UNIVERSITETII I PRZIRENIT UNIVERSITET FAKULTETI I SHKENCAVE KOMPJUTERIKE
Lënda: Server S erver Technolo Technology gy Tema: Inst In stal alim imii dh dhe e Kon onfi figu guri rimi mi I Ap Apac ache he,, MySQL, MyS QL, PHP PHP dhe dhe XAM XAMPP PP Mentor Men tori: i: Mr.sc Mr.sc Ili Ilirr Byt Bytyç yçii
Punuar Pun uar ng nga: a: Elvari Elvariss Gji Gjinal nalii Emin Emi n Kr Krasn asniqi iqi
Prizren, 2011
Objektivat Objektivat: * instal instalimi imi dhe konfi konfigur gurimi imi i apache apache server serverit it
* ne windows * ne linux * inst instal alim imii dhe dhe konfi onfigu guri rimi mi i mysq mysqll * ne windows * ne linux * insta instali limi mi dhe dhe konfi onfigu guri rimi mi i php php * ne windows * ne linux * inst instal alim imii dhe dhe konfi onfigu guri rimi mi i xamp xampp p * ne windows * ne linux * demonst demonstrim rimii i krijimi krijimitt te nje databa database se ne mysql mysql * lidhj lidhja a e nje skri skript pte e .php .php me data databa base se * siguria siguria e skripta skriptave ve .php ne apache apache serve serverr * sessionet * .htaccess
Objektivat Objektivat: * instal instalimi imi dhe konfi konfigur gurimi imi i apache apache server serverit it
* ne windows * ne linux * inst instal alim imii dhe dhe konfi onfigu guri rimi mi i mysq mysqll * ne windows * ne linux * insta instali limi mi dhe dhe konfi onfigu guri rimi mi i php php * ne windows * ne linux * inst instal alim imii dhe dhe konfi onfigu guri rimi mi i xamp xampp p * ne windows * ne linux * demonst demonstrim rimii i krijimi krijimitt te nje databa database se ne mysql mysql * lidhj lidhja a e nje skri skript pte e .php .php me data databa base se * siguria siguria e skripta skriptave ve .php ne apache apache serve serverr * sessionet * .htaccess
Insstal In alim imii dh dhe e Kon onfi figu guri rimi mi I Apach Apache, e, MySQ My SQL, L, PHP PHP dhe dhe XA XAMP MPP P
Insstal In alim imii dh dhe e kon onffig igur urim imii I Apac Apache he
Instalimi I Apache Instalimi në Windows : •
• •
•
•
Shkojmë tek web faqja e apache, dhe e shkarkojmë versionin e plotë të fundit të Apache HTTP Serverit.[http://httpd.apache.org/download.cgi] Zgjedhim Win 32 Binary (MSI Installer) linkun për shkarkim. Pas shkarkimit klikojmë MSI skedarin për ta inicuar procesin e instalimit të Apache softuerit. Klikojmë Next. Do të ju shfaqen fushat për dhënien e informacioneve për server. Ju duhet që ti jepni të dhënat e mëposhtme : Emrin e Domain-it: Për shembull, emriidomainit.com Emrin e Server-it: Për shembull, server. emriidomainit.com Email adresa e Administratorit te serverit Useri per Apache • • • •
Instalimi I Apache Instalimi në Windows : •
•
•
•
Klikojmë Next për ta zgjedhur menyrën e instalimit. Instalimi tipik(typical) rekomandohet për fillestar dhe do të mjaftojë për përmbushjen e nevojave të shumta. Përdoruesit e avancuar mund të ndjehen më rehat duke zgjedhur metoden Custom Setup. Klikojmë Next. Në ekran do të shfaqet destinacioni I direktoriumit ku do të instalohet. Nese ju nuk doni që ti ruani skedarët e Apache në shtegun “default”, atëherë klikoni ‘Change’ dhe përcaktoni shtegun tjetër ku ju doni që ti ruani skedarët më pas klikoni Next. Dhe në dund klikojmë ‘Install’ për ta përfunduar instalimin.
Instalimi I Apache Instalimi në Linux : •
• •
•
Shkojmë tek web faqja e apache, dhe e shkarkojmë versionin e plotë të fundit të Apache HTTP Server-it.[http://httpd.apache.org/download.cgi ] Marrim tarball skedarin, diçka e quajtur kësisoj httpd-2.0.x.tar.gz. Hapeni dritaren e konsollës, dhe ndërroni direktoriumin (cd) në follderin ku e keni shkarkuar tarball skedarin. Në vazhdim, dekompresoni tarball skedarin, dhe ndryshoni direktoriumin e tij të krijuar. tar –xzf httpd-2.0.52.tar.gz cd httpd-2.0.52
•
Konfigurimi I skedarit: ./configure \ --prefix=/usr/local/apache2 \ --enable-so \ --enable-mods-shared=max \ --enable-modules=most Përdorim - prefix-in që ti tregojmë installer-it se ku do ta vendos Apache serverin, pasi që ta ndërton. Që të ju shfaqet lista e plotë e opcioneve për konfigurim shkruani, ./configure-help.
Instalimi I Apache Instalimi në Linux : •
Përpilimi I skedarëve: make
•
Instalimi I serverit: make install
•
Shënim: Ju duhet që të kyçeni së pari si Administrator(root) për ta realizuar këtë hap dhe hapat e mëposhtëm të instalimit të Apache për shkak se kërkojnë të drejta të plota. Startojmë Apache daemon-in(shërbimin): /usr/local/apache2/bin/apachectl start
•
Shtojmë këtë komandë tek konfigurimet e serverit që sa herë qe të starton serveri edhe apache te startojë në mënyrë automatike. echo ‘/usr/local/apache2/bin/apachectl start
Konfigurimi I Apache Testimi i Instalimit : •
Hapeni web shfletuesin dhe shkruani: http://localhost ose http://127.0.0.1
•
Nese instalimi është kryer me sukses atëherë do të ju shfaqet ky mesazh : It Works !
•
Nëse jo, ju duhet që ta kontrolloni gabimin tuaj duke e hapur skedarin error.log dhe më pas ta kërkoni zgjidhjen në webfaqen e Apache.
Konfigurimi Shtimi i PHP : •
Në mënyrë që Apache ti pranojë skedarët me .PHP, duhet që ti analizojë ato me motor të PHP, ju duhet që së pari ti gjeni komandat e mëposhtme në skedarin tuaj httpd.conf: # # AddType allows you to add to or override the MIME configuration # file mime.types for specific file types. # AddType application/x-tar .tgz AddType image/x-icon .ico lines : Then add the following
Dhe ti shtoni këto komanda: AddType application/x-httpd-php .php AddType application/x-httpd-php-source .phps
Konfigurimi Shtimi I PHP : •
Shtojmë modulin e PHP në httpd.conf në mënyrë që Apache të mund të kuptoj PHP. Në skriptën tuaj, i gjeni kodet e mëposhtme që përmbajnë mbështetje për Dynamic Shared Object (DSO) ... LoadModule access_module modules/mod_access.so LoadModule actions_module modules/mod_actions.so ...
Kur e shtoni komandën e mëposhtme: LoadModule php5_module ‚c:/ php/sapi/php5apache2.dll‛
Sigurohuni qe shtegu juaj të jetë në harmoni me lokacionin e këtijë skedari, me që e kemi përcaktuar gjatë instalimit.
Konfigurimi Document Root :
Për ta ekzekutuar një skriptë të caktuar në Apache ju duhet ta vendosni atë tek: c:\program files\Apache Group\Apache2\htdocs\, Por ju mund ta ndryshoni atë sa herë që të keni nevojë për ndërrimin e strukturës se direktoriumit. Për ta kryer këtë veprim ju duhet që ta modifikoni skedarin ne te cilin gjinden konfiguracionet e Apache: •
Gjeni pjesën e dokumentit që I ngjan kësaj # # DocumentRoot: The directory out of which you will serve your # documents. By default, all requests are taken from this directory, but # symbolic links and aliases may be used to point to other locations. # DocumentRoot ‚C:/Program Files/Apache Group/Apache2/htdocs ‛
•
Ndryshoni pjesën e fundit te strukturës DocumentRoot ‚C:/Program Files/Apache Group/Apache2/test‛
Kujdes: këtu përdoren forward slashes(/) në vend të back slashes(\).
Konfigurimi Document Root : •
Gjeni pjesën e dokumentit që I ngjan kësaj # # Note that from this point forward you must specifically allow # particular features to be enabled - so if something’s not working as # you might expect, make sure that you have specifically enabled it # below. # # # This should be changed to whatever you set DocumentRoot to. #
•
Ndryshoni pjesën e fundit te strukturës
Ruani skedarin dhe restartoni Apache qe të mund të ju pranojë ndryshimet në skedarin e konfigurimit.(Sigurohuni qe para se ta restartoni Apache krijoni follderin te cilin po e ndërroni me atë ekzistuesin përndryshe do të ju paraqitet gabimi " Operation Failed! ")
Instalimi dhe Konfigurimi I Apache, MySQL, PHP dhe XAMPP
Instalimi dhe Konfigurimi I MySQL
Instalimi I MySQL Instalimi në Windows : •
•
•
•
•
•
•
•
Shkojmë tek Web faqja, www.mysql.com, dhe klikojmë tek 'downloads (GA)' tek pjesa e navigimit të faqes dhe më pas zgjiedhim MySQL Community Server dhe klikojmë download .[http://www.mysql.com/downloads/mysql/]. Zgjedhim platformën "Microsoft Windows". Zgjedhim versionin e fundit të plotë, dhe klikojmë tek skedari MSI për ta inicuar shkarkimin. (Nëse nuk keni llogari, ju duhet së pari të regjistroheni) Dekompresoni skedarin në një direktorium të caktuar. Klikoni setup.exe për ta inicuar instalimin e programit. Do të ju shfaqet hapi i parë i instalimit. Klikojmë Next që të na shfaqen informacionet udhëzuese. Ju rekomandojmë që ju ti lexoni informacionet para se të vazhdoni më tej me instalim. Klikojmë Next, dhe tani duhet ta bëjmë zgjedhjen e destinacionit të vendit.
Instalimi I MySQL Instalimi në Windows : •
• • •
•
•
Nëse lokacioni 'default' do të jetë i pranueshëm atëherë thjeshtë klikojmë Next, përndryshe klikojmë 'Browse' dhe zgjedhim një destinacion tjetër. Vazhdojmë me Next. Hapi i ardhshëm ju lejon që ta rregulloni instalimin; Instalimi tipik është i pamjaftueshëm për shumicën e shfrytëzuesve. Zgjedhim mënyrën tonë të preferuar të instalimit, dhe klikojmë Next për ta filluar instalimin. Pas instalimit të skedarëve të duhur, hapi final do të jetë i fundi i cili do ta përfundon instalimin, klikojmë 'Finish' për ta përfunduar procesin e instalimit.
Instalimi I MySQL Instalimi në Linux: •
•
•
•
•
Shkojmë tek Web faqja, www.mysql.com, dhe klikojmë tek 'downloads (GA)' tek pjesa e navigimit të faqes dhe më pas zgjiedhim MySQL Community Server dhe klikojmë download .[http://www.mysql.com/downloads/mysql/]. Zgjedhim njërën prej platforave të Linux Distribucioneve e cila është më e përshtatshme për ne. Zgjedhim versionin e plotë të fundit dhe klikojmë skedarin tarball për ta inicuar shkarkimin (Nëse nuk keni llogari, ju duhet së pari të regjistroheni). Hapim dritaren e konsollës, dhe e ndërrojmë direktoriumin (cd) në follderin ku e keni shkarkuar tarball skedarin. Nëse nuk keni shfrytëzues në sistem i cili i dedikohet punës së MySQL deamon-it, ju duhet që ta krijoni një të tillë. Për ta bërë këtë në konsollë shkruani komandat e mëposhtme: groupadd mysql useradd –g mysql mysql
Instalimi I MySQL Instalimi në Linux : •
Dekompresoni tarball skedarin, dhe ndërroni direktoriumin e krijuar : tar –xzf mysql-VERSION .tar.gz cd mysql-VERSION
’VERSION’ është versioni i MySQL tarball skedarit të cilin e keni shkarkuar.
Vazhdojmë me Next drejt rrugës se konfigurimit: ./configure --prefix=/usr/local/mysql
•
Përdorim--prefix që ti tregojmë installerit se ku do ti vendos libraritë dhe skedarët pas ndërtimit. Përpilimi I skedarëve: make
Instalimi I MySQL Instalimi në Linux : •
Instalojmë libraritë dhe skedarët e tjerë: make install
Shënim: Ju duhet që të kyçeni së pari si Administrator(root) për ta realizuar këtë hap dhe hapat e mëposhtëm të instalimit të MySQL. •
Nëse kjo është hera e parë e instalimit të MySQL në makinën tuaj(kjo nuk nënkupton edhe për upgrade), aktivizone skriptën për ta inicuar instalimin e databazës/tabelave : scripts/mysql_install_db
Instalimi I MySQL Instalimi në Linux : •
Përcaktoni të drejtat e skedarëve të instaluar dhe kopjoi ato mbi 'default' skedarin e konfigurimit: chown –R root /usr/local/mysql chown –R mysql /usr/local/mysql/var chgrp –R mysql /usr/local/mysql cp support-files/my-medium.cnf /etc/my.cnf
Për ndonjë ndryshim reth programit te MySQL, ato duhet të bëhen në këtë skedar. Startojmë MySQL daemon-in : /usr/local/mysql/bin/mysqld_safe --user=mysql &
Ju ndoshta do të doni që ta shtoni komandën e mëparshme për çdo gjë, që objektet të cilat janë në dispozicion ta fillojnë automatikisht daemon-in në boot. Kjo ndryshon nvarësisht nga OS. Këtu është një mënyrë e thjeshtë për ta shtuar këtë që punon me shumë sisteme (por nuk mund të jetë mënyra më e mirë): echo ‘/usr/local/mysql/bin/mysqld_safe --user=mysql &’ >> /etc/rc.local
Testimi I Instalimit
Për windows tek DOS konsola e ndërrojmë direktoriumin në atë kryesorin të MySQL dhe e shkruajmë. c:\mysql\bin>mysqld --install
Duhet që në ekran të ju shfaqet një mesazh I njëjtë.
Testimi I Instalimit •
Për ta startuar MySQL serverin, shkruajmë komandën e mëposhtme : c:\>NET START MySQL
Ne ekranin tuaj do të shfaqet mesazhi sikur në figurën e mëposhtme
•
•
Tani ju duhet qe ta bëni një testim për tu siguruar qe MySQL serveri është duke punuar. Megjithëse ka shumë komanda për ta testuar serverin, e përdorim një e cila është me e thjeshtë duke shkruar: C:\>c:\mysql\bin\mysql test
Testimi I Instalimit •
•
Ekrani I juaj do të duket dicka si figura e mëposhtme:
Për ta tu kthyer tek DOS konsola duhet që ta shkruani njërin prej kodeve të mëposhtme: mysql>exit
•
ose
mysql>quit
Për ta ndalur MySQL serverin duhet qe ta shkruani kodin e mëposhtëm : c:\>NET STOP MySQL
•
Për ta ndalur plotësisht shërbimin e MySQL shkruani: C:\>c:\mysql\bin\mysqladmin -u root shutdown
Konfigurimi •
•
•
•
•
Instalimi me vlera ‘Default’ është jo I sigurtë Ska fjalëkalime Të drejtat për përdorim janë të garantuara Root mund të kyçet kudo. Nevojitet një instalim I sigurtë
Konfigurimi •
Mund të përdorim veglën për siguri. mysql_secure_installation
•
Skripta e sigurisë përmban këto atribute: •
I fshin përdoruesit të cilët janë të pa emërtuar (anonymous).
•
E ndalon kyçjen prej së largu në root.
•
I fshin test databazat.
Administrimi I Thjeshtë Përcaktojmë të drejtat e shfrytëzuesit •
Grant privilegjet tek databaza: GRANT ALL PRIVILEGES ON *.* TO ‘user'@'localhost' WITH GRANT OPTION; GRANT ALL PRIVILEGES ON *.* TO ‘user'@'%' WITH GRANT OPTION;
•
•
Grant I jep të gjitha privilegjet userit në databazë. Këta shfrytëzues janë të ruajtur brenda databazës, dhe ju mund ti ndryshoni të dhënat në mënyrë direkte nëse keni nevojë.
Administrimi I Thjeshtë Shtimi i përdoruesve: Prej klientit të MySQL: •
mysql> create user ‘user'@'localhost' identified by 'password'; mysql> create user ‘user'@'%' identified by 'password'; •
•
•
Krijimi I shfrytëzuesve lokal dhe remote ‘user’. Shenja'@' është pjesë e hostname, '%' është wildcard. Ju mund ta kufizoni shfrytëzuesin që të kyçet vetëm prej një hosti të caktuar.
Instalimi dhe Konfigurimi I Apache, MySQL, PHP dhe XAMPP
Instalimi dhe Konfigurimi I PHP
Instalimi I PHP Instalimi në Windows: •
•
•
Shkojmë tek webfaqja php.net dhek klikojmë në 'downloads' tek pjesa e navigimit të faqes dhe më pas klikojmë tek linku për shkarkim të skedarit për Windows. Zgjedhim versionin e plotë të fundit dhe klikojmë skedarin e installerit për ta inicuar shkarkimin. Ka disa versione të ndryshme të paketës zip - zgjedhni versionin që është i përshtatshëm për web serverin duke përdorur udhëzimet e mëposhtme: Nëse PHP e përdorni me IIS atëherë zgjedhni PHP 5.3 VC9 Non Thread Safe or PHP 5.2 VC6 Non Thread Safe; Nëse PHP e përdorni me IIS7 ose më të ri atëherë zgjedhni PHP 5.3+, VC9 binaries të PHP. Nëse PHP e përdorni me Apache 1 ose Apache 2 atëherë zgjedhni PHP 5.3 VC6 ose PHP 5.2 VC6. Dekompresoni skedarin tek një follder i përkohshëm të cilin ju e •
•
•
•
Instalimi I PHP Instalimi në Windows duke përdorur IIS (Internet Information Services): •
•
•
•
Klikoni setup.exe për ta aktivizuar instalimin e programit. Dhe më pas do të ju shfaqet ne ekran 'wizardi' i instalimit. Zgjedhni menyrën e instalimit, nëse dëshironi që ta instaloni në ndonjë direktorium specifik, atëherë zgjedhni opcionin 'advanced'. Klikoni Next që të ju dërgon ne vendin për ta zgjedhur destinacionin e lokacionit. Settings SMTP : Shkruani adresën e SMTP serverit: localhost Shkruani adresën për funksionim te emailit : [email protected] • •
Instalimi I PHP Instalimi në Windows duke përdorur IIS:
•
Zgjedhni Settings-at e gabimeve : •
Shfaqi të gjitha paralajmërimet dhe njoftimet e gabimeve për procesin e zhvillimit.
•
Zgjedhni Web Serverin, Apache 2.x.
•
Zgjedhni skedarët me shtesën .php.
•
Për Konfigurimin e Web Serverit zgjedhni WWW zotëruesin e shërbimit të konfigurimit dhe Web faqen 'Default'.
Instalimi I PHP Instalimi manual në Windows: •
• •
•
•
•
Shkarkoni PHP 5.3 VC6 ose PHP 5.2 VC6 për Apache HTTP Web Server. Dekompresoni skedarin në direktoriumin e instalimit(sh. c:\php) Riemëroni php.ini-dist në php.ini. Sigurohuni që ta kani ruajtur php.ini skedarin tek direktoriumi i windowsit C:\windows kështu që Apache të mund ta gjejë atë. 'By default' instalimi i php pajis me dy kopje të zakonshme të skedarit për konfigurim: php.ini-dist dhe php.ini-recommended. Php.ini-dist skedari është që të përdoret për qëllime të zhvillimit ndërsa php.ini-recommended duhet të përdoret kur faqja juaj dërgohet online, sepse përmban masa shtesë të sigurisë. Kopjoni php5ts.dll tek direktoriumi C:\windows\system32 që apache të mund ta gjejë atë. Ju tani duhet ta konfiguroni PHP tuaj që të punon me Apache dhe MySQL.(Sllajdet e mëparshme)
Testimi I Instalimit Instalimi manual në Windows: •
Për testim krijoni një skedar dicka.php e cila e përmban këtë skriptë:
•
Hapeni atë skedar duke përdorur web shfletuesin, nëse ju mund ta shihni faqen e cila përmban informacione lidhur me instalimin e php tuaj, ju jeni ne rrugë të drejtë.
Konfigurimi Konfigurimi I PHP5 duke përdorur MySQL : Nëse jeni duke përdorur Windows platformën, ju duhet që të bëni dy ndryshime tek skedari php.ini. Hapeni atë duke përdurur ndonjë text editor(siç është Notepad++). Gjeni kodin e mëposhtëm: •
; Directory in which the loadable extensions (modules) reside. extension_dir = ‚./‛ •
Ndryshooni pjesën e fundit me: extension_dir = ‚c:\php\ext‛
•
Ndryshimi I ardhshëm përfshinë lokacionin : ;extension=php_mysql.dll
•
Ju duhet gjithashtu ta kopjoni skedarin libmysqi.dll prej c:\php tek c:\windows\system32
Apache, MySQL and PHP Installation and Configuration
Instalimi dhe konfigurimi I XAMPP
Instalimi I XAMPP Instalimi në Windows: •
•
•
Shkoni tek webfaqja e XAMPP, zgjedhni XAMPP Windows.[http://sourceforge.net/projects/xampp/files/] Zgjedhni versionon e plotë të fundit dhe klikoni skedarin e installerit për ta inicuar shkarkimin. XAMPP për Windows ekziston në tre forma të ndryshme: •
•
•
•
Installeri: me gjasë është rruga më komfore për ta instaluar XAMPP. ZIP: XAMPP si arhivë e zakonshme ZIP. 7zip: XAMPP është gjithashtu edhe si 7zip arhivë.
Ju gjithashtu mund ti shkarkoni Add-Ons-at(shtesat e XAMPP për Windows): •
•
Tomcat Add-on Perl Add-On
Instalimi I XAMPP Instalimi me installer: •
Përdorimi i versionit të installerit është rruga më e lehtë për ta instaluar XAMPP-in.
Instalimi I XAMPP Instalimi me installer: Pas përfundimit të instalimit, ju duhet që të kërkoni XAMPP tek Start | Programs | XAMPP. Ju mund ta përdorni XAMPP COntrol Panelin për ta startuar/stopuar gjithë serverin dhe gjithashtu te instaloni/unistalloni shërbimin. •
Instalimi I XAMPP Instalimi me installer: •
XAMPP control panel për start/stop Apache, MySQL, FilaZilla & Mercury ose instalimi i këtyre serverve si servise.
Insta Instali limi mi I XAMPP XAMPP Instalimi Instalimi pa Install Installer er : • •
•
•
Dek Dekompr ompres eson onii zip zip arhi arhive ven n tek tek folld ollder erii që e ken kenii zgje zgjedh dhur ur.. Tani start startoni oni sked skedari arin n "setup "setup_x _xamp ampp. p.ba bat", t", që ta rregul rregullon lonii konfir onfirugi ugimin min e XAMPP XAMPP në siste sistemin min tuaj. tuaj. Nëse Nëse ju e zgjed zgjedhn hnii root oot direk direkto tori rium umin in "C:\ "C:\"" si obje objekt ktiv iv,, ju nuk nuk do të mund mund ta star starto toni ni "set "setup up_x _xam ampp pp.b .bat at". ". Nëse Nëse ju e dek dekompr ompres eson onii XAMP XAMPPP-in in në në 'top 'top lev level el'' direktoriumin C:\ ose D:\ ju mund ti startoni shumicën e serv serverv erve e siku sikurr Apac Apache he ose ose MySQ MySQLL dire direkt kt pa e ekz ekzekut ekutua uarr skedarin skedarin "setup_xampp.bat". "setup_xampp.bat".
Konf Ko nfig iguri urimi mi I XAMPP XAMPP Tes esti timi mi i XAMPP XAMPP:: •
Pas start Pas startim imit it të Apache Apache(dhe (dhe MySQL) MySQL),, shkojm shkojmë ë tek tek http: http://l //loca ocalho lhost/ st/ ose http: http://1 //127. 27.0.0 0.0.1/ .1/ në shfle shfletue tuesin sin tuaj tuaj dhe kontr ontrol ollo lojj të gjit gjitha ha shem shembu bujt jt dhe dhe vegla eglatt ne XAMP XAMPP P.
Insta Instali limi mi I XAMPP XAMPP Insta Instalim limii me Linux Linux :
•
•
•
•
Shk Shkojmë ojmë tek tek webf webfaq aqja ja e XAMPP XAMPP,, zgjed zgjedhi him m XAMP XAMPP P Linux.[http://sourcef Linux.[http://sourceforge.net/pr orge.net/projects/xampp/files/] ojects/xampp/files/] Zgje Zgjedh dhim im versi ersion onin in e plot plotë ë të fundi unditt dhe dhe klik likojmë ojmë ins insta tall ller erin in për për ta inic inicua uarr shk shkarki arkimi min. n. XAMP XAMPP P për për Linu Linuxx ekzi ekzist ston on në formë ormë ta tarr.gz .gz Ju gjit gjitha hash shtu tu mund mund ta shk shkark arkoni oni pak pakon Upgr Upgrad ade e prej prej 1.7. 1.7.3a 3a ver versi sion onit it deri deri tek 17.4 17.4
Instalimi I XAMPP Instalimi me Linux : •
•
•
Pas shkarkimit thjeshtë shkruani komandën e mëposhtme: Shkoni tek Linux Shell-i dhe kyçuni si root administrator i sistemit. Dekompresoni skedarin e shkarkuar në /opt tar xvfz xampp-linux-1.7.4.tar.gz -C /opt
•
XAMPP është tani i instaluar tek direktoriumi /opt/lampp
Konfigurimi I XAMPP Staartimi : •
Për ta startuar XAMPP thjeshtë shkruani këtë komandë : /opt/lampp/lampp start
•
Më pas do të ju shfaqet dicka e tillë si kjo : Starting XAMPP 1.7.4... LAMPP: Starting Apache... LAMPP: Starting MySQL... LAMPP started.
•
Nëse ju shfaqet ndonjë mesazh me gabim ju duhet që të shikoni tek ‘Pyetjet më të shpeshta të Linux’ FAQ [http://www.apachefriends.org/en/faq-xampplinux.html].
Konfigurimi I XAMPP Testimi : •
Shkruani ne web shfletuesin tuaj njërin prej linqeve të mëposhtme: http://localhost ose http://127.0.0.1
•
Ju do të shihni faqen startuese te XAMM e cila përmban disa linqe për kontrollimin e statusit të aplikacionit dhe disa shembuj të vegjël të programimit:
Konfigurimi I XAMPP Ndalja : •
Për ta ndalur XAMPP thjeshtë shkruani këtë komandë : /opt/lampp/lampp stop
•
Më pas do të ju shfaqet dicka e tillë si kjo : Stopping LAMPP 1.7.4... LAMPP: Stopping Apache... LAMPP: Stopping MySQL... LAMPP stopped.
•
XAMPP për Linux tani është I ndalur.
Krijimi i një database në MySQL dhe lidhja e skriptave me database
MySQL në Apache
Mënyra më e mirë për të përdorur MySQL është që në serverin tonë të mbajmë një aplikacion phpMyAdmin që jep një ndërfaqe të leht për të përdorur MySQL. •
Pra atëher krijojmë një database sikurse në hapat në vijim... •
Shikojmë shembullin në praktikë
Siguria e skriptave në Apache Web server
Kuptimi i sigurisë së skriptave Kur një përdorues përmes browser’it e thir një skriptë atëhere vlera default e permission’it për ate skriptë apo direktorium është ‘read’. •
Por çdo herë nuk duhet të jetë kështu, arsyet mund të jenë shumë por le të mendojmë se ato skripta mbajn të dhëna sensitive për database’n e juaj etj. etj. •
Kuptimi i sigurisë së skriptave
Atëhere për tu shmangur këtij problemi ne duhet të përdorim disa mënyra që na mundësojnë që skriptat në server të jenë jo të lexueshëm nga vizitorët apo një grupit të caktuar të vizitorëve. •
Siguria e skriptave
Siguria e skriptave në web server arrihet pëmes: •
•
Kontrollit të Sessionit
•
.htaccess fajllit
Kontrolli i sessionit
Çka është ‘session’ ? Fjala ‘session’ në gjuhën shqipe përkthehet si ‘sesion’. Sispas fjalorit shqip: Sesion - tregon një periudhë të caktuar psh. sesioni i dimrit. •
•
•
•
Kontrolli i sessionit
Sesioni në web server është i njejtë me atë ne jetën e përditshme pra cdo vizitor në momentin kur qaset në server i krijohet një sesion unik nga serveri ku vizitori identifikohet me atë sesion deri sa të përmbytet sesioni. •
Kontrolli i sessionit
Çka përmban sesioni ? Një ID unike të sesionit (qe caktohet nga serveri) . Web browserin që është qasur. Të dhënat mbi sistemin operativ etj.
•
•
• •
Kontrolli i sessionit
Si bëhet kontrolli i qasjes në skripta përmes sesionit? Në .php skriptën definojmë sesionin dhe i tregojmë serverit që vizitori tani është qasur në server për një periudhe të caktuar deri kur përmbytet sesioni. Pastaj në çdo skriptë të cilën duhet të mbrojmë e bëjmë kontrollin e sesionit se a është po i njejti vizitor dhe a ka drejtë të sheh atë skriptë. •
•
•
Kontrolli i sessionit Përmbytja e sesionit arrihet nëse: vizitori e mbyll browserin pa e regjistruar cookies apo nëse në rrast të caktuar në skriptë ipet urdhëri për përmbytje.
•
•
•
Shikojmë shembullin në praktikë
.htaccess
Çka është .htaccess? .htaccess - Hypertext Access Punon mbi Apache Web server ku jep privilegje për ndonje direktorium apo ndonje skedarë, skripte të caktuar.
•
•
•
.htaccess
.htaccess punon në ASCII mode jo në BINARY mode. •
Vlera CHMOD të .htaccess është 644 pra kjo na tregon që nëpërmjet serverit mund të lexojmë dhe të modifikojmë kurse përmes browserit nuk mund ta bëjmë këtë. •
.htaccess Duhet ta kemi parasysh se .htaccess nëse vendoset në një direktorium atëhere të gjitha direktoriumet që janë brenda do të ndikohen prej privilegjeve të atij .htaccess. •
Çka mund të bëjme tjetër përmes .htaccess? Modifikime të linqeve psh. index.php?faqja=produktet mund të duket si /faqja/produktet Leje të veqantë për një IP adress të caktuar Ndryshimi i error raporteve etj.
•
•
• •
Shikojmë shembullin në praktikë
Referncat Referncat :
1. Apache HTTP Server Documentation Version 2.2. http://httpd.apache.org/docs/2.2/. 2. Achour, M., Betz, F. (n.d.), PHP Manual . Retrieved from http://www.php.net/download-docs.php . 3. MySQL Reference Manual . http://downloads.mysql.com/docs/ . 4. Naramore, E., Gerner, J., Le Scouarnec, Y., Stolz, J., Glass, M. K. (2005). Beginning PHP5, Apache, and MySQL® Web Development . Indianapolis, IN: Wiley Publishing, Inc. 5. Google - www.google.com
