Gaspar Aquino de Belen
Nahahati ang akda ni Aquino de Belen sa dalawang bahagi: (1) ang
pagsasalin ng Recomendacion de las Almas* (1613) ng Heswitang si Thomas de Villacastin, kilalang manunulat na Kastila, at
(1)
ang Mahal na Passion ni Jesu Christong Panginoon Natin na Tola
*Manga Panalanging Pagtatagobilin sa Caloloua nang Tauong Naghihingalo Naghihing alo
RETABLO DE LA VIDA DE CRISTO (ni Juan de Padilla) pagkakahawig ng PASYON at RETABLO: (1) nilalaman at balangkas (2) ilang mga paraan ng paglalahad na ginagamit, at (3) mga kataga hindi lamang sa isa kundi sa maraming pagkakataon subalit, magkaiba pa rin: may mga tagpo sa RETABLO na wala sa PASYON at may mga m ga nasa PASYON PASYON na wala sa RETABLO BUHAY DEBOSYONAL MGA AKDANG AKDANG APOCR APOC RYPHA AT AT MGA LEYENDA LEY ENDA
A.
Dalawang daloy ng pagsasalin: 1. hubog sa KATESISMO KATESISMO 2. hubog sa TRADISYON NG MISTISISMO B. 1.
Tradisyon ng mistisismo sa Pasyon Talinhaga – ―misterioso‖ Magtalinhaga – magsalita sa isang misteryosong paraan Para sa isang nananalinhaga, ang salitang kanyang binibigkas ay may higit na malalim o kakaibang kahulugan; ang larawang kanyang pinipinta ay may iba pang tinuturol, hindi iyong tahasang binabanggit sa kanyang paglalarawan. Hal. bugtong
A.
Dalawang daloy ng pagsasalin: 1. hubog sa KATESISMO KATESISMO 2. hubog sa TRADISYON NG MISTISISMO B. 1.
Tradisyon ng mistisismo sa Pasyon Talinhaga – ―misterioso‖ Magtalinhaga – magsalita sa isang misteryosong paraan Para sa isang nananalinhaga, ang salitang kanyang binibigkas ay may higit na malalim o kakaibang kahulugan; ang larawang kanyang pinipinta ay may iba pang tinuturol, hindi iyong tahasang binabanggit sa kanyang paglalarawan. Hal. bugtong
B. 2.
3.
Tradisyon ng mistisismo sa Pasyon Ang talinhaga sa Pasyon a) Halaw sa pang-araw-araw na salita b) Halaw sa kalikasan c) Halaw sa buhay Layunin ng mga talinhaga a) Anyayahan ang mambabasa na pumasok at makibahagi sa misteryosong pinapaksa b) Maunawaan ng mambabasa ang pinapaksa ng tula (tulad ng hapis ni Maria) c) Sumibol ang nakagigimbal na sindak (tulad ng pagpapako sa kruskarpintero) d) Maipaliwanag ang tila abstraktong bagay (tulad ng kasalanan-tuklaw ng ahas)
C.
Kamatayan – ang kapaligirang pinag-ugatan ng Pasyon
1.
Isinulat ang pasyon upang matugunan ang pangangailangan ng mga MAGPAPAHESUS
2.
Dahilan ng kakulangan ng mga pari sa Pilipinas a)
Kakulangan ng mga misyunerong banyaga na inatasang magtrabaho sa Pilipinas
b)
Pagkakasakit at madaling pagyao ng mga prayle dahil sa klima sa Pilipinas
c)
Naantalang pag-oordena ng mga katutubong pari
C.
Kamatayan – ang kapaligirang pinag-ugatan ng Pasyon
3.
Kamatayan ni Jesus bilang pangunahing larawan o talinhaga ng Pasyon Ihinahambing Ihinaha mbing sa PAGLALAKBAY AGLALAKBAY ng a) isang kaibigan – nauunawaan ng mambabasang Kristiyano kung paano siya dapat maglakbay patungo sa kabilang buhay b) Misteryoso at nakasisindak ang kamatayan, sapagkat ito‘y isang bagay na ‗di pa nararanasan ng mambabasa at hindi nito mauunawaan. Upang mapawi ang sindak, hinahamon ni de Belen na magtiwala ang mambabasa sapagkat kaagapay niya sa kanyang paglalakbay ang isang kaibigan – si Jesus, tapat na katoto.
D.
Sa pag-unawa ng mambabasa sa mga sinasagisag ng mga tauhan, mababatid niya ang iba‘t ibang paraan ng pakikitungo kay Jesus. Mula sa kanyang pagkaunawa, malalaman niya kung paano dapat harapin ang kamatayan at kung paano naman mabuhay bilang mabuting Kristiyano.
•
•
•
•
•
•
Idinadagdag ni de Belen; hindi matatagpuan sa Retablo Ubod-yaman ang kahulugan ng Huling Hapunan sa tradisyong Kristiyano de Belen: inilalarawan ang Huling Hapunan bilang pagsasalu-salo ng magkaakbay, isang pagdiriwang ng pagkakaibigan at katapatan CATOTO‘T IROG – ang bansag ni Jesus sa kanyang mga alagad Jesus – ang tapat na catoto‘t irog Paglalarawan ng Diyos:
Nakaaakit Hindi magalitin at makapangyarihang Diyos; Diyos na marunong makibagay Magdaranas ng hirap-tao
Paghahati ng Salaysay: 1. Paghahanda ng Hapunan 2. Pagpapahayag ni Jesus ng kanyang kagalakan sa pagdiriwang ng hapunan, sampu ng pahayag na may magkakanulo sa kanya •
Inilalarawan ang tagpong ito bilang laking kataksilan at kabalintunaan!
Paghuhugas ng paa ng mga alagad 4. Pagtatag ng sakramento ng Eukaristiya 3.
JUDAS – Taksil aksil na Alagad Alagad Tatlong Lamang-bayan (Hilig ng Laman) 1. HANDOG o kayamanan 2. IROG o likong pag-ibig 3. PALAYAO o pagkahilig na maging malaya #1 ang sala ni Judas Ang tunay niyang kasawian = nawalan siya ng pag-asa
PEDRO – Tapat Ngunit Ngunit Mahinang Alagad
#2 ang sala ni Pedro Walang ibang minahal si Pedro kundi ang Panginoon. Ngunit hindi nasukat ni Pedro ang sariling kakayahan at lakas
MARIA – Tapat na Ina (Katapatang Walang Pagbabago) VERONICA at SIMON – dalawang taong tumulad sa Birheng Maria sa Pakikiramay kay Jesus LONGINO – taong natutong maging tapat sa kahulihulihang panahon
JUDAS – ―naguin bangkay‖ PEDRO – ―naguin bata‖ MARIA – ―naguin tauo‖
Payak ang mensahe ng tula ni Aquino de Belen: maging tapat kay Jesus hanggang kamatayan Ang taong nagkakasala ay natutulad sa isang bangkay o sa isang natutulog. Dapat siyang pukawin sa pagkakahimbing. Anu-ano ang pupukaw sa kanya?
Anu-ano ang pupukaw sa kanya? (1) Kamatayan – dala ng pagkasindak at takot na hatid ng kamatayan, mapupukaw ang tao sa kanyang pagkahimbing (2) Pagbasa ng Pasyon – pagninilay sa mga hirap na dinanas ni Jesus (3) Sindak na baka tuluyang masira Ano ang tunay na maasahan? Walang iba kundi PAG-IBIG AG-IBIG NG DIYOS
―Damay kay Cristo ang hinihingi ng pasyon. At paano pinatutunayan ang pakikiramay? Sa pamamagitan ng maluwag na pagtanggap sa kalooban ng paghihirap bilang krus na dapat pangkuin (AqdB 780— 780—81). Sa pamamagitan ng pagtanggap ng katotohanan na hindi tuluyang naiiwasan ang kasawian sa mundong ito. Sa pamamagitan ng pagtanggap ng katotohanan na ang kasamaaang palad ang daan tungo sa mabuting kapalaran‖ (Javellana, 77)
―Tinugunan ng aklat ni Gaspar Aquino de Belen ang pangangailangang bigyan ang mga magpapahesus at mga naglalamay ng aklat ng panalangi‘t debosyong mapakikinabangan… Ang tula‘y maitutulad sa isang sermon na mabuti ang pagkalikha, iisa ang pinapaksa ngunit lahat ng mga elemento ng tula – salaysay, tauhan, aral, paglalarawan, kaayusan – ay ginagamit na tulong sa pagsusulong ng paksa…‖ (Javellana, 78)
―Nakasisindak ang kamatayan. k amatayan. … Ang Kristiyanismo naman ay naghatid ng balita na ang kamatayan ay tunay na wakas…bakit buong pusong tinanggap ng Tagalog ang ganitong aral? Sapagkat ang Kristiyanismo rin ang nagturo na sa kabila ng buhay na ito ay may higit na maluwalhati. At sa maluwalhating buhay na iyon ay naghihintay si Jesus, ang ‗catoto‘t irog.‘ Binigyan ng Kristiyanismo ng maamong mukha ang kamatayan, itinuro ang landas na dapat tahakin, at si Gaspar Aquino de Belen ang pinakamahusay niyang katutubong tagapagbalita.‖ (Javellana, 79)
