Euskarazko gramatika ariketak

1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

1. FITXA: ADITZA. INDIKATIBOA INDIKATIBOA ORAINALDIAN

Bete hutsuneak aditz laguntzailea jarriz (izan/ukan): • Dekor Dekorazio azio olerk olerkiak iak ekarr ekarrii oparo oparoa a izan

.

• Guk urra urrats ts horie horiek k eman beha beharr • Kop Koplek lek for formul mula a jak jakina inak k

. .

• Kopl Kopla a zaha zaharren rren zerre zerrenda nda eta anda andana na oso aber aberatsa atsa

.

• Gaur eskolan «Gernikako arbola» poema aztertu • Berts Bertsolari olari hori gaiaz asko ardu arduratz ratzen en • Oso ikerk ikerkuntz untza a balio baliotsua tsuak k egin

zuek. .

folklorear folkl orearii buru buruz. z.

• Euskal Herriko mugak baino harantzago • Eus Euskal kal folkl folklore ore zalee zaleek k lan hand handia ia egin

adarrak horrek. .

• Nik horre horretaz taz ikerk ikerketa eta lana egite egitea a erab erabaki aki 2

.

Inguratu aukera zuzena (nor/nork, nor/nori/nork): • Gaur goizean nik zuri ez (dizut/dut) den-dena den-dena kontatu. • Lehen kotxean nik Iker erabat haserre ekarri (dut/diot) • Ez (didazue/dizkidazue) niri zuek palomitarik ekarri? • Ogiak bere denbora behar (du/dute) labean egosten. • Bereak eta asto zaharrarenak esan (dizkio/dizkiote) (dizkio/dizkiote) Eduk bere lagunari. • Sinesteak ere lanak (ditu/dute),baina hau egia biribila da. • Zuek ni ez (nauzue/didazue) agurtu sartzean, haserre ala? • Zuek arin ikusten (diozue/diezue) (diozue/diezue) besteri buruko bartza. • Ez (ditut/diet) nik, bada, nire urtebetzera gonbidatuko lotsabako horiek. • Haiek auzokoa salatu (dituzte/dut (dituzte/dute) e) zarata handia ateratzeagatik.

3

Egin esaldiak aditz hauekin: • zaituzte • dizkiegu • nauzue K A T E K I R A

• didate • dituzte • ditugu • dit • diegu • gaitu



EGIZU 2  FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA EDITORIALA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L.



211

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Ezabatu oker dagoen aditza: nor/nork, nor/nori/nork, nor/nori. • Nik zu hurrengoan ez dizut/zaitut eramango nire kotxe berrian. • Ekarriko didazu/nauzu motxila hori, mesedez? • Ez zaitugu/dizugu salatuko oso ondo portatu zarelako. • Nork gonbidatuko dizu/zaitu ospakizun horretara? • Ez ditut/diet zoriondu berandu delako, atzo izan omen zen eguna. • Ez diet/dut haiei gezurrik esan, isildu baino ez naiz egin. • Zuei ez dizuete/dut dizuete/dute e udaltzainek isunik jarriko. • Ezagutu egiten dizute/ zaituzte zuek udaltzainek? • Zergatik jo didazu/nau didazu/nauzu, zu, jakin daiteke? • Trikitixa pixka batean jo dut/diet lehengusuei eta poz-pozik geratu dira.

5

Sailkatu aditz hauek: nor/nork, nor/nori/nork: • ezagutu • erosi • eraman • kotxez ekarri • zoriondu • salatu • eman • erosi • agurtu • agur egin

6

Bete hutsuneak: • Nork agurtu • Inork ez

heldu zarenean? agurtu ni, zergatik?

• Inork ez

-elako ikusi.

• Eta zergatik esaten • Nik susmoa

horrelako gauzak? -eta.

• Bada, atetik sartu naizenean hots handiak egin • Hara, nik ez

builarik egin, baina ondotxo ikusi

• Eta zer dela eta ez

ni ikusi?

• Hara, … zu hemen zaudela konturatzen ba • Hara … eta …tira! Lelokeriak baino ez

212



hemengoek.

, ez

-lako egoten utziko.

esaten.




1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

2. FITXA: ADITZ LAGUNTZAILEA ORAINALDIAN (NOR/NORK)

Hutsuneak bete aditz laguntzaileak jarriz (izan/ukan): • Eskorpioiak hamabi begi eduki ahal • Kumeak jaiotzen direnean amaren bizkarrean babesten • Zenbait eskorpioiren ziztada hilgarria • Antilope jauzilariak zenbait landare toxiko jaten • Bi urterik behin emeak kume bat egiten • Urtxintxa guztiek ez

isatsa sarria.

• Espeziearen arabera, ernaldia luzeagoa izaten • Batzuetan palma-urtxintxak triskantza larriak eragiten

zereal soroetan.

• Kameleoi emeek arrautzak erruten • Animalia horiek ikus-eremu zabala • Txinpantzeen kumaldiak bederatzi hilabete irauten 2

Aukeratu esaldi zuzenak: •

Horrek ez dute barkamenik merezi.

•

Horrek ez du barkamenik merezi.

•

Zuek ez dituzue esandako guztiak kontatu.

•

Zuek ez duzue esandako guztiak kontatu.

•

ere inguruan dituen gizon guztiak etxekoak dira.

•

Bere inguruan duten gizon guztiak etxekoak dira.

•

Hegan doala sentitu da Oihane.

•

Hegan doala sentitu du Oihanek.

•

Ez dituzu ulertu emandako azalpenak.

•

Ez duzu ulertu emandako azalpenak.

•

Gu ez gara saiatu hainbeste bider ezer egiten.

•

Guk ez dugu saiatu hainbeste bider ezer egiten.

•

Haiek beti dantzatzen dute era berean.

•

Haiek beti dantzatzen dira era berean.

•

Motorraren dardara motelduz joan da.

•

Motorraren dardara motelduz joan du.

•

Kotxeek garbitzeko makinen ondoan gelditu dute.

•

Kotxeak garbitzeko makinen ondoan gelditu dira.

•

Neskak ez dute batere saiatu hitz eginez konpontzen.

•

Neskak ez dira batere saiatu hitz eginez konpontzen konpontzen..




K A T E K I R A



213

1 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Inguratu aukera zuzena eta idatzi (nor/nork, nor/nori, nor/nori/nork): • Zuek ez

batere saiatu ondo egiten. (duzue/zaret (duzue/zarete) e)

• Ez

egia osoa kontatu oraindik. (zait/dit)

• Ez

esandakoa sinesten. (dizuet/zaituz (dizuet/zaituztet) tet)

• Oso gerturatu • Noiz hasiko • Horrek ez

txakur horiek gaur goizean. (dizkit/zaizkit) etxerako lanak egiten? (duzu/zara (duzu/zara)) baieztatu atzo entzundako entzundakoa. a. (zaigu/digu)

• Ez

horrelakoak gertatzen normalean. (dizkit/zaizkit)

• Gezur galanta kontatzera hurbildu • Egunero saiatzen • Jolastuko 4

5

lagun berriak egiten. (dute/dira) denok elkarrekin? (dugu/gara)

Lotu aditzak laguntzaileekin (aukera bat baino gehiago daude): • Eraman

natzaio

• Erosi

ditugu

• Zoriondu

diegu

• Hurbildu

zaitu

• Saiatu

naiz

• Salatu

zaizkit

• Saldu

nauzue

• Gonbidatu

didate

• Etorri

dituzte

• Ezagutu

dizkidazue

Bete hutsuneak orainaldia erabiliz: • Nik ez

lagunak eraman gure etxera.

• Zeinek ekarri • Haiek gu ez • Haiek ez

niri opilak gosaltzeko? gonbidatu euren jaira. hurbildu egun osoan.

• Guk ez

nahasi ardiak ez ditugulako ezagutzen.

• Hark ez

engainatu hori esatean.

• Zeinek esan

zuei hori egia dela?

• Nork ekarri

zuek honaino kotxez?

• Haiek ni ez

zoriondu gertatutakoagat gertatutakoagatik. ik.

• Nik ez

214

(natzaio/diot)

esango zer egin behar duzuen.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

3. FITXA: ADITZA. INDIKATIBOA ORAIN ETA LEHENALDIAN

Ezabatu oker dagoen aditza (orainaldia): • Landareek hostoak galtzeari defoliazioa deitzen dio/zaio. • Errotek alea ehotzen dute/du. • Elkarrekin zerbait egiteko ados etorri zaie/dira • Merkatariak bi gizon ikusi diet/ditu gelan itsumandoka sartzen. sartzen. • Jerboak 40 cm inguruko neurria ditu / du. • Askotan saiatu dute/dira haiekin berba egiten. • Ez diete/dituzte zoriondu irabazitako sariagatik. • Kontzeptista izateak bere ondoriak dute/ditu. • Ikertzaile horiek ez dituzte/dute daturik bildu. • Non jolasten zarete/duzu zarete/duzue e zuek normalean?

2

Bete hutsuneak (orain eta lehenaldian): • Gaur norekin atera • Nik ez

kalera? haiei orain ezer esan, baina jakin

• Gero etorriko

gertatutakoa.

familia bisitatzera Eduri.

• Norekin hitz egingo

guk horretaz, berarekin ez bada?

• Gu inori i nori kontatu barik konpontzen saiatuko • Nor

zu?

• Ez

lagunak bisitan etorri aspaldi.

• Ez

zoriondu halako egun batean?

• Zergatik? Nor ezagutu • Nik ez

, bada? inor ezagutu, baina oso zoriontsu nago.

3 Jarri aditz hauek lehenaldian: lehenaldian:

• Zaitut • Didazue

K A T E K I R A

• Diogu • Gaituzu • Dituzte • Zaio • Diote • Nauzue • Naute • Zaizkio






215

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu aditz zuzena eta inguratu: • Nik ez dizuet /dizkizuet jazotakoaren berri eman. • Filmak ez zitzaigun/zitz zitzaigun/zitzaizkigun aizkigun batere gustatu. • Anek ez ninduen /zidan bidali agindutakoa. • Aurpegian atera zion/zitzaion gorriuneak itxura txarra zuen. • Karbonarismoa herrialde askotan hedatu zuen/zen • Kanbriar aroak 70 milioi urte inguru iraun zuen/zen. • Iluntzean ez omen zaio/da batere gustatzen kalean ibiltzea. • Laprast egin zuen/zen eta hanka biak apurtu zituen/zen. • Diru eske hurbildu zitzaion/zen Aneri eta ordutik oso lagunak dira. • Ni ez zenidan/ninduzun agurtu ezezagun batekin zeundelako.

5

216


Atzerritarrak zirenez, ez ziren ezertaz jabetzen.

•

Atzerritarrak zirenez, ez zuten ezertaz jabetzen.

•

Haiek ere saiatu dute ulertzen baina ezinezkoa da.

•

Haiek ere saiatu dira ulertzen baina ezinezkoa da.

•

Hark gu ez gintuen ezertaz ezer ere aipatu.

•

Hark guri ez zigun ezertaz ezer ere aipatu.

•

Borgoniako dukea Maria Adelaida Saboiakoarekin ezkondu zen.

•

Borgoniako dukeak Maria Adelaida Saboiakoarekin ezkondu zuen.

•

Mandaluizera heldu ziren goizean goiz.

•

Mandaluizera heldu zuten goizean goiz.

•

Aurki jakingo duzue zein izan ziren zuon aitona-amonak.

•

Aurki jakingo dituzue zein izan ziren zuon aitona-amonak.

•

Aitonari gezurrak baino ez zizkien kontatzen.

•

Aitonari gezurrak baino ez zizkion kontatzen.

•

Albait merkeen jarri dituzte salgai beren uzta.

•

Albait merkeen jarri dituzte salgai beren uztak.

•

Zuok guri ez diguzue atzo ezer esan horretaz.

•

Zuok guri ez zeniguten atzo ezer esan horretaz.

•

Gu zuek ez gaituzue honaino ekarri isilik egoteko.

•

Guri zuek ez diguzue honaino ekarri isilik egoteko.

•

Ez zitzaien haiei hurbildu beldur zelako.

•

Ez zitzaizkion haiei hurbildu beldur zelako.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

4. FITXA: ADITZA. INDIKATIBOA LEHENALDIAN

Ezabatu oker dagoen aukera (nor/nor-nori/zer-nork/nor-nori-nork): • Astroek pertsonengan lehen eragin handia eduki ahal zuten/zien. • Indar handiko pertsona zuen/zen gure Peru. • Oso zaila zirudien arren, begiez jan nion/nuen makinaren funtzionamendua. funtzionamendua. • Ez nizkien/nituen eraman zure lagunei eskatutako kromoak. • Zurekin trukatzen nizkizun/nituen errepikatuta nituenak. • Neurri zorrotzak hartu genituen/genuen materiala ez desagertzeko. • Niri ez zitzaizkidan/zizkidan hurbildu zuen txakurrak. • Mikel oso egarri zen/zuen basotik bueltan. bueltan. • Zuri ez zitzaizun/zizun adarrik jo, niri baino. • Txirrita oso bertsolari ona bihurtu zuen/zen oso denbora gutxian.

2

Erantzun galdera hauei aditzari erreparatuz (nor/nori/nork). • Nori eskatu zenizkion pilak? (saltzailea) • Zuek eraman zenizkieten umeei boloak? (bai) • Neskak zer eman zizun zuri? (musu bat) • Guri zer esan zigun Anek? (dena) • Nik eman nizun hori? (ez) • Nori ekarri zenioten arraintzar hori? (auzokoak) • Zein libururi erauzi genion orri bat? (nirea) • Haiek guri ez ziguten ezer oparitu? (ez) • Nork jakinarazi zizun gertatutakoa? (hura) • Guek zuei eman genizuen helbidea? (bai)

3 Jarri aditz hauek lehenaldian. lehenaldian.

• didazue • zaizkigu

K A T E K I R A

• naute • zaitugu • dizkit • zaie • gaituzte • dit • diete • dituzue






217

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak aditz egokiak jarriz. • Iaz guri zuek ez

horrelakorik azaldu.

• Haiei azaldu • Atera

animalia oso bitxia

.

argazkietan bera ez

• Nondik aterako

ageri.

zuek aldizkari hori?

• Atera hurbildu

-ean oso ondo ikusi

• Ondo portatzen saiatu

, baina

.

• Laborategiko langileak ardoa azido bihurtu

.

• Laster dena basamortu bihurtu • Zeini eskatu 5

.

. zuek autoa?

Egin esaldi bana aditz laguntzaile hauekin. • zitzaizkidan • zenidaten • zituzten • nizkien • gintuen • genituen • zidaten • zitzaion • zuten • zenieten

6

Bete hutsuneak beheko aditzak erabiliz. zuten

zenuen zintuzteten

nituen

• Atzo guk zuek ez

zineten zitzaidan

batere gustatu.

• Ondotik joan

ume guztiak beldurtuta.

• Neuk eraman

lagunak geltokiraino.

• Zeuri eman

txanpon guzti-guztiak.

• Alferrik saiatu

hori egiten, apurtuta zegoen-eta.

• Erabat itsusi utzi

zuen etxea margolariek.

• Arduradun Arduraduna a niri lehengoan etorri • Nor ekarri • Haiek zuek ez



nizkizun zitzaig zitzaigun un zitzaizki zitzaizkidan dan

ikusi zinean.

• Hereneguneko filma guri ez

218

zintuztegun

azalpen eske.

zuk bizikletako atzeko eserlekuan? agurtu kalean gora zihoazela.




1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

5. FITXA: ADITZA. INDIKATIBOA INDIKATIBOA LEHENALDIAN

Bete hutsuneak aditz egokiekin orain eta lehenaldian. • Atzo guri ez

auzokoek jaramonik egin.

• Zazpi urte dira haiek ni jubilatu • Gu ez

-la.

txikitan ezerekin kontentatze kontentatzen. n.

• Hilero hartzen • Ez

soldata nik, baina ez da nahikoa niri lehengoan gozoki horiek gustatu.

• Lehen erosketak egitera joan direnean ez • Herenegun guk ez • Amamari bidali

Titinen partida ikusi gutun luze bat Ikerrek.

• Aurrekoan guk zuek ez • Zeinek ekarri

dirurik eraman.

kiroldegian ikusi. gaur institutura?

2 Jarri aditz laguntzaile laguntzaile hauek lehenaldian.

• zaitut • didazu • dizkit • dizkiote • ditut • nauzue • gaituzte • zaizkit • diete • dute 3

Inguratu aukera zuzena. • Ni ez zenidan/ninduzun zenidan/ninduzun aurrekoan txantxa harekin engainatu. • Nora eraman zintuen/zizu zintuen/zizun n zakua kamiolariak?

K A T E K I R A

• Etxera eraman zidan/ninduen Ikerrek bere auto berrian. • Zer ekarri diozu/dizkiozu gaur Aneri barkamena eskatzeko? • Haiek hurbildu zaizkidate/zaizkit galdera arraro bat egitera. • Zer erabili dituzu/duzu margolan hori egiteko? • Ez zituen/zuten lagunak deitu jai horretara. • Alkateak hiritar guztiak deitu zieten/zituen deialdira. • Manifestazioaren ostean denek jo zuten/ziren aurrera. • Nori eskaini zenioten/zenieten zuek lore sorta?






219

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taulako perpausak falta diren datuekin. NOIZ

NOR-NORI-NORK

EKINTZA

ADITZ LAGUNTZAILEA

erosi

nien

Atzo Gaur goizean

zuek

alde egin

guk haiek

kotxez eraman

Lehen

zuek gu

ikusi

Gero

niri dogoak

Aurki

Bihar

5

220

zaizkit

guri katuak

kosk egin

zuek niri

pilak jarriko

Gaur zortzi

genituen

opari ederra egin hark zuri

autoa eskatuko

hark gu

gonbidatu

zigun

zenioten

Aukeratu erantzun zuzena. •

Haiek ni ez naute berriro engainatuko.

•

Haiek niri ez didate berriro engainatuko.

•

Arantzak gu ziria sartu gintuen bere ezkontzaren kontuarekin.

•

Arantzak guri ziria sartu zigun bere ezkontzaren kontuarekin.

•

Ez genizuen ezer esan horretaz beldur ginelako.

•

Ez genuen zuei ezer esan horretaz beldur genuelako.

•

Dena egiten saiatu zuten, baina alferrik izan zen.

•

Dena egiten saiatu ziren, baina alferrik izan zen.

•

Guk hura ikusi genuenean, ikaratu egin genuen.

•

Guk hura ikusi genuenen, ikaratu egin ginen.

•

Artadi horretara joan ginenean, orein bat hurbildu zigun.

•

Artadi horretara joan ginenean, orein bat hurbildu zitzaigun.

•

Erosi zituzten autoak gasolinakoak ziren.

•

Erosi zuten autoak gasolinakoak ziren.

•

Zuk niri eman zidazun musua agurtzeko izan zen.

•

Zuk niri eman zenidan musua agurtzeko izan zen.

•

Arbola horretan urkatu zioten seguru asko.

•

Arbola horretan urkatu zuten seguru asko.

•

Zuek eman zenizkidaten billeteak faltsuak ziren.

•

Zuek eman zizkidaten billeteak faltsuak ziren.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

6. FITXA: ADITZA. BALDINTZA IRREALA. HIPOTETIKOA

Bete hutsuneak (nor/nor-nork): • Biak astroak izango ba

, Eguzki-sisteman egongo

• Zuk film hori ikusiko ba

, meteoritoa ikusiko

• Guk eskema egingo ba

, hobeto ulertuko

• Hark denak kenduko ba

, hobeto egingo

lan.

, esango

nik.

• Horrek garrantzi handia izango • Zuek horiek guztiak hurrenkeran jarriko ba • Gela hori txukunago egongo ba

3

.

.

, edozer topatuko

• Pirinioetan zuek orain egongo ba • Zuk gogorik izango ba

.

, errazago aztertuko

• Euskal Herriak biztanle gehiago izango ba

2

.

, ez

guk. sartuko denok.

, elurretan jolastuko , ez

.

aurpegi hori jarriko.

Aukeratu ondorio egokia: • Elur asko egingo balu,...

•a

…bazkaldu egingo genuke, ez afaldu

• Im Imaj ajin inaz azio io ha hand ndia iago goa a iz izan ango go ba baze zenu nute te,… ,…

•b

…gur …g ure e la lagu guna nak k iz izan ango go li lira rate teke ke..

• Hain harroak ez balira,….

•c

…kateak behar izango genituzke errepidean.

• Zuena izango balitz,….

• d …guk ez genuke hartuko .

• Zarata gutxiago aterako balu,….

• e …loditu egingo litzateke.

• Gehiago saiatuko bazina,…..

•f

• Eguerdia balitz,….

• g …galegoz arituko litzateke

• Askaria jango balu,…..

• h …ez ni nintzateke zure laguna izango.

• Galiziarra balitz, …..

•i

• Handikeriatan ibiliko bazina,….

• j …askoz hobeto egingo zenuke.

…beste zer edo zer egingo zenukete.

…lo egin ahal izango genuke.

Inguratu aukera egokia (nor/nor-nork/nor-nori-nork): • Zer egingo zenidake/nizu zenidake/nizuke ke zuk niri niri egia esango esango ez banizu/ banizu/ bazenit? bazenit? • Nora eramango zenituzke/luke txakurrak enbarazuan egongo balira/balitz?

K A T E K I R A

• Zuk hura nola salatuko zenuke/zenuen beldur izango bazenio/ bazenu? • Zeinekin hitz egingo zenuen/zen zenuen/zenuke uke arazo hori izango bazenu/ bazenitu? • Ez nituzke/nuke oinetako horiek eramango jai horretara. • Adorea izango bazinete/bazenute, egingo zenukete/zenuteke. • Zeinek esango zuen/luke hori egia dela? • Eleberri horiek irakurriko banituzke/banitu, gustatuko litzaidake/litzaizkidake. • Arduratuta egongo bazinete/baz bazinete/bazenute, enute, igarri egingo zinatekete/ litzaizuke. • Haren jaka jantziko bazenu/bazina, bazenu/bazina, dotore egongo zinake/ zinateke.






221

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aztertu aditz forma hauek adibidean bezala. Balitu … baldintza hark haiek (nork-nork) • banizkie • litzaioke • nituzke • balitzait • zinatekete • bazenute • litzazkiguke • genioke • ninduke • zintuzket

5 Jarri baldintza errealak errealak era hipotetikoan.

• Gezurra esaten esaten badidazu, badidazu, ez dut zugan konfiantzarik izango.

• Opilak oso gozoak ez badira, inork ez ditu jan nahi.

• Eguerdiko ogia amaitzen bada, berriro joan beharko dugu herrira.

• Pressing-catch gustuko baduzu, marrazki horiek gustatuko zaizkizu.

• Fruta gehiago jaten badituzue, osasuntsuago osasuntsuago biziko zarete.

• Berrikuntza gehiago badaude, nik erosi egingo dut aldizkari hori.

• Xiringa aldatzen ez baduzue, tatuaia egitean zauria zornatu ahal da.

• Ezkerretatik joaten bazarete, lasai-lasai ibiliko zarete.

• Loreak biltzen baditugu, etxe inguru osoan jarriko ditugu.

• Ados jartzen bagara, oso lan polita egingo dugu denon artean.

222






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor-nork/nor-nori-nork): • Aizu, Ane, nik zuri sekretu bat kontatuko ba • Ertzainek zuei gelditzeko esango ba

, inori kontatuko , zer egingo

• Ho Horr rret etaz az ni niri ri zu zuk k ez ezer er ai aipa patu tuko ko ba

, ni nik k ez

• Zor didazuna barkatuko ba

zuek? heme he mend ndik ik au aurr rrer era a hi hitz tz er erdi diri rik k er ere e eg egin ingo go..

, afaltzera gonbidatu

• Guk arazo gehiago izango ba

?

, zuongana joko

• Zuek beste erremediorik izango ez ba

laguntza eske.

, ebakuntza egin beharko

• Horiek hainbeste janari koipetsu ja jan ngo ez ba • Bestelako oparirik zuek niri eskatuko ba

, ez

hainbesteko pisua hartuko. .

, zoriondu egingo

• Lurdesek indabak jango balitu, digestio gogorra izango

.

.

, askotan izango

• Hark bikotekideari senperrenak esango ez ba 2

.

, agian erosiko

• Guk euren urtebetetzea noiz den jakingo ba

• Hark asko erreko ba

?

eztula. , ez

arazorik izango.

Eman hasiera esaldi hauei baldintza jarriz. •

, nik den-dena jakingo nuke.

•

, guk ez genieke jaramonik egingo.

•

, ordurako ailegatuko zinatekete.

•

, isilik geratuko litzateke.

•

, sabeleko mina izango lukete

•

, denek ezagutuko lukete.

•

, ez zenigukete barkatuko inoiz ere.

•

, gero ez lirateke minez egongo.

•

, seguru asko beste zer edo zer egingo lukete.

•

, guztiz zoriontsua izango nintzateke.

3 Jarri baldintza eta ondorio ondorio erreal hauek era hipotetikoan. hipotetikoan.

• badizkiot

K A T E K I R A

• baditut • banaiz • bazaitut • badizkiet • dizkiot • didate • naute • gaituzue • naiz






223

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Inguratu aukera zuzena. • Zuk gu eramango bazenigu/bagint bazenigu/bagintuzu, uzu, ordurako ordurako helduko helduko ginateke/genuke. ginateke/genuke. • Guk zuei botika erosiko bagenitu/bage bagenitu/bagenizue, nizue, egun egun berean hartuko zenuke/zenuke zenuke/zenukete. te. • Liburuak sukaldean utziko bazenizkio/bazen bazenizkio/bazenitu, itu, zikindu zikindu egingo lituzke/lirateke. • Arboletara igoko balute/balira, balute/balira, hankaren hankaren bat bat hautsiko hautsiko lukete/ lituzkete. • Aurpegia garbituko garbituko banintz/banu, banintz/banu, ez nindukezu/zenidake nindukezu/zenidake ezagutu ere ere egingo. • Horrelako prakak prakak jantziko bazenitu/baz bazenitu/bazina, ina, pailazo antza izango izango zenuke/zinateke. zenuke/zinateke. • Zuen gurasoen gurasoen etxean bizitzen bizitzen geldituko geldituko bazinete/bazenute, bazinete/bazenute, esne-mamitan esne-mamitan egongo zinateke/zinateket zinateke/zinatekete. e. • Garbigailua izorratuko izorratuko balitzaigu/balitzaizkigu, balitzaigu/balitzaizkigu, eskuz garbituko garbituko genituzke/genuke genituzke/genuke arropa. • Zakarrontzia aterako ez bazina/bazen bazina/bazenu, u, hatsa itzela egongo litzateke / litzaidake. • Egoera hori niri suertatuko balitzait/balitz, zoratu egingo nintzen/ nintzateke.

5 Jarri dagozkien pertsonak pertsonak eta aditzen bat bakoitzeko. bakoitzeko.

• Bagenitu • Lizkioke • Litzaizkidake • Lirateke • Genieke • Ninduke • Bagintuzte • Nintzateke • Balitzaigu • Zenizkioke

224






1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

8. FITXA: ADITZA. BALDINTZA IRREALA. HIPOTETIKOA ETA IRAGANEKOA

1 Jarri baldintzazko perpausa perpausa hauek lehenaldian.

• Deituko bazenit, zure bila joango ginateke. • Dirurik izango bazenute, oporretan joango zinatekete. • Ausartuko bagina, daukan guztia kenduko genioke. • Astirik izango bazenu, mesede bat egingo zenidake? • Nora eramango nindukezu, furgoneta hemen izango bazenu? • Pastelak gustatuko balitzaizkio, ez litzateke horrela egongo. • Loteria erosiko bagenu, inoiz tokatuko litzaiguke. • Berandu agertuko balira, atea itxiko genieke. • Zortzietan helduko bazina, hartuko zintuzket. • Berakatzak jarriko bazenizkio, ez litzaizuke hurbilduko.

2

Aukeratu erantzun zuzena. • Irabazi bazenu/baz bazenu/bazenitu, enitu, txaloka hartuko zintugun/genizun denok. • Derrigorrezkoa izan i zan balitz/balira,egin beharko zuten/lirateke. • Nik zuei berandu deitu bazintut/banizue, bazintut/banizue, ez zinatekete/zineten ezertaz ere jabetuko. • Belarrondoko hori niri eman izan balitzait/balit, ez nion/nioke onartuko. • Aldizkari horretan parte hartu izan bagenu/bagina, oso pozik egongo ginen/ginateke. • Eredutzat hori hartu izan bazina/bazen bazina/bazenu, u, oso ondo aterako litzaizun/zitzaizun. litzaizun/zitzaizun. • Egoeraren berri izan banu/banin banu/banintz, tz, ez nuke/nuen horrela jokatuko. • Partida hori galdu izan balute/balira, negar zeriela egongo ziren/liratekeen. • Baldosa guztiak apurtu bazenu/bazenitu, ordaindu egin beharko zenituzkeen/zenukeen. zenituzkeen/zenukeen. • Animatu bagenu/bagenitu, joan egingo ziren/lirateke.

K A T E K I R A

3 Jarri aditz hauek lehenaldian lehenaldian bi eratara.

• nioke • nituzke • genie iek ke • ze zeni nida dake kete te • li litz tzai aizk zkig iguk uke e • lidake • lukete • lituzke • zenidakete 




225

1 4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu baldintzak eta ondorioak. • Zuk dena kontatu bazenit, ….

• a …kontratatuko gintuzten/gintuzketen.

• Ni Nik k zu zuei ei tx txak akur urra ra er eros osii (i (iza zan) n) ba bani nizu zue, e,…. ….

• b …i …isu suna na ja jarr rrik iko o ge geni nion on/g /gen enio ioke keen en..

• Ha Haie iek k gu ha haie ieki kin n er eram aman an ba bagi gint ntuz uzte te,… ,…

• c … os oso o ga gare rest stii or orda dain indu duko ko nu nuen en/n /nuk ukee een. n.

• Arboletara igo ez balira, ….

• d …azala ondo erreta ekarriko genuen/genukeen.

• Jok Jokoz oz ka kanp npo o har harra rapa patu tu iz izan an ba bage genu nu,, …. ….

• e …e …ezz nin nintz tzen en/n /nin intz tzat atek ekee een n ibi ibilik liko o itx itxur urak ak eg egit iten en..

• Talde horretan fitxatu balute,…..

• f …oso ondo pa pasatuko genuen /genukeen elkarrekin.

• Joera hori izan balu, ….

• g …s … sariren bat irabaziko zenuen/zenukeen.

• Hobeto jokatu bazenu,….

• h …. ….ez ziren/ziratekeen jauziko

• Irudi hobea erakutsi bagenu,..

• i …diru asko irabaziko zuen/zukeen urtero.

• Hondartzara joan bagina,….

• j …i … igarriko zitzaion/zitzaiokeen.

Zuzendu aditzean oker dagoena. • Guk dirurik izango bagenu, ez ginen hemen egongo.

• Haiek esaten balidate, jakingo nuen

• Erabateko itsusia izango bazen,ez zen inorekin ezkonduko.

• Berandu joan izango balira, ez lukete osorik ikusiko.

• Harriren bat botako balute, kanporatuko lukete.

• Etxerako lanak amaitu izan balute, ohera joango lirateke.

• Olgetan egongo balira, ez ziren negarrez egongo.

• Egun osoan zutik egon izan balira, oso nekatuta egon ziren.

• Zuek guri gozokiak erosiko baliguzue, banatu egingo genituzke.

• Araban bizi balitz,elurretara ohituta egon litzateke.

226






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak orain eta lehenaldiarekin. • Norekin hitz egingo

zuk arazoren bat izango bazenu?

• Zuk guri irribarre hori erakutsiko ba

, konbentzitu egingo

• Guk fruta gorria jango ba

, beltzaranago jarriko

• Aurpegian zuek ukendu hori eman ba

, gazteago emango

• Haiek guri hori esatera hurbildu ba

, haserretu egingo

• Zuek bideratuta egongo ba

, ni joan egingo

• Marrubiak bitsarekin prestatu ba

, gozoago geratuko

• Esnetan gaileta horiek geuk botako ba • Hain harroa izan ez ba • Elgorriak hauek joko ba

udan.

, ez , ezin izango

, zuk ez

jango. arazorik izango. eskolara joan denbora luzean.

2 Jarri lehenaldian eta orainaldian orainaldian honako aditzok.

• joan balira • jango genituen • erosiko balituzte • eramango zenizkidakete • hurbildu izan balitz • etorriko zitzaizuen • ekarriko banitu • erakarriko zenukete • gustatuko litzaioke • gertatuko ziren 3

Osatu esaldiak ondorioak jarriz. • Lasterketa irabaziko bazenu, • Nik zuri lapurtu izan banizu, • Ardura handia izango balitz,

K A T E K I R A

• Gazta hori dastatu bazenu, • Erosketak egitera joango bagina, • Horiek zuri hurbildu (izan) balitzaizkizu, • Negarrez aurkituko bazintut, • Kotxez joango bazinete, • Txartel hori izango bagenu, • Partidari buelta emango baliote, • Engainatu izan baninduzu, • Gezurretan etorriko balitzaizkigu,






227

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taula nor, nori edo nork jarriz Nor

Nori

Nork

Banio Bazenitu Balitzaizkigu Bazintut Bagina Gintuzten Genieke Nindukezue Nintzen Litzaioke 5

228

Aukeratu zuzen dauden perpausak. •

Herri hori ezagutuko banio, argazkiren bat izango nuke.

•

Herri hori ezagutuko banu, argazkiren bat izango nuke.

•

Oparia gustatu izan balitzaizu, ez zenuen horrelako aurpegia jarriko.

•

Oparia gustatuko balitzaizu, ez zenuten horrelako aurpegia jarriko.

•

Nik hari eramango banio, lehenago helduko zen.

•

Nik hura eraman banu, lehenago helduko zen.

•

Hegazkinez jende gehiago ibiliko balitz, istripu gehiago egongo lirateke.

•

Hegazkinez jende gehiago ibili balitz, istripu gehiago egongo lirateke.

•

Txuleta hori dastatuko bazenute, bestelako iritzia izango zenukete.

•

Txuleta hori dastatuko bazeniote, bestelako iritzia izango zenukete.

•

Eguraldia hain kaskarra izan ez balitz, tontorreraino helduko ginen/ginatekee ginen/ginatekeen. n.

•

Eguraldia hain kaskarra izango ez balitz, tontorreraino heldu ginen/ginatekee ginen/ginatekeen n

•

Autobidetik etorriko balira, lehenago helduko liratekeen.

•

Autobidetik etorri balira, lehenago helduko ziren/ziratekeen.

•

Guk ez ginateke horretan saiatuko astirik izango ez bagenitu.

•

Gu ez ginateke horretan saiatuko astirik izango ez bagenu.

•

Zaldibiara PlayStation-a erostera joango baginateke, ez genuke dendarik topako.

•

Zaldibiara PlayStation-a erostera joan bagina, ez genukeen dendarik topako.

•

Aizporran ukuilu berria lehenago egin izan balute, ardi gehiago izango zituzten.

•

Aizporran ukuilu berria lehenago egingo balute, ardi gehiago izan lituzkete.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak: • Gu Suitzara joango ba

, larruzko berokiak eraman beharko

• Zuk ondo pasa izan ba

, ez

• Burua erakutsi nahi izango ba

kexatuko orain. , ez

• Arbola hori guri gainean jausi izan ba • Adore pixka bat izan ba

horrelakorik egingo. , min handia hartuko

, aurrera aterako

• Etxe erdia eginda egon ba • Hori zuri gertatuko ba

.

, ez

• Zuek horiek alderdi honetan jarri izan ba

• Buruko mina goizero izan ba

. .

, berdin

• Botika zuk egunero hartuko ba

.

gu harrituko. , ez

eroriko.

, hobeto egongo

.

, medikuarenera joango

.

2 Jarri baldintza eta ondorioko ondorioko aditz-formak hipotetikoan hipotetikoan eta iraganekoan.

Baldintza hipotetikoa

Iraganeko baldintza

Ondorio hipotetikoa

Iraganeko ondorioa

Nik haiei batzuk erosi Zuk gu eraman Niri haiek gustatu Zuk guri esan zerbait Ni haiek ekarri Hura guri joan Nik zu salatu Zuek gu zoriondu K A T E K I R A

Haiek guri batzuk oparitu Hark zu ikusi Guk zuei batzuk saldu Zuk gu aspertu Haiek guri etorri Guk zuri batzuk eman






229

1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


3 Jarri ondorioko aditz hauek lehenaldian.

• Li Litz tzai aida dake ke • Zenioke • Lidake • Lituzke • Ze Zeni nizk zkid idak aket ete e • Nituzke • Gin inttuzk zke e • Luke • Li Litz tzai aizk zkio ioke ke • Li Lizk zkid idak aket ete e 4

Osatu esaldiak ondorioak jarriz. • Guk hari hari janzkera janzkera hori eroste erosteko ko esango esango bagenio, bagenio,

• Hori esat esaten en entzun entzun izan bani banio, o,

• Nega Negargur rgura a izang izango o bage bagenu, nu,

• Han Handina dinahia hia izan ez balit balitz, z,

• Berd Berdegun egune e gehiago gehiago jarriko jarriko balitu balituzte, zte,

• Pist Pistatxo atxoak ak gustatu gustatu izan izan balitzaiz balitzaizkie, kie,

• Gauz Gauzak ak hain hain ondo ondo egingo egingo balit balitu, u,

• Hau Haurdun rdun egon izan ez balitz balitz,,

• Pilu Pilula la guztiak guztiak hartu hartu izan izan bagen bagenitu, itu,

5

230

Eman esaldi hauei hasiera baldintzak jarriz •

, guk ez genizueke ezer ere esango.

•

, ederto batean biziko nintzen/nin nintzen/nintzatekeen. tzatekeen.

•

, zortzietako trena hartuko genuke.

•

, ez genuke jakingo non bizi diren.

•

, kotxez eramango zintuzket.

•

, lehenago etorriko ginatekeen/ginen ginatekeen/ginen..

•

, amarenera joko genukeen/gen genukeen/genuen uen seguru asko.

•

, informazio guztia aurkituko zuten/zuke zuten/zuketen. ten.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

11. FITXA: ADITZA. AHALERA ERREALA

Bete hutsuneak (nor): • Bi gauza egin

arazoari soluziobidea emateko.

• Zuhaitz hori eror

, kontuz ibili!

• Edozein unetan berriro ager

zu, baina niri berdin dit.

• Ni zurekin joan • Zuek ezin

, denbora daukat denerako. hurbildu ikustera, ala?

• Haiek ezin

etor arazo larriak dituztelako.

• Gu zuekin etor • Haiek ezin

bihar. saiatu hori egiten, makina egokirik ez dutelako.

• Gezurrak ere esan

, baina oso erraza da haiek zu harrapatzea.

• Gurean horrelakoak ere egon

, baina amak dauzka oso ondo gordeta.

2 Jarri aditza ahaleran.

• Zuek egin dituz dituzue ue ariketa ariketa guzti guztiak. ak. • Haiek eramaten dituzte liburuak txoko horretara. • Berak kontratatzen ditu kantariak jaialdietarako. • Geu joaten gara horrelako festetara. • Zuek taxia hartzen duzue Donostiara joateko. • Erraz egiten dituzue horrelako komentarioak. • Sarri haserretzen dira gurekin gurasoak. • Goragale izan naiz gaur goizean. • Ni ez naiz zuekin elkartuko ezertarako ere. • Zuekin errezeta horiek prestatzen ditugu.

3

K A T E K I R A

Ezabatu oker dagoena: • Zazpietarako oinez hel dezaket/naite dezaket/naiteke ke zuon etxera. • Nahi duzun guztia egin dezakegu/gaite dezakegu/gaitezke zke horretarako. • Labe horretan arkumeak ere sar daiteke/daitezke. • Korrika jaitsi dezakegu /gaitezke aldapa horretan behera. • Eguzkitan egonda zu erre dezakezu/za dezakezu/zaitezke. itezke. • Nekagarria suerta daitezke/daiteke egindako ahaleginak. • Luzaroan hitz egin dezakegu/gaitez dezakegu/gaitezke ke horretaz. • Beste era batean egiten ere saia zaitezke/dezakezu. zaitezke/dezakezu. • Zintzotu zaitezkete/dezakezue berriro lagunak izateko.






231

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun hurrengo galderei ahalera erabiliz: • Zer egin dezakeg dezakegu u ez aspertzeko? aspertzeko? (kartet (kartetan an jokatu) jokatu)

• Zein Zeinekin ekin mintza mintza zaitezkete zaitezkete izandako izandako arazoez? arazoez? (zuek) (zuek)

• Nora eraman eraman ditzakete ditzakete txakurrak oporretan? (txakurtegi hori)

• Zein etxetara etxetara joan zaitezkete diru eske Agate Deunan? Deunan? (gurea) (gurea)

• Nore Norekin kin atera ditzakezu ditzakezu argazki argazki horiek? horiek? (lagunak) (lagunak)

• Zein lekutan lekutan aurki aurki ditzakegu ditzakegu onddoak onddoak?? (basoa) (basoa)

• Nora hurbildu hurbildu zaitezkete zaitezkete euritan euritan hasten hasten denean? denean? (aterpe) (aterpe)

• Zer egin dezakete haiek haiek ez badakite non non dagoen? dagoen? (galdetu) (galdetu)

• Non utz ditzakete ditzakete haiek haiek botak etxeratz etxeratzean? ean? (ataria) (ataria)

• Zer ekar dezakezu dezakezue e zuek afaltzeko? afaltzeko? (perretx (perretxikoak) ikoak)

5

Aukeratu aditz egokia eta idatzi (nor-nori-nork): • Ezin

zuk edon edonori ori esan hori hori.. diez diezaioke aiokezu/d zu/diezad iezadakezu akezu

• Zuk ipuin asko kont konta a • Haiek ezin • Hark guri ezin

ingelesez inge lesez.. deza dezakezu kezu/dit /ditzakez zakezu u askorik urrundu hemendik. daiteke/daitezke ezer esan orain dieza diezaguke/ guke/deza dezake ke

• Nik zuei azkar konta

lehengo berria. diezazueket/ diezazuket

• Etxe Etxean an nik zuri igur igurtzi tzi eder ederrak rak eman • Edon Edonori ori entz entzun un • Zuk niri ezin • Guk hari ezin • Amak zuri orain kroketak egin

232



. ditz ditzaket/ aket/ dieza diezazkizu zkizuket ket

hori esate esaten. n. diez diezakezu akezu/diez /diezaioke aiokezu zu gezurrik gezu rrik esan esan.. deza dezakezu kezu/die /diezada zadakezu kezu eraman pasteltxoak, diabetikoa da-eta. ditzakegu/ diezazkiokegu , denbora du-eta. diezazkizuke/d diezazkizuke/diezazuke iezazuke




1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak. • Munduari era askotara begira

.

• Pagoak ukitzeko modu asko egon • Begietara begira • Ezin

. , baina esadazu egia.

ukatu lagun artean oso gustura nagoela.

• Jaietara joateko gera

denok.

• Anaia txikiari eman

aholku hori zuk.

• Gura baduzu, bizkarrean jar

eskua.

• Zein notatan kantatzen duen kukuak jakin

?

• Bakoitzak bere egia esan • Herri bat ikus

zuk argazki ilun horretan.

2 Jarri aditzak ahalera trinkoan:

• Egin ahal dizkidazue • Eraman ahal dituzte • Joan ahal gara • Ekarri ahal digute • Erosi ahal dugu • Hurbildu ahal zarete • Saiatu ahal gara • Eman ahal dizuegu • Urrundu ahal zara • Erakutsi ahal dizkiguzue 3

Aukeratu aditz egokia: • Arantxa, gura duzunean etor zaitezke/dezakezu. K A T E K I R A

• Egin ditzakezu/diezazkidakezu niri trastakeria horiek, berdin dit-eta. • Zure ondoan etzanda egun osoa eman naiteke/dezaket. • Nahi beste har dezakezue/zaitezkete. dezakezue/zaitezkete. • Uretan itzalak ere ikus ditzakegu/dezakegu. • Denok saia dezakegu/gaitezke bultzatzen. • Goragale senti zaitezke/dezak zaitezke/dezakezu ezu abiadura horretan bazoaz. • Animaliak maite dezakezu/d dezakezu/ditzakezu itzakezu baina animaliak dituzu. • Gora igo dezakegu/gaitez dezakegu/gaitezke ke horien bila. • Nork elkar ditzake/dezak ditzake/dezake e haserretu diren horiek?






233

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taulan falta diren elementuak jarriz. Nor

Nork

Ekintza

nik

eros ditzaket

zuek

etorri ekarri

haiek

zuek

ekar dezakegu

erakutsi

zu

joan

haiek haiek

5

Aditz jokatua

saiatu

saia gaitezke

eman

eman

eskatu eraman

eraman dezake

urrundu

urrundu daitezke

Erantzun galdera hauei. • Zer egin diezaiokezu txakurrari arkakusoak akatzeko? (bainua eman)

• Norekin hitz egin dezakezu liburuaren izenburua jakiteko? (Edu)

• Zuek guri esan diezagukezue ordua? (ez)

• Auto horri gasolinarik bota dakioke? (bai)

• Esan diezadakezu nondik joaten den Arkakara? (ez)

• Hemendik Zentral elektrikoa ikus daiteke? (bai)

• Zer esan diezazukete klinika horretan gaixotasun honetaz? (ezer gutxi)

• Galdera pertsonala egin diezazuket? (bai)

• Arrainik harrapa daiteke erreka txiki horretan? (bai, amuarrainak)

• Joko horiek eros ditzakezu edonon? (bai)

234






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

13. FITXA: ADITZA. AHALERA IRREALA. IRAGANEKOA

Bete hutsuneak: • Atzo konta • Ni ezin

zuk zer gertatu zitzaizun. atzo jai horretara joan.

• Zergatik ezin

zu gure jaira etor?

• Ane eta biok ezin • Zer egin

-elako urrundu guretik bi kilometrora. zuek atzo?

• Kartetan joka

guk elkarrekin.

• Besterik ezin

egin zuek.

• Bai, gu hondartzara joan

.

• Zergatik Eduk ezin 2

alkoholik edan?

Osatu taula iraganeko ahalera erabiliz.

Nor

Nork

Ekintza

Haiek

nik

eraman

Ni

joan

Gu

hurbildu

Zuek

etorri

Haiek

guk

erosi

Hura

zuk

ekarri

Osabak

nik

zoriondu

Izeba

guk

agurtu

Alabak

zuek

txalotu

Ni

Aditz jokatua

saiatu

3 Jarri aditz hauek iraganeko iraganeko ahaleran.

• ditzaket K A T E K I R A

• naiteke • ditzakegu • daitezke • dezakezu • zaitezke • zaitezkete • ditzake • dezakete • gaitezke






235

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak ahalerako aditz forma trinkoak erabiliz: • Erra Errazz egin ahal ahal zenituzt zenituzten en lan horiek horiek.. • Libu Liburuak ruak irakurri irakurri ahal dituzu dituzu aspertzen aspertzen zarenea zarenean. n. • Zein orrialde orrialdetarai taraino no ailegatu ailegatu ahal izan izan zinen atzo? atzo? • Zer eraman eraman ahal ahal zenuen zenuen txango txango horreta horretara? ra? • Nork esan esan ahal ahal zizun zizun nor nor joango joango zen? zen? • Ezin genit genituen uen botilak botilak sartu sartu motxil motxiletan. etan. • Kart Kartak ak eraman eraman ahal ahal nituen nituen jolastek jolasteko. o. • Gu ezin ezin izaten izaten ginen ginen joan joan oso oso urrrun. urrrun. • Ordenagailuak erabili ahal ziren horretarako.

5

Erantzun galderei ahalera erabiliz. • Zer egin zenezaket zenezakete e kanpamentua kanpamentuan? n? (jolastu) (jolastu) • Nore Norekin kin joan zintez zintezkeen? keen? (edon (edonoreki orekin) n) • Zer ekar zenezak zenezakeen een ondo ondo pasatzeko? pasatzeko? (puzzle (puzzleak) ak) • Part Partxisea xisean n joka genez genezakeen akeen?? (bai) (bai) • Nor joan joan zitekeen zitekeen zuek zuekin? in? (lagun (lagunak) ak) • Zer eros eros zenezaket zenezaketen en bertan? bertan? (edariak (edariak)) • Zer egin zezakee zezakeen n Eduk joan ahal ahal izateko? izateko? (ordaindu (ordaindu)) • Nork eraman eraman zitzake zitzakeen en poltsak? poltsak? (guras (gurasoak) oak) • Zer egin zezakee zezakeen n Kepak joan joan baino lehen? lehen? (afaria) (afaria) • Norekin hitz egin genezakeen ezer egin aurretik? (arreba)

6 Jarri aditz hauek ahalera ahalera trinkoan.

• Jo Joan an aha ahall zaret zarete e • Er Erama aman n ahal ahal ditu ditugu gu • Er Erosi osi aha ahall zute zuten n • Em Eman an aha ahall dida didate te • Ek Ekarr arrii ahal ahal dit dituz uzte te • Hu Hurb rbild ildu u ahal ahal gin ginen en • Sa Saldu ldu aha ahall zitu zituen en • Sa Saiat iatu u ahal ahal zin zinete eten n • Au Aurki rkitu tu aha ahall zenitu zenituen en • Eg Egotz otzii aha ahall nitu nituen en

236






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

14. FITXA: ADITZA. AHALERA IRREALA. HIPOTETIKOA ETA IRAGANEKOA

Bete hutsuneak ahalera hipotetikoa erabiliz: • Nahi dudan guztia eska

zuk niri.

• Nik zuei edozer eman • Zer esan

. zuk niri lehengoan gertatutakoaz?

• Edonor joan • Nori eska

jai horretara txartela izanez gero telefonoa larrialdi batean?

• Zer egin

zuek horrelako arratsalde batean?

• Nork dei

telebistako saio horretara?

• Ni ezin

joan horren urrun sakelakoa eraman barik.

• Gu ezin

txakur horrengana hurbildu ardi usaina dugulako.

2 Jarri hipotetikoan ahalera ahalera errealeko aditz hauek:

• Dezaket • Diezaiokegu • Diezazkidakete • Gaitezke • Ditzaket • Diezadakezue • Diezazkiokete • Ditzakegu • Dezakete • Naiteke 3

Berridatzi esaldi hauek iraganeko ahaleran: • Lehen pattarra ekarri ahal izaten nizuen. • Atzo ezin izan genituen kaleko hosto guztiak jaso. • Guk hari den-dena kontatu ahal genion orain. K A T E K I R A

• Zuek ezin zenuten botika hori hartu alergiarengatik. • Aitaren alpargatak jantzi ahal zenituzten. • Zer egin ahal zuten haiek gainditzeko? • Gezurrak esan ahal zizkigun, baina berdin zigun. • Guk zuri ipuinen bat kontatu ahal genizun. • Mesede ederra egin ahal zeniguten lehengoan.






237

1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

14. FITXA: ADITZA. AHALERA IRREALA. HIPOTETIKOA ETA IRAGANEKOA.

4 Jarri aditza hipotetikoan hipotetikoan eta iraganean:

ERREALA

HIPOTETIKOA

IRAGANEKOA

diezadakete dezaket diezazkiguke ditzakete gaitezke diezagukete naiteke diezagukezue dezakete diezazkizuke 5

Aukeratu aditz egokia: • Nori esan esan zeniezaioketen/zenie zeniezaioketen/zeniezaiokeen zaiokeen zuek lehengo lehengo egunekoa? egunekoa? • Zertzuk eraman zenitzake/ zenitzakeen orain aldean? • Ezin nezake/n nezake/nitzak itzake e lagunak bakarrik bakarrik kale gorrian gorrian utz. • Oso bakarrik bakarrik nengoen nengoen ezin nintekeen/n nintekeen/nintek inteke e kontsola. kontsola. • Nork eman ziezazu ziezazukeen/ keen/lieza liezazuke zuke atzo nire nire enkargua? enkargua? • Gero eraman zeniezaieke /zeniezaiekeen gurasoei soberan soberan geratutako geratutako tarta. tarta. • Nik haiek sala nitzakeen/nitzake, nitzakeen/nitzake, baina ez nintzen ausartu. • Tontor horretara joan gintezke/gintezk gintezke/gintezkeen, een, zer deritzozu? deritzozu? • Ezin genezak genezake/gen e/genitzak itzake e osaba bakarrik bakarrik eraman. eraman. • Herenegun egia esan zeniezadaketen/zeniezadakete. zeniezadaketen/zeniezadakete.

6 Jarri iraganean ondorengo esaldiak:

• Edoz Edozein ein eguneta egunetan n kale gorrian gorrian lo egin dezaket dezakete. e. • Eram Eraman an ditzak ditzakezu ezu umeak umeak eskol eskolara? ara? • Zald Zaldibiar ibiara a joan joan gaitezk gaitezke e orain. orain. • Saso Sasoii honetan honetan amuarrainak amuarrainak arrantza arrantza ditzakeg ditzakegu. u. • Zuk ezin ezin dezakezu dezakezu eraman kotxe hori hori gidabaimenik gidabaimenik gabe. • Nik ezin ditzak ditzaket et begiak begiak itxi irudi irudi horien aurrea aurrean. n. • Hark guri guri ezin diezagu diezaguke ke edozein edozein gauza gauza esan. esan. • Inst Institutu itutuko ko arauak arauak ezin daitezke daitezke gera betetze betetzeke. ke. • Iraka Irakaslear slearii eska diezazk diezazkiokeg iokegu u ariketak. ariketak. • Zuek ezin ezin zaitezket zaitezkete e egon horrela horrela ezer ezer egin barik. barik.

238






1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

15. FITXA: ADITZA. AHALERA ERREALA ETA IRREALA

1 Jarri aditzak ahalera ahalera errealean:

• Zuek oso berandu etor zintezketen. • Guk haiei ezin geniezaiekeen ezer esan horri buruz. • Zuk ezin zenitzakeen liburu horiek guztiak ikus. • Horrek laurogei euro balio zezakeen. • Nik ezin nitzakeen horiek eraman. • Zer egin zeniezaiokeen horri lasaitzeko? • Nik ezin nezakeen hori uler. • Zu berarekin joan zintezkeen. • Zer eman zeniezadaketen buruko buruko mina kentzeko? • Haiek niri dena konta ziezadaketen. 2

Bete hutsuneak ahalera erreala eta iraganekoa erabiliz: • Zer aipa

berak atzo gertatutakoaz?

• Nik orain ezin • Guk ezin

zuei egia osoa konta. tramankulu horiek eraman oso astunak direlako.

• Orain argia dagoen bitartean kalean egon • Zuk herenegun ezin • Guri ezin

agur esan lanpetuta zeundelako. orain hori guztia esan frogarik ez baduzu.

• Nik benetan hitz egin • Kolore gorria eman • Ezin

beldurtuta egon ez banintz. etxeari baina oso txikia zen. gelditu balazta barik zeudelako.

• Ur gehiago egon 3

zuek.

, baina gehiegi alferrik galtzen dute.

Aukeratu aditz zuzena. • Nik ezin nezakeen / dezaket gal hori guztia, ez nuen besterik -eta • Zu lehenago etor zaitezke/zintez zaitezke/zintezkeen keen trena hartu izan bazenu.

K A T E K I R A

• Erloju bat eros diezaiokegu / geniezaiokeen opari Amaiari bihar. • Zer egin dezakezue/ zenezakete autobusa autobusa galduko bazenute? • Guk ezin genitzakeen /ditzakegu atzo horiek guztiak ekar. • Anek ezin dezake/daiteke zeharkatu erreka hori ez dakielako igerian. • Lehengoan udaltzainak esan arte ezin gintezkeen / gaitezke mugitu zebrabidetik. • Nik nahi nuena egin nitzakeen/nezakeen berak nahi ez bazuen ere. • Nola egin gaitezke/dezakegu berak egiten duen bezala? • Zuk noraino eraman ditzakezu/dezakezu poltsak?






239

1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


4 Jar itzazu ahalera errealeko aditz hauek hipotetikoan hipotetikoan eta iraganekoan.

ERREALA

HIPOTETIKOA

IRAGANEKOA

NAITEKE DAITEZKE DITZAKEGU DEZAKETE GAITEZKE DIEZADAKETE ZAITEZKETE DIEZAIOKEGU ZAITEZKE DITZAKEZUE 5 Jarri aditz hauek era trinkoan:

• Et Etor orri ri ah ahal al da • Em Eman an ah ahal al di dio o • Eka Ekarri rri aha ahall didaz didazue ue • Era Eraman man aha ahall dizki dizkiogu ogu • Ero Erosi si ahal ahal zen zenitu ituen en • Jo Joan an ah ahal al gin ginen en • Bid Bidali ali aha ahall zenio zenioten ten • Es Esan an ahal ahal zenizk zenizkida idaten ten • Hu Hurbi rbildu ldu aha ahall dira dira • Etorri ahal zineten 6

Aukeratu erantzun zuzena: • Ni zuekin zuekin joan nintekeen/joan ahal naiz orain kiroldegira. kiroldegira. • Ezin izan dugu/genu dugu/genuen en ezer egin egin gaur goizean goizean ikusi dugunean. • Nik atzo gauza asko asko eros nitzakeen /nezake supermerkatu horretan. • Nik egin diezazuket/diez diezazuket/diezazkizuket azkizuket proposamenen bat. • Guk ezin ezin gaitezke/ditzakegu gaitezke/ditzakegu alferrik galdu galdu horiek horiek guztiak. guztiak. • Nork esan esan ziezadakee ziezadakeen n /diezadak /diezadake e egia orain? orain? • Nik ezin diezazkizuket/ diezazuket zauria senda senda odola ezin dudalako ikusi. ikusi. • Liburu horretako horretako izenburua izenburua alda zitekeen/daiteke orain nahi izanez gero. • Guk ezin izan genituen genituen erosi / ezin genitzake genitzake eros atzo atzo Tolosako indabak. indabak. • Ordiziako ferian ferian ezin dezakegu /genezakeen bihar gazta gazta erosi.

240






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

16. FITXA: ADITZA. SUBJUNTIBOA ORAINALDIAN

Erabili subjuntibozko aditzak nominalizazioaren ordez. • Arkatza zorrotz egotea komeni da ondo idazteko.

• Marka horretakoak erosteko esan diot Aneri.

• Berak, hala ere, nik erostea nahi izan du.

• Zuek niri dirua ematea nahi dut.

• Guk beste inori boligrafoa eskatzea nahi duzue.

• Zuek ondo esertzea nahiago dut.

• Zortzietako trenean etortzeko esan diet.

• Txoriei ogia bota diet jateko.

• Handik alde egiteko esan diegu.

• Amarengana joateko eskatu diote denek.

2

Hutsuneak bete subjuntiboak erabiliz. • Berandu etor ez

eskatzen dizuet.

• Ez diogu eskatuko dena egin

.

• Guregana ahalik eta arinen itzul • Beharrezkoa da poteari eragin • Txakurrarentz Txakurrarentzako ako jana eman • Ondo pasa • Etor

K A T E K I R A

(haiek) espero dugu. ondo nahasteko. eskatu dio.

(zuek) espero dut. berandu nahi badute, euren arazoa da.

• Piztu ezazu berogailua berotu • Azterketa egin • Denak eros



. animatu dugu. konbentzitu behar izan dut.




241

1 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak subjuntiboa erabiliz: • Errieta egin diote ondo porta

.

• Atentzioa eman dit gu ikara

egin duelako hori guztia.

• Ez dut nahi oharkabean egin

.

• Inori kargu har ez

berarekin hitz egin behar izan dut.

• Egitasmo horretan gogor lan egin du guk ikas • Lotutasunik gabe irakur

.

(zuek) espero dut.

• Iraken zer gertatu den jakin • Argitasuna sar

nahi du berriemaile horrek. errezelari tiratu behar diozu.

• Medikuak miopia zuzentzeko betaurrekoak jar • Arazoari konponbidea jar 4

esan dizu.

eztabaidan ari gara.

Aukeratu aditz zuzena: • Oihuka hasi hasi da denak denak sakabana sakabana daitezen daitezen /dezaten /dezaten.. • Diru nahikoa nahikoa eman dio oskolezko oskolezko betaurrekoa betaurrekoak k eros ditzan/dezan ditzan/dezan.. • Bosnaka erosten ditugu merkeagoak merkeagoak izan dezaten/dait dezaten/daitezen. ezen. • Aulkitik jaitsi jaitsi du amak alde batetik bestera bestera ibil ibil dadin/dezan. dadin/dezan. • Antzokia ikuslez ikuslez gainezka gainezka egon daitezen/ daitezen/ dadin oparitu oparitu egin dituzte dituzte sarrera-txartelak. sarrera-txartelak. • Beti esaten esaten diegu umeei ogia jan dezaten dezaten /daitezen. /daitezen. • Txakurr Txakurrak ak hurbil daitezen/ daitezen/ dakizkion dakizkion hari hari hezurrak hezurrak erosten ditu. ditu. • Gaizki esaka esaka aritu ez dadin/dezan dadin/dezan deitu diogu. diogu. • Idaztear Idaztearii muzin egin ez dezan/die dezan/diezaion zaion animatu animatu egin dugu. • Beste eztitzaile bat erabil dezan / ditzan esan dio sendagileak diabetikoa delako.

5

Berridatzi esaldiak subjuntiboa erabiliz: • Hemendik aurrerako ordainketak egin • Ihes hodia alda

helbidetzeko esan diote.

esan didate ertzainek.

• Arazoaren berri ez dugu eman inor nabarmen gera ez • Okerrera jo ez • Jendea kutsa ez • Niri bisitatzera etor • Zorua lokatzarekin lohi ez • Legearen mugan joka ez • Erleak guri hurbil ez • Istilu handia sor ez

242



.

lagundu egin beharko digute. hiriak ebakuatu egin zituzten. hari deitu diot. zapatak kentzeko esan diot. dirulaguntza emango diote. «ogia eta tipula» esaten dugu. ez dugu ezer kontatu gertatutakoaz.




1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

17. FITXA: ADITZA. SUBJUNTIBOA LEHENALDIAN

Bete hutsuneak: • Atzo ile-apaintzaileak ile-gogortzailea erabil

esan zidan.

• Aurrekoan auzokoak bera gogoko izan • Irrikitan nengoen etor

gazta bat oparitu zion. zu.

• Beti esaten nion txoroarena egin ez

, baina berdin zion.

• Nik saltzaileari hodia herdoilezina izan • Zebrabidetik joan

animatu zituen berak.

• Dena kuxidade ederrean jar ez

(haiek) eskatu genien.

• Esku-eskuan izan • Arauak lasaitu

eskatu nion.

(berak) saiatu nintzen. (berak) eskatu genion udaltzainari

• Ahaleginak egin nituen zu esku hutsik gera 2 Jarri aditzak lehenaldian: lehenaldian:

• Itsaskiak gogoko izan ditzan nahi dut. • Gaixotasun hori sendatzeko, tximeleta estiloan igeri egin dezan eskatu diote. • Itsaskia prestatzen duten jatetxe horretara joan gaitezen aholkatu digute. • Ama berrien sailera joan dadin esan diote Aneri. • Ohorezko matrikula lor dezan material osagarria eskaini dio irakasleak. • Goizeko gandua saihes dezan beranduago ateratzeko aholkatu diote. • Goian zerua eta behean lurra gera ez dadin esan diote. • Ezkutatu egin da txiki-txiki eginda utz ez dezaten. • Bere saltsan egon daitezen joan egin naiz.

3 Jarri dagozkien subjuntibozko subjuntibozko aditzak:

K A T E K I R A

Adibidez: nik hari haiek niezazkion • gu guk k har harii hai haiek ek • zuk gu • ha haie iek k ni niri ri • nik zu zuek • hu hurra zu zuri • ni nik k har harii hai haiek ek • zuk ni • hark gu • zuek niri haiek






243

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun galderei: • Zert Zertarako arako erosi erosi zenituen zenituen arrain horiek? horiek? (gurean (gurean bizi)

• Zer esan zigun udaltzainak? (zebrabidean gelditu)

• Zer esan zenieten auzoko horiei? (lanak gelditu)

• Zertarako eraman zenituen klarionak? (umeak marraztu)

• Zer aholkatu zenidan aurrekoan kontu horretaz? (lasai hartu)

• Zer komeni zitzaizun kasu horretan? (besteak etorri)

• Zer nahi zenuen atzo goizean? (zu hurbildu)

• Zertarako atera zineten kalera? (haiek gu ikusi)

• Zer nahi genuen guk sasoi hartan? (bakarlariak abestu)

• Zertarako eraman zenioten Ikerri halako poltsa handia? (barruan sartu)

5

Osatu taula. Adibidez: etor zekion … hura niri

Aditza Etor zekion

Nor

Nor-nori

Nor-nori-nork

Nor-nork

Hura niri

Eraman nitzan Ekar zenezan Hurbil zitezen Eros niezaion Eman ziezazkidan Ekar zitzan Joan zekizkion Eros zeniezadan Sala zezaten

244

 EGIZU

2  FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA EDITORIALA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L.



1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

18. FITXA: ADITZA. AGINTERA

Ordezka ezazu infinitiboa, aditzoina eta dagokion aditz laguntzailea jarriz: • Joan, ez duzu astirik eta • Eskatu nahi duzuna • Eraman (zuk) liburu hauek liburutegira. • Ez esan ezer zure amari. • Bidali (zuk) postaz errazagoa da-eta • Joan (zuek) antzarrak ferratzera. • Agindu (zuk) horri dena amaitzeko. • Bidali (zuk) kakatara astun horiek! • Erosi (zuek) azken eleberria, oso ona baita. • Hurbildu (zu) hona.

2

Bete hutsuneak: • (Kendu, zuk)

eskuak hortik, zikin hori!

• (Jolastu, gu)

kalean eguraldi ona dago-eta

• (Bidali, zuk niri)

azken eleberriak, mesedez!

• (Sartu, gu)

barrura, hemen hotza dago-eta

• Mihi-arraina (dastatu, zuk)

, ona dago-eta

• (Utzi, zuek)

bakean txakurrak, bakean baitaude.

• (Joan, zuek) • Lasai (egon, zuek)

, ez dio axola.

• (Itxaron, zuek niri)

apur batean, aurki noa.

• (Jo, zuk) 3

elurretara zuri-zuri dago-eta

panderoa,nik lagunduko dizut soinu txikiarekin.

Irakurri esaldiak eta eman agindua: • Umeei gauzak ez ukitzeko. • Ondokoari komunera joateko.

K A T E K I R A

• Botilari zapotza kentzeko. • Umeari belaunak mahaitik kentzeko. • Labezomorroa akatzeko. • Metari su emateko (haiek) • Zuri norbaitek baso bete ur emateko • Zu kotxez eramateko batzuek. • Ikasteko kantu bat buruz. • Itxaroteko apur batean batzuk






245

1 4

5

ARIKETATEGIA 18. FITXA: ADITZA. AGINTERA

Aukera ezazu erantzun zuzena. •

Ken itzazu esku zikin horiek hortik!

•

Ken ezazu esku zikin horiek hortik!

•

Konpon itzazue arazoak eztabaidatu barik.

•

Konpon itzazu arazoa eztabaidatu barik.

•

Emaidazu zure telefono zenbakia eta deituko dizuet.

•

Emadazu zure telefono zenbakia eta deituko dizut.

•

Egin ezazu den-dena erraza da-eta

•

Egin zaitez den-dena erraza da-eta

•

Eraman nazazu bertaraino, ez dago taxirik-eta

•

Eraman iezadazu bertaraino, ez dago taxirik-eta

•

Ez geratu hor, sar zaitez zuek ere!

•

Ez geratu hor, sar zaitezte zuek ere!

•

Utz iezaguzue hemen, bertan dago-eta

•

Utz gaitzazue hemen, bertan dago-eta

•

Ez dezala inork ezer esan orain.

•

Ez dezan inork ezer esan orain.

•

Ekar itzazu egunkariak, ea zer dioten.

•

Ekar ezazu egunkariak, ea zer dioten.

•

Nahi duzun bezala gerta zaitez, berdin ditu!

•

Nahi duzun bezala gerta dadila, berdin digu!

Ipini falta diren agintera trinkoak: •

ixilik, mesedez, ezin dut entzun irratia-eta

•

(zuek) kontuz, oso arriskutsua izan daiteke hori.

•

hemendik, hau ez da leku egokia zuretzat.

•

lasai, ez baita ezer ere gertatuko.

•

honaxeago, ez zaituztet ondo ikusten.

•

etxera, gurasoak arduratuta egongo dira-eta

•

nahi badute, ez dira enbarazuan egongo.

•

adi, morroi hori gezurti hutsa da-eta

•

astiroago, osterantzean oso nekatuta amaituko duzue.

• Aizue,

246

EGIZU 2

hortik, hemen harriak jausten dira-eta






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi aginte adizkiak erabiliz: • Garbitu (zuek) dena ni joan aurretik.

• Ez azukrerik hartu (zuk), ez zaizue batere komeni-eta

• Eseri hemen, orain kontatuko dizuet.

• Esan neska horri non dagoen. Lotsabako halakoa!

• Etorri hona, hor ez duzue ezer egiten-eta.

• Aizue, pasatu betaurrekoak, ez dut piperrik ikusten-eta.

• Aizu, zabaldu leiho hori, beroa dago-eta.

• Aizue, niri egia osoa esan, non dago?

• Aizu, ekarri aitaitari gaurko egunkariak.

• Utzi euritakoa, mesedez, enkargu bat egitera joan behar dut-eta.

2

Hutsuneak bete agintera adizkiak erabiliz: • (Joan)

etxera, hemen ez dago ezer zuentzat-eta.

• Aizu, (gelditu) • (Ibili)

hor, mugitu barik. K A T E K I R A

kontu handiz horiekin.

• (Ekarri)

boligrafo bat, nik ez dut ekarri-eta.

• Aizue, etxerik barik gaude; (utzi) • Hara, ez (esan) • (Erakutsi) Erakuts

hemen gaua pasatzen, mesedez. niri autoa hartzeko beldur zarela. esku horiek; lohi-lohi dituzu.

• (Eman)

goraintziak Karmeleri.

• (Etorri)

nahi duzunean; besoak zabalik izango gaituzu.

• (Kendu)

aurretik; traban zaudete!






247

1 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu erantzun zuzena:

• Esan

nahi duzuena, ez dizuet sinetsiko, berdin dit. ezazue/ezazu ezazue/ezazu/iezaguzue. /iezaguzue.

• Jaso

jostailu guztiak oraintxe bertan. ezazue/itzazu ezazue/itzazue/iezadazue e/iezadazue

• Atera

internetetik, hori ez da gaurko lana-eta. zaitez/ezazu/ zaitez/ezazu/ezazue ezazue

• Eros

niri disko berri bat. ezazu/iezadaz ezazu/iezadazue/iezazkidazu ue/iezazkidazu

• Ahaztu

bideojoko horiek, oso garestiak dira. itzazu/eazu/ itzazu/eazu/iezazkidazu iezazkidazu

•

zure zenbakia, galdu dut-eta. Emaidazu/ema Emaidazu/emanazu/emadazu nazu/emadazu

• Ez

horri entzun, gezurti galanta da. iezazu/iezaiozu/ iezazu/iezaiozu/ezazu ezazu

• Aizue, eros •

azkena, mundiala da. ezazue/iezaiozue ezazue/iezaiozue/zaitez /zaitez berari, dena omen daki. galdet/galde iezazu/galdeiozu

• Eraman 4

orain, ezin dut jasan gehiago. iezadazu/naz iezadazu/nazazu/ azu/ gaitzazu

Osatu taula:

Nor

Nor Nork

Nor nori nork

Etor zaitez Ekar iezadazu Eraman itzazu Hurbil gaitezen Eros itzazue Saia zaitezte Apur ditzagun Eraman nazazue Goazen Egizue

5

Aukera ezazu erantzun zuzena.

• Joaten gara?/Goazen. • Orain etortzen zara eta kitto/Orain etor zaitez eta kitto. • Etorri zaitez /Etor zaitez. • Ematea /Emadazu niri. • Eraman iezazkiguzue /gaitzazue zuen kotxean. • Utziguzue/Utz gaitzazue bakean, ez dizuegu ezer egin-eta. • Emaiozu /Emaizkiozu goraintziak Inesi. • Errepika itzazue/ezazu itzazue/ezazue e guzti-guztiak. • Gatoz /Gatozen harira, mesedez! • Portugalera bazoazte, zer edo zer ekar iezadazue/ez i ezadazue/ezazu. azu.

248



EGIZU 2 

FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA EDITORIALA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L.



1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

20. FITXA: ADITZA. ADITZ-IZENA

Bete hutsuneak:

• Abadeen lana da zailena: haiek sinesten ez dutena besteei (sinetsarazi) • Adiskide ona (aurkitu)

baino, astoa adarrekin (aurkitu)

errazago.

• Ona da beti egia edonon (esan) • (Hartu) Hartzeko beti prest, (eman) • Ondo (egin)

inoiz ez.

saiatuz gero, errazagoa duzu emaitza ona izatea.

• Txapel batekin ez dago bi buru (estali) • Urte asko (izan)

eta asko (bizi)

• Zahar urteak ondo (igaro) • (Zahartu)

, gazte urteak hondatu egiten dira. txarra da, baina ez (zahartu)

• Ergela (izan) 2

bi dira.

txarragoa.

ez da ezer ikasi behar.

Aukeratu erantzun zuzena.

•

Notak sinatzen ahaztu zitzaidan.

•

Notak sinatzea ahaztu zitzaidan.

•

Bihar ez zaizkizue liburuak ekartzea ahaztuko, ezta?

•

Bihar ez zaizue liburuak ekartzea ahaztuko, ezta?

•

Ondo zekien hori guztia zelan egin.

•

Ondo zekien hori guztia zelan egitea.

•

Denok saiatu behar dugu hobeto moldatzea.

•

Denok saiatu behar dugu hobeto moldatzen.

•

Lotzen dakienak askatzen ere badaki.

•

Lotzea dakienak askatzea ere badaki.

•

Mintzatzea zilarra da eta isiltzea, ordea, urrea.

•

Mintzatu zilarra da eta isildu, ordea, urrea.

•

Liburu itxiak ez dizu irakasten ezer egitea.

•

Liburu itxiak ez dizu irakasten ezer egiten.

•

Agindu erraza, egitea zaila.

•

Agintzea erraza, egitea zaila.

•

Denok agintzeko prest.

•

Denok agintzen prest.

•

Gaitz zaharra sendatzen zaila.

•

Gaitz zaharra sendatzeko zaila.



EGIZU 2 


K A T E K I R A



249

1 3

4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu nominalizazioak aditzekin: • Xa Xakean jokatzen

a espero dut

• Irakurtzen

b saiatu gara

• Lumaz idazten

c has zaitez

• Hitz egitea

d ikasi behar da

• Gainditze Gainditzea a

e debekatuta dago

• Sartzen

f zaila da

• Betetzen

g erraza da

• Ekartzea

h aspertu gara

• Erosten

i saiatu dira

• Saltz Saltzea ea

j irakat irakatsi si didat didate e

Osatu koadroa, aditz nagusi bakoitzak zein aditz-izen eskatzen duen jarriz:

ADITZ-IZENA

ADITZ NAGUSIA

ADITZ-IZENA

ADITZ NAGUSIA

(ikasi)

HASI

(hitz egin)

JAKIN

(egin)

SAIATU

(buruz esan)

AHAZTU (nola)

(jakin)

IZAN

(erosi)

AHAZTU (zer)

(jan)

GUSTATU

(igo)

AHALEGINDU

(leihatu)

AUSARTU

(ikusi)

BEHARTU

(josi)

IKASI

(ordaindu)

KONDENATU

(garbitu)

KOMENI IZAN

(egin)

BULTZATU

(gidatu

IRAKATSI

(aurrea egin)

ERABAKI

(ikasi)

ONA IZAN

(ospatu)

JOAN

(erre)

DEBEKATUTA EGON

(esan)

ESKATU

Aukeratu erantzun zuzena: • Nik zuek

gonbidatu zintuztedan lehengo egunean. afaltzera/afaltzea

• Zuek ez zineten dena

saiatu badaezpada ere. estali/estaltzen

• Guk ez dug dugu u gust gustuko uko hain bera berandu ndu arte • Seme-alabek agiri guztiak

. ibili/ ibili/ibilt ibiltzea zea behartu zuten aita. sinatzera/sina sinatzera/sinatzen tzen

• Horiek guztiak

denbora asko behar izan zenuten. idazten/idazt idazten/idazteko eko

• Zuek gu ez gintu gintuzuen zuen gonb gonbidatu idatu

. afalt afaltzea/a zea/afaltz faltzera era

• Niri ez litza litzaidake idake bate batere re gust gustatuk atuko o zuek horre horrelakoak lakoak •

eskatu genien, baina ez ziguten kasurik egin. hurbiltzea/hurbiltzeko

• Guzt Guztiok iok hurb hurbildu ildu zine zineten ten gure erbin erbinudea udea • Hori guzt guztia ia

250

. izate izatea/iz a/izaten aten



. ikust ikusteko/i eko/ikust kustera era

prestt neng pres nengoela oela esan nien nien.. egite egiteko/eg ko/egiten iten




1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Hutsuneak bete: • Hori (irakurri) • Mutila (altxatu)

denbora gutxi emango duzu. saiatu ziren, baina maisu ukaldia eman zion.

• Alde handiz (irabazi)

gustatzen zitzaion horri.

• Itsas-kolpe baten ondorioz abiadura (galdu)

hasi zen.

• Kolpe zorririk jo gabe (bizi) • Askariak (egin)

ikasi du horrek. hasi zenean gizendu egin zen.

• Oso istilu larrietan (sartu)

ohituta dago.

• Inoiz ez zaizu ahaztuko bizikletaz (ibili) • Ez zaie gustatzen etxe barruan zapatak jantzita (egon) 2

3

Lotu esaldiak hutsuneak bete eta gero: • Jatordu guztiak (egin)

• gentozen

• Oparia (erosi)

• gonbidatu nituen

• Lagunak (afaldu)

• irakatsi zidaten

• Hori (egin)

• ahazten zitzaigun

• Haiek gezurrak (esan)

• gustatzen zaie

• Mortadelorenak (irakurri)

• arduratuko naiz

• Edozer (egin)

• komenigarria da

• Bakarrik (egin)

• ausartzen ziren

• Egunero koadernoa (ekarri)

• erraza zen

• Etxe barruetako diseinuak (egin)

• gustuko du

Berridatzi esaldiak subjuntiboaren ordez aditz-izenak jarriz. • Zuzenketa asko egiten dizkiote akastuna akastuna izan izan ez dadin. • Gaixotasun hori senda senda dezan dezan ikastaroak ikastaroak emango emango dizkiote. dizkiote. • Okerr Okerrak ak izan ez zitezen zitezen zigorrak zigorrak erabiltzen erabiltzen zituzt zituzten. en. • Gaitz Gaitzikort ikortasun asunik ik izan ez zezan eskatu eskatu genion genion Aitorri. Aitorri.

K A T E K I R A

• Zuek lan lan gehiago gehiago egin zenezat zenezaten en gura genuen genuen.. • Erab Erabakitz akitzaileak aileak geu izan izan gintezen gintezen eskatu eskatu zuten. zuten. • Zuek lehena lehenago go joan zintezt zintezten en esan zuten zuten hori. hori. • Ilun Iluntzea tzean n joan zaitez zaitezen en nahi nahi izan dute. dute. • Ondo molda molda daitezen daitezen saiatu saiatuko ko gara oraingoa oraingoan. n. • Gu lagunak izan gaitezen zuek zer edo zer egin egin beharko duzue.






251

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Zuzendu oker dauden aditz-izenak.

• Zuek ez zenigu zeniguten ten esan esan etort etortzea. zea. • Gu behin behin eta berriro berriro saiatu saiatu ginen ginen esatea. esatea. • Et Etor ortz tzea ea be bera ra • Nik ez dut gustu gustuko ko hori hori horrela horrela egitea. egitea. • Guk ez geneki genekien en horiek horiek egite egiten. n. • Hori egite egiteko ko lagun lagunduko duko dit. • Debe Debekatu katuta ta dago dago horrel horrela a egiten. egiten. • Den Dena a ekartze ekartzea a esan diot diote. e. • Hasi Hasiko ko zara zara behing behingoz oz irakurt irakurtzea! zea! • Etortzen gonbidatuko ditugu. 5


• Zer gertatu gertatu zaio eztarriko eztarriko zaina lehertze lehertzeko/le ko/lehertz hertzen? en? • Hari Haritzare tzaren n zainak mozteko/m mozteko/moztea oztea esan esan dizuet. dizuet. • Zain Zainak ak eman zidan zidan hori hori egiten/egit egiten/egitea ea ikustea. ikustea. • Teoria horren zaina gogoratzea/gogoratz gogoratzea/gogoratzen en lagundu lagundu diogu • Zain eta muin muin irakatsiko irakatsiko dizuet dizuet hori egitera/e egitera/egiten giten.. • Oso ondo ondo dakite dakite zakar zakar jokatzea/ jokatzea/jokat jokatzen. zen. • Katuka ibiltzea/ibiltzen ikasi zuen, zuen, zaina zaina apurtu apurtu zuelako. zuelako. • Noiz jarraitu jarraituko ko duzu duzu hori egiten/e egiten/egitek giteko? o? • Zeru Zerupeko peko gauzen gauzen izenak izenak ikastea/ika ikastea/ikasten sten hasi hasi da. • Orain ariketa egin/egiteko asmoa nuen. 6 Jarri aditz-izenak sortzeko atzizki hauek zein aditzen aurrean erabiltzen diren:

• -T (Z (Z) EN EN

• -T (Z (Z) EA EA

• -TZ) EKO

• -T (Z (Z) ERA ERA

252



EGIZU 2 




1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

22. FITXA: ADITZ TRINKOAK ORAINALDIAN (NOR)

1 Jarri aditzak orainaldian: orainaldian:

• Orain zu nirekin (etorri)

, baino atzo ez zenuen nahi.

• Une honetan neka-neka eginda (egon, gu) • Horiek eskean (etorri)

guregana.

• Hemen ni hotzak (egon) • Horiek nondik (ibili) • Zu ez (egon)

gaur? zuzen horrekin, ez da erruduna.

• Orain Elorriora (joan)

zuek.

• Zu bero (izan) zara, baina hotza (egon) • Horiek elkarri mokoka (egon) • Oraintxe (etorri, ni) 2

orain. itxaron iezadazu pixka batean.

Aukeratu aditz egokia. • Ni orain aspertuta nago/egoten naiz. • Beti joaten dira/doaz haiekin, oso lagunak dira. • Ni ez naiz ados egoten/nago ados zurekin inoiz. • Zu tarteka zoaz/joaten zara, ni oso gutxitan. • Hortik usain arraroa etortzen da/dator. • Ondo zabiltzate/ibiltzen zarete larunbatetan han. • Zuek eskutik helduta zatozte/etortzen zarete orain. • Gure erlojua atzeratuta ibiltzen da/dabil batzuetan. • Hemen ondo zaudete/egoten zarete orain.

3 Jarri aditz hauek orainaldian: orainaldian:

• Nindoan • Gentozen • Zihoazen • Nentorren • Zenbiltzaten • Nenbilen

K A T E K I R A

• Zindoazten • Zihoan • Zeundeten 4

Bete testu honetako hutsuneak ibili, etorri eta joan aditzak erabiliz: Gaur goizean oso goiz jaiki gara. Orain autobusean (joan) eta jende asko (etorri) . Ez dakit zergatik baina..., baina..., hara! Badakit gaur zer zer den. Oraintxe (joan) Ikerrekin hitz egitera. Leihoak zabalik (egon) autobus honetan, baina gaur egun arraroa da. Zer (egon) bazter horretan ezkutatuta? Zuek gurekin (etorri) , baina non (egon) mutilak? Bai, hor (joan) denak eskuak poltsikoan. Eta bazter horretan (egon) -ena, zer? Nondik (ibili) betikoak?






253

1 5

ARIKETATEGIA


Osatu taula aditz forma guztiak jarriz: JOAN

6

254

EGIZU 2

ETORRI

IBILI

EGON

Osatu taula aditz-forma guztiak jarriz: •

Ni ez nator bat zuekin ezertan ere.

•

Ni ez nago bat zuekin ezertan ere.

•

Nondik etortzen zara, bada? Mela-mela eginda zaude.

•

Nondik zatoz, bada?. Mela-mela eginda zaude.

•

Triste gaude, ez baitakigu nora egokituko zaigun joatea.

•

Triste egoten gara, ez baitakigu nora egokituko zaigun joatea.

•

Normalean non zaude, hor edo hemen?

•

Normalean non egoten zara, hor edo hemen?

•

Ados gaude zuek esan duzuenarekin, baina ez dio axola.

•

Ados gatoz zuek esan duzuenarekin, baina ez dio axola.

•

Orain gu ez gara ados esandakoarekin.

•

Orain gu ez gaude ados esandakoarekin.

•

Pozik dator zutaz hitz egiten, aurpegian igartzen zaio.

•

Pozik etortzen da zutaz hitz egiten, aurpegian igartzen zaio.

•

Txirrina jotzen ari dira, nor dator, bada?

•

Txirrina jotzen ari dira, nor etortzen da, bada?

•

Hortik etortzen da Peru, galdetuko diogu atzokoaz?

•

Hortik dator Peru, galdetuko diogu atzokoaz?

•

Horiek une honetan perretxikotan doazte.

•

Horiek une honetan perretxikotan doaz.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

23. FITXA: ADITZ TRINKOAK LEHENALDIAN (NOR)

Hutsuneak bete: • Zuek ikusi zintuztedan zintuztedanean ean etxerantz (joan) • Zertan (egon) • Nora (joan)

.

zuek ados gai horretan? Ane horrelako aurpegiarekin?

• Ni ez (etorri)

bat haren iritziarekin.

• Momentu hartan zezenak kaletik (etorri)

.

• Asper-asper eginda (egon)

kontu horrekin.

• Ni zure atzetik (joan)

jausi zinenean.

• Gure ondoan (egon)

zuek une horretan.

• Zein lekutara (etorri)

haiek hain pozik?

• Han (egon)

bitartean, ez zegoen arriskurik.


• Doaz • Zatoz • Noa • Zatozte • Gaude • Doa • Zaudete • Zaude • Dator • Goaz 3

Erantzun galderei: • Nora zind zindoazte oazten n kotxe kotxe eta eta guzti? guzti? • Non zeundet zeundeten en eserita, eserita, hainbeste hainbesteko ko hotza izateko? izateko? • Nora zindoazen hain kargatuta? • Norekin zeunden horretan ados?

K A T E K I R A

• Nondik zetozen haiek atzo goizean? • Norantz zindoazten hori gertatu zenean? • Non zegoen Edu igogailua hondatu zenean? • Nora zentozten korrika batean? • Non geunden gu hain triste? • Nora zihoan hura hain berandu?






255

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete itzazu testuko hutsuneak aditz trinkoak erabiliz ( etorri, joan, egon eta ibili ). ). -la Eder eta Ibon ikusi genituen. Ez (egon)

Aurrekoan kaletik (joan)

pozik itxuraz, baina nik ez nekien zergatik. Han (egon, gu)

oso

-la, bat-batean Ederrek liburu bat

hartu eta lurrera bota zuen. Ibon zur eta lur (egon)

Haiek ez omen (egon)

ados konturen batean, geroago jakin i zan nuenez. Instituturako Institutura ko autobusean (etorri, gu)

-ean, oso urduri (egon)

Ni Ederren ondoan (egon)

biak.

eta Eiderri erreparatu nionean, Ibon (etorri)

berarenganantz berarenganan tz erabat haserre . Halako batean, plausta!

belarrondoko itzela eman zion

eskua zabal-zabalik. 5

Osatu taula aditz trinkoa lehenaldian jarriz.

JOAN

6

ETORRI

IBILI

EGON

Berridatzi esaldi hauek lehenaldi trinkoan. • Gu egunero joaten ginen kiroldegira • Nondik etortzen ziren horiek batzuetan hain nekatuta? • Zuek ez zineten ados egoten horrelakoetan • Ni zuengana joaten nintzen nahi izaten nuelako • Oinez ibiltzen zirenean babak ateratzen zitzaizkien • Horrela ibiltzen baziren, erabat txarto amaituko zuten • Oso urrunetik etortzen zineten arratsaldero • Gu askotan egoten ginen taberna horretan • Zu ez zineten bat etortzen nik esandakoarekin • Gu sarri etortzen ginen horretaz hitz egitera

256






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

24. FITXA: ADITZ TRINKOAK ORAINALDIAN (NORK)

Hutsuneak bete:

• Guk ez (ekarri)

ezer zuentzat.

• Haiek denbora luzea (eraman) • Nork (jakin)

horretaz hitz egiten. aurtengo emaitzak?

• Zeinek (eduki)

horren gaineko ardura?

• Inork (jakin) ba

orduan ingelesez esaten?

• Erraz (eraman)

zuek orain zaku hori.

• Horiek hona (ekarri) • Ez (jakin)

zuek, baina norentzat dira? guk nori dagokion.

• Guk ondo (jakin)

baldintzak euskaraz.

• Nik ez (ekarri) 2

orain betaurrekoak jantzita.


• Zeinek dakizki/daki horren kantak? • Nork ekartzen du/dakar sakelakoa aldean orain? • Zuek normalean ez duzue edukitzen/daukazue edukitzen/daukazue astirik horretarako. • Non daramazue/eramaten duzue txartela? Ez dut ikusten. • Zeinek ekartzen ditu /dakartza urtero pastelak institutura? • Zuk hori dakizu/jakiten duzu, baina egia zein da? • Zuek oinetako modernoak daramatzazue/eramaten dituzue gaur. • Horiek isun galantak dauzkate/edukitzen dauzkate/edukitzen dituzte gaur egun. • Haiek askotan ez dakizkite/dituzte jakiten guztien izenak. • Hark ez darama/du eramaten pisu handirik, baina lagunduko diogu. 3

Osatu taula:

NOR/ZER

NORK

ADITZA

• Botika Botikahaiek bat eman nion nion,, ondo lo egin

.

• Nahi bagenuen, bagen uen, orde ordenagai nagailuz luz egin kalabazak

azterketa azte rketa..

• Zuk gzakuak u eraman ba

, askoz lehenago helduko

K A T E K I R A

.

• Norkingelesa eraman erama n gaur hond hondartza artzara? ra? • Badu Baduzue zue biha biharko rko ospa ospakizun kizunera era ? hizkuntza asko • Ekar kutxa kutx a horie horiek k hona honantz, ntz, ez ditu ditutt ikus ikusten ten eta. gorbata • Tont Tontorrer orrera a held heldu u aurre aurretik tik gu neka nekatuta tuta . tximak • Haiek libu liburu ru zaha zaharr guzt guztiak iak zakar zakarront rontzira zira bota . betaurrekoak • Ez salatu salat u gure aitar aitaren en lagun hand handia ia zelak zelako. o. dirurik • Mutu Muturr aurr aurrean ean jarri zizki zizkion on guzt guztiak iak bera berak k erama eraman n . etxerik



EGIZU 2 




257

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun galderei: • Zer daki daki horrek? horrek? (sekret (sekretu u harrigarr harrigarriak) iak)

• Nor dakarzu gaur bizikletan atzean? (lehengusina)

• Non dauzkazue gordeta atzoko ariketak? (inon ez)

• Zer daramazu hor ezkutuan? (gozokiak)

• Nork dakartza ur botilak? (nik)

• Hizkuntza asko dakizkizue? (ez)

• Badakarzue erlojurik gaur? (ez)

• Kotxea hondatuta daukazue? (bai)

• Zer dakite horiek egiten? (etxeko lanak)

• Guk orain denak dakartzagu? (ez)

5

Aukeratu erantzun zuzena: • Zuek ez dakizue/dakizk dakizue/dakizkizue izue horiek egiten. • Nik ez dakartzat/dakart ogirik ogitartekoak egiteko. • Haiek orain dakarte /dakartzate liburuxka guztiak. • Zuek arazo itzela dauzkazue/daukazue dauzkazue/daukazue esku artean. • Nik badakit / badakizkit nola egiten diren horiek. • Denbora luzea l uzea daramazue/daramatzazue daramazue/daramatzazue horren zain. • Zuek ez dakarzue/dak dakarzue/dakartzazue artzazue agiri guztiak. • Zer darabilzue/dar darabilzue/darabiltzazue abiltzazue buruan oraingoan? • Guk ez dakigu/dakizkigu horien arrazoiak zein diren. • Orain ez daukagu/da daukagu/dauzkagu uzkagu arrazoirik hori pentsatzeko.

258






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

25. FITXA: ADITZ TRINKOAK LEHENALDIAN (ZER-NORK)

Bete hutsuneak:

• Zuk momentu hartan ez (jakin)

zer egin.

• Nik orduan ez (eraman) • Zer (eduki)

sosik. gonbidatuei eskaintzeko?

• Buruko min handia (eduki) • Nork (jakin)

aurreko batean. hori inork baino hobeto.

• Nora (eraman)

hori ikusi zintudanea zintudanean? n?

• Hona (ekarri)

nik, nora bestela?

• Guk ez (jakin)

zer egin harekin.

• Zuek ez (jakin)

haien izenak.

• Bart gauean zeuek (eraman) 2

botak.

Aukeratu erantzun zuzena eta idatzi.

• Ez zekien/zekizkien zergatik joan zen hara. • Guk ez generaman/gen generaman/genekarren ekarren denbora luzea horretan. • Zuek zer zenuen/zeneukaten poltsan hain zaratatsua? • Orduan nik arrautzak nekartzan/nekarren nekartzan/nekarren baserritik. • Zuek bazenekiten/b bazenekiten/bazenekizkiten azenekizkiten zein ziren arauak. • Aldean genekarren/gen genekarren/genekartzan ekartzan zuek emandako argazkiak. • Guk bagenekizkien /bagenekien hizkuntza horiek. • Bazkalorduan zenez gero, tripa zorriak geneukan/geneuzkan. geneukan/geneuzkan. • Zer zeneraman/zeneramaten zuek poltsa txiki horretan? • Zuk ez zeneukan/zeneuzkan zeneukan/zeneuzkan lagunik parrandan ateratzeko. 3 Jarri aditz hauek lehenaldian: lehenaldian:

• dakigu • daramate

K A T E K I R A

• dauzkate • dakizkite • daramatzazue • daramagu • dakartzazue • dakartzate • dakizkigu • dakartzagu



EGIZU 2 




259

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taula. NOR/ZER

NORK

ADITZA

guk

Eraman

generamatzan

Jakin

nekizkien

haiek hura

haiek

gozokiak

ilobak

karpeta gorria

guk

zekarten Ekarri generaman

dena

Jakin zuek

pastela

zenekartzaten

zuk eta biok

Eraman

botilak

Eraman

hura 5

hark

neramatzan

Jakin

Bete hutsuneak. Erreparatu denborazkoei. • Haiek garai hartan ez (jakin)

ezer horretaz.

• Guk iaz (eduki)

astirik

• Egunero (eraman)

hori guztia amaitzeko.

lagunak institutura.

• Zer (eraman)

une hartan poltsikoan?

• Guk ez (jakin)

zer egin egoera haren aurrean.

• Atzo ez (eraman)

euritakorik institutura eta euri batean egon zen.

• Zer (eraman)

horiek nik ikusi nituenean?

• Guk askotan aldez aurretik (jakin)

galderak.

• Zertzuk (eraman)

poltsikoan eskatu zizutenean?

• Zuk batzuetan game-boy-a (ekarri) 6

zenekien

institutura.

Bete hutsuneak. • Nork (eram (eraman) an)

atzo erloj erlojua ua hond hondartz artzara? ara?

• Guk ez (jakin)

zer egin leku arrotz hartan.

• Zuek ez (ekarri)

ezer txango hartara.

• Hara guk (eraman)

ogitartekorik.

• Zeinek (jakin)

udaltzain guztien izenak?

• Gureak guk normalean (eraman) • Zuk jogurrak (eduki) • Film hori zuk ez (jakin) • Haiek ez (eraman) • Non (eduki)

260



askaritxo bat egiteko. norena zen. lekukorik bere ospakizun hartara. zuek aurreko egunean egindako lana?




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

26. FITXA: DEKLINABIDEA. KASU GRAMATIKALAK

Aukeratu erantzun zuzenak (nor/zer, nork/zerk): •

Gepardoa sabanako nagusia da.

•

Gepardoak sabanako nagusia da.

•

Urtebete igarotakoan kumeak ama uzten dute.

•

Urtebete igarotakoan kumeek ama uzten dute.

•

Askotan huts egiten du ehizan, harrapari gehienek bezala.

•

Askotan huts egiten du ehizan, harrapari gehienak bezala.

•

Geopardoaren atzaparrak ez dira erabat atzeragarriak.

•

Geopardoaren atzaparrek ez dira erabat atzeragarriak.

•

Jirafek jaten dituzten hostoak hezeak dira.

•

Jirafak jaten dituzten hostoak hezeak dira.

•

Jaio berritan «txikitxoak» ia 2 metroko altuera dauka.

•

Jaio berritan «txikitxoek» ia 2 metroko altuera dute.

•

Jirafek zutik lo egiten du.

•

Jirafak zutik lo egiten du.

•

Ostruka txikiak denak batera hezten ditu taldeak.

•

Ostruka txikiek denak batera hezten ditu taldeak.

•

Gizakiak ezin etxekotu ahal izan du zebrak.

•

Gizakiak ezin etxekotu ahal izan du zebra.

•

Beren elikagaiak osorik irensten dituzte ostrukak.

•

Bere elinkagaiak osorik irensten dituzte ostrukek

2 Osatu taula hutsuneei dagokien deklinabidea jarriz (-a/-ak/-ek):

(Ostruka) ………………

(musker) ………………

jaten dituzte

(Zebra) ....................

(lehoi) ………………

izutzen ditu

(Sai) ……………..

Adi

daude

(Marabu) …………..

itxura (berezi) ………………

du

(Bufalo) ……………

Afrikan

bizi dira

(Animalia) ………………

Zuhurra

da

(Basurde) ………………

kolore (gorrizta) ………………

du

(Hiena) ……………..

itxura (isekari) …………

dute

(Antilopea) …………….

talde handitan

ibiltzen da

(Gazela) ……………..

gauez

jaten du






K A T E K I R A

261

2 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor/ nork):

• Lehoi

da taldeka eh ehizatzen duen fe felido bakarra.

• «A «Ani nima malilien en er erre regge» de deri ritz tzon on • Sa Sark rkin in

hand ha ndit itas asun unez ez be bete tetz tzen en du du ber beree err erreege gettza za..

bere be re es espa parr rrut utik ik ur urru run n ge gera ra da dait itez ezen en,, eg egun undo doko ko or orro roak ak eg egit iten en di ditu tu..

• Hal Halaa ere ere,, alf alfer er hu huts tsak ak di dira ra et etaa leh lehoi oi • Kume

ilezko bolatxo

dirudite hasieran.

• Es Espa parr rrua uan n ag agin intz tzen en du duen en le leho hoii ar • Ja Jaio or orduko el elefante • Ber Beree bur buru u • Belarri

bert be rtat atik ik eg egoz ozte ten n di ditu tu le leho hoii ar ga gazt ztee ko kosk skor ortu tu

100 ki kilo ba baino gehia iaggo pis pisaatzen du du.

meha me hatx txat atur urik ik se sent ntit itze zen n bad badu, u, ez du za zala lant ntza zari rikk aur aurka kari riar arii aur aurre re eg egit itek eko. o. , handiak ez ezik, bereziak dituzte.

• Batzuetan elefante • Bere tronpa • Letagin 4

egun eg unea ean n hog hogei ei ba batt ord ordu u ema emate ten n dit dituz uzte te lo lota tan. n.

letaginen laguntzaz baliatzen dira jaki

aurkitzeko.

bi «hatz» bizkor dauzka bukaeran. izatez bolizko hortz

(ebakortz

) dira, oso garatuak.

Inguratu zuzena den aukera (zer/nor, zerk/nork):

• Errino Errinozero zeroak/Er ak/Errinoz rinozeroek eroek oso oso larru lodia lodia du. • Txaka Txakall arrunta/arr arrunta/arruntak untak basamort basamortua ua du gogoko. gogoko. • Kume bakoitza/ bakoitza/bakoi bakoitzak tzak bere amarekin amarekin geratzen geratzen da hasieran. hasieran. • Antilopeek/Antilopeak kolpe galanta/galantak ematen dizkio aurkariari. • Babuin Babuinoek/ oek/Babuin Babuinoak oak ikaragarriz ikaragarrizko ko indarra indarra dute. • Ñuak/ Ñuak/Ñuek Ñuek joan-etor joan-etorri ri luzea/luzeak luzea/luzeak egiten egiten dituzte. dituzte. • Ñuak/ Ñuak/Ñua Ñua arerio arerio gaiztoena gaiztoenakk hienak/hien hienak/hienaa ditu. • Sabana Sabanako ko animalia animalia guztiek/ guztiek/ guztiak bezala, bezala, izukorrak izukorrak dira. dira. • Arant Arantzurde zurdeak/Ar ak/Arantz antzurdea urdea egundoko arantzak/ara arantzak/arantza ntza dauzka. • Hurbil Hurbildutak dutakoo dromedarioak/d dromedarioak/dromed romedarioe arioekk ez zeuka zeukaten ten ilerik. • Fenek Fenekoak/F oak/Feneko enekoek ek itxura itxura atsegina atsegina duela esan esan digute. • Umald Umaldii bat izate izaten n du emea/em emea/emeak eak urteko. urteko. • Hanke Hanketan tan orban orban beltzak beltzak dituenak/di dituenak/dituena tuena 18 kilo kilo ditu. • Bota Botatzen tzen badute, badute, antilopeak/an antilopeak/antilope tilopeek ek bere lekura bueltatzen bueltatzen da.

262






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor, nori, nork): • (Hura)

ni ez ninduen jo aurreko batean, erori egin nintzen.

• (Emakumeak) • Zein (laguna)

askotan gertatzen zaizkie horrelako istriputxoak. kontatu zenion jazotakoa?

• Gure (auzokoa)

lehengoan ezezagun batek txirrina jo zion.

• Oso ondo jotzen omen du (Ane) • (Bidaia)

mila euro inguru balio omen du.

• Zein (baseliza) • Nire (oihua) • (Lehiaketa) • Gure (osabak) 2

dauzka horrelako arkuak leihoetan? lapurrak izutzeko balio izan zuen. luze joko omen dute. ez zaie batere gustatzen bisitan joatea.

Aukeratu erantzun egokia (nori): • Zein (ikas (ikaskide) kide) • Hork Horko o (lanp (lanpara) ara) • (Es (Eskol kola) a)

eskatuko eskat uko diozu lagun laguntzeko tzeko?? bonbillak bonb illak falta zaizk zaizkie. ie. bi igo igogai gailu lu jar jarrik riko o diz dizkio kiote. te.

• (Eliz (Elizak) ak)

ez dizk dizkiete iete teilat teilatu u belt beltzak zak jartz jartzen. en.

• Zuen (anai (anaia) a) • Hain Hainbat bat (pert (pertsona sona)) • Edoz Edozein ein (lagu (lagun) n) • Haie Haiek k ez dakit dakite e (zein (zein)) • Orain (komu (komunak) nak) • (Prakak) 3

biolina.

parte part e hart hartzeko zeko esan genio genion. n. gustatu gust atu zaie nik egind egindako ako margo margolana lana.. ezin diozu esan gerta gertatuta tutakoa. koa. eman boto botoa. a. kristalezk krist alezko o konk konketak etak jartz jartzen en dizk dizkiete. iete. petatxoak jarriko dizkie Anek.

Osatu esaldiak parentesien artekoak deklinatuz: • (Nes (Neskak) kak) • (Den (Denda) da)

ez daki dakite te zer ordu ordutan tan joan joan.. ez ditu dituzte zte gaur zab zabaldu alduko. ko.

• Guk ez dieg diegu u (and (andreak reak)) • Gur Gurii (bid (bidaia) aia) • (Kro (Kroazia azia))

K A T E K I R A

den-den den -dena a kont kontatu. atu. osoa gare garesti sti ater aterako ako zaig zaigu. u. ez da lurr lurralde alde men mendits ditsua. ua.

• (LLe (LLeida) ida)

katedral kate dral erro erroman maniko-g iko-gotik otikoa oa dau dauka. ka.

• (Mar (Martorr torria) ia) • (Lur (Lurra) ra)

edarii alko edar alkohold holduna unak k usa usaingo ingozatz zatzeko eko bali balio o dut dute. e. ez du hori egit egiteko eko bali balio o izat izaten. en.

• (Su (Sudur durtalo taloa) a) • (Tol (Toluen uenoa) oa)



sudurm sud urmotza otza ere esat esaten en zaio zaio.. sendaga sen dagaiak iak pre prestat statzeko zeko bali balio o dut dute. e.




263

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taula berbak deklinatuz (nori):

NORI

singularra

plurala

mugagabea

TXAKUR LEIHO BIDAIA KOMUN EME AMA TXIKI ZORU AHUL TABERNA

5

Inguratu erantzun zuzena (nor, nork, nori): • Nik zein adiskideri/adiskideari konta diezaioket gertatutakoa? • Zuk andreari/andreri opari ederra egin diozu. • Komunek/Komunak ez daukate leihorik etxe horretan. • Tabernariei/Tabernariri ez diete isunik jarri oraingoan. • Txaletek/Txaletak ez ditu hainbeste balkoi. • Atzo Mungiako bati/bateri etxea kiskali zitzaion. • Zuk diozun txaletari/txaleti teilatu horia jarri diote. • Ugazabei/Ugazabeei saldu zien autoa. • Amaginarrebak/Amaginarreba ondo moldatzen saiatu zen, baina... • Osabek/Osabak ez dute inoiz ikusi mutil horrekin.

264






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak deklinabide atzizki egokiak jarriz. • Zein (proteina)

du esneak?

• (Elikagai)

proteinarik badu, kolore horiko prezipitatua sortzen da.

• Hainbat (esperimentu) • (Ur)

egin ditugu institutuko laborategian.

izaki bizidunen funtzionamen funtzionamendurako durako funtsezko osagaia da.

• Zein elikadura (mota)

lagundu ahal dizu argaltzen?

• Zenbat (kilo)

hartu zenuen aurreko batean?

• Pertsona (guztiak) • (Hainbat)

zoriontsu bizi nahi dute. ez dakite zer egin lagunak izateko.

• Beheko (informazio)

ez du ezertarako balio izango.

• Zein (ezaugarri)

azpimarratuko zenuke elikagai honetaz?

• (Lehengai)

garrantzi handikoa da sukaldean aritzeko orduan.

• Horrela janda (organismo) 2

ondo funtzionatz funtzionatzen en du normalean.

Bete ezazu taula deklinabideak jarriz. singularra nor

Etxe…

nor

Taberna…

nor

Aran…

nor

Lur….

nork

Emakume…

nork

Eliza…

nork

Gizon….

nori

Plater….

nori

Eme….

nori

Neska….

nori

Komun…

nori

Zahar…..

plurala

mugagabea

K A T E K I R A

3 Jarri erantzun zuzenak (nori).

• Zein (janari) • (Txitxirio)

ez zaie azukrerik bota behar.

• (Gaixotasun) • Edozein (pertsona) • (Taldea)

aurre egiteko oso beharrezkoa da ondo jatea. ezin diozu dieta hori jarri. adierazi behar izaten diogu hausnartu hausnartutakoa. takoa.

• Zenbat (gazte) • Zenbat (sukaldari) • Orain arte (egindako) • (Gorputz)

botako diozu gatza?

jarri diete dieta bera? entzun diezu errezeta hori? eutsi behar diogu. energia emango dion erregaia eman behar zaio hotza egiten duenean.

• Elikatzeko baliagarri den edozein (substant (substantzia) zia) 

elikagaia deitzen diogu.




265

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Deklinatu ondoko hitzak (nor, nori, nork, mugagabean). • Sagar • Onddo • Granada • Aran • Elikagai • Mahats • Koipe • Zuku • Arroz • Indaba • Garratz • Ilun

5

Aukeratu erantzun zuzena. • Umeek/umeak gu ez gaituzte ikusi elurretan. • Bazkalosteek /Bazkalosteak oso dibertigarriak izaten ziren. • Auzokoak/Auzokoek egunero agurtzen gintuzten. • Guk/Gu ez genuen zoriondu ez genekielako zein egun zen. • Zuri/Zu ez zintuen eraman bere moto berrian. • Aitona/aitonak gonbidatu zituen Enekok, amama/amamak ez. • Zein autori/autoari jarri zizkioten eserleku horiek? • Piratari/Piratei buruzko filmak gustatzen zitzaizkion. • Ez genien zuon lagunei/lagunari eskatu horrelakorik. • Zein etxek/etxe ez du teilatu beltza?

6 Jarri deklinabide mugagabea mugagabea (lekuzkoak: non, nondik,….) nondik,….)

Nor

Zeiin taberna Edozein orube Hainbat pinudi Zenbat baso Makina bat leku Ze

Zein Ze in har aran an

Zenb Ze nbai aitt zuh zuha ait itzz

Non Nongoa Nondik Nora Norantz Noraino

266






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

29. FITXA: DEKLINABIDEA. BIZIDUNAK

Hutsuneak betek:

• Irakasle (berria)

konfiantza handia dugu.

• Zooko lehen (animalia)

heldu zirenean, argazki makina atera zuten.

• Zein (auzoko)

joko zenuke laguntza eske?

• Anbulantziak Anbulantziakoak oak (mendigoizalea) • Bere (ikasleak)

ailegatu zirenean hilda zegoen.

jarri du horrek lanaren ardura osoa.

• Hori guztia osaba (zena)

ikasi genuen.

• Karpinean ez ginen (zebrak) • (Zein)

jaso duzu azken gutuna?

• (Zu)

jarri nuen konfiantza eginkizun horretarako.

• (Haiek) 2

heldu.

jaso genuen usadio hori.

Asmatu esaldiak deklinabide hauek erabiliz:

• gu (re) gandik

• animaliengana

• etxekoarengan

• berriarengana

• gurasoengand gurasoengandik ik

• auzokoarengan auzokoarengana a

• helduengan K A T E K I R A

• anaiengan

• zuongandik

• amamarengana

• zugan



EGIZU 2 




267

2 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu zuzena eta bete hutsunea. •

etorri zenean negarrez zegoen. (zuregana/zu (zuregana/zurengana) rengana)

• Guk ez genuen

horrelakorik espero. (haiekgandik/ haiengandik)

•

urrunduz gero, ondorioak latzak izaten dira. (lagunengandik/ (lagunengandik/lagunenkand lagunenkandik) ik)

•

jo behar izan zuten auzia argitzeko. (epailea/ epailearengana)

• Hobe duzu

joan. (medikurenera/ medikuarengan medikuarengana) a)

• Beti izaten dute konfiantza handia •

jo genuen gure arazoa kontatzera. (hainbatetara/ (hainbatetara/hainbatengan hainbatengana) a)

• Bere izeba

4

(Aintzanerengana/Aintzan (Aintzaneren gana/Aintzanerengan) erengan)

oso aholku onak jaso zituen. (hurarengand (hurarengandik/harengandik) ik/harengandik)

•

jarritako konfiantza kontuan hartzekoa da. (horiengandik/ (horiengandik/horiengan) horiengan)

•

abiatu ginenean poz-pozik jarri zinen. (zu (re) ganantz/zu (ren) ganantz)

Osatu taula:

norengan

ERAKUSLEAK

norengana

norengandik

norenganantz

norenganaino

HAU HORI HURA HAUEK HORIEK HAIEK

5

Bete hutsuneak deklinabide egokia erabiliz. • Traumatologo • Luis

bazoaz, konta iezaiozu gertatutakoa.

• Zein

jarriko zenuke horrelako erantzukizun erantzukizuna? a?

• (Poltsak)

heldu zenean, ez zuen barruan begiratu. (noraino)

• Zein atari

jarri dituzte kartel horiek?

• Zenbat gazte • Liburu

jo zuten horren bila? ateratako informazioa omen zen.

• (Gurasoak) • Zein

jasotako heziketa hori da. joango zarete gero abestera?

• Apartamentu

268

joan behar izan genuen azkenean.



hurbildu zirenean ez zegoen inor ere.




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Hutsuneak bete:

• Zure lagun (horiek, nork) • (Hau, norengana)

joko bazenu, ezagutuko zenuke.

• (Hauek, norekin)

ez zekiten zer egin.

• Leku (hura, nondik)

korrika ateratzen ikusi genituen.

• (Zein, norengan)

duzue konfiantza osoa?

• Gaztelu (hori, nora)

hurbildu ginenean bi txakur zeuden.

• Gizon (hori, norengandik) • Leku (hau,nongo)

joango gara aurki, udaberrian gaude-eta.

• Zinegotzi (hori, norengan)

jarri dute ardura hori.

Aukeratu zuzena eta idatzi.

• Zein (lagu (lagun) n)

joko zenu zenukete kete lagu laguntza ntza eske eske??

• (Ni)

etorri dira gaur goizean.

• Haiek (zuek)

dute konfiantza handia.

• Zein (andereño)

joango zinateke hori galdetzera?

• Liburuzain (hori)

asko ikasi genuen txikitan.

• Eskola (hori)

joaten ginen bost urterekin.

• Basoan geundela (gu) • Lehengoan (zuek)

3

entzun zuten hori guztia. zarata itzela da.

• Baso (hori)

2

ez dakite ezer honetaz.

orein bat hurbildu zitzaigun. ez nintzen joan lotsagatik.

• Gure amama (zena)

ipuin asko ikasi genituen.

• Zuon amak (horiek)

jo zuen laguntza eske.

Osatu taula deklinabidearekin.

ERAKUSLEAK

DEKLINABIDEA

HAU

NORK

HORI

NORENGANA

HURA

NORENGANDIK

HAUEK

NORI

HORIEK

NORENTZAT

HAIEK

NOREKIN

HAU

NORENGAN

HORI

NORENGANA

HURA

NONDIK

HAIEK

NONGOA



EGIZU 2 


K A T E K I R A



269

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak ondoko zerrendako hitzekin. alkatearen alkat earengana gana herri herrikoen koengana ganaino ino Miren Mirenenga engandik ndik horre horrengan ngan abok abokatu atu on bate batengan ngana a ugazabarengana lehengusuarengandik jokalariengana harengandik •

jaso nuen iritzi bera.

• Txakur txiki hori • Epailea

joan da korrika. joan zen korrika.

•

jaso zuen eskutitzean ez zekarren ezer horretaz.

• Berri hori berehala heldu zen • Andereño

. ikasi genuen hori.

•

joan beharko zenukete.

• Adiskide

dut konfiantza gehien.

• Ezer nahi baduzu, zoaz 5

270

.

Inguratu deklinabide egokia kasu bakoitzean. •

Zuengana joan ginenean beranduegi zen.

•

Zuekgana joan ginenean beranduegi zen.

•

Gugandik ikasitakoa erabili zenezake edozein unetan.

•

Guregan ikasitakoa erabili zenezake edozein unetan.

•

Nirengan jarri duzuen konfiantza kontuan hartuko dut.

•

Niregan jarri duzuen konfiantza kontuan hartuko dut.

•

Aurrekoan mutil horrenganaino hurbildu zen txakurra oso arriskutsua zen.

•

Aurrekoan mutil horretaraino hurbildu zen txakurra oso arriskutsua zen.

•

Edurnegandik Edurnegan dik jasotako gutunak oraindik irakurri gabe ditut.

•

Edurnerengan Edurneren gan jasotako gutunak oraindik irakurri gabe ditut.

•

Ordu honetan guganaino heltzen den zarata betikoa da.

•

Ordu honetan gutaraino heltzen den zarata betikoa da.

•

Lagunanganantz Lagunangana ntz abiatu zenean laban egin eta hezur bi apurtu zituen.

•

Lagunenganantz Lagunengana ntz abiatu zenean laban egin eta hezur bi apurtu zituen.

•

Etorritakoarengana Etorritakoarengan a hurbildu zenean dirua eman zion.

•

Etorritakoarengan hurbildu zenean dirua eman zion.

•

Haiengandik jasotako heziketa ez zen edozelakoa.

•

Haiengan jasotako heziketa ez zen edozelakoa.

•

Gurasoetatik jasotako dirua denbora gutxian gastatu zuen.

•

Gurasoengandik Gurasoengand ik jasotako dirua denbora gutxian gastatu zuen.

•

Biltegi horietatik ateratako materiala egoera onean zegoen.

•

Biltegi horiengandik ateratako materiala egoera onean zegoen. 




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

31. FITXA: DEKLINABIDEA

Bete hutsuneak (nor, nori, nork): • (Nor)

esan dizu zuri zer egin?

• (Zein)

esango zeniokete zuek horrelako gezurra?

• (Zein)

daki igurtziak ondo ematen?

• Zuek ez diozue (auzoko)

kontatu hemengo arazoa.

• Horko (horiek)

ez zaie ahaztu ezer?

• (Zuek)

bokata ekartzea komeni zaizuela uste dut.

• Zenbat (kiroldegi)

ez dauka saunarik?

• Hemengo (jende)

ez daki zer den Internet.

• Zuen (lehengusu)

ez diozue esan jazotakoa.

• Zein (senide) 2

ez diozue kasu hori kontatuko?

Zerrendatik zuzenak aukeratu eta bete hutsuneak. horiekin medikuarengana konketara ugazabarengan ugazabarengan zuengan animaliarenganaino tabernarirekin lagunengana osabarengana horrengandik •

ez gara fidatzen batere.

•

jarri dugu konfiantza guztia.

• Neska

gutun asko jasotzen zituen.

• Zein

hurbildu zen parke natural horretan?

• Nire

joaten naizenetan diru asko ematen dit.

•

jarri zuen erantzukizun osoa.

•

joan zen odola ikusi bezain pronto.

•

joan zen eskuak garbitzera.

•

jotzen dute arazoak dituztenean.

• Nik ez dakit zein 3

eztabaidatu duen.

Osatu perpausak hitz hauekin. • Liburutan K A T E K I R A

• Lagunekin • Horrengan • Basoetan • Amamari • Neskarengana • Niregan • Eskoletatik • Lurrez • Menditaraino






271

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Zuzendu deklinabide okerrak. • Nik zurenkin ez nintzateke oso urrun joango. • Horiek guztiak nirentzat ekarri ditut. • Nire lagunengana oso konfiantza handia daukat. • Zein etxean aurki dezakezu horrelakorik? • Eramango dizkidazu guzti horiek? • Zuk neskeei ez diezu ezer esan atzokoaz. • Mendietaz hitz egitea oso gustuko du. • Zein eskoletan ikasi zenuten txikitan? • Alderdi horretakoa dela uste dut. • Amamaren etxen bizi ziren txikitan.

5 Osatu taula singularrean eta pluralean jarriz.

SINGULARRA ETXE

PLURALA

NON

LEKU

NONDIK

IKASLE NORENGAN UME

NORENGANDIK

INSTITUTU NORI JOLASTOKI NORA HURA

NORAINO

HORI ARBOLA BERRI

NON NORA

NORENGANA

6 Bete hutsuneak.

• Zein

esan dio honi ez dela horrela?

• Zein liburu • Gure bizilagun • Gure

ez zitzaien kolorea gustatu. ez dute batere konfiantzarik.

• (Hauek)

ez dugu ezer aurkitu.

• Nire

ez du ezertarako balio izan.

• Gu

ez zigun deitu berandu zelakoan.

• Zein katu

ez ditu begi handiak?

• Zein museo • Haren etxe

272

jarri diozue forro beltza?



ikusi zenuten margolan hori? ez dugu inoiz emakume hori ikusi.




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

32. FITXA: DEKLINABIDEA. IZENORDAINAK

Deklinatu izenordainak. • (Gu)

ez diogu ezer aipatuko (haiek, nortaz)

• (Ni)

ez didate eramango paper hori etxetik.

• Zuek (gu)

ez gaituzue ikusi gaur goizean kalean.

• Haiek (ni)

ekarri dituzte opariak.

• (Bera)

hitz egin zuten luzaroan.

• (Zu)

etorri zitzaizunean ez zenekien ezer ere.

• (Haiek)

bizi dira hemendik hurbil.

• (Gu)

ikasi omen zuten hori.

• (Zu)

joango dira laguntza eske hurrengoan.

• Gure izebak (zuek) 2

.

ez zuen ezer ekarri.

Berridatzi gaizki deklinatuta dauden izenordeak. • Guei buruz ez omen zuten ezer entzun. • Haretaz ezer gutxi omen dakite. • Hari ez zioten ezer kontatu. • Gurengana etortzen direnean ezetz esango diegu. • Niregandik ikasi zituzten opari horiek. • Zueri ez zitzaizuen ondo irudituko gertatutakoa, ezta? • Zurengan ez daukagu batere konfiantzarik une honetan. • Ni zuei ez nizuen oparirik egin zuen urtebetetzean. • Harek ez daki goragale naizela haurdun nagoelako. • Haieri buruz makina bat gezur entzun genituen sasoi batean.

3

Osatu esaldiak deklinabide egokia erabiliz. • Gu

esan behar izan genion prezio osoa.

• Ama

joan zitzaion diru eske.

• Gure le lehengusuaren lagun • Zure etxeko • Eduren izeba • Irene

K A T E K I R A

dauzka hi hirukiak.

jaso nituen mehatxu horiek. erosi zituen telebista bi. gertatu zitzaion kontatutakoa.

• Eneko

erosi genituen boloak.

• Amaia

joan zen ikusi bezain laster.

• Zure

heldu zen lasterketa hartan.

• Zu Zuen kotxe



hurbildu zen gasolina eske.




273

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun hurrengo galderei. • Nork esan zizuen etxera joateko? (zuk) • Zeini kendu zizkioten hiru hagin ukabilkada batez? (gu) • Norengana heldu gaitezke horrela hasten bagara? (zuek) • Norengan jarri zuten itxaropena lan hori egiteko orduan? (zu) • Norenganantz abiatzen dira txakurrak jan usaina igartzean? (zuek) • Zeinek esan dizue hori ez dela horrela? (zu) • Zeinengandik jaso zenituen mehatxu horiek? (ni) • Zeinek eman zizuen baimena horretarako? (gu) • Norentzat ekarri dituzue hainbeste liburu? (haiek) • Zeinengana joko zenuke laguntza eske hilzorian bazeunde? (zu)

5

Osatu taula. deklinabidea

274

etxe

non

lagun

norengan

auto

nongoa

izeba

nori

isil

noren

berri

nondik

kamioi

nora

haran

noraino

lur

norekin

andre

norengana

katu

norenganaino

zor

nor

kiosko

norantz

taberna

nori

ama

nork

 EGIZU

singularra

plurala

Mugagabea

2  FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA EDITORIALA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L.



2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Zuzendu oker daudenak. • Zein ikastolek antolatuko du ibilaldia? • Hainbat tokietan egon ginen oporretan. • Guk ere saiatu ginen hori lortzen. • Mutiletaz hitz egiten ari dira. • Lekuaz aldatuko duzue. • Zein jatetxetan bazkalduko duzue? • Aurreko jaian joan ginen elkarrekin. • Biek baietz esan dute; lauk ezetz. • Zenbat institutuek daukate alarma? • Gure eskolazainek ez daki ingelesez

2

Bete hutsuneak parentesi arteko hitzak deklinatuz. • (Adiskide)

intxaurrak ekarri dizkiegu Gipuzkoatik.

• Benetan asko ikas daiteke (film) • Ez dakit zein ordu den, (erloju)

ez daukat-eta.

• Osabak ez du (auto)

ekarri.

• Xabier (Mendigun)

itzulia da eleberri hori.

• Benetan oso kezkaturik gaude zuon (egoera) • Edozein (pertsona)

balia zaitezke horretarako.

• Hiru (aste)

buruan amaituta izango duzue lan hori.

• Luzaroan egon ginen (eguzki) • (Haginlari) 3

atzo. joan beharko dugu aurki.

Osatu taula. Hitza

deklinabidea

leiho

non

ardi

norengana

leku

nondik

olagarro

noren

ilun

nongoa

lur

nora

hagin

zeri

arbola

zerk

mehe

noraino

zuhur

norengan



singularra

plurala

mugagabea


K A T E K I R A



275

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu erantzun zuzena. • Nire amaz/amez zerbait esan didazu? • Ikerretaz/Ikerrez hitz egiten ari ginen. • Zer diostazu gure Ane Mirenez/Mirenetaz. • Zein eraikinaz/eraikinez ari zineten? • Liburu bat idatzi i datzi dute Euskal Herriko mendiez/mendietaz. • Horretaz/Hortaz nahi duzuna esan zenezake. • Zeinez/Zeinetaz ari zarete oraingo honetan? • Hitzaldi bat emango dute ahozko literaturez/literaturaz. • Karmenez/Karmenetaz ezer gutxi kontatu didate. • Hartaz/Haretaz ba omen zuen zer edo zer esateko.

5

276

Markatu zuzen dagoen esaldia. •

Zein arazorengatik zaude hain kezkatuta?

•

Zein arazoengantik zaude hain kezkatuta?

•

Zein bidetik hel gintezkeen askoz arinago ez dakit.

•

Zein bidetatik hel gintezkeen askoz arinago ez dakit.

•

Bere argitasuni esker ateratzen ditu horrelako notak eskolan.

•

Bere argitasunari esker ateratzen ditu horrelako notak eskolan.

•

Zenbat laguni ahaztu zaie gaur txartela ateratzea?

•

Zenbat lagunari ahaztu zaie gaur txartela ateratzea?

•

Izeba deitu du bihar bere etxera bazkaltzera joateko.

•

Izebak deitu du bihar bere etxera bazkaltzera joateko.

•

Horiek antzinako denborako kontuak omen dira.

•

Horiek antzinako denboraren kontuak omen dira.

•

Ez ginen luzaroan egon eguzkitan.

•

Ez ginen luzaroan egon eguzkian.

•

Hain haserre geunden, ez baikinen geure buruaren jabeak.

•

Hain haserre geunden, ez baikinen geure buruaren jabe.

•

Ez ginen gutxi nekatu egunaren zehar.

•

Ez ginen gutxi nekatu egunean zehar.

•

Eneko Josu atzean jarri zen lehengoan zinean.

•

Eneko Josuren atzean jarri zen lehengoan zinean.

•

Bertan geunden guztiok izan genuen aukera ikusteko.

•

Bertan geunden guztiek izan genuen aukera ikusteko.






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak NORI deklinabidea erabiliz. • Zure (beroki)

botoi bat falta zaio.

• Hainbat (lagun)

esan nien etortzeko.

• Zein (tabernari)

jarri diote isuna?

• Gure (gelak)

gortinak jarriko dizkiegu.

• Zenbat (telebista)

falta zaie kable hori?

• Edozein (eskola)

ezin diote horrelako dirutza eman.

• Jende (asko)

gustatzen zaizkio film horiek.

• Egindako (tarta)

azukre eskasa ipini zenioten.

• (Utzitakoak) • (Gu) 2

ez zitzaien orririk falta. ez digute ezer aipatu horretaz.

Aukeratu NORK deklinabide egokia. • Zuon gelak/gelek ez dauka leihorik. • Hainbat kafetegiak/kafetegik ez dute bi sarrera. • Sarrerak/Sarrerek ez dute balio hori jartzeko. • Gure sakelari/sakeleri zulo bat egin zaio. • Emakumeei/Emakumei horrelakoak gertatzen zaizkie. • Umeei/Umeari zer esan diozu gaur goizean? • Politikariari/Politikariei ez zaio jaramon handirik egin behar. • Zenbait teilatuari/teilaturi teila berdea jarri nahi diete. • Bilobei/Bilobari beti egiten dizkio opari xelebreak. • Hainbat kontuari/konturi egin beharko diozue aurre.

3

Osatu taula. Hitza

deklinabidea

gor

NOR

ahul

NORI

estu

NORK

gozo

NOR

gazi

NORI

heze

NORK

gertu

NOR

m in

NORI

labe

NORK

zuhur

NOR



singularra

plurala

mugagabea


K A T E K I R A



277

2 4

ARIKETATEGIA


Osatu esaldiak deklinabideak jarriz. • Ikerne

egin dizuen proposamen

ondo deritzogu.

• Ni

ez nekien Aramaion bizi zinenik.

• Gu

gaur ezin gaitezke horraino joan kotxe barik.

• Lehengoan zu • (Hori)

esan bezala abiatu ginen gu…. ez du balio. Zer diozu zu

• Zuen lagun

?

goiz etorri ezik, leku barik geldituko dira.

• Gogoko zait zu • (Hura)

5

EGIZU 2

on egin badizut, benetan. ni

horrela egiten irakatsi zidan.

• Gu

ez dugu inolaz ere etsiko.

• Zu

ez zaude gustura gure artean, ala?

Zuzendu ezazu testu hauetan oker dagoen deklinabidea. Euskaldunek banatuta agertu ohi dira bere historia luzean zehar. Orografia menditsuek komunikabidea Euskaldunek zaildu ditu eta honekin batera, haran bakoitza gorde izan duen nortasuna eta autonomia maila garaia laguntza bikaina eman diete puskatze indarrari.

Aurreko testuan egileak Euskal Herriaren zatiketaz ari da eta zatiketa horretan eragin duten hiru arrazoiak aipatzen ditu. Hori badu eragina hizkuntzaren zatiketan. Hizkuntzaren zatiketan eragiten duten indarrari nola esaten zaie?

6

Bete hutsuneak (nor-nori-nork). • (Herritar)

ez da izaten horrelakoa.

• (Herritar)

ez du horrelako botererik.

• (Herritar)

ez dakite zerbitzu horiek erabiltzen.

• (Herritar) Zein • (Herritar) Edozein

ezin du parte hartu.

• (Alkate)

ez dute horretan erantzukizunik.

• (Alkate)

beste herri batekoa izan daiteke.

• (Alkate)

ezin du aurrekontua horretarako erabili.

• (Alkate) Zenbat

joan ziren biltzarrera?

• (Alkate) Zenbait

ez dituzte horrelakoak babesten.

• (Eliza)

enparantzaren ondoan egoten da normalean.

• (Eliza)

ez dute izaten graffitirik.

• (Eliza)

neoklasikoak izan ohi dira paraje honetan.

• (Eliza) Makina bat

278

ez da joan bozkatzera?



ikusita nago Euskal Herrian.




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

35. FITXA: DEKLINABIDEA. LEKU-DENBORAZKOAK / A ITSATSIA

Bete hutsuneak. • Badakizu, (kanpo)

uso, (etxe)

• Hilak (lurpe)

, hilak (ase)

• Bere (kale)

joan izan balitz, ez zitzaion ezer gertatuko.

• Gaur egungo (etxe)

ez omen dira lapurrak horren erraz sartzen.

• (Anboto)

joango gara elurra denean.

• (Geltoki)

heldu zenean konturatu zen okerraz.

• (Telebista)

euskara ez omen dute egiten kalean.

• (Busturia)

joan omen ziren eguzki-erlojua ikustera.

• (Institutu)

zetorrela, laban egin zuen.

• Zein (denda) 2

erosi duzue koaderno hori?

Osatu taula singularra, plurala eta mugagabea jarriz. Deklinabidea

3

otso.

institutu

Non

jantoki

Nondik

ikasgela

Nora

komun

Noraino

bus

Nongo

Derio

Norantz

orrialde

Non

haran

Nondik

zinema

Nora

lantegi

Noraino

zoru

Nongo

tren

Non

Ea

Nondik

lur

Norantz

singularra

plurala

mugagabea

izen berezia

K A T E K I R A

Osatu erakusleak deklinatuz: • Azok Azoka a (hori (hori))

txerrama txer rama bat zozk zozketatu etatu zute zuten. n.

• Pata Patata ta biltz biltzeko eko makin makina a (hur (hura) a)

omen zen gurp gurpiltxoa iltxoa..

• Nekazaritzako lanabesak dendatzar (horiek) • Erla Erlauntz untza a (hor (hori) i)

erosten dituzte.

produkzio prod ukzio hand handia ia ater ateratzen atzen dute dute..

• Jana Janari ri kont kontzent zentratu ratua a zaku (hau (hau))

da.

• Mert Mertxikon xikondo do (hau (hauek) ek)

zomorro zomor ro ugari ibilt ibiltzen zen dira dira..

• Itxi Itxian an hazi hazitakoa takoak k supe supermerk rmerkatu atu (hor (horiek) iek)

heltzen heltz en dira.

• Marmita (hauek)

gordetzen dute egunean bildutako esnea.

• Hazienda (haiek)

ateratako abereak hiltegira eramaten dituzte.

• Min gorria duten txerriak toki (hauek)



ekartzen ditugu.




279

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

35. FITXA: DEKLINABIDEA. LEKU-DENBORAZKOAK / A ITSATSIA

Aukeratu erantzun zuzena (-a itsatsia):

• Egia/Egi esanda gaizto jokatu duzue auzi horretan. • Horiek ez dute hemen bilobik/bilobarik. • Bidaia/Bidai horretako ibilbide bera egin genuen iaz. • Animalia/Animali horiek zoo horietan ondo bizi omen dira. • Giltz/Giltza horrek ez du ezertarako balio. • Zein aitzakia/aitzaki jarri diozue hori ez egiteko? • Kirola/Kirol hori ez du edonork egiten. • Logelako/Logeleko leihoak egurrezkoak izango dira. • Horietan zein da tabernarik/tab tabernarik/tabernik ernik zaharrena. • Musikari/Musikaria hori entzute handikoa da. 5

Biribildu erantzun zuzena (non,nondik, nora,…).

• Zein lekutan/lekun jarriko zenituzke landare horiek? • Hemengo dendatara/dendetara dendatara/dendetara joan beharko duzue hori lortzeko. • Zuek hainbat lekuetaraino/lekutaraino lekuetaraino/lekutaraino heldu zineten motorrean. • Zuen etxeetatik/etxetatik ez dira tximinia horiek ikusten. • Edozein zelaitarantz/zelairantz hurbilduz gero, behiak etorriko zaizkizu. • Zenbat arraunetan /arrauntan margotu dute ezkutu hori? • Zein lantegitan/lantegietan aurkitu dituzte arma horiek? • Hiriburuetan/Hiriburutan Hiriburuetan/Hiriburutan jende asko bizi izaten da normalean. • Lau zootan/zooetan aurkitu dute pozoin hori. • Poltsikoetan/Poltsikotan zer aurkitu duzue? 6

Aukeratu ondo deklinatuta dauden hitzak.

• Komunean/komunan (komun) • Elizan/elizean (eliza) • Bidaitik/bidaiatik • Txangora/txan Txangora/txangoara goara • Mendietatik/men Mendietatik/mendiatatik diatatik • Logelakoak/logelekoak • Amaragana/Amarara (Donostiako auzoa) • Ikasgeletatik/ikasgelet Ikasgeletatik/ikasgeletik ik • Haranetarantz Haranetarantz/haranatarant /haranatarantzz • Hormera/hormara

280






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak. • Ez zenuten horrelako (ariketa) • (Seme)

egin behar.

hartu zuten lehenengo egunetik.

• Horko orri horiek (gorri)

margotuta daude.

• Hori (eskuak) • (Zu)

egiten baduzu, oso ondo atera dakizuke. galdetu nuenean denak harrituta geratu ziren.

• (Lagunak)

hitz egiten duenean haserre daudela ematen du.

• Zein (margo)

margotu dituzu lan horiek?

• Zein (senide)

erosten dituzue opariak normalean?

• Zenbat (lagun)

egin duzue tarta?

• Haiek ez zuten makina bat (lankide) 2

harremanik.

Osatu taula hitzak deklinatuz. HITZA

NOREKIN

NORENTZAT

ZERIK

NORENGATIK

belea marrubia giltza otso amak zuhaitzak arbolak arra behorra zu 3 Jarri deklinatutako hitz hitz hauek pluralean.

• Dortokarekin • Etxeagatik K A T E K I R A

• Bananaz • Etxekonekoaren Etxekonekoarentzat tzat • Emearengatik • Tabernaz • Lurrarentzat • Umearekin • Literaturaz • Haranarekin






281

2 4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu esaldi egokia. •

Gurasoentzat erosi zituen opari guztiak.

•

Gurasoentzako erosi zituen opari guztiak.

•

Izarretaz hitz egiten oso ondo pasatzen du.

•

Izarrez hitz egiten oso ondo pasatzen du.

•

Liburu eta guzti agertu zen gurean.

•

Liburuekin eta guzti agertu zen gurean.

•

Institutuaz zerbait esan ziguten aurrekoan.

•

Institututazz zerbait esan ziguten aurrekoan. Institututa

•

Boligraforik badaramazue poltsa horretan?

•

Boligrafoak badaramatzazu badaramatzazue e poltsa horretan?

•

Etxekorentzat ekarri zituen pastelak eta izozkiak.

•

Etxekoentzat ekarri zituen pastelak eta izozkiak.

•

Horko horiekin ez ezik, gureak ere lan politak egiten ditu.

•

Horko horiekin ez ezik, gureekin ere lan politak egiten ditu.

•

Fruta guztia niretzat baino ez nuen erosi.

•

Fruta guztia nirentzat baino ez nuen erosi.

Deklinatu hitzok mugagabean. • Hainbat etxe (zerekin) • Edozein animalia (norentzat) • Zein giltza (zertaz) • Zenbat emakume (norentzat) • Zenbait bizileku (zerekin) • Hiru arbola (zerengatik) • Lagun asko (norentzat) • Gutxi (norengatik)

6

Bete hutsuneak deklinabidea erabiliz. • (Horiek)

batera beste batzuk ere esan dizkigute.

• (Lagunak) • (Haiek)

aritu ginen egun osoan. ez nuen oparirik ekarri.

• Ez omen zeukan (lagun) • Zenbat (pertsona)

istripua izan zuenetik. prestatu duzue afaria?

• Ez nizuen zuen (lehengusua (lehengusuak) k) • Guk ez genizuen esan (froga) • Hainbat (ikasle) • Zu ez zinen (inor)

282



ezer ere esan. aurkitu genuenik. ez naiz horretaz mintzatzen. ere fidatzen.




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak. • Ez dut inongo (taberna) • (Toki

horrelako edaririk dastatu.

joan zara! Ez zegoen hurbilago, ala?

• Zein (liburu)

atera zenuten paragrafo hori?

• Txoriek beren egoitzak (aire)

dituzte eta arrainek (ur)

• (Harreralekuak)

egoten gara turistekin.

• Zein (lantegi)

joango zarete hori saltzera?

• (Oihan)

animaliak oso gustuko zituen.

• (Institutuak (Institutuak))

ikasleek ordu asko egiten dituzte ikasgelan.

• Lan hori egitera (laborategira) • Zenbat (geltoki) 2

3

abiatu beharko duzue. abiatzen da trena hain azkar?

Osatu taula deklinabide egokia jarriz. Hitza

deklinabidea

orube

NON

hondartza

NORA

txiki

NONDIK

ilun

NORANTZ

zoru

NORAINO

labur

NONGOA

zoro

NONDIK

makal

NORA

oihan

NORANTZ

beltz

NONGOA

singularra

plurala

Mugagabea

Aukeratu erantzun zuzena eta idatzi. • Oso eguraldia ona egiten zuenez, • Zein

jarri ziren. eguzkitan/eguz eguzkitan/eguzkian kian

da irakasle hori? institutukoa/in institutukoa/institututakoa. stitututakoa.

• Hamalau

K A T E K I R A

institutua utzi nahi izan zuen. urtekin/urter urtekin/urterekin ekin

• Zein

esan diozu lan hori egiteko? Ikasleei/ikasleri

•

ezin duzu ezer esan ezagutzen ez baduzu. Irakasleaz /irakasletaz

• Hamaika

erabiltzen dute metodo hori. eskolan/ eskolatan

• Mahai horren hankak

dira. Burdinazkoak/ burdinezkoak

•

oso ondo portatu izan da eskolan. Txikitik/txikitatik

•

horretan ez dago ezer. Botila/botil

• Zenbat

erabaki dute hori? Ikasleak/ikaslek






283

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak.

• (Erroma)

egutegian, Romulorenean, hasiera batean 10 hilabete bakarrik zituzten.

• Mendebala eta ipar-mendebala ohi dira nagusi neguaren (bihotz) • Ez dira alferrik biltzen eta batzen hainbat (datu) • Zuhaitz izugarriak atera zituen urak (orpo) • Urte (haiek)

erromeria jendetsua izan ohi da.

• Urte (bera)

jaio ginen ikasgelako guztiak. airoso deitu zuen amona horrek hori esateko.

• Aurreko batean (ekaitzak) 5

uholdeetan.

jende dezente hil zen bide (bazter)

• Gure (herriak)

• (Irrati)

osaturiko zenbaki sortak eta ñabardurak.

inguruan jardun genuen.

Zuzendu oker dauden esaldiak eta berridatzi zuzen.

• Lantegiako sarreran goarda bat egoten zen egunero. • • Puxika gasaz betetako poltsa handia eta ibilgailu hegalaria da. • • Zuen irakasletaz hitz egiten ari zirenak horiek ziren. • • Bizkaia osoan eta Zubero osoan ez dut horrelakorik ikusi. • • Abokatura joan ziren arazo handiak baitzituzten. • • Zenbatu beharko duzue ehunera arte. • • Hona arte irakurri behar izan genuen Testua. • • Ez dakit nork itxi duen komunako atea. • • Zein da eleberriko prezioa gaur egun? • 6

Aukeratu erantzun zuzenak.

• Ehun kilotako/kiloko harria altxatu zuen Aimarrek aurrekoan. • Antton medikuarenean /medikuan dagoelakoan nago. • Ordezkari/Ordezkaritzat izendatu zuen nire ondoko ikaskidea. • Etxerako/Etxearentzat margolan batzuk erosi genituen Ikean. • Horiek menditik / mendian ibiltzen dira sarri. • Sudurretik/Sudurratik Sudurretik/Sudurratik odola zeriola zegoen Aner. • Arbelara/Arbelera joan eta idatzi ariketa horren emaitza. • Lotara/Lora joan zen oso nekatuta baitzegoen. • Kiroldegiaraino /Kiroldegiraino joan ziren gimnastika egitera.

284



EGIZU 2 




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor, nork, nori eta bizidunak).

• Agure ipurterre (hori) • (Norbait)

ez zaio batere gustatzen zarata. bere burua iraindua ikusten duenean oso txarto pasatzen du.

• Dendari (hori)

duzun konfiantza itzela da.

• Zenbat (kokoteko) • Lagun (hori)

eman dizute honezkero? oso aholku onak jaso nituen.

• Ezin zionez (txizalarri) • Txakurtzar (hori)

eutsi lasterka atera zen ikasgelatik. oso gutxi hurbiltzen dira.

• Arretxiko eraman ezazu ume (hori)

.

• Marimatxarda deitu nion zuon (alaba) • Zein (aktore) 2

.

eman zioten sari hori?

Osatu esaldiak honako berba hauekin.

• gurasoengan • aitaitarengandik • haienganaino • autori • arbolak • Itzaletan • abokatuarenera • saltzailearengan • oihuei • institututan 3

Aukeratu erantzun zuzena (zertaz, nortaz).

• Zure lagunaz/lagunataz galdetu genuen atzo. • Zein etxebizitzez/etxebizitzaz ari zarete oraingoan? K A T E K I R A

• Gurasoetaz/Gurasoez ez du hitzik ere egiten. • Zein biltzarretan aritu ziren gaiaz/gaitaz. • Anez/Anetaz edozer esan dezakezu, berari berdin dio. • Zein autotaz/autoz ari ziren mintzatzen telebistakoak? • Trenez /Trenean etortzen omen dira astelehenero. • Goizeko metroan/metroz helduko dira ikasleak. • Asteburuetan herriz/herri herri ibiltzen dira kantuan. • Istilu itzelak sorrarazten sorrarazten dituzte arratsaldez/arratsaldeetan arratsaldez/arratsaldeetan..






285

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taula.

HITZA

N ONDIK NO

NORENGAN

ZERTAZ

NORENTZAT

ZERIK

giltza emea eria arkatzak apeta zuhaitza eleak ahula Betis

5

286

Aukeratu esaldi zuzenak.

•

Denek guztia hankaz gora utzi zuten gurean.

•

Denek guztia hankatik gora utzi zuten gurean.

•

Olinpiaden ez dute urrezko dominarik lortuko.

•

Olinpiadetan ez dute urrezko dominarik lortuko.

•

Gizon horrek altzairuzkoa dirudi.

•

Gizon horrek altzairuz dirudi.

•

Zuentzako oparia ahaztu egin zaigu ekartzea.

•

Zuentzat oparia ahaztu egin zaigu ekartzea.

•

Aguraingo lagunei ez diegu zoriondu oraingoan

•

Aguraineko lagunak ez ditugu zoriondu oraingoan.

•

Ez diezue Peruri taberna horretan ikusi?

•

Ez duzue Peru taberna horretan ikusi?

•

Honi ez zioten ezer ere kontatu horretaz.

•

Honeri ez zioten ezer ere kontatu horretaz.

•

Erakunde horrek ez du egoitzarik.

•

Erakunde horrek ez du egoitzik.

•

Ikasturtean zehar jakingo duzue hori guztia.

•

Ikasturtearen zehar jakingo duzue hori guztia.

•

Oso kezkatuta geunden gurasoengand gurasoengandik. ik.

•

Oso kezkatuta geunden gurasoengatik.

 EGIZU

2 




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun galderei (zergatik, norengatik). • Zergatik egin duzue hori? • amorrua • larrutu • gurasoak • Zergatik etorri zarete? • dirua • etorri • ama • Norengatik egin duzu hori guztia? • lagunak • Eneko • seme-alabak

2

Aukeratu erantzun zuzena (nork, nori). •

Zein institutuk ez dauka atezainik?

•

Zein institutuak ez dauka atezainik?

•

Gureari ezin izan genion ezer esan.

•

Gureri ezin izan genion ezer esan.

•

Zein mutilari esan zenion gertatu zitzaizuna?

•

Zein mutili esan zenion gertatu zitzaizuna?

•

Kiroldegiez ere zer edo zer galdetu ziguten.

•

Kiroldegietaz ere zer edo zer galdetu ziguten.

•

Bosti eskatu diegu gurekin etortzeko.

•

Bosteri eskatu diegu gurekin etortzeko.

•

Apoa bazen ere, igelatzat hartu zuten.

•

Apoa bazen ere, igeltzat hartu zuten.

•

Bainugelatik atera zirenean ez zegoen inor.

•

Bainugeletik atera zirenean ez zegoen inor.

•

Sabeleko mina baduzue, hobe hori jaten ez baduzue.

•

Sabelako mina baduzue, hobe hori jaten ez baduzue.

•

Liburudendatan Liburudend atan horrelakorik ez duzue topatuko.

•

Liburudendetan Liburudend etan horrelakorik ez duzue topatuko.




K A T E K I R A



287

2 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak. • (Hori)

buruz edozer esan genezakeen.

• (Zer)

gainean egon zineten atzo hitz egiten?

• Zein (institutu)

ez du eskaintzen aukerako hori?

• (Institutuak (Institutuak))

irakasleak ez daude ados horrekin.

• (Erabakitakoa)

ez du ezertarako balio izan.

• Zein (hanka) • (Gu)

atera zitzaizun beltzune hori? duzuen konfiantza ez da hain handia.

• (Etxe)

bidean aurkitu zuten erdi hilik

• Zortzi (lagun) • (Baso) 4

etorri ziren eta (zortzi)

ziren alemaniarrrak.

ekarritako egur horiek ez dute askotarako balio.

Erantzun galderei deklinabide atzizki egokia erabiliz. • Zertaz hitz egiten zenuen Amaiarekin hainbestetan? (lagunak) • Giltzaz arduratzeko esan zenidan? (ez, landareak) • Zertaz mintzatu dira hitzaldi horretan? (liburuak) • Nortaz ari zarete zuek gaizki esaka? (Ane) • Zertaz kezkatzen zarete horrelako egoeretan? (zuek) • Zelan egiten ditu lan horiek guztiak? (eskua) • Zertaz baliatzen zarete horrelako lanak egiteko? (porlana) • Nortaz gogoratu zineten hori irakurtzean? (Gorka) • Zein bidaiaz hitz egin nahi zeniguke? (iazkoak)

5

Bete hutsuneak (bizidunak). • Katutzar (hori)

inor ez da hurbiltzera ausartzen.

• Osaba (bat)

ikasi genuen hori guztia.

• Abokatu (horiek) • (Zuek)

joateko izan ginen. jo izan bagenu, seguru asko oraindik hemen egongo ginen.

• Zein (lagun) • (Gu)

jaso zenuten eskutitz bitxi hori? daukazuen konfiantza hori eskertzekoa da.

• (Haiek)

jasotako erantzuna itxarotekoa zen.

• (Ni)

urruti egotea espero dut.

• Isuna ikusi ostean (udaltzainak)

288



joan zen galdetzera.




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor, nori, nork). • Hainbat (ikaskide) • Zein (ikasle) • Edozein (arbola)

falta larria jarri diete horrengatik. ez du arautegia ezagutzen? ezin da hor landatu.

• Zuek aipaturiko (giltza)

zertarako balio zuen?

• Inoiz ikusi duzue ordenagailuz egindako (eleberri) • Etorritako (gurasoak) • (Tutore)

?

eskertu egingo zaie. hori guztia oso ondo azaldu zuten.

• Zuon aitona gaztetan Plentziara (morroi) • Web horretan aurkitutako (informazio) • (Ikaskideak) 2

joan zen. beste hori erantsi behar diozue.

kasu horietan ondo erantzuten dute.

Aukeratu erantzun zuzena (bizidunak). • Zurengan/Zuregan jarri zuten konfiantza osoa. • Zein irakaslerengandik/ irakaslerengandik/irakaaslearengandik irakaaslearengandik jaso zenuen informazio hori? • Ikasketaburura/Ikasketaburuarengana Ikasketaburura/Ikasketaburuarengana jo behar duzu horrelako kasuetan. • Arazorik egonez gero, guregana/ gurengana etorri behar duzue. • Zein animalirenganan animalirenganantz/animaliarengana tz/animaliarenganantz ntz hurbildu zinen ogia eskuan? • Zein ikasleengandik/ikaslerengandik jaso zenuten kexa hori? • Harengandik /hurarengandik urruntzen urruntzen bazara, zaila da berriro laguna izatea. • Itxaropen guztia irakaslearengan/ira irakaslearengan/irakaslegan kaslegan jarri zenuten. • Alkondara zuria duten horiengana/horietara joan zaitezte. • Hainbat bezeroarengana /bezerorengana jo zuten horretarako.

3

Erantzun galderei deklinabide egokia jarriz. • Zein eraikinetan jarri dute egoitza berria? (Bilbokoa) • Zenbat urte iraungo dute lanek? (zortzi) • Zenbat egunkaritan agertu zen Txorierriri buruzko albiste hori? (hamaika) • Non utzi zituzten oinetakoak etxean sartu aurretik? (eskailera-burua).

K A T E K I R A

• Zenbat bidetatik joan zaitezkete institutura? (zazpi) • Norentzat ekarri zenuten aurrekoan liburu potolo hura? (ikasleak) • Zein lagunekin etorri ziren BBK-life-ko kontzertura? (hainbat) • Nork eskura dezake titulu hori gaur egun? (edonor) • Zeri diozue beldur zuek, bada? (hainbat leku) • Zein aireportutaraino joan behar dira orain bidaiariak? (Bilbokoa)






289

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (noren):

• Zein (ikasle)

koadernoa da honako hau?

• Zuen (amak)

izenak idatzi behar dituzue.

• (Arrantzaleak)

lanbidea oso gogorra da.

• Hainbat (irakasle)

lana ez da batere erraza.

• Zein da zuen (tutorea)

izena?

• Zein da horren (herena)

erdia?

• (Osaba-izebak)

datuak ere ez dauzkate.

• Zein (leku)

edertasuna ez duzu inoiz ahaztuko?

• (Karmen)

izakera oso berezia da.

• (Apalak) 5

gainean jartzen badituzu, errazago ikusiko ditugu.


• Aldapatik/Aldapetik behera ikusi nituen biak gozo-gozo. • Bidai/Bidaia horretan ederto batean pasatu genuen. • Zuon arbelean /arbelan nork idatzi du esaldi hori? • Gurean aurrekoan giltzak/giltzek galdu ziren. • Amei/Amaei ezin zaie horrelakorik esan. • Logeletan/Logelatan bildu ziren txangoaren ostean. • Institutuko komunatan/komunetan komunatan/komunetan biltzen dira beti. • Ikastoli /ikastolari buruz hitz egiten ari ziren orduan. • Bi gauza/gauz baino ez zekarren poltsatzar hartan. • Tabernetan/Tabernatan Tabernetan/Tabernatan oso musika zaratatsua jartzen dute. 6

Hutsuneak bete ondoko erakusleekin.

honetaz hone taz horr horrii horiengan horiengan harta hartazz haiekin haiekin honen honenganak ganako o honetatik horrengandik honi haietaz haietaz • Irakasle

konfiantza handia dugu.

• Leku

urrun egon nahi genuke.

•

ez naiz batere fidatzen oraindik.

• Ikasle

oso mezu arraroa jaso genuen.

• Ikasgai

buruz asko zekiten.

• Egoera

kezkaturik zeuden erabat.

• Idazle

etortzeko esango zeniokete?

• Animalia •

konfiantza izatea ez da zaila. hitz egin dugu iadanik.

• Ikasle

290

joan zineten txango hartara iaz.



EGIZU 2 




3 1

2

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

41. FITXA: ATZIZKIAK. MATERIALAK, GAIA EDO TRESNAK

Lotu zenbakien bidez hitzak eta definizioak:

1. Aldizkaria

• Beirazko objektuari esaten zaio.

2. Berogailua

• Txerriaren haragia.

3. Beirakia

• Esanahia ulertu behar zaion esaldi ulertzeko iluna.

4. Ig Igarkiz izu una

• Ag Agerraldi ta tarte be berdinez ag agertzen de den ar argitaratzen de den iz izkribu in inprimatua.

5. Hondakina

• Estaltzen duen gauza, babesgarria.

6. Txerrikia

• Ura, eta bereziki janariak, izozteko erabiltzen den tresna.

7. Estalkia

• Eskaera.

8. Eskaria

• Berotzeko erabiltzen den tresna.

9. Izozkailua

• Geroa, etortzeko den denbora.

10. Et Etorkizuna

• Er Erabili et eta be bereziki de desegin on ondoren, ze zerbaitetik

Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz:

• Mallorcan

saltzen ziren denda batera joan ginen.

• Arraina

sartu beharko duzue.

•

iluna omen du idazle moduan.

• Egindako

ezin zioten erantzun.

• Lapiko horrek ez du •

ez omen da oso ona osasunerako.

•

piztu ezazu hotz bazara.

• Egunkaria ez baina •

asmatuz gero, sari potoloa ematen dute.

• Ez dakite 3

oso gustuko ditu horrek.

kutsakor horiek nora bota.

Lotu atzizkidun berba hauek adierazten dutenaren arabera:

• Fotokopiagailua • Behikia • Atxikigailua

K A T E K I R A

MATERIALA

• Mozkina • Ikuskizuna

GAIA

• Hilabetekaria • Sendakizuna • Gozokia

TRESNA

• Leunkaria • Adabakia



EGIZU 2 




291

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Asmatu esaldi bat hitz bakoitzarekin: • Erregaia

• Ibilgailua

• Hegazkina

• Gertakizuna

• Burdinkia

• Garbikaria

• Zaldikia

• Urtekaria

• Elizkizuna

• Berokia

5

Hutsuneak bete ondoko zerrendako hitzekin, dagokien eran deklinatuz: ordenagailua ospakizuna barazkia mutxikina jostailua laukia eraikina a.

agerkaria

horren barruan idatzi behar duzu, ezin zara atera.

b. Sagarra osorik jaten du, c. Mota guztietako d.

eta guzti. ditu gustuko.

sartu beharko ditugu arropa guztiak.

e. Zein

aukeran duzue Eiderri oparitzeko?

f. Euskaltzaindiak g.

digitala ere badu. horiek beste orube batean eraikiko dituzte.

h. Guztiz leku aproposa iruditzen zait i. Denok dakigu gaur egun j. Sukaldari horrek horrek dio ez duela duela

292

ikuzkailua ongailua



horretarako. erabiltzen. erabiltzen.




3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

42. FITXA: ATZIZKIAK. LEKUZKOAK

Erantsi hitz hauei atzizkiak eta osatu esaldi bana:

- (t) egi -alde - (g) une -leku -di/ti • Liburua • Zuhaitza • Soila • Goiza • Aztarna • Jan • Jolastu • Negua • Gorostia • Gorria • Jan 2

Erabil itzazu lekuzko atzizkiak erantzuteko. Zer da?

• Ardoa egiteko edo gordetzeko prestatzen den lekua. • Dantza egiteko erabiltzen den tokia. • Lurralde jakin bateko auziak erabakitzen dituen organoaren egoitza edo eraikina. • Goizaren tartea. • Euskara zaindu, aztertu, zabaldu eta hobetzeko sortutako lekua. • Bitarte edo tarte beltza. • Ezkurrez betetako tokia. • Berezko garaitik kanpo barazkiak landatu eta hazteko tokia. • Ibilaldian ume txikientzat egokitutako lekua. • Hirigune landareduna, aisia edota kirolerako prestatua. • Pinuz beteriko basoa. • Itsasbazterretik dagoen eremua 3

Bete hutsuneak ondoko zerrendako hitzak erabiliz:

auzunea

gorriunea pilotalekua hegoaldea ikastegia apaiztegia igeritokia pagadia kafetegia hirigunea

• Udazkenean

kolorea ikaragarria izaten da.

• Irakasgai horiek ikastera

jo zuen.

• Titin eta Olaizolaren partida Bilboko •

K A T E K I R A

ikusi genuen.

ez dago kotxerik sartzerik trafiko handia egongo litzatekeelako.

• Bizi den

oso denda gutxi daude.

• Aurpegiak

ateratzen dira elgorriak jota gaudenean.

• Ikastaro horiek kiroldegiko • Oporretan

joaten dira oso eguraldi ona egiten duelako.

• Mikel Zarate Derioko • Gure etxe azpian 

EGIZU 2 

antolatzen dituzte.

irakasle egon zen urte askoan. jarri dutenez, bertara joaten gara egunero kafetxo bat hartzera.




293

3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


4 Jarri hitz egokia dagokion lekuzko atzizkia atzizkia erabiliz:

• Gure lagun hori aspaldi zegoen monitore herriko • Basotik gindoazela txingorra hasi eta •

batean ostu ginen.

horretako arteek urte ugari dituzte.

• Harakin joan zen Eduardoren • Ondo ikasteko ariketetan

, baina ez zekien txahalkia zatitzen. asko bete behar izaten ditugu.

•

gustatzen omen zaio bizitzeko.

•

horretan bolantearen kontrola galdu zuen.

•

askotan egoten denez, beltzaran-belt beltzaran-beltzaran zaran dago.

• Berrehun bat bazkaltiar sartu zituzten 5

Idatzi ondoko atzizkiekin gogoratzen dituzun hitzak: -T/DEGIA

-LEKUA

-ALDEA

-T/DIA

- (G) UNEA

6 Jarri hitz hauen sinonimoak sinonimoak atzizkiak erabiliz. erabiliz.

• Jangela • Ika Ikaste stetxe txea a • Lan Lantok tokia ia • Jol Jolasl asleku ekua a • Oil Oiloto otokia kia • Ko Kort rta a • Ba Baso soa a • Arb Arbola oladia dia • Ger Gerale alekua kua • Au Auzot zotegi egia a

294






3 1

2

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

43. FITXA: ATZIZKIAK. JARDUERA EDO MOLDEA

Lotu marraz hitzak eta eta sinonimoak. sinonimoak. • poliki

astiro

• noizbehinka

era maitagarrian

• zeharo

arineketan

• polito

borrokan

• janzkera

aurpegiaren itxura

• aurpegiera

oso ondo

• mokoka

batzuetan

• ederki

guztiz

• korrika

ederto

• maitekiro

janzteko modua

Aukeratu erantzun egokia. • Trena poliki/korrika zebilen ez baitzen batere ondo ikusten. • Izebaren ezkontza egunean polito/poliki bazkaldu genuen. • Ikusgarria zen bere jantzikera/janzkera jantzikera/janzkera.. • Txutxumutxuka/ mokoka ibiltzen dira herriko berriren bat jakiten dutenean. • Izaera/Izaki du erabat berezia, ez dago jasango duenik. • Sakonera/sakonki aztertu behar izan zuten aurrekoan gertaturikoa. • Nahi ez duenean ostikoki/ostikoka hasten zaigu, hori bai jenioa! • Ibilera/ibilki berezia du, traumatologoaren traumatologoarenera era eramango dutela entzun dut. • Oso harroputza zen, handikiro/handiki hitz egiten zigun denoi. • Ariketak guztiak ederto/ederkiro egiten ditu, baina oso buru txarra du.

3

Osatu taula ahal denean atzizkiak erantsiz. -(K)ERA

-KI/GI

-RO

-TO/DO

-KA

Orrazi

K A T E K I R A

Laster Eder Oihu garbi maite izan Eme jantzi jauzi






295

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Ezabatu bietatik desegokia dena eta idatzi zuzena. • Esakera/esaera • Bereziro/bereziki • Jazkera/janzkera • Leunki/leungi • Musuka/musuki • Onki/ongi • Polito/polikiro • Jauziki/jauzika • Zeharo/zehaki

5

Moldatu esaldiak ondorengo atzizkiak erabiliz: -ki/gi

-to/do

- (k) era

-ka

-ro

• Erabat txarto tratatzen zituen bere txakurrak.

• Harriak botaz agurtu zuten epailea.

• Ezer egin aurretik era egokian pentsatzea komeni da.

• Ezarian-ezarian egin beharreko lana da.

• Ongi baino hobeki egingo ziela esan zien.

• Txistu eginez hartu zuten futbol zelaian.

• Presaz ezin dira gauzak ondo egin.

• Onarpena eskuratu dute, ofiziala ez bada ere.

6

Bete hutsuneak ondoko atzizkidun hitzekin. zirrika samurki burlaka hobeto hobeto urraska bultzaka gainezka gainezka gaizki algaraka ongi • Beti ari dira

, ez ditut batere gustuko.

• Horko lapiko horretakoa •

egiten baduzu,

• Dena

ulertuko duzu funtzioname funtzionamendua. ndua.

atera zitzaion argibideak ez irakurtzeagatik.

•

jarraitzen baduzu, kanporatu egingo zaituzte.

• Behin gure atarian • Zein

ikusi nituen horiek. hitz egiten duen euskaraz errumaniar horrek!

• Samur-

296

dago.

mintzatu zitzaion une oro.






ederki

3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

44. FITXA: ATZIZKIAK. JOERA ADIERAZTEKOAK

Lotu hitzak eta definizioak d efinizioak (-gura, -gale,-nahi). • Jak akin ingu gura ra

a. Txiz iza a eg egit itek eko o pre rem mia edo go gogo goa. a.

• Negargura

b. Ondasun, indar, ezagueretan… ezagueretan…benetan benetan baino handiagotzat bere burua hartu edo azaltzeko joera duena.

2

• Handinahia

c. Lo egiteko, ohean etzateko, gogo handia izatea.

• Goragalea

d. Bizitzari aurre egiteko gogoa, bizi izateko gogoa.

• Txizagalea

e. Kaka egiteko gogoa edo, premia

• Bizinahia

f. Dena ezagutu eta denaz jakitun egon nahi izaten duena.

• Logura

g. Barre egiteko gogoa edo premia.

• Barregura

h. Gosea, zerbait jateko gogoa edo premia.

• Jangura

i. Negar egiteko gogoa

• Kakagura

j. Botaka egiteko gogoa edo premia.

Bete hutsuneak joera adierazteko atzizkidun hitzak erabiliz. • Bai, benetan •

bazen, baina ezer behar zuenean eskatu egiten zuen.

•

bazarete, zoazte ohera, ordua da-eta.

• Ezin zion eutsi

-ri, lotsabako halakoa!

•

bazara, poltsaren bat eraman beharko duzu autobusean autobusean..

•

zaretenean eustea ez da batere komenigarria.

•

etortzen zaigu liburu hori irakurtzean.

• Zein ez da • Sintometako bat • 3

dela! Eta gutariko inor baino gehiago ez da, eh?

pasteltxo horiek ikustean? omen da, hau da, kakagalea. badu, baina osasuna falta du.

Erantsi hitz hauei joera atzizkiak (-gura, -nahi, gale). • Ikus • Hatz

K A T E K I R A

• Esan • Negar • Txiza • Bota • Jakin • Jan • Aberats • Bizi






297

3 4

ARIKETATEGIA 44. FITXA: ATZIZKIAK. JOERA ADIERAZTEKOAK

Bete hutsuneak ondorengo zerrendako hitzak erabiliz. Jarduera atzizkiak (-ki, -to, -ka,…………) Deiadarka

puzka puzka

• Amama zenaren

janzkera

aurpegiera aurpegiera

mailaka

astiro

ederto haginka

, oso estresatuta dago.

• Lan hori

egin beharko duzue ondo ulertzeko.

• Mikelek

egin ditu etxerako lanak.

• Beti egoten da •

gaizki

du ume horrek, berdin-berdin berdin-berdina. a.

• Beti egoten da

, kexatu baino ez da egiten. tratatzen omen zuten egoitzan eta etxera joatea erabaki zuen gure aitonak.

• Oso

berezia dute, gotikoak edo deitzen diete.

•

5

EGIZU 2

apurtu zuen, horregatik ezin izan genuen gero itxi.

• Ariketak nola egin

zekien.

• Auto horrekin oso

zebilen errepidean.

Asmatu esaldi bat hitz bakoitzarekin. • Izaera

• Hizkera

• Dardarka

• Emeki

• Zeharo

• Goragale

• Handinahi

• Ofizialki

• Negargura

• Biziera

298






ederki

3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

45. FITXA: ATZIZKIAK. MATERIALA, GAIA ETA TRESNAK

Lotu hitzak definizioekin. • Oihalen patroiak ebaki ostean geratzen direnak.

a iragazkia

• Larruzko objektua; larru-zatia, larru-zerrenda.

b arrainkia

• Fluido batek dituen partikulak edo nahasita dituen materia solido edo erdi solidoak kentzeko erabiltzen dena.

2

c ebakinak

• Txerri odol egosiari hainbat gai nahasiz egiten den hestebetea.

d mutxikina

• Baratzean giza elikadurarako egiten edo landatzen den landarea.

e gordailua

• Arrainaren haragia.

f odolkia

• Sagar eta udareetan, jan gabe uzten den barnealdea, haziak gordetzen dituena.

g ardikia

• Gordetzen diren gauzen multzoa.

h beirakia

• Ardiaren haragia.

i larrukia

• Beirazko objektua, beira.

j ortuaria

Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz. • Gaur egun hotel guztietan •

-kutxa egoten da.

jatea ez du batere gustuko.

• Denda horretan

eros ditzakezu.

• Harategi horretako •

oso onak omen dira.

ezin du jan, alergia dio-eta.

• Ardiki egunean Zaldibian ohitura da tabernetan • Saltsarik gura ez baduzu, • Oihal-denda horretako • Edukiontzi berde horretan • Sagarrak 3

jatea.

erabil ezazu. oso merke saltzen dituzte. sartzen ditugu. eta guzti jaten zituen gure aitona zenak.

Aukeratu hitz egokiak. • Itsasontziaren aparailuak/arnesak zeuk eraman beharko dituzu.

K A T E K I R A

• Babalasto/ Tramankulu horrekin egin behar duzu pieza hori? • Iratzargailua/esnatzailea jarri beharko duzu ordurako heltzeko. • Hori guztia ikuskizun / ikusgai dago, bihar jakingo dugu. • Hori eraikitzeko burdinlaria/b burdinlaria/burdinkia urdinkia erabili genuen. • Hondakinez/Hondarkiez gramatikan hitz egiten da. • Inprimagailu /Inprimaki hori bete ondoren, ordaindu egin beharko duzu. • Ordenadorearen/ordenagailuaren Ordenadorearen/ordenagailuaren aurrean jartzen bazarete, ondo eser zaitezte, mesedez. • Behikia/behizaina ez omen zitzaion gustatzen, arrainkizalea zen. • Igarkizun/Igargai horietatik ea zein asmatzen duzun.






299

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak atzizkidun hitzak erabiliz. • Damutu behar zaizuna badaukazu.

• Eliza horretan egiten diren jendaurreko ospakizunak euskara hutsean egiten dituzte.

• Gaixotasun hori ez da sendatzeko modukoa.

• Jostatzeko gauza horiekin oso arreta handia izan behar dugu.

• Astero argitaratzen dena egunkariarekin batera hartzen da.

• Lurrean ibiltzen den aparatu hori oso bitxia da, hiru gurpil baino ez ditu-eta.

• Testuliburu horri erantsitakoa oso lagungarria egingo zaizue.

• Motokontxoak erretzen duena oso merkea da.

• Jendaurreko jarduera hori oso dibertigarria izango da.

• Sukaldari ospetsu horrek ez ditu janariak ontzeko gaiak erabiltzen.

5

Erantsi hitz hauei materiala, tresna edo gaia adierazteko atzizkiak. • Gauza • Moztu • Erre • Behi • Afaldu • Baratze • Bero • Buru • Iratzarri • Ikusi • Ebaki • Larru

300






3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantsi hitz hauei lekuzko atzizkiak eta osatu esaldi bana.

-t/degi

-alde

- (g) une

-leku

-toki

-t/di

• Muga • Amildu • Haritz • Txerri • Pausatu • Goi • Auzi • Itzal • Zabaldu • Lizar 2


• Batzuk biltzen diren tokia.

…………………….

• Herri bat bizi den lurraldea. ………………………. • Euskara ikasteko ikasteko lekua, bereziki bereziki helduen alfabetatze-euskald alfabetatze-euskalduntzean untzean diharduena. diharduena. ………… …………….. ….. • Ogia egiten eta saltzen den denda. ……………… • Ezkutatzeko lekua

…………………………….. ……………………………

• Atzeko aldea

…………………

• Behaketak egiteko leku aproposa. …………………………. • Lantegiak edo industria multzoak eraikitzen direneko eremua. ……………………………… • Ingurukoa baino beherago dagoen eremu sakona. …………….. …………….. • Errepideetan, gidari eta bidaiariei mota askotako askotako zerbitzuak, erregai-horniketa erregai-horniketa bereziki, eskaintzen dien instalazio-multzoa. ……………………… 3

Osatu esaldiak aurreko ariketako hitz atzizkidunak erabiliz.

• Mus txapelketa auzoko gazteriaren • Elizaren

K A T E K I R A

egingo da.

pagadi zoragarria dago.

•

joan ziren nagusitan euskara ikastera.

• Euskararen

oso erabilia da.

• Arin aurkitu zuten euren • Bidaia luzeetan gustuko du

atseden hartzea.

•

horretan bizitzea gustatuko litzaieke.

•

garrantzitsua dago Gipuzkoan.

• Oso ezaguna da • Elur azpiko 

EGIZU 2 

hori labealdi asko egiten dituelako. beldurgarria zen. FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA EDITORIALA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L.



301

3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


4 Jarri hitz hauen sinonimoak sinonimoak lekuzko atzizkiak atzizkiak erabiliz.

• Biltokia • Arasa • Auzoa • Kartzela • Txerrikorta • Juzgatua • Txakurtegia • Aitorlekua • Topalekua • Garbilekua 5

Aukeratu erantzun zuzena. • Bihurrune/Bihurgune arriskutsuak daude errepide horietan. • Mahasti/mahasleku horretan mahatsondo ederrak dituzte. • Plano horretako sarruneetan/sarguneetan sarruneetan/sarguneetan harea dago. • Ardiak itzaluneetan/itz itzaluneetan/itzalguneetan alguneetan babesten dira. • Ganadukorta/Ganadutegi Ganadukorta/Ganadutegi hori oso ospetsua da zezenketa munduan. • Arrain-haztegietan/haztelekuetan Arrain-haztegietan/haztelekuetan erosten dute arraina. • Liburu guztiak apalategian/ontzitegian zeuden. zeuden. • Negutegiko/Neguteko piperrak ez daude hain txarrak. • Apaiztegian/Apaizlekuan Apaiztegian/Apaizlekuan ikasi arren, gaur egun ez da apaiza. • Kafetoki/Kafetegi horretako zerbitzariak oso kafe ona egiten du.

6

Idatzi ondoko atzizkiekin gogoratzen dituzun hitzak: • -t/degia

• (g)unea

• -aldea

• -d/ti

• -toki

302






3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu hitzak definizioekin. • algara

a. ostiko eginez, ostikoz jo.

• portaera

b algara eginez.

• hizkera

c bereziki naturaz gaindiko edo erlijiozko gauzak sinestearen ekintza.

• sineskera

d era mingarrian.

• legalki

e portatzeko modua.

• txarto

f profesional mailan

• ostikoka

g pertsona edo giza talde baten hitz egiteko modua.

• profesionalki h legez, legearen arabera

2

• maisukiro

i maisuki, maisutasunez

• mingarriro

j gaizki, era txarrean

Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz. • Gure aitaita zenak •

erakusten du dakien guztia.

•

aritzen bazarete, azkenean ez zarete gehiagotan etorriko.

•

trebetasun asko ditu jorratuta.

•

berezia erabiltzen zuen kasu horietan.

•

tratatzen zituen bere gustukoak ez zirenak.

• Beti egoten ziren

3

guztiei zor zaiela begirunea esaten zuen.

, pozik eta dantzan.

•

berezia erakusten zuen bere aurrean.

•

egiten zion berba konbentzitzea konbentzitzearren. rren.

•

jokatzen du bere negozio guztietan.

Erantsi hitz hauei atzizkiak jarduera edo moldea adierazteko. • zantar • sozial

K A T E K I R A

• leun • orro • barre • ohargarri • prestatu • gain • egon • txutxumutxu






303

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Asmatu esaldiak hitz hauek erabiliz. • zeharo

• txistuka

• geldiro

• zatarki

• prestaera

• biziera

• samurki

• burlaka

• gaiztoto

• ongi

5 Jarri hitz hauen sinonimoak sinonimoak jarduera edo moldea adierazten duten atzizkidun atzizkidun berbak erabiliz.

• gaiztakeriaz • adeitasunez • pikotxean • kili-kolo • puztarka • jokabide • arineketan • gogorki • bizimodu • fede

304






3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

48. FITXA: ATZIZKIAK

Bete hutsuneak (lekuzkoak: -tegi, -toki, (g) une,-alde) • (Erre)

horretan bazkaldu genuen aurreko batean.

• (Kosta)

oso zaila da pisurik aurkitzea udan.

• Kanposantu Kanposantuko ko (hezur)

aurkitu zituzten gurutze guztiak.

• Denon (topatu)

txokoa izan zitekeela pentsatu genuen.

• (Mendi)

bizi ohi dira artzainak uda partean Aralarren.

• (Kultura)

bateko bazkide egin nintzen aurrekoan.

• Ikasgelako (eseki) • (Itzal)

jarri behar izan genituen arropa guztiak. aprobetxatzen zituen arnasa hartzeko.

• Gamizko (bildu)

batean gorde zituzten lasterketan jarritako gurpil guztiak.

• (Hustu) 2

betetzea oso gustukoa dut.

Erabil itzazu jarduera edo moldea adierazten duten atzizkiak definizioak emateko (-ki, -ka,- (k) era, -to, -do). • Modu edo era sakonean egin. • Gauzak prestatzeko era edo modua. • Saltoka, jauziak eginez. • Gairen bati buruz egiten den hitz lauzko i dazlana eta gehienetan laburra • Adeitasunez, errespetuz. • Hitz egitean edo mintzatzean gizabanakoak eduki ohi duen era berezia. • Borrokan, errietan, eztabaidatzen. • Bizitzeko era edo modua. • Era garbian, garbiki. • Era zatarrean.

3

Aurreko ariketan erabilitako hitzak erabiliz bete hutsuneak. •

jokatu zuten berarekin hori gertatu zenean.

• Horrelakoetarako ez da behar izaten • Lehenengo momentutik

K A T E K I R A

tratatu gintuzten.

• Oso ondo ulertu zuen dena, • Denen

berezirik.

hitz egin nion-eta.

ezagutu nahian galdezka ari da.

• Buhame euskaldunek oso • Egunero •

berezia dute. egoten dira, txakurra eta katua bezalaxe.

aztertu beharko genituzke kontu horiek.

• Eleberri eta olerkiez gain • Animalia batzuk korrika eta



ere idazten ditu. ibiltzen dira.




305

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun galderei atzizkidun hitzak erabiliz (materiala, gaia edo tresnak). • Nola esaten zaio ahatearen haragiari?

• Zer da zerbait amaitu ondoren nahiz erabili ondoren geratzen dena?

• Arineketan ibiltzeari nola esaten zaio beste modu batean?

• Nola esaten diogu gai garden, gogor eta hauskorrari?

• Suabe edo leun-leun egiten duena, nola egiten du

• Eskatzearen ekintzari nola esaten diogu?

• Egunero idazten denari nola esaten zaio?

5

Idatzi hitz hauen sinonimo atzizkidunak (-gailu,-ro, -ro, -ki,-era, -ki, -kin..) • guztiz • lasterka • ikuzgarria • apaizetxe • irekitzekoa • ahoskatzea • ezkutuan • jeinua

6

Ondoko atzizkiak erabiliz idatzi gogoratzen dituzun hitzak. • -TEGIA

• -KINA

• - (K) ERA

• LEKU

• -GURA

• -KA

306






3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


1 Jarri zerrenda berean esanahi esanahi bera duten atzizkiak. atzizkiak.

-ki

• JARDUERA

-kin

-to

-era - gune -ka -toki -tegi -ro - degi - kailu -kera - une

-ki

-gi

- gale

LEKUA

-leku

-gura

MATERIALA

-ka -gailu -ailu -alde -nahi TRESNA

GAUZA

JOERA


• kolonia • auzotegia • erakusleihoa • sorterria • lantegia • lekaimetxea • meatzea • talaia • janlekua • despentsa 3

Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz.

• Oso ondo daki horrek gure etxeko

non dagoen. K A T E K I R A

• Udaro joaten dira lagunekin •

horretan inork ez du fitxatzen.

•

heldu zirenean izerdi batean zeuden.

•

horretara joan ziren hamahiru arrautza eramatera.

• Ez dakit zein den bere • Bilduma horiek guztiak

baina errumanieraz hitz egiten duela uste dut. egon ziren denbora luzean.

•

horretan etorkin asko bizi dira gaur egun.

•

omen zeuden lehen; horregatik du Arrago izena.

• Jatetxe horretako



EGIZU 2 

hirurehun lagun sartzen direla entzun dut.




307

3 4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu erantzun zuzena. •

Jauzika ibiltzen denez gero, herrena dela ematen du.

•

Jauziki ibiltzen denez gero, herrena dela ematen du.

•

Denok polito genbiltzan oso labankor zegoelako.

•

Denok poliki genbiltzan oso labankor zegoelako.

•

Izotzkailu horretan ezin zen arrainik gorde ez baitzebilen ondo.

•

Izozkailu horretan ezin zen arrainik gorde ez baitzebilen ondo.

•

Aurpegiera ikusita atzerritarra zela esan zitekeen.

•

Aurpegikera ikusit atzerritarra zela esan zitekeen.

•

Polito bazkaldu genuen zuon ezkontza egunean.

•

Politoki bazkaldu genuen zuon ezkontza egunean.

•

Ez zuten han etxerik erosi, ez baitzegoen berdegunerik.

•

Ez zuten han etxerik erosi, ez baitzegoen berdeunerik.

•

Bera bezalako handinahiak ez zituen batere gustuko.

•

Bera bezalako handigaleak ez zituen batere gustuko.

•

Eraiki ikusgarriak bisitatu genituen iazko bidaia hartan.

•

Eraikin ikusgarriak bisitatu genituen iazko bidaia hartan.

Sortu hitzak landutako atzizkiak erantsiz. • lan • etorri • oihu • on • garbi • polit • pago • igeri • hondatu

6

Lotu definizioak aurreko ariketan agertutako hitzekin. • Igerian ibili. • Pagoaren egurra. • Hondakinak botatzen diren lekua, normalean bizilekuetatik urrun. • Gehienetan lan arazoak direla eta, berea ez den nazio edo herrira bizitzera joaten dena. • Ondo, ederto, ederki. • Arropa garbitzeko erabiltzen den tresna automatikoa. • Garrasi batean, oihu batean.

308






3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak lekuzko atzizkiak erabiliz.

• Oso (haritz)

ederra dago horren etxe ondoan.

• (Zerbitzu)

horietan denetik topa zenezake.

• (Urdai)

eta (haragi)

• Idiak (probatu)

baino ez ditut ikusi.

• Sahatsak dauden lekuei

esaten diete.

• (Ganadu)

horretatik atera omen zen azken zezena.

• (Bular)

koskor arraro bat atera zitzaion.

• Aktoreek (antzeztu) • (Negu)

ezagutu zutenean lasaiago geratu ziren. askotan erretiratzen zen bere herrira.

• (Inguru) 2

jarri zituzten herri horretan.

zoragarri horretan oso erraza da zoriontsu izatea.


•

Plater gozoak prestatzeko onkin bereziak erabiltzen zituen.

•

Plater gozoak prestatzeko ongailu bereziak erabiltzen zituen.

•

Horiek etorkizun handia izango dute lanbide horretan.

•

Horiek etorkin handia izango dute lanbide horretan.

•

Bart ahatekia afaldu genuen lagunekin etxean.

•

Bart ahatekina afaldu genuen lagunekin etxean.

•

Hilabetekaria erosi genuenez, informazio osoa genuen.

•

Hilabeteria erosi genuenez, informazio osoa genuen.

•

Hango larrukiak oso gustuko zituen eta erosi egin zituen.

•

Hango larrukinak oso gustuko zituen eta erosi egin zituen.

•

Orban hori kentzeko oso garbikin berezia erabili zuen.

•

Orban hori kentzeko oso garbikari berezia erabili zuen.

•

Gu bezalako handinahiak ez omen ditu gustuko.

•

Gu bezalako handigaleak ez omen ditu gustuko.

•

Barregurari eutsi ezinik egon zen hitzaldiak iraun zuen bitartean.

•

Barregaleari eutsi ezinik egon zen hitzaldiak iraun zuen bitartean.

•

Poliki-poliki lagundu genien ekartzen gauza guztiak.

•

Polito-polito lagundu genien ekartzen gauza guztiak.

•

Hori ikustean onki zekien zertaz ari ginen aurrekoan.

•

Hori ikustean ongi zekien zertaz ari ginen aurrekoan.



EGIZU 2 


K A T E K I R A



309

3 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak laukiko hitzekin, egoki deklinatuz. •

zeudenez ez genuen ezer esan, badaezpada.

•

heldu zirenean oso urduri zeuden.

• Lanbide horretan oso

handia du Lukenek.

• Beti egoten da hondatuta horko • Gustatzen ez bazaie ere, • Dena egiten du

4

bazkaltzen dute egunero. ez du ezer ikasi.

•

egoten dira normalean udaletxeak.

•

liburu guztiak jauzi ziren danbatekoaren ostean.

•

asmatzea asko gustatzen zitzaion.

apalategi erdigune erantzukizun fotokopiagailu instintiboki sarkin igarkizun eszenatoki jantoki

Erantsi hurrengo hitzei ahal diren atzizki guztiak. • izan • ona • jantzi • pentsatu • negar • gauza • polita • itsasoa • ogia • handi

5

Aurreko ariketako hitzak erabiliz hurrengo hutsuneak bete. •

hori nerabilen buruan ikusi zintudanean zintudanean..

•

daki horrek zer egin emaitzak hobetzeko.

• Ez zen apala,

baino.

•

etxetxo bat izatea nori ez litzaioke gustatuko?

•

ematen zidan hainbeste tipula txikitzeak.

• Oso

berezia du mutil horrek.

•

ere badu zerikusia lana aurkitzeko orduan.

•

langilea erre egin zen labean eskua sartuz.

• Makina bat •

gordetzen dituzte biltegi horretan. azaldu genizkien eman beharreko pauso guztiak.


• Barre batean • Era leunean • Eraikuntza • Geroa • Gainaldea • Hondarra • Igeritokia • Igotzea

310






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

51. FITXA: JOSKERA

Erantzun honako galderoi (galdegaia): • Zergatik esan zenidan hori? (nahi nuen)

• Nora eramango dituzue lagun horiek egun-pasa? (Aralar aldea)

• Norekin hitz egingo duzue gero horretaz? (zuon gurasoak)

• Zer daukazu esku horretan jarrita? (tatuajea)

• Non jarri dituzte betaurrekoak? (mahai gaina)

• Nondik atera dituzue argazki horiek? (kutxa zahar bat)

• Zer esan diozu gaur jendeari ikasgelan sartzean? (egun on)

• Norako trena hartuko duzue horren goiz? (Bilbora)

• Zerk ez dizu beldurrik ematen? (ezer ez)

• Nork esan dizue berandu etortzeko? (atezaina)

2

Erantzun galdera hauei: • Badakizu zer sartuko den? (bai)

• Baduzu giltzarik? (ez)

• Ikusi (al) duzu nire arkatz berria? (bai)

• Baduzue berakatzik? (ez)

K A T E K I R A

• Badakizue berakatza zer den? (bai)

3

Erantzun galdera hauei: • Zein duzue duzue nahiago, krokodiloa ala iguana? iguana?

• Erosi dituzu ala ez?

• Non nahi dituzu oporrak igaro, Kanarietan ala Finlandian?






311

4 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

51. FITXA: JOSKERA

Berridatzi harridurazko esaldi hauek: • Hori gezurra esan didazuena! • Horixe erosiko didazula! • Eskerrak etorri zareten! • Batek daki norekin hitz egin duen! • Nahiago nuke berandu egingo balitzaigu! • Hori mutil galanta! • Zeinen kamiseta dotorea erosi duzun! • Belarrondoko itzela eman zidan! • Kokolo alaena! • Hara nor etorri zaidan niri agiraka!

5

Berridatzi perpaus erlatibo hauek aditz jokatua erabiliz: • Lehengoan guk erositako ordenagailua ez dabil batere ondo.

• Nik zuei utzitako erlojua oraindik ez didazue bueltatu.

• Zer esango diezue haiek lapurtutako mugikorragatik?

• Interneten zuek aurkitutako informazioa ez da guztiz baliagarria.

• Ikasle horiek jasandako tratua salatzekoa zen.

• Saretik kopiaturiko irudiak oso delikatuak ziren.

• Sherpek aldean eramandako motxilek hirurogei kilo zuten.

• Aldizkari horretan Anerrek irakurritako artikulua oso luzea zen.

• Zuek Plentziara eramandako neska atzerritarra zen.

• Gure institutuan ikasleek prestatutakoa guztiz interesgarria da.

312






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

52. FITXA: JOSKERA. JUNTAD JUNTADURA URA

Lotu ondorengo perpausak, baita….ere, ezta....ere juntagailuak erabiliz. • Azkoitikoak egoki jotzen du pilota eta Azpeitikoak ere bai.

• Guk astrapala ederra egin genuen eta zuok ere bai.

• Umea arrantza batean zegoen negarrez. Ama ere bai.

• Lehenengo errenkadan dago zure emaitza eta Ikerrena ere bai.

• Trinkili-tronkolo dabiltza pailazoak umeekin. Gurasoekin ere horrela dabiltza.

• Labatxirriak entzuten dira iluntzean eta egunez ere bai.

• Gibelandia da eta alferra ere bai.

• Gozokiak oso gustuko ditugu eta barazkiak ere bai.

• Gure aitona behargin fina zen. Amama ere oso fina zen.

2

Lotu perpausak eta juntagailua erabiliz. • Guk Kresala irakurriko dugu. Zuek Garoa irakurriko duzue.

• Nota txarrek negarra eragiten die. Nota txarrek barrea eragiten die.

• Laster txingorra izango duzue. Laster euria izango duzue.

• Burruntzali bat indaba jaten du egunero. Hiru arrautza jaten ditu egunero. K A T E K I R A

• Guri gatzatua gustatzen zaigu. Zuei etxeko gazta gustatzen zaizue.

• Gabonetako kantak ikasi zituen eskolan. Bestelako kantak ikasi zituen eskolan.

• Zuzentasuna garrantzitsua da. Koherentzia garrantzitsua da.

• Bi pakete azukre nahi zituen. Koka-kolak nahi zituen.

• Buenos Aires ezagutzen dut. Panama ezagutzen dut.






313

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

52. FITXA: JOSKERA. JUNTAD JUNTADURA URA

Lotu perpausak dagozkien hautakaritzako juntagailuak erabiliz: • Kili-kolo dabil, bihar

etzi medikuarenera joan beharko du.

• Hango haiek larra-behiak

behorrak dira?

• Kafearekin batera purua

zigarroa gustatzen zaio gure aitaitari?

• Gure amamak orain laurogei • Patinetez

laurogeita bat urte izango ditu.

oinez, nola nahiago duzu joan?

•

dantzalekura

zinera, aukera handirik ez daukagu.

• Nola zeuden, denok batera

sakabanatuta?

• Ez dakit Txomin Agirre

Etxeitarena den «Auñamendik «Auñamendiko o lorea».

• Horiek putreak 4

arranoak dira?

Zuzendu zuzenak ez diren perpausak. • Prakerrea eta desatsegina ere bai bada.

• Behi ernaria erosi du osabak azokan eta zezena ere.

• Honezkero hogei fitxa edo egingo zenituzten, ezta?

• Ez dakigu noraino helduko zen, Lezamarantz ala...

• Gehienetan borondatetsua da, baita arduratsua ere.

• Zer? Negarrez, edo?

• Dagoeneko hamabi edo hamahiru urte izango dituzte bikiek.

• Ez du hori gustuko, ezta ere horko beste hori.

• Haiek oso ondo egiten dute dantza eta abestu ere .

5

Lotu ondoko perpausak, aurkaritzako juntagailuak erabiliz. • Kisketa hotsak iratzarri nau, • Etxekonekoak

ez omen da inor etorri gurera. auzoko guztiak ere horren jakitun daude.

• Niri ahaztu egin zait; zuk, • Ate hark kateak ditu; gureak,

, denak ekarri dituzu. , egurra baino ez du.

• Jolastu bai,………… ikasi ere asko egiten du Irunek. • Guk ez genituen aulkiak zenbatu, mahaiak • Jakana

, alferra ere bada.

• Soloa jori daukagu aurton; auzokoak, • Euskarazko berba mordoa ikasi genuen

314



ez du ezer erein. , ez ditugu erabiltzen normalean.




4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

53. FITXA: JOSKERA. BANAKARIAK

Lotu perpausak juntagailu banakariak (zein, nahiz, batetik, ez) erabiliz. • Guri dagokigu gurera

haien etxera eramatea.

•

txakurrik,

•

hemen,

•

lagunak,

•

elur bustia,

• Batean

katurik, ez zaizkio animaliak gustatzen. han, berdin-berdi berdin-berdin n gertatzen da. familiakoak, ez dago inoiz bakarrik. elur hautsa, beti etortzeko prest egoten zarete.

bestean, ia beti topako duzu norbait laguntzeko.

• Ezkondu

ez, guk bazkari ederra egingo dugu elkarrekin.

•

amak,

amamak, biek ondotxo dakite nora jo horrelako kasuetan.

• Barazki biak gustatzen zaizkit, espinakak • 2

umerik,

ziazerbak. gurasorik, inor ez zen agertu aurreko eguneko emanaldian.

Zuzendu oker dauden esaldiak. • Ajea izan zein ez, lanera joan beharko duzue bihar. • Ez dituzte denak jarri hemen, baino han. • Hirurehun edo laurehun ardi ditu artzain horrek. • Nahiz horiek zein besteek, denek balio digute. • Gurera etorri zein beste baten etxera, ederto pasatuko dugu. • Ez dakizue nor etorriko zaigun, edo? • Horrelakoak gertatzen dira, bai herrian zein hirian. • Ez digute gozokirik ekarri, baizik barazkiak. • Zuen lagun horrek tabakoa zein landareak erretzen ditu. • Ez dira udaletxeko bulegoan elkartu, taberna batean baino.

3

K A T E K I R A

Bete hutsuneak banakariak erabiliz. • Burdin Aroaz

Brontzearen Aroaz idatzi dezakezue.

• Liburu horiek ez dira historiari buruzkoak arteari buruzkoak buruzkoak •

bertikalki,

• Egindako eskemak

horizontalki egin zenezakete irudi hori. , laburpenak ere erabil ditzakegu.

• Ez genuen zuregatik ekarri, beragatik • Gogoan izan ahozko • Guk dena genekien; haiek, • Haiek ez ziguten ezer esan,

idatzizko azalpena egiteko eskema beharrezkoa duzula. , ezer ez. guk

• Ez ziren andoaindarrak, bilbotarrak






315

4 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak parentesien artekoak erabiliz. • Begiak bustita zein negarrez, nahi duzun bezala esan. (nahiz) • Guk begi-belarri egon behar izan genuen; zu,ordea, ez zinen ezertaz jabetu. (ostera) • Bazkaria nahiz afaria, otordu guztiak oso txarto egiten ditu. (zein) • Ez zituzten haziak aurkitu, sasiak baino. (baizik) • Horiek edonon aurki zenitzake, Lapurdin zein Nafarroan. (nahiz)

• Neolitoan abeltzaintzan nahiz nekazaritzan aritzen ziren. (bai) • Mesolitoan gizakia ez zen biltzaile hutsa ekoizlea baizik. (baino) • Edonon utz genitzake liburuak apaletan nahiz tiraderetan. (zein) • Ez genituen liburuak azpimarratzen koadernoak baino. (baizik)

5

316

Markatu esaldi zuzena. •

Gurean ez zegoen txakurrik, katua baino.

•

Gurean ez zegoen txakurrik, baino katua.

•

Ez ardorik, ez sagardorik, ez zuten ezer ere edan.

•

Ez ardorik eta ez sagardorik, ez zuten ezer ere edan.

•

Mikel gurekin etorriko da eta Ane ere.

•

Mikel gurekin etorriko da eta Ane ere bai.

•

Horretan zein beste honetan, berdin dio non sartzen duzun.

•

Zein horretan beste honetan, berdin dio non sartzen duzun.

•

Haiek ez zuten ezer ere ez aipatu horretaz.

•

Haiek ez zuten ezer ere aipatu horretaz.

•

Nahiz pinakotekan zein ikastetxean leku onean egongo da.

•

Nahiz pinakotekan nahiz ikastetxean leku onean egongo da.

•

Gureek ez dute horrelakorik jaten; zuenek, ostera, edozer.

•

Gureek ez dute horrelakorik jaten; zuenek, edozer, ostera.

•

Irunek ez ezik beste guztiek sardina zaharra jango dute.

•

Irunek ezik beste guztiek sardina zaharra jango dute.






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

54. FITXA: JOSKERA. KONPLETIBOAK

Berridatzi perpausak zehar estiloan jarriz. • «Arrano bat ikusi dut gaur goizean» – esan du Alexek. • «Badakizkigu azterketako galderak» – esan dute lagunek. • «Ez gara Txindokira igoko bihar» – esan digu Ikerrek. • Zer gertatzen zaizue? – galdetu du Anderrek. • Nork du bizimodu hobea? – galdetu zigun Irunek • Ondo dakizue zer egin. Hori esan dute. • Zer ordu da?- galdetu didate • Amaiak badakizki biderketa taulak. Rakelek esan du. • «Ez zait jertse gorria gustatzen» – esan du Izarok. • «Jantzi itzazu botak behingoz» – esan dio amak.

2

Markatu esaldi zuzena. •

Ez dakigu nongoa den ilehori hori.

•

Ez dakigu nongoa dela ilehori hori.

•

Guk hemen dauzkagula uste dut.

•

Guk hemen dauzkagunik uste dut.

•

Bederatzietan altxatuko den galdetu diogu.

•

Bederatzietan altxatuko dela galdetu diogu.

•

Etorriko bada ez dizut itaundu.

•

Etorriko den ez dizut itaundu.

•

Laurogei lagunekin etorriko zenik ez zuen esan.

•

Laurogei lagunekin etorriko zen ez zuen esan.

•

Ehun urte bete zituen galdetu genion.

•

Ehun urte bete zituela galdetu genion.

•

Berandu ez ailegatzeko esan genien.

•

Berandu ez ailegatzea esan genien.

•

Ez dakizue zein polita geratu zaio!

•

Ez dakizue zein polita geratu zaion!

•

Nongoa den ez didazue esan behar.

•

Nongoa da ez didazue esan behar.

•

Ea goian elurrik badago galdetu didate.

•

Ea goian elurrik dagoen galdetu didate.

•

Entzun dugu aurten kafea ere oso garesti dagoela.

•

Entzun dugu aurten kafea ere oso garesti dago 


K A T E K I R A



317

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bukatu elkarrizketatxoak adibideari jarraiki. Adibidea:

–Zer esan du? –Barkatu? –Ea zer esan duen.

• –Zoaz kalera. –Zer esan duzu? • –Utzi bakean! –Zer? • –Zer duzu? –Nola? • –Nora zoazte? –Ez da entzuten! • –Berandu da. –Zer? • –Hemen dauzkagu. –Zer esan duzue? • –Zin dagizut. –Nola? • –Ekarriko ditugu. –Ez dizuet ondo entzun. • –Zer da hori? –Barkatu? • –Ez dut dut uste gehiago gehiago dagoenik. –Nola? 4

Bete hutsuneak parentesi arteko aditzei menderagailu egokia jarriz. • Bihar zinera joango (gara) • Nik isilik (egon)

pentsatu dugu. esan dizut orduagatik.

• Nire lagun hori ez (da)

gehiagotan etorriko uste dut.

• Gure amari ea zein urtetan jaio (zen)

galdetu zion Edurnek.

• Oporretan nora joan behar (dugu)

galdetu digute.

• Ana Mariren etxean biziko (dira) • Pikutara (joan)

hemendik aurrera entzun dut. esan zien guztiei.

• Oso xelebre (dabil)

entzun dut nik.

• Amaiaren ama kili-kolo (dago)

esan dute.

• Uxuek ea zergatik ez (gara)

etorri galdetu dit

• Nik zuei ez (dizuet) • Hark gu ez (gaitu)

egia osoa esango agindu dut. ezagutzen ez du esan.

• Haiek niri ez (zidaten)

deituko ez zuten esan.

• Guk zuei ordurako (etorri)

esan nizuen.

• Hark gure amari gertatutakoaren berri emango (zion) • Nork esan (dizu)

hori jakin gura nuke.

• Amaren etxera bizitzera joango (dira)

318



esan zigun.

galdetu diete.




4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

55. FITXA: JOSKERA. HELBURUZKOAK ETA KAUSAZKOAK

Berridatzi esaldiak (helburuzko (helburuzkoak). ak).

• Autoz aldatzeko zeudela istripua i zan zuten.

• Film hori ikusteagatik edozer egingo luke horrek.

• Haiekin hitz egitekotan etorri ziren hain goiz.

• Ez nuen gogo handirik, baina amarekin egotearren joan naiz.

• Aneri deitzekotan egon nintzen atzo goizean.

• Hori guztia funtzio sozial guztiak euskaraz egiteko egin dute.

• Euskal kultura zabaltzekotan sortu zuten aldizkari hori.

• Gezurrik ez esateagatik, kartzelara joango litzateke.

• Kezka erabatekoa zela erakustekoan negarrez hasi zen.

2

Berridatzi esaldi hauek (kausazkoak).

• Ariketak ez egiteagatik zigor gelara joan behar izan zuen. (-elako)

• Kalean bizi behar izan zuten uholdeengatik. (-ela eta)

• Ez zuen probak gainditzerik izan nahikoa ikasi ez zuelako. (bait)

• Nik ezin izan dizut deitu sakelakorik ez baitut eraman. (eta) K A T E K I R A

• Beti heltzen dira berandu iratzargailurik jartzen ez duelako. (-enez)

• Dirutza irabazi zuen galdera guztiei zuzen erantzun zielako. (-enez) .

• Istripua dela eta, oso zauri larriak izan zituzten. (-agatik)

• Taldeko bakarlaria gaixorik zegoenez gero, ezin izan zuten kontzerturik eman. (-elako)

• Gasteizera joan zen ikasketa horiek bertan egin behar zituelako. (bait)



EGIZU 2 




319

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu zuzena (helburuzko (helburuzkoak). ak).

• Eztabaidatzen ari ziren euren hautagaia aukeratzeko/auk aukeratzeko/aukeratzera. eratzera. • Eguna argitu zuenean kotxea hartu eta eskiatzera/eskiatzeko joan ziren. • Okerra zela esan nahi zionez, hori esatera /esateko hurbildu zitzaion. • Metxari sua emateko /ematera esan genion Ikerri. • Puntu asko irabazteko/irabaztera asmoa zuela esan zigun. • Horiek guztiak egitera/egiteko ez zela ausartzen zioen. • Kabrioleta erostera/ erosteko zihoala esan zigun. • Etorri/etortzeko asmoa zuen ere galdetu zenioten. • Garbikari horrek ez omen du hori garbitzeko/garbitzea balio. • Zuekin guztiekin mintzatzen/mintzatzera etorri gara gaur. 4

Lotu esaldiak (kausazkoak).

• Hamaikak arte zigorturik egon ginen. Oso berandu heldu ginen.

• Ez ginen ostiralean eskolara joan.Neka-neka eginda geunden.

• Emanaldia bertan behera utzi zuten. Istripua izan zuten.

• Gure lagunak afaltzera gonbidatu genituen. Aspaldi ez ginen elkarrekin egoten.

• Pertsona susmagarri bat ikusi zuten atarian. Ez ziren sartu.

• Ez zuen telefonoa erantzuten. Telegrama bat bidali zion.

• Esamesa asko esaten zituen. Euskara irakaslea zen.

• Mingaina ateratzeko ohitura du. Mingaina moztu diote.

• Adiskiderik onena da. Berarekin harreman berezia du.

• Oso ondo jotzen du. Sari ederra irabazi du.

320



EGIZU 2 




4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

56. FITXA: JOSKERA. BALDINTZAZKOAK ETA ERLATIBOAK

Amaiera eman perpausei ondorioak jarriz. • Ogi gogorra jaten baduzue, • Guraizeak zorroztuko ez bagenitu, • Udan euria egiten badu, • Marrazki hori oparituko bazenit, • Berandu ibili izan bagina, • Sakelako berria behar banu, • Goizean goiz ikusiko bazintut, • Horrela hitz egiten badidazue, • Film hori ikusiko bazenu, • Musikari banintz,

2

Berridatzi esaldiak baldintzan aditz jokatua erabiliz. • Presarik izan ezean, ez zenuke horrelakorik egin behar.

• Inor ikusi ezean, deituko zidatela esan zuten.

• Zuek zaratarik ateraz gero, edonork entzun dezake.

• Erietxe horretara eramanez gero,laster etxean egongo litzateke.

• Guk Afrika bisitatuz gero, Eritrea ezagutu nahi genuke.

• Gaitz horrek eriondo luzea izanez gero, ez nuke denbora luzean lan egingo.

• Musika tresnaren bat aukeratuz gero, seguru asko pianoa aukeratuko du.

K A T E K I R A

• Espartzua erabili ezik, ezin izango duzue ondo garbitu.

• Euskaltzaleak izanez gero, ez lukete horrela jokatuko.

• Zuhaitzak gustuko izan ezik, ez litzateke botanikoetara joango.






321

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu esaldiak erlatibozkoak sortuz ( -tako/-riko/-(e)n ). ). • Gaur goizean gozokiak erosi ditut. Guztiak jan ditut.

• Gure urtebetzean ospakizun itzela egin genuen. Bertan zuek dantza asko egin zenuten.

• Hemengo kartelei pegatinak jarri dizkiete. Ez dakit nor izan den.

• Festa izan zuten. Makina bat ezezagun bildu ziren.

• Opari bitxiak jasotzen genituen. Jatekoak ziren.

• Hondakinak eman dizkiot. Gustura hartu ditu.

• Egunero elkartzen ziren taberna horretan. Gotikoak ziren.

• Txakurrak jipoia jaso zuen. Handik aurrera ez zen inorekin fio.

• Bi marinelekin ikusi nuen neska hori. Ez zen hemengoa.

4

Eman hitz hauen definizioak perpaus erlatiboak erlatiboak erabiliz. • Geralekua

• Komisioa

• Obiparoa

• Oasia

• Mintzamena

• Hiztuna

• Indarbidea

• Irundegia

• Masta

322






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

57. FITXA: JOSKERA. DENBORAZKOAK ETA KONTZESIBOAK

Bete hutsuneak denborazkoak erabiliz.

• Elektroentzefalog Elektroentzefalograma rama egin • Eragozpenak jarri

zehatz-mehatzz esan ahal zioten zein gaitz zuen. zehatz-mehat oso ondo ezagutu behar duzu egitasmoa.

• Arrautzak errun

oso urduri egoten da.

• Gazta egiten zuen

erosi egiten genion.

• Otordua amaitu

pilulak hartzen ditu.

• Ezagutzen (zaitut)

inoiz ez dituzu gonak jantzi.

• Lanetik korrika (zetorren) • Jolasten ari (ginen) • Afaldu

erbinude bat ikusi genuen. oheratzea ez da komenigarria.

• Deitu 2

istripua izan zuen.

egiaztatu behar dugu telefono zenbakia.

Berridatzi esaldiak.

• Bilerarako deia egin aurretik aurreko aktako puntu guztiak aztertu genituen.

• Gurutzegramak egin eta gero beti begiratzen dugu atzeko orrialdeetan.

• Dirua irabazten hasi bezain laster etxea erosi zuten.

• Txikitxoak diren bitartean horrek ez dio axola.

• Sutondora hurbiltzean erre egin dira.

• Atea zabaltzerakoan labain egin zuten eta plausta!

• Leihoa itxitakoan kristala apurtu egin zen.

K A T E K I R A

• Aitona gaixotu zenean denok ikaratu egin ginen.

• Udaberria heldu baino lehen bisitatxo bat egin nahi nizueke.

• Unibertsitatera hasi denetik ez dut ikusi.



EGIZU 2 




323

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak (kontzesiboak).

• Nahiz eta musikari ona izan, ez du diskorik saltzen. (arren) • Gezurra esanagatik ere, ez diogu ezer esango. (nahiz eta) • Euskaraz hitz egiten duten arren, sarritan ez diegu ulertzen. (ba…..ere) • Nor edo nork hori esaten badizu ere, ez diozu jaramonik egin behar. (arren) • Zoriontsuak izan arren, beti egoten dira kexaka. (-agatik ere) • Antzokira askotan joaten bada ere, ez du i noiz ordaintzen. (agatik ere) • Nahiz eta kroketak gustuko izan, ez ditu i noiz jaten. • Hitzaldi guztietara joan arren, ez ditu hizlariak ezagutzen. (-agatik ere) • Etxean egonda ere, ez da batere aspertzen. (arren) • Biztanle asko baditu ere, ez da kaleetan antzematen.

4

Berridatzi esaldi hauek hainbat erara.

• Bakarrik egon arren, beti egoten da pozik

• Zuk niri egia esaten badidazu ere, nik ez dizut sinesten.

• Everest-era euskaldun ugari igo badira ere, Martin Zabaleta izan zen lehena.

• Auñamendi Euskal Herriko mendirik altuena den arren, Hiru Errege Mahaiak altuagoa dirudi.

• Hiru eledunak badira ere, beti aritzen dira ingelesez.

324



EGIZU 2 




4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

58. FITXA: JOSKERA. MODUZKO PERPAUSAK PERPAUSAK

Lotu esaldiak moduzko perpausak sortuz. • Nik horrela egiten ditut eta zuk halaxe egingo dituzu.

• Orain dela bi urte langabezian geunden; orain ere bai.

• Berak horrela hitz egiten zuen eta guk ere bai.

• Antolatzaileek horrela egiten dute. Guk ere horrela egin behar dugu.

• Zuk atzekoz aurrera egin duzu eta nik ere bai.

• Berak horrela egin nahi du. Horrela egiten du.

• Guk horrela egingo genuela esan genizuen. Horrela egin genuen.

• Berak belaunez egiten zuen lan eta nik ere bai.

• Nik horrela idazten nuen eta zuk ere bai.

2

Aukeratu esaldi zuzenak. •

Ez daude nik uste nuen bezala.

•

Ez daude nik uste nuen bezalakoak.

•

Horko poltsa hori nirea bezalakoa da.

•

Horko poltsa hori ni bezalakoa da.

•

Zure antzekoak erosi nituen aurrekoan.

•

Zurearen antzekoak erosi nituen aurrekoan.

•

Zuon alaba amaren berdina da.

•

Zuon alaba ama berdina da.

•

Saizarbitoriaren eleberria beste horrena bezala da.

•

Saizarbitoriaren eleberria beste horrena bezalakoa da.

•

Zuek esan moduan egiten saiatu ginen.

•

Zuek esandako moduan egiten saiatu ginen.

•

Zuek moduan egiten genuen kirola baina gutxiagotan.

•

Zuen moduan egiten genuen kirola baina gutxiagotan.

•

Gu bezalako motorra erosi nahi zuen zuen ilobak.

•

Gurea bezalako motorra erosi nahi zuen zuen ilobak.




K A T E K I R A



325

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu konparaziozko esaldiak esaldi biak lotuz. • Nire arkatz berria oso ona da paper horretan idazteko. Zurea ere bai.

• Institutuko giroa freskoa da. Kalekoa hotzagoa da.

• Ikasle horrek asko ikasten du. Honek ere bai.

• Guk ez daukagu hainbeste diru. Zuek diru asko daukazue.

• Hiriko bizimodua lasaia da. Herrikoa lasaiagoa da.

• Gure atarian bi lanpara ditugu. Zuenean lau.

• Gurean hotz handia egiten du. Zuenean ez.

• Nik indar handia dut. Zuk ere bai

4

Okerrak zuzendu esaldi hauetan. • Zuk guk adina diru gastatu genuen gabon zaharrean. • Nik zuk beste adorea dut horrelakoetarako. • Niri zuri besteko ondo iruditzen zait egindakoa. • Haiengana zuengana besteko azkar abiatu nintzen. • Guk zuek beste arazo izan ahal ginen egitasmo horretan. • Ume horrek hau baino kilo gehiago ditu. • Zuri niri besteko ordaintzen didate lan horren truke. • Hori hemengo hau baino arinago da.

5

Osatu konparaziozko esaldiak ondoko hitzak erabiliz: • Bezain

• Beste

• Besteko

• Baino ……….gutxiago

• Adina

• Baino…………..ago

326






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

59. FITXA: JOSKERA. ONDORIO- ETA KONPARAZIOZKO PERPAUSAK


• Gu zuek baino nekatuagoak/nekatuago nekatuagoak/nekatuago gaude gaur. • Nire lagun horrek ez du zureak beste /bezain kilo. • Gurean zuenean bezain/beste ondo bizitzen da. • Haiek zuek baino dirua/diru gehiago jarri dute merendolarako. • Haiek ez zuten guk bezain/beste ondo hitz egin horretaz. • Langileak ugazabak beste/bezain diru irabazten omen du. • Hor guztiek egiten dute zuk beste /bezain. • Hark guk baino lagun gehiago /lagunago ekarri zituen. • Hangoak hemengoak bezain korapilatsuagoak/korapilatsuak korapilatsuagoak/korapilatsuak dira. • Guk ez genuen zuek adina/besteko jan aurreko afarian. 2

Berridatzi esaldi hauek.

• Gu ez gara zuek bezain finak hitz egiteko orduan. (baino)

• Zuen amak eta gureak bina liburu erosi dituzte. (beste)

• Euli gehiago zeuden eltxo baino. (gutxiago)

• Eneritz oso trebea da horretan eta Ane ere bai. (bezain)

• Lotan ordu gehiago ematen ditu lanean baino. (lo gehiago)

• Atzokoan lehengo egunekoan baino hobeto jokatu zuten. (okerrago)

• Gureak ez dira luzeak, l uzeak, zuenak bai. (baino)

K A T E K I R A

• Guk adina hiztegi ez daukazue. (baino)

• Haiei guri baino beldur handiagoa ematen die. (besteko)

• Sudoku horiek hauek baino errazagoak dira. (bezain)



EGIZU 2 




327

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu eta osatu ondoriozko esaldiak.

• Zuk horrelako aurpegia jarrita ezin dugu ezer egin. • Erabat erakargarria zen; horregatik ezin genion begirik gainetik kendu. • Makina bat liburu zituen. Etxean ere lurrean zituen. • Oso indar i ndar handia zuen. Horregatik zigortu zuten. • Lotsatia da erabat. Hori dela eta, atera ere ez da egiten kalera. • Gai horretaz gutxi-gutxi daki. Horregatik kanporatu egin dute lantoki horretatik. • Asko edaten zuen, botilak atarian ere uzten zituen. • Bero-bero zegoen, horregatik erre zuen esku osoa. • Iratzargailu asko ditu, horregatik oparitzen ditu.

4

328

Aukeratu zuzen dauden esaldiak.

•

Hain da lotsagabea, ezen baimena ere ez baitu eskatzen.

•

Hain da lotsagabea, ezen baimena ere ez du eskatzen.

•

Hain dira estuak, handik pasatzerik ez baitago.

•

Hain dira estuak, non handik pasatzerik ez dago.

•

Hainbeste auto ditu, ezen askotan ez baita gogoratzen non utzi dituen.

•

Hainbeste auto ditu, ezen askotan ez da gogoratze gogoratzen n non utzi dituen.

•

Hain dira itxuragabekoak dira prezioak, non alde egiten baititut.

•

Hain dira itxuragabekoak prezioak, non alde egiten baitut.

•

Hainbeste lagun bildu ziren, ezen negar batean hasi nintzela.

•

Hainbeste lagun bildu ziren, ezen negar batean hasi bainintzen.

•

Hain dira burugogorrak,e burugogorrak,ezen zen ez baitira konturatzen berandu izan arte.

•

Hain dira burugogorrak, ezen ez direla konturatzen berandu izan arte.

•

Gogoan dut inoiz ikusi eta hainbesteko hainbesteko beldurra sentitu dut, ezen mugitu ere ez banaiz banaiz egin.

•

Gogoan dut inoiz ikusi eta hainbesteko hainbesteko beldurra sentitu dut, non mugitu ere ez naizen naizen egin.

•

Horrenbeste aldiz kontatu zenidan, ezen azkenean pikutara bidali baitzintudan baitzintudan..

•

Horrenbeste aldiz kontatu zenidan,ezen azkenean pikutara bidali zintudan-eta zintudan-eta..

•

Hainbesteko indarra zuen, non denok aho-zabalik uzten baikintuen.

•

Hainbesteko indarra zuen,ezen denok aho-zabalik uzten gintuela

•

Hain ziren zaharkituak, inork ez baitzituen erosi nahi izaten.

•

Hain ziren zaharkituak, inork ez zituen erosi nahi izaten.



EGIZU 2 




4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

60. FITXA: JOSKERA

Berridatzi esaldiak. • Nahiz eta zuek denetik esan, nik ez dizuet sinesten. (-n arren)

• Lan eta lan aritzeagatik, sari ederra eman zioten. (-z gero)

• Gaur zortzi esan ezean, neuk esan beharko diot. (ba)

• Lehenago etortzea zuela esan niolako haserretu zitzaidan. (zeren eta…)

• Egunak joan egunak etorri zu ni baino lodiago zeunden. (bezain)

• Zuen lana zein gurea kolokan dago. (bezala)

• Horrek hurrengo kukua entzungo balu, gu poztu egingo ginateke. (gero)

• Beti zure zerbitzura egon arren, behar duzunean ez duzu inoiz topatzen. (ba…ere)

• Ezkerreko begiz begiratuko ez balit, ez nioke kasurik egingo. (ezik)

2

Bete hutsuneak (konpletiboak, zehar galderak, …). • Horren aldekoa (zen)

ez nuke esango nik.

• Hori bai ale ederra! Esaiozu hortik alde (egin) • Begiratu motxilaren barruan jertsea (dago) • Horrelakorik! Esadazu non aurkitu (duzu)

hori.

• Berrian irakurri nuen herenegun ez (zen)

hauteskunderik hauteskun derik egongo aurten.

• Ez nizuen esan berandu etorriko (nintzen)

gaur.

• Telebista horren prezioak gora egin (du)

galdetu du erosle batek

• Ez dakizue zein ordutan etorriko (dira) • Ez dakizue ezta etorriko (dira) 3

afaltzera. ere.

K A T E K I R A

Aukeratu erantzun zuzena. • Txintik atera gabe egon arren/egotearren, errieta egin zioten. • Jantzia izanagatik/izateagatik inbidia itzela diote. • Arazoa du edanaren edanez mozkortu egiten baita/del aeta. • Eguraldi ederra ateraz gero/atera zaigunez gero, mendira joango gara gaur denok. • Gorriak ikusi i kusi zituzten ez baizekiten/baitzekiten non zeuden. • Ateraldi xelebreak izaten zenituelako/zen zenituelako/zenituenelako ituenelako egiten zuen barre hark. • Mendira igotzean arnasa estutu egiten zaidala /zaidan igartzen dut. • Elkarri mokoka ibiltzen direnez gero/ibiliz gero, negarrez amaituko dute. • Makina bat lan egin arren/egitearren arren/egitearren,, ez diote inoiz ordaindu.






329

4 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

60. FITXA: JOSKERA

Berridatzi esaldi kausal hauek bait- partikula erabiliz: • Nik esan nizuen hori hori egiteko beharrezkoa beharrezkoa zen-eta. • Itsasoa oso gustuko gustuko duzu kostaldean kostaldean jaio zinen-eta. zinen-eta. • Ez didate ezer ezer esaten nora jo ez dakite-eta. dakite-eta. • Elkarrekin kusi kusi nituen kaletik kaletik nindoan-eta. nindoan-eta. • Erosi egingo nuke, nuke, o1so gustatuko gustatuko litzaidake-eta. litzaidake-eta. • Guk ez ditugu horrelakoak horrelakoak erosten, ez zaizkigu zaizkigu eta gustatzen. gustatzen. • Lepo luzea du arboletara arboletara ailegatu ailegatu behar du-eta. du-eta. • Sasoian daude, daude, kirol asko egiten egiten dute-eta. dute-eta. • Kobazu Kobazuloak loak bisitatzera joan ziren, asko gustatzen zaizkielako estalaktitak estalaktitak eta estalagmita estalagmitak. k.

5

330

Aukeratu esaldi zuzena. •

Ez zaigu hurbildu, beldur baita.

•

Ez zaigu hurbildu, beldur baitelako.

•

Hain da desatsegina, ez diola inork hitz erdirik ere egiten.

•

Hain da desatsegina, ez baitio/dion inork hitz erdirik ere egiten.

•

Bakarlari horren ahotsa entzutearren bertaraino joan ginen.

•

Bakarlari horren ahotsa entzun arren bertaraino joan ginen.

•

Guregan ez zuen konfiantzarik, ez baikintuen ezagutu ere egiten.

•

Guregan ez zuen konfiantzarik, ez gintuela ezagutu ere egiten.

•

Beldurrezkoak izaten direnez gero, ez du joan nahi izaten normalean.

•

Beldurrezkoak izanez gero, ez du joan nahi izaten normalean.

•

Ez zintudan zoriondu, zeren eta ez nekielako ezer.

•

Ez zintudan zoriondu, zeren eta ez bainekien ezer.

•

Bostak izatearren dirua emango nuke oraintxe bertan.

•

Bostak izan arren dirua emango nuke oraintxe bertan.

•

Zuek ekarri dituzuen lanabesek ez dute ezertarako balio izango.

•

Zuek ekarri duzuen lanabesek ez dute ezertarako balio izango.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak aditz laguntzailea jarriz (izan/ukan): • Dekor Dekorazio azio olerkia olerkiak k ekarri ekarri oparoa oparoa izan izan du . • Guk urra urrats ts horiek horiek eman beha beharr ditugu. • Kop Koplek lek formu formula la jakina jakinak k dituzte . • Kopl Kopla a zaharren zaharren zerrenda zerrenda eta andana andana oso aberatsa aberatsa da. • Gaur eskolan eskolan «Gernik «Gernikako ako arbola» arbola» poema poema aztertu aztertu duzue zuek. • Berts Bertsolari olari hori hori gaiaz gaiaz asko ardura arduratzen tzen da . • Oso ikerk ikerkuntz untza a baliots baliotsuak uak egin dira folkloreari buruz. • Eus Euskal kal Herriko Herriko mugak mugak baino baino harantz harantzago ago ditu adarrak horrek. • Eus Euskal kal folklore folklore zaleek zaleek lan lan handia handia egin egin dute . • Nik horreta horretazz ikerketa ikerketa lana lana egitea eraba erabaki ki dut .

2

Inguratu aukera zuzena (nor/nork, nor/ nori / nork): • Gaur goizean nik zuri ez (dizut /dut) den-dena den-dena kontatu. kontatu. • Lehen kotxean nik Iker erabat haserre ekarri (dut /diot). • Ez (didazue /dizkidazue) niri niri zuek palomitarik ekarri? • Ogiak bere denbora behar ( du /dute) labean egosten. • Bereak eta asto zaharrarenak esan (dizkio /dizkiote) Eduk Eduk bere lagunari. • Sinesteak ere lanak (ditu /dute), baina baina hau egia biribila biribila da. • Zuek ni ez ( nauzue /didazue) agurtu agurtu sartzean, sartzean, haserre ala? • Zuek arin ikusten ( diozue /diezue) besteri besteri buruko bartza. bartza. • Ez (ditut /diet) nik, bada, bada, nire urtebetzera urtebetzera gonbidatuko gonbidatuko lotsabako horiek. horiek. dute ) zarata handia ateratzeagatik. • Haiek auzokoa salatu (dituzte/ dute

3

Egin esaldiak aditz hauekin: • zaituzte • dizkiegu • nauzue • didate • dituzte • ditugu • dit K A N U Z T N A R E

• diegu • gaitu



EGIZU 2  © ZUBIA EDITORIALA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L.



331

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Ezabatu oker dagoen aditza: nor/nork, nor/nori/nork, nor/nori. • Nik zu hurrengoan ez dizut/ zaitut eramango zaitut eramango nire kotxe berrian. • Ekarriko didazu /nauzu motxila hori, mesedez? mesedez? • Ez zaitugu /dizugu salatuko oso ondo ondo portatu zarelako. • Nork gonbidatuko dizu/ zaitu ospakizun zaitu ospakizun horretara? • Ez ditut /diet zoriondu berandu berandu delako, atzo izan omen zen eguna. • Ez diet /dut haiei gezurrik esan, esan, isildu baino ez naiz egin. • Zuei ez dizuete /dute udaltzainek isunik isunik jarriko. • Ezagutu egiten dizute/ zaituzte zuek zaituzte zuek udaltzainek? • Zergatik jo didazu/ nauzu nauzu , jakin daiteke? • Trikitixa pixka batean jo dut/ diet lehengusuei diet lehengusuei eta poz-pozik geratu dira.

5

Sailkatu aditz hauek: nor/nork, nor/nori/nork: • ezagutu

nor/nork

• erosi

nor/nork, nor/nori/nork

• eraman


• kotxez ekarri

• zoriondu

nor/nork

• salatu

nor/nork

• eman

nor/nori/nork

• erosi • agurtu • agur egin 6

nor/nork


nor/nork

nor/nori/nork

Bete hutsuneak: • Nork agurtu zaitu zaitu heldu heldu zarenean? • Inork ez nau nau agurtu agurtu ni, zergatik? • Inork ez zaitu elako elako ikusi. • Eta zergatik esaten dituzu dituzu horrelako horrelako gauzak? • Nik susmoa dut -eta. -eta. • Bada, atetik sartu naizenean hots handiak egin ditut . • Hara, nik ez dut dut builarik builarik egin, baina ondotxo ikusi naute naute hemengoek. hemengoek. • Eta zer dela eta ez naute naute ni ni ikusi? • Hara, … zu hemen zaudela konturatzen konturatzen badira badira , ez dizutel ako ako egoten utziko. • Hara … eta … tira! Lelokeriak baino ez dituzu dituzu esaten. esaten.

332






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Hutsuneak bete aditz laguntzaileak jarriz (izan/ukan): • Eskorpioiak hamabi begi eduki ahal d(it)u . • Kumeak jaiotzen direnean amaren bizkarrean babesten dira . • Zenbait eskorpioiren ziztada hilgarria da . • Antilope jauzilariak zenbait landare toxiko jaten d(it)u . • Bi urterik behin emeak kume bat egiten du . • Urtxintxa guztiek ez dute isatsa sarria. • Espeziearen arabera, ernaldia luzeagoa izaten da . • Batzuetan palma-urtxintxak triskantza larriak eragiten ditu zereal soroetan. • Kameleoi emeek arrautzak erruten dituzte . • Animalia horiek ikus-eremu zabala dute . • Txinpantzeen kumaldiak bederatzi hilabete irauten d(it)u .

2


Horrek ez dute barkamenik merezi.

• x Horrek ez du barkamenik merezi. • x Zuek ez dituzue esandako guztiak kontatu. •

Zuek ez duzue esandako guztiak kontatu.

• x Bere inguruan dituen gizon guztiak etxekoak dira. •

Bere inguruan duten gizon guztiak etxekoak dira.

•

Hegan doala sentitu da Oihane.

• x Hegan doala sentitu du Oihanek. • x Ez dituzu ulertu emandako azalpenak. •

Ez duzu ulertu emandako azalpenak.

• x Gu ez gara saiatu hainbeste bider ezer egiten. •

Guk ez dugu saiatu hainbeste bider ezer egiten.

•

Haiek beti dantzatzen dute era berean.

• x Haiek beti dantzatzen dira era berean. • x Motorraren dardara motelduz joan da. •

Motorraren dardara motelduz joan du.

•

Kotxeek garbitzeko makinen ondoan gelditu dute.

• x Kotxeak garbitzeko makinen ondoan gelditu dira. •

K A N U Z T N A R E

Neskak ez dute batere saiatu hitz eginez konpontzen.

• x Neskak ez dira batere saiatu hitz eginez konpontzen konpontzen..






333

1 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Inguratu aukera zuzena eta idatzi (nor/nork, nor/nori, nor/nori/nork): • Zuek ez zarete batere saiatu ondo egiten. (duzue/zarete/) • Ez dit egia osoa kontatu oraindik. (zait/dit) • Ez dizuet esandakoa sinesten. (dizuet/zaitu (dizuet/zaituztet) ztet) • Oso gerturatu zaizkit txakur horiek gaur goizean. (dizkit/zaizkit) • Noiz hasiko zara etxerako lanak egiten? (duzu/zara) • Horrek ez digu baieztatu atzo entzundakoa. (zaigu/digu) • Ez zaizkit horrelakoak gertatzen normalean. (dizkit/zaizkit) • Gezur galanta kontatzera hurbildu natzaio (natzaio/diot) • Egunero saiatzen dira lagun berriak egiten. (dute/dira) • Jolastuko gara denok elkarrekin? (dugu/gara)

4

5

Lotu aditzak laguntzaileekin (aukera bat baino gehiago daude): • Eraman

natzaio

• Erosi

ditugu

• Zoriondu

diegu

• Hurbildu

zaitu

• Saiatu

naiz

• Salatu

zaizkit

• Saldu

nauzue

• Gonbidatu

didate

• Etorri

dituzte

• Ezagutu

dizkidazue

Bete hutsuneak orainaldia erabiliz: • Nik ez ditut lagunak eraman gure etxera. • Zeinek ekarri dizkit niri opilak gosaltzeko? • Haiek gu ez gaituzte gonbidatu euren jaira. • Haiek ez dira hurbildu egun osoan. • Guk ez ditugu nahasi ardiak ez ditugulako ezagutzen. • Hark ez gaitu engainatu hori esatean. • Zeinek esan dizue zuei hori egia dela? • Nork ekarri zaituzte zuek honaino kotxez? • Haiek ni ez naute zoriondu gertatutakoagatik. • Nik ez dizuet esango zer egin behar duzuen.

334






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Ezabatu oker dagoen aditza (orainaldia): zaio . • Landareek hostoak galtzeari defoliazioa deitzen dio/ zaio

• Errotek alea ehotzen dute /du. dira • Elkarrekin zerbait egiteko ados etorri zaie/ dira ditu gelan itsumandoka sartzen. • Merkatariak bi gizon ikusi diet/ ditu du . • Jerboak 40 cm inguruko neurria ditu/ du dira haiekin berba egiten. • Askotan saiatu dute/ dira dituzte zoriondu irabazitako sariagatik. • Ez diete/ dituzte ditu . • Kontzeptista izateak bere ondoriak dute/ ditu dute daturik bildu. • Ikertzaile horiek ez dituzte/ dute

• Non jolasten zarete /duzue zuek normalean? normalean? 2

Bete hutsuneak (orain eta lehenaldian): • Gaur norekin atera zarete kalera? • Nik ez diet haiei orain ezer esan, baina jakin dute gertatutakoa. • Gero etorriko zaio familia bisitatzera Eduri. • Norekin hitz egingo dugu guk horretaz, berarekin ez bada? • Gu inori kontatu barik konpontzen saiatuko gara . • Nor zaitugu zu? • Ez zaizkit lagunak bisitan etorri aspaldi. • Ez nauzue zoriondu halako egun batean? • Zergatik? Nor ezagutu duzu , bada? • Nik ez dut inor ezagutu, baina oso zoriontsu nago.

3 Jarri aditz hauek lehenaldian: lehenaldian:

• Zaitut

zintudan

• Didazue zenidaten • Diogu

genion

• Gaituzu gintuzun • Dituzte zituzten • Zaio • Diote

zitzaion

zioten

• Nauzue • Naute • Zaizkio

K A N U Z T N A R E

ninduzuen

ninduten zitzaizkion






335

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu aditz zuzena eta inguratu: • Nik ez dizuet /dizkizuet jazotakoaren jazotakoaren berri eman. eman. • Filmak ez zitzaigun/ zitzaizkigun batere zitzaizkigun batere gustatu. • Anek ez ninduen/ zidan bidali zidan bidali agindutakoa. • Aurpegian atera zion/ zitzaion gorriuneak zitzaion gorriuneak itxura txarra zuen. • Karbonarismoa herrialde askotan hedatu zuen /zen zuen /zen • Kanbriar aroak 70 milioi urte inguru iraun zuen /zen. • Iluntzean ez omen zaio /da batere gustatzen gustatzen kalean ibiltzea. • Laprast egin zuen /zen eta hanka hanka biak apurtu zituen /zen. • Diru eske hurbildu zitzaion /zen Aneri eta eta ordutik oso lagunak lagunak dira. • Ni ez zenidan/ ninduzun ninduzun agurtu ezezagun batekin zeundelako.

5

Aukeratu esaldi zuzenak: • x Atzerritarrak zirenez, ez ziren ezertaz jabetzen. •

Atzerritarrak zirenez, ez zuten ezertaz jabetzen.

•

Haiek ere saiatu dute ulertzen baina ezinezkoa da.

• x Haiek ere saiatu dira ulertzen baina ezinezkoa da. •

Hark gu ez gintuen ezertaz ezer ere aipatu.

• x Hark guri ez zigun ezertaz ezer ere aipatu. • x Borgoniako dukea Maria Adelaida Saboiakoarekin ezkondu zen. •

Borgoniako dukeak Maria Adelaida Saboiakoarekin ezkondu zuen.

• x Mandaluizera heldu ziren goizean goiz. •

Mandaluizera heldu zuten goizean goiz.

• x Aurki jakingo duzue zein izan ziren zuon aitona-amonak. •

Aurki jakingo dituzue zein izan ziren zuon aitona-amonak.

•

Aitonari gezurrak baino ez zizkien kontatzen.

• x Aitonari gezurrak baino ez zizkion kontatzen. •

Albait merkeen jarri dituzte salgai beren uzta.

• x Albait merkeen jarri dituzte salgai beren uztak. •

Zuok guri ez diguzue atzo ezer esan horretaz.

• x Zuok guri ez zeniguten atzo ezer esan horretaz. • x Gu zuek ez gaituzue honaino ekarri isilik egoteko. •

Guri zuek ez diguzue honaino ekarri isilik egoteko.

• x Ez zitzaien haiei hurbildu beldur zelako. •

336

Ez zitzaizkion haiei hurbildu beldur zelako.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Ezabatu oker dagoen aukera (nor/nor-nori/zer-nork/nor-nori-nork): • Astroek pertsonengan lehen eragin handia eduki ahal zuten /zien. • Indar handiko pertsona zuen /zen /zen gure gure Peru. • Oso zaila zirudien arren, begiez jan nion/ nuen makinaren nuen makinaren funtzionamen funtzionamendua. dua. • Ez nizkien /nituen eraman zure lagunei lagunei eskatutako kromoak. • Zurekin trukatzen nizkizun/ nituen errepikatuta nituen errepikatuta nituenak. • Neurri zorrotzak hartu genituen /genuen materiala ez desagertzeko. desagertzeko. • Niri ez zitzaizkidan /zizkidan hurbildu zuen zuen txakurrak. • Mikel oso egarri zen /zuen basotik bueltan. bueltan. • Zuri ez zitzaizun/ zizun adarrik zizun adarrik jo, niri baino. • Txirrita oso bertsolari ona bihurtu zuen/ zen oso zen oso denbora gutxian.

2

Erantzun galdera hauei aditzari erreparatuz (nor/nori/nork). • Nori eskatu zenizkion pilak? (saltzailea)

Saltzaileari eskatu nizkion pilak.

• Zuek eraman zenizkieten umeei boloak? (bai)

Bai, guk eraman genizkien umeei boloak.

• Neskak zer eman zizun zuri? (musu bat)

Neskak niri musu bat eman zidan.

• Guri zer esan zigun Anek? (dena)

Zuei Anek dena esan zizuen.

• Nik eman nizun hori? (ez)

Ez, zuk ez zenidan eman hori.

• Nortzuei ekarri zenien arraintzar hori? (auzokoak)

Auzokoei ekarri nien arraintzar hori.

• Zein libururi erauzi genion orri bat? (nirea)

Nireari erauzi zenioten

• Haiek guri ez ziguten ezer oparitu? (ez)

Ez, haiek zuei ez zizueten ezer oparitu.

• Nork jakinarazi zizun gertatutakoa? (hura)

Hark jakinarazi zidan gertatutakoa.

• Guk zuei eman genizuen helbidea? (bai)

Bai, zuek guri eman zeniguten helbidea.


• didazue

zenidaten

• zaizkigu

zitzaizkigun

• naute

ninduten

• zaitugu

zintugun

• dizkit

zizkidan

• zaie

zitzaien

• gaituzte

gintuzten

• dit

zidan

• diete

zieten

• dituzue

zenituzten




K A N U Z T N A R E



337

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak aditz egokiak jarriz. • Iaz guri zuek ez zeniguten horrelakorik azaldu. • Haiei azaldu zitzaien animalia oso bitxia zen . • Atera genizkien argazkietan bera ez zen ageri. • Nondik aterako zenuten zuek aldizkari hori? • Atera hurbildu zitzaidan ean ean oso ondo ikusi nuen . • Ondo portatzen saiatu ziren , baina … • Laborategiko langileak ardoa azido bihurtu zuen . • Laster dena basamortu bihurtu zen . • Zeini eskatu zenioten zuek autoa?

5

Egin esaldi bana aditz laguntzaile hauekin. • zitzaizkidan • zenidaten • zituzten • nizkien • gintuen • genituen • zidaten • zitzaion • zuten • zenieten

6

Bete hutsuneak beheko aditzak erabiliz. zuten

zenuen zintuzteten

nituen

zintuztegun

zineten zitzaidan

nizkizun zitzaigun

• Atzo guk zuek ez zintuztegun ikusi zinean. • Hereneguneko filma guri ez zitzaigun batere gustatu. • Ondotik joan zitzaizkidan ume guztiak beldurtuta. • Neuk eraman nituen lagunak geltokiraino. • Zeuri eman nizkizun txanpon guzti-guztiak. • Alferrik saiatu zineten hori egiten, apurtuta zegoen-eta. • Erabat Erabat itsu itsusi si utzi utzi zuten zuen etxea margolariek. • Arduraduna niri lehengoan etorri zitzaidan azalpen eske. • Nor ekarri zenuen zuk bizikletako atzeko eserlekuan? • Haiek zuek ez zintuzteten agurtu kalean gora zihoazela.

338






zitzaizkidan

1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak aditz egokiekin orain eta lehenaldian. • Atzo guri ez ziguten auzokoek jaramonik egin. • Zazpi urte dira haiek ni jubilatu nindute la. la. • Gu ez ginen txikitan ezerekin kontentatzen. • Hilero hartzen dut soldata nik, baina ez da nahikoa • Ez zitzaizkidan niri lehengoan gozoki horiek gustatu. • Lehen erosketak egitera joan direnean ez dute dirurik eraman. • Herenegun guk ez genuen Titinen partida ikusi • Amamari bidali zion gutun luze bat Ikerrek. • Aurrekoan guk zuek ez zintuztegun kiroldegian ikusi. • Zeinek ekarri zaitu gaur institutura?

2 Jarri aditz laguntzaile laguntzaile hauek lehenaldian.

• zaitut

• didazu • dizkit

zintudan

zizkidan

• dizkiote • ditut

zizkioten nituen

• nauzue

ninduzuen

• gaituzte

gintuzten

• zaizkit

3

zenidan

zitzaizkidan

• diete

zieten

• dute

zuten

Inguratu aukera zuzena. ninduzun aurrekoan txantxa harekin engainatu. • Ni ez zenidan/ ninduzun zizun zakua kamiolariak? • Nora eraman zintuen/ zizun ninduen Ikerrek bere auto berrian. • Etxera eraman zidan/ ninduen

• Zer ekarri diozu /dizkiozu gaur Aneri barkamena barkamena eskatzeko? zaizkit galdera arraro bat egitera. • Haiek hurbildu zaizkidate/ zaizkit duzu margolan hori egiteko? • Zer erabili dituzu/ duzu

• Ez zituen /zuten lagunak lagunak deitu jai horretara. horretara. K A N U Z T N A R E

zituen deialdira. • Alkateak hiritar guztiak deitu zieten/ zituen

• Manifestazioaren ostean denek jo zuten /ziren aurrera. • Nori eskaini zenioten /zenieten zuek zuek lore sorta?






339

1 4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taulako perpausak falta diren datuekin. NOIZ

NOR-NORI-NORK

EKINTZA

ADITZ LAGUNTZAILEA

Atzo

haiei zerbait

erosi

nien

Gaur goizean

zuek

alde egin

Herenegun

guk haiek

kotxez eraman

Lehen

zuek gu

ikusi

Gero

niri dogoak

Aurrekoan

genituen

zaizkit

guri katuak

kosk egin

zigun

Aurki

zuek niri

pilak jarriko

Gaur zortzi

zuek Aneri

opari ederra egin

Bihar

hark zuri

autoa eskatuko

Pasa den urtean

hark gu

gonbidatu

•

Haiek niri ez didate berriro engainatuko.

•

Arantzak gu ziria sartu gintuen bere ezkontzaren kontuarekin.

• x Arantzak guri ziria sartu zigun bere ezkontzaren kontuarekin. • x Ez genizuen ezer esan horretaz beldur ginelako. •

Ez genuen zuei ezer esan horretaz beldur genuelako.

•

Dena egiten saiatu zuten, baina alferrik izan zen.

• x Dena egiten saiatu ziren, baina alferrik izan zen. Guk hura ikusi genuenean, ikaratu egin genuen.

• x Guk hura ikusi genuenen, ikaratu egin ginen. Artadi horretara joan ginenean, orein bat hurbildu zigun.

• x Artadi horretara joan ginenean, orein bat hurbildu zitzaigun. • x Erosi zituzten autoak gasolinakoak ziren. •

Erosi zuten autoak gasolinakoak ziren.

•

Zuk niri eman zidazun musua agurtzeko izan zen.

• x Zuk niri eman zenidan musua agurtzeko izan zen. •

Arbola horretan urkatu zioten seguru asko.

• x Arbola horretan urkatu zuten seguru asko. • x Zuek eman zenizkidaten billeteak faltsuak ziren. •

340

Zuek eman zizkidaten billeteak faltsuak ziren.




dizkidazue

zenioten

• x Haiek ni ez naute berriro engainatuko.

•

gaituzue

hurbildu


•

duzue



dizkizu gintuen

1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor/nor-nork): • Biak astroak izango balira balira , Eguzki-sisteman egongo lirateke . • Zuk film hori ikusiko bazenu bazenu , meteoritoa ikusiko zenuke . • Guk eskema egingo bagenu bagenu , hobeto ulertuko genuke. • Hark denak kenduko balitu ba litu , hobeto egingo luke luke lan. lan. • Horrek garrantzi handia izango balu , esango nuke nik. • Zuek horiek guztiak hurrenkeran jarriko bazenituzte bazenituzte , errazago aztertuko zenituzkete . • Gela hori txukunago egongo balitz ba litz , edozer topatuko genuke guk. • Euskal Herriak biztanle gehiago izango balitu balitu , ez ginateke ginateke sartuko sartuko denok. • Pirinioetan zuek orain egongo bazinete bazinete , elurretan jolastuko zinatekete . • Zuk gogorik izango bazenu ba zenu , ez zenuke aurpegi hori jarriko.

2

Aukeratu ondorio egokia: • Elur asko egingo balu,...

3

c

•a

…bazkaldu egingo genuke, ez afaldu

• Imajinazio handiagoa izango bazenute,… f

•b

…gure lagunak izango lirateke.

• Hain harroak ez balira,….

b

•c

…kateak behar izango genituzke errepidean.

• Zuena izango balitz,….

d

• d …guk ez genuke hartuko.

• Zarata gutxiago aterako balu,….

i

• e …loditu egingo litzateke.

• Gehiago saiatuko bazina,…..

j

•f

• Eguerdia balitz,….

a

• g …galegoz arituko litzateke

• Askaria jango balu,…..

e

• h …ez nintzateke zure laguna izango.

• Galiziarra balitz, …..

g

•i

• Handikeriatan ibiliko bazina,….

h

• j …askoz hobeto hobeto egingo zenuke.

…beste zer edo zer egingo zenukete.

…lo egin ahal izango genuke.

Inguratu aukera egokia (nor/nor-nork/nor-nori-nork). • Ze Zerr egi eging ngo o zenidake /nizuke zuk zuk niri egia esango ez ez banizu / bazenit? • Nora eramango zenituzke /luke txakurrak txakurrak enbarazuan egongo balira /balitz? • Zuk hura nola salatuko zenuke /zenuen beldur beldur izango bazenio / bazenu? • Zeinekin hitz egingo zenuen/ zenuke zenuke arazo hori izango bazenu /bazenitu? • Ez nituzke /nuke oinetako oinetako horiek eramango jai horretara. • Adorea izango bazinete/ bazenute bazenute , egingo zenukete /zenuteke. • Zeinek esango zuen/ luke hori luke hori egia dela? K A N U Z T N A R E

• Eleberri horiek irakurriko banituzke/ banitu banitu , gustatuko litzaidake/ litzaizkidake litzaizkidake . • Arduratuta egongo bazinete /bazenute, igarri egingo zinatekete/ zinatekete/ litzaizuke litzaizuke . • Haren jaka jantziko bazenu /bazina, dotore dotore egongo zinake/ zinateke zinateke .






341

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aztertu aditz forma hauek adibidean bezala. Balitu … baldintza hark haiek (nork-nork) • banizkie

baldintza

nik haiei batzuk (nor-nori-nork)

• litzaioke

ondorioa

hura hari (nor-nori)

• nituzke

ondorioa

nik haiek (nor –nork)

• balitzait

baldintza

hura niri (nor-nori)

• zinatekete

ondorioa

zuek

• bazenute

baldintza

zuek hura (nor-nork)

• litzazkiguke

ondorioa

haiek guri (nor-nori)

• genioke

ondorioa

guk hari zerbait (nor-nori-nork)

• ninduke

ondorioa

hark ni (nor-nork)

• zintuzket

ondorioa

nik zu (nor-nork)

(nor)

5 Jarri baldintza errealak errealak era hipotetikoan.

• Gezurra esaten badidazu, ez dut zugan konfiantzarik izango. Gezurra esango bazenit, ez nuke zugan konfiantzarik izango. • Opilak oso gozoak ez badira, inork ez ditu jan nahi. Opilak oso gozoak ez balira, inork ez lituzke jan nahi (izango) • Eguerdiko ogia amaitzen bada, berriro joan beharko dugu herrira. Eguerdiko ogia amaituko balitz, berriro joan beharko genuke herrira. • Pressing-catch gustuko baduzu, marrazki horiek gustatuko zaizkizu. Pressing-catch gustuko bazenu, marrazki horiek gustatuko litzaizkizuke. • Fruta gehiago jaten j aten badituzue, osasuntsuago osasuntsuago biziko zarete. Fruta gehiago jango bazenituzte bazenituzte,, osasuntsuago biziko zinatekete. • Berrikuntza gehiago badaude, nik erosi egingo dut aldizkari hori. Berrikuntza gehiago egongo balira/baleude, nik erosi egingo nuke aldizkari hori. • Xiringa aldatzen ez baduzue, tatuaia egitean zauria zornatu ahal da. Xiringa aldatuko ez bazenute, tatuaia egitean zauria zornatu ahalko/ahal izango litzateke. • Ezkerretatik joaten bazarete, lasai-lasai ibiliko zarete. Ezkerretatik joango bazinete, lasai-lasai ibiliko zinatekete. • Loreak biltzen baditugu, etxe inguru osoan jarriko ditugu. Loreak bilduko bagenitu, etxe inguru osoan jarriko genituzke. • Ados jartzen bagara, oso lan polita egingo dugu denon artean. Ados jarriko bagina, oso lan polita egingo genuke denon artean.

342






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor-nork/nor-nori-nork) • Aizu Aizu,, Ane, nik nik zuri sekret sekretu u bat kontat kontatuko uko banizu banizu , inori kontatuko zenioke ? • Ertzainek zuei gelditzeko esango balizuete balizuete , zer egingo zenukete zenukete zuek? zuek? • Horretaz niri zuk ezer aipatuko bazenit ba zenit , nik ez nizuke nizuke hemendik hemendik aurrera hitz erdirik ere egingo. • Zor didazuna barkatuko banizu ba nizu , afaltzera gonbidatu nindukezu ? • Guk arazo gehiago izango bagen(it)u ba gen(it)u , zuongana joko genuke genuke laguntza laguntza eske. • Zuek beste erremediorik izango ez bazenute ba zenute , ebakuntza egin beharko zenukete . • Horiek hainbeste janari koipetsu jango ez balute ba lute , ez lukete lukete hainbesteko hainbesteko pisua hartuko. • Bestelako oparirik zuek niri eskatuko bazenidate ba zenidate , agian erosiko nizueke . • Guk euren urtebetetzea noiz den jakingo bagenu ba genu , zoriondu egingo genituzke . • Lurdesek indabak jango balitu, digestio gogorra izango luke . • Hark asko erreko balu balu , askotan izango luke luke eztula. eztula. • Hark bikotekideari senperrenak esango ez balizkio balizkio , ez luke luke arazorik arazorik izango.

2

Eman hasiera esaldi hauei baldintza jarriz. • Zuek guri kontatuko bazenidate , nik den-dena jakingo nuke. • Haiek guri bekoki iluna jarriko baligute , guk ez genieke jaramonik egingo. • Zortzi eta erdietako trena hartuko bazenute , ordurako ailegatuko zinatekete. • Beldurtuta egongo balitz , isilik geratuko litzateke. • Indaba horiek jango balituzte , sabeleko mina izango lukete • Eredugarria izango balitz , denek ezagutuko lukete. • Guk zuei horrelakorik egingo bagenizue , ez zenigukete barkatuko inoiz ere. • Berotzeko ariketak egingo balituzte , gero ez lirateke minez egongo. • Gazteagoak izango balira , seguru asko beste zer edo zer egingo lukete. • Liburuzaina izango banintz , guztiz zoriontsua izango nintzateke.

3 Jarri baldintza eta ondorio ondorio erreal hauek era hipotetikoan. hipotetikoan.

• badizkiot

banizkio

• baditut

banitu

• banaiz

banintz

• bazaitut

bazintut

• badizkiet

banizkie

• dizkiot

nizkioke

• didate

lidakete

• naute

nindukete

• gaituzue

gintuzkezue

• naiz

nintzateke




K A N U Z T N A R E



343

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Inguratu aukera zuzena. bagintuzu , ordurako helduko ginateke • Zu Zuk k gu eramang eramango o bazeni bazenigu/ gu/ bagintuzu /genuke. bagenizue , egun berean hartuko zenuke/ zenukete zenukete . • Guk zuei zuei botika botika erosi erosiko ko bagenit bagenitu/ u/ bagenizue lirateke . • Libu Liburuak ruak sukald sukaldean ean utziko utziko bazen bazenizkio/ izkio/ bazenitu , zikindu egingo lituzke/ lirateke

• Arb Arbole oletar tara a igoko igoko balute/ balute/ balira , hankaren bat hautsiko lukete / lituzkete. banu , ez nindukezu • Aurp Aurpegia egia garb garbituko ituko bani banintz/ ntz/ banu /zenidake ezagutu ezagutu ere egingo.

• Horr Horrelako elako prak prakak ak jantz jantziko iko bazenitu /bazina, pailazo pailazo antza izango zenuke /zinateke. zinatekete . • Zue Zuen n gurasoen gurasoen etxean etxean bizitze bizitzen n geldituko geldituko bazinete /bazenute, esne mamitan egongo egongo zinateke/ zinatekete genuke arropa. • Gar Garbig bigail ailua ua izorrat izorratuk uko o balitzaigu /balitzaizkigu, eskuz eskuz garbituko genituzke/ genuke bazenu , hatsa itzela egongo litzateke • Zaka Zakarron rrontzia tzia atera aterako ko ez bazin bazina/ a/ bazenu /litzaidake. nintzateke . • Egoera hori niri suertatuko balitzait /balitz, zoratu egingo nintzen nintzen/ / nintzateke 5 Jarri dagozkien pertsonak pertsonak eta aditzen bat bakoitzeko. bakoitzeko.

• Bagenitu

guk haiek

eramango

• Lizkioke

hark ha rk ha hari ri ba batz tzuk uk

eros er osik iko o

• Litzaizkidake

haiek niri

gustatuko

haiek ha

etorriko

• Genieke

guk gu k ha haie ieii ze zerb rbai aitt

sald sa lduk uko o

• Ninduke

hark ni

zorionduko

• Bagintuzte

haiek gu

salatuko

• Nintzateke

ni

hurbilduko

• Balitzaigu

hura guri

urrunduko

• Zenizkioke

zuk har arii bat atzu zuk k

ekar ek arri riko ko

• Lirateke

344






1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


1 Jarri baldintzazko perpausa perpausa hauek lehenaldian:

• Deituko bazenit, zure bila joango ginateke. Deitu (izan) bazenit, zure bila joango ginen/ginatekeen. • Dirurik izango bazenute, oporretan joango zinatekete. Dirurik izan bazenute, oporretan joango zineten/zinateketen • Ausartuko bagina, daukan guztia kenduko genioke. Ausartu (izan) bagina, daukan guztia kenduko genion/geniokeen. • Astirik izango bazenu, mesede bat egingo zenidake? Astirik izan bazenu, mesede bat egingo zenidan/zen zenidan/zenidakeen? idakeen? • Nora eramango nindukezu, furgoneta hemen izango bazenu? Nora eramango ninduzun/nindukezun, furgoneta hemen izan bazenu? • Pastelak gustatuko balitzaizkio, ez litzateke horrela egongo. Pastelak gustatu (izan) balitzaizkio, ez zatekeen/zen horrela egongo. • Loteria erosiko bagenu, inoiz tokatuko litzaiguke. Loteria erosi (izan) bagenu, inoiz tokatuko zitzaigun/zitzaigukeen. zitzaigun/zitzaigukeen. • Berandu agertuko balira, atea itxiko genieke. Berandu agertu (izan) balira, atea itxiko genien/geniekeen. • Zortzietan helduko bazina, hartuko zintuzket. Zortzietan heldu (izan) bazina, hartuko zintudan/zintuzkedan. zintudan/zintuzkedan. • Berakatzak jarriko bazenizkio, ez litzaizuke hurbilduko. Berakatzak jarri (izan) bazenizkio, ez zitzaizun/zitz zitzaizun/zitzaizukeen aizukeen hurbilduko. 2

Aukeratu erantzun zuzena. • Irabazi bazenu /bazenitu, txaloka txaloka hartuko zintugun /genizun denok. denok. • Derrigorrezkoa izan balitz /balira, egin beharko beharko zuten /lirateke. • Nik zuei berandu deitu bazintut/ banizue banizue , ez zinatekete/ zineten ezertaz zineten ezertaz ere jabetuko. • Belarrondoko hori niri eman izan balitzait/ balit balit , ez nion /nioke onartuko. • Aldizkari horretan parte hartu izan bagenu /bagina, oso pozik pozik egongo ginen /ginateke. • Eredutzat hori hartu izan bazina/ bazenu , oso ondo aterako litzaizun/ zitzaizun zitzaizun . • Egoeraren berri izan banu /banintz, ez nuke/ nuen horrela nuen horrela jokatuko. • Partida hori galdu izan balute /balira, negar zeriela zeriela egongo ziren /liratekeen. • Baldosa guztiak apurtu bazenu/ bazenitu bazenitu , ordaindu egin beharko zenituzkeen /zenukeen. • Animatu bagenu/ bagenitu bagenitu , joan egingo ziren /lirateke.

3 Jarri aditz hauek lehenaldian lehenaldian bi eratara.

• nioke • nituzke • genie iek ke • ze zeni nida dake kete te • li litz tzai aizk zkig iguk uke e • lidake • lukete • lituzke • zenidakete • genuke

niokeen nituzkeen geniekeen zenidaten zitzaizkigukeen zidakeen zuketen zituzkeen zenidaketen genukeen



nion nituen genien zenidaketen zitzaizkigun zidan zuten zituen zenidaten genuen


K A N U Z T N A R E



345

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu baldintzak eta ondorioak. • Zuk dena kontatu bazenit, ….

e

• a …kontratatu …kontratatuko ko gintuzten/gintuzketen gintuzten/gintuzketen..

• Nik zuei txakurra erosi (izan) banizue,… banizue,…..

c

• b …isuna jarriko jarriko genion/geniokeen. genion/geniokeen.

• Haiek gu haiekin eraman bagintuzte,…

f

• c … oso oso garesti ordainduko nuen/nukee nuen/nukeen. n.

• Arboletara igo ez balira, ….

h

• d …azala ondo erreta ekarriko genuen/genukeen genuen/genukeen..

• Jokoz kanpo harrapatu izan bagenu, ….

b

• e …ez nintzen/nintzateke nintzen/nintzatekeen en ibiliko itxurak egiten. egiten.

• Talde horretan fitxatu balute,….

i

• f …oso ondo pasatuko pasatuko genuen/genukeen genuen/genukeen elkarrekin.

• Joera hori izan balu, ….

5

j

• g …sariren bat bat irabaziko zenuen/zenukeen zenuen/zenukeen..

• Hobeto jokatu bazenu,….

g

• h ….ez ziren/ziratekeen ziren/ziratekeen jauziko

• Irudi hobea erakutsi bagenu,..

a

• i …diru asko irabaziko irabaziko zuen/zukeen zuen/zukeen urtero.

• Hondartzara joan bagina,….

d

• j …igarriko zitzaion/zitzaiokeen zitzaion/zitzaiokeen..

Zuzendu aditzean oker dagoena. • Guk dirurik izango bagenu, ez ginen hemen egongo. Guk dirurik izan bagenu, ez ginen hemen egongo. • Haiek esaten balidate, jakingo nuen Haiek esan balidate, jakingo nuen. • Erabateko itsusia izango bazen, ez zen inorekin ezkonduko. Erabateko itsusia izan balitz, ez zen inorekin ezkonduko. • Berandu joan izango balira, ez lukete osorik ikusiko. Berandu joan izan balira, ez zuten osorik ikusiko. • Harriren bat botako balute, kanporatuko lukete. Harriren bat bota izan balute, kanporatu egingo lituzkete. • Etxerako lanak amaitu izan balute, ohera joango lirateke. Etxerako lanak amaitu izan balituzte, ohera joango ziren. • Olgetan egongo balira, ez ziren negarrez egongo. Olgetan egon balira, ez ziren negarrez egongo. • Egun osoan zutik egon izan balira, oso nekatuta egon ziren. Egun osoan zutik egon izan balira, oso nekatuta egongo ziren. • Zuek guri gozokiak erosiko baliguzue, banatu egingo genituzke. Zuek guri gozokiak erosi balizkiguzue, banatu egingo genituen. • Araban bizi balitz, elurretara ohituta egon litzateke. Araban bizi izan balitz, elurretara ohituta egongo zen.

346






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak orain eta lehenaldiarekin. • Norekin hitz egingo zenuke zenuke zuk zuk arazoren bat izango bazenu? • Zuk guri irribarre hori erakutsiko bazenigu bazenigu , konbentzitu egingo gintuzkezu egingo gintuzkezu . • Guk fruta gorria jango bagenu bagenu , beltzaranago jarriko ginateke jarriko ginateke udan. udan. • Aurpegian zuek ukendu hori eman ba zenute , gazteago emango zenuten/zen zenuten/zenuketen uketen . • Haiek guri hori esatera hurbildu balitzaizkigu balitzaizkigu , haserretu egingo ginen/ginatekeen egingo ginen/ginatekeen . • Zuek bideratuta egongo bazinete bazinete , ni joan egingo nintzateke egingo nintzateke . • Marrubiak bitsarekin prestatu bagenitu ba genitu , gozoago geratuko ziratekeen/ geratuko ziratekeen/ ziren . • Esnetan gaileta horiek geuk botako bagenitu ba genitu , zuk ez zenituzke ez zenituzke jango. jango. • Hain harroa izan ez balitz ba litz , ez zuen/zukeen ez zuen/zukeen arazorik arazorik izango. • Elgorriak hauek joko balitu balitu , ezin izango lirateke izango lirateke eskolara eskolara joan denbora luzean.

2 Jarri lehenaldian eta orainaldian orainaldian honako aditzok.

• joan balira

joango balira

• jango genituen

jango genituzke

• erosiko balituzte

erosi balituzte

• eramango zenizkidakete eramango zenizkidaketen zenizkidaketen/zenizkidaten /zenizkidaten

3

• hurbildu izan balitz

hurbilduko balitz

• etorriko zitzaizuen

etorriko litzaizueke

• ekarriko banitu

ekarri banitu

• erakarriko zenukete

erakarriko zenuketen/ze zenuketen/zenuten nuten

• gustatuko litzaioke

gustatuko zitzaion/zitzaiokee zitzaion/zitzaiokeen n

• gertatuko ziren

gertatuko lirateke

Osatu esaldiak ondorioak jarriz ( Erantzun askea ): ): • Lasterketa irabaziko bazenu, • Nik zuri lapurtu izan banizu, • Ardura handia izango balitz, • Gazta hori dastatu bazenu, • Erosketak egitera joango bagina, • Horiek zuri hurbildu (izan) balitzaizkizu, • Negarrez aurkituko bazintut, • Kotxez joango bazinete, • Txartel hori izango bagenu,

K A N U Z T N A R E

• Partidari buelta emango baliote, • Engainatu izan baninduzu, • Gezurretan etorriko balitzaizkigu,






347

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taula nor, nori edo nork jarriz Nor

Nori

Nork

Banio

hura

hari

nik

Bazenitu

haiek

Balitzaizkigu

haiek

Bazintut

zu

Bagina

gu

Gintuzten

Genieke

hura

Nindukezue

ni

Nintzen

ni

Litzaioke 5

gu gu

hura hu

zuk

nik

haiek haiei

guk zuek

hari

Herri hori ezagutuko banio, argazkiren bat izango nuke.

• x Herri hori ezagutuko banu, argazkiren bat izango nuke. • x Oparia gustatu izan balitzaizu, ez zenuen horrelako aurpegia jarriko. •

Oparia gustatuko balitzaizu, ez zenuten horrelako aurpegia jarriko.

•

Nik hari eramango banio, lehenago helduko zen.

• x Nik hura eraman banu, lehenago helduko zen. • x Hegazkinez jende gehiago ibiliko balitz, istripu gehiago egongo lirateke. •

Hegazkinez jende gehiago ibili balitz, istripu gehiago egongo lirateke.

• x Txuleta hori dastatuko bazenute, bestelako iritzia izango zenukete. •

Txuleta hori dastatuko bazeniote, bestelako iritzia izango zenukete.

• x Eguraldia hain kaskarra izan ez balitz, tontorreraino helduko ginen/ginatekee ginen/ginatekeen. n. •

Eguraldia hain kaskarra izango ez balitz, tontorreraino heldu ginen/ginatekee ginen/ginatekeen n

•

Autopistatik etorriko balira, lehenago helduko liratekeen.

• x Autopistatik etorri balira, lehenago helduko ziren/ziratekeen ziren/ziratekeen.. •

Guk ez ginateke horretan saiatuko astirik izango ez bagenitu.

• x Gu ez ginateke horretan saiatuko astirik izango ez bagenu. •

Zaldibiara PlayStation-a erostera joango baginateke, ez genuke dendarik topako.

• x Zaldibiara PlayStation-a erostera joan bagina, ez genukeen dendarik topako. • x Aizporran ukuilu berria lehenago egin izan balute, ardi gehiago izango zituzten. •

348

Aizporran ukuilu berria lehenago egingo balute, ardi gehiago izan lituzkete.



guri

Aukeratu zuzen dauden perpausak. •




1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak: • Gu Suitzara joango bagina ba gina , larruzko berokiak eraman beharko genituzke . • Zuk ondo pasa izan bazenu ba zenu , ez zinateke zinateke kexatuko kexatuko orain. • Burua erakutsi nahi izango balu ba lu , ez luke luke horrelakorik horrelakorik egingo. • Arbola hori guri gainean jausi izan balitzaigu balitzaigu , min handia hartuko genuen/genukeen . • Adore pixka bat izan balute ba lute , aurrera aterako ziren/ziratekeen . • Etxe erdia eginda egon balitz ba litz , berdin zigun/zigukeen . • Hori zuri gertatuko balitzaizu ba litzaizu , ez ginateke ginateke gu gu harrituko. • Zuek horiek alderdi honetan jarri izan bazenituzte ba zenituzte , ez zinateke zinateke eroriko. eroriko. • Botika zuk egunero hartuko bazenu ba zenu , hobeto egongo zinateke . • Buruko mina goizero izan banu ba nu , medikuarenera joango nintzen/nintzatekeen .

2 Jarri baldintza eta ondoriozko ondoriozko aditz formak orain etalehenaldian.

Baldintza hipotetikoa

Iraganeko baldintza

Ondorio hipotetikoa

Iraganeko ondorioa

Erosiko bagenizkio

Erosi bagenizkio

Erosiko genizkioke

Erosiko geniz- kiokeen/genizkion

Eramango bagintuzu

Eraman bagintuzu

Eramango gintuzkezu

Eramango gintuzkezun/gintuzun

Gustatuko balitzaizkit

Gustatu balitzaizkit

Gustatuko litzaizkidake

Esango bazenigu

Esan bazenigu

Esango zeniguke

Esango zenigukeen/zenigun

Ekarriko banindute

Ekarri banindute

Ekarriko nindukete

Ekarriko ninduketen/ninduten

Joango balitzaigu

Joan balitzaigu

Joango litzaiguke

Joango zitzaigukeen/zitzaigun

Salatuko bazintut

Salatu bazintut

Salatuko zintuzket

Salatuko zintuzkedan/zintudan

Zorionduko bagintuzue

Zoriondu bagintuzue

Zorionduko gintuzkezue

Zorionduko gintuz- kezuen/gintuzuen

Oparituko balizkigu

Oparitu balizkigu

Oparituko lizkiguke

Oparituko zizkigukeen/zizkigun

Hark zu ikusi

Ikusiko bazintu

Ikusi bazintu

Ikusiko zintuzke

Ikusiko zintuzkeen/zintuen

Guk zuei batzuk saldu

Salduko bagenizkizue

Saldu bagenizkizue

Salduko genizkizueke

Salduko Genizki- zuekeen/genizkizuen

Aspertuko bagintuzu

Aspertu bagintuzu

Aspertuko gintuzkezu

Aspertuko gintuzkezun/gintuzun

Etorriko balitzaizkigu

Etorri balitzaizkigu

Etorriko litzaizkiguke

Etorriko zitzaizkigukeen/ zitzaizkigun

Emango bagenizkizu

Eman bagenizkizu

Emango genizkizuke

Emango genizkizu- keen/genizkizuen

Nik haiei batzuk erosi Zuk gu eraman Niri haiek gustatu

Zuk guri esan zerbait Ni haiek ekarri Hura guri joan Nik zu salatu Zuek gu zoriondu

Haiek guri batzuk oparitu

Zuk gu aspertu Haiek guri etorri

Guk zuri batzuk eman



Gustatuko zitzaiz- kidakeen/zitzaizkidan




349

K A N U Z T N A R E

1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

10. FITXA: ADITZA. BALDINTZA ORAIN ETA LEHENALDIAN

3 Jarri ondoriozko aditz hauek lehenaldian.

• Li Litz tzai aida dake ke

• Zenio iok ke

zitzaidakeen/zitzaidan

zeniokeen/zenion

• Lidake

zidakeen/zidan

• Lituzke

zituzkeen/zituen

• Ze Zeni nizk zkid idak aket ete e • Nit itu uzke

• Gin intu tuzk zke e • Luke

4

zenizkidaketen/zenizkidaten nituzkeen/nituen

gintuzkeen/gintuen

zukeen/zuen

• Li Litz tzai aizk zkio ioke ke

zitzaizkiokeen/zitzaizkion

• Li Lizk zkid idak aket ete e

zizkidaketen/zizkidaten

Osatu esaldiak ondorioak jarriz ( Erantzun askea ): ): • Guk hari hari janzkera janzkera hori eroste erosteko ko esango esango bagenio, bagenio,

• Hori esat esaten en entzun entzun izan bani banio, o,

• Nega Negargur rgura a izang izango o bage bagenu, nu,

• Han Handina dinahia hia izan ez balit balitz, z,

• Berd Berdegun egune e gehiago gehiago jarriko jarriko balitu balituzte, zte,

• Pist Pistatxo atxoak ak gustatu gustatu izan izan balitzaiz balitzaizkie, kie,

• Gauz Gauzak ak hain hain ondo ondo egingo egingo balit balitu, u,

• Hau Haurdun rdun egon izan ez balitz balitz,,

• Pilu Pilula la guztiak guztiak hartu hartu izan izan bagen bagenitu, itu,

5

350

Eman esaldi hauei hasiera baldintzak jarriz ( Erantzun askea ): ): •

, guk ez genizueke ezer ere esango.

•

, ederto batean biziko nintzen/nin nintzen/nintzatekeen. tzatekeen.

•

, zortzietako trena hartuko genuke.

•

, ez genuke jakingo non bizi diren.

•

, kotxez eramango zintuzket.

•

, lehenago etorriko ginatekeen/ginen ginatekeen/ginen..

•

, amarenera joko genukeen/gen genukeen/genuen uen seguru asko.

•

, informazio guztia aurkituko zuten/zuk zuten/zuketen. eten.






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor): • Bi gauza egin daitezke daitezke arazoari arazoari soluziobidea emateko. • Zuhaitz hori eror daiteke , kontuz ibili! • Edozein unetan berriro ager zaitezke zaitezke zu, zu, baina niri berdin dit. • Ni zurekin joan naiteke , denbora daukat denerako. • Zuek ezin zaitezkete zaitezkete hurbildu hurbildu ikustera, ala? • Haiek ezin daitezke daitezke etor etor arazo larriak dituztelako. • Gu zuekin etor gaitezke gaitezke bihar. bihar. • Haiek ezin daitezke daitezke saiatu saiatu hori egiten, makina egokirik ez dutelako. • Gezurrak ere esan daitezke , baina oso erraza da haiek zu harrapatzea. • Gurean horrelakoak ere egon daitezke , baina amak dauzka oso ondo gordeta.

2 Jarri aditza ahaleran.

• Zuek egin dituzue ariketa guztiak. Zuek egin ditzakezue ariketa guztiak. • Haiek eramaten dituzte liburuak txoko horretara. Haiek eraman ditzakete liburuak txoko horretara. • Berak kontratatzen ditu kantariak jaialdietarako. Berak kontrata ditzake kantariak jaialdietarako. • Geu joaten gara horrelako festetara. Geu joan gaitezke horrelako festetara. • Zuek taxia hartzen duzue Donostiara joateko. Zuek taxia har dezakezue Donostiara joateko. • Erraz egiten dituzue horrelako komentarioak. Erraz egin ditzakezue horrelako komentarioak. • Sarri haserretzen dira gurekin gurasoak. Sarri haserretu daitezke gurekin gurasoak. • Goragale izan naiz gaur goizean. Goragale izan naiteke gaur goizean. • Ni ez naiz zuekin elkartuko ezertarako ere Ni ezin naiteke zuekin ezertarako ere elkar. • Zuekin errezeta horiek prestatzen ditugu. Zuekin errezeta horiek presta ditzakegu. 3

Ezabatu oker dagoena: • Zazpietarako oinez hel dezaket / naiteke zuon naiteke zuon etxera. • Nahi duzun guztia egin dezakegu / gaitezke horretarako. gaitezke horretarako. • Labe horretan arkumeak ere sar daiteke / daitezke daitezke . • Korrika jaitsi dezakegu / gaitezke gaitezke aldapa horretan behera. • Eguzkitan egonda zu erre dezakezu / zaitezke zaitezke .

K A N U Z T N A R E

• Nekagarria suerta daitezke / daiteke egindako daiteke egindako ahaleginak. • Luzaroan hitz egin dezakegu / gaitezke horretaz. gaitezke horretaz. • Beste era batean egiten ere saia zaitezke/dezakezu . • Zintzotu zaitezkete / dezakezue berriro dezakezue berriro lagunak izateko. • Zuhaitz horretan jar dezakegu /gaitezke kartela.






351

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun hurrengo galderei ahalera erabiliz: • Zer egin dezakegu ez aspertzeko? (kartetan jokatu) Kartetan joka dezakegu ez aspertzeko. • Zeinekin mintza zaitezkete izandako arazoez? (zuek) Zuekin mintza gaitezke izandako arazoez. • Nora eraman ditzakete txakurrak oporretan? (txakurtegi hori) Txakurtegi horretara eraman ditzakete txakurrak oporretan. • Zein etxetara joan zaitezkete diru eske Agate Deunan? (gurea) Gurera etor gaitezke diru eske Agate Deunan. • Norekin atera ditzakezu argazki horiek? (lagunak) Lagunekin atera ditzaket argazki horiek • Zein lekutan aurki ditzakegu onddoak? (basoa) Basoan aurki ditzakezue onddoak • Nora hurbildu zaitezkete euritan hasten denean? (aterpe) Aterpera hurbildu gaitezke euritan hasten denean. • Zer egin dezakete haiek ez badakite non dagoen? (galdetu) Galdetu egin dezakete haiek ez badakite non dagoen. • Non utz ditzakete haiek botak etxeratzean? (ataria) Atarian utz ditzakete haiek botak etxeratzean. • Zer ekar dezakezue zuek afaltzeko? (perretxikoak) Perretxikoak ekar ditzakegu guk afaltzeko.

5

Aukeratu aditz egokia eta idatzi (nor-nori-nork): • Ezin diezaiokezu diezaiokezu zuk zuk edonori esan hori. diezaiokezu /diezadakezu • Zu Zuk k ipuin ipuin ask asko o konta konta ditzakezu ditzakezu ingelesez. ingelesez. dezakezu/ ditzakezu ditzakezu • Ha Haie iek k ezi ezin n daitezke daitezke askorik askorik urrundu hemendik. daiteke/ daitezke daitezke • Ha Hark rk gur gurii ezin ezin diezaguke diezaguke ezer ezer esan orain. diezaguke /dezake • Nik zu zuei ei azkar azkar kon konta ta diezazueket diezazueket lehengo lehengo berria. diezazueket / diezazuket • Etxe Etxean an nik nik zuri igurt igurtzi zi ederrak ederrak eman eman diezazkizuket . ditzaket/ diezazkizuket diezazkizuket • Ed Edon onor orii entzu entzun n diezaiokezu diezaiokezu hori hori esaten. diezakezu/ diezaiokezu diezaiokezu • Zu Zuk k nir nirii ezi ezin n diezadakezu diezadakezu gezurrik gezurrik esan. dezakezu/ diezadakezu diezadakezu • Gu Guk k har harii ezi ezin n diezazkiokegu diezazkiokegu eraman eraman pasteltxoak, diabetikoa da-eta. ditzakegu/ diezazkiokegu diezazkiokegu • Amak zuri orain kroke kroketak tak egin diezazkizuke , denbora du-eta. diezazkizuke /diezazuke

352






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak. • Munduari era askotara begira dakioke . • Pagoak ukitzeko modu asko egon daitezke . • Begietara begira diezadakezu , baina esadazu egia. • Ezin dezaket ukatu lagun artean oso gustura nagoela. • Jaietara joateko gera gaitezke denok. • Anaia txikiari eman diezaiokezu aholku hori zuk. • Gura baduzu, bizkarrean jar diezadakezu eskua. • Zein notatan kantatzen duen kukuak jakin daiteke ? • Bakoitzak bere egia esan dezake . • Herri bat ikus dezakezu zuk argazki ilun horretan.

2 Jarri aditzak ahalera trinkoan:

3

• Egin ahal dizkidazue

egin diezazkidakezue

• Eraman ahal dituzte

eraman ditzakete

• Joan ahal gara

joan gaitezke

• Ekarri ahal digute

ekar diezagukete

• Erosi ahal dugu

eros dezakegu

• Hurbildu ahal zarete

hurbildu zaitezkete

• Saiatu ahal gara

saia gaitezke

• Eman ahal dizuegu

eman diezazuekegu

• Urrundu ahal zara

urrundu zaitezke

• Erakutsi ahal dizkiguzue

erakuts diezazkigukezu diezazkigukezue e

Aukeratu aditz egokia: • Arantxa, gura duzunean etor zaitezke /dezakezu. diezazkidakezu niri trastakeria horiek, berdin dit-eta. • Egin ditzakezu/ diezazkidakezu dezaket . • Zure ondoan etzanda egun osoa eman naiteke/ dezaket

• Nahi beste har dezakezue /zaitezkete. • Uretan itzalak ere ikus ditzakegu /dezakegu. gaitezke bultzatzen. • Denok saia dezakegu/ gaitezke dezakezu abiadura horretan bazoaz. • Goragalea senti zaitezke/ dezakezu K A N U Z T N A R E

ditzakezu baina animaliak dituzu. • Animaliak maite dezakezu/ ditzakezu gaitezke horien bila. • Gora igo dezakegu/ gaitezke

• Nork elkar ditzake /dezake haserretu haserretu diren horiek? horiek?






353

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taulan falta diren elementuak jarriz. Nor

Nork

Ekintza

Aditz jokatua

haiek

nik

erosi

eros ditzaket

etorri

etor zaitezkete

ekarri

ekar dezakegu

erakutsi

erakuts ditzakezue

zu

joan

joan zaitezke

gu

saiatu

saia gaitezke

zuek hura

guk

haiek

zuek

haiek

haiek

eman

eman ditzakete

haiek

zuk

eskatu

eska ditzakezu

hura

hark

eraman

eraman dezake

urrundu

urrundu daitezke

haiek 5

Erantzun galdera hauei. • Zer egin diezaiokezu txakurrari arkakusoak akatzeko? (bainua eman) Bainua eman diezaioket txakurrari arkakusoak akatzeko.

• Norekin hitz egin dezakezu liburuaren izenburua jakiteko? (Edu) Edurekin hitz egin dezaket liburuaren izenburua jakiteko.

• Zuek guri esan diezagukezue ordua? (ez) Ez, guk zuei ezin diezazuekegu ordurik esan, ez baitaukagu erlojurik.

• Auto horri gasolinarik bota dakioke? (bai) Bai, auto horri gasolina bota dakioke, gasolinakoa da-eta.

• Esan diezadakezu nondik joaten den Arkakara? (ez) ...Ez, ezin diezazuket esan nondik joaten den A rkakara, ez bainaiz hemengoa. • Hemendik Zentral elektrikoa ikus daiteke? (bai) Bai, hemendik zentral elektrikoa ikus daiteke.

• Zer esan diezazukete klinika horretan gaixotasun honetaz? (ezer gutxi) Ezer gutxi esan diezadakete klinika horretan gaixotasun honetaz.

• Galdera pertsonala egin diezazuket? (bai) Bai, galdera pertsonala egin diezazuket.

• Arrainik harrapa daiteke erreka txiki horretan? (bai, amuarrainak) Bai, amuarrainak harrapa daitezke.

• Joko horiek eros ditzakezu edonon? (bai) Bai, edonon eros ditzaket joko horiek.

354






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak: • Atzo konta zenezakeen zuk zer gertatu zitzaizun. • Ni ezin nintekeen atzo jai horretara joan. • Zergatik ezin zintezkeen zu gure jaira etor? • Ane eta biok ezin gintezke elako elako urrundu guretik bi kil ometrora. • Zer egin zenezaketen zuek atzo? • Kartetan joka genezakeen guk elkarrekin. • Besterik ezin zenezaketen egin zuek. • Bai, gu hondartzara joan gintezkeen . • Zergatik Eduk ezin zezakeen alkoholik edan?

2

Osatu taula iraganeko ahalera erabiliz.

Nor

Nork

Ekintza

Aditz jokatua

Haiek

nik

eraman

eraman nitzake

Ni

joan

joan ninteke

Gu

hurbildu

hurbildu gintezke

Zuek

etorri

etor zintezkete

Haiek

guk

erosi

eros genitzake

Hura

zuk

ekarri

ekar zenitzake

Osabak

nik

zoriondu

zoriondu nitzake

Izeba

guk

agurtu

agurtu genezake

Alabak

zuek

txalotu

txalotu zenitzakete

saiatu

saia naiteke

Ni

3 Jarri aditz hauek iraganeko iraganeko ahaleran.

• ditzaket • naiteke

nitzakeen

nintekeen

• ditzakegu

genitzakeen

• daitezke

zitezkeen

• dezakezu

zenezake

• zaitezke

• zaitezkete • ditzake

zintezkeen

zintezketen

K A N U Z T N A R E

zitzakeen

• dezakete

zezaketen

• gaitezke

gintezkeen






355

1 4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak ahalerako aditz forma trinkoak erabiliz: • Erra Errazz egin ahal ahal zenituzt zenituzten en lan horiek horiek..

Erraz egin zenitzaketen lan horiek.

• Libu Liburuak ruak irakurri irakurri ahal dituzu dituzu aspertzen aspertzen zarenea zarenean. n.

Liburuak irakur zenitzake aspertzen zarenean.

• Zein orrialde orrialdetarai taraino no ailegatu ailegatu ahal izan izan zinen atzo? atzo?

Zein orrialdetaraino ailega zintezkeen atzo.

• Zer eraman eraman ahal ahal zenuen zenuen txango txango horreta horretara? ra?

Zer eraman zenezakeen txango horretara?.

• Nork esan esan ahal ahal zizun zizun nor nor joango joango zen? zen?

Nork esan ziezazukeen nor joango zen?.

• Ezin genit genituen uen botilak botilak sartu sartu motxil motxiletan. etan.

Ezin genitzakeen botilak sar motxiletan.

• Kart Kartak ak eraman eraman ahal ahal nituen nituen jolastek jolasteko. o.

Kartak eraman nitzakeen jolasteko.

• Gu ezin ezin izaten izaten ginen ginen joan joan oso oso urrrun. urrrun.

Gu ezin gintezkeen joan oso urrun.

• Ordenagailuak erabili ahal ziren horretarako.

Ordenagailuak erabil zitezkeen horretarako.

Erantzun galderei ahalera erabiliz. • Zer egin zenezaket zenezakete e kanpamentua kanpamentuan? n? (jolastu) (jolastu)

Jolas gintezkeen elkarrekin.

• Nore Norekin kin joan zintez zintezkeen? keen? (edon (edonoreki orekin) n)

Edonorekin joan nintekeen.

• Zer ekar zenezak zenezakeen een ondo ondo pasatzeko? pasatzeko? (puzzle (puzzleak) ak)

Puzzleak ekar nitzakeen ondo pasatzeko.

• Part Partxisea xisean n joka genez genezakeen akeen?? (bai) (bai)

Bai, partxisean joka zenezaketen.

• Nor joan joan zitekeen zitekeen zuek zuekin? in? (lagun (lagunak) ak)

Lagunak joan zitezkeen gurekin.

• Zer eros eros zenezaket zenezaketen en bertan? bertan? (edariak (edariak))

Edariak eros genitzakeen bertan.

• Zer egin zezakee zezakeen n Eduk joan ahal ahal izateko? izateko? (ordaindu (ordaindu)) Eduk ordain zezakeen joan ahal izateko. • Nork eraman eraman zitzake zitzakeen en poltsak? poltsak? (guras (gurasoak) oak)

Gurasoek eraman zitzaketen poltsak.

• Zer egin zezakee zezakeen n Kepak joan joan baino lehen? lehen? (afaria) (afaria)

Afaria egin zezakeen Kepak joan baino lehen.

• Norekin hitz egin genezakeen ezer egin aurretik? (arreba) Arrebarekin hitz egin zenezaketen ezer egin aurretik. 6 Jarri aditz hauek ahalera ahalera trinkoan.

• Jo Joan an aha ahall zaret zarete e

356

joan zaitezkete

• Er Erama aman n ahal ahal ditu ditugu gu

eraman ditzakegu

• Er Erosi osi aha ahall zute zuten n

eros zezaketen

• Em Eman an aha ahall dida didate te

eman diezadakete

• Ek Ekarr arrii ahal ahal dit dituz uzte te

ekar ditzakete

• Hu Hurb rbild ildu u ahal ahal gin ginen en

hurbil gintezkeen

• Sa Saldu ldu aha ahall zitu zituen en

sal zitzakeen

• Sa Saiat iatu u ahal ahal zin zinete eten n

saia zintezketen

• Au Aurki rkitu tu aha ahall zenitu zenituen en

aurki zenitzakeen

• Eg Egotz otzii aha ahall nitu nituen en

egotz nitzakeen






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak ahalera hipotetikoa erabiliz: • Nahi dudan guztia eska zeniezadake zeniezadake zuk zuk niri. • Nik zuei edozer eman niezazueke . • Zer esan niezazuke niezazuke nik nik zuri lehengoan gertatutakoaz? • Edonor joan liteke jai jai horretara txartela txartela izanez gero • Nori eska zeniezaioke zeniezaioke telefonoa telefonoa larrialdi batean? • Zer egin zenezakete zenezakete zuek zuek horrelako arratsalde batean? • Nork dei lezake lezake telebistako telebistako saio horretara? • Ni ezin ninteke joan joan horren urrun urrun sakelakoa eraman eraman barik. • Gu ezin gintezke gintezke txakur txakur horrengana hurbildu ardi usaina dugulako.

2 Jarri hipotetikoan ahalera ahalera errealeko aditz hauek: hauek:

3

• Dezaket

nezake

• Diezaiokegu

geniezaioke

• Diezazkidakete

liezazkidakete

• Gaitezke

gintezke

• Ditzaket

nitzake

• Diezadakezue

zeniezadakete

• Diezazkiokete

liezazkiokete

• Ditzakegu

genitzake

• Dezakete

lezakete

• Naiteke

ninteke

Berridatzi esaldi hauek iraganeko ahaleran: • Lehen pattarra ekarri ahal izaten nizuen. Lehen pattarra ekar niezazuekeen. • Atzo ezin izan genituen kaleko hosto guztiak jaso. Atzo ezin genitzakeen kaleko hosto guztiak jaso. • Guk hari den-dena kontatu ahal genion orain. Guk hari den-dena konta geniezaiokeen orain. • Zuek ezin zenuten botika hori hartu alergiarengatik. Zuek ezin zenezaketen botika hori har alergiarengatik. • Aitaren alpargatak jantzi ahal zenituzten. Aitaren alpargatak jantzi zenitzakeen. • Zer egin ahal zuten haiek gainditzeko? Zer egin zezaketen haiek gainditzeko? • Gezurrak esan ahal zizkigun, baina berdin zigun.

K A N U Z T N A R E

Gezurrak esan ziezazkigukeen, baina berdin zigun. • Guk zuri ipuinen bat kontatu ahal genizun. Guk zuri ipuinen bat konta geniezazukeen. • Mesede ederra egin ahal zeniguten lehengoan. Mesede ederra egin zeniezaguketen lehengoan.






357

1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


4 Jarri aditza hipotetikoan hipotetikoan eta iraganean:

5

ERREALA

HIPOTETIKOA

IRAGANEKOA

diezadakete

liezadakete

dezaket

nezake

diezazkiguke

liezazkiguke

ziezazkigukeen

ditzakete

litzakete

zitzaketen

gaitezke

gintezke

gintezkeen

diezagukete

liezagukete

ziezaguketen

naiteke

ninteke

nintekeen

diezagukezue

zeniezagukete

zeniezaguketen

dezakete

lezakete

zezaketen

diezazkizuke

liezazkizuke

ziezazkizukeen

ziezadaketen nezakeen

Aukeratu aditz egokia: • No Nori ri es esan an zeniezaioketen /zeniezaiokeen zuek lehengo egunekoa? egunekoa? • Ze Zert rtzu zuk k erama eraman n zenitzake /zenitzakeen orain aldean? • Ez Ezin in ne neza zake ke/ / nitzake nitzake lagunak bakarrik kale gorrian utz. • Oso baka bakarrik rrik neng nengoen oen ezin nintekeen /ninteke kontsola. kontsola. • No Nork rk em eman an ziezazukeen /liezazuke atzo nire enkargua? • Ge Gero ro era erama man n zeniezaieke /zeniezaiekeen gurasoei gurasoei soberan geratutako tarta. • Ni Nik k hai haiek ek sa sala la nitzakeen /nitzake, baina ez nintzen ausartu. • Ton Tontor tor horr horreta etara ra joan joan gintezke /gintezkeen, zer zer deritzozu? • Ezin genezake /genitzake osaba osaba bakarrik eraman. • He Heren renegu egun n egia egia esan esan zeniezadaketen /zeniezadakete.. /zeniezadakete

6 Jarri iraganean ondorengo esaldiak:

• Edoz Edozein ein eguneta egunetan n kale gorrian gorrian lo egin dezaket dezakete. e.

Edozein egunetan kale gorrian lo egin zezaketen.

• Eram Eraman an ditzak ditzakezu ezu umeak umeak eskol eskolara? ara?

Eraman zenitzakeen umeak eskolara?

• Zald Zaldibiar ibiara a joan joan gaitezk gaitezke e orain. orain.

Zaldibiara joan gintezkeen orduan.

• Saso Sasoii honetan honetan amuarrainak amuarrainak arrantza arrantza ditzakeg ditzakegu. u.

Sasoi hartan amuarrainak arrantza genitzakeen.

• Zuk ezin ezin dezakezu dezakezu eraman kotxe hori hori gidabaimenik gidabaimenik gabe. Zuk ezin zenezakeen eraman kotxe hori gidabaimenik gabe. • Nik ezin ditzak ditzaket et begiak begiak itxi irudi irudi horien aurrea aurrean. n.

Nik ezin nitzakeen begiak itxi irudi hain aurrean.

• Hark guri guri ezin diezagu diezaguke ke esan edozein edozein gauza gauza

Hark guri ezin ziezagukeen esan edozein gauza.

• Inst Institutu itutuko ko arauak arauak betetzeke betetzeke ezin daitezke daitezke gera gera

Institutuko Institutuk o arauak betetzeke ezin zitezkeen gera.

• Iraka Irakaslear slearii eska diezazk diezazkiokeg iokegu u ariketak. ariketak.

Irakasleari eska geniezazkiokeen ariketak.

• Zuek ezin ezin zaitezket zaitezkete e egon horrela horrela ezer ezer egin barik. barik.

358



Zuek ezin zintezketen egon horrela ezer egin barik.




1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


1 Jarri aditzak ahalera ahalera errealean:

• Zuek oso berandu etor zintezketen.

zaitezkete

• Guk haiei ezin geniezaiekeen ezer esan horri buruz.

• Zuk ezin zenitzakeen liburu horiek guztiak ikus.

ditzakezu

• Horrek laurogei euro balio zezakeen.

• Nik ezin nitzakeen horiek eraman

dezake

ditzaket

• Zer egin zeniezaiokeen horri lasaitzeko? • Nik ezin nezakeen hori uler.

dezaket

zaitezke

• Zer eman zeniezadaketen buruko buruko mina kentzeko? • Haiek niri dena konta ziezadaketen. 2

diezaiokezu

• Zu berarekin joan zintezkeen.

diezaiekegu

diezadakezue diezadakete

Bete hutsuneak ahalera erreala eta iraganekoa erabiliz: • Zer aipa zezakeen berak atzo gertatutakoaz? • Nik orain ezin diezazueket zuei egia osoa konta. • Guk ezin ditzakegu tramankulu horiek eraman oso astunak direlako. • Orain argia dagoen bitartean kalean egon zaitezkete zuek. • Zuk herenegun ezin zenezakeen agur esan lanpetuta zeundelako. • Guri ezin diezagukezu orain hori guztia esan frogarik ez baduzu. • Nik benetan hitz egin niezazukeen beldurtuta egon ez banintz. • Kolore gorria eman geniezaiokeen etxeari baina oso txikia zen. • Ezin zitezkeen gelditu balazta barik zeudelako. • Ur gehiago egon zitekeen , baina gehiegi alferrik galtzen dute.

3

Aukeratu aditz zuzena. • Nik ezin nezakeen /dezaket gal hori hori guztia, ez nuen nuen besterik-eta. besterik-eta. zintezkeen trena hartu izan bazenu. • Zu lehenago etor zaitezke/ zintezkeen

• Erloju bat eros diezaiokegu /geniezaiokeen opari opari Amaiari bihar. zenezakete autobusa galduko bazenute? • Zer egin dezakezue/ zenezakete

• Guk ezin genitzakeen /ditzakegu atzo atzo horiek guztiak ekar. • Anek ezin dezake /daiteke zeharkatu zeharkatu erreka hori ez dakielako igerian. • Lehengoan udaltzainak esan arte ezin gintezkeen /gaitezke mugitu zebrabidetik. K A N U Z T N A R E

nezakeen berak nahi ez bazuen ere. • Nik nahi nuena egin nitzakeen/ nezakeen dezakegu berak egiten duen bezala? • Nola egin gaitezke/ dezakegu

• Zuk noraino eraman ditzakezu /dezakezu poltsak?






359

1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


4 Jar itzazu ahalera errealeko aditz hauek hipotetikoan hipotetikoan eta iraganekoan.

ERREALA

HIPOTETIKOA

IRAAGANEKOA

NAITEKE

NINTEKE

NINTEKEEN

DAITEZKE

LITEZKE

ZITEZKEEN

DITZAKEGU

GENITZAKE

GENITZAKEEN

DEZAKETE

LEZAKETE

ZEZAKETEN

GAITEZKE

GINTEZKE

GINTEZKEEN

DIEZADAKETE

LIEZADAKETE

ZIEZADAKETEN

ZAITEZKETE

ZINTEZKETE

ZINTEZKETEN

DIEZAIOKEGU

GENIEZAIOKE

GENIEZAIOKEEN

ZAITEZKE

ZINTEZKE

ZINTEZKEEN

DITZAKEZUE

ZENITZAKETE

ZENITZAKETEN

5 Jarri aditz hauek era trinkoan:

• Et Etor orri ri ah ahal al da

etor daiteke

• Em Eman an ah ahal al di dio o

eman diezaioke

• Eka Ekarri rri aha ahall didaz didazue ue

ekar diezadakezue

• Era Eraman man aha ahall dizki dizkiogu ogu

eraman diezazkiokegu

• Ero Erosi si ahal ahal zen zenitu ituen en

eros zenitzakeen

• Jo Joan an ah ahal al gin ginen en

6

joan gintezkeen

• Bid Bidali ali aha ahall zenio zenioten ten

bidal zeniezaioketen

• Es Esan an ahal ahal zenizk zenizkida idaten ten

esan zeniezazkidaket zeniezazkidaketen en

• Hu Hurbi rbildu ldu aha ahall dira dira

hurbil zitezkeen

• Etorri ahal zineten

etor zintezketen

Aukeratu erantzun zuzena: • Ni zueki zuekin n joan joan nintek nintekeen een/ joan / ahal naiz orain naiz orain kiroldegira. • Ez Ezin in iz izan an dugu /genuen ezer ezer egin gaur goizean ikusi dugunean. dugunean. • Nik atzo atzo gau gauza za asko asko eros eros nitzakeen /nezake supermerkatu supermerkatu horretan. horretan. • Nik eg egin in diezazuket /diezazkizuket proposamenen bat. • Guk ezi ezin n gait gaitezk ezke/ e/ ditzakegu alferrik ditzakegu alferrik galdu horiek guztiak. • No Nork rk esan esan zieza ziezadak dakeen een/ / diezadake egia diezadake egia orain? • Nik ezin ezin dieza diezazki zkizuk zuket/ et/ diezazuket diezazuket zauria zauria senda odola ezin dudalako ikusi. • Libu Liburu ru horretak horretako o izenburua izenburua alda alda zitekeen/ zitekeen/ daiteke orain daiteke orain nahi izanez gero. • Guk ezin izan genituen erosi /ezin genitzake eros atzo Tolosako Tolosako indabak. • Ord Ordizi iziako ako feri ferian an ezin ezin dezakegu /genezakeen bihar bihar gazta erosi.

360






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erabili subjuntibozko aditzak nominalizazioaren ordez idazteko.. • Arkatza zorrotz egotea komeni da ondo idazteko Arkatza zorrotz egon dadin komeni da ondo idatz dezan. • Marka horretakoak erosteko esan diot Aneri. Marka horretakoak eros ditzan esan diot Aneri. • Berak, hala ere, nik erostea nahi izan du. Berak, hala ere, nik eros dezadan nahi izan du. • Zuek niri dirua ematea nahi dut. Zuek niri dirua eman diezadazuen nahi dut. • Guk beste inori boligrafoa eskatzea nahi duzue. Guk beste inori boligrafoa eska diezaiogun nahi duzue. • Zuek ondo esertzea nahiago dut. Zuek ondo eser zaitezten nahiago dut. • Zortzietako trenean etortzeko esan diet. Zortzietako trenean etor daitezen esan diet jateko.. • Txoriei ogia bota diet jateko Txoriei ogia bota diet jan dezaten . • Handik alde egiteko esan diegu. Handik alde egin dezaten esan diegu. • Amarengana joateko eskatu diote denek. Amarengana joan dadila eskatu diote denek

2

Hutsuneak bete subjuntiboak erabiliz • Berandu etor ez zaitezten zaitezten eskatzen eskatzen dizuet. • Ez diogu eskatuko dena egin dezan . • Guregana ahalik eta arinen itzul daitezen daitezen (haiek) (haiek) espero dugu. • Beharrezkoa da poteari eragin diezaiozun diezaiozun ondo ondo nahasteko. • Txakurrarentzako jana eman diezaion diezaion eskatu eskatu dio. • Ondo pasa dezazuen dezazuen (zuek) (zuek) espero dut. • Etor daitezela daitezela berandu berandu nahi badute, euren arazoa da. • Piztu ezazu berogailua berotu gaitezen . • Azterketa egin dezan dezan animatu animatu dugu. • Denak eros diezazkidan diezazkidan konbentzitu konbentzitu behar izan dut

K A N U Z T N A R E

 EGIZU

2



© ZUBIA EDITORIALA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L.



361

1 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak subjuntiboa erabiliz: • Errieta egin diote ondo porta dadin . • Atentzioa eman dit gu ikara gaitezen egin duelako hori guztia. • Ez dut nahi oharkabean egin dezaten . • Inori kargu har ez diezaion berarekin hitz egin behar izan dut. • Egitasmo horretan gogor lan egin du guk ikas dezagun . • Lotutasunik gabe irakur dezazuen (zuek) espero dut. • Iraken zer gertatu den jakin dezagun nahi du berriemaile horrek. • Argitasuna sar dadin errezelari tiratu behar diozu. • Medikuak miopia zuzentzeko betaurrekoak jar ditzazun esan dizu. • Arazoari konponbidea jar diezaioten eztabaidan ari gara.

4

Aukeratu aditz zuzena: • Oihu Oihuka ka hasi hasi da dena denak k sakaban sakabana a daitezen /dezate /de zaten. n. • Diru nahikoa nahikoa eman eman dio oskolezko betaurre betaurrekoak koak eros eros ditzan /dezan. /dez an. daitezen . • Bosnaka erosten ditugu merkeagoak izan dezaten/ dezaten/ daitezen

• Aulkitik jaitsi du du amak alde batetik batetik bestera bestera ibil ibil dadin /dezan. /dez an. dadin oparitu egin dituzte sarrera-txartelak. • Antzokia ikuslez gainezka egon daitezen daitezen/ / dadin

• Beti esate esaten n diegu diegu umeei umeei ogia ogia jan dezaten /daitez /da itezen. en. dakizkion hari hezurrak erosten ditu. • Txa Txakurr kurrak ak hurbil hurbil dait daitezen ezen/ / dakizkion

• Gai Gaizki zki esa esaka ka aritu aritu ez ez dadin /dezan /de zan deit deitu u diogu diogu.. diezaion animatu egin dugu. • Ida Idaztea zteari ri muzin muzin egin egin ez dezan dezan/ / diezaion

• Beste eztitzaile bat erabil dezan /ditzan /dit zan esan dio sen sendagi dagileak leak diab diabetik etikoa oa delako delako.. 5

Berridatzi esaldiak subjuntiboa erabiliz: • Hem Hemend endik ik aurrerako aurrerako ordaink ordainketak etak egin egin ditzan helbidetzeko esan diote. • Ih Ihes es ho hodia dia ald alda a dezadan esan didate ertzainek. • Arazoaren berri ez dugu eman eman inor nabarmen gera ez dadin . • Ok Oker erre rera ra jo ez dezagun lagundu egin beharko digute. • Je Jend ndea ea ku kutsa tsa ez dadin hiriak ebakuatu egin zituzten. • Ni Niri ri bisita bisitatze tzera ra etor etor dakidan hari deitu diot. • Zor Zorua ua lokatz lokatzarek arekin in lohi lohi ez ez dezan zapatak kentzeko esan diot. • Leg Legear earen en mugan mugan joka joka ez ez dezan dirulaguntza emango diote. • Er Erlea leak k guri guri hur hurbil bil ez ez dakizkigun «ogia eta tipula» esaten dugu. • Is Istil tilu u hand handia ia sor sor ez dadin ez dugu ezer kontatu gertatutakoaz.

362






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak: • Atzo ile-apaintzaileak ile-gogortzailea erabil nezan nezan esan esan zidan. • Aurrekoan auzokoak bera gogoko izan zezan zezan gazta gazta bat oparitu zion. • Irrikitan nengoen etor zintezen zintezen zu. zu. • Beti esaten nion txoroarena egin ez zezan , baina berdin zion. • Nik saltzaileari hodia herdoilezina izan zedin zedin eskatu eskatu nion. • Zebrabidetik joan zitezen zitezen animatu animatu zituen berak. • Dena kuxidade ederrean jar ez zezaten zezaten (haiek) (haiek) eskatu genien. • Esku-eskuan izan zezan zezan (berak) (berak) saiatu nintzen. • Arauak lasaitu zitzan zitzan (berak) (berak) eskatu genion udaltzainari • Ahaleginak egin nituen zu esku hutsik gera zintezen .

2 Jarri aditzak lehenaldian: lehenaldian:

• Itsaskiak gogoko izan ditzan nahi dut. Itsaskiak gogoko izan zitzan nahi (izan) nuen. • Gaixotasun hori sendatzeko tximeleta estiloan igeri egin dezan eskatu diote. Gaixotasun hori sendatzeko tximeleta estiloan igeri egin zezan eskatu zioten. • Itsaski jatetxe horretara joan gaitezen aholkatu digute. Itsaski jatetxe horretara joan gintezen aholkatu ziguten. • Ama berrien sailera joan dadin esan diote Aneri. Ama berreen sailera joan zedin esan zioten Aneri. • Ohorezko matrikula lor dezan material osagarria eskaini dio irakasleak. Ohorezko matrikula lor zezan material osagarria eskaini zion. • Goizeko gandua saihes dezan beranduago ateratzeko aholkatu diote. Goizeko gandua saihes zezan beranduago ateratzeko aholkatu diote. • Goian zerua eta behean lurra gera ez dadin esan diote. Goian zerua eta behean lurra gera ez zedin esan zioten. • Ezkutatu egin da txiki-txiki eginda utz ez dezaten. Ezkutatu egin zen txiki-txiki eginda utz ez zezaten. • Bere saltsan egon daitezen joan egin naiz. Bere saltsan egon zitezen joan egin nintzen. 3 Jarri dagozkien subjuntibozko subjuntibozko aditzak.

Adibidez: nik hari haiek • gu guk k har harii hai haiek ek

geniezazkion

• zuk gu

gintzazun

• ha haie iek k ni niri ri

zekizkidan

• nik zu zuek

zintzatedan

• hura zuri

zekizun

• ni nik k har harii hai haiek ek

niezazkion

• Zuk ni ni

nintzazun

• Hark gu

gintzan

• Zuek niri haiek

zeniezazkidaten 

niezazkion


K A N U Z T N A R E



363

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun galderei. • Zertarako erosi zenituen arrain horiek? (gurean bizi) Gurean bizi zitezen erosi genituen arrain horiek. • Zer esan zigun udaltzainak? (zebrabidean gelditu) Zebrabidean geldi gintezela esan zigun udaltzainak. • Zer esan zenieten auzoko horiei? (lanak gelditu) Lanak geldi zitzatela esan genien • Zertarako eraman zenituen klarionak? (umeak marraztu) Umeek marraz zitzaten eraman nituen klarionak. • Zer aholkatu zenidan aurrekoan kontu horretaz? (lasai hartu) Lasai har zenezan aholkatu nizun. • Zer komeni zitzaizun kasu horretan? (besteak etorri) Besteak etor zitezen komeni zitzaidan kasu horretan. • Zer nahi zenuen atzo goizean? (zu hurbildu) Zu hurbil zintezen nahi nuen. • Zertarako atera zineten kalera? (haiek gu ikusi) Haiek gu ikus gintzaten atera ginen kalera. • Zer nahi genuen guk sasoi hartan? (bakarlariak abestu) Bakarlariak abes zezan nahi zenuten zuek sasoi hartan. • Zertarako eraman zenioten Ikerri halako poltsa handia? (barruan sartu) Barruan sar zedin eraman genion Ikerri halako poltsa handia.

5

Osatu taula. Adibidez: etor zekion … hura -niri Aditza

Nor

Etor zekion

Nor-nori

Nor-nori-nork

Hura niri

Eraman nitzan

Nik haiek

Ekar zenezan

Zuk hura

Hurbil zitezen

Haiek

Eros niezaion

Nik hari hura

Eman ziezazkidan

Hark niri haiek

Ekar zitzan

Hark haiek

Joan zekizkion

Haiek hari

Eros zeniezadan

Zuk niri hura

Sala zezaten

364

Nor-nork

Haiek hura

 EGIZU

2






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Ordezka ezazu infinitiboa, aditzoina eta dagokion aditz laguntzailea jarriz: • Joan, ez duzu astirik eta

joan zaitez

• Eskatu nahi duzuna

eska ezazu

• Eraman (zuk) liburu hauek liburutegira.

eraman itzazu

• Ez esan ezer zure amari.

ez iezaiozu ezer esan

• Bidali (zuk) postaz errazagoa da-eta.

bidal ezazu

• Joan (zuek) antzarrak ferratzera.

2

joan zaitezte

• Agindu (zuk) horri dena amaitzeko.

agindu iezaiozu

• Bidali (zuk) kakatara astun horiek!

bidal itzazu

• Erosi (zuek) azken eleberria, oso ona baita.

eros ezazue

• Hurbildu (zu) hona.

hurbildu zaitez

Bete hutsuneak: • (Kendu, zuk) Ken itzazu eskuak itzazu eskuak hortik, zikin hori! • (Jolastu, gu) Jolas gaitezen kalean eguraldi ona dago-eta. • (Bidali, zuk niri) Bidal iezazkidazu azken iezazkidazu azken eleberriak, mesedez! • (Sartu, gu) Sar gaitezen barrura, gaitezen barrura, hemen hotza dago-eta. • Mihi-arraina (dastatu, zuk) dasta ezazu , ona dago-eta. • (Utzi, zuek) Utz itzazue bakean itzazue bakean txakurrak, bakean baitaude. • (Joan, zuek) Zoazte/Joan zaitezte elurretara zaitezte elurretara zuri-zuri dago-eta. • Lasai (egon, zuek) egon zaitezte/zaud zaitezte/zaudete ete , ez dio axola. • (Itxaron, zuek niri) Itxaron iezadazue apur iezadazue apur batean, aurki noa. • (Jo, zuk) Jo ezazu panderoa, ezazu panderoa, nik lagunduko dizut soinu txikiarekin.

3

Irakurri esaldiak eta eman agindua: • Umeei gauzak ez ukitzeko.

Ez itzazue gauzak uki.

• Ondokoari komunera joateko.

Joan zaitez/Zoaz komunera.

• Botilari zapotza kentzeko.

Ken iezaiozu zapotza botilari.

• Umeari belaunak mahaitik kentzeko.

Ken itzazu belaunak mahaitik.

• Labezomorroa akatzeko.

Aka ezazu labezomorroa. l abezomorroa.

• Metari su emateko (haiek)

Eman iezaiozue su metari.

• Zuri norbaitek baso bete ur emateko.

Eman iezazutela baso bete ur.

• Zu kotxez eramateko batzuek.

Eraman zaitzatela kotxez.

• Ikasteko kantu bat buruz.

Ikas ezazu kantu bat buruz.

• Itxaroteko apur batean batzuk

Itxaron dezatela apur batean.




K A N U Z T N A R E



365

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukera ezazu erantzun zuzena. • x Ken itzazu esku zikin horiek hortik! •

Ken ezazu esku zikin horiek hortik!

• x Konpon itzazue arazoak eztabaidatu barik. •

Konpon itzazu arazoa eztabaidatu barik.

•

Emaidazu zure telefono zenbakia eta deituko dizuet.

• x Emadazu zure telefono zenbakia eta deituko dizut. • x Egin ezazu den-dena erraza da-eta. •

Egin zaitez den-dena erraza da-eta.

• x Eraman nazazu bertaraino, ez dago taxirik-eta. •

Eraman iezadazu bertaraino, ez dago taxirik-eta.

•

Ez geratu hor, sar zaitez zuek ere!

• x Ez geratu hor, sar zaitezte zuek ere! •

Utz iezaguzue hemen, bertan dago-eta.

• x Utz gaitzazue hemen, bertan dago-eta. •

Ez dezala inork ezer esan orain.

• x Ez dezan inork ezer esan orain. • x Ekar itzazu egunkariak, ea zer dioten. •

Ekar ezazu egunkariak, ea zer dioten.

•

Nahi duzun bezala gerta zaitez, berdin ditu!

• x Nahi duzun bezala gerta dadila, berdin digu! 5

Ipini falta diren agintera trinkoak: • Zaude ixilik, mesedez, ezin dut entzun irratia-eta. • Zabiltzate (zuek) kontuz, oso arriskutsua izan daiteke hori. • Zoaz hemendik, hau ez da leku egokia zuretzat. • Zaudete lasai, ez baita ezer ere gertatuko. • Zatozte honaxeago, ez zaituztet ondo ikusten. • Zoaz etxera, gurasoak arduratuta egongo dira-eta. • Datozela nahi badute, ez dira enbarazuan egongo. • Zabiltzate adi, morroi hori gezurti hutsa da-eta. • Zoazte astiroago, osterantzean oso nekatuta amaituko duzue. • Aizue, zoazte hortik, hemen harriak jausten dira-eta.

366






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi aginte adizkiak erabiliz: • Garbitu (zuek) dena ni joan aurretik. Garbitu ezazue dena ni joan aurretik. • Ez azukrerik hartu (zuk), ez zaizue batere komeni-eta. Ez ezazu azukrerik har, …………… • Eseri hemen, orain kontatuko dizuet. Eseri zaitezte hemen, orain kontatuko dizuet. • Esan neska horri non dagoen. Lotsabako halakoa! Esaiozu /Esan iezaiozu neska …………… • Etorri hona, hor ez duzue ezer egiten-eta. Etor zaitezte/Zatozte hona, …………… • Aizue, pasatu betaurrekoak, ez dut piperrik ikusten-eta. Pasa iezazkidazu betaurrekoak • Aizu, zabaldu leiho hori, beroa dago-eta. Aizu, zabal ezazu leiho hori, …………… • Aizue, niri egia osoa esan, non dago? Aizue, esadazue/esan iezadazue egia …………… • Aizu, ekarri aitaitari gaurko egunkariak. Ekarrizkiozu/Ekar iezazkiozu …………… • Utzi euritakoa, mesedez, enkargu bat egitera joan behar dut-eta. Utz iezadazue euritakoa, ……………

2

Hutsuneak bete agintera adizkiak erabiliz: • (Joan) Zoazte/joan zaitezte etxera, zaitezte etxera, hemen ez dago ezer zuentzat-eta. • Aizu, (gelditu) gelditu zaitez hor, zaitez hor, mugitu barik. • (Ibili) Zabiltza /Ibil zaitez kontu zaitez kontu handiz horiekin. • (Ekarri) Ekardazu/E Ekardazu/Ekar kar iezadazu iezadazu boligrafo boligrafo bat, ez dut ekarri-eta. • Aizue, etxerik barik gaude; (utzi) utziguzue/utz iezaguzue hemen iezaguzue hemen gaua pasatzen, mesedez. • Hara, ez (esan) iezadazu esan niri esan niri autoa hartzeko beldur zarela. • (Erakutsi) Erakuts iezazkidazu iezazkidazu esku esku horiek, lohi-lohi dituzu. • (Eman) Emaizkiozu/E Emaizkiozu/Eman man iezazkiozu iezazkiozu goraintziak goraintziak Karmeleri. • (Etorri) Etor zaitez/ Zatoz nahi Zatoz nahi duzunean, besoak zabalik izango gaituzu. • (Kendu) Ken zaitezte aurretik, zaitezte aurretik, traban zaudete!

K A N U Z T N A R E






367

1 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2



• Esan ezazue ezazue nahi nahi duzuena, ez dizuet sinetsiko, berdin dit. ezazue/ezazu/iezaguzue. • Jaso itzazue jostailu jostailu guztiak oraintxe oraintxe bertan. ezazue/itzazu ezazue/itzazue/iezadazue e/iezadazue • Atera zaitez zaitez internetetik, internetetik, hori ez da gaurko lana-eta. zaitez/ezazu/ezazue zaitez/ezazu/ezazue • Eros iezadazue iezadazue niri niri disko berri bat. ezazu/iezadazue/iezazkidazu • Ahaztu itzazu itzazu bideojoko bideojoko horiek, oso garestiak dira. itzazu/eazu itzazu/eazu/iezazkidazu /iezazkidazu • Emadazu Emadazu zure zure zenbakia, galdu dut-eta. Emaidazu/ema Emaidazu/emanazu/emadaz nazu/emadazu u • Ez iezaiozu iezaiozu horri horri entzun, gezurti galanta da. iezazu/iezaiozu/ezazu • Aizue, eros ezazue ezazue azkena, azkena, mundiala da. ezazue/iezaiozu ezazue/iezaiozue/zaitez e/zaitez • Galdeiozu Galdeiozu berari, berari, dena omen daki. galdet/galde iezazu/galdeiozu iezazu/galdeiozu • Eraman nazazu nazazu orain, orain, ezin dut jasan gehiago. iezadazu/nazazu/ iezadazu/nazazu/ gaitzazu 4

Osatu taula:

Nor

Etor zaitez

Nor Nork

Nor nori nork

Zu

Ekar iezadazu

Zuk niri hura

Eraman itzazu

Zuk haiek

Hurbil gaitezen

Gu

Eros itzazue

Zuek haiek

Saia zaitezte

Zuek

Apur ditzagun

Guk haiek

Eraman nazazue

Zuek ni

Goazen

Gu

Egizue

5

Zuek hura

Aukera ezazu erantzun zuzena.

• Joaten gara? /Goazen • Orain etortzen zara eta kitto/ Orain Orain etor zaitez eta kitto . • Etorri zaitez/ Etor Etor zaitez . • Ematea/ Emadazu niri. Emadazu niri. • Eraman iezazkiguzue/ gaitzazue zuen gaitzazue zuen kotxean. • Utziguzue/ Utz Utz gaitzazue bakean, gaitzazue bakean, ez dizuegu ezer egin-eta. • Emaiozu/ Emaizkiozu goraintziak Emaizkiozu goraintziak Inesi. • Errepika itzazue /ezazue guzti-guztiak. guzti-guztiak. • Gatoz/ Gatozen harira, Gatozen harira, mesedez! • Portugalera bazoazte, zer edo zer ekar iezadazue /ezazu.

368



EGIZU 2






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak:

• Abadeen lana da zailena: haiek sinesten ez dutena besteei (sinetsarazi) sinetsaraztea . • Adiskide ona (aurkitu) aurkitzea baino, astoa adarrekin (aurkitu) aurkitzea errazago. • Ona da beti egia edonon (esan) esatea . • (Hartu) Hartzeko beti prest, (eman) emateko inoiz ez. • Ondo (egin) egiten saiatuz gero, errazagoa duzu emaitza ona izatea. • Txapel batekin ez dago bi buru (estali) estaltzerik . • Urte asko (izan) izatea eta asko (bizi) bizitzea bi dira. • Zahar urteak ondo (igaro) igarotzeko , gazte urteak hondatu egiten dira. • (Zahartu) Zahartzea txarra da, baina ez (zahartu) zahartzea txarragoa. • Ergela (izan) izateko ez da ezer ikasi behar. 2


•

Notak sinatzen ahaztu zitzaidan.

• x Notak sinatzea ahaztu zitzaidan. •

Bihar ez zaizkizue liburuak ekartzea ahaztuko, ezta?

• x Bihar ez zaizue liburuak ekartzea ahaztuko, ezta? • x Ondo zekien hori guztia zelan egin. •

Ondo zekien hori guztia zelan egitea.

•

Denok saiatu behar dugu hobeto moldatzea.

• x Denok saiatu behar dugu hobeto moldatzen. • x Lotzen dakienak askatzen ere badaki. •

Lotzea dakienak askatzea ere badaki.

• x Mintzatzea zilarra da eta isiltzea, ordea, urrea. •

Mintzatu zilarra da eta isildu, ordea, urrea.

•

Liburu itxiak ez dizu irakasten ezer egitea.

• x Liburu itxiak ez dizu irakasten ezer egiten. •

Agindu erraza, egitea zaila.

• x Agintzea erraza, egitea zaila. • x Denok agintzeko prest. •

Denok agintzen prest. K A N U Z T N A R E

• x Gaitz zaharra sendatzen zaila. •

Gaitz zaharra sendatzeko zaila.



EGIZU 2






369

1 3

ARIKETATEGIA 20. FITXA: ADITZA. ADITZ-IZENA

Lotu aditz-izenak aditzekin ( Aukera bat baino gehiago dago ): ): • Xak Xakean ean jok jokatz atzen en d

a espero dut

• Irakurtzen

b saiatu gara

• Lumaz idazten

4

5

EGIZU 2

c j

c has zaitez

• Hitz egitea

g

d ikasi behar da

• Gainditzea

a

e debekatuta dago

• Sartzen

b

f zaila da

• Betetzen

i

g erraza da

• Ekartzea

f

h aspertu gara

• Erosten

h

i saiatu dira

• Sal Saltze tzea a

e

j irakatsi didate

Osatu koadroa, aditz nagusi bakoitzak zein aditz-izen mota eskatzen duen jarriz:

ADITZ-IZENA

ADITZ NAGUSIA

ADITZ-IZENA

ADITZ NAGUSIA

ikasten

HASI

hitz egiten

JAKIN

egiten

SAIATU

buruz esaten

AHAZTU (nola)

jakitea

IZAN

erostea

AHAZTU (zer)

jatea

GUSTATU

igotzen

AHALEGINDU

leihatu

AUSARTU

ikustera

BEHARTU

josten

IKASI

ordaintzera

KONDENATU

garbitzea

KOMENI IZAN

egitera

BULTZATU

gidatzen

IRAKATSI

aurrera egitea

ERABAKI

ikastea

ONA IZAN

ospatzera

JOAN

erretzea

DEBEKATUTA EGON

esateko

ESKATU

Aukeratu erantzun zuzena: • Nik zu zue ek afaltzera afaltzera gonbidatu gonbidatu zintuztedan lehengo egunean. afaltzera/afaltzea • Zu Zuek ek ez zin zinete eten n dena dena estaltzen estaltzen saiatu saiatu badaezpada ere. estali/estaltzen • Guk ez dugu dugu gustuk gustuko o hain beran berandu du arte arte ibiltzea . ibili/ ibili/ibilt ibiltzea zea • Seme Seme-alab -alabek ek agiri guzt guztiak iak sinatzera sinatzera behartu behartu zuten aita. sinatzera/sinatz sinatzera/sinatzen en • Ho Hori riek ek guzt guztia iak k idazteko idazteko denbora denbora asko behar izan zenuten. idazten/idazteko • Zuek gu ez gintu gintuzuen zuen gonb gonbidatu idatu afaltzera . afalt afaltzea/ zea/afalt afaltzera zera • Niri ez litzaidak litzaidake e batere gustatu gustatuko ko zuek horrelak horrelakoak oak izatea . izat izatea/iz ea/izaten aten • Hurbiltzeko Hurbiltzeko eskatu eskatu genien, baina ez ziguten kasurik egin. hurbiltzea/hurbiltzeko hurbiltzea/hurbiltzeko • Guzt Guztiok iok hurbildu hurbildu zineten zineten gure gure erbinud erbinudea ea ikustera . ikus ikusteko/ teko/ikus ikustera tera • Ho Hori ri gu guzt ztia ia egiteko egiteko prest prest nengoela esan nien. egiteko/egiten

370






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Hutsuneak bete: • Hori (irakurri) irakurtzen irakurtzen denbora denbora gutxi emango duzu. • Mutila (altxatu) altxatzen altxatzen saiatu saiatu ziren, baina maisu ukaldia eman zion. • Alde handiz (irabazi) irabaztea irabaztea gustatzen gustatzen zitzaion horri. • Itsas kolpe baten ondorioz abiadura (galdu) galtzen galtzen hasi hasi zen. • Kolpe zorririk jo gabe (bizi) bizitzen bizitzen ikasi ikasi du horrek. • Askariak (egin) egiten egiten hasi hasi zenean gizendu egin zen. • Oso istilu larrietan (sartu) sartzen sartzen ohituta ohituta dago. • Inoiz ez zaizu ahaztuko bizikletaz (ibili) ibiltzen . • Ez zaie gustatzen etxe barruan zapatak jantzita (egon) egotea .

2

Lotu esaldiak hutsuneak bete eta gero: • Jatordu guztiak (egin)

egitea

• Oparia (erosi)

erostetik

• gentozen

• Lagunak (afaldu)

afaltzera

• gonbidatu nituen.

• Hori (egin)

egiteaz

• arduratuko naiz.

• Haiek gezurrak (esan)

esaten

• irakatsi zidaten.

• Mortadelorenak (irakurri) • Edozer (egin)

irakurtzea egitera

• Bakarrik (egin)

egiten/egitea

• Egunero koadernoa (ekarri)

ekartzea

• Barneen diseinua (egin) 3

• komenigarria da.

egitea

• gustuko du. • ausartzen ziren. • erraza zen. • ahazten zitzaigun. • gustatzen zaie.

Berridatzi esaldiak subjuntiboaren ordez aditz-izenak jarriz. • Zuzenketa asko egiten dizkiote akastuna akastuna izan ez dadin. dadin. Zuzenketa asko asko egiten dizkiote akastuna ez izateko. • Gaixotasun hori senda senda dezan dezan ikastaroak ikastaroak emango emango dizkiote. dizkiote. Gaixotasun hori hori sendatzeko ikastaroak ikastaroak emango dizkiote. dizkiote. • Okerr Okerrak ak izan ez zitezen zitezen zigorrak zigorrak erabiltze erabiltzen n zituzten. zituzten. Okerrak ez izateko zigorrak erabiltzen zituzten. • Gaitz Gaitzikort ikortasun asunik ik izan ez zezan eskatu eskatu genion Aitorri. Aitorri. Gaitzikort Gaitz ikortasun asunik ik ez izateko eskat eskatu u genion Aitorri. Aitorri. • Zuek lan lan gehiago gehiago egin zenezat zenezaten en gura genuen genuen.. Zuek lan gehiag gehiago o egite egitea a gura genu genuen. en. • Erab Erabakitz akitzaileak aileak geu izan izan gintezen gintezen eskatu eskatu zuten. zuten. Erabakitzaileak geu izateko eskatu zuten. • Zuek lehena lehenago go joan zintezt zintezten en esan zuten zuten hori. hori. Zuek lehen lehenago ago joate joateko ko esan zute zuten n hori. hori. • Ilun Iluntzea tzean n joan zaitez zaitezen en nahi nahi izan dute. dute. K A N U Z T N A R E

Zu Ilu Iluntz ntzean ean joa joatea tea nah nahii izan dut dute. e. • Ondo molda molda daiteze daitezen n saiatuko saiatuko gara oraingo oraingoan. an. Ondo moldatzen saiatuko gara oraingoan. • Gu lagunak izan gaitezen zuek zer edo zer egin beharko duzue. Gu lagunak izateko zuek zer edo zer egin beharko duzue.






371

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Zuzendu oker dauden nominalizazioak.

• Zuek ez zenigu zeniguten ten esan esan etort etortzea. zea.

Etortzeko

• Gu behin behin eta berriro berriro saiatu saiatu ginen esate esatea. a. Esaten

5

• Et Etor ortz tzea ea be bera ra

Datorrela, etortzea dauka .

• Nik ez dut gustu gustuko ko hori hori horrela horrela egitea. egitea.

Ondo dago

• Guk ez geneki genekien en horiek horiek egite egiten. n.

Ondo dago

• Hori egite egiteko ko lagun lagunduko duko dit.

Egiten

• Debe Debekatu katuta ta dago dago horrel horrela a egiten. egiten.

Egitea

• Den Dena a ekartze ekartzea a esan esan diote. diote.

Ekartzeko

• Hasi Hasiko ko zara zara behing behingoz oz irakurt irakurtzea! zea!

irakurtzen

• Etortzen gonbidatuko ditugu.

Etortzera


• Zer gertat gertatu u zaio zaio eztarrik eztarriko o zaina zaina lehertzeko /lehertzen? • Ha Harit ritzar zaren en zai zainak nak mozteko /moztea esan dizuet. dizuet. • Zai Zainak nak eman eman zida zidan n hori hori egiten /egitea ikustea. • Teor Teoria ia horren horren zaina gogor gogoratze atzea/ a/ gogoratzen lagundu gogoratzen lagundu diogu • Zain eta eta muin irakatsi irakatsiko ko dizuet dizuet hori egitera egitera/ / egiten egiten . • Oso ondo dakit dakite e zakar zakar jokatz jokatzea/ ea/ jokatzen . • Kat Katuka uka ibi ibiltz ltzea/ ea/ ibiltzen ibiltzen ikasi ikasi zuen, zaina apurtu zuelako. • Noiz jarra jarraituk ituko o duzu duzu hori egiten /egiteko? • Zeru Zerupeko peko gauz gauzen en izenak izenak ikast ikastea/ ea/ ikasten hasi ikasten hasi da. • Orain ariketa egin/ egiteko asmoa egiteko asmoa nuen. 6 Jarri aditz-izenak sortzeko atzizki hauek zein aditzen aurrean erabiltzen erabiltzen diren:

• -T (Z) EN HASI, IKASI, IRAKATSI, JAKIN, SAIATU, AHAZTU, JARRAITU, AHALEGINDU, ASPERTU, EGON, EMAN, IBILI, JARDUN, OHITU, SEGITU, UTZI, GOGAITU, ETORRI, ….. • -T (Z (Z)) EA EA GUSTATU, AHAZTU, ATSEGIN IZAN, KOMENI IZAN, OTU, MEREZI IZAN, PENTSATU, ERABAKI, GOMENDATU, DEBEKATU, BURURATU, ALFERRIK IZAN,…. • -TZ -TZ) EK EKO ASMOA IZAN, ASTIA IZAN, BELDUR IZAN, GAUZA IZAN,…. • -T (Z (Z)) ERA ERA ADORETU, AUSARTU, BEHARTU, BULTZATU, ERAMAN, ETORRI, IRITSI, GONBIDATU, KONDENATU, ZIGORTU, OHITU, JOAN, EKARRI, BIDALI,….

372



EGIZU 2






1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


1 Jarri aditzak orainaldian: orainaldian:

• Orain zu nirekin (etorri) zatoz , baino atzo ez zenuen nahi. • Une honetan neka-neka eginda (egon, gu) gaude . • Horiek eskean (etorri) datoz guregana. • Hemen ni hotzak (egon) nago . • Horiek nondik (ibili) dabiltza gaur? • Zu ez (egon) zaude zuzen horrekin, ez da erruduna. • Orain Elorriora (joan) zoazte zuek. • Zu bero (izan) zara , baina hotza (egon) dago . • Horiek elkarri mokoka (egon) daude orain. • Oraintxe (etorri, ni) nator itxaron iezadazu pixka batean. 2

Aukeratu aditz egokia. • Ni orain aspertuta nago /egoten naiz. • Beti joaten dira /doaz haiekin, oso lagunak dira. dira. • Ni ez naiz ados egoten /nago ados zurekin inoiz. joaten zara, ni oso gutxitan. • Zu tarteka zoaz/

• Hortik usain arraroa etortzen da /dator. ibiltzen zarete larunbatetan han. • Ondo zabiltzate/ ibiltzen

• Zuek eskutik helduta zatozte /etortzen zarete zarete orain. • Gure erlojua atzeratuta ibiltzen da /dabil batzuetan. batzuetan. • Hemen ondo zaudete /egoten zarete orain. 3 Jarri aditz hauek orainaldian: orainaldian:

noa

• Nindoan • Gentozen

goaz

• Zihoazen

doaz

• Nentorren

nator

• Zenbiltzaten • Nenbilen • Zindoazten

nabil

4

zoazte doa

• Zihoan • Zeundeten

zabiltzate

zaudete

Bete testu honetako hutsuneak ibili, etorri eta joan aditzak erabiliz: • Gaur goizean oso goiz jaiki gara. Orain autobusean (joan) goaz eta jende asko (etorri) dator . Ez dakit zergatik baina,… hara! Badakit gaur zer den. Oraintxe (joan) noa Ikerrekin hitz egitera. Leihoak zabalik (egon) daude autobus honetan, baina gaur egun arraroa da. Zer (egon) dago bazter horretan ezkutatuta? Zuek gurekin (etorri) zatozte , baina non (egon) daude mutilak? Bai, hor (joan) doaz denak eskuak poltsikoan. Eta bazter horretan (egon) dago ena, ena, zer? Nondik (ibili) dabiltza betikoak?






K A N U Z T N A R E

373

1 5

6

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taula aditz forma guztiak jarriz: JOAN

ETORRI

IBILI

EGON

NOA

NATOR

NABIL

NAGO

D OA

DATOR

DABIL

DAGO

GOAZ

GATOZ

GABILTZA

GAUDE

ZOAZ

ZATOZ

ZABILTZA

ZAUDE

ZOAZTE

ZATOZTE

ZABILTZATE

ZAUDETE

DOAZ

DATOZ

DABILTZA

DAUDE

Osatu taula aditz-forma guztiak jarriz: • x Ni ez nator bat zuekin ezertan ere. •

Ni ez nago bat zuekin ezertan ere.

•

Nondik etortzen zara, bada? Mela-mela eginda zaude.

• x Nondik zatoz, bada?. Mela-mela eginda zaude. • x Triste gaude, ez baitakigu nora egokituko zaigun joatea. •

Triste egoten gara, ez baitakigu nora egokituko zaigun joatea.

•

Normalean non zaude, hor edo hemen?

• x Normalean non egoten zara, hor edo hemen? • x Ados gaude zuek esan duzuenarekin, baina ez dio axola. •

Ados gatoz zuek esan duzuenarekin, baina ez dio axola.

•

Orain gu ez gara ados esandakoarekin.

• x Orain gu ez gaude ados esandakoarekin. • x Pozik dator zutaz hitz egiten, aurpegian igartzen zaio. •

Pozik etortzen da zutaz hitz egiten, aurpegian igartzen zaio.

• x Txirrina jotzen ari dira, nor dator, bada? •

Txirrina jotzen ari dira, nor etortzen da, bada?

•

Hortik etortzen da Peru, galdetuko diogu atzokoaz?

• x Hortik dator Peru, galdetuko diogu atzokoaz? •

Horiek une honetan perretxikotan doazte.

• x Horiek une honetan perretxikotan doaz.

374






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Hutsuneak bete: • Zuek ikusi zintuztedan zintuztedanean ean etxerantz (joan) zindoazten . • Zertan (egon) zeundeten zuek ados gai horretan? • Nora (joan) zihoan Ane horrelako aurpegiarekin? • Ni ez (etorri) nentorren bat haren iritziarekin. • Momentu hartan zezenak kaletik (etorri) zetozen . • Asper-asper eginda (egon) geunden kontu horrekin. • Ni zure atzetik (joan) nindoan jausi jausi zinenean. • Gure ondoan (egon) zeundeten zuek une horretan. • Zein lekutara (etorri) zetozen haiek hain pozik? • Han (egon) geunden bitartean, ez zegoen arriskurik.


• Doaz

zetozen

• Zatoz

zentozen

• Noa

nindoan

• Zatozte

zentozten

• Gaude

geunden

• Doa

zihoan

• Zaudete

• Zaude • Dator • Goaz 3

zeundeten zeunden

zetorren

gindoazen

Erantzun galderei: • Nora zind zindoazte oazten n kotxe kotxe eta eta guzti? guzti? gindoazen • • Non zeundet zeundeten en eserita, eserita, hainbeste hainbesteko ko hotza izateko? izateko? geunden • • Nora zindoazen hain kargatuta? nindoan • • Norekin zeunden horretan ados? nengoen • • Nondik zetozen haiek atzo goizean? zetozen • • Norantz zindoazten hori gertatu zenean? gindoazen • • Non zegoen Edu igogailua hondatu zenean? zegoen • • Nora zentozten korrika batean? K A N U Z T N A R E

gentozen • • Non geunden gu hain triste? zeundeten • • Nora zihoan hura hain berandu?

•

zihoan






375

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

23. FITXA: ADITZ TRINKOAK LEHENALDIAN NOR

Bete itzazu testuko hutsuneak aditz trinkoak erabiliz ( etorri, joan, egon eta ibili ). ). Aurrekoan kaletik (joan) nindoala nindoala Eder Eder eta Ibon ikusi genituen. Ez (egon) zeuden zeuden oso oso pozik itxuraz, baina nik ez nekien zergatik. Han (egon, gu) geunde la, la, bat-batean Ederrek liburu bat hartu eta lurrera bota zuen. Ibon zur eta lur (egon) zegoen . Haiek ez omen (egon) zeuden zeuden ados ados konturen batean, geroago jakin izan nuenez. Instituturako Institutur ako autobusean (etorri, gu) gentozen ean, ean, oso urduri (egon) zeuden zeuden biak. biak. Ni Ederren ondoan (egon) nengoen eta nengoen eta Eiderri erreparatu nionean, Ibon (etorri) zetorren zetorren berarenganant berarenganantzz erabat haserre. Halako batean, plausta! … belarrondoko itzela eman zion eskua zabal-zabalik.

5

6

Osatu taula aditz trinkoa lehenaldian jarriz.

JOAN

ETORRI

IBILI

EGON

Nindoan

Nentorren

Nenbilen

Zihoan

Zetorren

Zebilen

Gindoazen

Gentozen

Genbiltzan

Geunden

Zindoazen

Zentozen

Zenbiltzan

Zeunden

Zindoazten

Zentozen

Zenbiltzaten

Zeundeten

Zihoazen

Zetozen

Zebiltzan

Zeuden

Nengoen Zegoen

Berridatzi esaldi hauek lehenaldi trinkoan. • Gu egunero joaten ginen kiroldegira • Gu orduantxe gindoazen kiroldegira. • Nondik etortzen ziren horiek batzuetan hain nekatuta? • Nondik zetozen horiek orduan hain nekatuta? • Zuek ez zineten ados egoten horrelakoetan • Zuek ez zeundeten ados horrelakoetan. • Ni zuengana joaten nintzen nahi izaten nuelako • Ni zuengana nindoan nahi nuelako. • Oinez ibiltzen zirenean babak ateratzen zitzaizkien • Oinez zebiltzanean babak atera zitzaizkien. • Horrela ibiltzen baziren, erabat txarto amaituko zuten • Horrela bazebiltzan, erabat txarto amaituko zuten . • Oso urrunetik etortzen zineten arratsaldero • Oso urrunetik zentozten arrasaldero. • Gu askotan egoten ginen taberna horretan • Gu une hartantxe geunden taberna horretan. • Zu ez zineten bat etortzen nik esandakoarekin • Zu ez zentozen bat nik esandakoarekin. • Gu sarri etortzen ginen horretaz hitz egitera • Gu orduantxe gentozen horretaz hitz egitera.

376






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Hutsuneak bete:

• Guk ez (ekarri) dakargu dakargu ezer ezer zuentzat. • Haiek denbora luzea (eraman) daramate daramate horretaz horretaz hitz egiten. • Nork (jakin) dakizki dakizki aurtengo aurtengo emaitzak? • Zeintzuek (eduki) daukate daukate horren horren gaineko ardura? • Inork (jakin) badaki badaki orduan orduan ingelesez esaten? • Erraz (eraman) daramazue daramazue zuek zuek orain zaku hori. • Horiek hona (ekarri) dakartzazue dakartzazue zuek, zuek, baina norentzat dira? • Ez (jakin) dakigu dakigu guk guk nori dagokion. • Guk ondo (jakin) dakizkigu dakizkigu baldintzak baldintzak euskaraz. • Nik ez (ekarri) dakartzat dakartzat orain orain betaurrekoak jantzita. 2


• Zeinek dakizki /daki horren kantak? kantak? • Nork ekartzen du/ dakar sakelakoa dakar sakelakoa aldean orain? • Zuek normalean ez duzue edukitzen /daukazue astirik astirik horretarako. • Non daramazue /eramaten duzue duzue txartela? Ez Ez dut ikusten. ikusten. • Zeinek ekartzen ditu/ dakartza dakartza urtero pastelak i nstitutura? • Zuk hori dakizu /jakiten duzu, duzu, baina egia zein da? • Zuek oinetako modernoak daramatzazue /eramaten dituzue dituzue gaur. • Horiek isun galantak dauzkate /edukitzen dituzte dituzte gaur egun. egun. • Haiek askotan ez dakizkite/ dituzte dituzte jakiten guztien jakiten guztien izenak. • Hark ez darama/ du du eramaten pisu handirik, baina lagunduko diogu. 3

Osatu taula:

NOR/ZER

NORK

ADITZA

• Botika Botikahaiek bat eman nion nion,, ondo lo egin hark

.

• Nahi bagenuen, bagen uen, orde ordenaga nagailuz iluz egin kalabazak

azterketa azte rketa..eraman

• Zuk gzakuak u eraman ba

guk

z,uaeskkoz lehenago helduko gaurzuhond hondartza ra? k artzara?

eduki

dauzka daramatzagu .

ekarri

• Norkingelesa eraman eram an jakin • Badu Baduzue zue biha biharko rko ospa ospakizun kizunera era ? hizkuntza asko nik jakin • Ekar kutxa kutx a horie horiek k hona honantz, ntz, ez ditu ditutt ikus ikustenten-eta. eta. gorbata aitak eraman • Tont Tontorrer orrera a heldu aurre aurretik tik gu neka nekatuta tuta . tximak Kepak eduki • Haie Haiek k libu liburu ru zaha zaharr guzt guztiak iak zakar zakarront rontzira zira bota . betaurrekoak Ikasleek eduki • Ez salatu salat u gure aitar aitaren en lagun hand handia ia zelak zelako. o. dirurik ikaskideak ekarri • Mutu Muturr aurrean aurrean jarri zizkion zizkion guztiak guztiak berak eraman eraman etxerik pobreak eduki



EGIZU 2




dakartzazue dakizu daki(zki)t darama dauzka dauzkate K A N U Z T N A R E

dakar dauka



377

1 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun galderei: • Zer daki horrek? (sekretu harrigarriak) Sekretu harrigarriak dakizki horrek. • Nor dakarzu gaur bizikletan atzean? (lehengusina) Lehengusina dakart gaur bizikletan atzean. • Non dauzkazue gordeta atzoko ariketak? (inon ez) Ez dauzkagu inon gordeta atzoko ariketak. • Zer daramazu hor ezkutuan? (gozokiak) Gozokiak daramatzat hemen ezkutuan. • Nork dakartza ur botilak? (nik) Nik dakartzat ur botilak. • Hizkuntza asko dakizkizue? (ez) Ez, ez daki(zki)gu hizkuntza asko. • Badakarzue erlojurik gaur? (ez) Ez, ez dakargu erlojurik gaur. • Kotxea hondatuta daukazue? (bai) Bai, kotxea hondatuta daukagu. • Zer dakite horiek egiten? (etxeko lanak) Etxeko lanak egiten dakite. • Guk orain denak dakartzagu? (ez) Ez, zuek ez dakartzazue denak orain.

5

Aukeratu erantzun zuzena: • Zuek ez dakizue /dakizkizue horiek horiek egiten. • Nik ez dakartzat/ dakart dakart ogirik ogitartekoak egiteko. • Haiek orain dakarte / dakartzate liburuxka dakartzate liburuxka guztiak. • Zuek arazo itzela dauzkazue /daukazue /daukazue esku esku artean. • Nik badakit /badakizkit nola nola egiten diren horiek. horiek. • Denbora luzea daramazue /daramatzazue horren zain. • Zuek ez dakarzue/ dakartzazue agiri dakartzazue agiri guztiak. • Zer darabilzue /darabiltzazue buruan oraingoan? oraingoan? • Guk ez dakigu /dakizkigu horien arrazoiak zein diren. diren. • Orain ez daukagu /dauzkagu arrazoirik arrazoirik hori pentsatzeko. pentsatzeko.

378






1 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak:

• Zuk momentu hartan ez (jakin) zenekien zer egin. • Nik orduan ez (eraman) neraman sosik. • Zer (eduki) geneukan gonbidatuei eskaintzeko? • Buruko min handia (eduki) zeneukan aurreko batean. • Nork (jakin) zekien hori inork baino hobeto. • Nora (eraman) zeneraman hori ikusi zintudanea zintudanean? n? • Hona (ekarri) nekarren nik, nora bestela? • Guk ez (jakin) genekien zer egin harekin. • Zuek ez (jakin) zenekizkiten haien izenak. • Bart gauean zeuek (eraman) zeneramatzaten botak. 2

Aukeratu erantzun zuzena eta idatzi.

• Ez zekien /zekizkien zergatik zergatik joan zen hara. hara. • Guk ez generaman /genekarren denbora denbora luzea horretan. horretan. zeneukaten poltsan hain zaratatsua? • Zuek zer zenuen/ zeneukaten

• Orduan nik arrautzak nekartzan /nekarren baserritik. baserritik. • Zuek bazenekiten /bazenekizkiten zein ziren arauak. arauak. genekartzan zuek emandako argazkiak. • Aldean genekarren/ genekartzan

• Guk bagenekizkien /bagenekien hizkuntza hizkuntza horiek. geneuzkan . • Bazkalorduan zenez gero, tripa zorriak geneukan/ geneuzkan zeneramaten zuek poltsa txiki horretan? • Zer zeneraman/ zeneramaten

• Zuk ez zeneukan /zeneuzkan lagunik parrandan parrandan ateratzeko. 3 Jarri aditz hauek lehenaldian: lehenaldian:

• dakigu

genekien

• daramate

zeramaten

• dauzkate

zeuzkaten

• dakizkite

zekizkiten

• daramatzazue • daramagu

generaman

• dakartzazue

• dakartzate • dakizkigu • dakartzagu

zeneramatzaten

zenekartzaten K A N U Z T N A R E

zekartzaten genekizkien

genekartzan



EGIZU 2






379

1 4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taula. NOR/ZER

NORK

ADITZA

gutunak

guk

Eraman

generamatzan

haiek

nik

Jakin

nekizkien

hura

haiek

Ekarri

zekarten

gozokiak

ilobak

karpeta gorria

guk

dena

zuk

txostenak

zuek

pastela

zuk eta biok

Eraman

botilak

nik

Eraman

hura

hark

Jakin

Ekarri

zekartzan

Eraman

generaman

Jakin

zenekien

Ekarri

zenekartzaten

neramatzan

Bete hutsuneak. Erreparatu denborazkoei. • Haiek garai hartan ez (jakin) zekiten ezer horretaz. • Guk iaz (eduki) ez genuen astirik eduki hori guztia amaitzeko. • Egunero (eraman) eramaten genituen lagunak institutura. • Zer (eraman) zeneramaten une hartan poltsikoan? • Guk ez (jakin) genekien zer egin egoera haren aurrean. • Atzo ez (eraman) nuen eraman euritakorik institutura eta euri batean egon zen. • Zer (eraman) zeramaten horiek nik ikusi nituenean? • Guk askotan aldez aurretik (jakin) jakiten genituen galderak. • Zertzuk (eraman) zeneramatzan poltsikoan eskatu zizutenean? • Zuk batzuetan game-boy-a (ekarri) ekartzen zenuen institutura.

6

Bete hutsuneak. • No Nork rk (er (eram aman an)) zeraman atzo erlojua hondartzara? • Guk ez (jakin) genekien zer egin leku arrotz hartan. • Zuek ez (ekarri) zenekarten ezer txango hartara. • Hara guk (eraman) generaman ogitartekorik. • Zeinek (jakin) zekizkien udaltzain guztien izenak? • Gureak guk normalean (eraman) eramaten ditugu . • Zuk jogurrak (eduki) zeneuzkan askaritxo bat egiteko. • Film hori zuk ez (jakin) zenekien norena zen. • Haiek ez (eraman) zeramaten lekukorik bere ospakizun hartara. • Non (eduki) zeneukaten zuek aurreko egunean egindako lana?

380




generaman



zekien

2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu erantzun zuzenak (nor/zer, nork/ zerk): • x Gepardoa sabanako nagusia da. •

Gepardoak sabanako nagusia da.

•

Urtebete igarotakoan kumeak ama uzten dute.

• x Urtebete igarotakoan kumeek ama uzten dute. • x Askotan huts egiten du ehizan, harrapari gehienek bezala. •

Askotan huts egiten du ehizan, harrapari gehienak bezala.

• x Geopardoaren atzaparrak ez dira erabat atzeragarriak. •

Geopardoaren atzaparrek ez dira erabat atzeragarriak.

• x Jirafek jaten dituzten hostoak hezeak dira. •

Jirafak jaten dituzten hostoak hezeak dira.

• x Jaio berritan «txikitxoak» ia 2 metroko altuera dauka. •

Jaio berritan «txikitxoek» ia 2 metroko altuera dute.

•

Jirafek zutik lo egiten du.

• x Jirafak zutik lo egiten du. • x Ostruka txikiak denak batera hezten ditu taldeak. •

Ostruka txikiek denak batera hezten ditu taldeak.

•

Gizakiak ezin etxekotu ahal izan du zebrak.

• x Gizakiak ezin etxekotu ahal izan du zebra. •

Beren elikagaiak osorik irensten dituzte ostrukak.

• x Beren elikagaiak osorik irensten dituzte ostrukek. 2

Osatu taula hutsuneei dagokien deklinabidea jarriz (-a/-ak/-ek):

(Ostruka) Ostrukek

muskerrak muske rrak

jaten dituzte dituzte

(Zebra) Zebrak

lehoiak lehoi ak

izutzen ditu

(Sai) Saiak

adi

daude

(Marabu) Marabuak

itxura (berezi) berezia

du

(Bufalo) Bufaloak

Afrikan

bizi dira

(Animalia) Animalia

zuhurra

da

(Basurde) Basurdeak

kolore (gorrizta) gorrizta

du

(Hiena) Hienek

itxura (isekari) isekaria

dute

(Antilopea) Antilopea

talde handitan

ibiltzen da

(Gazela) Gazelak

gauez

jaten du






K A N U Z T N A R E

381

2 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor/ nork):

• Lehoia Lehoia da da taldeka ehizatzen duen felido bakarra. • «Animalien errege» deritzonak deritzonak handitasunez handitasunez betetzen du bere erregetza. • Sarkinak Sarkinak bere bere esparrutik urrun gera daitezen, egundoko orroak egiten ditu. • Hala ere, alfer hutsak dira eta lehoiek lehoi ek egunean egunean hogei bat ordu ematen dituzte lotan. • Kumeek Kumeek ilezko ilezko bolatxoak bolatxoak dirudite dirudite hasieran. • Esparruan agintzen duen lehoi arrak arr ak bertatik bertatik egozten ditu lehoi ar gazte koskortuak koskortu ak . • Jaio orduko elefanteak elefanteak 100 100 kilo baino gehiago pisatzen du. • Bere burua burua mehatxaturik mehatxaturik sentitzen badu, ez du zalantzarik aurkariari aurre egiteko. • Belarriak Belarriak , handiak ez ezik, bereziak dituzte. • Batzuetan elefanteak elefanteak letaginen letaginen laguntzaz baliatzen dira jakiak jakiak aurkitzeko. aurkitzeko. • Bere tronpak tronpak bi bi «hatz» bizkor dauzka bukaeran. • Letaginak Letaginak izatez izatez bolizko hortzak hortz ak (ebakortz (ebakortzak ak ) dira, oso garatuak. 4

Inguratu zuzena den aukera (zer/nor, zerk/nork):

• Errinozeroak /Errinozeroek oso larru lodia du. • Tx Txak akal al arr arrun unta ta/ / arruntak basamortua arruntak basamortua du gogoko. • Ku Kume me ba bako koit itza za/ / bakoitzak bere bakoitzak bere amarekin geratzen da hasieran. • An Anti tilo lope peek ek/ / Antilopeak kolpe Antilopeak kolpe galanta/ galantak ematen galantak ematen dizkio aurkariari. • Babuinoek /Babuinoak ikaragarrizko indarra dute. • Ñuak/ Ñuek joan-etorri joan-etorri luzea/ luzeak egiten luzeak egiten dituzte. • Ñuak /Ñua arerio gaiztoenak hienak /hiena ditu. • Sab Sabana anako ko animal animalia ia guztie guztiek/ k/ guztiak bezala, guztiak bezala, izukorrak dira. • Arantzurdeak /Arantzurdea egundoko arantzak /arantza dauzka. • Hur Hurbil bildut dutako ako dromedar dromedarioa ioak/ k/ dromedarioek ez dromedarioek ez zeukaten ilerik. • Fenekoak /Fenekoek itxura atsegina atsegina duela esan digute. • Uma Umaldi ldi bat bat izate izaten n du emea/ emea/ emeak urteko. emeak urteko. • Han Hanket ketan an orba orban n beltza beltzakk dituenak /dituena 18 kilo ditu. • Bot Botatz atzen en bad badute ute,, antilopea /antilopeek bere lekura bueltatzen bueltatzen da.

382






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor, nori, nork): • (Hura) Hark ni ez ninduen jo aurreko batean, erori egin nintzen. • (Emakumeak) Emakumeei Emakumeei askotan askotan gertatzen zaizkie horrelako istriputxoak. • Zein (laguna) laguni laguni kontatu kontatu zenion jazotakoa? • Gure (auzokoa) auzokoari auzokoari lehengoan lehengoan ezezagun batek txirrina jo zion. • Oso ondo jotzen omen du (Ane) Anek biolina. • (Bidaia) Bidaiak Bidaiak mila mila euro inguru balio omen du. • Zein (baseliza) baselizak baselizak dauzka dauzka horrelako arkuak leihoetan? • Nire (oihua) oihuak oihuak lapurrak lapurrak izutzeko balio izan zuen. • (Lehiaketa) Lehiaketek Lehiaketek luze luze joko omen dute. • Gure (osabak) osabei ez zaie batere gustatzen bisitan joatea.

2

Aukeratu erantzun egokia (nori): • Ze Zein in (ika (ikask skid ide) e) ikaskideri ikaskideri eskatuko eskatuko diozu laguntzeko? • Ho Hork rko o (lanpa (lanpara ra)) lanparei lanparei bonbillak bonbillak falta zaizkie. • (Eskola) Eskolari Eskolari bi bi igogailu jarriko dizkiote. • (Elizak) Elizei Elizei ez ez dizkiete teilatu beltzak jartzen. • Zu Zuen en (a (ana naia ia)) anaiari anaiari parte parte hartzeko esan genion. • Ha Hainb inbat at (per (pertso tsona na)) pertsonari pertsonari gustatu gustatu zaie nik egindako margolana. • Ed Edoze ozein in (la (lagun gun)) laguni laguni ezin ezin diozu esan gertatutakoa. • Ha Haiek iek ez ez dakit dakite e (zein) (zein) zeini zeini eman eman botoa. • Ora Orain in (ko (komun munak) ak) komunei komunei kristalezko kristalezko konketak jartzen dizkiete. • (Prakak) Prakei Prakei petatxoak petatxoak jarriko dizkie Anek.

3

Osatu esaldiak parentesien artekoak deklinatuz: • (Neskak) Neskek Neskek ez ez dakite zer ordutan joan. • (De (Dend nda) a) Dendak ez dituzte gaur zabalduko. • Guk ez diegu (andreak) andreei andreei den-dena den-dena kontatu. • Guri (bidaia) bidaia bidaia osoa osoa garesti aterako zaigu. • (K (Kroa roazia zia)) Kroazia Kroazia ez ez da lurralde menditsua. • (LLeida) Lleidak Lleidak katedral katedral erromaniko-gotikoa dauka. • (Mar (Martorr torria) ia) Martorriek Martorriek edari edari alkoholdunak usaingozatzeko balio dute. K A N U Z T N A R E

• (Lu (Lurra rra)) Lurrak Lurrak ez ez du hori egiteko balio izaten. • (Su (Sudur durtalo taloa) a) Sudurtaloari Sudurtaloari sudurmotza sudurmotza ere esaten zaio. • (To (Toluen luenoa) oa) Toluenoek Toluenoek sendagaiak sendagaiak prestatzeko balio dute.






383

2 4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu taula berbak deklinatuz (nori):

NORI

singularra

plurala

mugagabea

TXAKUR

txakurrari

txakurrei

txakurri

LEIHO

leihoari

leihoei

leihori

BIDAIA

bidaiari

bidaiei

bidaiari

KOMUN

komunari

komunei

komuni

EME

emeari

emeei

emeri

AMA

amari

amei

amari

TXIKI

txikiari

txikiei

txikiri

ZORU

zoruari

zoruei

zoruri

AHUL

ahulari

ahulei

ahuli

TABERNA

tabernari

tabernei

tabernari

Inguratu erantzun zuzena (nor, nork, nori): • Nik zein adiskideri /adiskideari konta konta diezaioket gertatutakoa? gertatutakoa? • Zuk andreari /andreri opari ederra egin diozu. diozu. • Komunek /Komunak ez daukate leihorik etxe etxe horretan. • Tabernariei /Tabernariri ez diete isunik jarri oraingoan. oraingoan. • Txaletek/ Txaletak ez Txaletak ez ditu hainbeste balkoi. • Atzo Mungiako bati /bateri etxea kiskali kiskali zitzaion. • Zuk diozun txaletari /txaleti teilatu horia horia jarri diote. • Ugazabei /Ugazabeei saldu saldu zien autoa. autoa. • Amaginarrebak/ Amaginarreba ondo Amaginarreba ondo moldatzen saiatu zen, baina.. • Osabek /Osabak ez dute dute inoiz ikusi mutil mutil horrekin.

384






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak deklinabide atzizki egokiak jarriz. • Zein (proteina) proteina proteina du du esneak? • (Elikagai) Elikagaiak Elikagaiak proteinarik proteinarik badu, kolore horiko prezipitatua sortzen da. • Hainbat (esperimentu) esperimentu esperimentu egin egin ditugu institutuko laborategian. • (Ur) Ura Ura izaki izaki bizidunen funtzionamendurako funtsezko funtsezko osagaia da. • Zein elikadura (mota) motak motak lagundu lagundu ahal dizu argaltzen? • Zenbat (kilo) kilo kilo hartu hartu zenuen aurreko batean? • Pertsona (guztiak) guztiek guztiek zoriontsu zoriontsu bizi nahi dute. • (Hainbat) Hainbatek Hainbatek ez ez dakite zer egin lagunak izateko. • Beheko (informazio) informazioak informazioak ez ez du ezertarako balio izango. • Zein (ezaugarri) ezaugarri ezaugarri azpimarratuko azpimarratuko zenuke elikagai honetaz? • (Lehengai) Lehengaia Lehengaia garrantzi garrantzi handikoa da sukaldean aritzeko orduan. • Horrela janda (organismo) organismoak organismoak ondo ondo funtzionatzen du normalean.

2

Bete ezazu taula deklinabideak jarriz. singularra

plurala

mugagabea

nor

Etxea

Etxeak

nor

Taberna

Tabernak

Taberna

nor

Arana

Aranak

Aranek

nor

Lurra

Lurrak

Lurrek

nork

Emakumeak

Emakumeek

Emakumek

nork

Elizak

Elizek

Elizak

nork

Gizonak

Gizonek

Gizonek

Nori

Platerari

Platerei

Plateri

Nori

Emeari

Emeei

Emeri

Nori

Neskari

Neskei

Neskari

Nori

Komunari

Komunei

Komuni

Nori

Zaharrari

Zaharrei

Zaharri

Etxe

3 Jarri erantzun zuzenak (nori).

• Zein (janari) janariri janariri botako botako diozu gatza? • (Txitxirio) Txitxirioei Txitxirioei ez ez zaie azukrerik bota behar. • (Gaixotasun) Gaixotasunei Gaixotasunei aurre aurre egiteko oso beharrezkoa da ondo jatea. • Edozein (pertsona) pertsonari pertsonari ezin ezin diozu dieta hori jarri. • (Taldea) Taldeari Taldeari adierazi adierazi behar izaten diogu hausnartutakoa. K A N U Z T N A R E

• Zenbat (gazte) gazteri jarri jarri diete dieta bera? bera? • Zenbat (sukaldari) sukaldariri sukaldariri entzun entzun diezu errezeta hori? • Orain arte (egindako) egindakoari egindakoari eutsi eutsi behar diogu. • (Gorputz) Gorputzari Gorputzari energia energia emango dion erregaia eman behar zaio hotza egiten duenean. • Elikatzeko baliagarri den edozein (substantzia) substantziari substantziari elikagaia elikagaia deitzen diogu. 




385

2 4

ARIKETATEGIA


Deklinatu ondoko hitzak (nor, nori eta nork, mugagabean). • Sagar

sagar/sagarri/sagarrek

• Onddo

onddo/onddori/onddok

• Granada

granada/granadari/granadak

• Aran

aran/arani/aranek

• Elikagai

elikagai/elikagairi/elikagaik

• Mahats

5

EGIZU 2

mahats/mahatsi/mahatsek

• Koipe

koipe/koiperi/koipek

• Zuku

zuku/zukuri/zukuk

• Arroz

arroz/arrozi/arrozek

• Indaba

indaba/indabari/indabak

• Garratz

garratz/garratzi/garratzek

• Ilun

Ilun/iluni/ilunek

Aukeratu erantzun zuzena. • Umeek /umeak gu ez gaituzte ikusi elurretan. elurretan. • Bazkalosteek / Bazkalosteak oso Bazkalosteak oso dibertigarriak izaten ziren. • Auzokoak/ Auzokoek egunero Auzokoek egunero agurtzen gintuzten. • Guk /Gu ez genuen genuen zoriondu ez genekielako zein egun zen. • Zuri/ Zu ez Zu ez zintuen eraman bere moto berrian. • Aitona/ aitonak gonbidatu aitonak gonbidatu zituen Enekok, amama/amamak ez. • Zein autori /autoari jarri zizkioten zizkioten eserleku horiek? horiek? • Piratari/ Piratei buruzko Piratei buruzko filmak gustatzen zitzaizkion. • Ez genien zuon lagunei /lagunari eskatu horrelakorik. • Zein etxek /etxe ez du teilatu beltza?

6 Jarri deklinabide mugagabea mugagabea (lekuzkoak: non, nondik,….) nondik,….)

Nor Non

Zeiin taberna Edozein orube Hainbat pinudi Zenbat baso Makina bat leku Ze

Zuhaitzetan

Pin Pi nudit itan an

Basotan

Lekutan

Haranetan

Orub Or ubet etak ako o

Pinu Pi nudi dita tako ko

Basotako

Lekutako

Haranetako Zuhaitzetako

Nondik Tabernatatik Oru Orube beta tati tik k

Pinu Pi nudi dita tati tik k

Basotatik

Lekutatik

Haranetatik Zuhaitzetatik

Nora Tabernatara Oru Orube beta tara ra

Pinu Pi nudi dita tara ra

Basotara

Lekutara

Haranetara

Nongoa Tabernatako

386

Zenbait zuhaitz

Orub Oru bet eta an

Tabernatan

Zein haran

Zuhaitzetara

Norantz Tabernatarantz Orubetarant Orubetarantzz Pinuditarantz Basotarantz

Lekutarantz Haranetarantz Zuhaitzetarantz

Noraino Tabernataraino Oru Orubet betara araino ino Pin Pinud udita itarai raino no

Zuhaitzetaraino Lekuta Lek utarai raino no Har Harane anetar tarain aino o Zuhaitzetaraino



Basota Bas otarai raino no




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Hutsuneak betek:

• Irakasle (berria) berriarengan konfiantza handia dugu. • Zooko lehen (animalia) animaliarenganaino heldu zirenean, argazki makina atera zuten. • Zein (auzoko) auzokorengana joko joko zenuke laguntza laguntza eske? • Anbulantziakoak (mendigoizalea) mendigoizalearengana ailegatu zirenean hilda zegoen. • Bere (ikasleak) ikasleengan jarri jarri du horrek lanaren lanaren ardura osoa. osoa. • Hori guztia osaba (zena) zenarengandik ikasi genuen. • Karpinean ez ginen (zebrak) zebrengana heldu. • (Zein) Zeinengandik jaso jaso duzu azken azken gutuna? • (Zu) Zuregan jarri jarri nuen konfiantza konfiantza eginkizun horretarako. • (Haiek) Haiengandik jaso jaso genuen usadio usadio hori. 2

Asmatu esaldiak deklinabide hauek erabiliz ( Erantzun askea ): ):

• gu (re) gandik

• animaliengana

• etxekoarengan

• berriarengana

• gurasoengand gurasoengandik ik

• auzokoarengan auzokoarengana a

• helduengan

• anaiengan

• zuongandik

• amamarengana K A N U Z T N A R E

• zugan



EGIZU 2 




387

2 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu zuzena eta bete hutsunea. • Zuregana Zuregana etorri etorri zenean negarrez zegoen. (zuregana (zuregana /zurengana) • Guk ez genuen haiengandik haiengandik horrelakorik horrelakorik espero. (haiekgandik/ haiengandik haiengandik ) • Lagunengandik Lagunengandik urrunduz urrunduz gero, ondorioak latzak izaten dira. (lagunengandik (lagunengandik /lagunenkandik) /lagunenkand ik) • Epailearengana jo jo behar izan zuten zuten auzia argitzeko. argitzeko. (epailea/ epailearengana epailearengana ) • Hobe duzu medikuarengana joan. joan. (medikurenera/ (medikurenera/ medikuarengana medikuarengana ) • Beti izaten dute konfiantza handia Aintzanerengan Aintzanerengan (Aintzanerengana/ (Aintzanerengana/ Aintzanerengan ) • Hainbatengana jo jo genuen gure gure arazoa kontatzera. kontatzera. (hainbatetara/ (hainbatetara/ hainbatengana hainbatengana ) • Bere izeba harengandik harengandik oso oso aholku onak jaso j aso zituen. (hurarengandik/ harengandik harengandik ) • Horiengan jarritako jarritako konfiantza konfiantza kontuan hartzekoa hartzekoa da. (horiengandik/ (horiengandik/ horiengan horiengan ) • Zu(re)ganantz Zu(re)ganantz abiatu abiatu ginenean poz-pozik jarri zinen. (zu (zu (re) ganantz /zu (ren) ganantz) ganantz)

4

Osatu taula:

ERAKUSLEAK

norengan

norengana

norengandik

norenganantz

norenganaino

HAU

h onengan ho

honengana

honengandik

honenganantz

honenganaino

HORI

horrengan ho

horrengana

horrengandik

horrenganantz

horrenganaino

HURA

harengan ha

harengana

harengandik

harenganantz

harenganaino

HAUEK

hauengan

hauengana

hauengandik

hauenganantz

hauenganaino

HORIEK

horiengan

horiengana

horiengandik

horienganantz

horienganaino

HAIEK

haiengan

haiengana

haiengandik

haienganantz

haienganaino

5

Bete hutsuneak deklinabide egokia erabiliz. • Traumatologoarengana Traumatologoarengana joan joan behar izan genuen azkenean. azkenean. • Luisengana Luisengana bazoaz, bazoaz, konta iezaiozu gertatutakoa. • Zeinengan Zeinengan jarriko jarriko zenuke horrelako horrelako erantzukizuna? erantzukizuna? Poltsetaraino heldu heldu zenean, ez zuen barruan begiratu. (noraino) • (Poltsak) Poltsetaraino tan jarri jarri dituzte kartel kartel horiek? • Zein atari ataritan • Zenbat gazterengana gazterengana jo jo zuten horren horren bila? • Liburuetatik Liburuetatik ateratako ateratako informazioa omen zen. • (Gurasoak) Gurasoengandik jasotako jasotako heziketa hori da. • Zeinengana Zeinengana joango joango zarete gero gero abestera? • Apartamentuetara Apartamentuetara hurbildu hurbildu zirenean ez zegoen inor ere.

388






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Hutsuneak bete:

• Zure lagun (horiek, nork) horiek ez dakite ezer honetaz. • (Hau, norengana) Honengana joko joko bazenu, ezagutuko ezagutuko zenuke. zenuke. • (Hauek, norekin) Hauekin ez zekiten zer egin. • Leku (hura, nondik) hartatik korrika ateratzen ikusi genituen. • (Zein, norengan) Zeinengan duzue konfiantza osoa? • Gaztelu (hori, nora) horretara hurbildu ginenean bi txakur zeuden. • Gizon (hori, norengandik) horrengandik entzun zuten hori guztia. • Leku (hau, nongo) honetako zarata itzela da. • Baso (hori) horretara joango joango gara aurki, aurki, udaberrian gaude-eta. gaude-eta. • Zinegotzi (hori, norengan) horrengan jarri jarri dute ardura ardura hori. 2

Aukeratu zuzena eta idatzi.

• Zein (lagun) lagunengana joko joko zenukete laguntza laguntza eske? • (Ni) Niregana etorri dira gaur goizean. • Haiek (zuek) zuengan dute konfiantza handia. • Zein (andereño) andereñorengana joango joango zinateke hori hori galdetzera? • Liburuzain (hori) horrengandik asko ikasi genuen txikitan. • Eskola (hori) horretara joaten joaten ginen bost bost urterekin. • Basoan geundela (gu) guri orein bat hurbildu zitzaigun. • Lehengoan (zuek) zuengana ez nintzen joan lotsagatik. • Gure amama (zena) zenarengandik ipuin asko ikasi genituen. • Zuon amak (horiek) horiengana jo jo zuen laguntza laguntza eske. 3

Osatu taula deklinabidearekin.

ERAKUSLEAK

DEKLINABIDEA

HAU

NORK

HORI

NORENGANA

Horrengana

HURA

NORENGANDIK

Harengandik

HAUEK

NORI

HORIEK

NORENTZAT

Horientzat

HAIEK

NOREKIN

Haiekin

HAU

NORENGAN

Honengan

HORI

NORENGANA

Horrengana

HURA

NONDIK

HAIEK

NONGOA



EGIZU 2 

Honek

Hauei

K A N U Z T N A R E

Harengandik


Haietakoa



389

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak ondoko zerrendako hitzekin. alkatearengana herrikoenganaino Mirenengand Mirenengandik ik horrengan abokatu on batengana ugazabarengana lehengusuarengandik jokalariengana harengandik • Lehengusuarengandik jaso nuen iritzi bera. • Txakur txiki hori ugazabarengana joan joan da korrika. • Epailea jokalariengana joan joan zen korrika. korrika. • Harengandik jaso jaso zuen eskutitzean eskutitzean ez zekarren zekarren ezer horretaz. horretaz. • Berri hori berehala heldu zen herrikoenganaino . • Andereño Mirenengandik ikasi genuen hori. • Abokatu on batengana joan joan beharko zenukete. zenukete. • Adiskide horrengan dut konfiantza gehien. • Ezer nahi baduzu, zoaz alkatearengana .

5

Inguratu deklinabide egokia kasu bakoitzean. • x Zuengana joan ginenean beranduegi zen. •

Zuekgana joan ginenean beranduegi zen.

• x Gugandik ikasitakoa erabili zenezake edozein unetan. •

Guregan ikasitakoa erabili zenezake edozein unetan.

•

Nirengan jarri duzuen konfiantza kontuan hartuko dut.

• x Niregan jarri duzuen konfiantza kontuan hartuko dut. • x Aurrekoan mutil horrenganaino hurbildu zen txakurra oso arriskutsua zen. •

Aurrekoan mutil horretaraino hurbildu zen txakurra oso arriskutsua zen.

• x Edurnegandik Edurnegandik jasotako gutunak oraindik irakurri gabe ditut. •

Edurnerengan Edurnereng an jasotako gutunak oraindik irakurri gabe ditut.

• x Ordu honetan guganaino heltzen den zarata betikoa da. •

Ordu honetan gutaraino heltzen den zarata betikoa da.

•

Lagunanganantz Lagunanganan tz abiatu zenean laban egin eta hezur bi apurtu zituen.

• x Lagunenganan Lagunenganantz tz abiatu zenean laban egin eta hezur bi apurtu zituen. • x Etorritakoarengana Etorritakoarengana hurbildu zenean dirua eman zion. •

Etorritakoarengan hurbildu zenean dirua eman zion.

• x Haiengandik jasotako heziketa ez zen edozelakoa. •

Haiengan jasotako heziketa ez zen edozelakoa.

• x Gurasoetatik jasotako dirua denbora gutxian gastatu zuen. •

Gurasoengandik Gurasoengand ik jasotako dirua denbora gutxian gastatu zuen.

• x Biltegi horietatik ateratako materiala egoera onean zegoen. •

390

Biltegi horiengandik ateratako materiala egoera onean zegoen. 




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor, nori, nork): • (Nor) Nork esan dizu zuri zer egin? • (Zein) Zeini esango zeniokete zuek horrelako gezurra? • (Zein) Zeinek daki igurtziak ondo ematen? • Zuek ez diozue (auzoko) auzokoari kontatu hemengo arazoa. • Horko (horiek) horiei ez zaie ahaztu ezer? • (Zuek) Zuei bokata ekartzea komeni zaizuela uste dut. • Zenbat (kiroldegi) kiroldegik ez dauka saunarik? • Hemengo (jende) jendeak ez daki zer den Internet. • Zuen (lehengusu) lehengusuari ez diozue esan jazotakoa. • Zein (senide) senideri ez diozue kasu hori kontatuko?

2

Zerrendatik zuzenak aukeratu eta bete hutsuneak. horiekin medikuarengana konketara ugazabarengan ugazabarengan zuengan animaliarenganaino tabernarirekin lagunengana osabarengana horrengandik • Horiekin ez gara fidatzen batere. • Zuengan jarri jarri dugu konfiantza konfiantza guztia. • Neska horrengandik gutun asko jasotzen zituen. • Zein animaliarenganaino hurbildu zen parke natural horretan? • Nire osabarengana joaten joaten naizenetan naizenetan diru asko ematen dit. • Ugazabarengan jarri jarri zuen erantzukizun erantzukizun osoa. • Medikuarengana joan joan zen odola odola ikusi bezain pronto. pronto. • Konketara joan joan zen eskuak eskuak garbitzera. • Lagunengana jotzen jotzen dute arazoak dituztenean. dituztenean. • Nik ez dakit zein tabernarirekin eztabaidatu duen.

3

Osatu perpausak hitz hauekin ( Erantzun askea ): ): • Liburutan • Lagunekin • Horrengan • Basoetan • Amamari • Neskarengana • Niregan K A N U Z T N A R E

• Eskoletatik • Lurrez • Menditaraino






391

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Zuzendu deklinabide okerrak. • Nik zurenkin ez nintzateke oso ur urrun joango

•

• Horiek guztiak nirentzat ekarri ditut.

•

• Nire Nire lagun laguneng engana ana oso kon konfia fiantz ntza a handi handia a dauka daukat. t.

•

lagunengan

• Zein etxean aurki dezakezu horrelakorik?

•

etxetan

• Eramango dizkidazu guzti horiek?

•

• Zuk neskeei ez diezu ezer esan atzokoaz.

•

• Mendietaz hitz egitea oso gustuko du.

• Mendiez

• Zein eskoletan ikasi zenuten txikitan?

•

• Alderdi horretakoa dela uste dut.

•

• Amamaren etxen bizi ziren txikitan

•

Ni zurekin

niretzat

horiek guztiak .

neskei

eskolatan

ondo dago esaldi hau

etxean

5 Osatu taula singularrean eta pluralean jarriz.

SINGULARRA ETXE

NON

etxean et

etxeetan

lekutik

lekuetatik

ikaslearengan

ikasleengan

umearengandik

umeengandik

INSTITUTU NORI

institutuari

institutuei

JOLASTOKI NORA

jolastokira

jolastokietara

NORAINO

hartaraino

haietaraino

NON

horretan

horietan

a rbolaraino ar

arboletaraino

berriarengana

berriengana

LEKU

PLURALA

NONDIK

IKASLE NORENGAN UME

NORENGANDIK

HURA HORI ARBOLA BERRI

NORA

NORENGANA

6 Bete hutsuneak.

• Zeinek esan dio honi ez dela horrela? • Zein libururi jarri jarri diozu diozue e forro forro belt beltza? za? • Gure bizilagunei ez zitzaien kolorea gustatu. • Guregan ez dute batere konfiantzarik. • (Hauek) Hauetan ez dugu ezer aurkitu. • Nireak ez du ezertarako balio izan. • Guri ez zigun deitu berandu zelakoan. • Zein katuk ez ditu begi handiak? • Zein museotan ikusi zenuten margolan hori? • Haren etxean ez dugu inoiz emakume hori ikusi.

392






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Deklinatu izenordainak. • (Gu) Guk (Gu) Guk ez ez diogu ezer aipatuko (haiek, nortaz) haietaz . • (Ni) Niri (Ni) Niri ez ez didate eramango paper hori etxetik. • Zuek (gu) gu gu ez ez gaituzue ikusi gaur goizean kalean. • Haiek (ni) niretzat (ni) niretzat ekarri ekarri dituzte opariak. • (Bera) Berataz (Bera) Berataz hitz hitz egin zuten luzaroan. • (Zu) Zuri (Zu) Zuri etorri etorri zitzaizunean ez zenekien ezer ere. • (Haiek) Haiekin (Haiek) Haiekin bizi bizi dira hemendik hurbil. • (Gu) Gugandik (Gu) Gugandik ikasi ikasi omen zuten hori. • (Zu) Zuregana (Zu) Zuregana joango joango dira laguntza laguntza eske hurrengoan. hurrengoan. • Gure izebak (zuek) zuentzat (zuek) zuentzat ez ez zuen ezer ekarri.

2

Berridatzi gaizki deklinatuta dauden izenordeak. • Guei buruz ez omen zuten ezer entzun. guri • Haretaz ezer gutxi omen dakite. hartaz dakite. hartaz • Hari ez zioten ezer ezer kontatu. kontatu. hari (ondo dago) • Gurengana etortzen direnean ezetz esango diegu. guregana • Niregandik jaso zituzten opari horiek. (ondo horiek. (ondo dago) • Zueri ez zitzaizuen ondo irudituko gertatutakoa, ezta? zuei ezta? zuei • Zurengan ez daukagu batere konfiantzarik une honetan. zuregan • Ni zuei ez nizuen oparirik egin zuen urtebetetzean. nik • Harek ez daki goragale naizela haurdun nagoelako. hark nagoelako. hark • Haieri buruz makina bat gezur entzun genituen sasoi batean. haiei

3

Osatu esaldiak deklinabide egokia erabiliz. • Guk Guk esan esan behar izan genion prezio osoa. • Amari Amari joan joan zitz zitzaion aion diru eske eske.. • Gure lehengusuaren lagunak lagunak dauzka dauzka hirukiak. • Zure etxekoengandik etxekoengandik jaso jaso nitu nituen en mehat mehatxu xu hori horiek. ek. • Eduren izebak izebak erosi erosi zituen telebista bi. • Ireneri Ireneri gertatu gertatu zitzaion kontatutakoa. • Enekorentzat Enekorentzat erosi erosi genituen boloak. • Amaiarengana Amaiarengana joan joan zen ikus ikusii bezai bezain n laster laster.. K A N U Z T N A R E

• Zu Zureganaino reganaino heldu heldu zen lasterketa hartan. • Zuen kotxeetara kotxeetara hurbildu hurbildu zen gasolina eske.






393

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun hurrengo galderei. • Nork esan zizuen etxera joateko? (zuk) Zuk esan zenigun etxera joateko. • Zeini kendu zizkioten hiru hagin ukabilkada batez? (gu) Geuri kendu zizkiguten hiru hagin ukabilkada batez. • Norengana heldu gaitezke horrela hasten bagara? (zuek) Zuengana heldu gaitezke horrela hasten bagara. • Norengan jarri zuten itxaropena lan hori egiteko orduan? (zu) Zuregan jarri zuten itxaropena lan hori egiteko orduan. • Norenganantz abiatzen dira txakurrak jan usaina igartzean? (zuek) Zuenganantzz abiatzen dira txakurrak jan usaina igartzean. Zuenganant • Zeinek esan dizue hori ez dela horrela? (zu) Zuk esan diguzu hori ez dela horrela • Zeinengandik jaso zenituen mehatxu horiek? (ni) Niregandik jaso zenituen mehatxu horiek. • Zeinek eman zizuen baimena horretarako? (gu) Guk eman genizuen baimena horretarako. • Norentzat ekarri dituzue hainbeste liburu? (haiek) Haientzat ekarri ditugu hainbeste liburu. • Zeinengana joko zenuke laguntza eske hilzorian bazeunde? (zu) Zuregana joko nuke laguntza eske hilzorian banengo.

5

394

Osatu taula. deklinabidea

singularra

etxe

non

etxean

etxeetan

Etxetan

lagun

norengan

lagunarengan

lagunengan

lagunengan

auto

nongoa

autokoa

autoetakoa

autotakoa

izeba

nori

izebari

izebei

izebari

isil

noren

isilaren

isilen

isilen

berri

nondik

berritik

berrietatik

berritatik

kamioi

nora

kamioira

kamioietara

kamioitara

haran

noraino

haraneraino

haranetaraino

haranetaraino

lur

norekin

lurrarekin

lurrekin

lurrekin

andre

norengana

andrearengan

andreengan

andrerengan

katu

norenganaino

katuarenganaino

katuenganaino

katurenganaino

zor

nor

zorra

zorrak

zor

kiosko

norantz

kioskorantz

kioskoetarantz

kioskotarantz

taberna

nori

tabernari

tabernei

tabernari

ama

nork

amak

amek

 EGIZU

plurala

2  © ZUBIA EDITORIALA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L.

mugagabea

amak



2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Zuzendu oker daudenak. • Zein ikastolek antolatuko du ibilaldia?

ikastolak

• Hainbat tokietan egon ginen oporretan. tokitan • Guk ere saiatu ginen hori lortzen. • Mutiletaz hitz egiten ari dira.

gu

• Lekuaz aldatuko duzue.

mutilez

lekuz

• Zein jatetxetan bazkalduko duzue? • Aurreko jaian joan ginen elkarrekin.

ondo

• Biek baietz esan dute; lauk ezetz. • Zenbat institutuek daukate alarma? • Gure eskolazainek ez daki ingelesez 2

ondo bik

institutuk eskolazainak

Bete hutsuneak parentesi arteko hitzak deklinatuz. • (Adiskide) Adiskideei Adiskideei intxaurrak intxaurrak ekarri dizkiegu Gipuzkoatik. • Benetan asko ikas daiteke (film) filmetatik . • Ez dakit zein ordu den, (erloju) erlojurik erlojurik ez ez daukat-eta. • Osabak ez du (auto) autorik autorik ekarri. ekarri. • Xabier (Mendiguren) Mendigurenek itzulia da eleberri hori. • Benetan oso kezkaturik gaude zuon (egoera) egoeraz . • Edozein (pertsona) pertsonaz pertsonaz balia balia zaitezke horretarako. • Hiru (aste) asteren asteren buruan buruan amaituta izango duzue lan hori. • Luzaroan egon ginen (eguzki) eguzkitan eguzkitan atzo. atzo. • (Haginlari) Haginlariarengana joan beharko dugu dugu aurki.

3

Osatu taula. Hitza

deklinabidea

singularra

plurala

mugagabea

leiho

non

leihoan

leihoetan

leihotan

aArdi

norengana

ardiarengana

ardiengana

ardirengana

leku

nondik

lekutik

lekuetatik

lekutatik

olagarro

noren

olagarroaren

olagarroen

olagarroren

ilun

nongoa

iluneko

ilunetako

ilunetako

lur

nora

lurrera

lurretara

lurretara

hagin

zeri

haginari

haginei

hagini

arbola

zerk

arbolak

arbolek

arbolak

mehe

noraino

meheraino

meheetaraino

mehetaraino

zuhur

norengan

zuh zu hurr rrar aren enga gan n

zuh zu hurr rre enga gan n

zuhurrengan






K A N U Z T N A R E

395

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu erantzun zuzena. • Nire amaz /amez zerbait esan didazu? didazu? Ikerrez hitz egiten ari ginen. • Ikerretaz/ Ikerrez

• Zer diostazu gure Ane Mirenez /Mirenetaz. eraikinez ari zineten? • Zein eraikinaz/ eraikinez

• Liburu bat idatzi dute Euskal Herriko mendiez /mendietaz. • Horretaz /Hortaz nahi nahi duzuna esan esan zenezake. • Zeinez/ Zeinetaz Zeinetaz ari zarete oraingo honetan? • Hitzaldi bat emango dute ahozko literaturez/ literaturaz literaturaz . • Karmenez /Karmenetaz ezer ezer gutxi kontatu kontatu didate. • Hartaz /Haretaz ba omen omen zuen zer zer edo zer esateko. esateko. 5

Markatu zuzen dagoen esaldia. • x Zein arazorengatik zaude hain kezkatuta? •

Zein arazoengantik zaude hain kezkatuta?

•

Zein bidetik hel gintezkeen askoz arinago ez dakit.

• x Zein bidetatik hel gintezkeen askoz arinago ez dakit. •

Bere argitasuni esker ateratzen ditu horrelako notak eskolan.

• x Bere argitasunari esker ateratzen ditu horrelako notak eskolan. • x Zenbat laguni ahaztu zaie gaur txartela ateratzea? •

Zenbat lagunari ahaztu zaie gaur txartela ateratzea?

•

Izeba deitu du bihar bere etxera bazkaltzera joateko.

• x Izebak deitu du bihar bere etxera bazkaltzera joateko. • x Horiek antzinako denborako kontuak omen dira. •

Horiek antzinako denboraren kontuak omen dira.

• x Ez ginen luzaroan egon eguzkitan. •

Ez ginen luzaroan egon eguzkian.

•

Hain haserre geunden, ez baikinen geure buruaren jabeak.

• x Hain haserre geunden, ez baikinen geure buruaren jabe. •

Ez ginen gutxi nekatu egunaren zehar.

• x Ez ginen gutxi nekatu egunean zehar. •

Eneko Josu atzean jarri zen lehengoan zinean.

• x Eneko Josuren atzean jarri zen lehengoan zinean. • x Bertan geunden guztiok izan genuen aukera ikusteko. •

396

Bertan geunden guztiek izan genuen aukera ikusteko.






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak NORI deklinabidea erabiliz. • Zure (beroki) berokiari berokiari botoi botoi bat falta zaio. • Hainbat (lagun) laguni laguni esan esan nien etortzeko. • Zein (tabernari) tabernariri jarri jarri diote isuna? • Gure (gelak) gelei gelei gortinak gortinak jarriko dizkiegu. • Zenbat (telebista) telebistari telebistari falta falta zaie kable hori? • Edozein (eskola) eskolari eskolari ezin ezin diote horrelako dirutza eman. • Jende (asko) askori askori gustatzen gustatzen zaizkio film horiek. • Egindako (tarta) tartari tartari azukre azukre eskasa ipini zenioten. • (Utzitakoak) Utzitakoei Utzitakoei ez ez zitzaien orririk falta. • (Gu) Guri ez digute ezer aipatu horretaz.

2

Aukeratu NORK deklinabide egokia. • Zuon gelak /gelek ez dauka dauka leihorik. • Hainbat kafetegiak/ kafetegik ez kafetegik ez dute bi sarrera. • Sarrerak/ Sarrerek ez Sarrerek ez dute balio hori jartzeko. • Gure sakelari /sakeleri zulo bat egin zaio. • Emakumeei /Emakumei horrelakoak horrelakoak gertatzen zaizkie. zaizkie. • Umeei/ Umeari zer Umeari zer esan diozu gaur goizean? • Politikariari /Politikariei ez zaio jaramon jaramon handirik egin behar. • Zenbait teilatuari/ teilaturi teila teilaturi teila berdea jarri nahi diete. • Bilobei/ Bilobari beti Bilobari beti egiten dizkio opari xelebreak. • Hainbat kontuari/ konturi egin konturi egin beharko diozue aurre.

3

Osatu taula. Hitza

deklinabidea

singularra

gor

NOR

gorra

gorrak

gor

ahul

NORI

ahulari

ahulei

ahuli

estu

NORK

estuak

estuek

estuk

gozo

NOR

gozoa

gozoak

gozo

gazi

NORI

gaziari

gaziei

gaziri

heze

NORK

hezeari

hezeei

hezeri

gertu

NOR

gertuari

gertuei

gerturi

m in

NORI

minari

minei

mini

labe

NORK

labeak

labeek

labek

zuhur

NOR

zuhurra

zuhurrak

zuhur



plurala


mugagabea



K A N U Z T N A R E

397

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu esaldiak deklinabideak jarriz. • Ikernek Ikernek egin egin dizuen proposamenari proposamenari ondo ondo deritzogu. • Nik Nik ez ez nekien Aramaion bizi zinenik. • Gu gaur ezin gaitezke horraino joan kotxe barik. • Lehengoan zuk zuk esan esan bezala abiatu ginen gu. • (Hori) Horrek Horrek ez ez du balio. Zer diozu zuk zu k ? • Zuen lagunak lagunak goiz goiz etorri ezik, leku barik geldituko dira. • Gogoko zait zuri zuri on on egin badizut, benetan. • (Hura) Hark Hark ni niri ri horrela horrela egiten irakatsi zidan. • Guk Guk ez ez dugu inolaz ere etsiko. • Zu ez zaude gustura gustura gure artean, artean, ala?

5

Zuzendu ezazu testu hauetan oker dagoen deklinabidea. Euskaldunek banatuta agertu ohi dira bere historia luzean zehar. Orografia menditsuek komunikabidea zaildu Euskaldunek ditu eta honekin batera, haran bakoitza gorde izan duen nortasuna eta autonomia maila garaia laguntza bikaina eman diete puskatze indarrari.

Euskaldunak banatuta agertu ohi dira bere historia luzean zehar. Orografia menditsuak komunikabideak zaildu ditu eta honekin batera, haran bakoitzak gorde izan duen nortasunak eta autonomia maila garaiak laguntza bikaina eman diete puskatze indarrei . Aurreko testuan egileak Euskal Herriaren zatiketaz ari da eta zatiketa horretan eragin duten hiru arrazoiak aipatzen ditu. Hori badu eragina hizkuntzaren zatiketan. Hizkuntzaren zatiketan eragiten duten indarrari nola esaten zaie? Aurreko testuan egilea Euskal Herriaren zatiketaz ari da eta zatiketa horretan eragin duten hiru arrazoi aipatzen ditu. Horrek badu eragina hizkuntzaren zatiketan. Hizkuntzaren zatiketan eragiten duten indarrei nola esaten zaie? 6

Bete hutsuneak (nor-nori-nork) Herritarra ez ez da izaten horrelakoa. • (Herritar) Herritarra • (Herritar) Herritarrak Herritarrak ez ez du horrelako botererik. • (Herritar) Herritarrek Herritarrek ez ez dakite zerbitzu horiek erabiltzen. • (Herritar) Zein herritar herritar ez ez da joan bozkatzera? • (Herritar) Edozein herritarrek herritarrek ezin ezin du parte hartu. • (Alkate) Alkateek Alkateek ez ez dute horretan erantzukizunik. • (Alkate) Alkatea Alkatea beste beste herri batekoa izan daiteke. • (Alkate) Alkateak Alkateak ezin ezin du aurrekontua horretarako erabili. • (Alkate) Zenbat alkate joan joan ziren biltzarrera? biltzarrera? • (Alkate) Zenbait alkatek alkatek ez ez dituzte horrelakoak babesten. • (Eliza) Eliza Eliza enparantzare enparantzaren n ondoan egoten da normalean. • (Eliza) Elizek Elizek ez ez dute izaten graffitirik. • (Eliza) Elizak Elizak neoklasikoak neoklasikoak izan ohi dira paraje honetan. • (Eliza) Makina bat eliza eliza ikusita ikusita nago Euskal Herrian.

398






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

35. FITXA: DEKLINABIDEA. LEKU-DENBORAZKOAK / A ORGANIKOA

Bete hutsuneak. • Badakizu, (kanpo) kanpoan kanpoan uso, uso, (etxe) etxean etxean otso. otso. • Hilak (lurpe) lurpera , hilak (ase) asera . • Bere (kale) kaletik joan joan izan balitz, balitz, ez zitzaion ezer ezer gertatuko. • Gaur egungo (etxe) etxeotan etxeotan ez ez omen dira lapurrak horren erraz sartzen. • (Anboto) Anbotora joango joango gara elurra denean. denean. • (Geltoki) Geltokiraino Geltokiraino heldu heldu zenean konturatu zen okerraz. • (Telebista) Telebistako Telebistako euskara euskara ez omen dute egiten kalean. • (Busturia) Busturiara joan joan omen ziren eguzki-erlojua ikustera. ikustera. • (Institutu) Instituturantz zetorrela, laban egin zuen. • Zein (denda) dendatan erosi duzue koaderno hori?

2

3

Osatu taula singularra, plurala eta mugagabea jarriz. Deklinabidea

singularra

plurala

mugagabea

izen berezia

institutu

Non

insstitutuan in

institutuetan

institututan

………….

jantoki

Nondik

jantokitik

jantokietatik

jantokitatik

ikasgela

Nora

ikasgelara

ikasgeletara

ikasgelatara

komun

Noraino

komunera

komunetara

komunetara

bus

Nongo

busekoa

busetakoa

Busetakoa

Derio

Norantz

………………

……………

………..

Deriorantz

orrialde

Non

orrialdean

orrialdeetan

orrialdetan

……..

haran

Nondik

haranetik

haranetatik

haranetatik

………..

zinema

Nora

zinemara

zinemetara

zinematara

……….

lantegi

Noraino

lantegir ira aino

lan la ngietaraino

lantegit ita arain ino o

zoru

Nongo

zorukoa

zoruetakoa

zorutakoa

tren

Non

trenean

trenetan

trenetan

Ea

Nondik

…………

…………..

………

Eatik

lur

Norantz

lurrerantz

lurretarantz

lurretarantz

………….

………

Osatu erakusleak deklinatuz: • Az Azok oka a (h (hor ori) i) horretan horretan txerrama txerrama bat zozketatu zuten. • Pata Patata ta biltze biltzeko ko makina makina (hur (hura) a) hartakoa hartakoa omen omen zen gurpiltxoa. • Neka Nekazarit zaritzako zako lanabesa lanabesak k dendatzar dendatzar (horiek) (horiek) horietan horietan erosten erosten dituzte. • Er Erlau launt ntza za (ho (hori) ri) horretatik horretatik produkzio produkzio handia ateratzen dute. • Jana Janari ri kontzen kontzentratu tratua a zaku (hau (hau)) honetakoa honetakoa da. da. K A N U Z T N A R E

• Mer Mertxi txikon kondo do (haue (hauek) k) hauetan hauetan zomorro zomorro ugari ibiltzen dira. • Itxi Itxian an hazitakoa hazitakoak k supermerk supermerkatu atu (horiek) (horiek) horietara horietara heltzen heltzen dira. • Ma Marm rmit ita a (haue (hauek) k) hauetan hauetan gordetzen gordetzen dute egunean bildutako esnea. • Ha Hazie ziend nda a (ha (haiek iek)) haietatik haietatik ateratako ateratako abereak hiltegira eramaten dituzte. • Min gorria gorria duten duten txerri txerriak ak toki toki (hauek) (hauek) hauetara hauetara ekartzen ekartzen ditugu.






399

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

35. FITXA: DEKLINABIDEA. LEKU-DENBORAZKOAK / A ORGANIKOA

Aukeratu erantzun zuzena (-a itsatsia):

• Egia /Egi esanda gaizto jokatu duzue duzue auzi horretan. horretan. • Horiek ez dute hemen ilobik/ ilobarik ilobarik . • Bidaia /Bidai horretako ibilbide bera egin genuen iaz. • Animalia /Animali horiek zoo horietan ondo ondo bizi omen dira. dira. • Giltz/ Giltza horrek Giltza horrek ez du ezertarako balio. • Zein aitzakia /aitzaki jarri diozue hori ez egiteko? • Kirola/ Kirol hori Kirol hori ez du edonork egiten. • Logelako /Logeleko leihoak egurrezkoak egurrezkoak izango dira. dira. • Horietan zein da tabernarik /tabernik zaharrena. zaharrena. • Musikari /Musikaria hori entzute entzute handikoa handikoa da. 5

Biribildu erantzun zuzena (non, nondik, nora,…).

• Zein lekutan /lekun jarriko zenituzke zenituzke landare horiek? • Hemengo dendatara/ dendetara dendetara joan joan beharko duzue duzue hori lortzeko. lortzeko. • Zuek hainbat lekuetaraino/ lekutaraino heldu lekutaraino heldu zineten motorrean. • Zuen etxeetatik /etxetatik ez dira dira tximinia horiek ikusten. • Edozein zelaitarantz /zelairantz hurbilduz hurbilduz gero, behiak behiak etorriko zaizkizu. zaizkizu. • Zenbat arraunetan /arrauntan margotu margotu dute ezkutu ezkutu hori? • Zein lantegitan /lantegietan aurkitu aurkitu dituzte arma arma horiek? • Hiriburuetan /Hiriburutan jende asko bizi bizi izaten da normalean. normalean. • Lau zootan /zooetan aurkitu dute pozoin hori. • Poltsikoetan /Poltsikotan zer aurkitu duzue? duzue? 6

Aukeratu ondo deklinatuta dauden hitzak.

• Komunean /komunan (komun) (komun) • Elizan /elizean (eliza) • Bidaitik /bidaiatik • Txangora /txangoara • Mendietatik /mendiatatik • Logelakoak /logelekoak • Amaragana/ Amarara (Donostiako Amarara (Donostiako auzoa) • Ikasgeletatik /ikasgeletik • Haranetarantz /haranatarantzz /haranatarant • Hormera /hormara

400






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak. • Ez zenuten horrelako (ariketa) ariketarik ariketarik egin egin behar. • (Seme) Semetzat Semetzat hartu hartu zuten lehenengo egunetik. • Horko orri horiek (gorri) gorriz gorriz margotuta margotuta daude. • Hori (eskuak) eskuekin eskuekin egiten egiten baduzu, oso ondo atera dakizuke. • (Zu) Zutaz Zutaz galdetu galdetu nuenean denak harrituta geratu ziren. • (Lagunak) Lagunez Lagunez hitz hitz egiten duenean haserre daudela ematen du. • Zein (margo) margorekin margorekin margotu margotu dituzu lan horiek? • Zein (senide) seniderentzat seniderentzat erosten erosten dituzue opariak normalean? • Zenbat (lagun) lagunentzat lagunentzat egin egin duzue tarta? • Haiek ez zuten makina bat (lankide) lankiderekin lankiderekin harremanik. harremanik.

2

Osatu taula hitzak deklinatuz. HITZA

NOREKIN

NORENTZAT

ZERIK

NORENGATIK

belea

belearekin

belearentzat

belerik

belearengatik

marrubia

marrubiarekin

marrubiarentzat

marrubirik

marrubiarengatik

giltza

giltzarekin

giltzarentzat

giltzarik

giltzarengatik

otso

otsoarekin

otsoarentzat

otsorik

otsoarengatik

amak

amekin

amentzat

amarik

amengatik

zuhaitzak

zuhaitzekin

zuhaitzentzat

zuhaitzik

zuhaitzengatik

arbolak

arbolekin

arbolentzat

arbolarik

arbolengatik

arra

arrarekin

arrekin

arrik

arrarengatik

behorra

behorrarekin

behorrarentzat

behorrik

behorrarengatik

zu

zurekin

zuretzat

……………

zu(re)gatik

3 Jarri deklinatutako hitz hitz hauek pluralean.

• Dortokarekin

• Etxeagatik • Bananaz

dortokekin

etxeengatik

bananez

• Etxekonekoaren Etxekonekoarentzat tzat • Emearengatik • Tabernaz

etxekonekoentzat emeengatik

tabernez

• Lurrarentzat

lurrentzat

• Umearekin

umeekin

• Literaturaz

literaturez

• Haranarekin

K A N U Z T N A R E

haranekin






401

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu esaldi egokia. • x Gurasoentzat erosi zituen opari guztiak. •

Gurasoentzako erosi zituen opari guztiak.

•

Izarretaz hitz egiten oso ondo pasatzen du.

• x Izarrez hitz egiten oso ondo pasatzen du. • x Liburu eta guzti agertu zen gurean. •

Liburuekin eta guzti agertu zen gurean.

• x Institutuaz zerbait esan ziguten aurrekoan. •

Institututazz zerbait esan ziguten aurrekoan. Institututa

• x Boligraforik badaramazue poltsa horretan? •

Boligrafoak badaramatzazu badaramatzazue e poltsa horretan?

•

Etxekorentzat ekarri zituen pastelak eta izozkiak.

• x Etxekoentzat ekarri zituen pastelak eta izozkiak. •

Horko horiekin ez ezik, gureak ere lan politak egiten ditu.

• x Horko horiekin ez ezik, gureekin ere lan politak egiten ditu. • x Fruta guztia niretzat baino ez nuen erosi. • 5

6

Fruta guztia nirentzat baino ez nuen erosi.

Deklinatu hitzok mugagabean. • Hainbat etxe (zerekin)

hainbat etxerekin

• Edozein animalia (norentzat)

edozein animaliarentzat

• Zein giltza (zertaz)

zein giltzaz.

• Zenbat emakume (norentzat)

zenbat emakumerentzat emakumerentzat..

• Zenbait bizileku (zerekin)

zenbait bizilekurekin

• Hiru arbola (zerengatik)

hiru arbolarengatik

• Lagun asko (norentzat)

lagun askorentzat

• Gutxi (norengatik)

gutxi(ren)gatik.

Bete hutsuneak deklinabidea erabiliz. • (Horiek) Horiekin Horiekin batera batera beste batzuk ere esan dizkigute. • (Lagunak) Lagunez Lagunez aritu aritu ginen egun osoan. • (Haiek) Haientzat Haientzat ez ez nuen oparirik ekarri. • Ez omen zeukan (lagun) lagunik lagunik istripua istripua izan zuenetik. • Zenbat (pertsona) pertsonarentzat pertsonarentzat prestatu prestatu duzue afaria? • Ez nizuen zuen (lehengusuak) lehengusuez lehengusuez ezer ezer ere esan. • Guk ez genizuen esan (froga) frogarik frogarik aurkitu aurkitu genuenik. • Hainbat (ikasle) ikaslerekin ikaslerekin ez ez naiz horretaz mintzatzen. • Zu ez zinen (inor) inorekin inorekin ere ere fidatzen.

402






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak. • Ez dut inongo (taberna) tabernatan tabernatan horrelako horrelako edaririk dastatu. • (Toki) Tokitara joan joan zara! Ez zegoen zegoen hurbilago, ala? • Zein (liburu) liburutatik liburutatik atera atera zenuten paragrafo hori? • Txoriek beren egoitzak (aire) airean airean dituzte dituzte eta arrainek (ur) uretan • (Harreralekuak) Harreralekuetan Harreralekuetan egoten egoten gara turistekin. • Zein (lantegi) lantegitara joango joango zarete hori hori saltzera? • (Oihan) Oihaneko Oihaneko animaliak animaliak oso gustuko zituen. • (Institutuak (Institutuak)) Institutuetako ikasleek ordu asko egiten dituzte ikasgelan. • Lan hori egitera (laborategira) laborategira laborategira abiatu abiatu beharko duzue. • Zenbat (geltoki) geltokitarantz geltokitarantz abiatzen abiatzen da trena hain azkar?

2

3

Osatu taula deklinabide egokia jarriz. Hitza

deklinabidea

singularra

plurala

mugagabea

orube

NON

orubean

orubeetan

orubetan

hondartza

NORA

hondartzan

hondartzetan

hondartzatan

txiki

NONDIK

txikitik

txikietatik

txikitatik

ilun

NORANTZ

ilunerantz

ilunetarantz

ilunetarantz

zoru

NORAINO

zoruraino

zoruetaraino

zorutaraino

labur

NONGOA

laburrekoa

laburretakoa

laburretakoa

zoro

NONDIK

zorotik

zoroetatik

zorotatik

makal

NORA

makalera

maletara

makaletara

oihan

NORANTZ

oih iha anerantz

oihanetarantz

oihanetarantz

beltz

NONGOA

beltzekoa

beltzetakoa

beltzetakoa

Aukeratu erantzun zuzena eta idatzi. • Oso eguraldia ona egiten zuenez, eguzkitan jarri jarri ziren. eguzkitan /eguzkian • Zein institututakoa institututakoa da da irakasle hori? institutukoa/ institututakoa institututakoa . • Hamalau urterekin urterekin institutua institutua utzi nahi izan zuen. urtekin/ urterekin urterekin • Zein ikasleri ikasleri esan esan diozu lan hori egiteko? Ikasleei/ ikasleri ikasleri • Irakasleaz Irakasleaz ezin ezin duzu ezer esan ezagutzen ez baduzu. Irakasleaz /irakasletaz • Hamaika eskolatan eskolatan erabiltzen erabiltzen dute metodo hori. eskolan/ eskolatan eskolatan • Mahai horren hankak burdinazkoak burdinazkoak dira. dira. Burdinazkoak /burdinezkoak /burdinezk oak • Txikitatik Txikitatik oso oso ondo portatu izan da eskolan. Txikitik/ txikitatik txikitatik K A N U Z T N A R E

• Botila Botila horretan horretan ez dago ezer. Botila /botil • Zenbat ikaslek ikaslek erabaki erabaki dute hori? Ikasleak/ ikaslek ikaslek






403

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak.

• (Erroma) Erromako Erromako Egutegian, Egutegian, Romulorenean, hasiera batean 10 hilabete bakarrik zituzten. • Mendebala eta ipar-mendebala ohi dira nagusi neguaren (bihotz) bihotzean . • Ez dira alferrik biltzen eta batzen hainbat (datu) datuz datuz osaturiko osaturiko zenbaki sortak eta ñabardurak. • Zuhaitz izugarriak atera zituen urak (orpo) orpotik orpotik uholdeetan. uholdeetan. • Urte (haiek) haietan jende jende dezente dezente hil zen bide bide (bazter) bazterretan . • Gure (herriak) herriko herriko erromeria erromeria jendetsua izan ohi da. • Urte (bera) berean jaio jaio ginen ikasgelako guztiak. • (Irrati) Irratira Irratira airoso airoso deitu zuen amona horrek hori esateko. • Aurreko batean (ekaitzak) ekaitzen ekaitzen inguruan inguruan jardun genuen. 5

Zuzendu oker dauden esaldiak eta berridatzi zuzen.

• Lantegiako sarreran goarda bat egoten zen egunero. • Lantegiko • Puxika gasaz betetako poltsa handia eta ibilgailu hegalaria da. •

gasez

• Zuen irakasletaz hitz egiten ari zirenak horiek ziren. •

irakasleez (plurala) / irakasleaz (sing)

• Bizkaia osoan eta Zubero osoan ez dut horrelakorik ikusi. • Bizkai osoan eta Zuberoa osoan • Abokatura joan ziren arazo handiak baitzituzten. • Abokatuarenera/abokatuarengana • Zenbatu beharko duzue ehunera arte. •

ehuneraino

• Hona arte irakurri behar izan genuen Testua. • Honaino irakurri • Ez dakit nork itxi duen komunako atea. •

komuneko

• Zein da eleberriko prezioa gaur egun? • 6

eleberriaren

Aukeratu erantzun zuzenak.

• Ehun kilotako/ kiloko harria kiloko harria altxatu zuen Aimarrek aurrekoan. • Antton medikuarenean /medikuan dagoelakoan dagoelakoan nago. • Ordezkari /Ordezkaritzat izendatu izendatu zuen zuen nire ondoko ikaskidea. • Etxerako /Etxearentzat /Etxearentz at margolan batzuk batzuk erosi genituen genituen Ikean. • Horiek menditik/ mendian ibiltzen mendian ibiltzen dira sarri. • Sudurretik /Sudurratik odola zeriola zegoen Aner. • Arbelara/ Arbelera Arbelera joan joan eta idatzi ariketa ariketa horren emaitza. emaitza. • Lotara /Lora joan zen oso oso nekatuta baitzegoen. baitzegoen. • Kiroldegiaraino / Kiroldegiraino Kiroldegiraino joan joan ziren gimnastika gimnastika egitera.

404



EGIZU 2 




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor, nork, nori eta bizidunak)

• Agure ipurterre (hori) horri horri ez ez zaio batere gustatzen zarata. • (Norbait) Norbaitek Norbaitek bere bere burua iraindua ikusten duenean oso txarto pasatzen du. • Dendari (hori) horrengan horrengan duzun duzun konfiantza itzela da. • Zenbat (kokoteko) kokoteko kokoteko eman eman dizute honezkero? • Lagun (hori) horrengandik horrengandik oso oso aholku onak jaso nituen. • Ezin zionez (txizalarri) txizalarriari txizalarriari eutsi eutsi lasterka atera zen ikasgelatik. • Txakurtzar (hori) horrengana horrengana oso oso gutxi hurbiltzen dira. • Arretxiko eraman ezazu ume (hori) hori . • Marimatxarda deitu nion zuon (alaba) alabari . • Zein (aktore) aktoreri aktoreri eman eman zioten sari hori? 2

Osatu esaldiak honako berba hauekin (Erantzun askea ): ):

• gurasoengan • aitaitarengandik • haienganaino • autori • arbolak • Itzaletan • abokatuarenera • saltzailearengan • oihuei • institututan 3

Aukeratu erantzun zuzena (zertaz, nortaz).

• Zure lagunaz /lagunataz galdetu galdetu genuen atzo. • Zein etxebizitzez/ etxebizitzaz ari etxebizitzaz ari zarete oraingoan? • Gurasoetaz/ Gurasoez ez Gurasoez ez du hitzik ere egiten. • Zein biltzarretan aritu ziren gaiaz /gaitaz. • Anez /Anetaz edozer edozer esan dezakezu, dezakezu, berari berdin berdin dio. • Zein autotaz/ autoz ari autoz ari ziren mintzatzen telebistakoak? • Trenez /Trenean etortzen etortzen omen dira dira astelehenero. • Goizeko metroan /metroz helduko helduko dira ikasleak. • Asteburuetan herriz /herri herri ibiltzen ibiltzen dira kantuan. kantuan. • Istilu itzelak sorrarazten dituzte arratsaldez/ arratsaldez/ arratsaldeetan arratsaldeetan . K A N U Z T N A R E






405

2 4

ARIKETATEGIA 38. FITXA: DEKLINABIDEA

Osatu taula. N ONDIK NO

NORENGAN

ZERTAZ

NORENTZAT

ZERIK

giltza

giltzatik

………….

giltzaz

giltzarentzat

giltzarik

emea

…………..

emearengan

emeaz

emearentzat

emerik

eria

…………..

eriarengan

eriaz

eriarentzat

eririk

arkatzak

arkatzetatik

………….

arkatzez

arkatzentzat

arkatzik

apeta

apetatik

………….

apetaz

apetarentzat

apetarik

zuhaitza

zuhaitzetik

……….

zuhaitzez

zuhaitzentzat

zuhaitzik

eleak

eleetatik

…………..

eleez

eleentzat

elerik

ahula

ahuletik

ahularengan

ahulaz

ahularentzat

ahulik

Betis

Betisetik

…………….

Betisez

Betisentzat

Betisik

HITZA

5

EGIZU 2

Aukeratu esaldi zuzenak.

• x Denek guztia hankaz gora utzi zuten gurean. •

Denek guztia hankatik gora utzi zuten gurean.

•

Olinpiaden ez dute urrezko dominarik lortuko.

• x Olinpiadetan ez dute urrezko dominarik lortuko. • x Gizon horrek altzairuzkoa dirudi. •

Gizon horrek altzairuz dirudi.

• x Zuentzako oparia ahaztu egin zaigu ekartzea. •

Zuentzat oparia ahaztu egin zaigu ekartzea.

•

Aguraingo lagunei ez diegu zoriondu oraingoan

• x Aguraineko lagunak ez ditugu zoriondu oraingoan. •

Ez diezue Peruri taberna horretan ikusi?

• x Ez duzue Peru taberna horretan ikusi? • x Honi ez zioten ezer ere kontatu horretaz. •

Honeri ez zioten ezer ere kontatu horretaz.

• x Erakunde horrek ez du egoitzarik. •

Erakunde horrek ez du egoitzik.

• x Ikasturtean zehar jakingo duzue hori guztia. •

Ikasturtearen zehar jakingo duzue hori guztia.

•

Oso kezkatuta geunden gurasoengand gurasoengandik. ik.

• x Oso kezkatuta geunden gurasoengatik.

406

 EGIZU

2 




2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun galderei (zergatik, norengatik) • Zergatik egin duzue hori? • amorrua

• larrutu

• gurasoak

amorrua(ren)gatik . larrutzeagatik . gurasoengatik .

• Zergatik etorri zarete? • dirua

dirua(ren)gatik .

• etorri

etortzeagatik .

• ama

ama(ren)gatik .

• Norengatik egin duzu hori guztia? • lagunak • Eneko

lagunengatik .

Enekorengatik .

• seme-alabak seme-alabengatik . 2

Aukeratu erantzun zuzena (nork, nori). • x Zein institutuk ez dauka atezainik? •

Zein institutuak ez dauka atezainik?

• x Gureari ezin izan genion ezer esan. •

Gureri ezin izan genion ezer esan.

•

Zein mutilari esan zenion gertatu zitzaizuna?

• x Zein mutili esan zenion gertatu zitzaizuna? • x Kiroldegiez ere zer edo zer galdetu ziguten. •

Kiroldegietaz ere zer edo zer galdetu ziguten.

• x Bosti eskatu diegu gurekin etortzeko. •

Bosteri eskatu diegu gurekin etortzeko.

•

Apoa bazen ere, igelatzat hartu zuten.

• x Apoa bazen ere, igeltzat hartu zuten. • x Bainugelatik atera zirenean ez zegoen inor. •

Bainugeletik atera zirenean ez zegoen inor.

• x Sabeleko mina baduzue, hobe hori jaten ez baduzue. • •

Sabelako mina baduzue, hobe hori jaten ez baduzue. K A N U Z T N A R E

Liburudendatan Liburudend atan horrelakorik ez duzue topatuko.

• x Liburudendetan Liburudendetan horrelakorik ez duzue topatuko.






407

2 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak. • (Hori) Horri Horri buruz buruz edozer esan genezakeen. • (Zer) Zeren Zeren gainean gainean egon zineten atzo hitz egiten? • Zein (institutu) institutuk institutuk ez ez du eskaintzen aukerako hori? • (Institutuak (Institutuak)) Institutuetako irakasleak ez daude ados horrekin. • (Erabakitakoa) Erabakitakoak Erabakitakoak ez ez du ezertarako balio izan. • Zein (hanka) hankatan hankatan atera atera zitzaizun beltzune hori? • (Gu) Guregan Guregan duzuen duzuen konfiantza ez da hain handia. • (Etxe) Etxerako Etxerako bidean bidean aurkitu zuten erdi hilik • Zortzi (lagun) lagun lagun etorri etorri ziren eta (zortzi) zortziak zortziak ziren ziren alemaniarrrak. • (Baso) Basotik Basotik ekarritako ekarritako egur horiek ez dute askotarako balio.

4

Erantzun galderei deklinabide atzizki egokia erabiliz. • Zertaz hitz egiten zenuen Amaiarekin hainbestetan? (lagunak) Lagunez hitz egiten nuen Amaiarekin hainbestetan. • Giltzaz arduratzeko esan zenidan? (ez, landareak) Ez, landareez arduratzeko esan nizun. • Zertaz mintzatu dira hitzaldi horretan? (liburuak) Liburuez mintzatu dira hitzaldi horretan. • Nortaz ari zarete zuek gaizki esaka? (Ane) Anez ari gara gaizki esaka. • Zertaz kezkatzen zarete horrelako egoeretan? (zuek) Zuetaz kezkatzen gara horrelako egoeretan. • Zelan egiten ditu lan horiek guztiak? (eskua) Eskuz egiten ditu lan horiek guztiak • Zertaz baliatzen zarete horrelako lanak egiteko? (porlana) Porlanaz baliatzen gara horrelako lanak egiteko. • Nortaz gogoratu zineten hori irakurtzean? (Gorka) Gorkaz gogoratu ginen hori irakurtzean. • Zein bidaiaz hitz egin nahi zeniguke? (iazkoak) Iazkoez hitz egin nahi nizueke.

5

Bete hutsuneak (bizidunak). • Katutzar (hori) horrengana horrengana inor inor ez da hurbiltzera ausartzen. • Osaba (bat) batengandik batengandik ikasi ikasi genuen hori guztia. • Abokatu (horiek) horienera joateko joateko izan ginen. ginen. • (Zuek) Zuengana jo jo izan bagenu, bagenu, seguru asko asko oraindik hemen egongo ginen. • Zein (lagun) lagunengandik jaso jaso zenuten eskutitz bitxi hori? hori? • (Gu) Gu(re)gan Gu(re)gan daukazuen daukazuen konfiantza hori eskertzekoa da. • (Haiek) Haiengandik jasotako jasotako erantzuna erantzuna itxarotekoa zen. zen. • (Ni) Ni(re)gandik Ni(re)gandik urruti urruti egotea espero dut. • Isuna ikusi ostean (udaltzainak) udaltzainengana joan joan zen galdetzera. galdetzera.

408






2 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (nor, nori, nork). • Hainbat (ikaskide) ikaskideri ikaskideri falta falta larria jarri diete horrengatik. • Zein (ikasle) ikaslek ikaslek ez ez du arautegia ezagutzen? • Edozein (arbola) arbola arbola ezin ezin da hor landatu. • Zuek aipaturiko (giltza) giltzak giltzak zertarako zertarako balio zuen. • Inoiz ikusi duzue ordenagailuz egindako (eleberri) eleberririk ? • Etorritako (gurasoak) gurasoei gurasoei eskertu eskertu egingo zaie. • (Tutore) Tutoreek Tutoreek hori hori guztia oso ondo azaldu zuten. • Zuon aitona gaztetan Plentziara (morroi) morroi joan joan zen. • Web horretan aurkitutako (informazio) informazioari informazioari beste beste hori erantsi behar diozue. • (Ikaskideak) ikaskideek ikaskideek kasu kasu horietan ondo erantzuten dute.

2

Aukeratu erantzun zuzena (bizidunak). • Zurengan/ Zuregan Zuregan jarri jarri zuten konfiantza konfiantza osoa. • Zein irakaslerengandik /irakaaslearengandik /irakaaslearengan dik jaso zenuen informazio hori? • Ikasketaburu Ikasketaburura/ ra/ Ikasketaburuarengana Ikasketaburuarengana jo behar duzu duzu horrelako kasuetan. kasuetan. • Arazorik egonez gero, guregana /gurengana etorri etorri behar duzue. duzue. • Zein animalirenganan animalirenganantz/ tz/ animaliarenganantz hurbildu animaliarenganantz hurbildu zinen ogia eskuan? • Zein ikasleengandik/ ikaslerengandik ikaslerengandik jaso jaso zenuten kexa hori? • Harengandik /hurarengandik /hurarengan dik urruntzen bazara, zaila da berriro laguna izatea. izatea. • Itxaropen guztia irakaslearengan /irakaslegan jarri zenuten. zenuten. • Alkondara zuria duten horiengana /horietara joan zaitezte. zaitezte. • Hainbat bezeroarengan bezeroarengana/ a/ bezerorengana bezerorengana jo jo zuten horretarako. horretarako.

3

Erantzun galderei deklinabide egokia jarriz. • Zein eraikinetan jarri dute egoitza berria? (Bilbokoa) Bilbokoan jarri dute egoitza berria. • Zenbat urte iraungo dute lanek? (zortzi) Lanek zortzi urte iraungo dute. • Zenbat egunkaritan agertu zen Txorierriri buruzko albiste hori? (hamaika) Hamaika egunkaritan agertu zen Txorierriri buruzko albiste hori. • Non utzi zituzten oinetakoak etxean sartu aurretik? (eskailera-burua) Eskailera-buruan utzi zituzten oinetakoak etxean sartu aurretik. • Zenbat bidetatik joan zaitezkete institutura? (zazpi) Zazpi bidetatik /zazpitatik joan gaitezke institutura. • Norentzat ekarri zenuten aurrekoan liburu potolo hura? (ikasleak) Ikasleentzat ekarri genuen aurrekoan liburu potolo hura. • Zein lagunekin etorri ziren BBK-life-ko kontzertura? (hainbat) Hainbatekin/Hainbat Hainbatekin/H ainbat lagunekin etorri ziren BBK-life-ko kontzertura. • Nork eskura dezake titulu hori gaur egun? (edonor)

K A N U Z T N A R E

Edonork eskura dezake titulu hori gaur egun. • Zeri diozue beldur zuek, bada? (hainbat leku) Hainbat lekuri diogu beldur guk. • Zein aireportutaraino joan behar dira orain bidaiariak? (Bilbokoa) Bilbokoraino joan behar dira orain bidaiariak.






409

2 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (noren):

• Zein (ikasle) ikasleren ikasleren koadernoa koadernoa da honako hau? • Zuen (amak) amen amen izenak izenak idatzi behar dituzue. • (Arrantzaleak) Arrantzaleen Arrantzaleen lanbidea lanbidea oso gogorra da. • Hainbat (irakasle) irakasleren irakasleren lana lana ez da batere erraza. • Zein da zuen (tutorea) tutorearen tutorearen izena? izena? • Zein da horren (herena) herenaren herenaren erdia? erdia? • (Osaba-izebak) Osaba-izeben Osaba-izeben datuak datuak ere ez dauzkate. • Zein (leku) lekuren lekuren edertasuna edertasuna ez duzu inoiz ahaztuko? • (Karmen) Karmenen Karmenen izakera izakera oso berezia da. • (Apalak) Apalen Apalen gainean gainean jartzen badituzu, errazago ikusiko ditugu. 5


• Aldapatik /Aldapetik behera behera ikusi nituen nituen biak gozo-gozo. gozo-gozo. • Bidai/ Bidaia horretan Bidaia horretan ederto batean pasatu genuen. • Zuon arbelean /arbelan nork idatzi du esaldi esaldi hori? • Gurean aurrekoan giltzak /giltzek galdu ziren. ziren. • Amei /Amaei ezin zaie horrelakorik esan. • Logeletan /Logelatan bildu ziren txangoaren txangoaren ostean. • Institutuko komunatan/komunetan komunatan/komunetan biltzen dira beti. • Ikastoli/ ikastolari buruz ikastolari buruz hitz egiten ari ziren orduan. • Bi gauza /gauz baino ez ez zekarren poltsatzar poltsatzar hartan. • Tabernetan /Tabernatan oso musika zaratatsua zaratatsua jartzen dute. dute. 6

Hutsuneak bete ondoko erakusleekin.

honetaz hone taz horri horri horiengan horiengan hart hartaz az haiekin haiekin honen honenganak ganako o honetatik horrengandik honi haietaz haietaz • Irakasle horiengan horiengan konfiantza konfiantza handia dugu. • Leku honetatik honetatik urrun urrun egon nahi genuke. • Haietaz Haietaz ez ez naiz batere fidatzen oraindik. • Ikasle horrengandik horrengandik oso oso mezu arraroa jaso genuen. • Ikasgai horri horri buruz buruz asko zekiten. • Egoera hartaz hartaz kezkaturik kezkaturik zeuden erabat. • Idazle honi etortzeko esango zeniokete? • Animalia honenganako honenganako konfiantza konfiantza izatea ez da zaila. • Honetaz Honetaz hitz hitz egin dugu iadanik. • Ikasle haiekin joan joan zineten txango txango hartara iaz. iaz.

410



EGIZU 2 




3 1

2

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu zenbakien bidez hitzak eta definizioak:

1. Aldizkaria

3

• Beirazko objektuari esaten zaio.

2. Berogailua

6

• Txerriaren haragia

3. Beirakia

4

• Esanahia ulertu behar zaion esaldi ulertzeko iluna.

4. Igarkizuna

1

• Agerraldi tarte berdinez agertzen den argitaratzen den izkribu inprimatua.

5. Hondakina

7

• Estaltzen duen gauza, babesgarria.

6. Txerrikia

9

• Ura, eta bereziki janariak, izozteko erabiltzen den tresna.

7. Estalkia

8

• Eskaera

8. Eskaria

2

• Berotzeko erabiltzen den tresna.

9. Izozkailua

10

• Geroa, etortzeko den denbora.

10. Etorkizuna

5

• Erabili eta bereziki desegin ondoren, zerbaitetik

Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz:

• Mallorcan beirakiak beirakiak saltzen saltzen ziren denda batera joan ginen. • Arraina izozkailuan izozkailuan sartu sartu beharko duzue. • Etorkizun Etorkizun iluna iluna omen du idazle moduan • Egindako eskariari eskariari ezin ezin zioten erantzun. • Lapiko horrek ez du estalkirik . • Txerrikia Txerrikia ez ez omen da oso ona osasunerako • Berogailua Berogailua piztu piztu ezazu hotz bazara. • Egunkaria ez baina aldizkariak aldizkariak oso oso gustuko ditu horrek. • Igarkizuna Igarkizuna asmatuz asmatuz gero, sari potoloa ematen dute. • Ez dakite hondakin kutsakor horiek nora bota. 3

Lotu atzizkidun berba hauek adierazten dutenaren arabera:

• Fotokopiagailua • Behikia • Atxikigailua

MATERIALA

• Mozkina • Ikuskizuna

GAIA

• Hilabetekaria • Sendakizun • Gozokia

TRESNA K A N U Z T N A R E

• Leunkaria • Adabakia



EGIZU 2






411

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Asmatu esaldi bat hitz bakoitzarekin ( Erantzun askea ): ): • Erregaia

• Ibilgailua

• Hegazkina

• Gertakizuna

• Burdinkia

• Garbikaria

• Zaldikia

• Urtekaria

• Elizkizuna

• Berokia

5

Hutsuneak bete ondoko zerrendako hitzekin, dagokien eran deklinatuz: ordenagailua ospakizuna ospakizuna barazkia mutxikina mutxikina jostailua laukia eraikina

agerkaria

a. Lauki horren barruan idatzi behar duzu, ezin zara atera. b. Sagarra osorik jaten du, mutxikin eta guzti. c. Mota guztietako barazkiak ditu gustuko. d. Ikuzkailuan sartu beharko ditugu arropa guztiak. e. Zein jostailu aukeran duzue Eiderri oparitzeko? f. Euskaltzaindiak agerkari digitala ere badu. g. Eraikin horiek beste orube batean eraikiko dituzte. h. Guztiz leku aproposa iruditzen zait ospakizun horretarako. i. Denok dakigu gaur egun ordenagailuak erabiltzen. j. Sukaldari horrek horrek dio ez duela duela ongailurik erabiltzen.

412






ikuzkailua ongailua

3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantsi hitz hauei atzizkiak eta osatu esaldi bana:

- (t) egi -alde - (g) une -leku -di/ti • Liburua

liburutegia

• Zuhaitza

zuhaiztia

• Soila

soilgunea

• Goiza

goizaldea

• Aztarna • Jan

janlekua

• Jolastu

jolaslekua

• Negua

negualdea

• Gorostia

• Gorria • Jan 2

aztarnategia

gorostidia gorriunea negualdea


• Ardoa egiteko edo gordetzeko prestatzen den lekua. ardandegia • Dantza egiteko erabiltzen den tokia. dantzalekua, dantzatokia, … • Lurralde jakin bateko auziak erabakitzen dituen organoaren egoitza edo eraikina. auzitegia • Goizaren tartea. goizaldea • Euskara zaindu, aztertu, zabaldu eta hobetzeko sortutako lekua. Euskaltzaindia • Bitarte edo tarte beltza. beltzunea • Ezkurrez betetako tokia. ezkurdia • Berezko garaitik kanpo barazkiak landatu eta hazteko tokia. negutegia, berotegi, … • Ibilaldian ume txikientzat egokitutako lekua. txikigunea • Hirigune landareduna, aisia edota kirolerako prestatua. berdegunea • Pinuz beteriko basoa. pinudia • Itsasbazterretik dagoen eremua kostaldea 3

Bete hutsuneak ondoko zerrendako hitzak erabiliz:

auzunea

gorriunea pilotalekua hegoaldea ikastegia apaiztegia igeritokia pagadia kafetegia hirigunea

• Udazkenean pagadiaren pagadiaren kolorea kolorea ikaragarria izaten da. • Irakasgai horiek ikastera ikastegira jo jo zuen. • Titin eta Olaizolaren partida Bilboko pilotalekuan pilotalekuan ikusi ikusi genuen. • Hirigunean Hirigunean ez ez dago kotxerik sartzerik trafiko handia egongo litzatekeelako. • Bizi den auzunean auzunean oso oso denda gutxi daude. K A N U Z T N A R E

• Aurpegian gorriuneak gorriuneak ateratzen ateratzen dira elgorriak jota gaudenean. • Ikastaro horiek kiroldegiko igeritokian igeritokian antolatzen antolatzen dituzte. • Oporretan hegoaldera joaten joaten dira oso eguraldi ona egiten duelako. • Mikel Zarate Derioko apaiztegian apaiztegian irakasle irakasle egon zen urte askoan. • Gure etxe azpian kafetegia jarri jarri dutenez, bertara joaten gara gara egunero kafetxo kafetxo bat hartzera. hartzera. 

EGIZU 2






413

3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


4 Jarri hitz egokia dagokion lekuzko atzizkia atzizkia erabiliz:

• Gure lagun hori aspaldi zegoen monitore herriko kiroldegian . • Basotik gindoazela txingorra hasi eta pinudi batean ostu ginen. • Artadi horretako arteek urte ugari dituzte. • Harakin joan zen Eduardoren harategira , baina ez zekien txahalkia zatitzen. • Ondo ikasteko ariketetan hutsune asko bete behar izaten ditugu. • Iparraldea gustatzen omen zaio bizitzeko. • Bihurgune horretan bolantearen kontrola galdu zuen. • Kostaldean askotan egoten denez, beltzaran-beltzaran dago. • Berrehun bat bazkaltiar sartu zituzten jantokian . 5

Idatzi ondoko atzizkiekin gogoratzen dituzun hitzak: -T/DEGIA kiroldegia, harategia, kiroldegia, ikastegia, Euskaltzaindia, harategia, arrandegia, ardandegia, apalategia, ontzitegia, apaiztegia, …

-LEKUA jolaslekua, janlekua, lanlekua, bizilekua, bizilekua, …

ALDEA arratsaldea, iparraldea, hegoaldea, ekialdea, mendebaldea, goizaldea, kostaldea, mendialdea, lurraldea, …

-T/DIA pagadia, artadia, pinudia, arboladia, zuhaiztia, ameztia, gorostidia, hariztia, …

- (G) UNEA berdegunea, gorriunea, beltzunea, herrigunea, hirigunea, soilgunea, … 6 Jarri hitz hauen sinonimoak sinonimoak atzizkiak erabiliz. erabiliz.

• Jangela • Ika Ikast stetx etxea ea

ikastegia

• Lan Lantok tokia ia

lantegia, lanlekua

• Jol Jolasl asleku ekua a

414

jantokia, janlekua, …

jolastokia

• Oil Oiloto otokia kia

oilategia

• Ko Kort rta a

behitokia, txerritokia, …

• Ba Baso soa a

pinudia, artadia, …

• Arb Arbola oladia dia

zuhaiztia

• Ger Gerale alekua kua

geltokia

• Au Auzot zotegi egia a

auzunea






3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu marraz hitzak eta sinonimoak. • poliki

astiro

• noizbehinka

batzuetan

• zeharo

guztiz

• polito

ederto, oso ondo

• janzkera

janzteko modua

• aurpegiera

aurpegiaren itxura

• mokoka

borrokan

• ederki

ederto, oso ondo

• korrika

arineketan

• maitekiro 2

era maitagarrian

Aukeratu erantzun egokia. • Trena poliki/ korrika korrika zebilen ez baitzen batere ondo ikusten. • Izebaren ezkontza egunean polito /poliki bazkaldu genuen. • Ikusgarria zen bere jantzikera /janzkera . • Txutxumutxuka /mokoka ibiltzen dira herriko berriren berriren bat jakiten dutenean. dutenean. • Izaera Izaera /Izaki du erabat erabat berezia, ez dago jasango duenik. duenik. • Sakonera/ sakonki aztertu sakonki aztertu behar izan zuten aurrekoan gertaturikoa. • Nahi ez duenean ostikoki/ ostikoka hasten ostikoka hasten zaigu, hori bai jenioa! • Ibilera Ibilera /ibilki berezia du, traumatologoaren traumatologoarenera era eramango dutela dutela entzun dut. • Oso harroputza zen, handikiro /handiki hitz egiten zigun denoi. denoi. • Ariketak guztiak ederto /ederkiro egiten ditu, ditu, baina oso oso buru txarra txarra du.

3

Osatu taula ahal denean atzizkiak erantsiz. -(K)ERA Orrazi

-KI/GI

-RO

-TO/DO

orrazkera

Laster

lasterka

Eder

ederki

ederto

Oihu

oihuka

garbi

garbiro

maite izan

maiteki

Eme jantzi

-KA

izaera

maitekiro K A N U Z T N A R E

emeki

Janzkera

jauzi




jauzika



415

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Ezabatu bietatik desegokia dena eta idatzi zuzena. • Esakera/ esaera esaera • Bereziro/ bereziki bereziki • Jazkera/ janzkera • Leunki /leungi • Musuka /musuki • Onki /ongi /ongi • Polito /polikiro • Jauziki/ jauzika • Zeharo /zehaki

5

Moldatu esaldiak ondorengo atzizkiak erabiliz: -ki/gi

-to/do

- (k) era

-ka

-ro

• Erabat txarto tratatzen zituen bere txakurrak. Gaizki tratatzen zituen bere txakurrak. • Harriak botaz agurtu zuten epailea. Harrika agurtu zuten epailea. • Ezer egin aurretik era egokian pentsatzea komeni da. Ezer egin aurretik egokiro pentsatzea komeni da. • Ezarian-ezarian egin beharreko lana da. Apurka-apurka Apurka-apurk a egin beharreko lana da • Ongi baino hobeki egingo ziela esan zien. Ondo baino hobeto egingo ziela esan zien. • Txistu eginez hartu zuten futbol zelaian. Txistuka hartu zuten futbol zelaian. • Presaz ezin dira gauzak ondo egin. Presaka ezin dira gauzak ongi egin. • Onarpena eskuratu dute, ofiziala ez bada ere. Onarpena eskuratu dute, ofizialki ez bada ere. 6

Bete hutsuneak ondoko atzizkidun hitzekin. zirrika samurki burlaka hobeto hobeto urraska bultzaka gainezka gainezka gaizki algaraka ongi • Beti ari dira burlaka , ez ditut batere gustuko. • Horko lapiko horretakoa gainezka gainezka dago. dago. • Urraska Urraska egiten egiten baduzu, hobeto hobeto ulertuko ulertuko duzu funtzionamendua. • Dena gaizki gaizki atera atera zitzaion argibideak ez irakurtzeagatik. • Bultzaka jarraitzen jarraitzen baduzu, baduzu, kanporatu kanporatu egingo zaituzte. zaituzte. • Behin gure atarian zirrika zirrika ikusi ikusi nituen horiek. • Zein ongi ongi hitz hitz egiten duen euskaraz errumaniar horrek! • Samur-samurki Samur-samurki mintzatu mintzatu zitzaion une oro.

416






ederki

3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu hitzak eta definizioak d efinizioak (-gura, -gale,-nahi). • Jakingura

f

a. Txiza egiteko premia edo gogoa.

• Negargura

i

b. Ondasun, indar, ezagueretan…benetan baino handiagotzat bere burua hartu edo azaltzeko joera duena.

• Handinahia • Goragalea

2

b c. Lo egiteko, ohean etzateko, gogo handia izatea. j

d. Bizitzari aurre egiteko gogoa, bizi izateko gogoa.

• Txizagalea

a e. Kaka egiteko gogoa edo, premia

• Bizinahia

d f. Dena ezagutu eta denaz jakitun egon nahi izaten duena.

• Logura

c g. Barre egiteko gogoa edo premia.

• Barregura

g h. Gosea, zerbait jateko gogoa edo premia.

• Jangura

h i. Negar egiteko gogoa

• Kakagura

e j. Botaka egiteko gogoa gogoa edo premia.

Bete hutsuneak joera adierazteko atzizkidun hitzak erabiliz. • Bai, benetan handigura handigura dela! dela! Eta gutariko inor baino gehiago ez da, eh? Handinahia • Aberasgura Aberasgura bazen, bazen, baina ezer behar zuenean eskatu egiten zuen. • Logale Logale bazarete, bazarete, zoazte ohera, ordua da-eta. Logura • Ezin zion eutsi barregura ri, ri, lotsabako halakoa! • Goragale Goragale bazara, bazara, poltsaren bat eraman beharko duzu autobusean. • Txizagale Txizagale zaretenean zaretenean eustea ez da batere komenigarria. txizagura • Negargura Negargura etortzen etortzen zaigu liburu hori irakurtzean. • Zein ez da jangale da jangale pasteltxo pasteltxo horiek ikustean? • Sintometako bat kakagura kakagura omen omen da, hau da, kakagalea. • Bizinahia Bizinahia badu, badu, baina osasuna falta du.

3

Erantsi hitz hauei joera atzizkiak (-gura, -nahi, gale). • Ikus

ikusnahia, ikusgura, …

• Hatz

hazkura, …

• Esan

esangura, esanahia, …

• Negar

negargura, negargale, …

• Txiza

txizagura, txizagale, txizalarri, …

• Bota

botagale, botadura, …

• Jakin

jakingura, jakin-nahia, jakin-nahia, …

• Jan

jangale, jangura, …

K A N U Z T N A R E

• Aberats aberasgura, … • Bizi

bizinahi, …






417

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak ondorengo zerrendako hitzak erabiliz. Jarduera atzizkiak (-ki, -to, -ka,…………) Deiadarka

puzka puzka

janzkera

aurpegiera aurpegiera

mailaka astiro

gaizki

ederto haginka

• Amama zenaren aurpegiera aurpegiera du du ume horrek, berdin-berdina. • Beti egoten da deiadarka , oso estresatuta dago. • Lan hori mailaka mailaka egin egin beharko duzue ondo ulertzeko. • Mikelek ederto ederto egin egin ditu etxerako lanak. • Beti egoten da puzka , kexatu baino ez da egiten. • Gaizki Gaizki tratatzen tratatzen omen zuten egoitzan eta etxera joatea erabaki zuen gure aitonak. • Oso janzkera Oso janzkera berezia berezia dute, gotikoak edo deitzen diete. • Haginka Haginka apurtu apurtu zuen, horregatik ezin izan genuen gero itxi. • Ariketak nola egin ederki ederki zekien. zekien. • Auto horrekin oso astiro astiro zebilen zebilen errepidean. 5

Asmatu esaldi bat hitz bakoitzarekin ( Erantzun askea ): ): • Izaera

• Hizkera

• Dardarka

• Emeki

• Zeharo

• Goragale

• Handinahi

• Ofizialki

• Negargura

• Biziera

418






ederki

3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu hitzak definizioekin. • Oihalen patroiak ebaki ostean geratzen direnak.

c

a iragazkia

• Larruzko objektua; larru-zatia, larru-zerrenda.

i

b arrainkia

• Fluido batek dituen partikulak edo nahasia dituen materia solido edo erdi solidoak kentzeko erabiltzen dena.

2

a

c ebakinak

• Txerri odol egosiari hainbat gai nahasiz egiten den hestebetea.

f

d mutxikina

• Baratzean giza elikadurarako egiten edo landatzen den landarea.

j

e gordailua

• Arrainaren haragia.

b

f odolkia

• Sagar eta udareetan, jan gabe uzten den barnealdea, haziak gordetzen dituena. d

g ardikia

• Gordetzen diren gauzen multzoa.

e

h beirakia

• Ardiaren haragia.

g

i larrukia

• Beirazko objektua, beira.

h

j ortuaria

Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz. • Gaur egun hotel guztietan gordailu guztietan gordailu -kutxa -kutxa egoten da. • Ortuariak jatea jatea ez du batere batere gustuko. gustuko. • Denda horretan larrukiak horretan larrukiak eros eros ditzakezu. • Harategi horretako odolkiak horretako odolkiak oso oso onak omen dira. • Arrainkirik Arrainkirik ezin ezin du jan, alergia dio-eta. • Ardiki egunean Zaldibian ohitura da tabernetan ardikia tabernetan ardikia jatea. jatea. • Saltsarik gura ez baduzu, iragazkia iragazkia erabil erabil ezazu. • Oihal-denda horretako ebakinak ebakinak oso oso merke saltzen dituzte. • Edukiontzi berde horretan beirakiak beirakiak sartzen sartzen ditugu. • Sagarrak mutxikin mutxikin eta eta guzti jaten zituen gure aitona zenak.

3

Aukeratu hitz egokiak. • Itsasontziaren aparailuak/ arnesak arnesak zeuk eraman beharko dituzu. • Babalasto/ Tramankulu horrekin Tramankulu horrekin egin behar duzu pieza hori? • Iratzargailua /esnatzailea jarri beharko beharko duzu ordurako heltzeko. heltzeko. • Hori guztia ikuskizun /ikusgai dago, bihar jakingo dugu. dugu. • Hori eraikitzeko burdinlaria/ burdinkia erabili burdinkia erabili genuen. • Hondakinez/ Hondarkiez gramatikan Hondarkiez gramatikan hitz egiten da. K A N U Z T N A R E

• Inprimagailu/ Inprimaki hori Inprimaki hori bete ondoren, ordaindu egin beharko duzu. ordenagailuaren aurrean jartzen bazarete, ondo eser zaitezte, mesedez. • Ordenadorearen Ordenadorearen/ / ordenagailuaren aurrean /behizaina ez omen omen zitzaion gustatzen, gustatzen, arrainkizalea arrainkizalea zen. • Behikia /Igargai horietatik ea zein asmatzen duzun. • Igarkizun






419

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak atzizkidun hitzak erabiliz. • Damutu behar zaizuna badaukazu. Damukizuna badaukazu. • Eliza horretan egiten diren jendaurreko ospakizunak euskara hutsean egiten dituzte. Eliza horretako elizakizunak euskara hutsean egiten dituzte. • Gaixotasun hori ez da sendatzeko modukoa. Gaixotasun hori ez da sendakizun. • Jostatzeko gauza horiekin oso arreta handia izan behar dugu. Jostailu horiekin oso arreta handia izan behar dugu. • Astero argitaratzen dena egunkariarekin batera hartzen da. Aldizkaria egunkariarekin batera hartzen da. • Lurrean ibiltzen den aparatu hori oso bitxia da, hiru gurpil baino ez ditu-eta. Lurreko ibilgailu hori oso bitxia da, hiru gurpil baino ez ditu-eta. • Testuliburu horri erantsitakoa oso lagungarria egingo zaizue. Testuliburu horren eranskina oso lagungarria egingo zaizue. • Motokontxoak erretzen duena oso merkea da. Motokontxorako errekina oso merkea da. • Jendaurreko jarduera hori oso dibertigarria izango da. Ikuskizun hori oso dibertigarria izango da. • Sukaldari ospetsu horrek ez ditu janariak ontzeko gaiak erabiltzen. Sukaldari ospetsu horrek ez ditu ongailuak erabiltzen.

5

Erantsi hitz hauei materiala, tresna edo gaia adierazteko atzizkiak. • Gauza

gauzakia

• Moztu

mozkina

• Erre

errekina, erregailua, erreki

• Behi

behikia

• Afaldu

afaria

• Baratze barazkia • Bero

berokia, berogailua

• Buru

burukia

• Iratzarri iratzargailua

420

• Ikusi

ikuskizuna, ikuskina, ikusgailua

• Ebaki

ebaki, ebakina, ebakigailua

• Larru

larruki






3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantsi hitz hauei lekuzko atzizkiak eta osatu esaldi bana.

-t/degi • Muga

amildegia

• Haritz

harizti

• Txerri

-leku

-toki

-t/di

txerritokia

• Pausatu

2

- (g) une

mugaldea

• Amildu

• Goi

-alde

pausagunea

goialdea

• Auzi

auzitegia

• Itzal

itzalgunea

• Zabaldu

zabalgunea

• Lizar

lizardi


• Batzuk biltzen diren tokia.

Bilgunea, biltokia

• Herri bat bizi den lurraldea.

Herrialdea

• Euskara ikasteko lekua, bereziki helduen alfabetatze-euskalduntzean diharduena. diharduena. Euskaltegia • Ogia egiten eta saltzen den denda.

Okindegia

• Ezkutatzeko lekua

Ezkutatokia, ezkutalekua

• Atzeko aldea.

Gibelaldea

• Behaketak egiteko leku aproposa.

Behatokia, behategia

• Lantegiak edo industria multzoak eraikitzen direneko eremua.

Industrialdea, industriagun industriagunea ea

• Ingurukoa baino beherago dagoen eremu sakona.

Sakonunea

• Errepideetan, gidari gidari eta bidaiariei mota askotako zerbitzuak, zerbitzuak, erregai-horniketa erregai-horniketa bereziki, eskaintzen dien i nstalazio-multz nstalazio-multzoa. oa. 3

Zerbitzugunea

Osatu esaldiak aurreko ariketako hitz atzizkidunak erabiliz.

• Mus txapelketa auzoko gazteriaren biltokian biltokian egingo egingo da. • Elizaren gibelaldean gibelaldean pagadi pagadi zoragarria dago. • Euskaltegira joan joan ziren nagusitan nagusitan euskara euskara ikastera. • Euskararen behatokia behatokia oso oso erabilia da. • Arin aurkitu zuten euren ezkutalekua . • Bidaia luzeetan gustuko du zerbitzugunean zerbitzugunean atseden atseden hartzea. K A N U Z T N A R E

• Herrialde Herrialde horretan horretan bizitzea gustatuko litzaieke. • Industrialde Industrialde garrantzitsua garrantzitsua dago Gipuzkoan. • Oso ezaguna da okindegi okindegi hori hori labealdi asko egiten dituelako. • Elur azpiko sakonunea sakonunea beldurgarria beldurgarria zen.



EGIZU 2






421

3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2



5

• Biltokia

bilgunea, …

• Arasa

tresnategia, baxerategia, ontzitegia, …

• Auzoa

auzotegia, auzunea, …

• Kartzela

presondegia, …

• Txerrikorta

txerritegia, txerritokia, urdandegia, …

• Juzgatua

epaitegia, auzitegia, …

• Txakurtegia

txakurtokia

• Aitorlekua

aitortegia, …

• Topalekua

topagunea, elkargunea, …

• Garbilekua

garbitegia, garbitokia,…

Aukeratu erantzun zuzena. • Bihurrune/ Bihurgune arriskutsuak Bihurgune arriskutsuak daude errepide horietan. • Mahasti /mahasleku horretan horretan mahatsondo mahatsondo ederrak dituzte. dituzte. • Plano horretako sarruneetan/ sarguneetan harea sarguneetan harea dago. • Ardiak itzaluneetan/ itzalguneetan babesten itzalguneetan babesten dira. • Ganadukorta/ Ganadutegi hori Ganadutegi hori oso ospetsua da zezenketa munduan. • Arrain-haztegietan Arrain-haztegietan /haztelekuetan erosten dute dute arraina. • Liburu guztiak apalategian /ontzitegian zeuden. zeuden. • Negutegiko /Neguteko piperrak piperrak ez daude daude hain txarrak. • Apaiztegian /Apaizlekuan ikasi arren, gaur egun ez da apaiza. apaiza. • Kafetoki/ Kafetegi horretako Kafetegi horretako zerbitzariak oso kafe ona egiten du.

6

Idatzi ondoko atzizkiekin gogoratzen dituzun hitzak: • -t/degia kiroldegia, ikastegia, txakurtegia, apalategia, ontzitegia, arrandegia, ardandegia, harategia, okindegia, apaiztegia, … • (g)unea berdegunea, txikigunea, industriagunea, hirigunea, herrigunea, zerbitzugunea, bihurgunea, sargunea, soilgunea, sakonunea, auzunea, … • -aldea goialdea, gibelaldea, arratsaldea, hegoaldea, ekialdea, mendialdea, kostaldea, goizaldea, lurraldea, herrialdea, lurraldea, mugaldea, negualdea, industrialdea, … • -d/ti pagadia, hariztia, arboladia, zuhaiztia, artadia, lizardia, euskaltzaindia, pinudia, ezkurdia, gorostidia, mahastia,… • -toki igeritokia, txerritokia, jantokia, bizitokia, behitokia, oilotokia, behatokia, dantzatokia, jolastokia, biltokia, …

422






3 1

ARIKETATEGIA 47. FITXA: ATZIZKIAK. JARDUERA EDO MOLDEA

Lotu hitzak definizioekin. • algara

b a. ostiko eginez, ostikoz jo.

• portaera

e b algara eginez.

• hizkera

g c bereziki naturaz gaindiko edo erlijiozko gauzak sinestearen ekintza.

• sineskera

c d era mingarrian.

• legalki

h e portatzeko modua.

• txarto • ostikoka

2

EGIZU 2

j

f profesional mailan

a g pertsona edo giza talde baten hitz egiteko modua.

• profesionalki f

h legez, legearen arabera

• maisukiro

i

i maisuki, maisutasune maisutasunezz

• mingarriro

d j gaizki, era txarrean

Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz. • Gure aitaita zenak sineskera sineskera guztiei guztiei zor zaiela begirunea esaten zuen. • Maisukiro Maisukiro erakusten erakusten du dakien guztia. • Ostikoka Ostikoka aritzen aritzen bazarete, azkenean ez zarete gehiagotan etorriko. • Profesionalki Profesionalki trebetasun trebetasun asko ditu jorratuta. • Hizkera Hizkera berezia berezia erabiltzen zuen kasu horietan. • Txarto Txarto tratatzen tratatzen zituen bere gustukoak ez zirenak. • Beti egoten ziren algaraka , pozik eta dantzan. • Portaera Portaera berezia berezia erakusten zuen bere aurrean. • Mingarriro Mingarriro egiten egiten zion berba konbentzitzearren. konbentzitzearren. • Legalki jokatzen jokatzen du bere negozio guztietan. guztietan.

3

Erantsi hitz hauei atzizkiak jarduera edo moldea adierazteko. • zantar

zantarki, zantarto

• sozial

sozialki

• leun

leunki

• orro

orroka

• barre

barreka

• ohargarri

ohargarriro

• prestatu

prestaera

• gain

gainezka

• egon

egoera

• txutxumutxu

txutxumutxuka




K A N U Z T N A R E



423

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Asmatu esaldiak hitz hauek erabiliz ( Erantzun askea ): ): • zeharo

• txistuka

• geldiro

• zatarki

• prestaera

• biziera

• samurki

• burlaka

• gaiztoto

• ongi

5 Jarri hitz hauen sinonimoak sinonimoak jarduera edo moldea adierazten duten atzizkidun atzizkidun berbak erabiliz.

• gaiztakeriaz

maltzurki

• adeitasunez

adeitsuki

• pikotxean

kokoriko

• kili-kolo

koloka

• puztarka

ostikoka

• jokabide

424

jokaera, portaera

• arineketan

presaka, korrika

• gogorki

saminki, garrazki

• bizimodu

biziera

• fede

sineskera






3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak (lekuzkoak: -tegi, -toki, (g) une,-alde) • (Erre) Erretegi Erretegi horretan horretan bazkaldu genuen aurreko batean. • (Kosta) Kostaldean Kostaldean oso oso zaila da pisurik aurkitzea udan. • Kanposantuko (hezur) hezurtegian hezurtegian aurkitu aurkitu zituzten gurutze guztiak. • Denon (topatu) topagunea topagunea txokoa txokoa izan zitekeela pentsatu genuen. • (Mendi) Mendialdean Mendialdean bizi bizi ohi dira artzainak uda partean Aralarren. • (Kultura) Kulturgune bateko bazkide egin nintzen aurrekoan. • Ikasgelako (eseki) esekitokian jarri jarri behar izan genituen genituen arropa guztiak. • (Itzal) Itzalguneak Itzalguneak aprobetxatzen aprobetxatzen zituen arnasa hartzeko. • Gamizko (bildu) biltoki biltoki batean batean gorde zituzten lasterketan jarritako gurpil guztiak. • (Hustu) Hutsuneak betetzea oso gustuko dut.

2

Erabil itzazu jarduera edo moldea adierazten duten atzizkiak definizioak emateko (-ki, -ka,- (k) era, -to, -do). • Modu edo era sakonean egin. sakonki • Gauzak prestatzeko era edo modua. prestaera • Saltoka, jauziak eginez. jauzika • Gairen bati buruz egiten den hitz lauzko idazlana eta gehienetan laburra. saiakera • Adeitasunez Adeitasunez,, errespetuz. adeitsuki • Hitz egitean edo mintzatzean gizabanakoak eduki ohi duen era berezia. hizkera • Borrokan, errietan, eztabaidatzen eztabaidatzen.. mokoka • Bizitzeko era edo modua. biziera • Era garbian, garbiki. garbiro • Era zatarrean. zatarki

3

Aurreko ariketan erabilitako hitzak erabiliz bete hutsuneak. • Zatarki jokatu jokatu zuten berarekin hori gertatu gertatu zenean. • Horrelakoetarako ez da behar izaten prestaera prestaera berezirik. berezirik. • Lehenengo momentutik adeitsuki adeitsuki tratatu tratatu gintuzten. • Oso ondo ulertu zuen dena, garbiro garbiro hitz hitz egin nion-eta. • Denen biziera biziera ezagutu ezagutu nahian galdezka ari da. • Buhame euskaldunek oso hizkera hizkera berezia berezia dute. • Egunero mokoka mokoka egoten egoten dira, txakurra eta katua bezalaxe. K A N U Z T N A R E

• Sakonki Sakonki aztertu aztertu beharko genituzke kontu horiek. • Eleberri eta olerkiez gain saiakerak saiakerak ere ere idazten ditu. • Animalia batzuk korrika eta jauzika jauzika ibiltzen ibiltzen dira.






425

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Erantzun galderei atzizkidun hitzak erabiliz (materiala, gaia edo tresnak) • Nola esaten zaio ahatearen haragiari? • Ahatekia • Zer da zerbait amaitu ondoren nahiz erabili ondoren geratzen dena? • Hondakina • Arineketan ibiltzeari nola esaten zaio beste modu batean? • Korrika • Nola esaten diogu gai garden, gogor eta hauskorrari? • Beirakia • Suabe edo leun-leun egiten duena, nola egiten du • Leunki • Eskatzearen ekintzari nola esaten diogu? • Eskaria • Egunero idazten denari nola esaten zaio? • Egunkaria

5

6

Idatzi hitz hauen sinonimo atzizkidunak (-gailu,-ro, -ro, -ki,-era, -ki, -kin..) • guztiz

zeharo

• lasterka

korrika, arinki

• ikuzgarria

garbikaria

• apaizetxe

apaiztegia

• irekitzekoa

irekigailua

• ahoskatzea

ahoskera, ebakiera.

• ezkutuan

ezkutuki, isil-ostuka

• jeinua

izaera

Ondoko atzizkiak erabiliz idatzi gogoratzen dituzun hitzak. • -TEGIA apalategia, ontzitegia, kiroldegia, harategia, arrandegia, okindegia, ikastegia, biltegia, arautegia, … • -KINA eraikina, hondakina, soberakina, aurrerakina, harrapakina, sendakina, luzakina, … • - (K) ERA ezaguera, prestaera, kokaera, igertuera, piztuera, estuera, zabalera, sarrera, kurduera, gelduera, hizkera, … • LEKU jolaslekua, pilotalekua, pilotalekua, geralekua, eserlekua, eserlekua, ikerlekua, aitorlekua, aitorlekua, etzalekua, etzalekua, dantzalekua, prestalekua, festalekua, topalekua, … • -GURA logura, botagura, txizagura, handigura, negargura, bereizgura, lausengugura, ikasgura, jolasgura, jakingura, … • -KA … jauzika, txaloka, korrika, korrika, lasterka, arinka, arinka, kolpeka, atalka, zatika, noizbehinka, noizbehinka, aldizka, orroka, orroka, oihuka, …

426






3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


1 Jarri zerrenda berean esanahi esanahi bera duten atzizkiak. atzizkiak.

-ki

• JARDUERA

-kin

-to

-era - gune -ka -toki -tegi -ro - degi - kailu -kera - une

-ki

-gi

- gale

-leku

-gura

-ka -gailu -ailu -alde -nahi

LEKUA

MATERIALA

TRESNA

GAUZA

JOERA

-to

-gune

-ki

-gailu

-kin

-ro

-toki

-kailu

-gale

-era

-tegi

-ailu

-nahi

-kera

-degi

-ka

-une

-ki

-alde

-gura

-gi 2 Jarri hitz hauen sinonimoak sinonimoak lekuzko atzizkiak atzizkiak erabiliz.

• kolonia

udalekua

• auzotegia

• erakusleihoa

auzunea

• sorterria

erakustegia

sorlekua

• lantegia

lantokia, lanlekua

• lekaimetxea

• meatzea • talaia

serorategia

meategia

gaindegia

• janlekua • despentsa 3

jantokia, jantegia

jakitokia

Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz.

• Oso ondo daki horrek gure etxeko etxeko jakitokia jakitokia non non dagoen. • Udaro joaten dira lagunekin udalekuetara . • Lantoki Lantoki horretan horretan inork ez du fitxatzen. • Gaindegira Gaindegira heldu heldu zirenean izerdi batean zeuden. • Serorategi Serorategi horretara horretara joan ziren hamahiru arrautza eramatera. • Ez dakit zein den bere sorlekua sorlekua baina baina errumanieraz hitz egiten duela uste dut.

K A N U Z T N A R E

• Bilduma horiek guztiak erakustegietan erakustegietan egon egon ziren denbora luzean. • Auzune Auzune horretan horretan etorkin asko bizi dira gaur egun. • Meategiak Meategiak omen omen zeuden lehen; horregatik du Arrago izena. • Jatetxe horretako jantokian horretako jantokian hirurehun hirurehun lagun sartzen direla entzun dut. 

EGIZU 2






427

3 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu erantzun zuzena. • x Jauzika ibiltzen denez gero, herrena dela ematen du. •

Jauziki ibiltzen denez gero, herrena dela ematen du.

•

Denok polito genbiltzan oso labankor zegoelako.

• x Denok poliki genbiltzan oso labankor zegoelako. •

Izotzkailu horretan ezin zen arrainik gorde ez baitzebilen ondo.

• x Izozkailu horretan ezin zen arrainik gorde ez baitzebilen ondo. • x Aurpegiera ikusita atzerritarra zela esan zitekeen. •

Aurpegikera ikusit atzerritarra zela esan zitekeen.

• x Polito bazkaldu genuen zuon ezkontza egunean. •

Politoki bazkaldu genuen zuon ezkontza egunean.

• x Ez zuten han etxerik erosi, ez baitzegoen berdegunerik. •

Ez zuten han etxerik erosi, ez baitzegoen berdeunerik.

• x Bera bezalako handinahiak ez zituen batere gustuko. •

Bera bezalako handigaleak ez zituen batere gustuko.

•

Eraiki ikusgarriak bisitatu genituen iazko bidaia hartan.

• x Eraikin ikusgarriak bisitatu genituen iazko bidaia hartan. 5 Sortu hitzak landutako atzizkiak erantsiz.

6

• lan

lantokia, lantegia, lanlekua, …

• etorri

etorkizun, etorkina, etorkia, …

• oihu

oihuka, …

• on

ongailua, ongi, …

• garbi

garbikaria, garbigailua, garbitokia, garbitegia, garbilekua, …

• polit

polito, poliki, …

• pago

pagadia, pagokia, …

• igeri

igeritokia, igerilekua, igerika, …

• hondatu

hondagailua, hondakina, hondakindegia, …

Lotu definizioak aurreko ariketan agertutako hitzekin. • Igerian ibili. igerika • Pagoaren egurra. pagokia • Hondakinak botatzen diren lekua, normalean bizilekuetatik urrun. hondakindegia • Gehienetan lan arazoak direla eta, berea ez den nazio edo herrira bizitzera joaten dena. etorkina • Ondo, ederto, ederki. ongi • Arropa garbitzeko erabiltzen den tresna automatikoa. garbigailua • Garrasi batean, oihu batean. oihuka

428






3 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak lekuzko atzizkiak erabiliz.

• Oso (haritz) harizti harizti ederra ederra dago horren etxe ondoan. • (Zerbitzu) Zerbitzugune horietan denetik topa zenezake. • (Urdai) Urdaitegi Urdaitegi eta eta (haragi) harategia jarri jarri zituzten herri herri horretan. • Idiak (probatu) probalekuetan probalekuetan baino baino ez ditut ikusi. • Sahatsak dauden lekuei sahastiak sahastiak esaten esaten diete. • (Ganadu) Ganadutegi horretatik atera omen zen azken zezena. • (Bular) Bularraldean Bularraldean koskor koskor arraro bat atera zitzaion. • Aktoreek (antzeztu) antzezlekua antzezlekua ezagutu ezagutu zutenean lasaiago geratu ziren. • (Negu) Negualdean Negualdean askotan askotan erretiratzen zen bere herrira. • (Inguru) Ingurune zoragarri horretan oso erraza da zoriontsu izatea. 2


•

Plater gozoak prestatzeko onkin bereziak erabiltzen zituen.

• x Plater gozoak prestatzeko ongailu bereziak erabiltzen zituen. •

Horiek etorkizun handia izango dute lanbide horretan.

• x Horiek etorkin handia izango dute lanbide horretan. • x Bart ahatekia afaldu genuen lagunekin etxean. •

Bart ahatekina afaldu genuen lagunekin etxean.

• x Hilabetekaria erosi genuenez, informazio osoa genuen. •

Hilabeteria erosi genuenez, informazio osoa genuen.

• x Hango larrukiak oso gustuko zituen eta erosi egin zituen. •

Hango larrukinak oso gustuko zituen eta erosi egin zituen.

•

Orban hori kentzeko oso garbikin berezia erabili zuen.

• x Orban hori kentzeko oso garbikari berezia erabili zuen. • x Gu bezalako handinahiak ez omen ditu gustuko. •

Gu bezalako handigaleak ez omen ditu gustuko.

• x Barregurari eutsi ezinik egon zen hitzaldiak iraun zuen bitartean. •

Barregaleari eutsi ezinik egon zen hitzaldiak iraun zuen bitartean.

• x Poliki-poliki lagundu genien ekartzen gauza guztiak. •

Polito-polito lagundu genien ekartzen gauza guztiak.

•

Hori ikustean onki zekien zertaz ari ginen aurrekoan.

K A N U Z T N A R E

• x Hori ikustean ongi zekien zertaz ari ginen aurrekoan.



EGIZU 2






429

3 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak laukiko hitzekin, egoki deklinatuz. • Sarkinak Sarkinak zeudenez zeudenez ez genuen ezer esan, badaezpada. • Eszenatokira Eszenatokira heldu heldu zirenean oso urduri zeuden.

erantzukizun

• Beti egoten da hondatuta horko fotokopiagailua .

fotokopiagailu

• Dena egiten du instintiboki instintiboki ez ez du ezer ikasi. • Erdigunean Erdigunean egoten egoten dira normalean udaletxeak. • Apalategiko Apalategiko liburu liburu guztiak jauzi ziren danbatekoaren ostean. • Igarkizunak Igarkizunak asmatzea asmatzea asko gustatzen zitzaion.

5

erdigune

• Lanbide horretan oso erantzukizun erantzukizun handia handia du Lukenek. • Gustatzen ez bazaie ere, jantokian ere, jantokian bazkaltzen bazkaltzen dute egunero.

4

apalategi

instintiboki sarkin igarkizun eszenatoki jantoki

Erantsi hurrengo hitzei ahal diren atzizki guztiak. • izan

izaera, …

• ona

ongailua, ongi, …

• jantzi

janzkera, jantzitegia, …

• pentsatu

pentsakizun,, … pentsakizun

• negar

negargura, negargalea, …

• gauza

gauzaki, …

• polita

poliki, polito, …

• itsasoa

itsaski, itsasaldea, …

• ogia

okindegia, …

• handi

handinahia, handigura, …

Aurreko ariketako hitzak erabiliz hurrengo hutsuneak bete. • Pentsakizun Pentsakizun hori hori nerabilen buruan ikusi zintudanean zintudanean.. • Ongi Ongi daki daki horrek zer egin emaitzak hobetzeko. • Ez zen apala, handigura handigura baino. baino. • Itsasaldean Itsasaldean etxetxo etxetxo bat izatea nori ez litzaioke gustatuko? • Negargura Negargura ematen ematen zidan hainbeste tipula txikitzeak. • Oso janzkera Oso janzkera berezia berezia du mutil horrek. • Izaerak Izaerak ere ere badu zerikusia lana aurkitzeko orduan. • Okindegiko Okindegiko langilea langilea erre egin zen labean eskua sartuz. • Makina bat gauzaki gauzaki gordetzen gordetzen dituzte biltegi horretan. • Poliki Poliki azaldu azaldu genizkien eman beharreko pauso guztiak.


430

• Barre batean • Era leunean • Eraikuntza • Geroa • Gainaldea • Hondarra • Igeritokia

• Igotzea

barreka leunki eraikina etorkizuna estalkia hondakina igerilekua

igoera






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

51. FITXA: JOSKERA

Erantzun honako galderoi (galdegaia): • Zergatik esan zenidan hori? (nahi nuen)

Nahi nuelako esan nizun hori. • Nora eramango dituzue lagun horiek egun-pasa? (Aralar aldea)

Aralar aldera eramango ditugu lagun horiek egun-pasa. • Norekin hitz egingo duzue gero horretaz? (zuon gurasoak)

Zuen gurasoekin hitz egingo dugu gero horretaz. • Zer daukazu esku horretan jarrita? (tatuajea) jarrita esku honetan. Tatuaje bat daukat jarrita

• Non jarri dituzte betaurrekoak? (mahai gaina)

Mahai gainean jarri dituzte betaurrekoak. • Nondik atera dituzue argazki horiek? (kutxa zahar bat)

Kutxa zahar batetik atera ditugu argazki hauek • Zer esan diozu gaur jendeari ikasgelan sartzean? (egun on) jendeari gaur ikasgelan sartzean. sartzean. Egun on esan diot jendeari

• Norako trena hartuko duzue horren goiz? (Bilbora)

Bilborakoa/Bilbora Bilborakoa/Bil bora doan trena hartuko dugu horren goiz. • Zerk ez dizu beldurrik ematen? (ezer ez)

Ezerk ez dit beldurrik ematen. • Nork esan dizue berandu etortzeko? (atezaina) Atezainek esan digute berandu etortzeko. 2

Erantzun galdera hauei: • Badakizu zer sartuko den? (bai) Bai, badakit zer sartuko den.

• Baduzu giltzarik? (ez) Ez, ez daukat giltzarik

• Ikusi (al) duzu nire arkatz berria? (bai) Bai, ikusi dut zure arkatz berria.

• Baduzue berakatzik? (ez) Ez, ez daukagu berakatzik.

• Badakizue berakatza zer den? (bai) Bai, badakigu berakatza zer den, baratxuria. 3

Erantzun galdera hauei (Erantzun askea ) • Zein duzue nahiago, krokodiloa ala iguana? Iguana nahiago dugu.

• Erosi dituzu ala ez? K A N U Z T N A R E

Bai, erosi ditut.

• Non nahi dituzu oporrak igaro, Kanarietan ala Finlandian? Finlandian igaro nahi ditut.






431

4 4

5

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

51. FITXA: JOSKERA

Berridatzi harridurazko esaldi hauek: • Hori gezurra esan didazuena!

A zer nolako gezurra esan didazuen!

• Horixe erosiko didazula!

Erosiko ez didazu bada!

• Eskerrak etorri zareten!

Eskerrak etorri zaretela!

• Batek daki norekin hitz egin duen!

Auskalo norekin hitz egin duen!

• Nahiago nuke berandu egingo balitzaigu!

Berandu egingo ahal zaigu!

• Hori mutil galanta!

Bai galanta mutila!

• Zeinen kamiseta dotorea erosi duzun!

Bai kamiseta dotorea erosi duzula!

• Belarrondoko itzela eman zidan!

Hura belarrondokoa eman zidana!

• Kokolo alaena!

Kokoloa halakoa!

• Hara nor etorri zaidan niri agiraka!

Begira nor etorri zaidan niri agiraka!

Berridatzi perpaus erlatibo hauek aditz jokatua erabiliz: • Lehengoan guk erositako ordenagailua ez dabil batere ondo. Lehengoan erosi genuen ordenagailua ez dabil batere ondo. • Nik zuei utzitako erlojua oraindik ez didazue bueltatu. Nik zuei utzi nizuen erlojua oraindik ez didazue bueltatu. • Zer esango diezue haiek lapurtutako mugikorragatik? Zer esango diezue (haiek) lapurtu duten mugikorragatik? • Interneten zuek aurkitutako informazioa ez da guztiz baliagarria. Interneten zuek aurkitu duzuen/zenuten informazioa ez da guztiz baliagarria. • Ikasle horiek jasandako tratua salatzekoa zen. Ikasle horiek jasan jasan zuten tratua salatzekoa zen. • Saretik kopiaturiko irudiak oso delikatuak ziren. Saretik kopiatu zenituzten irudiak oso delikatuak ziren. • Sherpek aldean eramandako motxilek hirurogei kilo zuten. Sherpek aldean eraman/eramaten zituzten motxilek hirurogei kilo zuten • Aldizkari horretan Anerrek irakurritako artikulua oso luzea zen. Aldizkari horretan Anerrek irakurri zuen artikulua oso luzea zen. • Zuek Plentziara eramandako neska atzerritarra zen. Zuek Plentziara eraman zenuten neska atzerritarra zen. • Gure institutuan ikasleek prestatutakoa guztiz interesgarria da. Gure institutuan ikasleek prestatu dutena/zutena guztiz interesgarria da.

432

 EGIZU

2






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

52. FITXA: JOSKERA. ELKARTUAK. JUNTADURA JUNTADURA

Lotu ondorengo perpausak, baita… ere, ezta... ere juntagailuak erabiliz. • Azkoitikoak egoki jotzen du pilota eta Azpeitikoak ere bai. Azkoitikoak egoki jotzen du pilota, baita Azpeitikoak ere. • Guk astrapala ederra egin genuen eta zuok ere bai. Guk astrapala ederra egin genuen, baita zuok ere. • Umea arrantza batean zegoen negarrez. Ama ere bai. Umea arrantza batean zegoen negarrez, baita ama ere. • Lehenengo errenkadan dago zure emaitza eta Ikerrena ere bai. Lehenengo errenkadan dago zure emaitza, baita Ikerrena ere. • Trinkili-tronkolo dabiltza pailazoak umeekin. Gurasoekin ere horrela dabiltza. Trinkili-tronkolo dabiltza pailazoak umeekin, baita gurasoekin ere. • Labatxirriak entzuten dira iluntzean eta egunez ere bai. Labatxirriak entzuten dira iluntzean, baita egunez ere. • Gibelandia da eta alferra ere bai. Gibelandia da, baita alferra ere. • Gozokiak oso gustuko ditugu eta barazkiak ere bai. Gozokiak oso gustuko ditugu, baita barazkiak ere. • Gure aitona behargin fina zen. Amama ere oso fina zen. Gure aitona behargin fina zen, baita amama ere.

2

Lotu perpausak «eta» juntagailua erabiliz. • Guk Kresala irakurriko dugu. Zuek Garoa irakurriko duzue. Guk Kresala eta zuek Garoa i rakurriko duzue. • Nota txarrek negarra eragiten die. Nota txarrek barrea eragiten die. Nota txarrek negarra eta barrea eragiten dizkie. • Later txingorra izango duzue. Laster euria izango duzue. Laster txingorra eta euria izango dituzue. • Burruntzali bat indaba jaten du egunero. Hiru arrautza jaten ditu egunero. Burruntzali bat indaba eta hiru arrautza jaten ditu egunero. • Guri gatzatua gustatzen zaigu. Zuei etxeko gazta gustatzen zaizue. Guri gatzatua gustatzen zaigu eta zuei etxeko gazta gustatzen zaizue. • Gabonetako kantak ikasi zituen eskolan. Bestelako kantak ikasi zituen eskolan. Gabonetako kantak eta bestelakoak ikasi zituen eskolan. • Zuzentasuna garrantzitsua da. Koherentzia garrantzitsua da.. Zuzentasuna Zuzentasun a eta koherentzia garrantzitsuak dira. • Bi pakete azukre nahi zituen. Koka-kolak nahi zituen. Bi pakete azukre eta Koka-kolak nahi zituen. • Buenos Aires ezagutzen dut. Panama ezagutzen dut.

K A N U Z T N A R E

Buenos Aires eta Panama ezagutzen ditut.






433

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

52. FITXA: JOSKERA. ELKARTUAK. JUNTADURA JUNTADURA

Lotu perpausak dagozkien hautakaritzako juntagailuak erabiliz: • Kili-kolo dabil, bihar edo edo etzi etzi medikuarenera joan beharko du. • Hango haiek larra-behiak ala ala behorrak behorrak dira? • Kafearekin batera purua ala ala zigarroa zigarroa gustatzen zaio gure aitaitari? • Gure amamak orain laurogei edo edo laurogeita laurogeita bat urte izango ditu. • Patinetez ala ala oinez, oinez, nola nahiago duzu joan? • Edo Edo dantzalekura dantzalekura edo edo zinera, zinera, aukera handirik ez daukagu. • Nola zeuden, denok batera ala ala sakabanatuta? sakabanatuta? • Ez dakit Txomin Agirre ala ala Etxeitarena Etxeitarena den «Auñamendiko lorea». • Horiek putreak ala ala arranoak arranoak dira?

4

Zuzendu zuzenak ez diren perpausak. • Prakerrea eta desatsegina ere bai bada. Prakerrea eta desatsegina ere bada. • Behi ernaria erosi du osabak azokan eta zezena ere. Behi ernaria erosi du osabak azokan eta zezena ere bai. • Honezkero hogei fitxa edo egingo zenituzten, ezta? Ondo dago • Ez dakigu noraino helduko zen, Lezamarantz ala.. Ez dakigu noraino helduko zen, Lezamarantz edo. • Gehienetan borondatetsua da, baita arduratsua ere. Ondo dago • Zer? Negarrez, edo? Zer? Negarrez, ala? • Dagoeneko hamabi edo hamahiru urte izango dituzte bikiek. Ondo dago • Ez du hori gustuko, ezta ere horko beste hori. Ez du hori gustuko, ezta horko beste hori ere. • Haiek oso ondo egiten dute dantza eta abestu ere. Haiek oso ondo egiten dute dantza eta abestu ere bai.

5

Lotu ondoko perpausak, aurkaritzako juntagailuak erabiliz. • Kisketa hotsak iratzarri nau, baina baina ez ez omen da inor etorri gurera. • Etxekonekoak ez ezik auzoko ezik auzoko guztiak ere horren jakitun daude. • Niri ahaztu egin zait; zuk, ostera/ordea , denak ekarri dituzu. • Ate hark kateak ditu; gureak, ostera/ordea , egurra baino ez du. • Jolastu bai, baina baina ikasi ikasi ere asko egiten du Irunek. • Guk ez genituen aulkiak zenbatu, mahaiak baino/baizik . • Jakana ez ezik , alferra ere bada. • Soloa jori daukagu aurton; auzokoak, auzokoak, ordea/ostera ordea/ostera ez ez du ezer erein. • Euskarazko berba mordoa ikasi genuen baina , ez ditugu erabiltzen normalean.

434






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu perpausak juntagailu banakariak banakariak (zein, nahiz, batetik, ez) erabiliz. • Guri dagokigu gurera zein zein haien haien etxera eramatea. • Ez Ez txakurrik, txakurrik, ez ez katurik, katurik, ez zaizkio animaliak gustatzen. • Bai Bai hemen, hemen, bai bai han, han, berdin-berdin gertatzen da. • Batetik Batetik lagunak, lagunak, bestetik bestetik familiakoak, familiakoak, ez dago inoiz bakarrik. • Nahiz Nahiz elur elur bustia, nahiz nahiz elur elur hautsa, beti etortzeko prest egoten zarete. • Batean zein zein bestean, bestean, ia beti topako duzu norbait laguntzeko. • Ezkondu nahiz/zein nahiz/zein ez, ez, guk bazkari ederra egingo dugu elkarrekin. • Bai Bai amak, amak, bai bai amamak, amamak, biek ondotxo dakite nora jo horrelako kasuetan. • Barazki biak gustatzen zaizkit, espinakak zein zein ziazerbak. ziazerbak. • Ez Ez umerik, umerik, ez ez gurasorik, gurasorik, inor ez zen agertu aurreko eguneko emanaldian.

2

Zuzendu oker dauden esaldiak. • Ajea izan zein ez, lanera joan beharko duzue bihar. Ondo dago • Ez dituzte denak jarri hemen, baino han. Ez dituzte denak hemen jarri, han baino. • Hirurehun edo laurehun ardi ditu artzain horrek. Ondo dago • Nahiz horiek zein besteek, denek balio digute. Nahiz horiek nahiz besteek/horiek zein besteek • Gurera etorri zein beste baten etxera, ederto pasatuko dugu. Ondo dago • Ez dakizue nor etorriko zaigun, edo? Ez dakizue nor etorriko zaigun, ala? • Horrelakoak gertatzen dira, bai herrian zein hirian. Horrelakoak gertatzen dira, bai herrian bai hirian/herrian zein hirian. • Ez digute gozokirik ekarri, baizik barazkiak. Ez digute gozokirik ekarri, barazkiak baizik. • Zuen lagun horrek tabakoa zein landareak erretzen ditu. Ondo dago • Ez dira udaletxeko bulegoan elkartu, taberna batean baino. Ondo dago

3

Bete hutsuneak banakariak erabiliz. • Burdin Aroaz zein zein Brontzearen Brontzearen Aroaz idatzi dezakezue. nahiz • Liburu horiek ez dira historiari buruzkoak arteari buruzkoak baino . baizik • Bai Bai bertikalki, bertikalki, bai bai horizontalki horizontalki egin zenezakete irudi hori. • Egindako eskemak ez ezik , laburpenak ere erabil ditzakegu.

K A N U Z T N A R E

• Ez genuen zuregatik ekarri, beragatik baino/baizik . • Gogoan izan ahozko zein zein idatzizko idatzizko azalpena egiteko eskema beharrezkoa duzula. nahiz • Guk dena genekien; haiek, barriz , ezer ez. ostera, ordea • Haiek zez ziguten ezer esan, ezta ezta guk guk ere . • Ez ziren andoaindarrak andoaindarrak,, bilbotarrak baino/baizik






435

4 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak parentesien artekoak erabiliz. • Begiak bustita zein negarrez, nahi duzun bezala esan. (nahiz) Begiak bustita nahiz negarrez, nahi duzun bezala esan. • Guk begi-belarri egon behar izan genuen; zu, ordea, ez zinen ezertaz jabetu. (ostera) Guk begi-belarri egon behar izan genuen, zu, ostera , ez zinen ezertaz jabetu. • Bazkaria nahiz afaria, otordu guztiak oso txarto egiten ditu. (zein) Bazkaria zein afaria, otordu guztiak oso txarto egiten ditu. • Ez zituzten haziak aurkitu, sasiak baino. (baizik) Ez zituzten haziak aurkitu, sasiak baizik . • Horiek edonon aurki zenitzake, Lapurdin zein Nafarroan. (nahiz) Horiek edonon aurki zenitzake, Lapurdin nahiz Nafarroan. • Neolitoan abeltzaintzan nahiz nekazaritzan aritzen ziren. (bai) Neolitoan bai abeltzaintzan, bai nekazaritzan aritzen ziren. • Mesolitoan gizakia ez zen biltzaile hutsa ekoizlea baizik. (baino) Mesolitoan gizakia ez zen biltzaile hutsa ekoizlea baino . • Edonon utz genitzake liburuak apaletan nahiz tiraderetan. (zein) Edonon utz genitzake liburuak apaletan zein tiraderetan. • Ez genituen liburuak azpimarratzen koadernoak baino. (baizik) Ez genituen liburuak azpimarratzen koadernoak baizik .

5

Markatu esaldi zuzena. • x Gurean ez zegoen txakurrik, katua baino. •

Gurean ez zegoen txakurrik, baino katua.

• x Ez ardorik, ez sagardorik, ez zuten ezer ere edan. •

Ez ardorik eta ez sagardorik, ez zuten ezer ere edan.

•

Mikel gurekin etorriko da eta Ane ere.

• x Mikel gurekin etorriko da eta Ane ere bai. • x Horretan zein beste honetan, berdin dio non sartzen duzun. •

Zein horretan beste honetan, berdin dio non sartzen duzun.

•

Haiek ez zuten ezer ere ez aipatu horretaz.

• x Haiek ez zuten ezer ere aipatu horretaz. •

Nahiz pinakotekan zein ikastetxean leku onean egongo da.

• x Nahiz pinakotekan nahiz ikastetxean leku onean egongo da. • x Gureek ez dute horrelakorik jaten; zuenek, ostera, edozer. •

Gureek ez dute horrelakorik jaten; zuenek, edozer, ostera.

• x Irunek ez ezik beste guztiek sardina zaharra jango dute. •

436

Irunek ezik beste guztiek sardina zaharra jango dute.






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi perpausak zehar estiloan jarriz. • «Arrano bat ikusi dut gaur goizean» – esan du Alexek. Gaur goizean arrano bat ikusi duela esan du Alexek. • «Badakizkigu azterketako galderak» – esan dute lagunek. Azterketako galderak badakizkitela esan dute lagunek. • «Ez gara Txindokira igoko bihar» – esan digu Ikerrek. Bihar ez direla Txindokira igoko esan digu Ikerrek • Zer gertatzen zaizue? – galdetu du Anderrek. Anderrek (ea) zer gertatzen zaigun galdetu du. • Nork du bizimodu hobea? – galdetu zigun Irunek Irunek nork zuen/duen bizimodu hobea galdetu zigun. • Ondo dakizue zer egin. Hori esan dute. Ondo dakigula zer egin esan dute. • Zer ordu da?- galdetu didate Ea zer ordu den galdetu didate • Amaiak badakizki biderketa taulak. Rakelek esan du. Rakelek Amaiak biderketa taulak badakizkiela esan du. • «Ez zait jertse gorria gustatzen» – esan du Izarok. Izarok ez zaiola jertse gorria gustatzen esan du. • «Jantzi itzazu botak behingoz» – esan dio amak. Behingoz botak janzteko esan dio amak.

2

Markatu esaldi zuzena. • x Ez dakigu nongoa den ilehori hori. •

Ez dakigu nongoa dela ilehori hori.

• x Guk hemen dauzkagula uste dut. •

Guk hemen dauzkagunik uste dut.

• x Bederatzietan altxatuko den galdetu diogu. •

Bederatzietan altxatuko dela galdetu diogu.

•

Etorriko bada ez dizut itaundu.

• x Etorriko den ez dizut itaundu. • x Laurogei lagunekin etorriko zenik ez zuen esan. •

Laurogei lagunekin etorriko zen ez zuen esan.

• x Ehun urte bete zituen galdetu genion. •

Ehun urte bete zituela galdetu genion.

• x Berandu ez ailegatzeko esan genien. •

Berandu ez ailegatzea esan genien.

•

Ez dakizue zein polita geratu zaio!

• x Ez dakizue zein polita geratu zaion! • x Nongoa den ez didazue esan behar. •

Nongoa da ez didazue esan behar.

•

Ea goian elurrik badago galdetu didate.

K A N U Z T N A R E

• x Ea goian elurrik dagoen galdetu didate. • x Entzun dugu aurten kafea ere oso garesti dagoela. •

Entzun dugu aurten kafea ere oso garesti dago.






437

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bukatu elkarrizketatxoak adibideari jarraiki. Adibidea:

–Zer esan du? –Barkatu? –Ea zer esan duen.

• –Zoaz kalera. –Zer esan duzu?

–Kalera joateko.

• –Utzi bakean! –Zer?

–Bakean uzteko.

• –Zer duzu? –Ea zer duzun.

–Nola? • –Nora zoazte?

–Ea nora zoazten.

–Ez da entzuten! • –Berandu da.

–Berandu dela.

–Zer? • –Hemen dauzkagu.

–Hemen dauzkagula.

–Zer esan duzue? • –Zin dagizut.

–Zin dagizudala.

–Nola? • –Ekarriko ditugu.

–Ezz diz –E dizue uett ondo ondo en entz tzun un.. –Ekarriko ditugula • –Zer da hori? –Barkatu?

–Ea zer den hori.

• –Ez dut dut uste gehiago gehiago dagoenik. –Nola? 4

–Ez dudala uste gehiago dagoenik

Bete hutsuneak parentesi arteko aditzei menderagailu egokia jarriz. • Bihar zinera joango (gara) garela pentsatu dugu. • Nik isilik (egon) egoteko esan dizut orduagatik. • Nire lagun hori ez (da) dela gehiagotan etorriko uste dut. • Gure amari ea zein urtetan jaio (zen) zen galdetu zion Edurnek. • Oporretan nora joan behar (dugu) dugun galdetu digute. • Ana Mariren etxean biziko (dira) direla hemendik aurrera entzun dut. • Pikutara (joan) joateko esan zien guztiei. • Oso xelebre (dabil) dabilela entzun dut nik. • Amaiaren ama kili-kolo (dago) dagoela esan dute. • Uxuek ea zergatik ez (gara) garen etorri galdetu dit • Nik zuei ez (dizuet) dizuedala egia osoa esango agindu dut. • Hark gu ez (gaitu) gaituenik ezagutzen ez du esan. • Haiek niri ez (zidaten) zidatenik deituko ez zuten esan. • Guk zuei ordurako (etorri) etortzeko esan nizuen. • Hark gure amari gertatutakoaren berri emango (zion) ziola esan zigun. • Nork esan (dizu) dizun hori jakin gura nuke. • Amaren etxera bizitzera joango (dira) diren galdetu diete.

438






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak (helburuzko (helburuzkoak). ak).

• Autoz aldatzeko zeudela istripua i zan zuten. Autoz aldatzekotan zeudela istripua izan zuten. • Film hori ikusteagatik edozer egingo luke horrek. Film hori ikustearren edozer egingo luke horrek. • Haiekin hitz egitekotan etorri ziren hain goiz. Haiekin hitz egiteko asmoz etorri ziren hain goiz. • Ez nuen gogo handirik, baina amarekin egotearren joan naiz. Ez nuen gogo handirik, baina amarekin egotearren joan naiz. • Aneri deitzekotan egon nintzen atzo goizean. Aneri deitzeko egon nintzen atzo goizean. • Hori guztia funtzio sozial guztiak euskaraz egiteko egin dute. Hori guztia funtzio sozial guztiak euskaraz egiteko asmotan egin dute. • Euskal kultura zabaltzekotan sortu zuten aldizkari hori. Euskal kultura zabaltzeko sortu zuten aldizkari hori. • Gezurrik ez esateagatik, kartzelara joango litzateke. Gezurrik ez esatearren, kartzelara joango litzateke. • Kezka erabatekoa zela erakustekoan negarrez hasi zen. Kezka erabatekoa zela erakusteko asmotan negarrez hasi zen. 2

Berridatzi esaldi hauek (kausazkoak).

• Ariketak ez egiteagatik zigor gelara joan behar izan zuen. (-elako) Zigor gelara joan behar izan zuen, ariketak egin ez zituelako. • Kalean bizi behar izan zuten uholdeengatik. (-ela eta) Uholdeak direla eta, kalean bizi behar izan zuten. • Ez zuen probak gainditzerik izan nahikoa ikasi ez zuelako. (bait) Ez zuen probak gainditzerik izan ez baitzuen nahikoa ikasi. • Nik ezin izan dizut deitu sakelakorik ez baitut eraman. (eta) Nik ezin izan dizut deitu sakelakorik ez dut eraman-eta. • Beti heltzen dira berandu iratzargailurik jartzen ez duelako. (-enez) Iratzargailurik jartzen ez duenez gero, beti heltzen dira berandu. • Dirutza irabazi zuen galdera guztiei zuzen erantzun zielako. (-enez). Galdera guztiei zuzen erantzun zienez (gero), dirutza irabazi zuen. • Istripua dela eta, oso zauri larriak izan zituzten. (-agatik) Istripuagatik oso zauri larriak izan zituzten. • Taldeko bakarlaria gaixorik zegoenez gero, ezin izan zuten kontzerturik eman. (-elako) Ezin izan zuten kontzerturik eman taldeko bakarlaria gaixorik zegoelako. • Gasteizera joan zen ikasketa horiek bertan egin behar zituelako. (bait)

K A N U Z T N A R E

Gasteizera joan zen ikasketa horiek bertan egin behar baitzituen.



EGIZU 2






439

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Aukeratu zuzena (helburuzko (helburuzkoak). ak).

• Eztabaidatzen ari ziren euren hautagaia aukeratzeko /aukeratzera. • Eguna argitu zuenean kotxea hartu eta eskiatzera /eskiatzeko joan ziren. ziren. • Okerra zela esan nahi zionez, hori esatera /esateko hurbildu hurbildu zitzaion. • Metxari sua emateko /ematera esan genion genion Ikerri. • Puntu asko irabazteko /irabaztera asmoa asmoa zuela esan zigun. zigun. • Horiek guztiak egitera /egiteko ez zela ausartzen ausartzen zioen. • Kabrioleta erostera / erosteko zihoala esan zigun. • Etorri/ etortzeko asmoa etortzeko asmoa zuen ere galdetu zenioten. • Garbikari horrek ez omen du hori garbitzeko /garbitzea balio. • Zuekin guztiekin mintzatzen/ mintzatzera etorri mintzatzera etorri gara gaur. 4

Lotu esaldiak (kausazkoak).

• Hamaikak arte zigorturik egon ginen. Oso berandu heldu ginen. Hamaikak arte zigorturik egon ginen oso berandu heldu ginelako. • Ez ginen ostiralean eskolara joan. Neka-neka eginda geunden. Ez ginen ostiralean eskolara joan neka-neka eginda baikeunden. • Emanaldia bertan behera utzi zuten. Istripua izan zuten. Istripua izan zutenez (gero), emanaldia bertan behera utzi zuten. • Gure lagunak afaltzera gonbidatu genituen. Aspaldi ez ginen elkarrekin egoten. Gure lagunak afaltzera gonbidatu genituen aspaldi ez ginelako elkarrekin egoten. • Pertsona susmagarri bat ikusi zuten atarian. Ez ziren sartu. Atarian pertsona susmagarri bat ikusi zutenez (gero), ez ziren sartu. • Ez zuen telefonoa erantzuten. Telegrama bat bidali zion. Telegrama bat bidali zion ez baitzuen telefonoa hartzen. • Esamesa asko esaten zituen. Euskara irakaslea zen. Esamesa asko esaten zituen euskara irakaslea zen-eta. • Mingaina ateratzeko ohitura du. Mingaina moztu diote. Mingaina moztu diote ateratzeko ohitura duelako. • Adiskiderik onena da. Berarekin harreman berezia du. Adiskiderik onena denez, berarekin harreman berezia du. • Oso ondo jotzen du. Sari ederra irabazi du. Sari ederra irabazi du oso ondo jotzen baitu/du-e baitu/du-eta. ta.

440



EGIZU 2






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Amaiera eman perpausei ondorioak jarriz ( Erantzun askea ): ): • Ogi gogorra jaten baduzue, • Guraizeak zorroztuko ez bagenitu, • Udan euria egiten badu, • Marrazki hori oparituko bazenit, • Berandu ibili izan bagina, • Sakelako berria behar banu, • Goizean goiz ikusiko bazintut, • Horrela hitz egiten badidazue, • Film hori ikusiko bazenu, • Musikari banintz,

2

Berridatzi esaldiak baldintzan aditz jokatua erabiliz. • Presarik izan ezean, ez zenuke horrelakorik egin behar. Presarik (izango) ez bazenu, ez zenuke horrelakorik egin behar. • Inor ikusi ezean, deituko zidatela esan zuten. Inor ikusten ez bazuten, deituko zidatela esan zuten./Inor ikusi izan ez balute …. • Zuek zaratarik ateraz gero, edonork entzun dezake. Zuek zaratarik ateratzen baduzue, edonork entzun dezake. • Erietxe horretara eramanez gero, laster etxean egongo litzateke. Erietxe horretara eramango balute, laster etxean egongo litzateke. • Guk Afrika bisitatuz gero, Eritrea ezagutu nahi genuke. Guk Afrika bisitatuko bagenu, Eritrea ezagutu nahi genuke. • Gaitz horrek eriondo luzea izanez gero, ez nuke denbora luzean lan egingo. Gaitz horrek eriondo luzea balu, ez nuke denbora luzean lan egingo. • Musika tresnaren bat aukeratuz gero, seguru asko pianoa aukeratuko du. Musika tresnaren bat aukeratu behar badu, seguru asko pianoa aukeratuko du. • Espartzua erabili ezik, ezin izango duzue ondo garbitu. Espartzua erabiltzen ez baduzue, ezin izango duzue ondo garbitu. • Euskaltzaleak izanez gero, ez lukete horrela jokatuko. Euskaltzaleak izango balira, ez lukete horrela jokatuko. • Zuhaitzak gustuko izan ezik, ez litzateke botanikoetara joango. Zuhaitzak gustuko ez balitu, ez litzateke botanikoetara joango.

K A N U Z T N A R E






441

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu esaldiak erlatibozkoak sortuz ( -tako/-riko/-(e)n ). ). • Gaur goizean gozokiak erosi ditut. Guztiak jan ditut. Gaur goizean erositako gozoki guztiak jan ditut. • Gure urtebetzean ospakizun itzela egin genuen. Bertan zuek dantza asko egin zenuten. Gure urtebetzean egindako ospakizun itzelean zuek dantza asko egin zenuten. • Hemengo kartelei pegatinak jarri dizkiete. Ez dakit nor izan den. Hemengo kartelei jarritako pegatinak ez dakit nork jarri dituen. • Festa izan zuten. Makina bat ezezagun bildu ziren. Izandako festan makina bat ezezagun bildu ziren. • Opari bitxiak jasotzen genituen. Jatekoak ziren. Jasotako opari bitxiak jatekoak ziren. • Hondakinak eman dizkiot. Gustura hartu ditu. Emandako/Eman Emandako/Em an dizkiodan hondakinak gustura hartu ditu. • Egunero elkartzen ziren taberna horretan. Gotikoak ziren. Egunero taberna horretan elkartzen zirenak/elkartutakoak gotikoak ziren. • Txakurrak jipoia jaso zuen. Handik aurrera ez zen inorekin fio. Jipoia jaso zuen/jasotako txakurra handik aurrera ez zen inorekin fio. • Bi marinelekin ikusi nuen neska hori. Ez zen hemengoa. Bi marinelekin ikusi nuen/ikusiriko nuen/ikusiriko/ikusitako /ikusitako neska ez zen hemengoa.

4

Eman hitz hauen definizioak d efinizioak perpaus erlatiboak erabiliz. • Geralekua Garraio publikoetako ibilbidean, bidaiariak igo eta jaisteko dagoen lekua. • Komisioa Salmenta bat edo beste merkataritza-ekint merkataritza-ekintza za bat beste norbaiten izenean egiteagatik kobratzen den saria. • Obiparoa Arrautzak jarriz ugaltzen dena. • Oasia Basamortuan dagoen berdegunea, landarak dituena eta batzuetan iturbegiak ere izan ohi dituena. • Mintzamena Mintzaera hobetzeko egiten den jarduera. • Hiztuna Erraztasunez edo trebetasunez mintzatzen dena. • Indarbidea Osasuna indarberritzeko erabiltzen den sendabide edo substantz substantzia. ia. • Irundegia Iruten den lantegia, irulearena. • Masta Itsasontzietan oihalei eusteko zutik kokatzen den haga.

442






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Bete hutsuneak ondoko denborazkoak erabiliz.

• Elektroentzefalograma egin ondoren zehatz-mehat zehatz-mehatzz esan ahal zioten zein gaitz zuen. • Eragozpenak jarri aurretik oso ondo ezagutu behar duzu egitasmoa. • Arrautzak errun bitartean oso urduri egoten da. • Gazta egiten zuen guztietan erosi egiten genion. • Otordua amaitutakoan pilulak hartzen ditu. • Ezagutzen (zaitut) zaitudanetik inoiz ez dituzu gonak jantzi. • Lanetik korrika (zetorren) zetorrelarik istripua izan zuen. • Jolasten ari (ginen) ginela erbinude bat ikusi genuen. • Afaldu eta berehala oheratzea ez da komenigarria. • Deitu baino lehen egiaztatu behar dugu telefono zenbakia. 2

Berridatzi esaldiak.

• Bilerarako deia egin aurretik aurreko aktako puntu guztiak aztertu genituen.

Bilerarako deia egin baino lehen aurreko aktako puntu guztiak aztertu genituen. • Gurutzegramak egin eta gero beti begiratzen dugu atzeko orrialdeetan.

Gurutzegramak egindakoan beti begiratzen dugu atzeko orrialdeetan. • Dirua irabazten hasi bezain laster etxea erosi zuten.

Dirua irabazten hasi eta berehala etxea erosi zuten. • Txikitxoak diren bitartean horrek ez dio axola.

Txikitxoak direlarik horrek ez dio axola. • Sutondora hurbiltzean erre egin dira.

Sutondora hurbildu direnean erre egin dira. • Atea zabaltzerakoan labain egin zuten eta plausta!

Ate zabaltzera joan zirenean labain egin zuten eta plausta¡ • Leihoa itxitakoan kristala apurtu egin zen.

Leihoa itxi eta gero/ondoren/ostean kristala apurtu egin zen. • Aitona gaixotu zenean denok ikaratu egin ginen.

Aitona gaixotzean denok ikaratu egin ginen. • Udaberria heldu baino lehen bisitatxo bat egin nahi nizueke.

Udaberria heldu aurretik bisitatxo bat egin nahi nizueke.

K A N U Z T N A R E

• Unibertsitatera hasi denetik ez dut ikusi.

Unibertsitatera hasi den egunetik ez dut ikusi.



EGIZU 2






443

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Berridatzi esaldiak (kontzesiboak).

• Nahiz eta musikari ona izan, ez du diskorik saltzen. (arren) Musikari ona izan arren, ez du di skorik saltzen.

• Gezurra esanagatik ere, ez diogu ezer esango. (nahiz eta) Nahiz eta gezurra esan, ez diogu ezer esango.

• Euskaraz hitz egiten duten arren, sarritan ez diegu ulertzen. (ba… ere) Euskaraz hitz egiten badute ere, sarritan ez diegu ulertzen.

• Nor edo nork hori esaten badizu ere, ez diozu jaramonik egin behar. (arren) Nor edo nork hori esan arren, ez diozu jaramonik egin.

• Zoriontsuak izan arren, beti egoten dira kexaka. (-agatik ere) Zoriontsuak izanagatik ere, beti egoten dira kexaka.

• Antzokira askotan joaten bada ere, ez du i noiz ordaintzen. (agatik ere) Antzokira askotan joanagatik ere, ez du inoiz ordaintzen.

• Nahiz eta kroketak gustuko izan, ez ditu i noiz jaten. Kroketak gustuko baditu ere, ez ditu inoiz jaten.

• Hitzaldi guztietara joan arren, ez ditu hizlariak ezagutzen. (-agatik ere) Hitzaldi guztietara joanagatik ere, ez ditu hizlariak ezagutzen.

• Etxean egonda ere, ez da batere aspertzen. (arren) Etxean egon arren, ez da batere aspertzen.

• Biztanle asko baditu ere, ez da kaleetan antzematen. Biztanle asko izan arren, ez da kaleetan antzematen. 4

Berridatzi esaldi hauek hainbat erara.

• Bakarrik egon arren, beti egoten da pozik Bakarrik egoten den arren, ………………………; Bakarrik egoten bada ere, ……………………………… Nahiz eta bakarrik egon,………………………….; Nahiz eta bakarrik egoten den,…………………………..

• Zuk niri egia esaten badidazu ere, nik ez dizut sinesten. Zuk niri egia esaten didazun arren, …………… ; Zuk niri egia esan arren,………………………………….. Nahiz eta zuk niri egia esan,……………………..; Zuk niri egia esanda ere,………………………………….. ere,…………………………………..

• Everest-era euskaldun ugari igo badira ere, Martin Zabaleta izan zen lehena. Everest-era euskaldun ugari igo arren,…………..….; Everest-era Everest-era euskaldun ugari igo diren arren,……........ Nahiz eta Everest-era euskaldun ugari igo diren, ....…; Nahiz eta Everest-era euskaldun ugari igo,…………… igo,……………

• Auñamendi Euskal Herriko mendirik altuena den arren, Hiru Errege Mahaiak altuagoa dirudi. Auñamendi Euskal Herriko mendirik altuena izan arren, ………………………………….. ………………………………….. Auñamendi Euskal Herriko mendirik altuena izanagatik ere, ……………………………… ………………………………….. ….. Nahiz eta Auñamendi Euskal Herriko mendirik altuena izan, ………………………………….. ………………………………….. Nahiz eta Auñamendi Euskal Herriko mendirik altuena den, …………………………………..

• Hiru eledunak badira ere, beti aritzen dira ingelesez. Hiru eledunak izanda ere, ……………………..; ……………………..; Hiru eledunak izan arren,………….. arren,………….. Nahiz eta hiru eleduanak izan,………..; izan,………..; Nahiz eta hiru eledunak diren,……………. diren,…………….

444



EGIZU 2






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu esaldiak moduzko perpausak sortuz. • Nik horrela egiten ditut eta zuk halaxe egingo dituzu. Zuk nik bezalaxe egingo dituzu. • Orain dela bi urte langabezian geunden; orain ere bai. Orain dela bi urte bezala/moduan gaude, langabezian. • Berak horrela hitz egiten zuen eta guk ere bai. Berak hitz egiten zuen bezala/moduan egiten dugu guk. • Antolatzaileek horrela egiten dute. Guk ere horrela egin behar dugu. Antolatzaileek egiten duten moduan/bezala egin behar dugu. • Zuk atzekoz aurrera egin duzu eta nik ere bai. Nik zuk bezala/zure moduan egin dut, atzekoz aurrera. • Berak horrela egin nahi du. Horrela egiten du. Berak nahi (duen) bezala egiten du. • Guk horrela egingo genuela esan genizuen. Horrela egin genuen. Guk esan (genizuen) bezala egin genuen. • Berak belaunez egiten zuen lan eta nik ere bai. Berak nik bezala/nire moduan egiten zuen lan, belaunez. • Nik horrela idazten nuen eta zuk ere bai. Zuk nik bezala idazten zenuen/zuk zenuen/zuk nire moduan idazten zenuen.

2

Aukeratu esaldi zuzenak. • x Ez daude nik uste nuen bezala. •

Ez daude nik uste nuen bezalakoak.

• x Horko poltsa hori nirea bezalakoa da. •

Horko poltsa hori ni bezalakoa da.

•

Zure antzekoak erosi nituen aurrekoan.

• x Zurearen antzekoak erosi nituen aurrekoan. • x Zuon alaba amaren berdina da. •

Zuon alaba ama berdina da.

•

Saizarbitoriaren eleberria beste horrena bezala da.

• x Saizarbitoriaren eleberria beste horrena bezalakoa da. •

Zuek esan moduan egiten saiatu ginen.

• x Zuek esandako moduan egiten saiatu ginen. •

Zuek moduan egiten genuen kirola baina gutxiagotan.

• x Zuen moduan egiten genuen kirola baina gutxiagotan. •

K A N U Z T N A R E

Gu bezalako motorra erosi nahi zuen zuen ilobak.

• x Gurea bezalako motorra erosi nahi zuen zuen ilobak.






445

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Osatu konparaziozko esaldiak esaldi biak lotuz. • Nire arkatz berria oso ona da paper horretan idazteko. Zurea ere bai. Nire arkatz berria zurea bezain ona da paper horretan idazteko. • Institutuko giroa freskoa da. Kalekoa hotzagoa da. Institutuko giroa kalekoa baino epelagoa da. • Ikasle horrek asko ikasten du. Honek ere bai. Ikasle horrek honek beste ikasten du. • Guk ez daukagu hainbeste diru. Zuek diru asko daukazue. Guk ez daukagu zuek beste/adina diru. • Hiriko bizimodua lasaia da. Herrikoa lasaiagoa da. Hiriko bizimodua ez da herrikoa bezain lasaia/Herriko bizimodua hirikoa baino lasaiagoa da. • Gure atarian bi lanpara ditugu. Zuenean lau. Gure atarian zuenean baino lanpara gutxiago daude/zuen atarian gurean baino lanpara gehiago daude. • Gurean hotz handia egiten du. Zuenean ez. Zuenean ez du gurean besteko hotza egiten/ Gurean zuenean baino hotz handiagoa egiten du. • Nik indar handia dut. Zuk ere bai Nik zuk besteko indarra du.

4

Okerrak zuzendu esaldi hauetan. • Zuk guk adina diru gastatu zenuen zenuen gabon gabon zaharrean. • Nik zuk beste adorea dut horrelakoetarako. Besteko . • Niri zuri besteko ondo iruditzen zait egindakoa. Bezain . • Haiengana zuengana besteko azkar abiatu nintzen. Bezain . • Guk zuek beste arazo izan ahal genuen genuen egitasmo egitasmo horretan. • Ume horrek hau baino kilo gehiago ditu. Honek. • Zuri niri besteko ordaintzen didate lan horren truke. Adina, beste. • Hori hemengo hau baino arinago da. Arinagoa

5

Osatu konparaziozko esaldiak ondoko hitzak erabiliz: • Bezain Gu zuek bezain arin ibiltzen gara egunero. • Beste Gurean zuenean beste telebista egongo dira, ezta? • Besteko Han hemen besteko hotza antzemango da. • Baino ……….gutxiago Haiek guk baino ustel gehiago atera dituzte 2. DBHn. • Adina Lepoa jarriko nuke zuk adina urte dituela. • Baino…………..ago Zuk baino askozaz ozenago hitz egiten dute herri horretan.

446






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2



• Gu zuek baino nekatuagoak/ nekatuago gaude nekatuago gaude gaur. • Nire lagun horrek ez du zureak beste /bezain kilo. • Gurean zuenean bezain /beste ondo bizitzen da. • Haiek zuek baino dirua/ diru diru gehiago jarri jarri dute merendolarako. merendolarako. • Haiek ez zuten guk bezain /beste ondo hitz egin horretaz. horretaz. • Langileak ugazabak beste /bezain diru irabazten omen du. • Hor guztiek egiten dute zuk beste /bezain. • Hark guk baino lagun gehiago /lagunago ekarri zituen. zituen. • Hangoak hemengoak bezain korapilatsuagoak/ korapilatsuak dira. korapilatsuak dira. • Guk ez genuen zuek adina /besteko jan aurreko aurreko afarian. 2

Berridatzi esaldi hauek.

• Gu ez gara zuek bezain finak hitz egiteko orduan. (baino) Zuek gu baino finagoak zarete hitz egiteko orduan. • Zuen amak eta gureak bina liburu erosi dituzte. (beste) Zuen amak gureak beste/adina liburu erosi ditu. • Euli gehiago zeuden eltxo baino. (gutxiago) Euli gutxiago zeuden eltxo baino. • Eneritz oso trebea da horretan eta Ane ere bai. (bezain) Eneritz Ane bezain trebea da horretan. • Lotan ordu gehiago ematen ditu lanean baino. (lo gehiago) Lo gehiago egiten du lan baino. • Atzokoan lehengo egunekoan baino hobeto jokatu zuten. (okerrago) Lehengo egunekoan atzokoan baino okerrago jokatu zuten. • Gureak ez dira luzeak, l uzeak, zuenak bai. (baino) Zuenak gureak baino luzeagoak dira/gureak zuenak baino laburragoak. • Guk adina hiztegi ez daukazue. (baino) Guk baino hiztegi gutxiago daukazue. • Haiei guri baino beldur handiagoa ematen die. (besteko) K A N U Z T N A R E

Guri ez digu haiei besteko beldurra ematen. • Sudoku horiek hauek baino errazagoak dira. (bezain) Sudoku horiek ez dira hauek bezain zailak.



EGIZU 2






447

4 3

ARIKETATEGIA

EGIZU 2


Lotu eta osatu ondoriozko esaldiak.

• Zuk horrelako aurpegia jarrita ezin dugu ezer egin. Hain bekoki ilun jartzen zara, non/ezen ezin baitugu/dugun ezer egin. • Erabat erakargarria zen; horregatik ezin genion begirik gainetik kendu. Hain zen erakargarria, ezen/non ezin baikenion/genion begirik gainetik kendu. • Makina bat liburu zituen. Etxean ere lurrean zituen. Hainbeste liburu zituen, non/ezen etxean ere lurrean baitzituen/ zituen. • Oso indar i ndar handia zuen. Horregatik zigortu zuten. Hain zuen indar handia, non/ezen zigortu egin baitzuten. • Lotsatia da erabat. Hori dela eta, atera ere ez da egiten kalera. Hain da lotsatia, ezen/non atera ere ez baita/den egiten kalera. • Gai horretaz gutxi-gutxi daki. Horregatik kanporatu egin dute lantoki horretatik. Hain gutxi daki gai horretaz, ezen/non kanporatu egin baitute/ duten lantoki horretatik. • Asko edaten zuen, botilak atarian ere uzten zituen. Hainbeste edaten zuen, non/ezen botilak ere atarian uzten baitzituen/zituen. baitzituen/zituen. • Bero-bero zegoen, horregatik erre zuen esku osoa. Hain zegoen bero, ezen/non erre egin baitzuen/zuen esku osoa. • Iratzargailu asko ditu, horregatik oparitzen ditu. Hainbeste iratzargailu ditu, ezen/non oparitu egiten baititu/dituen. 4

Aukeratu zuzen dauden esaldiak.

• x Hain da lotsagabea, ezen baimena ere ez baitu eskatzen. •

Hain da lotsagabea, ezen baimena ere ez du eskatzen.

• x Hain dira estuak, handik pasatzerik ez baitago. •

Hain dira estuak, non handik pasatzerik ez dago.

• x Hainbeste auto ditu, ezen askotan ez baita gogoratzen non utzi dituen. •

Hainbeste auto ditu, ezen askotan ez da gogoratze gogoratzen n non utzi dituen.

•

Hain dira itxuragabekoak dira prezioak, non alde egiten baititut.

• x Hain dira itxuragabekoak prezioak, non alde egiten baitut. •

Hainbeste lagun bildu ziren, ezen negar batean hasi nintzela.

• x Hainbeste lagun bildu ziren, ezen negar batean hasi bainintzen. • x Hain dira burugogorrak, ezen ez baitira konturatzen berandu izan arte. •

Hain dira burugogorrak, ezen ez direla konturatzen berandu izan arte.

•

Gogoan dut inoiz ikusi eta hainbesteko hainbesteko beldurra sentitu dut, ezen mugitu ere ez banaiz banaiz egin.

• x Gogoan dut inoiz ikusi eta hainbesteko hainbesteko beldurra sentitu dut, non mugitu ere ez naizen naizen egin. • x Horrenbeste aldiz kontatu zenidan, ezen azkenean pikutara bidali baitzintudan baitzintudan.. •

Horrenbeste aldiz kontatu zenidan, ezen azkenean pikutara bidali zintudan-et zintudan-eta. a.

• x Hainbesteko indarra zuen, non denok aho-zabalik uzten baikintuen. •

Hainbesteko indarra zuen, ezen denok aho-zabalik uzten gintuela

• x Hain ziren zaharkituak, inork ez baitzituen erosi nahi izaten. •

448

Hain ziren zaharkituak, inork ez zituen erosi nahi izaten.



EGIZU 2






4 1

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

60. FITXA: JOSKERA

Berridatzi esaldiak. • Nahiz eta zuek denetik esan, nik ez dizuet sinesten. (-n arren) Zuek denetik esan didazuen arren, …………………….. • Lan eta lan aritzeagatik, sari ederra eman zioten. (-z gero) Lan eta lan aritu zenez gero, ………………………………….. • Gaur zortzi esan ezean, neuk esan beharko diot. (ba) Gaur zortzi esaten ez badiozu, ……………………. • Lehenago etortzea zuela esan niolako haserretu zitzaidan. (zeren eta…) Haserretu egin zitzaidan zeren eta lehenago etortzea zuela esan bainion/nion. • Egunak joan egunak etorri zu ni baino lodiago zeunden. (bezain) Egunak joan egunak etorri ni ez nengoen zu bezain lodi. • Zuen lana zein gurea kolokan dago. (bezala) Zuen lana gurea bezala dago, kolokan. • Horrek hurrengo kukua entzungo balu, gu poztu egingo ginateke. (gero) Horrek hurrengo kukua entzunez gero,……………………. • Beti zure zerbitzura egon arren, behar duzunean ez duzu inoiz topatzen. (ba…ere) Beti zure zerbitzura egoten bada ere, …………………… • Ezkerreko begiz begiratuko ez balit, ez nioke kasurik egingo. (ezik) Ezkerreko begiz begiratu ezean/ezik, ez nioke kasurik egingo.

2

Bete hutsuneak (konpletiboak, zehar galderak, …). • Horren aldekoa (zen) zenik zenik ez ez nuke esango nik. • Hori bai ale ederra! Esaiozu hortik alde (egin) egiteko . • Begiratu motxilaren barruan jertsea (dago) dagoen . • Horrelakorik! Esadazu non aurkitu (duzu) duzun duzun hori. hori. • Berrian irakurri nuen herenegun ez (zen) zela zela hauteskun hauteskunderik derik egongo aurten. • Ez nizuen esan berandu etorriko (nintzen) nintzenik nintzenik gaur. gaur. • Telebista horren prezioak gora egin (du) duen duen galdetu galdetu du erosle batek • Ez dakizue zein ordutan etorriko (dira) diren diren afaltzera. afaltzera. • Ez dakizue ezta etorriko (dira) direnik direnik ere. ere.

3

Aukeratu erantzun zuzena. • Txintik atera gabe egon arren /egotearren, errieta errieta egin zioten. • Jantzia izanagatik /izateagatik /izateagatik inbidia inbidia itzela diote. • Arazoa du edanaren edanez mozkortu egiten baita /dela-eta. • Eguraldi ederra ateraz gero/ atera atera zaigunez gero , mendira joango gara gaur denok. • Gorriak ikusi zituzten ez baizekiten/ baitzekiten non baitzekiten non zeuden. K A N U Z T N A R E

• Ateraldi xelebreak izaten zenituelako /zenituenelako /zenituenelak o egiten zuen barre hark. • Mendira igotzean arnasa estutu egiten zaidala /zaidan igartzen dut. • Elkarri mokoka ibiltzen direnez gero/ ibiliz ibiliz gero , negarrez amaituko dute. • Makina bat lan egin arren /egitearren, ez diote inoiz ordaindu. ordaindu.






449

4 4

ARIKETATEGIA

EGIZU 2

60. FITXA: JOSKERA

Berridatzi esaldi kausazko hauek bait- partikula erabiliz: • Nik esan nizuen hori egiteko beharrezkoa zen-eta. Nik esan nizuen hori egiteko beharrezkoa baitzen. • Itsasoa oso gustuko duzu kostaldean jaio zinen-eta. Itsasoa oso gustuko duzu kostaldean jaio baitzinen. • Ez didate ezer esaten nora jo ez dakite-eta. Ez didate ezer esaten nora jo ez baitakite. • Elkarrekin kusi nituen kaletik nindoan-eta. Elkarrekin ikusi nituen kaletik bainindoan. • Erosi egingo nuke, oso gustatuko litzaidake-eta. Erosi egingo nuke, oso gustatuko bailitzaidake. • Guk ez ditugu horrelakoak erosten, ez zaizkigu eta gustatzen. Guk ez ditugu horrelakoak erosten, ez baitzaizkigu gustatzen. • Lepo luzea du arboletara ailegatu behar du-eta. Lepoa luzea du arboletara ailegatu behar baitu. • Sasoian daude, kirol asko egiten dute-eta. Sasoian daude, kirol asko egiten baitute. • Kobazuloak bisitatzera joan ziren, asko gustatzen zaizkielako estalaktitak eta estalagmitak. Kobazuloak bisitatzera joan ziren, asko gustatzen baitzaizkie estalaktitak eta estalagmitak.

5

Aukeratu esaldi zuzena. • x Ez zaigu hurbildu, beldur baita. •

Ez zaigu hurbildu, beldur baitelako.

•

Hain da desatsegina, ez diola inork hitz erdirik ere egiten.

• x Hain da desatsegina, ez baitio/dion inork hitz erdirik ere egiten. • x Bakarlari horren ahotsa entzutearren bertaraino joan ginen. •

Bakarlari horren ahotsa entzun arren bertaraino joan ginen.

• x Guregan ez zuen konfiantzarik, ez baikintuen ezagutu ere egiten. •

Guregan ez zuen konfiantzarik, ez gintuela ezagutu ere egiten.

• x Beldurrezkoak izaten direnez gero, ez du joan nahi izaten normalean. •

Beldurrezkoak izanez gero, ez du joan nahi izaten normalean.

•

Ez zintudan zoriondu, zeren eta ez nekielako ezer.

• x Ez zintudan zoriondu, zeren eta ez bainekien ezer. • x Bostak izatearren dirua emango nuke oraintxe bertan. •

Bostak izan arren dirua emango nuke oraintxe bertan.

• x Zuek ekarri dituzuen lanabesek ez dute ezertarako balio izango. •

450

Zuek ekarri duzuen lanabesek ez dute ezertarako balio izango.






Euskarazko gramatika ariketak

Recommend Documents