osisi +edan/!an sum2er se!under 2erasal dari *arin/an hean

1>


#$% ( 1'

BAB *. SIMPULAN

+uatu !omoditi di!ata!an memili!i !ualitas an/ 2ai! *i!a ,arameter an/ diu*i!an memenuhi standar +5I +tandar untu! ,arameter$,arameter 2eri!ut ini antara lain : a +5I 5o 06$'@7$'006 tentan/ !adar u/enol dalam min a! cen/!eh aitu minimal 7@L 2 +5I 5o %0$0'6$1% tentan/ analisis tanah: •

+tandar ,- untu! ,elarut air aitu >6 K 7>

•

+tandar ,- untu! ,elarut 4?l aitu %1 K 60

•

4ate/ori untu! ,arameter ?$or/ani! ,ada tanah se2a/ai 2eri!ut:

Parameter "anah

5ilai +an/at 3endah

? (L)

H1

3endah

+edan/

"in//i

1$'

'$

$>

+an/at "in//i J>

16


#$% ( 1'

BAB +. SUMBER PUSTA!A

3ament ; and F3 -i//inson 1' Australian la2orator hand2oo! o8 soil and ater chemicals methods Australian soil and land surve hand2oo! In!ata Press Mel2ourne +dne van 3eeui*! =P 1 Procedures 8or +oil Analsis %th ed "echnical Pa,er International +oil 3e8erence and In8ormation ?entre a/enin/en "he 5etherlands 9lac! ?A 16> Methods o8 +oil Analsis Part ' A/ronom  American +ociet o8 A/ronom Madisonis ;raham 3 1%@ Determination o8 soil or/ani! mater 2 means o8 a ,hotoelectric colorimeter +oil +ci 6>: 1@1 $ 1@ Pa/e A=  Miller 3-and 4eene D3 (ds) 1@' Methods o8 +oil Analsis Part '$ ?hemical and micro2iolo/ical ,ro,erties 'nd dition American +ociet o8 A/ronom Madison isconsin 1 3ament ; and F3 -i//inson 1' Australian la2orator hand2oo! o8 soil and ater chemicals methods Australian soil and land surve hand2oo! In!ata Press Mel2ourne +dne A/us 4ardinan '00> "anaman Pen/hasil Mina! Atsiri A/ro media Pusta!a 3usli 1@0 Pen/aruh suhu dan !osentrasi 5a- ,ada isolasi eu/enol dari

mina! daun

cen/!eh 9A=I"A3 9o/or hal >1 K >7 o/el A 1@ "eBt 9oo! o8 Practical r/anic ?hemestr =on/man 9oo! ?o =ondon ,, 161$16' ;uenther 1>0 Mina! Astiri ilid I a!arta :
17

Makalah PKT (Analisis Total Minyak Atsiri dan Tanah)

Recommend Documents