ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN ----- -----
PHÂN TÍCH YÊU CẦU PHẦN MỀM BÀI TẬP TUẦN 5
Giảng Viên: PGS.TS Huỳnh Quyết Thắng Nhóm Sinh Sinh Viên Thực Thực Hiện: Nhóm 9 1. 2. 3. 4. 5.
Phạm Hồng Thành Nguyễn Qu Quốc Ho Hoàng Phạm Văn Mẫn Đồng Tuần Anh Trịnh Quang Hòa
Hà Nội, 5/2013
1
MỤC LỤC 1. Phân biệt khái niệm: Baseline Requirements, Quality Requirements, Requirements Development và , Requirements Management, Requirement Management Process .............3 2. Phân tích vai trò của các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình quản lý yêu cầu phần mềm: Khách hàng, Các phần mềm tương tự, Các thay đổi về kỹ thuật (môi trường, công nghệ).....4 3. Mô tả ngắn gọn các kỹ thuật trong quản lý yêu cầu phần mềm: Change Control (Kiểm soát thay đổi), Kiểm soát phiên bản (Version Control), Theo dõi trạng thái cầu phần mềm (Requirements status Tracking), Theo dõi vết yêu cầu (Requirements Tracing)....................5 4. Mô tả bản chất và nội dung công việc trong Truy hồi (theo dõi vết) yêu cầu phần mềm....6 5. Trình bày các công việc trong thay đổi yêu cầu phần mềm (change management) và đánh giá giá thành của sự thay đổi..................................................................................................6 6. Tìm hiểu công cụ OSRM: http://sourceforge.net/projects/osrmt/ mô tả các chức năng phần mềm này có thể làm được để đáp ứng các yêu cầu về quản lý yêu cầu phần mềm (câu hỏi 3), theo dõi vết yêu cầu phần mềm (câu hỏi 4) và quản lý thay đổi (câu hỏi 5)................7
2
1. Phân biệt khái niệm: Baseline Requirements, Quality Requirements, Requirements Development và , Requirements Management, Requirement Management Process Baseline Requirements: Đường yêu cầu cơ sở o Đây là một đường yêu cầu được thiết lập ngay sau khi chúng ta xác định được các yêu cầu cơ bản của phần mềm. Nó thể hiện mối tương quan của các yếu tố: Chất lượng phần mềm Thời gian thực hiện phần mềm Chi phí dành cho phần mềm Các tài nguyên đã sử dụng o Đây chính là đường cơ sở để việc quản lý được thực hiện tốt. - Quality Requirements: (Yêu cầu chât lượng) o Đây là một tập hợp một số các yêu tố để xác định nên chất lượng của các yêu cầu phần mềm. Các yếu tố đó bao gồm Tính chính xác (Correct)
Tính khả thi (feasible)
Tính cần thiết (necessary)
Độ ưu tiên (prioritized) của các yêu cầu.
- Requirements Development: (Các yêu cầu phát triển) o Là các yêu cầu cho sự phát triển của phần mềm. Việc phát triển phần mềm cần có một định hướng rõ ràng. Việc định hướng này cần phải được chi tiết và phải được gắn chặt với từng phần mềm cụ thể. Trong mỗi quá trình mọi đối tượng có liên quan tới phần mềm sẽ biết mục đích ở giai đoạn này là phần mềm hướng tới đâu. Từ đó định hướng được công việc cần phải làm của mình. - Requirements Management: (Các yêu cầu về quản lý ) o Việc quản lý phần mềm cũng là một việc rất quán trọng. Nó theo dõi được toàn bộ các thay đổi của phần mềm trong quá trình phát triển. Từ đó chúng ta có các cơ sở để so sánh, đánh giá các thay đổi đó tác động tới phần mềm như thế nào, theo hướng có lợi hay bất lợi. Từ đó đưa ra các thay đổi phù hợp. o Việc quản lý phần mềm như thế nào cũng cần có các yêu cầu cụ thể và rõ ràng nhằm quản lý phần mềm một cách khoa học và đạt được hiệu quả tối đa - Requirement Management Process: (Các yêu cầu về quá trình quản lý) 3
o
o
Như ở trên chúng ta đã nói, việc quản lý phần mềm cũng đòi hỏi phải có một chiến lược rõ ràng và cụ thể. Do đó cũng cần có một quá trình quản lỹ cụ thể cho từng yêu cầu. Quá trinh quản lý tốt sẽ làm cho phần mềm phát triển theo đúng định hướng đã đề ra và đạt được các yêu cầu về chất lượng, tiến độ. Ngược lại nếu quá trình quản lý không tốt, phát sinh nhiều trở ngại bất cập sẽ làm ảnh hướng tởi chất lượng phần mềm và các mục tiêu khác.
2. Phân tích vai trò của các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình quản lý yêu cầu phần mềm: Khách hàng, Các phần mềm tương tự, Các thay đổi về kỹ thuật (môi trường, công nghệ). - Khách hàng: o Phần mềm được xây dựng nhằm phục vụ các yêu cầu của khách hàng. Khách hàng là người trực tiếp đưa ra yêu cầu, đầu tư kinh phí và nghiệm thu sản phẩm, nên phần mềm được xây dựng và phát triển theo nguyện vọng của khách hàng. Do đó đây là đối tượng tác động mạnh mẽ đến các yêu cầu phần mềm và việc quản lý các yêu cầu này. o Khách hàng thường không có một hiểu biết rõ ràng về phần mềm mà họ yêu cầu, họ chỉ đưa ra một số các yêu cầu cơ bản, và thường có xu hướng thay đổi mỗi khi nghĩ ra một ý tưởng mới. Việc đó ảnh hưởng rất nhiều tới các thiết kế trước đấy của phần mềm, do đó chúng ta cần phải thống kê thật chi tiết và cụ thể các yêu cầu của khách hàng, tránh sửa đổi quá nhiều trong quá trình triển khai. - Các phần mềm tương tự: o Các phần mềm phục vụ cùng một chức năng có sự cạnh tranh trực tiếp với nhau. Phần mềm nào được người dùng tín nhiệm thì sẽ giành phần thắng. Do đó thường để tồn tại thì các phần mềm này phải có các đặc trứng riêng biệt và lợi thế cạnh tranh riêng của nó. Điều đó khiến cho việc xác định các yêu cầu ban đầu phải được định hướng rõ ràng và việc quản lý phải chính xác, và được điều chỉnh theo đúng định hướng ban đầu. o Khi các phần mềm tương tự có các cải tiến thì đội ngũ phát triển cũng phải mau chóng cập nhật hoặc tăng cường cho phần mềm của mình các chức năng tương tự nếu không muốn thất bại khi so sánh với phần mềm của đối thủ. - Các thay đổi về kỹ thuật : o Phần mềm luôn được xác định một cách rất cụ thể từ khi xây dựng, là nó sẽ được sử dựng trong môi trường kỹ thuật như thế nào. Do đó sự thay đổi về môi trường kỹ thuật sẽ kéo theo các thay đổi về bản thân phần mềm. 4
o
Các thay đổi này sẽ kéo theo các yêu cầu của phần mềm cũng bị thay đổi và việc quản lý các thay đổi cũng phức tạp theo.
3. Mô tả ngắn gọn các kỹ thuật trong quản lý yêu cầu phần mềm: Change Control (Kiểm soát thay đổi), Kiểm soát phiên bản (Version Control), Theo dõi trạng thái cầu phần mềm (Requirements status Tracking), Theo dõi vết yêu cầu (Requirements Tracing). Change Control (Kiểm soát thay đổi) o Kiểm soát thay đổi là một phưuong pháp quản lý yêu cầu phần mềm dựa vào việc xem xét và lựa chọn các phương án thay đổi phần mềm nhằm đạt được mục đích và đạt hiệu quả cáo nhất. o Làm thế nào để phát hiện được thay đổi. Thay đổi có thể được phát sinh từ nhiều vị trí do đó để có thể phát hiện được thay đổi cần theo dõi các bản ghi và đánh giá các kết quả ghi nhận được. Các kết quả đánh giá sẽ chỉ rõ việc thực hiện có theo đúng tiến độ hay không và có sai lệch so với mục tiêu ban đầu. Nếu có sự sai lệch thì cần phải điều chỉnh, tức là phải thay đổi và thay đổi theo cách nào thì chúng ta cần phải cân nhắc. Khi quyết định cần phải có các thay đổi thì cần phải cân nhắc đó là thay đổi lớn hay nhỏ. Thay đổi đó sẽ tác động đến phần mềm như thế nào. Và mức độ ưu tiên của thay đổi đó đến đâu. Chi phí cho thay đổi. Sau khi mọi thư được cân nhắc thì chúng ta sẽ lựa chọn phương án và thời gian thích hợp để tiến hành sửa đổi phần mềm - Kiểm soát phiên bản (Version Control), o Một phần mềm có thể được chuyển giao qua nhiều giai đoạn. Mỗi giai đoạn phần mềm có thể coi như một version riêng. Đó là thành quả của một tập thể. Việc chuyển giao và tích hợp của các thành viền, các nhóm khác nhau có thể ảnh hưởng đến toàn đội. Do đó việc kiểm soát các phiên bản sẽ giúp chúng ta phát hiện ra được các xung đột giữa các lần chuyển giao một cách dễ dàng và thuận tiện. o Sau mỗi lần chuyển giao chúng ta cần phải xác định chi tiết các cấu hình phần mềm, các chức năng hoạt động và các tác động của lần chuyển giao tới toàn bộ phần mềm. o Chính nhờ các số liệu ghi chép đo mà mỗi khi phần mềm hoạt động không bình thường, chúng ta có thể xem lược sử và phát hiện nguyên nhân. - Theo dõi trạng thái cầu phần mềm (Requirements status Tracking), o
5
- Theo dõi vết yêu cầu (Requirements Tracing).
4. Mô tả bản chất và nội dung công việc trong Truy hồi (theo dõi vết) yêu cầu phần mềm. Trả lời: Có 2 loại theo dõi vết: Tường minh và không tường minh. o Tường minh: Các mối quan hệ được thêm vào một cách tường minh bởi đội dự án. Ví dụ: Mối quan hệ giữa yêu cầu và các use case. o Không tường minh: Ví dụ mối quan hệ phân cấp giữa các yêu cầu với nhau. Yêu cầu cha có mối quan hệ không tường minh với các yêu cầu con. •
•
Phương pháp: (từ sách SE – Pressman – p289) Sau khi xác định yêu cầu, chúng ta lập các bảng theo dõi vết. Các bảng này cho phép chúng ta biết khi thay đổi một yêu cầu thì nó sẽ ảnh hưởng đến những nhân tố nào trong hệ thống sẽ xây dựng. Một số bảng theo dõi vết: o
o o o
o
Features traceability table : Cho biết mối quan hệ giữa yêu cầu và các tính năng
mà khách hàng sẽ thấy được trong sản phẩm. Source traceability table: Xác định nguồn của từng yêu cầu. Dependency traceability table: Cho biết mối quan hệ giữa các yêu cầu với nhau. Subsystem traceability table: Phân loại các yêu cầu theo các phân hệ mà nó có ảnh hưởng. Interface traceability table: Cho biết mối quan hệ giữa yêu cầu và các giao diện của hệ thống (cả giao diện ngoài và giao diện trong).
5. Trình bày các công việc trong thay đổi yêu cầu phần mềm (change management) và đánh giá giá thành của sự thay đổi. Tại sao các yêu cầu phần mềm thay đổi? - Nhân tố ngoài: Vấn đề thay đổi, NSD thay đổi suy nghĩ, Môi trường thay đổi,…. - Nhân tố trong: Chúng ta đã thất bại trong việc đặt đúng câu hỏi cho đúng đối tượng đúng thời điểm trong suốt quá trình thu thập yêu cầu ban đầu. Chúng ta thất bại trong việc tạo ra một quá trình thích hợp để trợ giúp cho việc quản lý các thay đổi tron yêu cầu phần mềm Một tiến trình quản lý các thay đổi : 1. Nhận thức được rằng, sự thay đổi trong yêu cầu phần mềm là không thể tránh khỏi và phải lên kế hoach cho nó 2. Vạch ra các yêu cầu cơ sở. 3. Thiết lập một kênh duy nhất để kiểm soát các thay đổi. 4. Sử dụng một hệ thống kiểm soát thay đổi để nắm bắt những thay đổi 5. Quản lý thay đổi thứ bậc. 6
Quản lý cấu hình yêu cầu: - Ngăn cản các sự thay đổi trái phép và có khả năng phá hủy hoặc hư hại tới yêu cầu - Lưu giữ các phiên bản tài liệu của yêu cầu. - Tạo điều kiện cho việc thu hồi và/(hoặc) xây dựng lại các phiên bản tài liệu trước. - Hỗ trợ quản lý, tổ chức các chiến lược cơ bản để cải tiến cập nhật hệ thống. - Ngăn chặn việc cập nhật đồng thời các tài liệu hoặc các thông tin mẫu thuẫn nhau.
6. Tìm hiểu công cụ OSRM: http://sourceforge.net/projects/osrmt/ mô tả các chức năng phần mềm này có thể làm được để đáp ứng các yêu cầu về quản lý yêu cầu phần mềm (câu hỏi 3), theo dõi vết yêu cầu phần mềm (câu hỏi 4) và quản lý thay đổi (câu hỏi 5)
7
