1
EuroKodi 8 VËREJTJE: ky version i përkthyer përmban shumë gabime në përkthim (në koncept), andaj këshillohet të përdoret së bashku me versionin ne gjuhen angleze, por gjithsesi mund të përdoret nga ata të cilët nuk kuptojn gjuhen angleze.
2
MINISTRIA E RREGULLIMIT TE TERRITORIT DHE TURIZMIT
Instituti i Studimeve te Teknologjise se Ndertimit - ISTN -
RREGULLA TEKNIKE PROJEKTIMI I NDERTESAVE REZISTENTE NDAJ TERMETEVE
RRTP-NRT-2004 -Per Konstruksione betonarme dhe me Murature mbajtese-
-Per aplikim paralel me Kushtin Teknik te Projektimit per ndertimet antisizmike KTP-N.2-89
3
TIRANE 2004
-SEKSIONI 1Te pergjithshme 1.1 Qellimi
1.1.1 Qellimi i Rregullave Teknike te Projektimit te ndertimeve (ndertesave dhe veprave inxhinierike ndaj termeteve (sipas Eurokodit 8-EN 1998). (1)P* Rregullat Teknike te Projektimit te ndertimeve rezistente ndaj termeteve aplikohen gjate projektimit dhe zbatimit te ndertesave dhe veprave inxhinierike ne zonat sizmike.Qellimi i ketyre Rregullave eshte te siguroje qe , ne rast termetesh: -
mbrohet jeta e njerezve; kufizohen demtimet; mbeten funksionale(operacionale) strukturat ndertimore qe jane te rendesishme per mbrojtjen civile. Ne veçanti, sigurimi i objektivave (qellimeve) te mesiperme qendron edhe ne bazen e Rregullave Teknike te Projektimit te ndertesave rezistente ndaj termeteve ne veçanti atyre me konstruksion betonarme dhe murature mbajtese, qe do te jene object i ketij dokumenti teknik (RRTP-NRT-2004);
Shenim:Natyra e rastit qe kane ngjarjet sizmike dhe burimet (mundesite) e kufizuara per te parashikuar dhe perballuar efektet e tyre bejne qe realizimi i objektivave te mesiperme te jete vetem pjeserisht i mundshem dhe i matshem vetem ne terma probabilitare.Shtrirja e mbrojtjes propabilitare, qe mund te sigurohet per kategori te ndryshme ndertesash, eshte e lidhur me shperndarjen optimale te burimeve (mundesive).Prandaj, eshte e pritshme qe kjo mbrojtje te ndryshoje nga nje vend ne tjetrin, ne varesi te rendesise relative te rriskut sizmik kundrejt rrisqeve te origjinave te tjera si dhe te burimeve globale ekonomike.
(2)P Struktura te veçanta , te tilla si centrale energjitike berthamore, platforma detare (―off-shore‖) dhe digat nuk perfshihen ne Rregullat e permendura ne piken (1) te mesiperme . (3)P Rregullat Teknike te Projektimit te ndertimeve rezistente ndaj termeteve permbajne ato percaktime qe se bashku me percaktimet perkatese nga Rregulla te tjera Teknike te Projektimit, te Bazave te Projektimit te Ngarkesave, te Konstruksioneve betonarme me mure mbajtese, etj, duhet te respektohen gjate projektimit te konstruksioneve ne zonat sizmike.Ne kete kendveshtrim, Rregullat RRTP-NRT-2004 jane komplementare (plotesuese) te Rregullave te tjera Teknike te Projektimit, aktualisht ne fuqi (Eurokodi 8 eshte komplementar i eurokodeve te tjere strukturore). (4) Normalisht,Rregullat teknike te Projektimit te ndertimeve rezistente ndaj termeteve (sipas Eurokodit 8)
4
1.1.2 Qellimi i rregullave Teknike te Projektimit te Ndertesave Rezistente ndaj Temeteve (RRTP-NRT-2004) (1) Rregullat RRTP-NRT-2004 jane hartuar mbi bazen e adaptimit te Pjeses se pare te Eurokodit 8, qe emertohet si EN-1998-1.KetoRregulla aplikohen kryesisht per projektimin e ndertesave ne zonat sizmike.Seksione (ndarje) te caktuara te tyre mund te aplikohen edhe per projektimin e veprave inxhinierike ne zonat sizmike.Rregullat RRTP-NRT-2004 ndahen ne Seksione te veçanta, disa prej te cilave i kushtohen projektimit te ndertesave. (2) Seksioni 2 i Rregullave RRTP-NRT-2004 permban kerkesat baze te sjelljes (performances) dhe kriteret perkatese te konformitetit (pajtueshmerise) qe aplikohen ne ndertesa (dhe vepra inxhinierike) ne zonat sizmike. (3) Seksioni 3 i Rregullave RRTP – NRT – 2004 jep rregullat per paraqitjen (dhenien) e veprimeve sizmike dhe per kombinimin e tyre ne veprime te tjera. Disa tipe strukturash, qe kane te bejne me Rregullat Teknike te Projektimit te konstruksioneve betonarme, si dhe te ndertesave me mure mbajtese, kerkojne edhe rregulla plotesuese , qe duhet te merren nga percaktimet perkatese te Rregullave apo Kushteve Teknike te tjera , aktualisht ne fuqi(Ne Eurokodin 8 keto jepen ne pjeset 2 deri 6 , EN 1998-2 deri EN 1998-6 te tij). (4) Seksioni 4 i Rregullave RRTP – NRT – 2004 permban rregulla te pergjithshme projektimi , qe kane te bejne me menyren specifike me ndertesat. (5) Seksioni 5 deri tek 9 , i Rregullave RRTP-NRT-2004, permban rregulla te veçanta per materiale dhe elemente te ndryshem ndertimore, qe kane te bejne ne menyre specifike me ndertesat . Ne vijim specifikimi i ketyre seksioneve i permbahet numrit te tyre sipas Eurokodit 8,pavaresisht se disa nga keto seksione ne Rregullat RRTP-NRT-2004 nuk jane perfshire .Konkretisht eshte respektuar ky numerim: - Seksioni 5 : Rregulla te veçanta per konstruksionet betonarme. - Seksioni 6 : Rregulla te veçanta per konstruksione metalike (çeliku).Nuk jane trajtuar ne RRTP-NRT-2004. - Seksioni 7: Rregulla te veçanta per konstruksionet kompozite çelik betonarme.-Nuk jane trajtuar ne RRTP-NRT-2004. - Seksioni 8 : Rregulla te veçanta per konstruksionet prej druri.-Nuk jane trajtuar ne RRTP-NRT-2004. - Seksioni 9 : Rregulla te veçanta per ndertesat me mure mbajtese. (6) Seksioni i 10 i Rregullave RRTP – NRT – 2004 permban kerkesat kryesore dhe aspekte te tjera te projektimit dhe sigurise, qe kane te bejne me izolimin ne baze. -Nuk jane trajtuar ne RRTP-NRT-2004
5
(7) Aneksi C i Rregullave RRTP – NRT – 2004 permban elemente shtese qe lidhen me projektimin sizmik te soletave betonarme ne ramat metalike(çeliku) qe u rezistojne momenteve.-Nuk jane trajtuar ne RRTP-NRT-2004. SHENIM: Anekset shpjeguese A dhe B te Rregullave RRTP – NRT-2004 permbajne elemente plotesuese, qe lidhen me spektrin elastik te zhvendosjeve dhe me zhvendosjen objektiv (―target‖) ne analizat e ngarkimit gradual (analizat e tipit ―pushover‖)
*Me germen P ketu, sikurse ne eurokodet, shenohen principe (parime) 1.1.3 Pjese te tjera te Rregullave Teknike te Projektimit antisizmik sipas Eurokodit 8. Ne vijim ,duke iu referuar permbajtjes se plote te Eurokodit 8, EN 1998, jepet informacion edhe mbi pjeset e tjera te tij (veç pjeses se pare, EN 1998-1, te adaptuar per Rregullat RRTP-NRT-2004), te cilat permbajne Rregulla Teknike te Projektimit antisizmik per vepra inxhinierike dhe aspekte te ndryshme, qe nuk perfshihen ne RRTP-NRT—2004(duke perjashtuar pjeserisht Pjesen e peste ,EN 1998-5) si vijon: -Pjesa e dyte, EN 1998-2, permban percaktime specifike mbi urat; -Pjesa e trete, EN 1998-3, permban percaktime specifike mbi perforcimin dhe riparimin sizmik te ndertesave ekzistuese; -Pjesa e katert, EN 1998-4, permban percaktime specifike mbi rezervuaret, sillosat e bunkerat, dhe tubacionet; -Pjesa e peste,EN 1998-5, permban percaktime specifike mbi themelet, strukturat (muret) mbajtese ne rruge dhe aspektet gjeometrike; -Pjesa e gjashte, EN 1998-6, permban percaktime specifike mbi kullat, antenat dhe oxhaqet. 1.2 Referenca normative (1) P Dokumentat normative vijuese u referohen Eurokodeve te tjera dhe permbajne percaktime te cilat, referohen (citohen) ne pjese te ndryshme te Eurokodit 8(dhe Rregullave RRTP-NRT-2004).
1.2.1. Referencat e pergjithshme EN 1990 : 2002
Eurokodi:
Bazat e Projektimit te Konstruksioneve te Ndertimit.
EN 1991-1-1:2002
Eurokodi 1:Veprimet mbi strukturat (Pjesa 1-1)
EN 1992-1-1:200X Eurokodi 2: Projektimi i konstruksioneve betonarme -Pjesa 1-1:Te pergjithshmeRregulla te pergjithshme per ndertesat dhe Veprat inxhinierike. EN 1996-1-1:200X Eurokodi 6: Projektimi i ndertesave me mure mbajtese -Pjesa 1-1: Te pergjithshmeRregullat per muraturen e armuar dhe te pa armuar . N 1997-1:200X
Eurokodi 7: Projektimi Gjeoteknik
6
–Pjesa 1: Rregulla te pergjithshme – EN 1998-5:200X
Eurokodi 8: Projektimi i strukturave rezistente ndaj termeteve -Pjesa 5:Themelet, strukturat mbajtese dhe aspektet gjeoteknike-
1.2.2. Standarde dhe Rregulla Teknike te Referuara (1) P Ne aplikimin e Rregullave RRTP – NRT – 2004 respektohen Standardet dhe Rregullat (Kushtet) e tjera Teknike te Projektimit ne fuqi ne vendin tone. (2) Ne Eurokodin 8 citohen, ne vendet perkatese, edhe keto referenca te tjera: ISO 1000 Njesite e Sistemit Nderkombetar (S.I.)dhe rekomandimet per perdorimin e shumefishave, nenfishave te tyre , si dhe disa njesi te tjera; ISO 8930 Parimet e pergjithshme mbi sigurine (besueshmerine - reliabilitetin) e konstruksioneve- Lista e termave ekuivalente;
EN 1090-1 Zbatimi i konstruksioneve metalike-Rregulla te pergjithshme dhe rregulla per ndertesat;
EN 10025
Produkte hekuri (çeliku) te paleguar (jo aliazh) te perpunuar ne te nxehte –Kushte teknike te dorezimit (furnizimit)
EN 1337-1
Mbeshtetjet strukturore – Kerkesa te pergjithshme-
pr EN 12512 Konstruksione prej druri – Metodat e provave – Provat ciklike te nyjeve te realizuara me perforcues mekanike.
1.3 Supozimet (1) Perveç supozimeve te pergjithshme qe permbahen ne Rregullat (Kushtet) Teknike ne fuqi te Bazave te Projektimit (pika 1.3 e Eurokodit EN 1990:2002), ne Rregullat RRTP-NRT-2004 aplikohen edhe supozimet vijuese. (2) P Supozimet qe objekti ndertimor (konstruksioni) nuk do te pesoje asnje ndryshim gjate fazes se ndertimit, ose gjate kohes se shfrytezimit (―jetes‖) se tij, ne se nuk sigurohet justifikimi apo verifikimi i pershtatshem perkates. Per shkak te natyres specifike qe ka reagimi sizmik, per sa me siper, ka vend edhe ne rastin e ndryshimeve qe çojne ne rritje te rezistences strukturore.
1.4 Dallimi midis Parimeve dhe Rregullave të Aplikimit
7
(1) Në varësi të karakterit të frazave (paragrafëve) të vecantë, (në përputhje me përcaktimet e Eurokodit EN 1990:2002 dhe Draftit 6 të Eurokodit 8 EN 1998:200X) në këto Rregulla Teknike Projektimi, bëhet dallimi midis Parimeve (―Principles‖) dhe Rregullave të Aplikimit (―Aplication Rules‖) (2) Parimet përmbajnë: – përcaktime dhe përkufizime të përgjithshme për të cilat nuk ka ndonjë alternativë (përcaktim tjetër); – kërkesa dhe modele analitike për të cilët nuk lejohet ndonjë alternativë, me përjashtim të rasteve kur kjo tregohet në mënyrë specifike. (3) Parimet identifikohen nga gërma P, që pasohet nga numri i paragrafit. (4) Rregullat e Aplikimit janë rregulla përgjithësisht të pranuara, të cilat janë në përputhje (në përshtatje) me Parimet dhe kënaqin kërkesat e tyre. (5) Lejohet të përdoren rregulla alternative projektimi, të ndryshme nga Rregullat e Aplikimit që jepen në këto Rregulla Teknike Projektimi (RRTP-NRT-2004), me kusht që të tregohet se rregullat alternative përputhen me Parimet përkatëse dhe janë të paktën ekuivalente përsa i përket sigurisë strukturore, shfrytëzimit dhe jetëgjatësisë, ashtu sikurse do të priteshin nëse aplikohen këto Rregulla Teknike Projektimi. SHENIM:Nëse një rregull alternativ projektimi zëvendëson një Rregull Aplikimi, nuk mund të kërkohet që projekti që rezulton nga ai zëvendësim të jetë në përputhje të plotë me këto Rregulla Teknike Projektimi, megjithëse projekti mbetet në përputhje me Parimet e këtyre Rregullave Teknike Projektimi. (6) Në këto Rregulla Teknike Projektimi (RRTP-NRT-2004), Rregullat e Aplikimit dallohen (identifikohen) nga një numur i vendosur në kllapa, p.sh. sikurse është vepruar në këtë frazë (paragraf).
1.5. Perkufizime 1.5.1. Terma te pergjithshme te perdorura edhe ne Rregulla te tjera Teknike te Projektimit. (1) Ne Rregullat RRTP – NRT – 2004 aplikohen terma dhe perkufizime te perdorura edhe ne Rregulla te tjera te Projektimit, aktualisht ne fuqi, si dhe ato te adaptuara nga Eurokodi EN 1990:2002 (pika 1.5). 1.5.2 Terma te tjere te perdorur ne Rregullat RRTP – NRT – 2004 (1) Ne Rregullat RRTP – NRT – 2004 jane perdorur edhe termat e meposhtem, me kuptimet perkatese si vijon: a. Faktori i sjelljes : Faktori i perdorur ne projektim me qellim reduktimin e forcave te marra sipas analizes lineare, synon marrjen parasysh te reagimit jo-linear te nje strukture, duke qene i lidhur me materialin, sistemin strukturor dhe metodikat projektuese. b. Metoda e Projektit sipas Kapaciteteve: Metod e projektimit ne te cilen elementet e sistemit strukturor zgjidhen, projektohen e detajohen (konstruohen) ne menyre te pershtatshme persa i perket shuarjes (disipimit) se energjise gjate deformimeve te medha , nderkohe qe per
8
c. d.
e.
f.
g. h.
i.
j.
k.
te gjithe elementet e tjere strukturore sigurohet nje rezistence e mjaftueshme, ne menyre te tille qe te funksionoje efektivisht menyra e zgjedhur e shuarjes se energjise. Zonat kritike: Shih zonat dissipative. Strukture disipative : Strukture e cila eshte e afte te shuaje (disipoje) energjine nepermjet sjelljes duktile histeretike dhe / ose nepermjet mekanizmave te tjere. Zonat disipative: Pjese te paracaktuara te nje strukture disipative ku mundesite e shuarjes (disipimit) te energjise jane kryesisht te lokalizuara (keto quhen zona kritike). Njesi dinamikisht te pavarura: Strukture ose pjese e nje strukture , e cila i nenshtrohet drejtperdrejte levizjes se truallit dhe ku reagimi nuk ndikohet nga reagimi i pjeseve ose strukturave fqinje. Faktori i rendesise: Faktor i cili lidhet me rrjedhojat (pasojat) e shkaterrimit strukturor. Strukture jo-disipative: Strukture e projektuar per situaten,(te dhenat) sizmike projektuese, duke mos marre parasysh sjelljen jo-lineare te materialeve. Elementet jo-strukturore: Element, sistem dhe komponent arkitekturor, mekanik ose elektrik, i cili -per shkak te mungeses se rezistences ose per shkak te menyres se si eshte lidhur me strukturen nuk merret parasysh si element mbajtes ngarkesash , gjate projektimit sizmik. Elemente sizmike paresor: Elementet e konsideruar si pjese e sistemit strukturor qe i reziston veprimit sizmik, te modeluar gjate analizes per situaten sizmike projektuese dhe te projektuar e detajuar ne menyre qe t‘u rezistojne termeteve, ne perputhje me Rregullat RRTP – NRT – 2004. Elemente sizmike dytesore: Elementet qe nuk konsiderohen si pjese e sistemit qe i reziston veprimit sizmik (rezistenca dhe ngurtesia e tyre kundrejt veprimit sizmik nuk perfillen); per keta elemete nuk kerkohet qe te kenaqin (respektojne) te gjitha Rregullat RRTP – NRT – 2004, por projektohen e detajohen (konstruohen) ne menyre te tille qe keta te perballojne ngarkesa peshe kur u nenshtrohen zhvendosjeve te shkaktuara nga situata sizmike projektuese.
1.6. Simbolet 1.6.1. Te pergjithshme (1) Ne Rregullat RRTP – NRT – 2004 aplikohen simbolet e perdorura ne Rregullat e tjera Teknike te Projektimit aktualisht ne fuqi,si dhe ato te adaptuara nga Eurokodi EN 1990:2002 (pika 1.6). Per simbolet qe u referohen materialeve ndertimore, sikurse dhe per simbolet qe nuk jane te lidhura ne menyre specifike me termetet , aplikohen percaktimet ne Rregullat Teknike perkatese, aktualisht ne fuqi. (2) Per lehtesi perdorimi, ne tekstin e Rregullave RRTP – NRT – 2004 percaktohen, sipas rastit, edhe simbole te tjera te perdorura ne konteksin e veprimit sizmik, por simbolet e perdorura me shpesh ne Rregullat RRTP – NRT jepen ne listat vijuese te paragrafeve 1.6.2 dhe 1.6.3.
9
(3) 1.6.2 Simbole te tjera te perdorura ne Seksionin 2 dhe 3 te Rregullave RRTP – NRT - 2004
AEd
Vlera projektuese e veprimit sizmik (= γI· AEk);
AEk Ed
Vlera karakteristike e veprimit sizmik per perioden e perseritjes se references Vlera projektuese e efekteve te veprimeve.
NSPT
(blow-count??) i Testit te Penetrimit Standart
PNCR
Probabiliteti i references i kapercimit ne 50 vjet i veprimit sizmik te references, qe i pergjigjet kerkeses te mos-shembjes (― no collapse‖).
Q
Veprimi variabel (ngarkesa e perkohshme)
Se(T)
Sve(T)
spektri i reagimit elastik horizontal i shpejtimit te truallit, i quajtur gjithashtu ―spektri i reagimit elastik‖. Ky spekter i korrespondon nje shpejtimi trualli te barabarte me shpejtimin projektues te truallit, ne truall te tipit A, te shumezuar me faktorin S te tokes(truallit,dheut) ; spektri i reagimit elastik vertikal i shpejtimit te truallit
SDE(T)
spektri i reagimit elastik i zhvendosjes
Sd(T)
S
spektri i projektimit (per analizen elastike). Ky spekter i korrespondon nje shpejtimi trualli te barabarte me shpejtimin projektues te truallit, ne truall te tipit A, te shumezuar me faktorin S te tokes(truallit); faktor i tokes( truallit)
T
perioda e lakundjeve e nje sistemi linear me nje shkalle lirie;
Ts
zgjatshmeria e pjeses stacionare (te qendrueshme) te veprimit sizmik;
TNCR
perioda e perseritjes e references e veprimit sizmik te references qe i pergjigjet kerkeses te mos-shembjes (no-collapse).
agR
shpejtimi maksimal (pik) i references se truallit, ne truall te tipit A;
ag
shpejtimi projektues i truallit, ne truall te tipit A;
avg
shpejtimi projektues i truallit ne drejtim vertikal;
cu
rezistenca ne prerje e truallit(tokes,dheut)te pa drenuar ;
dg
zhvendosja projektuese e truallit;
g
shpejtimi i gravitetit (renies se lire);
q
faktori i sjelljes;
10
vs,30
vlera mesatare e shpejtesise se perhapjes te valeve S ne pjesen e siperme, me trashesi 30m, te profilit te tokes, me deformacion ne prerje te barabarte me 10-5 ose me pak;
α
raporti i shpejtimit projektues te truallit kundrejt shpejtimit te gravitetit;
γI
faktori i rendesise;
η
faktori i korigjimit te shuarjes;
ξ
raporti i shuarjes viskoze (ne perqindje);
ψ2,i
koeficienti i kombinimit per vleren pothuajse te perhershme te veprimit te ngarkeses variabel (te perkohshem) i;
ψE,i
koeficienti i kombinimit per veprim variabel (te perkohshem) i,qe duhet marre parasysh kur percaktohen efektet e veprimit sizmik projektues.
1.6.3 Simbole te tjere te perdorur ne Seksionin 4 te Rregullave RRTP-NRT-2004 EE
Efekt i veprimit sizmik
EEdx,EEdy
Vlerat projektuese te efekteve sizmike per shkak te komponenteve horizontale (x dhe y) te veprimit sizimk;
EEdz
Vlera projektuese e efekteve sizmike per shkak te komponentes vertikale te veprimit sizmik;
Fi
Forca sizmike horizontale ne katin i;
Fa
Forca sizmike horizontale e nje elementi jo-strukturor (shtese)
Fb
Forca prerese e bazes;
H
Lartesia e nderteses nga themeli ose nga pjesa e siperme e nje bazamenti te ngurte;
Lmax ,Lmin
Permasa me e madhe dhe me e vogel ne plan e nderteses, e matur ne drejtimet ortogonale;
Rd
Vlera projektuese e rezistences;
T1
Perioda baze (e pare)e lekundjeve te nje ndertese
T
Perioda baze e e lekundjeve e nje elementi jo – strukturor (shtese);
d
Zhvendosja;
dr
Zhvendosja relative projektuese ndermjet kateve (―interstory drift‖);
11
ea
Jashteqendersia (eksentriciteti) aksidentale e mases se nje kati kundrejt vend ndodhjes nominale te saj;
h
Lartesia ndermjet kateve;
mi
Masa e katit i;
n
Numri i kateve siper themelit mbi nivelin e siperm te nje bazamenti te ngurte;
qa
Faktori i sjelljes i nje elementi jo-strukturor (shtese);
qd
Faktori i sjelljes per zhvendosjet;
si
Zhvendosja e mases mi sipas formes baze te lekundjeve te nje ndertese;
zi
Lartesia e mases mi siper nivelit te aplikimit te veprimit sizmik;
γa
Faktori i rendesise i nje elementi jo-strukturor (shtese);
γd
Faktori i mbirezistences per diafragmat;
θ
Koeficienti i sensitivitetit (ndjeshmerise) te zhvendosjes relative ndermjet kateve;
1.6.4 Simbole te tjere te perdorur ne Seksionin 5 te Rregullave RRTP-NRT-2004 Ac
siperfaqja e seksionit te elementit prej betoni;
Ash
siperfaqja e pergjithshme e stafave horizontale ne nje nyje tra-kollone;
Asi
siperfaqja e pergjithshme e shufrave te hekurit (çelikut) ne secilin prej drejtimeve diagonale te nje trau çiftezues (lidhes)te mureve (diafragmave vertikale);
Ast
siperfaqja e nje kembe(dege) stafe te armatures terthore.
Asv,i
siperfaqja e pergjitheshme e shufrave qe ndodhen midis shufrave te kendeve (qosheve) ,ne nje drejtim te seksionit terthor te nje kollone;
Aw
siperfaqja e pergjitheshme e prerjes terthore horizontale e nje muri;
ΣAsi
shuma e siperfaqeve te te gjitha shufrave te kthyera (pjerreta) ne te dy drejtimet, ne nje mur te armuar me shufra te (pjerrta )te vendosura per te perballuar prerjen rreshqitese;
ΣAsj
shuma e siperfaqeve te shufrave vertikale ne brinjen e nje muri, ose e siperfaqeve te shufrave shtese, te vendosura ne elementet kufizues te murit posaçerisht per te siguruar rezistencen e nevojshme kundrejt prerjes rreshqitese;
12
ΣMRb
shuma e vlerave projektuese te momenteve rezistues te trareve qe lidhen ne nje nyje, sipas drejtimit ne shqyrtim;
ΣMRc
shuma e vlerave projektuese te momenteve rezistues te kollonave qe lidhen me nje nyje, sipas drejtimit ne shqyrtim;
Do
diametri i berthames te shtrenguar (te kufizuar) ne nje kollone me seksionin rrethor;
Mi,d
momenti skajor i nje trau ose kollone per llogaritjen e kapacitetit projektues te tij ne prerje.
MRb,i
vlera projektuese e momentit rezistues te nje trau ne skajin i;
MRc,i
vlera projektuese e momentit rezistues te nje kollone ne skajin i;
Med
forca aksiale, qe rezulton nga analiza per situaten sizmike projektuese;
T1
perioda baze shqyrtim;
Tc
perioda kufi ne kufirin e siperm te pjeses me shpejtim konstant te spektrit elastik;
V’Ed
forca prerese ne nje mur, qe rezulton nga analiza per situaten sizmike projektuese;
Vdd
rezistenca lidhese e shufrave vertikale ne nje mur;
VEd
forca prerese projektuese ne nje mur;
VEd,max
forca prerese maksimale vepruese ne seksionin skajor te nje trau, qe rezulton nga llogaritjetme metodiken e projektimit sipas Kapaciteteve.
VEd,min
forca prerese minimale vepruese ne seksionin skajor te nje trau, qe rezulton nga llogaritjet me metodiken e Projektimit sipas kapaciteteve;
Vfd
kontributi i ferkimit ne rezistencen e nje muri kundrejt prerjes rreshqitese;
Vid
kontributi i shufrave te pjerrta ne rezistencen e nje muri kundrejt prerjes rreshqitese;
VRd,c
vlera projektuese e rezistences ne prerje te elementeve strukturore pa armature per force prerese, ne perputhje me Rregullat Teknike te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (Eurokodit 2-EN 1992-11:200X);
VRd,S
vlera projektuese llogaritese e rezistences ne prerje ndaj rreshqitjes
e lekundjeve te nderteses ne drejtimin horizontal ne
13
b
gjeresia e brinjes (pllakes se poshtme )te traut.
bc
permasa e seksionit terthor te kollones;
beff
gjeresia efektive e pllakes se traut ne terheqje ne faqen e kollones mbeshtetese;
bi
largesia midis dy shufrave te njepasnjeshme te fiksuara (te kapura) nga nje lidhje kendore ose nga nje lidhje kryq.;
bo
gjeresia e berthames sed shtrenguar (te kufizuar) ne nje kollone ose ne nje element kufitar te nje muri (referuar vijes qendrore te stafave);
bw
trashesia e pjeseve shtrenguese (kufizuese) te nje seksioni muri, ose gjeresia e brinjes te nje trau;
bwo
trashesia e brinjes te nje muri;
d
lartesia efektive e seksionit;
dbL
diametri i shufrave gjatesore;
dbw
diametri i stafave;
fcd
vlera projektuese llogaritese e rezistences ne shtypje te betonit;
fctm
vlera mesatare e rezistences ne terheqje te betonit;
fyd
vlera projektuese e rezistences te rrjedhshmerise te çelikut;
fyd,h
vlera projektuese e rezistences te rrjedhshmerise te armimit horizontal (armatures horizontale) te brinjes se murit;
fyd,v
vlera projektuese e rezistences te rrjedhshmerise te armatures vertikale te brinjes te murit;
fyld
vlera projektuese e rezistences te rrjedhshmerise te armatures gjatesore;
fywd
vlera projektuese e rezistences te rrjedhshmerise te armatures terthore;
h
lartesia e seksionit terthor;
hc
lartesia e seksionit terthor te kollones sipas drejtimit ne shqyrtim;
hf
lartesia e pllakes;
hjc
largesia midis shtresave skajore te armatures te kollones ne nje nyje trakollone;
hjw
largesia midis armatures se siperme dhe te poshtme;
14
ho
lartesia e berthames se shtrenguar (te kufizuar)ne nje kollone (referuar vijes qendrore te stafave);
hs
lartesia ―e paster‖ e katit(neto, dysheme –tavan);
hw
lartesia e murit ose lartesia e seksionit terthor te traut;
kD
factor qe pasqyron klasen e duktilitetit ne llogaritjen e lartesise te kerkuar te kollones per inkastrimin (ankorimin) e shufrave te traut ne nje nyje;merret i barabarte me 1 per shkallen e duktilitetit DCH dhe me 2/3 per shkallen e duktilitetit DCM;
kw
faktor qe pasqyron formen (menyren) mbizoteruese te shkaterrimit te sistemet strukturore me mure;
lcl
gjatesia e ―paster‖ e nje trau ose nje kollone;
lcr li
lw
gjatesie zones kritike; largesia midis vijave qendrore te dy grupeve shufrash te pjerreta ne seksionin e bazes te mureve qe kane shufra te pjerrta per te siguruar rezistence kundrejt prerjes rreshqitese; gjatesia e seksionit terthor te murit;
n
numri i pergjithshem i shufrave gjatesore te fiksuara (kapura) nga stafa ose lidhje kryq sipas perimetrit te seksionit te kollones;
qo
vlera baze e faktorit te sjelljes;
s
largesia midis shufrave te armatures terthore;
xu
lartesia e aksit neutral;
z
krahu i ―leves‖ se brendshme(krahu i forces, içiftit te forcave);
α
faktori i efektivitetit te shtrengimit (kufizimit); kendi midis shufrave diagonale dhe aksit te nje trau çiftezues;
αo
raporti mbizoterues i ―aspektit‖ (raporti lartesi:gjeresi) ne muret e sistemeve strukturore;
α1
shumezuesi i veprimit projektues sizmik horizontal, qe i korrespondon formimit te çernieres se pare plastike ne sistemin strukturor;
αu
shumezxues i veprimit projektues sizmik horizontal, qe i korrespondon formimit te mekanizmit plastik global;
γc
koeficienti (faktori) pjesor i sigurise per betonin;
15
γRd
faktori modelues i pasigurise qe aplikohet per vleren projektuese te rezistencave gjate vleresimit te efekteve te veprimit ne Projektimin sipas Kapaciteteve, me marrjen parasysh te burimeve (shkaqeve) te ndryshme te mbirezistences;
γs
koeficienti (faktori) pjesor i sigurise per çelikun;
εcu2
deformacioni kufitar per betonin e pashtrenguar (te pakufizuar);
εcu2,c
deformacioni kufitar per betonin e shtrenguar (te kufizuar);
εsu,k
vlera karakteristike e zgjatimit kufitar te armatures se hekurit (çelikut);
εsy,d
vlera projektuese e deformacionit te çelikut ne rrjedhshmeri;
η
faktori i reduktimit i rezistences ne shtypje te betonit, per shkak te deformacioneve terheqese ne drejtim terthor;
δ
raporti VEd,min/VEd,max midis forcave prerese vepruese minimale dhe maksimale ne seksionet skajore te nje trau;
μf
koeficienti i ferkimit beton-beton ne kushtet e veprimeve ciklike;
μΦ
faktori i duktilitetit te kurbatures;
μδ
faktori i duktilitetit te zhvendosjeve;
ν
forca aksiale qe i pergjigjet situates sizmike projektuese, e normalizuar kundrejt madhesise Acfcd;
δ
lartesia e normalizuar e aksit neutral;
ρ
raporti (perqindja) i armatures se terhequr;
ρ‘
raporti (perqindja) i armimit se shtypur ne trare;
ζcm
vlera mesatare e nderjeve normale ne beton;
ρh
raporti (perqindja) i armimit te shufrave horizontale te brinjes ne nje mur;
ρl
raporti (perqindja) i pergjithshem i armimit gjatesor ;
ρmax
raporti (perqindja) maksimal i lejuar i armimit se terhequr ne zonen kritike te trareve paresore sizmike;
ρv
raporti (perqindja) e armimit te shufrave vertikale te brinjes ne nje mur;
ρw
raporti (perqindja) e armimit se prerjes;
ωv
raporti mekanik i armimit vertical te brinjes;
16
ωwd
raporti volumetrik mekanik i armatures shtrenguese (kufizuese);
1.6.5 Simbole te tjera per Seksionin 6 te RregullaveTeknike te Projektimit antisizmik (Seksionin 6 te pjeses se pare te Eurokodit 8-EN 1998-1) Keto simbole, u referohen konstruksioneve metalike (çeliku), te cilat nuk trajtohen ne Rregullat RRTP-NRT-2004,prandaj ketu nuk jane vendosur.
1.6.6 Simbole te tjera per Seksionin 7 te Rregullave Teknike te Projektimit antisizmik (Seksionin 7 te pjeses se pare te Eurokodit 8-EN-1998-1)
Keto simbole u referohen konstruksioneve kompozite çelik-beton ,te cilat nuk trajtohen ne Rregullat RRTP-NRT-2004, prandaj ketu nuk jane vendosur. 1.6.7. Simbole te tjera per Seksionin 8 te Rregullave Teknike te Projektimit antisizmik ( Seksionin 8 te pjeses se pare te Eurokodit 8-EN 1998-1) Keto simbole, u referohen konstruksioneve prej druri te cilat nuk trajtohen ne Rregullat RRTP-NRT-2004, prandaj ketu nuk jane vendosur.
1.6.8. Simbole te tjera per Seksionin 9 te Rregullave Teknike te Projektimit antisizmik (Seksionin 9 te pjeses se pare te Eurokodit 8-EN 1998-1) ag,urm
vlera e siperme e shpejtimit projektues te truallit ne vendin e ndertimit ne rast perdorimi te muratures mbajtese te pa-armuar, duke kenaqur (respektuar) kerkesat e Rregullave RRTP – NRT-2004 (Eurokodi 8);
Amin
siperfaqja e pergjithshme e seksionit terthor te mureve mbajtese te nderteses, qe kerkon per çdo veprim horizontal ne perputhje me aplikimin e rregullave pe rndertesat me murature te thjeshte;
fb,min
rezistenca e normalizuar ne shtypje e muratures, normal me faqen (planin)e mbeshtetjes;
fbh,min
rezistenca e normalizuar ne shtypje e muratures, paralel me faqen (planin)e mbeshtetjes ne planin e murit;
fm,min
rezistenca minimale e llaçit;
h
lartesia e ―paster‖ me e madhe e hapesirave (boshlleqeve) fqinje me murin;
17
hef
lartesia efektive e murit;
l
gjatesia e murit;
n
numri i kateve mbi toke;
pA,min
shuma minimale e siperfaqeve te seksioneve terthore te mureve qe i rezistojne prerjes horizontale ne çdo drejtim, si perqindje ndaj siperfaqes se pergjithshme te katit (per çdo kat);
pmax q
perqindja e siperfaqes se pergjithshme te katit mbi nivelin perkates; faktori i sjelljes;
tef
trashesia efektive e murit;
Δmax
diferenca e seksioneve terthore te mureve rezistente ndaj prerjes dhe masave referuar kateve fqinje per te dy drejtimet ortogonale horizontale;
γm
koeficientet (faktoret) pjesore te sigurise te muratures;
γs
koeficientet (faktoret) pjesore te sigurise te armatures se hekurit (çelikut);
λmin
raporti midis gjatesise te anes me te shkurter dhe me te gjate ne plan.
1.6.9
Simbole te tjera te perdorura ne Seksionin 10 te Rregullave RRTPNRT-2004 (te Eurokodet, ne Eurokodin EN 1998-1).
Keff
ngurtesia efektive e sistemit izolues, ne drejtimin kryesor horizontal te konsideruar, referuar nje zhvendosjeje te barabarte me zhvendosjen projektuese ddc ;
Kv
ngurtesia totale e sistemit izolues, ne drejtim vertical;
K xi
ngurtesia efektive e nje elementi (njesie) te dhene i ne drejtim x;
Kyi
ngurtesia efektive e nje elementi (njesie) te dhene i ne drejtim y;
Teff
perioda efektive themelore (e pare) e mbi-struktures, qe i korrespondon zhvendosjes translative, duke e konsideruar themelore (e pare) e mbistruktures e konsideruar si e fiksuar (i inkastruar) ne baze;
Tv
perioda themelore (e pare) e mbi–struktures, ne drejtimin vertikal, duke e konsideruar mbi–strukturen si nje trup i ngurte;
M
masa e mbi–struktures;
18
Ms
magnituda;
ddc
zhvendosja projektuese e qendres efektive te ngurtesise, ne drejtimin e konsideruar;
ddb
zhvendosja totale projektuese e nje elementi (njesie) izolues;
etot,y
jashteqendersia totale ne drejtimin y;
fj
forcat horizontale ne çdo nivel j;
ry
rrezja (inerciale) perdredhese e sistemit izolues;
(xi,yi)
koordinatat e elementit (njesise) izoluese (izolatorit) i, referuar qendres efektive te ngurtesise; faktori i zmadhimit (amplifikimit);
i
ξeff
―shuarja efektive‖.
1.7 Njesite S.I (1) P Njesite S.I duhet te perdoren ne perputhje me Rregullat Teknike ne fuqi (– ISO 1000). (2) Per llogaritjet rekomandohet te perdoren njesite qe vijojne: l. m. n. o. p. q. r.
forcat dhe ngarkesat: kN, kN/m, kN/m²; masat njesore (densitetet) kg/m³, t/m³; masat: kg, t; peshat njesore (peshat specifike):kN/m³; nderjet dhe rezistencat: N/mm² (= MN/m² ose MPa), kN/m2 (=kPa); momentet (perkulje etj): kNm; shpejtimet (aksileracionet); m/s², g (= 9,81 m/s²).
19
-Seksioni 2-
2. Kerkesat e Sjelljes (Performances) Dhe Kriteret e Konformitetit (Pajtueshmerise) 2.1 Kerkesat Themelore (1) P Ne rajonet sizmike strukturat duhet te projektohen dhe ndertohen ne menyre te tille qe, me nje shkalle te nevojshme besueshmerie, te kenaqen kerkesat qe vijojne: -Kerkesa e mos-shembjes("no-collapse"): Struktura duhet te projektohet dhe ndertohet e tille qe te perballoje veprimin sizmik projektues te percaktuar ne Seksionn 3, pa pesuar shembje (kolaps) lokal apo global, duke ruajtur teresine e saj strukturore si dhe nje kapacitet mbetes mbajtes te ngarkesave pas veprimeve sizmike. Veprimi projektues sizmik shprehet nepermjet: a)veprimit sizmik te references qe lidhet me nje probabilitet reference kapercimi te tij, PNCR, ne 50 vjet ose me nje periode perserites reference, TNCR dhe b) faktorit te rendesise γI ne perputhje me Rregullat perkatese Teknike ne fuqi(ne Eurokodet, sipas Eurokodit EN 1990:2002) si dhe nga percaktimet (2) dhe (3) qe jepen me poshte, me ane te te cilit duhet te merret parasysh diferencimi i besueshmerise. SHENIM 1: Vlerat per PNCR ose TNCR jane:PNCR=10% dhe TNCR=475 vjet. SHENIM 2: Vlera e probabilitetit te kapercimit, PR ne TL vjet per nje nivel te caktuar te veprimit sizmik lidhet me perioden mesatare te perseritjes, TR, te ketij niveli te veprimit sizmik me ane te mardhenies: TR=-TL/ln(1-PR). Keshtu, per nje TL te dhene, veprimi sizimik mund te specifikohet ne menyre ekuivalente ose me ane te periodes se tij mesatare te perseritjes, TR, ose me ane te probabilitetit te kapercimit, PR ne TL vjet.
- Kerkesa e kufizimit te demtimeve: Struktura duhet te projektohet dhe ndertohet e tille qe nje veprim sizmik,- i cili kundrejt veprimit sizmik projektues , ka nje probabilitet me te madh qe te ndodhe-ajo ta perballoje pa pesuar demtime dhe kufizime perkatese perdorim(funksionaliteti), kostoja e te cilave do te ishte shume e larte ne krahasim me koston e vete struktures. Veprimi sizmik qe duhet te merret parasysh per "Kerkesen e kufizimit te demtimeve" ka nje probabilitet kapercimi, PDLR, ne 10 vjet dhe nje periode perseritje, TDLR. ne mungese te te dhenave me te sakta, per kontrollin e "Kerkeses te reduktimit ndaj veprimit sizmik projektues llogarites. SHENIM 3: Vlerat PDLR ose TDLR jane: PDLR=10% dhe TDLR= 95 vjet.
20
(2) P Besueshmerite e synuara si objektiva ("target") per "Kerkesen e mosshembjes" dhe per "Kerkesen e kufizimit te demtimeve"percaktohen per tipe te ndryshme ndertesash ose veprash inxhinierike mbi bazen e rrjedhimeve qe sjell shkaterrimi i tyre. (3) Diferencimi i besueshmerise realizohet duke i klasifikuar strukturat ne klasa te ndryshme rendesie. Per çdo klase rendesie caktohet nje factor rendesie γI Ne çdo rast te mundshem, ky faktor do teduhej qe te rezultoje i tille qe t‘i korrespondonte nje vlere me te larte ose me te ulet te periodes te veprimit sizmik (te mbahet parasysh perioda perseritese e references), si nje menyre e pershtatshme per projektimin e kategorive te vecanta te strukturave ndertimore (shih piken 3.2.1(3)). (4) Nivelet e ndryshme te besueshmerise perftohen nepermjet shumezimitme kete factor rendesie te veprimit sizmik te references, ose -kur perdoret analiza lineare- te efekteve korresponduese te veprimit. Udhezime te hollesishme mbi klasat e rendesise jepen ne percaktimet e ketyre Rregullave Teknike,ne perputhje me Rregulla Teknike perkatese ne fuqi. SHENIM: Per shumicen e trojeve te ndertimit mund te konsiderohet se ritmi vjetor i kapercimit, H(agR), i shpejtimit pik (maksimal ) te references te truallit a gR mund te konsiderohet se varion kundrejt vleres a gR sipas ligjit: H(agR)≈ koagR-k , ku eksponenti k varet nga sizmiciteti, duke qene, nderkaq, i rendit te numrit 3. Keshtu, nese veprimi sizmik jepet me ane te shpejtimit pik (maksimal) te references te truallit agR, vlera e faktorit te rendesise γI - i tille qe duke u shumezur me veprimin sizmik te references te arrihet po ai probabilitet kapercimi ne TL vjet i periudhes kohore TLR vjet te ciles i referohet veprimi sizmik i references - mund te llogaritet me ane te shprehjes γI ≈(TLR/TL)-1/k . Ne nje menyre tjeter, vlera e faktorit te rendesise γI qe nevojitet per te shumezuar veprimin sizmik te references ne menyre qe te arrihet nje probabilitet kapercimi te veprimit sizmik, PL, ne TL vjet te ndryshem nga probabiliteti i kapercimit i references PLR, duke iu referuar te njejtes periudhe kohore prej TL vjet, mund te vleresohet nga shprehja: γI ≈ (PL/PLR)-1/k .
2.2 Kriteret e konformitetit (pajtueshmerise) 2.2.1 Te pergjithshme (1) P Me qellim qe te kenaqen kerkesat themelore te dhena ne paragrafin 2.1, duhet te kontrollohen gjendjet kufitare vijuese (shih 2.2.2 ose 2.2.3): -Gjendjet kufitare te fundit; jane ato qe lidhen me shembjen ose forma te tjera te shkaterrimit strukturor te cilat mund te rrezikojne sigurine e popullates. -Gjendjet e kufizimit te demtimeve; jane ato qe lidhen me ndodhjen e demtimeve qe u pergjigjen gjendjeve pertej te cilave nuk kenaqen me kerkesat e specifikuara te sherbimi(funksionalitetit). (2) P Me qellim qe te kufizohen pasigurite dhe te favorizohet nje sjellje e mire e strukturave kundrejt veprimeve sizmike qe jane me te forta se sa veprimi sizmik projektues, duhet te ndermerren nje numer masash te vecanta perkatese (shih piken 2.2.4).
21
(3) Per kategori te caktuara strukturash, ne rastet e sizmicitetit te ulet (shih piken 3.2.1), kerkesat themelore mund te kenaqen nepermjet aplikimit te rregullave me te thjeshta se sa ato qe jepen ne percaktimet (pjeset )perkatese te ketyre Rregullave Teknike te Projektimit. (4) Ne rastet e sizmicitetit shume te ulet, keto Rregulla Teknike te Projektimit (sipas Eurokodit 8-EN1998) nuk eshte e nevojshme qe te respektohen (shih piken 3.2.1 dhe shenimin aty per percaktimin e rasteve te sizmicitetit shume te ulet). 5) Rregulla te veçanta per "ndertesa te thjeshta me mure mbajtese" jepen ne Seksionin 9. Duke siguruar pajtueshmerine me ato rregulla konsiderohet qe, pa kryer kontrolle verifikuese analitike te sigurise, te kenaqen kerkesat themelore per te tilla "ndertesa te thjeshta me mure mbajtese". 2.2.2 Gjendja e fundit kufitare (1)P Sistemi strukturor duhet te verifikohet nese ka kapacitet (aftesi) rezistence dhe disipimi energjie, te specifikuara ne pjeset perkatese tekrtyre Rregullave teknike (EN 1998). (2) Kapaciteti i rezistences dhe i disipimit te energjise qe duhet t‘i jepen nje strukture jane te lidhur me shtrirjen ne te cilen duhet te shfrytezohet reagimi jolinear i saj. Ne terma praktike nje bilancim i tille, midis kapacitetit te rezistences dhe atij te disipimit te energjise,karakterizohet nga vlerat e faktorit te sjelljes q dhe klasifikimit te duktilitetit korrespondues, te cilat jepen ne pjeset perkatese te ketyre Rregullave Teknike (sipas Eurokodit 8-EN 1998). Si nje rast limit, per projektimin e strukturave te klasifikuara si jo-disipative, nuk merret parasysh disipimi histeretik i energjise dhe faktori i sjelljes mund te merret jo me i madh se vlera 1.5, qe konsiderohet (perdoret) per marrjen parasysh te mbirezistencave. Per strukturat disipative faktori i sjelljes merret me i madh se 1.5, duke marre ne konsiderate disipimin histeretik te energjise qe ndodh kryesisht ne zona te projektuara ne menyre te veçante, qe quhen zona disipative ose rajone kritike. SHENIM:Vlera e faktorit te sjelljes qe do te duhej qe te kufizohet nga gjendja kufitare e qendrueshmerise dinamike te struktures dhe nga demtimi per shkak te lodhjes me cikel te ulet te elementeve strukturore (veçanerisht te lidhjeve). Pasi jane percaktuar vlerat e faktorit qe duhet aplikuar kushti me i pafavorshem kufizues aplikohet. Konsiderohet se vlerat e faktorit q te dhena ne percaktime (pjese) te ndryshme te ketyre Rregullave Teknike (Eurokodit 8 EN-1998) kenaqin kete kerkese.
(3)P Struktura duhet te kontrollohet si nje e tere nese eshte e qendrueshme kundrejt veprimit sizmik projektues. Duhet te shqyrtohen si qendrueshmeria ndaj permbysjes ,ashtu edhe ajo ndaj rreshqitjes. Ne percaktimet (pjeset) perkatese te ketyre Rregullave Teknike (sipas Eurokodit 8 EN- 1998) jepen rregulla specifike lidhur me kontrollin e strukturave ndaj permbysjes. (4)P Duhet te verifikohet qe elementet e themelit dhe mjedisi truall-themel jane ne gjendje t‘u rezistojne efekteve vepruese qe rezultojne nga reagimi i struktures qe ngrihet mbi to,pa patur deformime te medha mbetese. Gjate percaktimit te kunderveprimeve (reaksioneve), duhet te merret parasysh ne menyre te pershtatshme rezistenca reale qe mund te shfaqe elementi strukturor qe trasmeton veprimet.
22
(5)P Gjate analizes duhet te merret parasysh ndikimi i mundshem i efekteve te rendit te dyte mbi vlerat e efekteve te veprimit.
(6)P Duhet te verifikohet fakti qe gjate veprimit sizmik projektues sjellja e elementeve jo-strukturore nuk paraqet rrisqe ndaj njerezve dhe nuk ka ndonje efekt negativ ne reagimin e elementeve strukturore. Per ndertesat ,rregulla specifike jep ne pikat4.3.5 dhe 4.3.6 2.2.3 Gjendja e kufizimit te demtimeve (1)P Duhet te sigurohet nje shkalle e nevojshme besueshmerie kundrejt demtimeve te papranueshme, duke kenaqur kufijte e deformimit ose kufij te tjere perkates, te percaktuar ne percaktimet (pjeset) perkatese te ketyre Rregullave Teknike (EN 1998). (2)P Ne strukturat e rendesishme per mbrojtjen civile,sistemi strukturor duhet te verifikohet nese ka rezistence dhe ngurtesi te mjaftueshme per te siguruar funksionin e sherbimeve jetesore te pajisjeve, referuar nje ngjarjeje sizmike me periode te pershtatshme perseritese. 2.2.4 Masat e veçanta 2.2.4.1 Projektimi (1) Do te duhej qe strukturat te kene forma te thjeshta dhe te rregullta si ne planin e tyre ashtu edhe ne lartesi (shih piken 4.2.3). Kur eshte e domosdoshme, kjo mund te realizohet me ane te ndarjes se struktures, nepermjet fugave ,ne njesi te pavarura nga pikpamja dinamike. (2) P Me qellim qe te sigurohet nje sjellje duktile dhe disipative e pergjithshme, eshte e nevojshme qe te shmanget shkaterrimi amorf (i thyeshem) ose formimi i parakohshem i mekanizmave te paqendrueshem. Per kete qellim, sikurse eshte treguar ne percaktimet (Pjeset) perkatese te ketyre Rregullave Teknike (EN 1998), mund te jete e domosdoshme qe te aplikohet procedura e projektimit sipas kapaciteteve, e cila perdoret per te perftuar hierarkine e rezistencave te komponenteve te ndryshem strukturore si dhe menyrat e shkaterrimit te nevojshme per te siguruar nje mekanizem te pershtatshem plastik dhe per te shmangur menyrat e shkaterrimit amorf. (3) P Perderisa sjellja sizmike e nje strukture varet shume nga sjellja e elementeve ose rajoneve kritike te saj, konstruimi (detajimi) i struktures ne pergjithesi dhe te atyre rajoneve ose elementeve ne veçanti duhet te behet e tille qe, gjate kushteve ciklike, te sigurohet aftesia per te transmetuar forcat e nevojshme si dhe per te disipuar energji. Per kete qellim do te duhej qe, gjate projektimit,t‘i kushtohet nje kujdes i veçante detajimit te lidhjeve ndermjet elementeve strukturore si dhe te rajoneve ku eshte parashikuar sjellja jo-lineare. (4) P Analiza duhet te bazohet ne nje model te pershtatshem strukturor, i cili, kur eshte e domosdoshme, duhet te marre parasysh ndikimin e deformabilitetit te trojeve, te elementeve jo-strukturore si dhe aspekte te tjera, te tilla siç eshte prania e elementeve te bashkengjitur (fqinje).
23
2.2.4.2 Themelet (1) Ngurtesia e themeleve duhet te jete e tille qe te mundesoje transmetimin ne truall- ne menyren sa me uniforme te mundshme- te veprimeve qe merren nga struktura e ngritur mbi to. (2) Perveç urave,do te duhej qe, ne pergjithesi , te perdoret vetem nje tip themeli per te njejten strukture, me perjashtim te rasteve kur struktura eshte e perbere nga njesi te pavarura nga pikpamja dinamike. 2.2.4.3 Plani i sistemit te cilesise (1) P Dokumentet e projektit duhet te permbajne permasat, detajet (hollesite) dhe karakteristikat e materialeve te elementeve strukturore. Nese eshte e pershtatshme, dokumentet e projektit duhet duhet te perfshijne gjithashtu karakteristikat e pajisjeve te veçanta qe duhen perdorur, si dhe largesite midis elementeve strukturore dhe jostrukturore.Gjithashtu , duhet te merren masat e domosdoshme te kontrollit te cilesise (2) P Elementet e rendesise te veçante strukturore qe kerkojne kontroll te veçante gjate ndertimit,duhet te identifikohen ne vizatimet e projektit. Ne kete rast duhet te specifikohet metodat kontrolluese qe duhen perdorur. (3) Per rajonet me sizmicitet te larte dhe per strukturat e rendesise te veçante do te duhej qe, si shtese kundrejt metodikave te kontrollit te pershkruara ne Rregullat e tjera perkatese te Projektimit (Eurokode te tjera), te perdoren projektet e miratuara (zyrtare) te sistemit te cilesiseqe perfshijne aspektet e projektimit, ndertimit dhe perdorimit (funksionit)
24
-SEKSIONI 3VARIANT – Ky seksion jepet ketu si nje version, sepse ne nje pjese te tij, do te duhej te shkruhej nga specialiste sizmologe dhe /ose gjeoteknike .
KUSHTET E TRUALLIT DHE VEPRIMI SIZMIK 3.1 Kushtet e truallit (1) Per te identifikuar kushtet e truallit , sipas tipeve qe jepen ne piken 3.1.1, duhet te kryhen analiza (studime) perkatese. (2) Udhezime te metejshme persa i perket studimit dhe klasifikimit te truallit jepen ne piken 4.2 te Aneksit mbi Vleresimin dhe Klasifikimin e Trojeve te ketyre Rregullave Teknike(adaptuar sipas paragrafit 4.2 te Pjeses se peste te Eurokodit 8-EN-5:200X (3) Vendi i ndertimit dhe natyra e truallit mbajtes do te duhej qe normalisht te mos kete rrisqe te karakterit te çarjes se truallit, paqendrueshmeri shpati apo ulje(cedime)te vazhdueshme te shkaktuara nga lengezimi ose ngjeshja (densifikimi) ne rast termeti.Mundesia e ndodhjes se ketyre dukurive duhet te studiohet ne baze te Aneksit mbi Vleresimin dhe Klasifikimin e Trojeve te ketyre Rregullave Teknike (adaptuar sipas Seksionit 4 i pjeses se peste te Eurokodit 8-EN 1998-5:200X). (4) Do te duhej qe, ne varesi te klases se rendesise dhe te struktures dhe kushteve te veçanta te projektit , per percaktimin e veprimit sizmik te kryhen studime mbi truallin dhe/ose studime gjeologjike. SHENIN: Kushtet per te cilat mund te mos behen studime mbi truallin-si plotesuese kundrejt atyre te domosdoshme per veprimet jo-sizmike-dhe mund te konsiderohen klasifikimet e truallit qe u pergjigjen ketyre veprimeve (jo-sizmike)mund te specifikohen ne dokumenta teknike perkatese (Aneks Kombetar).
3.1.1 Identifikimi i tipeve te truallit (1) Per te marre parasysh ndikimin e kushteve lokale te truallit ne veprimin sizmik mund te perdoren tipet e truallit A,B.C,D dhe F, te pershkruar nepermjet profileve stratigrafike dhe parametrave te dhene ne Tabelen 3.1. Kjo mund te behet gjithashtu duke konsideruar ne menyre plotesuese, ndikimin e gjeologjise se thelle (sizmotektonikes) ne veprimin sizmik. SHENIM: Skema e klasifikimit te truallit duke marre parasysh gjeologjine e thelle (tektoniken) mund te specifikohet ne dokumenta teknike perkates(Aneksin Kombetar, duke perfshire vlerat e parametrave S, TB,TC dhe TD qe perkufizojne spektrat elastike, horizontale dhe vertikale, te reagimit me perputhje me pikat 3.2.2.2 dhe 3.2.2.3)
25
Tabela 3.1: Tipet e truallit
Tipi i truallit
Pershkrimi i profilit stratigrafik
Parametrat vs,30(m/S)
NSPT
cu(kPa)
(goditje/30 cm)
A
B
C
D
E
S1
S2
Shkemb ose formacion tjeter gjeologjik i ngjashem me shkembin,duke perfshire > 800 te shumten 5m material te dobet ne siperfaqe Depozita me rere shume te ngjeshur, zhavor ose argjile shume te ngurte, te pakten me disa dhjetra metra trashesi, te 360-800 karakterizuar nga nje rritje graduale e karakteristikave mekanike, me rritjen e thellesise Depozitime te thella me rere te ngjeshur,ose gjysem te ngjeshur 180-360 ,zhavorr ose argjile te ngurte me trashesi nga disa dhjetra ne disa qindra metra Depozitime tokash te palidhura deri gjysem te pa-lidhura (me ose pa disa shtresa te buta lidhese kohezive),ose < 180 tokash qe jane ne masen mbizoteruese te buta (te dobeta) deri ne te forta te lidhura Nje profil toke (trualli) qe ka nje shtrese siperfaqesore aluvionesh me vlere vs te tipit C dhe D dhe trashesi qe ndryshon midis rreth 5 m dhe 20 m, e vendosur mbi nje material te ngurte mbeshtetes me vs > 800 m/sek Depozitime qe kane ose permbajne nje shtrese prej te pakten 10m trashesiargjila/lymra te buta me tregues < 100 (indeks) te larte plasticiteti (PI>40) dhe (indikative) nivel te larte ujrash nentokesaore Depozitime tokash (trojesh) te lengezueshme, prej argjilash te ndjeshme (te dobeta) ose me çdo profil tjeter toke (trualli) qe nuk perfshihet ne tipet A-E ose S1
-
-
> 50
> 250
15-50
70-250
< 15
< 70
-
10-20
26
(2) Vendi i ndertimit do te klasifikohet sipas vleres se shpejtesise mesatare te valeve te prerjes (terthore), vs,30, ne se kjo eshte e mundeshme te perftohet; per ndryshe do te perdoren vlera e NSPT. (3) Shpejtesia mesatare e valeve te prerjes (terthore) llogaritet sipas shprehjes vijuese: 30 vs,30 = ∑ hi i=I,N vi ku: hi dhe vi tregojne trashesine (ne m) dhe shpejtesine e valeve te prerjes (terthore)(ne madhesine 10-5, ose me pak, te deformimit ne rreshqitje, prerje) te formacionit ose shtreses te i-te, nga nje total prej N formacionesh ose shtresash ne 30 metrat e siperm.
(3)P Per vendet e ndertimit me kushte trualli qe u pergjigjen dy tipeve te veçanta S1, dhe S2 , per percaktimin e veprimit sizmik kerkohen studime te veçanta.çanta.Per keto tipe, dhe veçanerisht per S2, duhet te konsiderohet mundesia e shkaterrimit (humbjes se aftesise mbajtese) te truallit gjate veprimit sizmik. SHENIM: Do te duhej qe, te tregohet vemendje e veçante ,ne se depozitimi eshte i tipit S1 te truallit. Zakonisht troje te tilla kane vlera shume te uleta te Vs, shuarje te brendeshme te vogel (te ulet) dhe nje rend te shtrire jo te zakonshem te sjelljes lineare ; prandaj, mund te shkaktohet amplifikim sizmik me anomali te truallit te ndertimit si dhe efekte bashkeveprimi (nderveprimi) truall-strukture me anomali; shih Aneksin mbi Bashkeveprimin TruallStrukture te ketyre Rregullave Teknike. (adoptuar nga Seksioni 6 i Pjeses 5-te i Eurokodit 8- EN 19985:200X). Ne kete rast, do te duhej qe, me qellim percaktimin e varesise se spektrit te reagimit nga trashesia dhe vlera vs e shtreses se bute argjil dhe nga kontrasti i ngurtesise midis kesaj shtrese dhe materialeve qe ndodhen nen te, te kryhet nje studim i veçante per percaktimin e veprimit sizmik.
3.2.
Veprimi sizmik
3.2.1. Zonat sizmike (1)P Per qellimin e ketyre Rregullave Teknike (Eurokodit 8 – EN 1998), territori i vendit ndahet ne zona sizmike, qe varen nga rreziku lokal. Me perkufizim, supozohet qe rreziku brenda çdo zone eshte konstant. (2) Per shumicen e aplikimeve te ketyre Rregullave Teknike (Eurokodit 8 – EN 1998), rreziku pershkruhet ne funksion te nje parametri te vetem, d.m.th. te vleres se shpejtimit (akseleracionit) maksimal (pik) te references se truallit ne tipin A te truallit, agR. Parametrat plotesues te kerkuar per tipet e veçanta te strukturave jepen ne percaktimet (Pjeset perkatese te ketyre Rregullave Teknike te Projektimit (Eurokodit 8- EN 1998). SHENIM: Shpejtimi (akseleracioni) pik (maksimal) i referues se truallit ne tipin A te truallit, agR, mund te nxirret nga Hartat e zonimit qe gjenden ne Aneksin Kombetar (Harta e Rajonizimit Sizmik te Shqiperise, ne shkallen 1:200000, me periode perseritjeje T = 475 vjet dhe Harta e Rajonizimit Sizmik te Shqiperise ne shkallen
27 1:200000, me periode perseritjeje T=90 vjet).
(3)
Shpejtimi (akseleracioni) pik (maksimal) i references se truallit, i zgjedhur per secilen zone sizmike, i korrespondon periodes se references te perseritjes TNCR te veprimit sizmik referuar kerkeses se mos-shembjes (mos-kolapsit)(ose, ne menyre ekuivalente, propabilitetit te references se kapercimit ne 50 vjet, PNCR) zgjedhur sipas miratimeve perkatese (shih piken 2.1(1)P dhe shenimin perkates 1). Per kete periode reference perseritjeje caktohet nje faktor rendesie γI te barabarte me 1,0. Per periodat e tjera te perseritjes te ndryshme nga ajo e references (shih klasat e rendesise ne pikat 2.1(3)P dhe (4)), shpejtimi (akseleracioni) projektues i truallit ne tipin A, ag, eshte i barabarte me produktin agR me γI ( ag= γI agR). SHENIM: Shih shenimin e pikes 2.1(4).
(4)
Ne rastet me sizmicitet te ulet, per disa tipe ose kategori strukturash ndertimore per projektimin sizmik mund te perdoren procedura te rekomanduara, ose te thjeshtuara. SHENIM: Te konsiderohen si raste me sizmicitet te ulet ato ne te cilat shpejtimi projektues i truallit ne tipin A, ag, eshte jo me i madh se 0,08 g (0,78 m/s2) duke plotesuar njekohesisht edhe kushtin qe produkti ag S te jete jo me i madh se 0,1 g (0,98 m/s2)
(5)
Ne rastet me sizmicitet shume te ulet, nuk eshte e nevojshme te respektohen masat (percaktimet) e ketyre Rregullave Teknike (Eurokodi 8- EN 1998): SHENIM: Te konsiderohen si raste me sizmicitet shume te ulet ato ne te cilat, shpejtimi projektues i truallit te tipit A, te truallit, ag, eshte jo me i madh se 0,4g (0,39 m/s2) duke plotesuar njekohesisht edhe kushtin qe produkti agS eshte jo me i madh se 0,05g (0,49 m/s2).
3.2.2 Paraqitja baze e veprimit sizmik 3.2.2.1 Te pergjithshme (1) P Ne konteksin e ketyre Rregullave teknike (EN 1998) levizja sizmike ne nje pike te dhene te siperfaqes jepet nepermjet spektrit te reagimit elastik te shpejtimit te truallit, qe ne vijm do te thirret thjesht ―spektri i reagimit elastik‖ (2) Forma e spektrit te reagimit elastik jepet e njejte per te dy nivelet e veprimit sizmik, qe u referohet perkatesisht pikave 2.1(1)P dhe 2.2.1(P) per kerkesen e mosshembjes (gjendja e fundit kufitare - veprimi sizmik projektues) dhe per kerkesene kufizmit te demtimeve (3) P Veprimi sizmik horizontal pershkruhet nga dy komponente ortogonale, te konsideruara si te pavarura dhe qe perfaqesohen (jepen) nepermjet te njejtit spekter reagimi. (4) Per te tre komponentet e veprimit sizmik, mund te adoptohen nje ose me shume forma spektresh reagimi, ne varesi te burimeve (vatrave) sizmike dhe magnitudave te termeteve te gjeneruara prej tyre.
28
SHENIM 1: Zgjedhja e formes se spektrit te reagimit elastik eshte adaptuar sipas Eurokodit 8.Ne te ardhmen ato mund te ndryshojne sipas percaktimeve te Aneksit Kombetar perkates. SHENIM 2: Ne zgjedhjen e formes se pershtatshme te spektrit do te duhej te merret parasysh me teper magnituda e termeteve qe kontribuojne me shume ne rrezikun sizmik te percaktuar me qellim vleresimin probabilitar te rrezikut se sa kufijte e siperm konservative(psh. Termeti Maksimal iBesueshem), te percaktuar per ate qellim.
(5) Ne rastet kur termetet prekin nje shesh ndertimi gjenerohen nga burime mjaft te ndryshme, mundesia e perdorimit te me shume se nje nga format e spektrave do te duhej te argumentohet me qellim qe veprimi sizmik projektues te perfaqsohet ne menyre sa me te pershtatshme. Ne keto rrethana normalisht do te kerkohen vlera te ndryshme te ag per secilin tip spektri dhe termeti. (6) Per struktura te rendesishme ( γI > 1,0) do te duhej te merren parasysh efektet amplifikuese topografike. SHENIM: Informacion per efektet amplifikuese topografike mund te jepet ne nje Aneks Informativ perkates, te ketyre Rregullave Teknike (adaptuar sipas Aneksit A te Pjeses 5 te Eurokodit 8-EN 1998-5:200X).
(7) Mund te perdoret (shih piken 3.2.3) parqitja si funksion kohor (―time history‖) e levizjes sizmike. (8) Per tipe te caktuara strukturash (shih Pjeset EN 1998-2, EN 1998-4 dhe EN 1998-6 te Eurokodit 8 ) mund te kerkohet aplikimi i ndryshueshmerise ne kohe dhe hapesire i levizjes se truallit 3.2.2.2 Spektri i reagimit elastik horizontal (1) P Per komponentet horizontale te levizjes sizmike spektri i reagimit elastik Se(T) perkufizohet nga shprehjet vijuese (shih fig 3.1):
T 0 ≤ T≤ TB : Se(T) = ag . S . 1 2,5 1 TB
(3.1)
TB≤T≤TC : Se(T)=ag . S . η . 2,5
(3.2)
TC≤T≤TD : Se(T) = ag .S . η . 2,5
TC T
(3.3)
TC TD TD≤ T≤ 4s : Se(T) = ag . S . η . 2,5 2 T
(3.4)
29
ku: Se(T)
T ag TB, TC TC S η
spektri i reagimit elastik
perioda e lekundjeve e sistemit linear me nje shkalle lirie; shpejtimi projektues i truallit ne tipin A te trojeve (ag= γI . agR); kufijte e deges me shpejtim spektral konstant; vlera qe percaktojne fillimin e rendit te reagimit me zhvendosje konstante ne spekter; faktori i truallit; faktori korrigjues i shuarjes, me vlere reference η =1 per 5% shuarje viskoze, shih (3)
Fig.3.1: Forma e spektrit te reagimit elastik (2) P Vlerat e periodave TB, TC dhe TD si dhe te faktorit te truallit S qe pershkruajne formen e spektrit te reagimit elastik varen nga tipi i truallit. SHENIM: Ne se nuk merren parasysh strukturat e thella gjeologjike ( shih piken 3.1.1(1) dhe shenimin perkates ne ate pike), zgjedhja e rekomanduar konsiston ne perdorimin e dy tipeve te spektrave: Tipi 1 dhe Tipi 2. Nese termetet qe kontribuojne me shume me rrezikun sizmik te percaktuar per sheshin e ndertimit me qellim vleresimin probabilitar te rrezikut kane nje magnitute te valeve siperfaqsore, Ms, jo me te madhe se 5.5, atehere rekomandohet te adoptohet Spektri i Tipit 2 per te pese tipet e trojeve A, B, C, D dhe E per Spektrin e Tipit 1 vlerat e rekomanduara per parametrat S , T B, TC dhe TD jepen ne tabelen 3.2, kurse per Spektrin e Tipit 2 ne tabelen 3.3. Format e normalizuara nga shpejtimi a g te spektrave te Tipit 1 dhe Tipit 2 tregohen perkatesisht ne fig.3.2 dhe fig.3.3, per 5% shuarje. Nese merren parasysh strukturat e thella gjeologjike (sizmo-tektonika)ne dokumenta teknike perkatese ( Aneksin perkates Kombetar ) mund te perkufizohen spektra te tjere, te ndryshem.
30
Tabela 3.2 Vlerat e parametrave qe pershkruajne spektrin e rekomanduar te reagimit elastik te Tipit 1. Tipi i truallit A B C D E
S 1,0 1,2 1,15 1,35 1,4
TB(S) 0,15 0,15 0,20 0,20 0,15
TC(S) 0,4 0,5 0,6 0,8 0,5
TD(S) 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0
Tabela 3.3 Vlerat e parametrave qe pershkruajne spektrin e rekomanduar te reagimit elastik te Tipit 2 Tipi i trualli A B C D E
S 1,0 1,35 1,5 1,8 1,6
TB(S) 0,05 0,05 0,10 0,10 0,05
TC(S) 0,25 0,25 0,25 0,30 0,25
TD(S) 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2
Fig. 3.2: Spektri i rekomanduar i reagimit elastik i Tipit 1 per Tipe trualli nga A ne E (shuarja 5%)
31
Fig 3.3: Spektri i rekomanduar i reagimit i Tipit 2 per Tipe trualli nga A ne E (shuarja 5%) SHENIM 2: Per tipet e truallit S1 dhe S2 duhet te realizohen studime te veçanta per te marre vlerat korresponduese te madhesise S,TB, TC dhe TD.
(3)
Vlera e faktorit korrektues te shuarjes η mund te percaktohet nga shprehja: η = 10 /(5 ) ≥0,55
ku: ξ
(3.5)
raporti i shuarjes viskoze te struktures, i shprehur ne perqindje.
(4) Ne rastet e veçanta kur do te perdoret nje raport shuarje viskoze i ndryshem nga 5%, kjo vlere jepet ne percaktimet (Pjeset)perkatese te ketyre Rregullave Teknike(EN 1998). (5) P Spektri i reagimit elastik te zhvendosjes, S DE(T), duhet te perftohet nga transformimi i drejteperdrejte i spektrit te reagimit elastik te shpejtimeve, Se(T), duke perdorur shprehjen vijuese: T SDe(T) = Se(T) 2
2
(3.6)
(6) Do te duhej qe normalisht shprehja (3.6) te perdoret per perioda lekundjesh qe nuk kalojne 4,0 sek. Per strukturat me perioda lekundjesh me te gjata se 4,0 sek mund te jete i mundshem nje perkufizim me i plote i spektrit te zhvendosjeve elastike.
32 SHENIM: Per spektrin e reagimit elastik te Tipit 1 te referuar ne Shenimin 1 te pikes 3.2.2.2(2) P, nje perkufizim i tille paraqitet ne Aneksin Informativ A, duke perdorur termat (parametrat) e spektrit te zhvendosjeve elastike. Per perioda me te gjate se 4,0 sek, spektri i reagimit elastik te shpejtimeve mund te nxirret nga spektri i reagimit elastik i zhvendosjeve duke invertuar shprehjen (3.6)
3.2.2.3 Spektri i reagimit elastik vertikal (1) P Komponentja vertikale e veprimit sizmik duhet te paraqitet nepermjet nje spektri reagimi elastik, Sve(T), qe merret duke perdorur shprehjet (3.7)-(3.10).
T 0≤T≤TB : Sve(T) = avg . 1 η 3,0 1 TB TB≤T≤TC : Sve(T) = avg . η . 3,0 TC TC≤T≤TD : Sve(T) = avg . η . 3,0 T T C TD TD≤T≤ 4s : Sve(T) = avg. η .3,0 2 T
(3.7) (3.8) (3,9) (3.10)
SHENIM: Pedoren dy tipe spektrash vertikale: Tipi 1 dhe Tipi 2. Sikurse dhe per spektrat qe perkufizojne komponentet horizontale te veprimit sizmik, ne se termetet qe kontribuojne me shume ne rrezikun sizmik te percaktuar per sheshin e ndertimit me qellim vleresimin probabilitar te rrezikut kane nje magnitude te valeve siperfaqsore, Ms, jo me te madhe se 5,5 atehere rekomandohet qe te adoptohet Spektri i Tipit 2. Per te pese tipet e trojeve A, B, C, D dhe E vlerat e rekomanduara te parametrave S, T B, TC, dhe TD qe pershkruajne spektrat vertikale jepen ne Tabelen 3.4.
Keto vlera te rekomanduara nuk aplikohen per tipet e veçanta te trojeve S 1 dhe S2 Tabela 3.4 Vlerat e rekomanduara te parametrave qe pershkruajne spektrin e reagimit elastik vertikal Spektri Tipi 1 Tipi 2
avg/ag 0,90 0,45
TB(S) 0,05 0,05
TC(S) 0,15 0,15
TD(S) 1,0 1,0
3.2.2.4 Zhvendosja projektuese e truallit (1) Ne se studime te veçanta qe bazohen ne informacion te pershtatshem (te besueshem) nuk rezultojne ne konkluzione te tjera, vlera dg e zhvendosjes projektuese te truallit mund te vleresohet nepermjet shprehjes vijuese: dg = 0,025∙ ag ∙ S∙ TC ∙TD ku ag, S, TC dhe TD percaktohen sipas pikes 3.2.2.2
(3.11)
33
3.2.2.5 Spektri elastik per analizen elastike (1) Kapaciteti (aftesia) e sistemeve strukturore per t‘u rezistuar veprimeve sizmike ne fazen jo-lineare lejon qe pergjithesisht strukturat te projektohen mbi bazen e forcave qe jane me te vogla se sa ato qe i korrespondojne nje analize elastike lineare. (2) Per te shmangur analizen eksplicite inelastike strukturore gjate projektimit, aftesia e struktures per te disipuar (shuar) energji ,nepermjet sjelljes duktile te elementeve dhe/ose mekanizmave te tjere te saj, merret parasysh duke kryer nje analize elastike bazuar ne nje spekter reagimi te reduktuar kundrejt atij elastik, qe ne vijim thirret ―spektri i projektimit‖. Ky reduktim realizohet me ane te futjes ne analize te faktorit te sjelljes q. (3) Faktori i sjelljes qe eshte nje perafrim i raportit te forcave sizmike qe mund te shfaqen ne strukture ne se reagimi i saj do te ishte teresisht elastik me 5% shuarje viskoze, kundrejt forcave minimale sizmike qe mund te perdoren gjate projektimit - te cilat rezultojne nga analiza e nje modeli elastik konvencional - duke siguruar ,nderkaq , nje reagim te kenaqshem te struktures. Vlerat e faktorit te sjelljes q, te cilat marrin parasysh gjithashtu edhe ndikimin e shuarjes vizkoze kur kjo eshte e ndryshme nga 5%, jepen ne percaktime (Pjese) te ndryshme te ketyre Rregullave Teknike (EN 1998) per materiale dhe sisteme te ndryshem strukturore ne perputhje edhe me klasat perkatese te duktilitetit. Vlerat e faktorit te sjelljes q mund te jene te ndryshme ne drejtime te ndryshme horizontale te struktures, pavaresisht nga kerkesa qe klasifikimi i duktilitetit duhet te jete i njejte ne te gjitha drejtimet. (4)P Per komponentet horizontale te veprimit sizmik spektri i projektimit, S d(T), perkufizohet nepermjet shprehjeve vijuese :
2 T 2,5 2 0≤T≤TB : Sd(T) = ag∙S∙ [— + — ∙ ( — - —)] 3 TB q 3
(3.12)
2,5 TB≤T≤TC : Sd(T) = ag ∙ S∙ — q
(3.13)
TC≤T≤TD : Sd(T)
2,5 TCTD = ag ∙ S ∙ ---- ∙ [ ------ ] q T2 ≥β . ag
(3.14)
ku: ag, S, TC, TD : Sd(T): q
ashtu siç perkufizohen ne piken 3.2.2.2; spektri i projektimit; faktori i sjelljes;
β
faktori i kufirit te ulet ne spektrin horizontal te projektimit SHENIM: Vlera per faktorin β eshte =0,2.
34
(5) Per komponenten vertikale te veprimit sizmik spektri i projektimit jepet nga shprehjet (3.12) deri (3.15), me vleren e shpejtimit projektues te truallit ne drejtimin vertical avg, qe zevendeson madhesine ags te marre te barabarte me 1,0 dhe parametrat e tjere ashtu sikurse percaktohen ne piken 3.2.2.3 . (6) Per komponenten vertikale te veprimit sizmik normalisht do te duhej te adaptohet nje faktor q i barabarte me 1,5 per te gjtha materialet dhe sistemet strukturore. (7) Adaptimi i vlerave te q me te medha se 1.5 per drejtimin vertikal duhet te argumentohet nepermjet analizave perkatese. (8)P Spektri i projektimit i perkufizuar si me siper, nuk eshte i mjaftueshem per projektimin e strukturave me izolim ne baze (―base-isolation‖) ose me sisteme te veçante per shuarje energjie (―energy-dissipation‖).
3.2.3 Paraqitje te tjera alternative te veprimit sizmik 3.2.3.1 Paraqitja si funksion kohor (“time history”) 3.2.3.1.1 Te pergjitheshme (1)P Levizja sizmike mund te paraqitet edhe nepermjet funksioneve kohore te shpejtimit te truallit (―ground acceleration time-histories‖) si dhe te madhesive me te cilat lidhet ai (shpejtesia dhe zhvendosja). (2)P Kur kerkohet perdorimi i nje modeli hapesinor, levizja sizmike duhet te konsistoje nga tre akselerograma me veprim te njekohshem. Mund te mos perdoret ne menyre te njekohshme e njejta akselograme sipas te dy drejtimeve horizontale. Mund te behen thjeshtime, sipas rekomandimeve qe jepen ne percaktimet (Pjeset) perkatese te ketyre Rregullave Teknike (EN 1998). (3) Ne varesi te natyres se aplikimit dhe te informacionit te mundshem per t‘u shfrytezuar realisht, pershkrimi i levizjes sizmike mund te behet duke perdorur akselerograma artificiale (shih piken 3.2.3.1.2) dhe akselerograma te regjistruara ose te simuluara (shih piken 3.2.3.1.3). 3.2.3.1.2 Akselerogramat artificiale (1)P Akselerogramat artificiale duhet te gjenerohen ne menyre te tille qe t‘u pershtaten spektrave elastike te reagimit te dhene ne pikat 3.2.2.2 dhe 3.2.2.3, per 5% shuarje elastike (ξ=5%). (2)P Zgjatshmeria ne kohe e akselerogramave duhet te jete konsistente (e perputhshme) me magnituden dhe karakteristika te tjera te rendesishme te ngjarjes sizmike qe mbashtesin madhesine e shpejtimit ag. (3) Kur te dhenat e veçanta per sheshin e ndertimit nuk jane te pershtatshme (te besueshme), zgjatshmeria minimale T1 e pjeses stacionare te akselerogrames do te duhej (rekomandohet) (―should‖) te merret e barabarte me 10 sek.
35
(4) Ne perdorimin e procedurave me akselerograme artificiale do te duhej qe te respektohen keto rregulla: a) Perdorimi i te pakten 3 akselerogramave. b) Mesatarja e vlerave spektrale te reagimit te shpejtimeve, qe i pergjigjen periodes 0 (te llogaritura nga funksionet kohore te veçanta) te mos jete me e vogel se vlera ag∙S per sheshin e ndertimit qe shqyrtohet, te vleresuar ne rendin e periodave midis 0.2T 1 dhe 2T1, ku T1 eshte perioda e pare (baze) e struktures ne drejtimin sipas te cilit do te aplikohet akselerograma. c) Asnje vlere e spektrit elastik mesatar me 5% shuarje - llogariten per te gjitha funksionet kohore – te mos jete me e vogel se 90% e vleres korresponduese te spektrit te reagimit elastik me 5% shuarje. 3.2.3.1.3 Akselerograma te regjistruara ose te simuluara (1)P Lejohet perdorimi i akselerogramave te regjistruara – ose i akselogramave te gjeneruara nepermjet nje simulimi fizik te burimit dhe te mekanizmave te mjediseve te trasmetimit te valeve sizmike – me kusht qe kampionet e akselogramave te perdorura te jene mjaft cilesore duke iu referuar karakteristikave sizmogjene te burimeve dhe kushteve te trojeve qe i pergjigjen sheshit te ndertimit, si edhe me kusht qe vlerat e tyre te jene te pershtatura ne shkalle ne perputhje me vleren ag∙S per zonen qe shqyrtohet. (2)P Persa u perket analizave te amplifikimit te trojeve dhe verifikimeve (kontrolleve) te qendrueshmerise dinamike te skarpateve (shpateve) shih piken 2.2 te Aneksit perkates mbi….te ketyre Rregullave Teknike (adatuar nga Seksioni 2 i Pjeses 5 te Eurokodit 8-EN 1998-5:200X). (3) Ne perdorimin e procedurave me akselerograma te regjistruara ose te simuluara do te duhej (rekomandohet) qe te kenaqet pika 3.2.3.1.2(4).
3.2.3.2 Modeli hapesinor i veprimit sizmik (1)P Per strukturat me karakteristika te veçanta, siçeshte rasti kur supozimi i te njejtit veprim sizmik ne te gjtha pikat mbeshtetese te tsruktures nuk mund te aplikohet ,duhet te perdoren modele hapesinore te veprimit sizmik (shih piken 3.2.3.1(8)). (2)P Modele te tille hapesinore duhet te jene konsistente me spektrat e reagimit elastik qe, ne perputhje me pikat 3.2.2.2 dhe 3.2.2.3, perdoren per perkufizimin baze te veprimit sizmik.
3.2.4 Kombinimi i veprimit sizmik me veprime te tjera (1)P Vlera projektuese Ed e efekteve te veprimeve me situaten projektuese sizmike, kombinimin e veçante me ngarkesen sizmike , duhet te percaktohet ne perputhje me Rregullat (Kushtet ) Teknike ne fuqi mbi kombinimet e ngarkesave (ne Eurokodin EN 1990:2002 percaktohet nga pika 6.4.3.4. e tij).
36
(2)P Efektet inerciale te veprimit sizmik projektues, duhet te vleresohen duke marre parasysh pranine e masave qe u pergjigjen te gjitha ngarkesave peshe qe shfaqen (paraqiten) ne kombinimin vijues te veprimeve:
Gkj ―+‖ ψE,i . Qk,i (3.16) ku: Gkj -veprimi konstant (ngarkesa e perhershme) Qk,i -veprimi variable(ngarkesa e perkohshme) ψE,i - koeficienti i kombinimit per ngarkesen e perkoheshme( veprimin variable) i (shih piken 4.2.4)
SHËNIME PLOTËSUESE 1- (sipas paragrafit A1.2.2, Aneksi A i Eurokodit EN 1990:2002) Vlerat e rekomanduara për faktorët Ψ0 dhe Ψ2 jepen në tabelën e mëposhtëme, hartuar mbi bazën e tabelës A.1.1 të Eurokodit EN 1990: 2002 (Bazat e Projektimit)
Veprimi
Ψ0
Ψ2
Mbingarkesat në ndërtesa (ngarkesat e imponuara - "imposed loads") Kategoria (sipas tabelës 6.1 të Eurokodit EN 1991-1-1:2002, rivendosur në vijim të tabelës 4.2 të këtyre Rregullave Teknike të Projektimit–RRTP-NRT-2004) Kategoria A : Mjedise (sipërfaqe) banimi, shtëpi
0,7
0,3
Kategoria B : Mjedise (sipërfaqe) zyre
0,7
0,3
Kategoria C : Mjedise (sipërfaqe) me grumbullim njerëzish
0,7
0,6
Kategoria D : Mjedise (sipërfaqe) tregëtare
0,7
0,6
Kategoria E : Mjedise (sipërfaqe) magazinimi
1,0
0,8
Kategoria F : Mjedise (sipërfaqe) trafiku; pesha e mjetit lëvizës ≤ 30 kN
0,7
0,6
Kategoria G : Mjedise (sipërfaqe) trafiku; 30 kN < pesha e mjetit lëvizës < 160 kN
0,7
0,3
Kategoria H : çati
0
0
0,7 ose 0,5
0,2 ose 0
0,6 0,6
0 0
*)
Ngarkesa e borës mbi ndërtesa (Për vende të ndryshme të Bashkimit Europian (BE) faktorët Ψ0 dhe Ψ2 diferencohet si vijon: Finlanda, Islanda, Norvegjia, Suedia: Ψ0 = 0,7 dhe Ψ2 = 0.2. Vendet e tjera të B.E., për lartësi mbi nivelin e detit H > 1000m: Ψ0 = 0,7 dhe Ψ2 = 0.2 Vendet e tjera të B.E., për lartësi mbi nivelin e detit H ≤ 1000m: Ψ0 = 0,5 dhe Ψ2 = 0 *) Rekomandohet të përcaktohet mbi bazën e kushteve përkatëse lokale Ngarkesat e erës mbi ndërtesa Temperatuta (jo zjarri) në ndërtesa
SHËNIME PLOTËSUESE 2 - (Përshtatur sipas paragrafit 3.3 të Dokumentit Teknik "Normativa sismica – Edifici – bozza aggiornata al 08/04/03 – Norme tecniche per il progetto, la valutazione e l'adeguamento sismico degli edifici") Në shprehjen (3.16) të këtyre Rregullave Teknike ΨEi është koeficienti i kombinimit për veprimin variabël Qi i cili mban parasysh probabilitetin që të gjitha ngarkesat Ψ 0iQki (për gjendjen kufitare të kufizimit të dëmtimeve) ose Ψ2iQki (për gjendjen e fundit kufitare – ULS) të ndodhen në të gjithë strukturën në momentin (në rastin) e tërmetit (ΨEi merret duke shumëzuar Ψ0i ose Ψ2i me koeficientin ).
37
(3) Koeficientet e kombinimit ψE,i marrin parasysh mundesine qe ngarkesat ψ2,i . Qki te mos jene te pranishme ne te gjithe strukturen gjate kohes se ndodhjes se termetit. Keta koeficiente mund te marrin parasysh gjithashtu pjesmarrjen e reduktuar te masave ne levizjen qe kryen struktura per shkak te lidhjes jo te ngurte midis tyre. (4) Vlerat ψ2,i jepen ne Rregullat Teknike perkatese ne fuqi qe trajtojne kombinimin e ngarkesave (Tek Eurokodet, Eurokodi EN 1990:2002), kurse vlerat ψE,i jepen ne percaktimet ( Pjeset) perkatese te ketyre Rregullave Teknike (EN-1998).
38
-SEKSIONI 4 -
PROJEKTIMI I NDERTESAVE 4.1
Te pergjithshme
4.1.4
Qellimi
(1)P Seksioni 4 trajton ndertesat. Ai permban rregulla te pergjithshme per projektimin e ndertesave rezistuese ndaj termetit dhe duhet te perdoret ne kuadrin e lidhjeve te tij me Seksionet 2, 3 dhe nga 5 deri 9. (2) Seksionet nga 5 deri 9 trajtojne rregulla specifike per materiale dhe elemente te ndryshem strukturore qe perdoren per ndertesat. (3)
Udhezime mbi ndertesat me izolim ne baze jepen ne Seksionin 10 te Pjeses se pare te Eurokodit 8 (EN 1998-1), te cilat nuk perfshihen ne Rregullat Teknike
RRTPNRT-2004. 4.2
Karakteristikat e ndertesave rezistente ndaj termetit
4.2.1
Parime baze te projektimit konceptual
(1) P Ne rajonet sizmike aspekti i rrezikut sizmik duhet te merret parasysh ne fazat me te para te projektimit konceptual (projekt – idese) te nje ndertese, duke mundesuar keshtu realizimin e nje sistemi strukturor i cili ,brenda kostove te pranueshme, kenaq kerkesat themelore te percaktuara ne paragrafin 2.1. (2) Parimet udhezuese qe percaktojne kete projektim konceptual kundrejt rrezikut sizmik jane : -
thjeshtesia strukturore ; uniformiteti, simetria dhe pacaktueshmeria statike; rezistenca dhe ngurtesia sipas te dy drejtimeve; rezistenca dhe ngurtesia perdredhese sjellja diafragmatike (tip diafragme, si e nje nderkati te ngurte) ne nivelin e katit; themele te pershtatshme.
Keto parime perpunohen me tej me paragrafet dhe pikat vijuese.
39
4.2.1.1
Thjeshtesia strukturore
(1) Thjeshtesia strukturore, qe karakterizohet nga ekzistenca e rruge – kalimeve te qarta dhe te drejtperdrejta per transmetimin e forcave sizmike, eshte nje objektiv i veçante per t‘u respektuar, perderisa modelimi, analiza, permasimi, detajimi (konstruimi) dhe ndertimi i strukturave te thjeshta kane shume me pak pasiguri dhe, rrjedhimisht, parashikimi i sjelljes sizmike eshte shume me i besueshem. 4.2.1.2
Uniformiteti, simetria dhe pacaktueshmeria
(1) Uniformiteti karakterizohet nga nje shperndarje uniforme (e barabarte) e elementeve strukturore, e cila, ne se realizohet ne planimetri, lejon transmetim te shkurter dhe te drejteperdrejte te forcave inerciale te shfaqura ne masat e shperndara te nderteses. Ne se eshte e domosdoshme, uniformiteti mund te realizohet duke ndare te tere ndertesen ne njesi dinamikisht te pavarura me ane fugash sizmike, me kusht qe keto fuga te jene te projektuara te tilla qe te sigurojne, sipas percaktimeve te pikes 4.4.2.7, mos-goditjen (mos-perplasjen) midis tyre te njesive te veçanta. (2) Uniformiteti ne zhvillimin e struktures ne lartesi te nderteses eshte gjithashtu i rendesishem, perderisa ai tenton te eleminoje shfaqjen e zonave te ndjeshme ku perqendrime te nderjeve ose kerkesa te duktilitetit te larte mund te shkaktojne shembje ne menyre te parakohshme. (3) Nje maredhenie e ngushte midis shperndarjes se masave, shperndarjes se rezistences ,dhe ngurtesise eleminon jashteqendersi te medha midis mases dhe ngurtesise. (4)
Ne se konfiguracioni i nderteses eshte simetrik ose gati – simetrik, nje zgjidhje e qarte per arritjen e uniformitetit eshte nje planimetri strukturore simetrike, e shperndare mire ne plan.
(5) Perdorimi i elementeve strukturore te shperndare ne menyre uniforme (te barabarte) rrit pacaktueshmerine dhe lejon nje rishpendarje te favorshme te efekteve te veprimit dhe nje shperndarje te gjere energjie ne te gjithe strukturen.
4.2.1.3
Rezistenca dhe ngurtesia sipas te dy drejtimeve
(1)P Levizja sizmike horizontale eshte nje fenomen qe shfaqet sipas dy drejtimeve (fenomeni bi-direksional) dhe prandaj struktura e nderteses duhet te jete ne gjendje t‘u rezistoje veprimeve horizontale sipas çdo drejtimi. (2) Per te kenaqur piken (1)P, do te duhej qe elementet strukturore te vendosen sipas nje menyre strukturore ortogonale ne plan, duke siguruar karakteristika te njejta rezistence dhe ngurtesie ne te dy drejtimet kryesore.
40
(3) Zgjedhja e karakteristikave te ngurtesise te struktures do te duhej te behej e tille qe, perveç synimit per te minimizuar efektet e veprimit sizmik (duke marre parasysh veçorite e sheshit te ndertimit), te kufizohej gjithashtu edhe shfaqja e zhvendosjeve te teperuara qe mund te çojne ne humbje qendrueshmerie per shkak te efekteve te rendit te dyte ose qe çojne ne demtime te medha. 4.2.1.4
Rezistenca dhe ngurtesia perdredhese
(1) Perveç rezistences dhe ngurtesise anesore do te duhej qe strukturat e ndertesave te kene rezistence dhe ngurtesi te pershtatshme perdredhese, me qellim qe te kufizohet shfaqia e levizjeve perdredhese te cilat tentojne t‘i sforcojne elementet e ndryshem strukturore ne menyre jo-uniforme. Ne kete kendveshtrim, ka avantazh te qarte vendosjet (konceptimet) e tilla ku elementet kryesore rezistues ndaj veprimit sizmik jane te shperndare afer periferise se nderteses. 4.2.1.5
Sjellja diafragmatike ne nivelin e katit
(1) Tek ndertesat, mbulesat e nderkateve (perfshire edhe çatite) luajne nje rol shume te rendesishem ne sjelljen teresore sizmike te struktures. Ato veprojne si diafragma horizontale qe mbledhin dhe transmetojne forca inerciale ne sistemet strukturore vertikale dhe sigurojne ate qe, keta sisteme te veprojne se bashku per t‘i rezistuar veprimit sizmik horizontal. Veprimi i mbulesave te nderkateve si diafragma eshte veçanerisht i rendesishem ne rastet e planimetrive komplekse dhe jo-uniforme te sistemeve strukturore vertikale, ose kur perdoren se bashku sisteme me karakteristika te ndryshme deformueshmerie horiontale (siç jane p.sh. sistemet duale ose mikste). (2) Do te duhej qe sistemet e mbulesave te nderkateve ose çatite te sigurojne ngurtesine dhe rezistencen ne plan si dhe lidhje efektive te tyre ne sistemet strukturore vertikale. Do te duhej (rekomandohej) qe vemendje e veçante t‘u jepet rasteve te formave jo-kompakte dhe shume te zgjatura si dhe rasteve me hapje (hapesira) te medha ne mbulesat e nderkateve, veçanerisht kur keto te fundit vendosen ne afersi te elementeve strukturore vertikale kryesore, duke penguar ashtu lidhje te tilla efektive. (3) Do te duhej qe diafragmat te kene ngurtesi te mjaftueshme ne plan, per te bere shperndarjen e forcave horizontale dhe te inercise ne sistemet strukturore vertikale ne perputhje me supozimet e analizes (si p.sh. supozimi i diafragmave te ngurta, shih piken 4.3.1 (4)), veçanerisht kur ka ndryshime te rendesishme ne ngurtesi ose mosvazhdueshmeri (―offsets‖) te elementeve vertikale siper dhe poshte diafragmes. 4.2.1.6
Themelet e pershtatshme
(1) Ne kendveshtrimin e veprimit sizmik, projektimi dhe ndertimi i themeleve dhe i lidhjeve me strukturen siper tyre duhet te sigurojne ate qe e gjithe ndertesa t‘i nenshtrohet nje veprimi uniform sizmik. (2) Per strukturat e perbera nga nje numer jo i madh muresh strukturore, me mundesi ndryshimi te tyre ne gjeresi dhe ngurtesi,do te duhej qe pergjithesisht te zgjidhej nje themel i ngurte, tip keson (―box-type‖) ose me qeliza, tip kaseton ( ‖cellular‖), qe permban nje pllake themeli dhe nje pllake mbulese (―cover slab‖).
41
(3) Per ndertesat me elemente themeli te veçante ( plinta ose pilota), rekomandohet perdorimi i pllakes se themelit ose i trareve-lidhes midis ketyre elementeve sipas te dy drejtimeve kryesore, duke patur parasysh kriteret e pikes 5.4.1.2 te Shtojces mbi THEMELET, te ketyre Rregullave Teknike (adaptuar sipas pikes 5.4.1.2 te Pjeses se peste te Eurokodit 8- EN 1998 - 5 : 200X). 4.2.2
Elementet sizmike primare dhe dytesore
(1)P Nje numer i caktuar elementesh strukturore (p.sh. trare dhe/ose kollona) mund te projektohen si elemente sizmike ―dytesore‖, pa marre pjese ne sistemin rezistues ndaj veprimit sizmik te nderteses. Soliditeti, (rezistenca) dhe ngurtesia e ketyre elementeve kundrejt veprimeve sizmike nuk duhet te perfillet. Nuk eshte e nevojshme qe ata keta elemente te kenaqin kerkesat e Seksioneve 5 deri 9. Megjithate ,keta elemente dhe lidhjet e tyre duhet te projektohen dhe konstruohen (detajohen) te tilla qe te mbajne ngarkesat e peshes kur keta u nenshtrohen zhvendosjeve te shkaktuara nga kushti sizmik me i pafavorshem i projektimit.Do te duhej qe ne projektimin e ketyre elementeve te trajtohej ne menyren e duhur lejimi (perballimi) i efekteve te vendit te dyte (efekteve P – Δ). (2) Konsiderohet qe Seksionet nga 5 deri 9 japin rregullat – shtese, kundrejt atyre ne fuqi mbi Strukturat prej betoni (―EN 1992‖) dhe mbi Ndertesat me murature mbajtese ( ―EN 1996‖), persa i perket projektimit dhe konstruimit te elementeve sizmike dytesore. (3) Te gjithe elementet qe nuk projektohen si elemente sizmike dytesore konsiderohen si paresore. Ata konsiderohen pjese e sistemit rezistues ndaj forcave anesore ; do te duhej qe per analizen e tyre te modelohen sipas pikes 4.3.1 dhe qe ata te projektohen dhe te konstruohen per t‘i rezistuar termetit ne perputhje me regullat e percaktuara ne Seksionet nga 5 deri 9. (4) Do te duhej qe kontributi i elementeve sizmike dytesore ne ngurtesine anesore te mos kaloje masen 15% te rezistences perkatese te elementeve sizmike paresore. (5) Caktimi i disa elementeve strukturore si elemente sizmike dytesore nuk mund te ndryshoje klasifikimin e struktures nga jo e rregullt ne te rregullt, ne perputhje me percaktimet ne paragrafin 4.2.3. 4.2.3 4.2.3.1
Kriteret per rregullsine strukturore Te pergjithshme
(1) P Per qellimet e projektimit sizmik, strukturat e ndertesave dallohen ne te rregullta dhe jo te rregullta.
42
(2) -
Ky dallim shoqerohet me ndikimin, ne aspektet vijuese , te projektimit sizmik : ne modelin strukturor, qe mund te jete ose sistem plan i thjeshtuar ,ose hapsinor ;
ne metoden e analizes, e cila mund te jete ose nje analize e thjeshtuar sipas spektrit te reagimit (metodika e forces anesore) ose nje analize – modale ; ne vleren e faktorit te sjelljes q, i cili mund te zvogelohet ne varesi te tipit te jorregullsise ne lartesi, dmth : -
jo – rregullsi gjeometrike, qe i kalon kufijte e dhene ne piken 4.2.3.4 (4) ;
shperndarje jo e rregullt e mbi-rezistences ne lartesi, qe i kalon kufijte e dhene ne piken 4.2.3.3 (3) (3) P Persa i perket ndikimeve te rregullsise strukturore ne analize dhe projektim, duhet te behen kosiderime te veçuara mbi karakteriasikat e e rregullsise te nderteses ne plan dhe ne lartesi (Tabela 4.1).
Tabela 4.1 Rrjedhojat e rregullsise strukturore ne analizen dhe projektimin sizmik.
Rregullsia Thjeshtimi i lejuar Ne plan Ne lartesi Modeli Anliza lineare-elastike Po Po Plan Force anesore Po Jo Plan Modale Jo Po Hapsinor Force anesore Jo Jo Hapsinor Modale
Faktori i sjelljes (per anlizen lineare) Vlera e references Vlera e zvogeluar Vlera e references Vlera e zvogeluar
Nese plotesohen edhe kushtet e pikes 4.3.3.2.1(2) a) Per kushte te veçanta te dhena ne piken 4.3.3.1(8) mund te perdoret nje model i veçuar plan per secilin nga drejtimet horizontale, ne perputhje me piken 4.3.3.1(8).
(4) Kriteret qe pershkruajne rregullsine ne plan dhe ne lartesi jepen ne pikat 4.2.3.2 dhe 4.2.3.3; rregullat qe kane te bejne me modelin dhe analizen (llogaritjet) jepen ne paragrafin 4.3.
(5) P Do te duhej qe kriteret e rregullsise te dhena ne pikat 4.2.3.2 dhe 4.2.3.3 te konsiderohen si kushte te domosdoshme. Duhet verifikuar qe rregullsia e supozuar e struktures se nderteses nuk dobesohet ( nuk demtohet) nga karakteristika te tjera qe nuk jane perfshire ne keto kritere. (6) Vlerat e references te faktoreve te references jepen ne Seksionet nga 5 deri ne 9.
43
(7) Per strukturat jo te rregullta vlerat e zvogeluara te faktorit te sjelljes jepen nga vlerat e references te shumezuara me 0,8. 4.2.3.2
Kriteret per rregullsine ne plan
(1) Persa i perket ngurtesise anesore dhe shperndarjes se masave, struktura e nderteses eshte perafersisht simetrike ne plan sipas dy akseve ortogonale. (2) Konfiguracioni ne plan eshte kompakt, d.m.th. ne çdo kat ai kufizohet nga nje vije poligonale konvekse.Por edhe ne se ekzistojne thyerje ne plan, me kende dhe pjese te hyra dhe te dala, rregullsia ne plan mund te konsiderohet e plotesuar, me kusht qe keto thyerje te mos ndikojne ne ngurtesine ne plan te mbulesave te nderkateve dhe qe, per çdo thyerje, siperfaqja qe perfshihet midis konturit te mbuleses se nderkatit dhe nje vije poligonale konvekse qe mbeshtjell mbulesen e nderkatit nuk tejkalon masen 5% te siperfaqes te mbuleses se nderkatit. (3) Ngurtesia ne plan e mbulesave te nderkateve eshte ne menyre te mjaftueshme e madhe ne krahasim me ngurtesine anesore te elementeve strukturore vertikale, e tille qe deformimi i katit te kete efekt te vogel ne shperndarjen e forcave ndermjet elementeve strukturore vertikale. Ne kete kendveshtrim do te duhej, qe format plane L, C, H, I, X te shqyrtohen me kujdes, veçanerisht persa i perket ngurtesise se kraheve anesore; kjo ngurtesi do te duhej te jete e krahasueshme me ate te pjeses qendrore, me qellim qe te kenaqet kushti i diafragmes se ngurte (rigjide) Aplikimi i ketij paragrafi do te duhej qe te merrej parasysh per sjelljen globale te nderteses. (4) Perkulshmeria λ = Lmax / Lmin e nderteses ne plan eshte jo me e madhe se 4, ku Lmax dhe Lmin jane perkatesisht permasa me e madhe dhe me e vogel ne plan e nderteses, te matura ato (permasat) sipas drejtimeve ortogonale.
(5) Ne çdo nivel dhe per çdo drejtim te analizes, sipas x ose y, jashteqendersia strukturore e0 dhe rrezja e perdredhjes r jane te t illa qe te kenaqen te dy kushtet e meposhtme, te cilet jane shprehur per drejtimin e analizes sipas aksit y : eox ≤ 0,30∙ rx rx ≥ ls (4.1) ku : eox
largesia midis qendres se ngurtesie dhe qendres se mases, matur sipas drejtimit x, i cili eshte normal me drejtimin e analizes se konsideruar ;
rx
rrenja katrore e raportit midis ngurtesise perdredhese dhe ngurtesise anesore ne drejtimin y (―rrezja perdredhese‖);
ls
rrezja e inercise e mbuleses se nderkatit ne plan (rrenja katrore e raportit midis momentit polar te inercise te mbuleses se nderkatit ne plan kundrejt qendres se masave te mbuleses se nderkatit dhe siperfaqes se mbuleses se nderkatit).
44
Perkufizimet e qendres se ngurtesise dhe rrezes perdredhese r jepen ne pikat vijuese. (6) Ne ndertesat nje-kateshe qendra e ngurtesise perkufizohet si qendra e ngurtesise anesore te elementeve sizmike paresore. Rrezja perdredhese r perkufizohet si rrenja katrore e raportit te ngurtesise perdredhese globale kundrejt qendres te ngurtesise anesore dhe ngurtesise anesore globale, ne nje drejtim, duke marre parasysh te gjithe elementet sizmike paresore te atij drejtimi. (7) Ne ndertesat shume kateshe jane te mundshme vetem perkufizime te perafruara te qendres se ngurtesise dhe te rrezes perdredhese, Per qellimet e klasifikimit te rregullsise strukturore ne plan dhe per analizen e perafruar te efekteve perdredhese, eshte i mundur te jepet nje perkufizim i thjeshtuar, neqoftese kenaqen dy kushtet vijuese : a) Te gjitha sistemet rezistuese ndaj ngarkesave anesore, si berthamat (nuklet), muret ose ramat strukturore, vazhdojne pa ndreprerje nga themelet deri ne krye te nderteses. b) Konfiguracionet e deformimit te sistemeve te veçante (individuale) per shkak te ngarkesave horizontale nuk jane shume te ndryshem midis tyre. Ky kusht mund te konsiderohet i plotesuar ne rastin e sistemeve me rama dhe ne rastin e sistemeve me mure. Pergjithesisht, ky kusht nuk plotesohet ne sistemet duale (mikste) (8) Ne se te dy kushtet a) dhe b) te pikes (7) kenaqen, atehere pozicioni i qendrave te ngurtesise dhe rrezeve perdredhese ne te gjitha katet, mund te llogaritet si ato te disa madhesive, propocionale, me nje sistem forcash, qe shperndarjen e tyre e kane te specifikuar ne piken 4.3.3.2.3 dhe qe shkaktojne nje zhvendosje njesore ne nivelin e siperm (kreun) e sistemeve te veçante te rezistences ndaj forcave anesore. (9) Ne ramat dhe ne sistemet me mure fleksibel , ku si deformacione mbizoteruese jane ato te perkuljes, madhesite e pikes (8) te mesiperme mund te merren sa momentet e inercise te seksioneve terthore te elementeve vertikale. Ne se, perveç deformacioneve nga perkulja, jane te rendesishme edhe deformacionet nga prerja, atehere keto mund te meren parasysh duke perdorur nje moment inercie ekuivalent te seksionit terthor. 4.2.3.3
Kriteret per rregullsi ne lartesi
(1) Te gjithe sistemet rezistues ndaj ngarkesave anesore, sikurse jane berthamat (nuklet), muret ose ramat strukturore, vazhdojne pa nderprerje nga themelet deri ne kreun e nderteses ose, - ne rastin kur ne lartesi te ndryshme jane te pranishme thyerje(―setbacks‖)- deri nenivelin e siperm te zones se rendesishme te nderteses. (2) Ngurtesia anesore dhe masa e kateve te veçante mbeten qe te dy konstante ose reduktohen gradualisht, pa ndryshime te theksuara, nga baza deri ne nivelin e siperm (kreun) e nderteses. (3) Do te duhej qe ne ndertesat me rama raporti i rezistences reale te katit kundrejt rezistences se kerkuar nga analiza te mos ndryshoje ne menyre jo – propocionale midis kateve fqinje. Ne kete konteks aspektet e ramave me mure mbushes jane trajtuar ne piken 4.3.6.3.2.
45
(4) Kur jane te pranishme shkallezimet apo thyerjet (―setbacks‖) aplikohen kushtet shtese vijuese : a) per shkallezimet (thyerjet) graduale qe respektojne simetrine aksiale, shkallezimi ne lartesi ne çdo kat nuk eshte me i madh se 20% e permases paraardhese (te meparshme) ne plan ne drejtimin e shkallezimit (shih Fig. 4.1.a dhe 4.1.b); b) per nje shkallezim (thyerje)qe realizohet brenda pjeses se poshtme te nderteses me lartesi totale te sistemit kryesor strukturor, shkallezimi nuk eshte me i madh se 50% te permases se meparshme ne plan (shih Fig. 4.1.c). Ne kete rast do te duhej qe struktura e zones se bazes qe perfshihet brenda perimetrit te perftuar sipas projeksionit vertikal te kateve te mesiperm te projektohet nga ana strukturore e tille qe t‘i rezistoje te pakten 75 % te forcave prerese horizontale qe do te shfaqeshin ne ate zone ne nje ndertese te ngjashme pa zgjerimin e bazes; c) ne qofte se shkallezimet nuk respektojne simetrine, ne çdo faqe shuma e shkallezimeve per te gjitha katet eshte jo me e madhe se 30% e permases ne plan te katit te pare dhe, nderkaq, shkallezimet e veçanta nuk jane me te medha se 10% te permases paraardhese (se meparshme) ne plan (shih Fig. 4.1 d).
(shkallezimi ndodh siper 0.15 H)
46
(shkallezimi ndodh poshte 0.15 H) Fig. 4.1
4.2.4
Kriteret per rregullsine e ndertesave me shkallezim (thyerje) ne Lartesi
Koeficientet e kombinimit per veprime variable( te ndryshueshme, ngarkesa te perkohshme)
(1) P Koeficientet e kombinimit ψ2i (per veprimin variable i ) per projektimin e ndertesave (shih piken 3.2.4) merren sipas Rregullave (Kushteve) Teknike ne fuqi (Tek eurokodet, jepet ne Eurokodin EN 1990: 2002). (2) P Koeficientet e kombinimit ψEi te futur ne piken 3.2.4(2)P per llogaritjen e efekteve te veprimeve sizmike,duhet te llogariten nga shprehja vijuese : ψEi = θψ2i
(4.2)
SHENIM : Vlerat e rekomanduara per θ jane listuar ne Tabelen 4.2.
Tabela 4.2 Vlerat θ per llogaritjen e ψ Ei
Tipi i veprimit te ndryshueshem Kategorite A – C
Kategorite D – F dhe Arkivat
Kati Çati Kate me (―okupime te korreluara‖) Kate me ngarkime(― okupime‖) te pa varura midis tyre
θ 1.0 0.8 0.5
1.0
Kategori qe percaktohen ne rregullat (Kushtet) Teknike ne fuqi mbi ngarkesat(Tek Eurokodet, jepet ne Eurokodin EN 1991-1)
47 SHENIM PLOTESUES –1 (sipas paragrafit 6.3.1.1 të Eurokodit 1 –EN 1991-1: 2002) Në vijim përshkruhen kategoritë e referuara në tabelën 4.2 të këtyre Rregullave Teknike RRTP–NRT– 2004, në përputhje me përcaktimet e paragrafit 6.3.1 dhe tabelës 6.1 të Eurokodit 1 (EN 1991-11:2002, tabela 6.1). Kategoria A
Specifikimi i përdorimit Mjedise (Sipërfaqe) për aktivitete shtëpiake dhe banimi
B
Mjedise (Sipërfaqe) zyre
C
Mjedise (Sipërfaqe) me përqendrim njerëzish (me përjashtim të sipërfaqeve të përcaktuara në kategoritë A, B dhe D1))
Shëmbull Dhoma në ndërtesa banimi dhe shtëpi; dhoma fjetje në hotele, kuzhina dhe banja në hotele.
C1: Mjedise (Sipërfaqe) me tavolina etj., si p.sh. sipërfaqe në shkolla, bar-kafe, restorante, dhoma ngrënie, dhoma leximi, ambiente për pritje (pranimi) në hekurudha. C2: Mjedise (Sipërfaqe) me karrike të fiksuara, si p.sh. sipërfaqe ne kisha, teatro ose kinema, dhoma konferencash, salla leksionesh, salla mbledhjesh, dhoma pritjesh. C3: Mjedise (Sipërfaqe) pa pengesa për njerëz që lëvizin, si p.sh. sipërfaqe në muzeume, dhoma ekspozitash, etj. si dhe sipërfaqe të hyrjeve në ndërtesa publike dhe administrative, hotele, spitale, oborre në stacione hekurudhore. C4: Mjedise (Sipërfaqe) me aktivitete të mundshme fizike, si p.sh. salla danci, dhoma gjimnastike, skena. C5: Mjedise (Sipërfaqe) ku mund të mblidhen grumbuj njerëzish, si p.sh. në ndërtesa për ngjarje publike sic janë sallat e koncerteve, sallat sportive duke përfshirë vendet e qendrimit, tarracat e mjediset e hyrjeve dhe platformat hekurudhore. D Mjedise (Sipërfaqe) tregëtare D1: Mjedise (Sipërfaqe) në dyqanet e përgjithshme të tregëtimit me pakicë. D2: Mjedise (Sipërfaqe) në magazina. 1) Duhet patur kujdes vecanërisht për kategoritë C4 dhe C5, lidhur me efektet dinamike. Pavarësisht nga ky kategorizim sipërfaqesh, nëpërmjet analizash përkatese duhet të konsiderohen efektet dinamike në rastet kur paraprakisht përcaktohet që ngarkesat do të shkaktojnë efekte dinamike (rezonanca, shpejtime të konsiderueshme etj.). SHENIM 1: Në varësi të përdorimeve të përcaktuara paraprakisht, mjedise (sipërfaqe) si ato të C2, C3 dhe C4 mund të kategorizohen si të C5, në përshtatje me vendimin e klientit (porositësit) ose Aneksit Kombëtar përkatës. SHENIM 2: Nëpërmjet një Aneksi Kombëtar përkatës, kategoritë A, B, C1 deri C5, D1 dhe D2 mund të ndahen në nën-kategori. SHENIM 3:Për aktivitet industrial ose magazinim bëhet ndarje në dy kategoritë e mëposhtëme E1 dhe E2 (sipas tabelës 6.3 të Eurokodit EN 1991-1-1 : 2002)
48
Kategoria
Specifikimi i përdorimit
Shëmbull
E1
Mjedise (Sipërfaqe) ku mund të grumbullohen mallra, duke përfshirë mjedise të hyrjeve
Mjedise (Sipërfaqe) për magazinim duke përfshirë magazinim librash dhe dokumente të tjerë (arkiva).
E2
Përdorim industrial
SHENIM PLOTESUES –2 (sipas paragrafit 6.3.3.1 të Eurokodit EN 1990 : 2002) Mjediset (Sipërfaqet) e trafikut dhe parkimit të automjeteve në ndërtesa duhet të ndahen në dy kategoritë e mëposhtëme, sipas veçorive të hyrjes së automjeteve.
Kategoria F
Specifikimi i përdorimit Mjedise (Sipërfaqe) trafiku dhe parkimi për mjete të lehta (≤ 30 kN pesha bruto e mjetit lëvizës dhe ≤ 8 vende, pa përfshirë drejtuesin e mjetit) Mjedise (Sipërfaqe) trafiku dhe parkimi për mjete mesatare (> 30 kN, ≤ 160 kN pesha bruto e mjetit lëvizës mbi dy akse
G
Shëmbuj Garazhe; sipërfaqe parkimi, salla parkimi
Rrugët e hyrjes; zonat e furnizimit; zonat ku mund të hyjnë pajisjet e zjarrfiksave (≤ 160 kN pesha bruto)
SHENIM 1 Hyrja për në mjediset (sipërfaqet) e kategorisë F do të duhej të kufizohej nëpërmjet mënyrave fizike të ndërtesave në konstruksionin ndërtimor.
SHENIM 2 Mjediset (sipërfaqet) e konceptuara (projektuara) për kategoritë F dhe G do të duhej të kishin të vendosura pajisje sinjalizuese përkatëse. Në vijim, bazuar në tabelën 6.9 të Eurokodit 1-EN 1991-1-1: 2002, jepet edhe kategorizimi i mbulesave (çative). Kategoritë e sipërfaqes së ngarkuar H
I
K
Specifikimi i përdorimit Mbulesa (çati) që nuk shfrytëzohen me përjashtim të rasteve të mirëmbajtjes dhe riparimit Mbulesa të shfrytëzueshme, sipas kategorive A deri D të tabelës 6.1 të EN 1991-1-1 : 2002 (shih, më sipër, Shënimin Plotësues –1). Mbulesa të shfrytëzueshme për shërbime të vecanta, si p.sh. mjedise (sipërfaqe) për ulje helikopterësh
SHËNIM PLOTËSUES (bazuar në Aneksin B të Eurokodit 1990 :2002, tabela B1) Me qëllimin e diferencimit të besueshmërisë, sipas tabelës së mëposhtme mund të përcaktohen klasat e rrjedhojave (pasojave) (―CC‖ – Consequences Classes‖), duke marë në konsideratë pasojat e shkatërrimit ose të keq-funksionimit të strukturës.
49 Klasa e rrjedhojave
4.2.5
Përshkrimi
CC3
Pasoja të rënda në humbjen e jetës së njerëzve, ose pasoja shumë të mëdha ekonomike, sociale ose të mjedisit.
CC2
Pasoja mesatare në humbjen e jetës së njërzve, pasoja të konsiderueshme ekonomike, sociale ose të mjedisit.
CC1
Pasoja të vogla (të ulta) në humbjen e jetës së njerëzve dhe pasoja të vogla ose të papërfillshme ekonomike, sociale ose të mjedisit.
Shëmbuj ndërtesash dhe veprash inxhinierike Vendqendrime me grumbullime të mëdha njerëzish, ndërtesa publike ku pasojat e shkatërrimit janë të larta (p.sh. një sallë koncertesh). Ndërtesa banimi dhe administrative, ndërtesa publike ku pasojat e shkatërrimit janë mesatare (p.sh. një ndërtesë administrative). Ndërtesa bujqësore ku normalisht nuk hyjnë njerëz (p.sh. magazinat, serrat bujqësore).
Klasat e rendesise dhe faktoret e rendesise
(1) P Ndertesat klasifikohen ne klasa rendesie, ne varesi te rrjedhojave ne jete njerezore te shembjes, te rendesise se tyre per sigurine publike dhe mbrojtjen civile ne periudhen e menjehershem te emergjences pastermetore, si dhe te rrjedhojave sociale dhe ekonomike te shembjes. (2) P Klasat e rendesise karakterizohen nga faktore te ndryshem te rendesise γI, ashtu siç pershkruhet ne piken 2.1.(3). (3) Faktori i rendesise γI = 1.0 caktohet per nje ngjarje sizmike qe e ka perioden e perseritjes te references, ashtu siç tregohet ne piken 3.2.1 (3). (4)
Perkufizimet e klasave te rendesise jepen ne Tabelen 4.3. Tabela 4.3 Klasat e rendesise per ndertesat
Klasa e rendesise I
II
III IV
Ndertesat Ndertesa, integriteti strukturor gjate termetit i te cilave eshte me rendesi jetesore per mbrojtjen civile, si p.sh. spitalet, stacionet e zjarrfiksave, centralet energjitike etj. Ndertesa, rezistenca sizmike e te cilave eshte me rendesi ne kendveshtrimin e rrjedhojave qe shkakton nje shembje, p.sh. shkollat, salla mbledhjesh, institucone kulturore etj. Ndertesa e zakonshme qe nuk u perkasin kategorive te tjera Ndertesa e nje rendesie te vogel per sigurine publike p.sh. ndertesa bujqesore etj
SHENIM : Klasat e rendesise I dhe II, III dhe IV u korrespondojne, ne menyre te perafert sipas rrjedhojave, perkatesisht klasave CC3, CC2 dhe CC1, te parashikuara ne aneksin B te Eurokodit EN 1990:2002
50 SHËNIM PLOTËSUES (bazuar në Aneksin B të Eurokodit 1990 :2002, tabela B1) Me qëllimin e diferencimit të besueshmërisë, sipas tabelës së mëposhtme mund të përcaktohen klasat e rrjedhojave (pasojave) (―CC‖ – Consequences Classes‖), duke marë në konsideratë pasojat e shkatërrimit ose të keq-funksionimit të strukturës. Klasa e rrjedhojave
Përshkrimi
CC3
Pasoja të rënda në humbjen e jetës së njerëzve, ose pasoja shumë të mëdha ekonomike, sociale ose të mjedisit.
CC2
Pasoja mesatare në humbjen e jetës së njërzve, pasoja të konsiderueshme ekonomike, sociale ose të mjedisit.
CC1
Pasoja të vogla (të ulta) në humbjen e jetës së njerëzve dhe pasoja të vogla ose të papërfillshme ekonomike, sociale ose të mjedisit.
Shëmbuj ndërtesash dhe veprash inxhinierike Vendqendrime me grumbullime të mëdha njerëzish, ndërtesa publike ku pasojat e shkatërrimit janë të larta (p.sh. një sallë koncertesh). Ndërtesa banimi dhe administrative, ndërtesa publike ku pasojat e shkatërrimit janë mesatare (p.sh. një ndërtesë administrative). Ndërtesa bujqësore ku normalisht nuk hyjnë njerëz (p.sh. magazinat, serrat bujqësore).
(5)P Vlerat e faktorit γI per klasen e rendesise III eshte, me perkufizim , i barabarte 1.0 SHENIM : Vlerat per faktorin γI per klasat I, II, dhe IV jane perkatesisht baraz me 1, 4 ; 1, 2 dhe 0.8.
(6) Per ndertesat qe ruajne instalime ose materiale te rrezikshme do te duhej qe faktori i rendesise te caktohet ne perputhje me kritere speciale .(Ne Eurokodin 8 keto Kritere u referohen strukturave te tilla si rezervuare, sillosa, tubacione trajtuar ne Pjesen e katert EN 1998-4). 4.3
Analiza strukturore
4.3.1
Modeli
(1) P Modeli i nderteses duhet te perfaqesoje ne menyre te pershtatshme shperndarjen e ngurtesise dhe mases,ne menyre te tille qe, per veprimin sizmik te konsideruar, te merren parasyesh ne menyre adekuate konfiguracionet me te rendesishme te deformimit dhe forcat inerciale. Ne rastin e analizes jolineare modeli duhet te perfaqesoje ne menyre adekuate edhe shperndarjen e rezistences (soliditetit). (2) Do te duhej qe modeli te marre parasysh kontributin e zonave te nyjeve ne deformueshmerine e nderteses, p.sh. zonat fundore ne traret ose kollonat e strukturave te tipit rame.Do te duhej gjithashtu qe te merren parasysh edhe elemente jostrukturore, te cilet mund te ndikojne ne reagimin e sistemit strukturor rezistues kryesor. (3) Ne pergjithesi struktura mund te konsiderohet se perbehet nga nje numer sistemesh rezistues ndaj ngarkesave vertikale dhe anesore, te lidhur midis tyre me ane te diafragmave horizontale.
51
(4) Kur diafragmat e mbulesave te nderkateve te nderteses mund te konsiderohen te ngurta (rigjide) ne planet e tyre, masat dhe momentet e inercise te secilit kat mund te perqendrohen ne qendren e rendeses. SHENIM : Diafragma konsiderohet e ngurte (rigjide) ne se kur ajo modelohet me perkulshmerine (fleksibilitetin) e saj real ne planin e vet, vlerat e zhvendosjeve horizontale ne asnje vend nuk kapercejne ato qe rezultojne nga supozimi i diafragmes se ngurte (rigjide) me me teper se 10% te zhvendosjeve horizontale absolute korresponduese ne situaten sizmike projektuese.
(5) Per ndertesat qe kenaqin kriteret e rregullsise ne plan (shih piken 4.2.3.2) ose kushtet e paraqitura ne piken 4.3.3.1(8), analiza mund te realizohet duke perdorur dy modele plane, nje per secilin drejtim kryesor. (6) Ne ndertesat prej betoni (betonarmeje) ne ndertesat kompozite çelik – beton dhe ne ndertesat me mure mbajtese do te duhej) qe ngurtesia e elementeve mbajtes te ngarkesave te vleresohet duke marre parasysh efektin e te plasurave (plasaritjes).Do te duhej qe nje ngurtesi e tille t‘i korrespondoje fillimit te rrjedhshmerise te armatures se hekurit (çelikut). (7) Ne kushtet kur nuk behet ndonje analize me e hollesishme e elementeve te plasaritur, karakteristikat e ngurtesise elastike ne pekulje dhe prerje te betonit dhe elementeve te muratures mund te merren te barabarta me gjysmen e ngurtesise korresponduese te elementeve te pa- plasaritur (te pa-plasur). (8) Do te duhej qe te merren parasysh muret mbushes qe kontribuojne ne menyre te rendesishme ne ngurtesine dhe rezistencen anesore te nderteses. Per mbushjet e muratures te ramave betonarme, metalike ose kompozite shih piken 4.3.6. (9)P Deformueshmeria e themelit duhet te merret parasysh ne model, ne te gjitha rastet kur ajo (deformueshmeria) mund te kete nje ndikim te pergjithshem negativ (te pafavorshem) ne reagimin strukturor. Deformueshmeria e themelit (perfshire bashkeveprimin truall – strukture)mund te gjithnje parasysh duke perfshire rastet ne te cilat ai ka efekte pozitive (te favorshme). SHENIM
:
(10)P Masat duhet te llogariten duke patur parasysh ngarkesat peshe qe shfaqen (vendosen) ne kombinimin e veprimeve te treguar ne piken 3.2.4. Koeficientet e kombinimit ΨEi jepen ne piken 4.2.4 (2) P
4.3.2
Efektet perdredhese aksidentale
(1) P Me qellim qe te mbulohen pasigurite ne vendosjen e masave dhe ne ndryshimin hapsinor te levizjes sizmike, qendra e llogaritur e mases ne çdo nderkat i duhet te kondiderohet e zhvendosur nga pozicioni i saj nominal, ne çdo drejtim , me nje jashteqendersi aksidentale eai = ± 0,5 Li
(4.3)
52
ku : eai Li
4.3.3 4.3.3.1
jashteqendersia aksidentale e mases se katit i llogaritur nga pozicioni i saj niminal, aplikuar ne te njejtin drejtim ne te gjithe nderkatet; permasa e nderkatit, perpendikular me drejtimin e veprimit sizmik.
Metodat e analizes Te pergjthshme
(1) P Ne pershtatje me qellimet e Seksionit 4, efektet sizmike dhe efektet e veprimeve te tjera qe perfshihen ne situaten projektuese sizmike mund te percaktohen mbi bazen e sjelljes lineare elastike te struktures. (2) P Metoda e references kryesore per percaktimin e efekteve sizmike eshte analiza modale sipas spektrit te reagimit, duke perdorur nje model linear – elastik te struktures dhe spektrin e projektimit , dhene ne piken 3.2.2.5. (3) Ne varesi te karakteristikave strukturore te nderteses mund te perdoret njeri nga dy tipet vijues te analizes lineare – elastike : a) ―metoda e analizes e forcave anesore‖, per ato ndertesa qe plotesojne kushtet e dhena ne piken 4.3.3.2 ; b) ―analiza modale sipas spektrit te reagimit‖, qe eshte e aplikueshme per te gjitha tipet e ndertesave (shih piken 4.3.3.3). (4) Si alternative e metodes lineare, mund te perdoren gjithashtu metoda jo-lineare, te tilla si : c) analiza jo-lineare statike ―pushover‖ (e ―mbingarkimit gradual‖); d) analiza jo-lineare dinamike sipas funksioneve kohore (―time– history‖), sipas kushteve te veçanta te pikave (5) dhe (6) te dhena me poshte si dhe ne piken 4.3.3.4. SHENIM : Per ndertesat me izolim ne baze (―base – isolated‖) kushtet per te cilat mund te perdoren metodat lineare a) dhe b) ose ato jo-lineare c) dhe d) jepen ne Seksionin 10 te Pjeses se pare te Eurokodit 8 (EN 1998-1), qe nuk eshte perfshire ne Rregullat RRTP-NRT-2004. Per ndertesat qe nuk kane izolim ne baze (―non-base-isolated‖) mund te perdoren gjithnje metodat lineare te pikes 4.3.3.1(3), ashtu siç specifikohet ne piken 4.3.3.2.1. Metodat jo – lineare te pikes 4.3.3.1(4) ne ndertesat pa izolim ne baze, mund te aplikohen mbi bazen e argumentimeve shkencore dhe inxhinierike, duke u mbeshtetur edhe ne vleresime te bazuara teoriko-eksperimentale per kapacitetet e deformimit te elementeve, si dhe faktoret e sigurise perkatese, qe duhet te perdoren ne kontrollet (verifikimet) e Gjendjes se Fundit Kufitare,ne perputhje me piken 4.4.2.2 (5).(Zgjedhja mbi aplikimin ose jo te metodave jo-lineare mund te percaktohet ne te ardhmen nga nje Aneks Kombetar perkates).
(5) Analizat jo–lineare do te duhej qe te perdoren ne menyre te pershtatshme duke patur parasysh hyrjen (―input‖) sizmike, modelin konstitutiv te perdorur, metoden e interpretimit te rezultateve te analizes dhe kerkesat qe duhen plotesuar.
53
(6) Do te duhej qe strukturat pa izolim ne baze, te projektuara mbi bazen e analizes jo-lineare te mbingarkimit gradual pa perdorimin e faktorit te sjelljes q (shih piken 4.3.3.4.2.1(1)d), te kenaqin kerkesat e pikes 4.4.2.2(5), sikurse edhe rregullat e seksioneve nga 5 ne 9 referuar strukturave dissipative. (7) Ne qofte se kenaqen kriteret e rregullsise ne plan (shih piken 4.2.3.2), analiza lineare – elastike mund te realizohet duke perdorur dy modele plane, nje per secilin drejtim horizontal kryesor. (8) Ne varesi te klases se rendesise te nderteses, analiza lineare-elastike – duke perdorur dy modele plane , nje per secin drejtim horizontal kryesor- mund te kryhet edhe ne rastet kur nuk kenaqen kriteret e rregullsise ne plan te pikes 4.2.3.2 , por me kusht qe te plotesohen te gjitha kushtet e veçanta vijuese te rregullsise : a) Ndertesa te kete mure ndares dhe veshes, te shperndare mire dhe relativisht te ngurte (rigjide); b)
Lartesia e nderteses te mos kaloje 10 m ;
c) Ngurtesia ne plan e nderkateve te jete mjaft e madhe ne krahasim me ngurtesine anesore te elementeve strukturore vertikale, ne menyre qe te mund te supozohet sjellja e saj si diafragme rigjide (e ngurte). d) Qendrat e ngurtesise anesore dhe te mases te jene sejcila perafersisht ne nje vije vertikale dhe, per te dy drejtimet horizontale te analizes, te kenaqin kushtet : rx2 > ls2 + e2ox , ry2 > ls2 + e2oy, ku rrezja e inercise ls , rrezet perdredhese rx dhe ry si dhe jashteqendersia eox dhe eoy perkufizohen ashtu siç jepen ne piken 4.2.3.2(5) Shenim : Vlera e faktorit te rendesise γI, poshte se ciles lejohet theshtimi i analizes sipas pika4.3.3.1(8) eshte γI,=1,2
(9) Ne ndertesat qe kenaqin te gjitha kushtet e pikes (8) te mesiperme me perjashtim te d) mund te perdoret gjithashtu analiza lineare-elastike duke perdorur dy modele plane, nje per secilin drejtim horizontal kryesor; por ne nje rast te tille do te duhej qe te gjitha efektet e veprimit sizmik qe rezultojne nga analiza te shunezohen me 1,25.
(10)P Ne çdo rast kur perdoret nje model hapsinor , veprimi sizmik projektues duhet te aplikohet per te gjitha drejtimet horizontale kryesore (duke marre ne konsiderate planin e strukturave te nderteses ), si dhe per drejtimet horizontale ortogonale te tyre.Per ndertesat me elemente rezistues ne dy drejtime perpendikulare, keto dy drejtime konsiderohen si drejtimet kryesore te nderteses.
54
4.3.3.2 Metoda e analizes sipas forces anesore 4.3.3.2.1 Te pergjithshme (1) P Ky tip analize mund te aplikohet ne ndertesat reagimi i te cilave nuk ndikohet ne menyre te rendesishme nga kontributet e forcave te larta te lekundjeve. (2) Vleresohet se keto kerkesa kenaqen ne ndertesa qe plotesojne te dy kushtet vijuese : a) ato kane perioda baze lekundjesh T1, ne te dy drejtimet kryesore, me te vogla se vlerat vijuese :
4 TC T1 ≤
(4.4) 2,0s
ku TC jepet ne Tabelat 3.2 ose 3.3; b) ato plotesojne kriteret e rregullsise ne lartesi, te dhena ne piken 4.2.3.3. 4.3.3.2.2 Forca prerese e bazes (1) P Per secilin drejtim horizontal kundrejt te cilit analizohet ndertesa, forca prerese sizmike e bazes percaktohet si vijon : Fb = Sd (T1) ∙m ∙λ
(4.5)
ku : Sd (T1) orinata e spektrit te projektimit (shih piken 3.2.2.5), ne perioden T1 T1
perioda themelore e lekundjeve te nderteses per levezjet anesore ne drejtimin e konsideruar;
m
masa totale e nderteses, siper themelit ose siper nivelit te siperm (kreut) te bazamentit rigjid, llogaritur ne perputhje me piken 3.2.4(2);
λ
faktor korrektues, vlera e te cilit eshte e barabarte me : λ = 0,85 ,ne qofte se T1 ≤ 2 TC dhe ndertesa ka me shume se dy kate, ose λ = 1,0 ne rast tjeter . SHENIM : Faktori λ merr parasysh faktin qe ne ndertesat me te pakten tre kate dhe shkalle lirie translative ne çdo drejtim horizontal, masa modale efektive e formes se pare baze eshte me e vogel – mesatarisht 15 % me e vogel –se sa masa totale e nderteses.
(1) Per percaktimin e periodes themelore te lekundjeve T1 te nderteses, mund te perdoren shprehje te bazuara ne Dinamiken e Strukturave (p.sh. metoda Rayleigh).
55
(2) Per ndertesat me lartesi deri ne 40 m ,vlera T1 (ne sek) mund te llogaritet ne menyre te perafruar nepermjet shprehjes vijuese : T1 = Ct ∙H 3/ 4
(4.6)
ku :
0,085 per ramat metalike hapsinore me nyje bashkuese qe u rezistojne momenteve 0,085 per ramat betonarme hapsinore me nyje qe u rezistojne momenteve dhe per ramat metalike me kontraventime ekscentrike ;(―eccentrically braced steel frames‖). 0,050 per struktura te tjera
Ct
H
Lartesia e nderteses, ne m, matur nga themeli ose nga kreu i nje bazamenti te ngurte (rigjid). (3) Ne rastet alternative, per strukturat me diafragma- mure vertikale (―shear walls‖) prej murature ose betoni (betonarmeje), vlera Ct ne shprehje (4.6) mund te merret sa : Ct = 0,075 /
Ac
(4.7)
ku : Ac = Σ[ Ai∙ (0,2+(lwi / H))2]
(4.8)
dhe Ac
siperfaqia efektive totale e diafragmave–mure vertikale ne katin e pare te nderteses, ne m2.
Ai
siperfaqia efektive e seksionit terthor te murit i ne katin e pare te nderteses, ne m2 ;
H
si ne piken (3) te mesiperme;
lwi
gjatesia e murit i ne katin e pare ne drejtimin paralel me forcat e aplikuara, ne m, me kufizimin qe lwi /H te mos kaperceje vleren 0,9.
(5) Ne rastet alternative, vleresimi i T1 (ne sek) mund te behet nepermjet shprehjes vijuese : T1 = 2 ∙ d ku :
(4.9)
56
d
zhvendosja elastike anesore e kreut te nderteses, ne m, per shkak te ngarkesave te peshes te aplikuara ne drejtimin horizontal.
4.3.3.2.3 Shperndarja e forcave sizmike horizontale (1) Format kryesore(themelore) te lekundjeve ne drejtimin horizontal te analizes se nderteses mund te llogariten duke perdorur metodat e Dinamikes se Strukturave, ose mund te vleresohen ne menyre te perafruar nepermjet zhvendosjeve horizontale qe rriten linearisht ne lartesine e nderteses. (2) P Efektet e veprimit sizmik duhet te percaktohen duke aplikuar, per te dy modelet plane, forcat horizontale Fi ne te gjitha katet.
s i ∙ mi Fi = Fb ∙ — ∑sj ∙ mj ku :
(4.10)
Fi
forca horizontale qe vepron ne katin i;
Fb
forca prerese e bazes, e vleresuar sipas shprehjes (4.5).
si,sj
zhvendosjet e masave mi , mj, ne formen baze te lekundjeve;
mi , mj
masat e kateve llogaritur sipas pikes 3.2.4(2).
(3) Kur forma themelore e lekundjeve perafrohet nga zhvendosjet horizontale qe rriten linearisht ne lartesi, forcat horizontale Fi jepen nga : zi ∙ mi Fi = Fb ∙ — ∑zj ∙mj ku : zi , zj
(4.11)
lartesite e masave mi ,mj siper nivelit te aplikimit te veprimit sizmik (themelit ose nivelit te siperm –kreut- te nje bazamenti te ngurte).
(4) P Forcat horizontale Fi te percaktuara mbi bazen e paragrafeve te mesiperm duhet te shperndahen ne sistemin rezistues ndaj ngarkesave anesore duke supozuar nderkate te ngurte.
57
4.3.3.2.4 Efektet perdredhese (1) Ne qofte se ngurtesia anesore dhe masa jane te shperndara simetrikisht ne plan dhe ne se jashteqendersia aksidentale, vleresuar sipas pikes 4.3.2.(1)P, nuk vleresohet nepermjet ndonje metode me te sakte (p.sh. ajo e pikes 4.3.3.3.3(1)), efektet perdredhese aksidentale mund te vleresohen nepermjet shumezimit te efekteve te veprimit ne elementet e veçante rezistues ndaj ngarkesave-te cilet kane rezultuar nga aplikimi i pikes 4.3.3.2.3.(4)-me nje faktor δ qe jepet nga: x δ = 1 + 0,6 ∙ — Le ku:
(4.12)
x
largesia e elementit qe analizohet nga qendra e nderteses ne plan, e matur perpendikular me drejtimin e veprimit sizmik te konsideruar ;
Le
largesia midis dy elementeve rezistues ndaj ngarkesave anesore , me te larguar (nga qendra e struktures) , matur si me siper. (2) Ne se analiza kryhet duke perdorur dy modele plane, nje per secilin drejtim horizontal kryesor, efektet perdredhese mund te percaktohen duke dubluar jashteqendersine aksidentale eai te shprehjes (4.3) dhe duke aplikuar piken (1) te mesiperme me zevendesimin e faktorit 0,6 ne shprehjen (4.12), me faktorin 1,2.
4.3.3.3
Analiza modale sipas spektrit te reagimit
4.3.3.3.1
Te pergjitheshme
(1)P Ky tip analize duhet te aplikohet ne ndertesat qe nuk kenaqin kushtet e dhena ne piken 4.3.3.2.1 ( 2) per aplikimin e metodes se analizes sipas forces anesore. (2)P Duhet te merret parasysh reagimi i te gjitha formave te lekundjeve qe kontribuojne ne menyre te rendesishme ne reagimin global . (3) Paragrafi (2)P mund te kenaqet sipas njeres prej menyrave vijuese: -Duke provuar se shuma e masave modale efektive te formave te lekundjeve te marra parasysh (te konsideruara) eshte te pakten sa 90% e mases totale te struktures. -Duke provuar qe jane mare parasysh te gjitha format e lekundjeve me masa modale efektive me te medha se 5% te mases totale. Shenim: Masa modale efektive mk qe i korrespondon formes k te lekundjeve, percaktohet ne menyre te tille qe forca prerese e bazes Fbk qe vepron ne drejtimin e aplikimit te veprimit sizmik, mund te shprehet si Fbk =Sd(Tk)mk. Mund te tregohet qe shuma e masave modale efektive (per te gjitha format e lekundjeve sipas nje drejtimi te dhene) eshte e barabarte me masen e struktures.
(4) Kur perdoret nje model hapsinor, kushtet e mesiperme duhet te verifikohen per çdo drejtim te rendesishem.
58
(5) Ne qofte se pika (3) nuk mund te kenaqet (p.sh. ne ndertesat ku format e lekundjeve perdredhese kane kontribut te rendesishem ) , do te duhej qe numri minimal k i formave, per t‘u marre parasysh ne analizen hapsinore te kenaqe kushtet vijuese: k ≥3∙ n (4.14a) dhe Tk ≤ 0,20s
(4.14b)
ku: k
numri i formave te lekundjeve te marraparasysh (te konsideruara);
n
numri i kateve mbi themelin ose nivelin e siperm(kreun) e bazamentit rigjid ( te ngurte).
Tk
perioda e lekundjeve per formen k.
4.3.3.3.2
Kombinimi i reagimeve modale
(1) Reagimet sipas dy formave te lekundjeve i dhe j (perfshire format translative si dhe ato perdredhese te lekundjeve) mund te konsiderohen si te pavarura njera nga tjetra, ne se periodat e tyre Tidhe Tj kenaqin ( per Tj ≤ Ti) kushtin vijues: Tj ≤ 0,9Ti
(4.15)
(2) Ne rastet kur te gjitha reagimet modale te rendesishme [shih pikat 4.3.3.3.1(3)-(5)] mund te konsiderohen si te pavarura njera nga tjetra, vlera maksimale EE e efektit te veprimit sizmik mund te merret si : EE =
EEi²
(4.16)
ku: EE
efekti i veprimit sizmik qe shqyrtohet (forca, zhvendosja etj);
EEi
vlera e ketij efekti te veprimit sizmik ,qe i pergjigjet formes i te lekundjeve.
(3)P Ne se pika (1) nuk kenaqet ,duhet te perdoren metodika me te sakta per kombinimin e maksimumeve modale. (4) Konsiderohet se pika (3)P kenaqet ne se perdoren metodika te tilla si ―Kombinimi Komplet Kuadratik‖ (―Complete Quadratic Combination‖).
59
4.3.3.3.2
Efektet perdredhese
(1) Ne rastet kur per analizen perdoret nje model hapsinor, efektet perdredhese aksidentale te referuara ne piken 4.3.2.(1)P mund te percaktohen si vlerat me te medha (―mbeshtjellsja‖) e efekteve qe rezultojne nga aplikimi i ngarkesave statike,te cilat konsistojne ne seri momentesh perdredhese Mai te aplikuara rreth aksit vertikal ne çdo kat i si vijon : Mai = eai · Fi ku: Mai
Momenti perdredhes i aplikuar ne katin i rreth aksit te tij vertikal;
eai
jashteqendersia aksidentale e mases se katit i vleresuar sipas shprehjes (4.3) per te gjitha drejtimet e rendesishme;
Fi
Forca horizontale vepruese ne katin i , vleresuar sipas pikes 4.3.3.2.3. per te gjitha drejtimet e rendesishme.
(2) Do te duhej qe efektet e ngarkesave sipas pikes (1) te merren parasysh me shenjat pozitive dhe negative (e njejta shenje per te gjitha katet). (3) Ne rastet kur ne analize jane perdorur dy modele te veçante plane, efektet perdredhese mund te merren parasysh duke aplikuar rregullat e dhena ne piken 4.3.3.2.4 (2) lidhur me efektet e veprimit te llogaritura sipas pikes 4.3.3.3.2. 4.3.3.4
Metodat jo-lineare
(1)P Modeli matematik i perdorur per analizen elastike, duhet te shtrihet ne menyre te tille qe te perfshije rezistencen e elementeve strukturore dhe sjelljen post-elastike te tyre. (2) Si nje minimum do te duhej qe, ne nivel elementi strukturor te perdoren kurbat mbeshtjellese bilineare force-deformim. Ne ndertesat betonarme dhe me murature ,do te duhej qe ngurtesia elastike e nje marredhenie bilineare force-deformim t`i pergjigjej seksioneve te plasaritur (shih piken 4.3.1(7)). Ne elemente duktile, ku gjate reagimit pritet te zhvillohen zhvendosje ne zonen e rrjedhshmerise, do te duhej qe ngurtesia elastike ne nje marredhenie bilineare te jete ngurtesia sekante qe i referohet pikes se fillimit te rrjedhshmerise. Lejohet te perdoren kurba mbeshtjellese tri lineare te cilat marrin parasysh ngurtesite (shtangasite) para plasaritjes dhe pas plasaritjes. (3) Mund te supozohet qe, pas hyrjes ne rrjedhshmeri ,ngurtesia te jete zero. Ne se pritet te kete degradim (renie) rezistence, si psh per rastin e mureve ne ndertesat me murature ose per elementet e thyeshem (amorfe), degradimi duhet te perfshihet(pasqyrohet) ne kurben mbeshtjellese llogaritese.
60
(4) Ne se nuk specifikohet ndonje menyre tjeter, do te duhej qe karakteristikat fiziko-mekanike te elementeve, te bazohen ne vlerat mesatare te karakteristikave fiziko-mekanike te materialeve. Per strukturat e ndertimeve te reja, vlerat mesatare te karakteristikave fiziko-mekanike te materialeve, mund te vleresohen nga vlerat karakteristike korresponduese mbi bazen e te dhenave qe jepen ne Rregullat (Kushtet) Teknike te Projektimit ne fuqi, te konstruksioneve betonarme dhe te ndertimeve me murature –te Eurokodet, nga ―EN 1992 deri EN 1996‖,ose ne Normat (Standardet) ne fuqi per materialet e ndertimit (―material ENS‖). (5)P Ne elementet perkates te modelit matematik duhet te aplikohen ne menyre te pershtatshme ngarkesat peshe, sipas pikes 3.2.4. (6) Do te duhej qe, gjate percaktimit te marredhenieve force-deformim te elementeve strukturore, te merren parasysh forcat aksiale shkak te ngarkesave peshe. (7)P Veprimi sizmik duhet te aplikohet ne te dy drejtimet, pozitive dhe negative, dhe duhet te perdoren efektet sizmike maksimale. 4.3.3.4.2 Analiza statike jo-lineare (e mbingarkimit gradual – “pushover”) 4.3.3.4.2.1
Te pergjitheshme
(1) Analiza e mbingarkimit gradual (―pushover‖) eshte nje analize statike jolineare nen veprimin e ngarkesave konstante peshe dhe ngarkesave horizontale qe rriten ne menyre monotone. Kjo analize mund te aplikohet per te kontrolluar sjelljen (performancen) e ndertesave te sapo-projektuara dhe te ndertesave ekzistuese per qellimet vijuese: (a)Per te kontrolluar (verifikuar) , ose rishikuar vlerat e raportit te mbirezistences αu/α1 (shih pikat 5.2.2.2.1, 6.3.2, 7.3.2): (b)Per te vleresuar mekanizmat e pritshem plastike dhe shperndarjen e demtimeve; (c)Per te vleresuar sjelljen (performancen) strukturore te ndertesave ekzistuese ose te perforcuara, sipas kritereve dhe objektivave qe jepen ne pjesen e trete te Eurokodit 8-EN 1998-3,qe nuk perfshihen ne Rregullat RRTP-NRT-2004. (d)Si nje alternative kundrejt projektimit te bazuar ne analizen lineare-elastike qe perdor faktorin e sjelljes q. Ne kete rast do te duhej qe si baze e projektimit te perdoret zhvendosja kufitare e caktuar si objektiv (―target‖), e treguar ne piken 4.3.3.4.2.6.(1)P. (2)P Ndertesat qe nuk plotesojne kriteret e rregullsise sipas pikes 4.2.3.2 kriteret e dhena ne piken 4.3.3.1(8)a)-e) duhet te analizohen duke perdorur nje model hapesinor. (3) Per ndertesat qe kenaqin kriteret e rregullsise te pikes 4.2.3.2 , ose kriteret e pikes 4.3.3.1(8)a)-d), analiza mund te kryhet duke perdorur dy modele plane, nje per sejcilen nga drejtimet kryesore horizontale.
61
(4) Per ndertesat e ulta me murature, ne te cilat sjellja strukturore e mureve eshte e dominuar nga prerja, çdo kat mund te analizohet ne menyre te pavarur. (5) Kerkesat e pikes (4) konsiderohen te plotesuara ne se numri i kateve eshte 3 ose me i vogel dhe ne se raporti i aspektit (raporti lartesi/gjeresi) mesatar eshte me i vogel se 1,0. 4.3.3.4.2.2
Ngarkesat anesore
(1) Do te duhej qe te aplikohen te pakten dy shperndarje vertikale te ngarkesave anesore: -nje shperndarje sipas modelit ―uniform‖, bazuar ne forcat anesore qe jane proporcionale me masen, pavaresisht nga ngritja ne lartesi (shpejtimi i reagimit uniform); -Nje shperndarje sipas modelit ―modal‖ , proporcionale me forcat anesore konsistente me shperndarjen e forcave anesore te percaktuara sipas analizes elastike (ne baze te pikes 4.3.3.2. ose 4.3.3.3.). (2)P Ngarkesat anesore duhet te aplikohen ne vend-ndodhjen e masave ne model. Duhet te konsiderohet e jashteqendersia aksidentale sipas pikes 4.3.2(1)P. 4.3.3.4.2.3
Kurba e kapacitetit
(1) Marredhenia midis forces prerese te bazes dhe zhvendosjes kontroll (―kurba e kapacitetit‖) do te duhej qe te percaktohet sipas analizes ―pushover‖ per vlerat e zhvendosjes se kontrollit qe ndodhen midis vleres zero dhe vleres qe korrespondon me 150 % te zhvendosjes ―target‖(objektiv), te percaktuar ne piken 4.3.3.4.2.6. (2) Zhvendosja e kontrollit mund te merret ne qendren e mases te çatise te nderteses. Niveli i siperm i shtesave ne çati nuk duhet te konsiderohet si neveli çatise se nderteses.
4.3.3.4.2.4
Faktori i rritjes se rezistences
(1) Kur mbi-rezistenca (αu/α1) percaktohet nepermjet analizes se mbingarkimit gradual (―pushover‖), do te duhet qe te perdoret vlera me e vogel e faktorit te mbirezistences te perftuar nga te dy shperndarjet e ngarkesave anesore. 4.3.3.4.2.5
Mekanizmi plastik
(1)P Mekanizmi plastik ,duhet te percaktohet per te dy shperndarjet e ngarkesave anesore te aplikuara. Mekanizmat plastike ,duhet te perputhen me mekanizmat tek te cilet eshte bazuar faktori i sjelljes q i perdorur ne projektim. 4.3.3.4.2.6
Zhvendosja objektiv (“target”)
(1)P Zhvendosja objektiv (―target‖) percaktohet si kerkesa sizmike qe rezulton nga spektri i reagimit elastik i percaktuar sipas pikes 3.2.2.2 i shprehur nepermjet zhvendosjeve te nje sistemi ekuivalent me nje shkalle lirie .
62 SHENIM:Aneksi Informative B jep metodiken e percaktimit te zhvendosjes objektiv (―target‖), bazuar ne spektrin e reagimit elastik.
4.3.3.4.2.7.
Metodika e vleresimit te efekteve perdredhese
(1)P Analiza e mbingarkimit gradual (―pushover‖) mund te vleresoje ne vlera mjaft me te vogla deformacionet ne krahun e ngurte/e forte te nje strukture me fleksibilitet perdredhes, dmth te nje strukture ku forma e pare e lekundjeve eshte kryesisht perdredhese. E njejta verejtje duhet patur parasysh per deformacionet ne krahun e ngurte / e forte ne nje drejtim te nje structure, ku forma e dyte e lekundjeve eshte kryesisht perdredhese. Per struktura te tilla, zhvendosjet ne krahun e ngurte/ e forte duhet te rriten, ne krahasim me rastin e nje strukture korresponduese me perdredhje te balancuar. SHENIM: Krahu i ngurte/ i forte ne plan eshte ai qe jep zhvendosje horizontale me te vogla se sa krahu i kundert, te shkaktuara nga veprimi i forcave anesore paralele me te.
4.3.3.4.3
Analiza jo lineare si funksion kohor (“time –history analysis”)
(1) Reagimi si funksion kohor i struktures mund te perftohet nepermjet integrimit numerik te drejtperdrejte te ekuacioneve diferenciale te levizjes, duke perdorur akselerograma te percaktuara ne piken 3.2.3.1 qe perfaqesojne levizjet e truallit. (2) Modelet e nje elementi strukturor do te duhej te kenaqnin pikat 4.3.3.4.1(2)-(4) dhe te plotesoheshin me rregulla qe pershkruajne sjelljen e elementit nen veprimin e cikleve post-elastike te shkarkim-ringarkimit . Do te duhej qe, keto rregulla te pasqyrojne ne menyre reale disipimin (shuarjen ) e energjise ne element, referuar rendit te amplitudave te zhvendosjeve te pritshme ne situaten sizmike projektuese. (3) Do te duhej qe, ne se reagimi perftohet nga te pakten 7 analiza kohore jolineare me levizje trualli sipas pikes 3.2.3.1, si vlere projektuese e efektit te veprimit Ed ne kontrollet (verifikimet) kryesore te pikes 4.4.2.2 te merret mesatarja e madhesive te reagimit qe kane rezultuar nga te gjitha keto analiza, ne rast te kundert do te duhej qe te perdorej vlera me e pa-favorshme e madhesise se reagimit qe rezulton nga analizat.
4.3.3.5
Kombinimi i efekteve te komponenteve te veprimit sizmik
4.3.2.5.1
Komponentet horizontale te veprimit sizmik
(1)P Ne pergjithesi ,duhet te shqyrtohet ne se komponentet horizontale te veprimit sizmik (shih piken 3.2.2.1(3)) veprojne ne menyre te njekoheshme. (2) Kombinimi i komponenteve horizontale te veprimit sizmik mund te merret parasysh si vijon:
63
a) Reagimi strukturor ndaj secilit komponent, duhet te vleresohet ne menyre te veçuar (me vehte), duke kombinuar rregullat e kombinimit per reagimet modale te dhena ne piken 4.3.3.3.2. b) Vlera maksimale e çdo efekti te veprimit mbi strukture per shkak te te dy komponenteve horizontale te veprimit sizmik mundet te vleresohet me tej, nepermjet rrenjes katrore te shumes se katroreve te vlerave te efektit sizmik per shkak te seciles komponente horizontale. c) Rregulli i mesiperm b) pergjithesisht jep vleresim ne anen e sigurise te vlerave te mundeshme (propabel) te efekteve te tjera te veprimit qe jane te njekoheshme me vleren maksimale te perftuar si ne piken b) te mesiperme. Per vleresimin e vlerave te njekoheshme te mundeshme (propabel) te efekteve nga me shume se nje veprim, per shkak te te dy komponenteve horizontale te veprimit sizmik, mund te perdoren modele me te sakte. (3) Si alternative, kundrejt vleresimeve b) dhe c) te pikes (2) te mesiperme, efektet e veprimit per shkak te kombinimit te komponenteve horizontale te veprimit sizmik mund te llogariten duke perdorur kombinimet vijuese: a) (4.18)
EEdx ―+‖ 0,30 EEdy
b) (4.19)
0,30 EEdx ―+‖EEdy
ku: me ―+‖
-duhet nenkuptuar ―te kombinohet me‖
EEdx
-efektet e veprimit per shkak te aplikimit te veprimit sizmik sipas aksit te zgjedhur horizontal x, te struktures
EEdy
-efektet e veprimit per shkak te aplikimit te te njejtit veprim sizmik sipas aksit horizontal ortogonal y, te struktures.
(4) Ne se per drejtime te ndryshme horizontale, sistemi strukturor ose klasifikimi i rregullsise se nderteses ne lartesi eshte i ndryshem, vlera e faktorit te sjelljes q mund te jete gjithashtu e ndryshme. (5)P Shenja e secilit komponent ne kombinimet e mesiperme , duhet te merret e tille qe t‘i pergjigjet rastit me te pafavorshem per efektin e veprimit qe shqyrtohet. (6) Do te duhej qe, kur perdoret analiza statike jo-lineare (―pushover‖) dhe aplikohet nje model hapesinor, te aplikohen rregullat (2), (3) e mesiperme, duke konsideruar si EEdx forcat dhe deformimet per shkak te aplikimit te zhvendosjes objektive (―target‖) ne drejtimin x dhe si EEdy forcat dhe deformimet per shkak te aplikimit te zhvendosjes objektive (―target‖) ne drejtimin y. Forcat inerciale qe rezultojne nga kombinimi , duhet te mos kapercejne kapacitetet (aftesite mbajtese) korresponduese.
64
(7)P Kur perdoret analiza jo-lineare kohore (―time-history‖) dhe perdoret nje model hapesinor i struktures, duhet te merren akselerograma qe veprojne ne menyre te njekoheshme ne te dy drejtimet horizontale. (8) Per ndertesat qe kenaqin kriteret e rregullsise ne plan dhe ne te cilat mure, apo sisteme te pavarur kontraventues, jane te vetmit elemente primare sizmike ne te dy drejtimet kryesore horizontale (shih piken 4.2.2), veprimi sizmik mund te supozohet se vepron i veçuar (me vehte) dhe pa kombinimet (2) dhe (3) te mesiperme, sipas te dy akseve kryesore ortogonale horizontale te struktures.
4.3.3.5.2 Komponentja vertikale e veprimit sizmik (1) Ne se madhesia avg eshte me e madhe se 0,25g (2,5m/s2), do te duhej qe komponentja vertikale e veprimit sizmik, e percaktuar sipas pikes 3.2.2.3, te merret parasysh ne rastet e meposhtme: - Per elementet strukturore horizontale, ose afersisht horizontale , qe kane nje hapesire drite (gjatesi) 20m dhe me teper; -Per komponentet horizontale ose afersisht horizontale te paranderur; -Per traret qe mbajne kollona; -Ne strukturat me izolim ne baze (―base-isolated‖). (2) Analiza per percaktimin e efekteve te komponentes vertikale te veprimit sizmik, mund te bazohet ne nje model pjesor te struktures, i cili perfshin elementet mbi te cilet supozohet se vepron komponentja vertikale (p.sh ata te listuar ne piken (1)te mesiperme) dhe qe merr parasysh ngurtesine e elementeve fqinje. (3) Efektet e komponentes vertikale eshte e nevojshme te merren parasysh vetem per elementet ne shqyrtim (p.sh ata te listuar ne piken (1) te mesiperme) si dhe per elementet apo strukturat mbajtese te tyre te lidhur drejteperdrejte me ta.
(4) Ne se komponentet horizontale te veprimit sizmik jane gjithashtu te rendesishem per keta elemente, mund te aplikohen rregullat e dhena ne piken 4.3.3.5.1 (2), duke bere nje shtrirje aplikimi per te tre komponentet e veprimit sizmik, ne menyre alternative , qe te tre kombinimet vijuese mund te perdoren per llogaritjen e efekteve te veprimit: a) E Edx―+‖ 0,30 EEdy ―+‖ 0,30EEdz
(4.20)
b) 0,30E Edx ―+‖ EEdy ―+‖ 0,30EEdz
(4.21)
c) 0,30E Edx ―+‖ 0,30EEdy ―+‖ EEdz
(4.22)
ku:
65
me ―+‖ duhet nenkuptuar ―te kombinohet me‖; E Edx dhe, EEdy shih piken 4.3.3.5.1(3); EEdz efektet e veprimit per shkak te aplikimit te komponentes vertikale te veprimit sizmik projektues, te percaktuar ne perputhje me piken 3.2.2.5(6). (5) Ne se perdoret analiza statike jo-lineare (―pushover‖), komponentja vertikale e veprimit sizmik mund te mos perfillet. 4.3.4
Analiza e zhvendosjeve
(1)P Ne se kryhet analiza lineare, zhvendosjet qe shkakton veprimi sizmik projektues duhet te llogaritet mbi bazen e deformimeve elastike te sistemit strukturor nepermjet shprehjeve te thjeshtuara vijuese: ds= qd de
(4.23)
ku: ds
zhvendosja e nje pike te sistemit strukturor e shkaktuar nga veprimi sizmik projektues;
qd
faktori i sjelljes i zhvendosjeve, i supozuar si i barabarte me q ne se nuk specifikohet ndryshe;
de
zhvendosja e te njejtes pike te sistemit strukturor, e percaktuar sipas analizes lineare, bazuar ne spektrin e reagimit te projektit, ne perputhje me piken 3.2.2.5.6.
Nuk eshte e nevojshme qe vlerat ds te jene me te medha se vlerat qe kane rezultuar nga spektri elastik. SHENIM:Ne pergjithesi madhesia qd eshte me e madhe se q ne se perioda themelore e struktures eshte me pak se Tc (shih figuren B2 ne anaksin informativ B).
(2)P Gjate percaktimit te zhvendosjeve de , duhet te merren parasysh efektet perdredhese te veprimit sizmik. (3) Per analizen jo-lineare, statike ose dinamike, vlerat e zhvendosjeve jane ato qe perftohen nga analiza perkatese. 4.3.3
Elementet jo-strukturore
4.3.5.1
Te pergjithshme
(1)P Elementet jo-strukturore (shtojca) te ndertesave (p.sh parapetet, antenat, shtyllat e antenave, shtojca dhe pajisje mekanike, muret ndares dhe tip perde, parmake rrethues) qe, ne rast shkaterrimi, mund te shkaktojne rrezik per njerezit ose mund te demtojne strukturen kryesore te nderteses ose pajisje sherbimesh kritike (te rendesishme) duhet qe se bashku me mbeshtetjet e tyre te verifikohen persa i perket rezistences se tyre ndaj veprimit sizmik projektues.
66
(2)P Per elementet jo-strukturore te nje rendesie te madhe ose te nje natyre veçanerisht te rrezikshme, analiza sizmike duhet te bazohet ne nje model realist te strukturave te rendesishme (perkatese) dhe ne perdorimin e spektrave te pershtatshem te reagimit qe rezultojne nga reagimi i elementeve mbajtes strukturore te sistemit kryesor sizmik-rezistues. (3) Per te gjitha rastet e tjera lejohet te behen thjeshtime te argumentuara te kesaj metodike [p.sh ,siç jepet ne piken 4.3.5.2(2)].
4.3.5.2
Analiza (Llogaritjet)
(1)P Elementet jo-strukturore, sikurse edhe lidhjet dhe bashkimet ose ankorimet e tyre duhet te kontrollohen (verifikohen) per situaten sizmike projektuese (shih piken 3.2.4). (2) Efektet e veprimit sizmik mund te percaktohen duke aplikuar ne elementin jostrukturor nje force horizontale Fa , e cila percaktohet si vijon: Fa = (Sa . Wa . γa) / qa
(4.24)
ku: Fa
forca sizmike horizontale, qe vepron ne qendren e mases te elementit jostrukturor ne drejtimin me te pafavorshem;
Wa
pesha e elementit;
Sa
koeficienti sizmik qe u pergjigjet elementeve jo-strukturore, shih piken (3);
γa
faktori i rendesise i elementit, shih piken 4.3.5.3;
qa
faktori i sjelljes i elementit, shih tabelen 4.4;
(3)
Koeficienti sizmik Sa mund te llogaritet si vijon: Sa = α . S [3 (1+ z/H) / (1+ (1- Ta / T1)2) – 0,5]
(4.25)
ku: α
raporti i shpejtimit projektues te truallit A, ag kundrejt shpejtimit te gravitetit g;
S
faktori i truallit;
Ta
perioda themelore e lekundjeve e elementit jo-strukturor;
T1 z H
perioda themelore e lekundjeve te nderteses ne drejtimin perkates; lartesia e elementit jo-strukturor, siper nivelit te aplikimit te veprimit sizmik; lartesia e nderteses nga themeli ose niveli i siperm (kreu) i bazamantit te ngurte (rigjid).
67
4.3.5.3
Faktoret e rendesise
(1)P Faktori i rendesise γa nuk duhet te merret me pak se 1,5 per elementet e meposhtem jo-strukturore: - Ankorimet e makinerive dhe pajisjet e nevojshme (te kerkuara) per sistemet e sigurise se jetes se njerezve; - Rezervuare dhe pajisje (ene) qe permbajne substanca eksplozive ose toksike, te konsideruara te rrezikshme per sigurine e jetes se njerezve. (2) Per te gjitha rastet e tjera faktori i rendesise γa i nje elementi jo-strukturor mund te supozohet i barabarte me γa = 1,0. 4.3.5.4 (1)
Faktoret e sjelljes.
Vlerat e faktorit te sjelljes qa per elementet jo-strukturore japen ne tabelen 4.4 Tabela 4.4: Vlerat e qa per elementet jo-strukturore.
-
-
-
Tipi i elementeve jo-strukturore Parete ose ornamente te nxjerra tip konsoli Panele shenjash e lajmerimesh Oxhaqe, shtylla dhe rezervuare te vendosur mbi kembe (mbeshtetje) qe punojne si konsola te pakontraventuar per me shume se gjysmen e lartesise totale te tyre. Mure te brendshem dhe te jashtem Fasada dhe mure ndares Oxhaqe, shtylla dhe rezervuara te vendosur mbi mbeshtetje qe punojne si konsola te pakontraventuar per me pak se gjysmen e lartesise totale te tyre, te kontraventuar apo te lidhur me kavo me strukturen ne ose mbi qendren e tyre te mases. Ankorime per dollape te perhershem dhe rafte librash te mbeshtetur ne dysheme. Ankorime per tavane (te varur) dhe pajisje fiksimi per ndriçim.
qa
1,0
2,0
4.3.6 Masa shtese per ramat me murature mbushese 4.3.6.1 Te pergjithshme (1)P Pikat nga 4.3.6.1 deri 4.3.6.3 aplikohen per struktura betoni (betonarme) me rama ose struktura duale me rama-ekuivalente, te duktilitetit DCH (shih Seksionin 5), si dhe per strukturat mikse metalike (prej çeliku) ose strukturat kompozite (hekurbeton) te duktilitetit DCH (shih Seksionet 6 dhe 7 ne pjesen e pare te Eurokodit 8 – EN 1998 – 1, qe nuk jane perfshire ne Rregullat RRTP – NRT – 2004 ) me mbushje murature bashkevepruese jo inxhinierike (jo-strukturore) qe plotesojne kushtet vijuese:
68
a) ato ndertohen pas procesit te forcimit te ramave prej betoni ose montimit te rames metalike; b) ato jane ne kontakt me ramen (d.m.th pa lidhje speciale ndarese), por pa patur lidhje strukturore me te (nepermjet lidhjesh, brezash, bashkuesish, qe punojne ne prerje); c) ato konsiderohen, ne parim, si elemente jo-strukturore. (2) Megjithate percaktimet e paraqitura ne pikat 4.3.6.1 deri 4.3.6.3 jane te kufizuar ne perputhje me piken (1)P te mesiperme, percaktimet ne ato pika sigurojne nje aplikim praktik mjaft te mire, ç‘ka mund te adaptohet me perparesi per strukturat me duktilitet DCM ose DCL prej betoni, metalike (çeliku) ose kompozite, te cilat kane mbushje murature. Ne veçanti, per panelet qe mund te jene vulnerabile (te dobeta) kundrejt shkaterrimit jashte planit te tyre, vendosja e lidhjeve mund te mbaje nen kontroll rrezikun nga renia e muratures. (3)P Percaktimet ne piken 1.2(2) qe lidhen me modifikimin e ardhshem te mundshem te struktures aplikohen gjithashtu edhe per mbushjet. (4) Per strukturat prej betoni, me mure ose ata duale me mure- ekuivalente, sikurse edhe per sistemet metalike (çeliku) te kontraventuar ose kompozite çelik-beton, bashkeveprimi me muraturen mbushese mund te mos perfillet. (5) Ne se mbushjet jo-inxhinierike (jo-strukturore) jane pjese e sistemit strukturor sizmik-rezistues, atehere analiza dhe projektimi do te duhej te realizohej sipas kritereve dhe rregullave te dhena ne Seksionin 9 per muraturen e kufizuar (te shtrenguar). (6) Kerkesat dhe kriteret e dhena ne piken 4.3.6.2 konsiderohen si te plotesuara ne se ,respektohen rregullat e dhena ne pikat e meposhtme 4.3.6.3 dhe 4.3.6.4, si dhe rregullat e veçanta ne Seksionet nga 5 ne 7.
4.3.6.2
Kerkesat dhe kriteret
(1)P Duhet te merren parasysh rrjedhojat e pa-rregullsise ne plan, qe shkaktohen nga mbushjet. (2)P Duhet te merren parasysh rrjedhojat e pa-rregullsise ne lartesi , qe shkaktohen nga mbushjet . (3)P Duhet te merren parasysh pasigurite e medha qe lidhen me sjelljen e mbushjeve (d.m.th,ndryshueshmeria e karakteristikave mekanike te tyre, dhe lidhjeve te tyre me ramen rrethuese, modifikimi i mundshem i tyre gjate kohes se shfrytezimit te nderteses, si dhe shkalla jo-uniforme e demtimit te shkaktuar gjate vete termetit). (4)P Duhet te merren parasysh efektet e mundeshme negative lokale per shkak te bashkeveprimit rame-mbushje (p.sh, shkaterrimi nga prerja i kollonave te perkulshme nen veprimin e forcave prerese te shkaktuara nga konsiderimi i mbushjeve te mureve tamponuese ,si shufra te shtypura diagonale).
69
4.3.6.3
Pa-rregullsite per shkak te mbushjeve te muratures
4.3.6.3.1 Pa-rregullsite ne plan (1) Vendosjet teper te pa-rregullta, jo-simetrike dhe jo-uniforme te mbushjeve ne plan do te duhej te shmangen (duke marre parasysh madhesine e boshlleqevehapesirave - dhe shpimeve ne panelet mbushese). (2) Ne rastin e pa-rregullsive te forta ne plan per shkak te vendosjes jo-simetrike te mbushjeve (p.sh, ekzistenca e mbushjeve kryesisht pergjate dy faqeve te pasnjeshme te nderteses), per analizen e struktures do te duhej te perdoren modele hapesinore. Do te duhej qe, mbushjet te perfshihen ne model dhe qe te kryhet nje analize ndikimi, apo ndjeshmerie (―sensitivity analysis‖) persa i perket pozicionit dhe karakteristikave te mbushjeve (p.sh, duke mos konsideruar nje ne çdo tre ose kater panele mbushes ne nje rame plane, veçanerisht ne anet me fleksibile). Do te duhej qe, t‘i kushtohet kujdes i veçante kontrollit (verifikimit) te elementeve strukturore ne anet fleksibile te planit (d.m.th me te larguarat nga ana ku jane perqendruar mbushjet), kundrejt efekteve te çdo reagimi perdredhes te shkaktuar nga mbushjet. (3) Panelet mbushese me me shume se nje hapje (hapesire) ose shpim (p.sh nje dere ose nje dritare, etj) mund te mos merren parasysh ne modelin e analizes sipas pikes (2) te mesiperme. (4) Kur mbushjet e muratures nuk jane te shperndara rregullisht, por jo ne ate menyre qe te perbejne pa-rregullsi te forta ne plan, keto pa-rregullsi mund te merren parasysh duke i rritur efektet e jashteqendersise aksidentale (te llogaritura sipas pikave 4.3.3.2.4 dhe 4.3.3.3.3) me nje faktor (shumezues) 2,0. 4.3.6.3.2 Pa-rregullsite ne lartesi (1)P Ne se ka pa-rregullsi te konsiderueshme ne lartesi (p.sh reduktim shume te madh te mbushjeve ne nje ose me shume kate, krahasuar me te tjeret), efektet e veprimit sizmik ne elementet vertikal te kateve perkatese duhet te rriten. (2) Ne se nuk perdoret ndonje model me i sakte, konsiderohet qe pika (1) kenaqet ne se efektet e llogaritura te veprimit sizmik rriten nepermjet nje faktori zmadhues (shumezues) η te percaktuar si vijon: η = (1 + ∆V RW / Σ VSd) ≤ q
(4.26)
ku: ∆V RW reduktimi total i rezistences se mureve te muratures ne katin qe shqyrtohet krahasuar me katin me me teper mbushje siper tij; Σ VSd shuma e forcave prerese sizmike qe veprojne ne elementet sizmike kryesore vertikale te katit ne shqyrtim; (3) Ne se shprehja (4.26) çon ne vlera te faktorit zmadhues η me te vogla se 1,1 atehere nuk eshte e nevojshme te behet modifikimi i efekteve te veprimit.
70
4.3.6.4
Kufizimet e demtimit te mbushjeve
(1) Per sistemet strukturore te permendur ne piken 4.3.6.1 (1)P qe u perkasin te gjitha klasave te duktilitetit, DCL, M ose H, me perjashtim te rasteve me duktilitet te ulet (shih piken 3.2.1(4)), do te duhej qe te merren masa te pershtatshme per te shmangur shkaterrime te tipit amorf (te thyeshem) ,si dhe shperberje dizintegrim te parakohshem te mureve mbushese (ne veçanti, te paneleve- murature me hapesira ose te materialeve te thermueshme), sikurse dhe shembja jashte planit te tyre te paneleve me murature me perkulshmeri te madhe ose e pjeseve te tyre). Do te duhej qe t‘i kushtohet kujdes i veçante paneleve me murature qe kane nje raport perkulshmerie (raporti midis gjatesise ose lartesise me te vogel kundrejt trashesise) me te madhe se 15. (2) Shembuj te masave qe, sipas pikes (1) te mesiperme, permiresojne si integritetin ashtu edhe sjelljen ne planin e tyre dhe jashte planit te mbushjeve, perfshijne rrjetat e lehta prej teli, te ankoruara mire ne njeren faqe te murit, lidhjet e mureve te fiksuara ne kollona dhe vendosjen ne plane mbeshtetes te muratures, kontraventimet dhe brezat prej betoni pergjate paneleve dhe ne te gjthe trashesine e murit. (3) Ne se ka hapesira , ose shpime te medha ne nje panel mbushes, atehere do te duhej qe brinjet fundore te tij te lidhen (perforcohen) me breza dhe perforcuese (fiksuese). 4.4 Kontrollet (verifikimet) e sigurise 4.4.1 Te pergjithshme (1) P Per kontrollet e sigurise duhet te konsiderohen gjendjet e fundit kufitare perkatese (shih pikat 4.4.2 dhe 4.4.3 te meposhtme) si dhe masat e veçanta (shih piken 2.2.4) (2) Per ndertesat e klasave te rendesise II –IV (shih tabelen 4.3) kontrollet qe pershkruhen ne pikat 4.4.2 dhe 4.4.3 mund te konsiderohen te plotesuara, ne se kenaqen dy kushtet vijuese : a) Forca totale prerese e bazes per shkak te situates sizmike projektuese, e llogaritur duke u bazuar ne nje faktor sjelljeje q = 1,5 , eshte me e vogel se sa ajo per shkak te kombinimeve te tjera perkatese te veprimeve per te cilat projektohet ndertesa, mbi bazen e analizes lineare elastike. Do te duhej qe kjo kerkese te plotesohet sipas nivelit te aplikimit te veprimit sizmik qe mban parasysh te gjithe katet e nderteses (ne themel ose ne kreun e bazamentit te ngurte). b) Do te duhej qe te merren parasysh masat e veçanta te pershkruara ne piken 2.2.4, me perjashtim te percaktimeve te pikes 2.2.4.1(2) – (3),
71
4.4.2
Gjendja e fundit kufitare
4.4.2.1
Te pergjithshme
(1)P Kerkesa e mos-shembjes (gjendja e fundit kufitare) ne situaten sizmike projektuese konsiderohet se kenaqet ne se plotesohen kushtet vijuese qe kane te bejne me rezistencen, duktilitetin, ekuilibrin, qendrueshmerine e themeleve dhe nyjet sizmike. 4.4.2.2
Kushti i rezistences
(1)P Per te gjithe elementet strukturore – perfshi lidhjet dhe elementet perkates jo – strukturore duhet te kenaqet kushti vijues: Ed ≤ Rd
(4.27)
ku: Ed
eshte vlera projektuese e efektit te veprimit, per shkak te situates sizmike projektuese referuar Rregullave Teknike te Projektimit ne fuqi; sipas Eurokodeve, referuar pikes 6.4.3.4 te Eurokodit EN 1990 : 2002, duke perfshire – ne se eshte e domosdoshme – efektet e rendit te dyte (shih piken (2)). Mund te kryhet rishperndarja e momenteve , kur lejohet nga Rregullat (Kushtet) Teknike te Projektimit ne fuqi (sipas Eurokodeve, lejohet ne perputhje me EN 1992 : 1-1 : 200X, EN 1993-1 : 200X dhe EN 1994-1 : 200X);
Rd
eshte rezistenca korresponduese projektuese e elementit, e llogaritur ne perputhje me rregullat specifike per materialet perkatese (referuar vlerave karakteristike mekanike fk dhe faktorit pjestor γM), dhe ne pershtatje me modelet mekanike qe lidhen me tipin specifik perkates te sistemit strukturor, sikurse jepet ne Seksionet nga 5 deri 9 dhe ne Rregullat (Kushtet) Teknike te Projektimit ne fuqi (Eurokodet perkatese).
SHENIME PLOTESUESE–1/a(sipas paragrafit 6.4.3.4 të Eurokodit EN 1990:2002) (1) Në kombinimin e veprimeve për situatën projektuese sizmike të gjendjes së fundit kufitare (ULS) sipas Eurokodit ―Bazat e Projektimit‖– EN 1990:2002 – pika 6.4.3.4, vlerësimi i efekteve do të duhej të bëhej sipas formatit të përgjithshëm vijues: Ed = E {Gk,j ; P ; AEd ; Ψ2,i Qki}
j ≥ 1; i ≥ 1
(6.12-a, te EN 1990:2002)
(2) Kombinimi i veprimeve në kllapat { } mund të shprehet si:
G j 1
k, j
« + » P « + » AEd « + »
i 1
2 ,i
Qki
(6.12-b, te EN 1990:2002)
ku +‖ nënkupton « të kombinohet me »; nënkupton ―efekti i kombinuar i‖; P – vlera përfaqësuese përkatëse e veprimit nga paranderja; Ψ2 – koeficienti i kombinimit për gjendjen e fundit kufitare (ULS), prej ku meret vlera pothuaj e përhershme (Ψ2Qk ) e veprimit variabël Qi (për vlerat Ψ2 shih tabelën e dhënë pas shprehjes 3.16 të këtyre Rregullave Teknike)
72 Qki – vlera karakteristike e veprimit shoqërues të përkohshëm (variabël) Q i; Gk,j – vlera karakteristike e veprimit të përhershëm Gj; AEd – vlera projektuese e veprimit sizmik (AEd = γIAEk, ku AEk – vlera karakteristike e veprimit sizmik). SHENIME PLOTESUESE–1/b (Përshtatur sipas paragrafit 3.3 të Dokumentit Teknik "Normativa sismica – Edifici – bozza aggiornata al 08/04/03 – Norme tecniche per il progetto, la valutazione e l'adeguamento sismico degli edifici") (1) Kombinimi i veprimeve për situatën projektuese sizmike të gjendjes kufitare të kufizimit të dëmtimeve do të duhej të bëhej sipas formatit vijues:
γ I E G k Pk i (ψ0i Qki )
(3.9 te " Normativa sismica....")
ku Ψ0 – koeficienti i kombinimit për gjendjen kufitare të kufizimit të dëmtimeve, prej ku meret vlera e rrallë Ψ0Qk e veprimit variabël Qi (për vlerat Ψ0 shih tabelën e dhënë pas shprehjes 3.16 të këtyre Rregullave Teknike) γI E – veprimi sizmik për gjëndjen kufitare në shqyrtim. (Simbolet e tjera kanë kuptimet e dhëna në shënimin e mësipërm 1/a) SHENIME PLOTESUESE –2 (sipas paragrafit 4.1.1 të EN 1990:2002) (1) Sipas Eurokodit ―Bazat e Projektimit‖ – EN 1990:2002, klasifikimi i veprimeve në bazë të ndryshimit të tyre në kohë duhet të bëhet si vijon: – veprimet e përhershme (G), si p.sh. pesha vetiake e strukturave, e pajisjeve të fiksuara dhe shtresave rrugore, si dhe veprimet jo të drejtpërdrejta të shkaktuara nga ulja e betonit (―shrinkage‖) dhe ulja (cedimet) jo-uniforme të bazamenteve; – veprimet e përkohëshme apo të ndryshueshme (variable) (Q), siç janë p.sh. ngarkesat vepruese në formën e mbingarkesave në ndërkatet (soletat) e ndërtesave, trarët dhe mbulesat (çatitë), veprimet e erës ose ngarkesat e borës; – veprimet aksidentale (të rastit), siç janë p.sh. shpërthimet ose goditjet nga mjetet lëvizëse (automjetet). SHENIM: Veprimet jo të drejtpërdrejta nga deformacionet e imponuara mund të jenë ose të përhershme, ose të përkohshme (variable) (2) Disa veprime, siç janë veprimet sizmike dhe ngarkesat nga bora, mund të konsiderohen ose si veprime aksidentale (të rastit) ose si veprime të përkohshme (variable), në vartësi të vendit të ndërtimit dhe në përputhje me pëcaktimet e Eurokodeve EN 1991 dhe EN 1998.
SHENIM PLOTESUESE –3 (sipas paragrafit A1.3.2, Aneksi A i Eurokodit EN 1990:2002) Faktorët pjesorë për veprimet, për gjendjet e fundit kufitare në situatën sizmike projektuese (shih, në Shënimet Plotësuese–1, shprehjen 6.12-a dhe b të Eurokodit EN 1990:2002) do të duhej të merren të barabarta me 1. Vlerat Ψ2,i të marra sipas tabelës A.1.1 të EN 1990:2002, janë vendosur në tabelën përkatëse, dhënë pas shprehjes (3.16) të këtyre Rregullave Teknike (RRTP-NRT-2004). Në tabelën e mëposhtëme tregohen vlerat projektuese të veprimeve për përdorim në kombinimin sizmik të veprimeve (hartuar sipas tabelës.A1.3 të EN 1990:2002). Situata Projektuese sizmike (sipas shprehjeve 6.12 a/b të Eurokodit EN. 1990;2002, të dhëna më sipër në Shënimet plotësuese - 1)
Veprimet e përhershme Të pafavorshme
Të favorshme
Gkj,sup
Gkj,inf
Veprimi sizmik përcaktues drejtues «leading» I AEk ose AEd
Veprime «shoqëruese» të përkohshme (sipas tabelës A.1.1 të EN 1990: 2002) i Qki
SHENIME PLOTESUESE –4 (sipas paragrafit 4.1.2 të Eurokodit EN 1990:2002) (1) Vlera karakteristike Fk e një veprimi është vlera kryesore përfaqësuese e tij dhe duhet të specifikohet:
73 – si një vlerë mesatare, si një vlerë e sipërme ose e poshtme, ose si një vlerë nominale ( që nuk i referohet ndonjë shpërndarjeje të njohur statistikore), në përputhje me përcaktimet e Rregullave Teknike të Projektimit të Ngarkesave (te Eurokodet, sipas Eurokodit 1 – EN 1991). – në dokumentacionin teknik, me kusht që besueshmëria (konsistenca) e saj të arrihet sipas përcaktimeve të Rregullave Teknike të Projektimit të Ngarkesave (te Eurokodet, sipas Eurokodit 1 – EN 1991). (2)P Vlera karakteristike e një veprimi të përhershëm (G) duhet të vlerësohet si vijon: – Nëse ndryshueshmëria e G-së nuk mund të konsiderohet e vogël, duhet të përdoren dy vlera: një vlerë e sipërme Gk,sup dhe një vlerë e poshtme Gk,inf. (7)P Për veprimet e përkohshme (variabël), vlera karakteristike (Q k) duhet t‘i korrespondojë: – ose një vlere të sipërme me një probabilitet të synuar (të caktuar), të tillë që ai të mos kapërcehet, ose një vlere të poshtme me një probabilitet të synuar (të caktuar), të tillë që ai të jetë i arritshëm gjatë një periudhe reference kohe të caktuar; – një vlere nominale, që mund të specifikohet në rastet kur njihet ndonjë shpërndarje statistikore.
SHENIM 1: Vlerat janë në pjesë të ndryshme të Rregullave Teknike të Projektimit të Ngarkesave (te Eurokodet, në Eurokodin 1 – EN 1991) (8) Për veprimet e rastit (aksidentale) vlera projektuese Ad do të duhej të specifikohej në projektet konkrete të veçanta. (9) Për veprimet sizmike vlera projektuese AEd do të duhej të vlerësohej duke u bazuar në vlerën karakteristike AEk apo të specifikohej në projektet konkrete të veçanta.
(1) Efektet e rendit te dyte (efektet P – Δ) nuk eshte e nevojshme qe te merren parasysh nese ne te gjithe katet plotesohet kushti vijues :
Ptot ∙ dr θ= ― ≤ 0,10 Vtot∙ h
(4.28)
ku : θ
koeficienti i ndikimit apo i ndjeshmerise ,qe i referohet zhvendosjes relative midis kateve (―interstorey drift sensitivity coefficient‖);
Ptot
ngarkesa peshe totale ne dhe siper katit te konsideruar ne situaten sizmike projektuese ;
dr
zhvendosja projektuese midis kateve (―interstorey drift‖), e vleresuar si diferenca e zhvendosjes mesatare anesore ds ne nivelin me te larte dhe ne ate me te ulet te katit qe shqyrtohet, te llogaritura sipas pikes 4.3.4;
Vtot
forca totale sizmike e katit ;
h
lartesia e katit (―interstorey height‖).
(2) Nese 0,1 < θ ≤ 0,2, efektet e rendit te dyte mund te merren parasysh me perafersi duke shumezuar efektet perkatese te veprimit sizmik me nje faktor te barabarte me 1 / (1- θ) . (3) P Vlera e koeficientit θ nuk duhet te kaloje vleren 0,3.
74
(4) Vetem per elementet amorfe (te thyeshem) do te duhej qe, ne se efektet e veprimit sizmik perftohen nepermjet nje metode jo-lineare te analizes (shih piken 4.3.3.4), te aplikohej pika (1)P e mesiperme, shprehur me ane te forcave. Per zonat disipative, te cilat projektohen dhe konstruohen per duktilitet, do te duhej qe kushti i rezistences, dmth shprehja (4.27), te kenaqej persa u perket deformimeve te elementeve (p.sh.krijuar nga çerniera plastike ose rrotullimet e kordes -―chord rotations‖), duke aplikuar faktoret e pershtatshem te sigurise se materialeve me konsiderimin e kapaciteteve te deformimit te elementeve (shih gjithashtu Rregullat Teknike perkatese te Projektimit ne fuqi; te Eurokodet shih pikat 5.7.2(P) dhe 5.7.4(P) te EN 1992-1-1 : 200X). (6) Ne situaten sizmike projektuese nuk eshte e nevojshme qe te kontrollohet rezistenca ne lodhje.
4.4.2.3
Kushtet e duktilitetit global dhe lokal
(1) P Duke marre parasysh shfrytezimin e pritshem te duktilitetit ,qe varet nga sistemi i zgjedhur dhe faktori i sjelljes, duhet te behen kontrollet e nevojshme perkatese per t‘u siguruar qe elementet strukturore si dhe struktura si nje e tere, kane duktilitet adekuat. (2) P Duhet te kenaqen kerkesat e veçanta te lidhura me materialet, ashtu siç percaktohen ne Seksionet 5 deri 9, duke perfshire ketu – kur kjo specifikohet veçanerisht – percaktimet mbi Projektimin sipas Kapaciteteve, me qellim qe te perftohet hierarkia e rezistencave e komponenteve te ndryshem strukturore, per te siguruar konfiguracionin e synuar te çernierave plastike dhe per te shmangur menyrat e shkaterrimit amorf (te thyeshem). (3) P Ne ndertesat shumekateshe duhet te shmanget formimi i nje mekanizmi plastik i tipit kat i bute (―soft storey‖), mbasi nje mekanizem i tille mund te kerkoje, per kollonat e katit te bute, duktilitet lokal jashtezakonisht te madh. (4) Ne se nuk specifikohet ndryshe ne Seksionet nga 5 deri 8, do te duhej qe ne ndertesat me rama me dy dhe me shume kate, perfshire edhe ato me rama- ekuivalente ne kuptimin e dhene sipas pikes 5.1.2(1), per te kenaqur kerkesat e pikes (3)P ne te gjitha nyjet qe lidhin traret me kollonat paresore sizmike , te kenaqet kushti vijues : Σ MRC ≥ 1.3 Σ MRb
(4.29)
ku : Σ MRc shuma e vlerave projektuese te momenteve rezistues (te rezistences) te kollonave qe hyjne ne nyje. Do te duhej qe ne shprehjen (4.29) te perdoret vlera minimale e momenteve rezistues (te rezistences) brenda rendit te forcave aksiale ne kollona te shkaktuara nga situata sizmike projektuese, Σ MRb shuma e vlerave projektuese te momenteve rezistues (te rezistences) te trareve qe hyjne ne nyje. Nese perdoren lidhje (bashkime) me rezistence te pjeseshme,
75
atehere ne llogaritjen e Σ MRb merren parasysh momentet e rezistences te ketyre lidhjeve (bashkimeve). SHENIM : Normalisht, do te duhej qe ne Σ MRC dhe Σ MRb te perdoren momentet ne qendren e nyjes, te cilet i korrespondojne shfaqjes se vlerave projektuese te momenteve rezistues (te rezistences) te kollonave ose trareve qe hyjne ne nyjen. Megjithekete , duke perdorur vlerat projektuese te momenteve rezistues (te rezistences) ne faqet e nyjes, humbja ne saktesi eshte e vogel dhe thjeshtimi i arritur eshte i konsiderueshem .
(5) Do te duhej qe shprehja (4.29) te kenaqet ne te dy planet vertikale ortogonale te perkuljes, te cilet, ne ndertesa me rama te vendosura ne dy drejtimet ortogonale, percaktohen nga keto dy drejtime. Do te duhej qe kjo kerkese te kenaqet per te dy drejtimet (kahet) e veprimit te momenteve ne traret, perrreth nyjes (pozitive dhe negative), me momente ne kollona qe gjithnje u kundervihen momenteve te trareve. Ne se sipas vetem njerit prej dy drejtimeve horizontale kryesore te sistemit strukturor, sistemi strukturor eshte nje rame ose nje rame – ekuivalente, atehere do te duhej qe shprehja (4.29) te kenaqet pikerisht kundrejt planit vertikal qe i pergjigjet atij veprimi. (6) Kerkesat e pikave (4) dhe (5) nuk respektohen ne nivelin e siperm (kreun) te ndertesave shume–kateshe. (7) Rregullat e Projektimit sipas Kapaciteteve qe synojne shmangien e formave te shkaterrimit amorf (te thyeshem) jepen ne Seksionet nga 5 deri ne 7. (8)
Konsiderohet se kerkesat e pikave (1) dhe (2) kenaqen ne qofte se :
a) mekanizmat plastike te perftuara nga analiza e mbingarkimit gradual (―pushover‖) jane te kenaqshme ; b) duktiliteti global, ai ndermjet kateve (―inter – storey) dhe ai lokal, si dhe kerkesat e deformimit, marre nga analiza e mbingarkimit gradual (―pushover‖) me modele te ndryshme ngarkimi anesor nuk i kalojne kapacitetet korresponduese; c) elementet e thyeshem mbeten ne fazen elastike. 4.4.2.4
Kushti i ekuilibrit
(1)P Struktura e nderteses duhet te jete (mbetet) e qendrueshme kur i nenshtrohet serise se veprimeve te situates sizmike projektuese, ne perputhje me Rregullat (Kushtet) Teknike te Projektimit ne fuqi (sipas Eurokodeve, ne perputhje me EN 1990 : 2002. Aty perfshihen efekte te tilla si permbysja dhe rreshqitja. (2) Ne raste te veçanta ekuilibri mund te kontrollohet (verifikohet) nepermjet metodave te balancit energjitik, ose nepermjet metodave jo-lineare te karakterit gjeometrik, duke patur parasysh percaktimet e veprimit sizmik sipas pikes 3.2.3.1.
76
4.4.2.5
Rezistenca e diafragmave horizontale
(1) P Diafragmat dhe kontraventimet ne planet horizontale duhet te jene ne gjendje qe te transmetojne me nje mbirezistence te mjaftueshme efektet e veprimit sizmik projektues ne sistemet e ndryshem rezistues ndaj ngarkesave, me te cilet ata jane lidhur (bashkuar).
(2) Konsiderohet qe paragrafi (1) kenaqet ne se per kontrollet (verifikimet) perkatese te rezistences efektet e veprimit sizmik te perftuara nga analiza per diafragmen shumezohen me nje faktor mbirezistence γd me te madh se 1.0 SHENIM : Vlerat e γd per format e shkaterrimit amorf (te thyeshem) jane 1,3 – aq sa per prerjen ne diafragmat prej betoni(betonarme) – dhe 1,1 per format e shkaterrimit duktil.
(3) 4.4.2.6
Kushtet e projektimit per diafragmat prej betoni jepen ne paragrafin 5.10 Rezistenca e themeleve
(1) Sistemi i themeleve duhet te kontrollohet ne perputhje me percaktimet e ketyre Rregullave Teknike RRTP-NRT-2004, dhene ne Shtojcen mbi Themelet, si edhe Rregullat Teknike te Projektimit ne fuqi mbi aspektet gjeoteknike (sipas Eurokodeve, shih piken 5.4 te EN 1998-5:200X dhe Eurokodin 7- EN 1997-1:200X). (2)P Efektet e veprimit per elementet e themeleve duhet te nxirren mbi bazen e konsideratave te Projektimit sipas Kapaciteteve, duke marre parasysh shfaqjen e mbirezistences te mundeshme, por ato nuk duhet te kalojne efektet e veprimit qe i korrespondojne reagimit te struktures ne kushtet e situates sizmike projektuese, duke respektuar supozimin e nje sjelljeje elastike (q = 1,0) (3) Ne se efektet e veprimit per themelet kane qene percaktuar duke perdorur nje faktor sjellje q ≤ 1,5 (p.sh. per ndertesa betonarme, çeliku ose kompozite te klases se duktilitetit L, shih Seksionet 5, 6, 7,), atehere nuk kerkohet respektimi i konsideratave te Projektimit sipas Kapaciteteve ,dmth sipas pikes se mesiperme (2). (4) Per themelet e elementeve te veçuar vertikale (mure ose kollona), pika (2) konsiderohet e plotesuar ne se vlerat projektuese te efekteve te veprimit EFd mbi themel nxirren si vijon : EFd = EF,G + γRdΩEF,E ku : γRd
EF,G
(4.30)
faktori i mbi-rezistences (rritjes se rezistences), qe merret i barabarte me 1,0 ne se q ≤ 3,0, ose per ndryshe i barabarte me 1.2; efekti i veprimit per shkak te veprimeve jo–sizmike te perfshira ne kombinimin e veprimeve per situaten sizmike projektuese , ne perputhje me rregullat (Kushtet) Teknike te Projektimit ne fuqi (sipas Eurokodeve behet ne perputhje me piken EN 1990 : 2002);
77
EF,E
efekti i veprimit qe ka rezultuar nga analiza per veprimin sizmik projektues;
Ω
vlera e (Rdi / Edi) ≤ q i zones disipative ose elementit i te struktures qe ka ndikimin me te larte ne efektin EF ne shqyrtim; ku:
Rdi
rezistenca projektuese e zones ose elementit i
Edi
vlera projektuese e efektit te veprimit ne zonen ose elementin i per situaten sizmike projektuese.
(5) Per themelet e mureve strukturore ose kollonave te ramave me nyje moment – rezistuese (―moment – resisting frames‖), Ω eshte vlera minimale e raportit MRd / MEd ne te dy drejtimet kryesore ortogonale ne seksionin terthor me te ulet te elementit vertikal ku mund te formohet nje çerniere plastike, referuar situates sizmike projektuese. (6) Per themelet e kollonave te ramave koncetrike te kontraventuara (braced frames) Ω eshte vlera minimale e raportit Npl,Rd / EEd, duke patur parasysh te gjitha diagonalet e terhequra te rames se kontraventuar. (7) Per themelet e kollonave te ramave te kontraventuara koncentrike, Ω eshte vlera minimale e raportit VPl,Rd / VEd ne te gjitha zonat me prerje plastike te trareve ose Mpl,Rd / MEd ne te gjitha zonat e trareve me çerniera plastike ne ramen e kontraventuar. (8) Per themelet e perbashketa te me shume se nje elementi vertikal (traret e themeleve, themele ne formen e plintave te zgjatur (―strip footings‖),bateri (grup) plintash (―rafts‖) etj, konsiderohet se pika (2) plotesohet ne se vlera Ω e perdorur ne shprehjen (4.30) nxirret nga elementi vertikal me forcen prerese horizontale me te madhe ne situaten sizmike projektuese, ose ne nje menyre alternative, ne se ne shprehjen (4.30) perdoret nje vlere Ω = 1 , duke e rritur faktorin e mbi-rezistences γRd me 1,4 here. 4.4.2.7
Kushti i nyjes sizmike
(1)P Ndertesat duhet te jene te mbrojtura nga perplasja (goditja), gjate termetit me struktura fqinje, ose nga goditja midis atyre njesive te se njejtes ndertese, qe jane te pavarura nga ana strukturore. (2)
(1)P konsiderohet e plotesuar :
a) per ndertesat, ose njesite e pavarura nga ana strukturore, qe nuk i perkasin te njejtes pronesi, ne se largesia nga vija e pronesise deri tek pikat potenciale te goditjes nuk eshte me e vogel se largesia horizontale maksimale e nderteses ne nivelin korrespondues, llogaritur sipas shprehjes (4.23); b) per ndertesat, ose njesite e pavarura nga ana strukturore, qe i perkasin te njejtes pronesi, ne se largesia midis tyre nuk eshte me e vogel se rrenja katrore e shumes se katroreve (―SRSS‖ – square root of the sum of the squares) te zhvendosjeve maksimale horizontale te dy ndertesave ose njesive ne nivelin korrespondues, llogaritur sipas shprehjes (4.23)
78
(3) Ne se lartesite e kateve te nderteses ose njesise se pavarur qe shqyrtohet jane te njejta si ato te nderteses ose njesise fqinje, atehere largesia minimale e referuar me siper mund te reduktohet nga nje faktor (shumezues) te barabarte me 0,7.
4.4.3 Kufizimet e demtimeve 4.4.3.1
Te pergjithshme
(1) ―Kerkesa e kufizimit te demtimeve‖ konsiderohet e plotesuar ne se – per nje veprim sizmik qe ka nje probabilitet me te madh ndodhjeje se sa veprimi sizmik i perdorur per kontrollin e ―kerkeses se mos-shembjes‖ – zhvendosjet ndermjet kateve (―interstorey drifts‖) jane te kufizuara sipas percaktimeve te pikes 4.4.3.2 (2) Ne rastin e ndertesave te rendesishme te mbrojtjes civile ,ose te atyre qe kane pajisje te ndjeshme lidhur me kufizimin e demtimeve , mund te kryhen kontrolle shtese .
4.4.3.2
Kufizimi i zhvendosjes midis kateve
(1) Ne se nuk specifikohet ndryshe ne Seksionet nga 5 ne 9, atehere duhet te respektohen kufijte vijues : a) per ndertesat qe kane elemente jo-strukturore me materiale amorfe (te thyeshem), dhe te cilat jane te lidhura te (ngjitura) me strukturen : drν ≤ 0,005 h
(4.31)
b) per ndertesat qe kane elemente jo–strukturore duktile: drν ≤ 0,0075 h
(4.32)
c) per ndertesat qe kane elemente jo–strukturore te fiksuar ne nje menyre te tille qe nuk nderhyjne (ndikojne) ne deformimet strukturore: drν ≤ 0,010 h
(4.33)
ku: dr
zhvendosja projektuese midis kateve, e percaktuar sipas pikes 4.4.2.2(2)
h
lartesia e katit;
ν
faktor reduktues qe merr parasysh perioden me te ulet te perseritjes te veprimit sizmik, qe lidhet me kerkesen e kufizimit te demtimeve .
79
(2) Vlera e faktorit reduktues ν mund te varet nga klasa e rendesise te nderteses. Ne perdorimin e saj ne menyre implicite supozohet se spektri i reagimit elastik i veprimit zizmik per ―kerkesen e mos-shembjes‖ ka te njejten forme sikurse spektri i veprimit sizmik per ―kerkesen e kufizimit te demtimeve‖ (shih piken3.2.2.1(1)P). SHENIM :Vlerat per ν jane: ν = 0,4 per klasat e rendesise I ose II, dhe ν = 0,5 per klasat e rendesise III dhe IV.
80
-SEKSIONI 55- RREGULLA TE VEÇANTA PER NDERTESAT E BETONIT 5.1 Te pergjithshme 5.1.1 Qellimi (1)P Ky seksion aplikohet per projektimin e ndertesave prej betonarmeje ne rajonet sizmike, qe ne vijim do te thirren ndertesa betoni. Keto ndertesa nenkuptojne si ato monolite, me beton te derdhur ne vend ,ashtu edhe ndertesat e parafabrikuara. (2)P Ndertesat prej betoni te sistemit me rama e soleta te rrafshta (―flat slab frames‖) te perdorura ne perputhje me piken 4.2.2 si elemente sizmike paresore nuk mbulohen plotesisht nga ky Seksion. (3)P Per projektimin e ndertesave prej betoni aplikohen Rregulla Teknikene fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (sipas Eurokodit 2,aplikohen percaktimet e EN 1992-1-1:200X). Rregullat e meposhtme jane shtese kundrejt atyre te dhena ne to ( (te EN 1992-1-1:200X). 5.1.2 Perkufizime (1) -
-
-
-
-
Ne kete Seksion, termat e te perdorura kane kuptimet si vijon: Rajon kritik (ose zone disipative): Rajon i nje elementi sizmik paresor, ku ndodh kombinimi me i pafavorshem i efekteve te veprimeve apo formave (M, N, V, T) dhe ku mund te formohen çerniera plastike.Per çdo tip elementi sizmik paresor, gjatesia e rajonit kritik percaktohet ne piken (paragrafin) perkates te ketij seksioni. Tra: Elementet strukturor (pergjithsisht horizontal) qe i nenshtrohet kryesisht ngarkesave terthore dhe nje force aksiale projektuese te normalizuar jo me te madhe se 0,1 (shtypja konsiderohet pozitive). Kollone: Element strukturor (pergjithesisht vertikal), qe mban ngarkesa peshe nepermjet shtypjes aksiale ose qe i nenshtrohet nje force aksiale projektuese te normalizuar vd=NEd/Acfcd me te madhe se 0,1. Mur: Element strukturor (pergjithesisht vertikal), qe mban elemente te tjere dhe qe ka nje seksion terthor te zgjatur me nje raport te gjatesise ndaj trashesise lw/bw me te madh se 4. Mur duktil: Mur i fiksuar ne baze ne menyre te tille qe pengohet rrotullimi relativ i bazes kundrejt pjeses tjeter te sistemit strukturor, i projektuar e i detajuar (me konstruim) te tille qe te shuaje energji ne nje zone çerniere plastike perkulese, qe nuk ka hapesira (boshlleqe) ose shpime te medha menjehere (direkt) siper bazes se tij. Mur me permasa te medha i armuar lehte: Mur me permasa te medha te seksioneve terthore (permasa horizontale lw te pakten e barabarte me 4,0m sa dy te tretat e lartesise hw te murit, konsiderohet –ajo qe eshte me e vogel), per shkak te te cilave pritet qe te shfaqen te çara te kufizuara dhe sjellje inelastike ne situaten sizmike projektuese.
81 SHENIM:Pritet qe nje mur i tille te transformoje energjine sizmike ne energji potenciale (nepermjet nje ngritje te perkohshme te masave te struktures) dhe ne energji te disipuar (te shuar) ne truall nepermjet lekundjes si trup i ngurte, etj. Ky mur mund te projektohet efektivisht per konsumim (disipim) energjie nepermjet çernieres plastike ne baze, per shkak te dimensioneve te tij ose per shkak te mungeses se inkastrimit ne baze apo te bashkimit me mure terthore te permasave te medha qe pengojne rrotullimin ne baze te çernieres plastike.
-
-
Mur i çiftezuar (i lidhur): Element strukturor i perbere nga dy ose me shume mure te veçante, te lidhur sipas nje modeli te rregullt me ane traresh duktile te konceptuar ne menyre adekuate (―trare çiftezues‖), te afte te zvogelojne te pakten me 25% shumen e momenteve perkules ne baze, te cilet do te shfaqeshin ne muret e veçante, ne kushtet e nje pune te ndare nga njeri tjetri. Sistem me mure: Sistem strukturor ne te cilen te dyja ngarkesat, vertikale dhe anesore, perballohen kryesisht nga mure strukturore vertikale, te çiftezuar ose jo, rezistenca ne perkulje e te cileve ne bazen e nderteses kalon 65% te rezistences totale ne prerje te te gjithe sistemit strukturor.
SHENIM: Ne kete perkufizim dhe ne ato qe vijojne, pjesa e rezistences ne prerje mund te zevendesohet nga pjesa e forcave prerese ne situaten sizmike projektuese.
-
-
-
-
-
Sistem me rama: Sistem strukturor ne te cilin te dyja ngarkesat, vertikale dhe anesore, perballohen kryesisht nga rama hapesinore, rezistenca ne prerje e te cilave ne bazen e nderteses kalon 65% te rezistences totale ne prerje te te gjithe sistemit strukturor. Sistem dual: Sistem strukturor ne te cilin mbeshtetja (perballimi) per ngarkesat vertikale sigurohet kryesisht nga nje rame hapsinore, kurse ne rezistencen ndaj ngarkesave anesore kontribuojne pjeserisht sistemi rame dhe pjeserisht nga muret strukturore, te veçuar ose te lidhur (te çiftezuar). Sistem dual me rama – ekuivalente: Sistem dual ne te cilin rezistenca ne prerje e sistemit me rama ne bazen e nderteses eshte me e madhe se 50% e rezistences sizmike totale te te gjithe sistemit strukturor. Sistem dual me mure – ekuivalente: Sistem dual ne te cilin rezistenca ne prerje e mureve ne bazen e nderteses eshte me e madhe se 50% e rezistences sizmike totale te te gjithe sistemit strukturor. Sistem me fleksibilitet (i perkulshem nga perdredhja):: Sistem dual ose me mure qe nuk ka nje ngurtesi perdredhese minimale (shih piken 5.2.2.1(4)P dhe (6)), si p.sh. nje sistem strukturor qe perbehet nga rama fleksibile te kombinuara me mure te perqendruar afer qendres se nderteses ne plan. SHENIM: Ky perkufizim nuk mbulon sistemet me mure te cilet permbajne mjaft shpime perreth paisjeve dhe sherbimeve vertikale. Per sisteme te tille do te duhej qe perkufizimi me i pershtatshem i konfigurimit te pergjithshem perkates te jepet rast pas rasti.
-
Sistem i tipit lavjerres i permbysur: Sistem ne te cilin 50% ose me shume e mases ndodhet ne pjesen e 1/3 te lartesise se nderteses, te marre nga siper, ose ku konsumimi (disipimi) i energjise behet kryesisht ne bazen e nje elementi te vetem strukturor te nderteses .
SHENIM: Nuk i perkasin kesaj kategorie ramat nje-kateshe me nivelin e siperm (kreun) te kollonave te lidhur sipas te dy drejtimeve kryesore te nderteses dhe me nje vlere ngarkese aksiale te normalizuar ne kollonen νd qe nuk kalon ne asnje vend vleren 0,3.
82
5.2 Koncepte projektuese 5.2.1 Kapaciteti disipues i energjise dhe klasat e duktilitetit. (1)P Projektimi i ndertesave prej betoni , rezistente ndaj termetit, duhet t‘i siguroje nderteses nje kapacitet adekuat disipimi (konsumimi) energjie, pa reduktime te konsiderueshme te rezistences se pergjitheshme te saj kundrejt ngarkimit horizontal dhe vertikal. Per kete qellim aplikohen kriteret e Seksionit 2. Ne situaten sizmike projektuese duhet te sigurohet nje rezistence adekuate e te gjithe elementeve strukturore; nderkaq, do te duhej qe ne rajonet kritike deformimet jo-lineare te marrin parasysh duktilitetin e pergjithshem te supozuar ne llogaritjet. (2)P Ne nje menyre tjeter, ndertesat prej betoni mund te projektohen te tilla qe te kene kapacitet te ulet disipues dhe duktilitet te ulet, duke aplikuar vetem Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( sipas Eurokodit 2, duke aplikuar Rregullat EN 1992 – 1 – 1: 200X) per situaten sizmike projektuese, dhe duke mos perfillur masat (percaktimet) e veçanta te dhena ne kete Seksion, me kusht qe te plotesohen kerkesat e vendosura ne piken 5.3. Per ndertesat qe nuk jane te izoluara ne baze, (shih Seksionin 10 te Eurokodit 8-EN 1998-1, qe nuk perfshihet ne keto Rregulla RRTP-NRT-2004) projektimi sipas kesaj alternative , te quajtur me klase duktiliteti L (―Low‖ – te ulet), rekomandohet te aplikohet vetem per rastet me sizmicitet te ulet (shih piken 3.2.1(4)). (3)P Strukturat rezistuese ndaj termetit, te ndryshme nga ato per te cilat aplikohet pika (2) e mesiperme, duhet te projektohen per te siguruar kapacitet disipues energjie dhe nje sjellje teresore duktile. Sjellja teresore duktile sigurohet ne se kerkesa per duktilitet perfshin globalisht nje vellim te madh te struktures ,duke qene e shperndare ne elemente dhe vende te ndryshme te te gjitha kateve te saj. Per kete qellim do te duhej qe, me nje besueshmeri te mjaftueshme, menyrat duktile te shkaterrimit (p.sh. te perkuljes) t‘u paraprijne menyrave te shkaterrimit amorf (p.sh te prerjes). (4)P Ne varesi te kapacitetit te disipimit histeretik te strukturave te projektuara sipas pikes (3) te mesiperme, strukturat e betonit dallohen ne dy klasa duktiliteti: DCM (―Medium Ductility‖- duktilitet i mesem)dhe DCH(―Hight Ductility‖- duktilitet i larte).Te dyja keto klasa u korrespondojne strukturave te projektuara, te permasuara dhe te detajuara ( me konstruim) sipas masave te veçanta per rezistence ndaj termetit, duke e bere strukturen te afte per te shfaqur- pa pesuar shkaterrime amorfe (te thyeshme)- mekanizma te qendrueshem qe mundesojne disipim (shuarje , konsumim) te madh te energjise histeretike, ne kushtet kur ka ngarkesa te perseritura me shenja te kunderta. (5)P Ne menyre qe te sigurohet nje duktilitet i mjaftueshem ne klasat e duktilitetit M dhe H, duhet te realizohen masa te veçanta per çdo klase (shih paragrafet 5.4 - 5.6). Per secilen klase perdoren vlera te ndryshme te faktorit te sjelljes q (shih piken 5.2.2.2.1), sipas duktiliteteve te ndryshem te aplikuar ne te dy klasat e duktilitetit. SHENIM: Zgjedhja e klases se duktilitetit per perdorim ne te gjithe territorin e vendit ose ne pjese te tij mund te percaktohej ne te ardhmen ne Aneksin Kombetar perkates .
83
5.2.2 Tipet strukturore dhe faktoret e sjelljes 5.2.2.1 Tipet strukturore (1)P Ndertesat prej betoni duhet te klasifikohen ne njerin prej tipeve strukturore vijuese (shih piken 5.1.2), sipas sjelljes se tyre ndaj veprimeve sizmike horizontale: a) Sistem rame; b) Sistem dual ( me rama-ekuivalente ose mure-ekuivalente). c) Sistem duktil me mure ( te çiftezuar ose te paçiftezuar); d) Sistem me mure te permasave te medha, (te trashe, te gjere) te armuar lehte (pak te armuar); e) Sistem i tipit lavjerres i permbysur; f) Sistem me fleksibilitet perdredhes (i perkulshem nga perdredhja). (2)P Me perjashtim te ndertesave te klasifikuara si sisteme me fleksibilitet perdredhes, ndertesat e betonit mund te klasifikohen ne njerin prej tipeve strukturore sipas nje drejtimi dhe ne nje tip tjeter sipas drejtimit tjeter. (3)P Nje sistem me mure klasifikohet si sistem me mure te permasave te medha te armuar lehte, ne se per drejtimin horizontal qe shqyrtohet , ai permban te pakten dy mure me permase horizontale jo me pak se 4,0m ose 2.hw/3, konsiderohet –ajo qe eshte me e vogel, te cilet ne situaten sizmike projektuese mbajne se bashku te pakten 20% te ngarkeses peshe totale te siperme dhe qe, duke e supozuar ate (sistemin) si te inkastruar kundrejt rrotullimit ne baze, ai ka nje periode themelore lekundjesh T1 me te vogel ose te barabarte me 0,5 sek. Eshte e mjaftueshme te kete te pakten vetem nje mur qe te kenaqe kushtet e mesiperme ne nje nga te dy drejtimet, me kusht qe ne ate drejtim vlera baze e faktorit te sjelljes, qo - shih vlerat e dhena ne Tabelen 5.1, te reduktohet (te pjesetohet) nga nje faktor i barabarte me 1,5 dhe te kete te pakten dy mure te tille qe, sipas drejtimit ortogonal, te plotesojne kushtet e mesiperme. (4)P Kater tipet e para te sistemeve (dmth rame, sisteme duale dhe me mure te dy tipeve) duhet te kene nje ngurtesi minimale perdredhese, qe i korrespondon kenaqjes se shprehjes (4.1) ne te dy drejtimet horizontale. (5) Per sistemet rame dhe me mure me elemente vertikale te shperndare mire ne plan, kerkesa (4) e mesiperme mund te konsiderohet e plotesuar pa kontroll (verifikim) analitik. (6) Do te duhej qe sistemet rame duale ose me mure qe nuk kane nje ngurtesi minimale perdredhese sipas pikes (4) te klasifikohen si sisteme me fleksibilitet perdredhes. (7) Do te duhej qe, ne se nje sistem strukturor nuk cilesohet si sistem me mure me permasa te medha te armuar lehte sipas pikes (3) te mesiperme, te gjitha muret e sistemit te projektohen dhe detajohen (konstruohen) si mure duktile.
84
5.2.2.2 Faktoret e sjelljes per veprimet sizmike horizontale (1)P Faktori i sjelljes q, i futur ne piken 5.2.2.5.(3) per te marre parasysh kapacitetin e disipimit te energjise, per çdo drejtim projektues duhet te percaktohet si vijon: q=qo kw ≥ 1,5 ku; qo
kw
(5.1)
Vlera baze e faktorit te sjelljes, qe varet nga tipi i sistemit strukturor dhe nga rregullsia ne lartesi (shih piken (2)). faktor qe pasqyron menyren kryesore zoteruese te shkaterrimit ne sistemin strukturor me mure (shih piken (11)).
(2) Per ndertesat e rregullta ne lartesi sipas pikes 4.2.9.3, per tipe te ndryshem strukturore vlerat baze te qo jepen ne Tabelen 5.1 Tabela 5.1 Vlera baze qo e faktorit te sjelljes per sisteme te rregullt ne lartesi
TIPI STRUKTUROR Sistem rame,sistem dual, sistem me mure te çiftezuar Sistem me mure Sistem me fleksibilitet perdredhes (i perkulshem nga perdredhja) Sistem i tipit lavjerres i permbysur
DCM 3,0αu/α1
DCH 4,5 αu/α1
3,0 2,0
4,0 αu/α1 3,0
1,5
2,0
(3) Per ndertesa te cilat nuk jane te rregullta ne lartesi, do te duhej qe vlera qo te reduktohet me 20% (shih piken 4.2.3 1(7) dhe tabelen 4.1). (4) α1 dhe αu perkufizohen si vijon: α1
shumezues i veprimit sizmik projektues horizontal qe i pergjigjet situates se arritjes (realizimit) te pare te rezistences perkulese ne ndonje vend (seksion) strukture, nderkohe qe veprimet e tjera projektuese mbeten konstante; αu shumezues i veprimit sizmik projektues horizontal - ne kushtet kur te gjitha veprimet e tjera projektuese jane konstante – qe i pergjigjen situates te formimit te çernierave plastike ne nje numer seksionesh te mjaftueshem per shfaqjen e paqendrueshmerise teresore strukturore. Faktori αu mund te perftohet nga nje analize globale inelastike e rendit te pare. 5) Kur shumezuesi αu/α1 nuk eshte vleresuar nepermjet llogaritjeve, per ndertesat qe jane te rregullta ne plan mund te perdoren vlerat vijuese te α u/α1:
85
Ramat ose sistemet duale me rama – ekuivalente: Ndertesat nje-kateshe: αu/α1 = 1,1 Ramat shumekateshe me nje hapesire: αu/α1 = 1,2 Ramat shumekateshe me shume hapesira ose struktura duale me ramaekuivalente: αuα1 = 1,3 b) Sisteme me mure ose sisteme duale me mure - ekuivalente - Sisteme me mure me vetem dy mure te pa-çiftezuar (te pa-dubluar) per drejtimin horizontal: αu/α1 = 1,0 - Sisteme te tjere me mure te pa-çiftezuar (te pa-dubluar): αu/α1 =1,1 - Sisteme duale me mure ekuivalente ose me mure te çiftezuar (te dubluar): αu/α1 = 1,2 a) -
(6) Per ndertesat qe nuk jane te rregullta ne plan (shih piken 4.2.3.2), vlera e perafert e αu/α1,, ,qe mund te perdoret kur nuk kryhen llogaritje per vleresimin e saj , eshte e barabarte afersisht me 1,0 dhe me vleren e dhene ne piken (5) te mesiperme. (7) Lejohen vlera te αu/α1 me te larta se ato te dhena ne pikat (5) dhe (6), me kusht qe ato te konfirmohen nepermjet analizes globale statike jo-lineare (analizes ―pushover‖). (8) Vlera maksimale e αu/α1,qe kerkohet per t‘u perdorur ne projektim, eshte e barabarte me 1,5, edhe ne rastet kur nga analizat sipas pikes (6) te mesiperme rezultojne vlera me te larta. (9) Vlera qo, e dhene per sistemet e tipit lavjerres i permbysur, mund te rritet ne se tregohet qe ne rajonin kritik te struktures sigurohet nje disipim (shuarje, konsumim) korrespondues me i madh energjie. (10) Ne rastet kur per projektimin, kontrollin dhe ndertimin, aplikohet ne menyre te veçante dhe zyrtare nje Plan i Sistemit te Cilesise, i cili u shtohet skemave normale te kontrollit te cilesise, mund te lejohen vlera te rritura te qo. Por nuk lejohet rritja e vlerave me me teper se 20%, kundrejt atyre ne Tabelen 5.1. SHENIM: Vlerat e qo per territorin e vendit tone , ndoshta mundet edhe per projekte te veçanta, te jepen ne te ardhmen ne nje Aneks Kombetar perkates , ne varesi te Planit te veçante te Sistemit te Cilesise.
(11) P Faktori kw qe pasqyron menyren kryesore (dominuese) te shykaterrimit ne sistemet strukturore me mure duhet te merren si vijon: (5.2) 1,0 per systemik rame dhe duale me rame- ekuivalente kw = (1+ αo/3 ≤ 1, por jo me e vogel se 0,5, per sistemet me mure-ekuivalente dhe me berthame (nukle)
ku: αo
eshte raporti dominues i aspektit te mureve te sistemit strukturor.
86
(12) Ne qofte se raportet e aspektit hwi/lwi te te gjithe mureve i te nje sistemi strukturor nuk ndryshojne ne menyre te konsiderueshme, atehere raporti dominues i aspektit αo mund te percaktohet si vijon: αo = hwi/lwi ku : hwi lwi
(5.3)
lartesia e murit i ; gjatesia e seksionit e murit i;
(13) Do te duhej qe , sistemet e mureve me permasa te medha te armuar lehte te projektohen si struktura DCM, meqenese ato nuk mund te mbeshteten ne disipimin (shuarjen , konsumimin) e energjise ne çernierat plastike. 5.2.3 Kriteret e projektimit 5.2.3.1 Te pergjithshme (1) Konceptet e projektimit te pikes 5.2.1 ne Seksionin 2 aplikohen ne projektimin e elementeve strukturore rezistente ndaj termetit te ndertesave prej betoni, sipas percaktimeve ne pikat 5.2.3.2-5.2.3.7 (2) Kriteret e projektimit ne pikat 5.2.3.2-5.2.3.7 konsiderohen te plotesuara ne se respektohen rregullat e dhena ne paragrafet 5.4 - 5.7 5.2.3.2 Kushti i rezistences lokale (1) P
Te gjitha rajonet kritike te struktures duhet te kenaqin piken 4.4.2.2(1)
5.2.3.3 Rregulli i Projektimit sipas Kapaciteteve (1) P Mekanizmat e thyeshem te shkaterrimit ose te tjere te padeshirueshem (psh perqendrimi i çernierave plastike ne kollonat e nje kati te vetem te nje ndertese shumekateshe, shkaterrimi nga prerja i elementeve strukturore, shkaterrimi i nyjeve trakollone, hyrja ne rrjedhshmeri e struktures se themeleve ,ose te ndonje elementi qe paraprakisht eshte konceptuar per te mbetur elastik) duhet te pengohet, duke nxjerre nga kushtet e ekuilibrit efektet projektuese te veprimit ne rajonet e zgjedhura, me supozimin qe çernierat plastike, me mbirezistencat e tyre, kane qene krijuar ne zonat fqinje me to. (2) Do te duhej qe kollonat sizmike paresore te strukturave me rama, ose me rameekuivalente prej betoni ,te kenaqin kontrollin e Projektimit sipas Kapaciteteve, -sipas pikes 4.4.2.3(4) me perjashtimet vijuese:
87
a) Ne ramat plane me te pakten kater kollona , perafersisht te te njejtit seksion terthor, kerkesa e kenaqjes se kushtit (4.29) mund te bjere per njeren nga çdo kater kollonat (por, per tre kollonat qe mbeten , shprehja (4.29)duhet te kenaqet); b) Ne katin e poshtem te ndertesave dy-kateshe, ne se ngarkesa e normalizuar aksiale νd ne çdo kollone nuk kalon vleren 0,3. (3) Do te duhej qe , armimi i soletes (pllakes) paralel me traun dhe brenda gjeresise efektive te pllakes(gjeresise se bashkeveprimit te pllakes me brinjen), percaktuar sipas pikes 5.4.3.1.1 (3) , te supozohet se kontribuon ne kapacitetet perkulese te traut, te cilat merren parasysh ne llogaritjen e ∑MRb ne shprehjen (4.29), ne qofte se ai (armimi) ankorohet pertej seksionit te traut ne faqen e nyjes. 5.2.3.4 Kushti i duktilitetit lokal (1)P Ne menyre qe te arrihet duktiliteti teresor i struktures ,duhet qe rajonet (zonat) potenciale per formimin e çernierave plastike – keto do te perkufizohen ne vazhdim, me vone, per çdo tip elementi te nderteses – te kene kapacitete te larta te rrotullimit plastik. (2)
Paragrafi (1) konsiderohet se kenaqet ne qofte se plotesohen kushtet vijuese:
a)Ne te gjitha rajonet (zonat) kritike sigurohet nje duktilitet i mjaftueshem kurbature per elementet paresore sizmike, duke perfshire skajet e kollonave (ne varesi te mundesise per formimin e çernierave plastike ne kollona) (shih piken (3) te meposhtme); b)Eshte e penguar te shfaqet epja lokale e armatures se hekurit (çelikut) ,brenda zonave potenciale per çerniera plastike te elementeve paresore sizmike. Ne pikat 5.4.3 dhe 5.5.3 jepen rregullat perkatese te aplikimit; c)Jane zgjedhur karakteristika te tilla fiziko-mekanike te pershtatshme per hekurin (çelikun) dhe betonin ,te tilla qe te sigurojne duktilitet lokal ,si vijon: -
-
-
çeliku i perdorur ne zonat kritike te elementeve paresore sizmike do te duhej te kete zgjatshmeri (―elongation‖) uniforme plastike te larte (shih pikat 5.3.2(1)P, 5.4.1.1(3)P, 5.5.1.1(3)P); raporti i rezistences ne terheqje, kundrejt rezistences se rrjedhshmerise se hekurit (çelikut) te perdorur ne zonat kritike te elementeve paresore sizmike, do te duhej te jete mjaft me i larte se vlera 1. Mund te konsiderohet se armatura e çelikut (hekurit) qe i ploteson pikat 5.3.2(1)P, 5.4.1.1(3)P, ose 5.5.1.1(3)P e kenaq kete kerkese dhe eshte armature e pershtatshme per kete qellim; betoni i perdorur ne elemente paresore sizmike ,do te duhej te kete rezistence te mjaftueshme shtypese dhe nje deformim ne plasaritje (çarshmeri)(―fracture strain‖) qe e kalon ne nje mase te mjaftueshme deformimin qe i pergjigjet rezistences maksimale ne shtypje. Mund te konsiderohet se betoni qe i ploteson pikat 5.4.1.1(1)P ose 5.5.1.1(1)P e kenaq kete kerkese, dhe eshte beton i pershtatshem per kete qellim;
88
(3) Ne se nuk eshte e mundur te merren te dhena me te sakta dhe me perjashtim te rastit kur aplikohet pika (4) e meposhteme, konsiderohet se pika (2) a) kenaqet nese faktori i duktilitetit te kurbatures μФ i ketyre zonave (i perkufizuar si raporti i kurbatures perkatese te rezistences pas-kufitare, qe i pergjigjet vleres prej 85% te momentit rezistues, kundrejt kurbatures se rrjedhshmerise, me kusht qe te mos kalohen deformimet kufitare te betonit dhe çelikut, perkatesisht εcudhe εsu,k eshte te pakten i barabarte me vlerat e peposhteme: μФ = 2qo - 1 μФ = 1+2(qo -1) TC/T1
ne se T1 ≥ Tc ne se T1 < Tc
(5.4) (5.5)
ku qo eshte vlera baze korresponduese e faktorit te sjelljes, sipas Tabeles 5.1, kurse T 1 eshte perioda themelore e nderteses, ku te dyja keto vlera i referohen planit vertikal ne te cilen ndodh perkulja; TC eshte perioda e kufirit te siperm te deges (zones) me shpejtim konstant ne spekter, sipas pikes 3.2.2.2(2). SHENIM: Shprehjet (5.4), (5.5) jane bazuar ne marrdhenien midis μФ dhe faktorit te
duktilitetit te zhvendosjeve μδ : μФ=2 μδ –1 , marrdhenie e cila normalisht eshte nje perafrim konservativ (me rezerve) per elementet e betonit, si dhe ne marrdhenien vijuese midis μδ dhe q: μδ =q nese T1≥TC, μδ = 1+(q-1) TC/T1 ne se T1
(4) Ne zonat kritike te elementeve paresore sizmike, te cilet kane armature gjatesore hekuri (çeliku) te klases B sipas Tabeles C.1 te Aneksit Normativ C te Eurokodit 2EN 1992-1-1:200X,do te duhej qe faktori i duktilitetit te kurbatures μФ te jete te pakten i barabarte me 1,5 here me i madh se vlera e dhene nga shprehjet (5.4) ose (5.5), cilado qe te aplikohet prej ketyre shprehjeve.
SHËNIM PLOTËSUES Në tabelën e mëposhtme, duke iu referuar Tabelës C.1 të aneksit normativ C të Eurokodit 2 (EN 1992–1–1: 2003) jepen karakteristikat e armaturës së hekurit që konsiderohen të përshtatshme për përdorim sipas atij Eurokodi. Karakteristikat e dhëna janë të vlefshme për diapazonin e temperaturave midis -40º C dhe 100º C, për armaturën në struktura ndërtimore të përfunduar. Çdo përkulje dhe saldim armature, realizuar në vendin e ndërtimit, do të duhej që të kufizohej më tej përsa i përket diapazonit të temperaturës, në përputhje me Rregullat (Kushtet) Teknike përkatëse të materialeve ndërtimore (sipas normave europiane EN 13 670). Në këtë tabelë vlerat e fyk, k dhe uk janë vlera karakteristike. Maksimumi i përqindjes (%) të rezultateve të provave që dalin poshtë vlerës karakteristike jepet, për sejcilën nga vlerat karakteristike, në kolonën e krahut të djathtë të kësaj tabele (Për veçori të tjera shih Aneksin C të Eurokodit 2 : EN 1992 – 1 – 1: 2003)
89
Forma e produktit Class
Shufra A
B
Kërkesa për vlerën pjesore (%) (“quantile value”)
Tela C
Rezistenca karakteristike e rrjedhshmërisë fyk ose f0,2k (MPa)
A
B
C
400 deri 600
5,0
Vlera minimale e k = (ft/fy)k
≥ 1,05
≥ 1,08
≥ 1,15 < 1,35
≥ 1,05
≥1,08
≥1,15 <1,35
10,0
Deformimi karakteristik për forcën maksimale, εuk (%)
≥ 2,5
≥ 5,0
≥7,5
≥ 2,5
≥5,0
≥7,5
10,0
Prova në përkulje/ në ripërkulje
Përkulshmëria Rezistenca në prerje Smangia maksimale nga masa nominale (shufër ose tel I veçantë) (%)
Përmasa nominale e shufrës (mm) ≤8 >8
-
0,3 A fyk
-
± 6,0 ± 4,5
(A është sip. e telit)
Minimum
5,0
5.2.3.5 Papercaktueshmeria strukturore (1) P Duhet te kerkohet nje shkalle e larte pacaktueshmerie (statike), e shoqeruar nga nje kapacitet rishperndares (i forcave te brendeshme), duke bere te mundur nje disipim (konsumim,shuarje) energjie me shtrirje me te gjere, si dhe nje energji totale te disipuar (te konsumuar, te shuar) te rritur. Rrjedhimisht, sistemeve strukturore me papercaktueshmeri me te ulet statike u caktohen faktore sjelljeje me te ulet (shih Tabelen 5.1).Kapaciteti i domosdoshem i rishperndarjes arrihet nepermjet rregullave te duktilitetit local te dhene ne pargrafin 5.4 dhe 5.6. 5.2.3.6 Elementet dhe rezistencat sizmike dytesore (1) P Nje numur i kufizuar elementesh strukturore mund te projektohen si elemente sizmike dytesore, sipas pikes 4.2.2. (2) Percaktime te cilet konsiderohen se i kenaqin rregullat per projektimin dhe konstruimin e elementeve sizmike dytesore jepen ne paragrafin 5.7. (3) Rezistencat ose efektet stabilizues qe nuk merren parasysh ne menyre te drejtperdrejte ne llogaritje mund te rritin rezistencen dhe disipimin (konsumimin, shuarjen) e energjise (p.sh. reaksione te tipit ―membrane‖ te pllakave (soletave) qe shkaktohen nga zhvendosjet, me drejtim nga siper, te mureve strukturore).
90
(4) Elementet jo-strukturore mund te kontribuojne gjithashtu per disipimin e energjise, nese ata shperndahen uniformisht ne te gjithe strukturen. Do te duhej qe te merren masa kunder efekteve te mundshme negative lokale per shkak te bashkeveprimit midis elementeve strukturore dhe jo-strukturore (shih paragrafin 5.9). (5) Rregulla te veçanta per rastin me te shpeshte te elementeve jo-strukturore (ramat me murature mbushese) jepen ne pikat 4.3.6 dhe 5.9. 5.2.3.7 Masa te veçanta shtese (1) P Per shkak te natyres se rastit (―random‖) te veprimit sizmik dhe te pasigurive te sjelljes ciklike post-elastike te strukturave prej betoni, pasiguria e pergjithshme eshte shume me e larte se sa ne veprimet jo-sizmike, prandaj duhet te merren masa per te reduktuar pasigurite qe lidhen me konfigurimin strukturor, me analizen, me rezistencen dhe duktilitetin. (2) P Pasigurite e rendesishme te rezistences mund te shkaktohen nga gabime gjeometrike. Per te minimizuar kete tip pasigurish, duhet te aplikohen rregullat vijuese: a) Duhet te respektohen disa permasa minimale te elementeve strukturore (shih edhe piken 5.5.1.2) per te zvogeluar ndjeshmerine ndaj gabimeve gjeometrike. b) Raporti i permases minimale ndaj asaj maksimale te elementeve lineare duhet te kufizohet, ne menyre qe te minimizohet rreziku i humbjes se qendrueshmerise anesore te ketyre elementeve (shih piken 5.4.1 dhe 5.5.1.2.1(2)). c) Duhet te kufizohen zhvendosjet relative midis kateve, per te kufizuar efektet P-∆ ne kollonat (shih pikat 4.4.2.2 (2)-4) d) Nje perqindje e madhe e armatures se siperme te trareve ne seksionet terthore fundore te tyre duhet te vazhdoje pergjate gjithe gjatesise se traut (shih pikat 5.4.3.1(5), 5.5.3.1.3(5)), per te marre parasysh pasigurine e pozicionit te pikes se infleksionit. e) Duhet te merren parasysh nderrimet e shenjes se momentit qe nuk parashkohen nga analiza (llogaritjet), duke vendosur nje minimum armature ne anen perkatese te trareve (shih piken 5.5.3.1.3). (3) P Per te minimizuar pasigurite e duktilitetit, duhet te respektohen rregullat vijuese: a) Duhet te sigurohet qe ne traret paresore sizmike te kete nje minimum duktiliteti lokal, pavaresisht nga klasa e duktilitetit e pranuar ne projektim (shih paragrafet 5.4 dhe 5.5) b) Duhet te sigurohet nje sasi minimale armature e terhequr, me qellim qe te shmanget shkaterrimi i thyeshem (i menjehershem, i pa-paralajmeruar) shkaktuar nga plasaritja (shih pikat 5.4.3 dhe 5.5.5). c) Duhet te respektohet nje kufi i pershtatshem i forces te normalizuar projektuese aksiale (shih pikat 5.4.3.2.1(3), 5.4.3.4.1(2), 5.5.3.2.1(3) dhe 5.5.3.4.1(2), per te reduktuar rrjedhojat e shkaterrimit (thermimit) te shtreses mbrojtese (―cover
91
spalling‖ dhe per te shmangur pasigurite e medha ne duktilitetin e posedueshem , ne kushtet e niveleve te larta te forces aksiale. 5.2.4 Kontrollet e sigurise (1) P Per kontrollet e gjendjes se fundit kufitare faktoret pjesore te karakteristikave fiziko-mekanike te betonit dhe çelikut , γc dhe γs ,duhet te marrin parasysh uljen (degradimin) e mundshem te rezistences te materialeve per shkak te deformacioneve ciklike. (2) Ne se nuk jane te mundura te dhena me specifike, do te duhej qe te perdoren vlerat e faktoreve pjesore γc dhe γs te pranuara per situatat projektuese te qendrueshme (te perhershme)dhe kalimtare (―persistent and transient design situations‖), duke supozuar qe, per shkak te masave per sigurimin e duktilitetit lokal, raporti midis rezistences mbetese pas uljes (degradimit) dhe vleres fillestare te saj eshte me perafersi i barabarte me raportin midis vlerave γMper kombinimet e ngarkesave perkatesisht aksidentale (te rastit) dhe themelore (kryesore). (3) Ne se merret prasysh ne menyre te pershtatshme renia (degradimin) e rezistences, atehere mund te perdoren vlerat γM te pranuara per situaten projektuese te rastit (―accidental design situation‖) SHENIM: 1: Vlerat qe duhen caktuar per faktoret pjesore te materialeve γc dhe γs, per situatat projektuese (me ngarkesa)te perhershme dhe te perkohshme dhe per situaten projektuese te rastit , mund te gjenden ne Rregullat Teknike te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( ne Eurokodin 2, sipas Aneksit Kombetar perkates te EN 19921-1:200X). SHËNIM PLOTËSUES (sipas parag. 2.4.2.4 të Eurokodit 2: EN 1992–1–1: 2003) Për gjendjen e fundit kufitare do të duhej të përdoren faktorët pjesorë të mateialeve c dhe s Shënim: Vlerat c dhe s për përdorim në një vend (shtet) mund të gjenden në aneksin përkatës kombëtar. Vlerat e rekomanduara për situatat projektuese (kombinimet e ngarkesave) përkatësisht kryesore (apo të qëndrueshme – ―transient‖) si edhe situata projektuese (kombinimin) e veçantë (apo të rastit, aksidental – ―accidental‖) jepen në tabelën e mëposhtme (Tabela 2.1 N e Eurokodit 2). Këto vlera nuk janë të vlefshme për projektimin kundër zjarrit. Në paragrafin 2.4.2.4 të Eurokodit 2 jepen veçori lidhur me mundësitë e aplikimit të vlerave të tjera të faktorëve c dhe s.
c për betonin
s për armaturën e çelikut
s për çelikut e paranderur
Kryesore (e qëndrueshme) dhe Shtesë (kalimtare)
1.5
1.15
1.15
E veçantë (e rastit, aksidentale)
1.2
1.0
1.0
Situata projektuese (Kobinimi i ngarkesave)
92
Aneksi Kombetar perkates do te specifikonte ne se vlerat γM qe duhet te perdoren per projektimin e strukturave rezistente ndaj termetit jane ato qe i pergjigjen situatave projektuese ( me ngarkesa) te qendrueshme dhe kalimtare apo te rastit (aksidentale). Ne Aneksin Kombetar mund te jepen edhe vlera ndermjetese, ne vartesi te faktit se si jane vleresuar karakteristikat fiziko-mekanike ne kushtet e ngarkeses sizmike. Zgjedhja qe rekomandohet ne mungese te Aneksit Kombetar perkates , eshte ajo e pikes (2) te mesiperme, e cila lejon qe e njejta vlere e rezistences projektuese te perdoret si per situaten (me ngarkesa) te perhershme dhe te perkoheshme (psh ngarkesat peshe me eren) dhe per situaten projektuese sizmike. 5.3 Projektimi sipas Rregullave Teknike te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (Eurokodit 2 EN 1992-1-1). 5.3.1 Qellimi: (1) Projektimi sizmik per duktilitet te ulet (klasa e duktilitetit L -―Low‖), duke ndjekur Rregullat Teknike te Projektimit te konstruksioneve betonarme (sipas Eurokodeve, konform Eurokodit 2 EN1992-1-1:200X) pa kerkesa te tjera shtese veç atyre te pikes 5.3.2, rekomandohet te behet vetem per rastet me sizmicitet te ulet (shih piken 3.2.1.(4)). 5.3.2 Materialet (1) P Ne elementet paresore sizmike (shih paragrafin 4.3) , per armaturen e hekurit duhet te perdoret çelik i klases B ose C, sipas Tabeles C1 ne Aneksin Normativ C te Eurokodit 2 -EN 19921-1:200X, qe ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme korrespondon me armaturen e hekurit (çelikut te ……) 5.3.3 Faktori i sjelljes (1) Ne nxjerrjen (vleresimin) e veprimeve sizmike mund te perdoret nje faktor sjellje q me vlere maksimale deri q=1,5, pavaresisht nga sistemi strukturor dhe rregullsia ne lartesi e struktures.
5.4
Projektimi per klasen e mesme te duktilitetit (DCM)
5.4.1 Kerkesa gjeometrike mbi permasat dhe materialet 5.4.1.1 Kerkesa per materialet (1)P
Ne elementet sizmike primare nuk lejohet perdorimi i klases se betonit me te ulet se C 16/20.
(2)P Me perjashtim te stafave te mbyllura ose lidhjeve terthore, si armature hekuri (çeliku) ne zonat kritike te elementeve primare sizmike lejohen vetem shufrat me profil periodik (―ribbed bars‖). (3)P Ne zonat kritike te elementeve primare sizmike duhet te perdoret hekur (çelik) i klases B ose C, sipas Tabeles C.1 ne Aneksin Normativ C te Eurokodit 2- EN 1992-1-1:200X, qe ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme korrespondon me armaturen e hekurit (çelikut) te ….. (4)P Lejohet perdorimi rrjetave te salduara prej teli, (―wire‖) ne qofte se ato i plotesojne rregullat e pikave (2) dhe (3) te mesiperme.
93
5.4.1.2 Kerkesa gjeometrike 5.4.1.2.1 Traret (1) Duhet te kryhet transmetimi (transferimi) efektiv i momenteve ciklike nga nje tra paresor sizmik tek nje kollone nepermjet kufizimit te jashteqendersise te aksit te traut kundrejt atij te kollones me te cilin ai lidhet. (2) Konsiderohet se kenaqja e rregullit te pikes (1) eshte e plotesuar kur kufizohet largesia midis akseve te qendrave te rendeses te te dy elementeve me me pak se bc /4, ku bc eshte permasa me e madhe e seksionit terthor te kollones normal me aksin gjatesor te traut. (3)P Per te perfituar nga efekti i favorshem i shtypjes se kollones per aderencen( kohezionin) e shufrave horizontale qe kalojne neper nyje, gjeresia bw e nje trau paresor sizmik duhet te kenaqe kushtin: bw ≤ min {bc + hw ; 2bc}
(5.6)
ku: hw:
eshte lartesia e trarit dhe bc perkufizohet si ne piken (2) te mesiperme.
5.4.1.2.2 Kollonat (1) Me perjashtim te rasteve kur θ ≤ 0,1 (shih piken 4.4.2.2 (2) ) , do te duhej qe, referuar perkuljes brenda nje plani paralel me permasen e konsideruar te kollones, permasat e seksioneve terthore te kollonave paresore sizmike te mos jene me te vogla se nje e dhjeta e largesise me te madhe midis pikes se kontrafleksionit (infleksionit) dhe skajeve te kollonave. 5.4.1.2.3 Muret Duktile (1)
Trashesia bwo i brinjes se murit do te duhej qe, te kenaqe kushtin:
bwo ≥ max {150 mm, hs/20}
(57)
ku : hs eshte lartesia ― e paster‖(neto) e katit. (2) Per trashesine e elementeve kufizues te mureve aplikohen kerkesa shtese . sipas pikes 5.4.3.4.(5). 5.4.1.2.4 Mure me permasa te medha (te trashe )te armuar lehte (1)
Aplikohet pika 5.4.1.2.3.(1).
5.4.1.2.5 Rregulla te veçanta per traret qe mbajne elemente jo te vazhduar vertikale (1)P Nuk lejohet mbeshtetja mbi trare ose soleta (pllaka) te mureve strukturore qe nuk vazhdojne poshte traut ose soletes.
94
(2)P Per nje tra paresor sizmik qe mban kollona jo te vazhduara poshte traut, aplikohen keto rregulla: a) b)
Duhet te mos kete jashteqendersi te aksit te kollones kundrejt atij te traut; Duhet qe trau te mbahet nga te pakten dy mbeshtetje direkte , siç jane muret ose kollonat.
5.4.2 Efektet e veprimit projektues
5.4.2.1 Te pergjitheshme (1)P Me perjashtim te mureve paresore duktile sizmike ,per te cilet aplikohen masat e veçanta te pikes 5.4.2.4, vlerat projektuese te momenteve perkulese dhe forcave normale(aksiale) duhet te merren nga analiza e structures per situaten sizmike projektuese, Rregullave Teknike perkatese ne fuqi te Projektimit, (te Eurokodet, sipas pikes 6.4.3.4 te Eurokodit EN 1990 :2001), duke marre parasysh efektet e rendit te dyte sipas pikes 4.4.2.2 dhe kerkesat e projektimit sipas kapaciteteve te pikes 5.2.3.3 (2) . Lejohet rishperndarja e momenteve perkulese sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet ,sipas Eurokodit 2- EN 1992-1-1 ). Vlerat projektuese te forcave prerese te elementeve –trare , kollona, mure duktile dhe mure te armuar lehte –paresore sizmike percaktohen sipas pikave 5.4.2.2., 5.4.2.3, 5.4.2.4, dhe 5.4.2.5, perkatesisht. 5.4.2.2 Traret (1)P Ne traret paresor sizmike forcat prerese duhet projektuese duhet te percaktohen ne perputhje me rregullat e projektimit sipas kapaciteteve, duke konsideruar ekuilibrin e traut nen :a)ngarkesen terthore qe vepron mbi ‗te ne situaten sizmike projektuese dhe b) momentet ne skaje Mi,d ( per i = 1,2 . qe percaktojne seksionet skajore te traut ), qe u korrespondojne , per çdo kah te veprimit sizmik , formimit te çernieres plastike ne skajet e trareve ose te elementeve vertikale – konsiderohet ai (formim ) qe ndodh i pari - te cilet jane te lidhur ne nyjen ku futet skaji i i traut (shih figuren 5.1). (2)
Do te duhej qe pika e mesiperme (1) te realizohet praktikisht si vijon:
Llogariten dy vlerat e forces prerese vepruese ne seksionin i –, d.m.th. vlera maksimale VEd, max,i dhe vlera minimale VEd,min,i qe u korrespondojne momenteve skajore maksimale pozitive dhe maksimale negative Mid qe mund te shfaqen ( te realizohen ) ne skajet 1 dhe 2 te traut. b) Momentet skajore Mid ne piken (1) dhe ne piken a) te mesiperme mund te percaktohen si vijon: a)
Mid = γRd MRbi min 1, M Rc
M
(5.8)
Rb
ku: γRd = faktori qe merr parasysh mbirezistencen (rritjen e rezistences) per shkak te fortesimit ne deformacione (―strain hardening‖) te çelikut si pasoje e terheqjes se tij) i cili ne rastin e trareve DCM mund te merret i barabarte me 1,0;
95
MRb,i = vlera projektuese e momentit te rezistences se traut ne skajin i ne kahun e momentit perkules sizmik, referuar kahut te konsideruar te veprimit sizmik; ΣMRc dhe ΣMRb jane shuma e vlerave projektuese te momenteve te rezistences te kollonave ose te trareve qe hyjne ne nyje (shih piken 4.4.2.3 (4)). Vlera e shumes ΣMRc do te duhej qe t΄i korrespondoje forces (forcave) aksiale ne situaten projektuese sizmike qe I pergjigjet kahut te konsideruar te veprimit sizmik. c) Ne nje skaj trau , ku trau mbeshtetet jo drejteperdrejt mbi nje tra tjeter dhe pa u lidhur me ndonje element vertikal, momenti skajor i traut Mi,d aty mund te merret i barabarte me momentin veprues ne seksionin fundor (skajor) te traut, duke ju referuar situates projektuese sizmike.
Fig. 5.1Vlerat projektuese te forcave prerese ne trare, ne projektimin sipas kapaciteteve.
5.4.2.3 Kollonat (1)P Ne kollonat paresore sizmike vlerat projektuese te forcave prerese duhet te percaktohen ne perputhje me rregullat e Projektimit sipas Kapaciteteve, duke konsideruar ekuilibrin e kollones nen veprimin e momenteve skajore Mi,d (ku i = 1,2 shenojne seksionet fundore te kollones), qe u korrespondojne, per çdo kah te veprimit sizmik, formimit te çernieres plastike ne skajet e trareve ose kollonave, – konsiderohet ai (formim) qe ndodh i pari – te cilet lidhen ne nyjen ku futen skaji i i kollones (fig. 5.2). (2)
Momentet skajore Mi,d ne piken (1) te mesiperme mund te percaktohen si vijon:
M Rb Mi,d = γRd MRc,i min 1, M Rc
(5.9)
Ku: γRd = 1,1 faktor qe merr parasysh mbirezistencen per shkak te fortesimit ne deformime te armatures se hekurit (çelikut) dhe kufizimit (shtrengimit) te betonit te zones se shtupur te seksionit;
96
MRc,i = vlera projektuese e momentit te rezistences te kollones ne skajin i ne kahun e momentit perkules sizmik, referuar kahut te konsideruar te veprimit sizmik;
M (3)
Rc
dhe
M
Rb
perkufizohen si ne piken 5.2.2.2(2).
Do te duhej qe vlerat e MRc,i dhe
M
Rc
t‘i korrespondojne forces (forcave) aksiale ne
situaten projektuese sizmike, qe i pergjigjet kahut te konsideruar te veprimit sizmik.
Fig. 5.2 Vlerat projektuese te forcave prerese ne kollona, ne Projektimin sipas Kapaciteteve. 5.4.2.4 Masa te veçanta per muret duktile (1)P Pasigurite ne analizen dhe efektet dinamike post-elastike duhet te merren parasysh te pakten nepermjet nje metode te thjeshtuar te pershtatshme. Ne se nuk ka ndonje metode me te sakte, per kete qellim -lidhur me kurbat mbeshtjellese (maksimale) projektuese per momentet perkulese si dhe me faktoret zmadhues per forcat prerese- mund te perdoren regullat qe jepen ne pikat vijuese.
97
(2) Lejohet te behet rishperndarja ne mase deri 30% e efekteve te veprimit sizmik midis mureve paresore sizmike, me kusht qe kerkesa e rezistences totale te mos reduktohet. Do te duhej qe forcat prerese te rishperndahen se bashku me momentet perkulese, ne menyre te tille qe raporti i forcave prerese (―shear ratio‖) ne muret e veçante te mos preket ne menyre te ndjeshme. Ne muret qe u nenshtrohen fluktacioneve (ndryshimeve) te medha te forces aksiale (normale) , si p.sh. ne muret e çiftezuar , do te duhej qe momentet dhe forcat prerese te rishperndahen nga muri (muret) qe eshte nen veprimin e shtypjesse ulet ose te terheqies se pastertek ata mure qe jane nen veprimin e shtypjes aksiale te larte. (3) Ne muret e çiftezuar lejohet te behet rishperndarja deri ne masen 30% e efekteve te veprimit sizmik midis trareve lidhes te kateve te ndryshem me kusht qe forca aksiale (normale) sizmike ne bazen e çdo muri te veçante (rezultantja e forcave prerese ne traret lidhes ) te mos preket. (4)P Duhet te kompensohen (mbulohen) pasigurite qe lidhen me shperndarjen e momentit ne lartesi te mureve te perkohshem paresore sizmike (me raport hw/lw , te lartesise kundrejt gjatesise, me te madhe se 2,0) . (5) Konsiderohet qe kerkesa (4) e mesiperme plotesohet duke aplikuar, pavaresisht nga tipi i analizes se perdorur, metodiken e thjeshtuar vijuese: Diagrama e momentit perkates projektues ne lartesi te murit do te duhej qe te nxirret nga nje mbeshtjellese e diagrames se momenteve perkulese e marre nga analiza, duke e zhvendosur ate vertikalisht (zhvendosje terheqese nga poshte lart, -― tension shift‖). Mbeshtjellsja mund te supozohet lineare, ne qofte se struktura nuk shfaq mos-vazhdueshmeri te rendesishme te mases , ngurtesise ose rezistences ne lartesine e saj(shih fig. 5.3).Zhvendosja terheqese do te duhej te jete konsistente me pjerresimin te tipit shufer (― strut inclination‖) qe konsiderohet ne kontrollin (verifikimin) per prerjen sipas gjendjes se fundit kufitar (ULS – Ultimate Limit State), me model te mundshem te tipit helike apo ventilator (― fantype pattern‖)te shufrave (kapriates) afer bazes dhe me nderkate qe veprojne si lidhje
Legjenda:a: diagrama e momenteve nga analiza b:mbeshtjelesja projektuese:al = zhvendosja terheqese
Fig.5.3 Mbeshtjellsja projektuese per momentet perkulese ne muret e perkulshme (majtas: sistemet me mure; djathtas: sistemet duale).
98
(6)P Duhet te merret parasysh rritja e mundeshme e forcave prerese pas shfaqjes se rrjedhshmerise ne bazen e nje muri paresor sizmik. (8) Ne sistemet duale qe formojne mure te perkulshme per te marre parasysh pasigurite per shkak te efekteve te formave te larta te lekundjeve,do te duhej te perdoret mbeshtjellsja projektuese e forcave prerese, e ndertuar ne perputhje me Fig.5.4.
Legjenda: a: diagrama e forcave prerese nga analiza; b: diagrama e focave prerese te zmadhuara; c: mbeshtjellsja projektuese. Fig.5.4: Mbeshtjellsja projektuese e forcave prerese ne muret e sistemit dual
5.4.2.5 Masa te veçanta per muret e permasave te medha (te trashe, te gjere) te armuar lehte (pak te armuar) (1)P Per te siguruar qe rrjedhshmeria perkulese paraprin arritjen e gjendjes se fundit kufitare (ULS) ne prerje, duhet qe te rritet forca prerese V’Ed qe rezulton nga analiza. (2) Kerkesa ne piken (1) te mesiperme konsiderohet qe kenaqet ne se ne çdo kat te murit forca prerese projektuese VEd merret forca prerese V’Ed e analizes, sipas shprehjes te meposhtme: VEd = V‘Ed
q 1 2
(5.10)
(3)P Ne kontrollin (verifikimin) e gjendjes se fundit kufitare (ULS) te murit per perkuljen me force aksiale duhet te merren parasysh forcat aksiale (normale) dinamike shtese, qe shfaqen ne muret
99
me permasa te medha per shkak te shkeputjes (ngritjes) nga trualli ose per shkak te hapjes dhe mbylljes se te plasurave horizontale. (4) Me perjashtim te rasteve kur jane te mundshme rezultatet e nje llogaritjeje me te sakte, perberesja (komponentja) dinamike e forces aksiale (normale) te murit te pikes (3) te mesiperme, mund te merret sa 50% e forces aksiale qe shfaqet ne mur per shkak te ngarkesave peshe qe jane te pranishme ne situaten projektuese sizmike. Do te duhej qe kjo force te merret me shenjen plus ose minus, ajo qe eshte me e pafavorshme. (5) Efekti i forces aksiale dinamike te pikave (3) dhe (4) te mesiperme mund te mos merret parasysh ne se vlera e faktorit te sjelljes q nuk e kalon vleren 2,0. 5.4.3 Kontrollet per gjendjen e fundit kufitare (“ULS – Ultimate Limit State”) dhe konstruimi (detajimi). 5.4.3.1 Traret 5.4.3.1.1 Rezistenca ne perkulje dhe prerje (1) Rezistencat ne perkulje dhe prerje llogariten ne baze te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit per konstruksionet betonarme (te Eurokodet, sipas Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X). (2) Do te duhej qe armimi i siperm i seksioneve terthore te trareve paresore sizmike ,qe kane forma seksioni T ose L, te vendoset kryesisht brenda gjeresise se brinjes se traut. Vetem nje pjese e kesaj armature mund te vendoset jashte trashesise se brinjes, por brenda gjeresise efektive te pllakes beff. (3)
Gjeresia efektive e pllakes beff mund te supozohet si vijon:
a) per traret paresore sizmike qe lidhen me kollonat e jashtme, kur mungon trau gjeresia efektive e pllakes beff merret e barabarte sa gjeresia bc e kollones (fig.5.5b), ose kur ka nje tra trethor me lartesi te ngjashme (te perafert) gjeresia efektive beff merret duke i shtuar gjeresise bc madhesite 2hf ne secilen ane te traut (fig 5.5a). b) per traret paresore sizmike (rigela) ,qe lidhen me kollonat e brendeshme,gjatesite e mesiperme mund te rriten me 2hf ne secilen ane te traut (fig. 5.5c dhe d)
100
Fig. 5.5 Gjeresia efektive te pllakes beff per traret qe lidhen me kollona. 5.4.3.1.2 Konstruimi (detajimi) per duktilitet lokal (1)P Duhet te konsiderohen zona (rajone) kritike zonat e nje trau paresor sizmik qe ndodhen brenda largesise lcr = hw (ku hw tregon lartesine e traut) nga seksioni skajor ku futet ne nje nyje trakollone, sikurse edhe nga te dy anet e nje seksioni tjeter terthor qe tenton per te kaluar ne rrjedhshmeri ne situaten projektuese sizmike. (2) Ne traret paresore sizmike qe mbajne elemente vertikale jo te vazhduar (te nderprere p.sh kollona drejteperdrejte mbi trare), do te duhej qe te konsiderohen si kritike zonat deri ne largesine 2hw nga secila ane e elementit vertikal te mbeshtetur. (3)P Brenda zonave kritike te trareve paresore sizmike kerkesa per duktilitet lokal kenaqet ne se sigurohet nje vlere μΦ per faktorin e duktilitetit te kurbatures, te tille qe te jete te pakten sa vlera e dhene ne piken 5.2.3.4 (3). (4)
Pika (3) e mesiperme konsiderohet se kenaqet ne se plotesohen kushtet vijuese:
a) Ne zonen e shtypur vendoset nje sasi armature qe nuk eshte me pak se gjysma e sasise se vendosur te armatures se terhequr, si shtese kjo e armatures se nevojshme ne baze te kontrollit (verifikimit) te gjendjes se fundit kufitare te traut (ULS) ne situaten projektuese sizmike. b) Raporti (perqindja) e armatures se terhequr nuk kalon nje vlere ρmax te barabarte me:
101
ρmax =ρ‘ +
0,0018
με
.
sy, dy
fcd fyd
(5.11)
ku : ρmax dhe ρ‘ jane te dyja te normalizuara kundrejt produktit bd ku b eshte gjeresia e pllakes se poshtme (―bottom flanga‖) te traut; nderkaq, konsiderohet qe ne madhesine ρ eshte perfshire sasia e armatures ne solete e vendosur paralel me traun brenda gjeresise efektive te pllakes ,te perkufizuar si te pika 5.4.3.1.1(3). (5)P Kushtet e domosdoshme te duktilitetit kenaqen ne te gjithe gjatesine e nje trau paresor sizmik, ne se raporti (perqindja) e armatures se terhequr ρ nuk eshte ne asnje vend me i vogel se sa vlera minimale vijuese ρmin : fcfm ρmin = 0,5 (5.12) fyk (6)P Brenda zonave kritike te trareve paresore sizmike duhet te sigurohet vendosja e stafave te mbyllura (―hoops‖) qe plotesojne kushtet vijuese: a) b)
Diametri i stafave dbw eshte jo me i vogel se 6mm. Largesia s e stafave nuk kalon madhesine e percaktuar nga kushti:
s = min
hw/4;24dbw;225mm;8dbL
(5.13)
ku: dbL eshte diametri minimal i shufrave gjatesore. c) Stafa e pare vendoset jo me larg se 50mm nga seksioni skajor i traut (shih fig 5.6) SHËNIM PLOTËSUES (sipas paragrafit 3.1.9–Betoni i shtrënguar (―confined concrete‖) – të Eurokodit 2: EN 1992 – 1 – 1: 2003)
(1) Shtrëngimi (kufizimi) i betonit çon në një modifikim të marëdhënies (varësisë) efektive midis nderjeve dhe deformacioneve: arrihet rezistencë më e lartë dhe deformacione kritike (kufitare) më të larta. Karakteristikat e tjera bazë të materialit për projektimin mund të konsiderohen si të paprekura. (2) Në mungesë të të dhënave më të sakta, mund të përdoret marëdhënia midis nderjeve dhe deformacioneve që tregohet në figurën vijuese 3.6 (EN 1992), duke patur parasysh rritjen e rezistencës dhe deformacioneve karakteristike si vijon:
fck,c = fck (1,000 + 5,0
ζ2/fck) for
fck,c = fck (1,125 + 2,50 ζ2/fck)
εc2,c = εc2 (fck,c/fck)2 εcu2,c=εcu2 +0,2 ζ2/fck
ζ2 ≤ 0,05fck for
ζ2 > 0,05fck
(3.24) (3.25) (3.26) (3.27)
102 ku ζ2 (=ζ3) është nderja efektive anësore në gjëndjen e fundit kufitare (ULS) për shkak të shtrëngimit (kufizimit, ―c‖) dhe
εc2
dhe
εcu2 merren
si në tab e mëposhtme (Tab 3.1 e Eurokodit 2: EN 1992 – 1 – 1: 2003). Shtrëngimi
(kufizimi) mund të realizohet nëpërmjet lidhjeve tërthore të mbyllura në mënyrë adekuate, të tilla që mundësojnë arritjen e kushtit plastik në sajë të zgjerimit anësor të betonit.
i pashtrënguar (i pakufizuar)
Fig. 3.6 (En 1992) Marëdhënia midis nderjeve dhe deformacioneve për betonin e shtrënguar (të kufizuar)
103
Klasat e Rezistencës për betonin
Marëdhënit analitike, Sqarime
1
f ck
(MPa)
12
16
20
25
30
35
40
45
50
55
60
70
80
90
2
f ck,cube (MPa)
15
20
25
30
37
45
50
55
60
67
75
85
95
105
3
f cm
(MPa)
20
24
28
33
38
43
48
53
58
63
68
78
88
98
f cm = fck + 8
4
f ctm
(MPa)
1.6
1.9
2.2
2.6
2.9
3.2
3.5
3.8
4.1
4.2
4.4
4.6
4.8
5.0
f ctm = 0.30 x f ck ≤C50/60 f ctm = 2.12 x ln[1+( f cm/10)] >C50/60
5
f ctk,0.05 (MPa)
1.1
1.3
1.5
1.8
2.0
2.2
2.5
2.7
2.9
3.0
3.1
3.2
3.4
3.5
f ctk,0.05 = 0.7 x f ctm 5% fractile
6
f ctk,0.95 (MPa)
2.0
2.5
2.9
3.3
3.8
4.2
4.6
4.9
5.3
5.5
5.7
6.0
6.3
6.6
f ctk,0.95 = 1.3 x f ctm 95% fractile
7
Ecm
(GPa)
27
29
30
31
33
34
35
36
37
38
39
41
42
44
Ecm = 22[f cm/10]0.3 ( f cm në MPa)
8
εc1
(‰)
1.8
1.9
2.0
2.1
2.2
2.25
2.3
2.4
2.45
2.5
2.6
2.7
2.8
2.8
Shih Fig.3.2 εc1 (‰) = 0.7x f cm0.31< 2.8
9
εcu1
(‰)
3.5
3.2
3.0
2.8
2.8
2.8
Shih Fig.3.2 Për f ck ≥ 50 MPa εcu1 (‰) = 2.8 + 27[(98 - f cm)/100]4
10
εc2
(‰)
2.0
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
Shih Fig.3.3 Për f ck ≥ 50 MPa εc2 (‰) = 2.0 + 0.085( f ck - 50)0.53
11
εcu2
(‰)
3.5
3.1
2.9
2.7
2.6
2.6
Shih Fig.3.3 Për f ck ≥ 50 MPa εcu2 (‰) = 2.6 + 35[(90 - f cm)/100]4
12
n
2.0
1.75
1.6
1.45
1.4
1.4
Për f ck ≥ 50 MPa n = 1.4 + 23.4[(90 - f ck)/100]4
13
εc3
(‰)
1.75
1.8
1.9
2.0
2.2
2.3
Shih Fig.3.4 Për f ck ≥ 50 MPa εc3 (‰) = 1.75 + 0.55[( f ck - 50)/40]
14
εcu3
(‰)
3.5
3.1
2.9
2.7
2.6
2.6
Shih Fig.3.4 Për f ck ≥ 50 MPa εcu3 (‰) = 2.6 + 35[(90 - f cm)/100]4
(MPa) 2/3
104
Fig. 3.2/EN 1992 Paraqitja skematike e marëdhënies nderje–deformacion për analizën strukturore
Fig. 3.3/EN 1992 Diagrama parabolë - drejtkëndëshe për betonin në shtypje
105
Fig. 3.4/EN 1992 Marëdhënia bilineare nderje – deformacion
Fig. 5.6 Armimi terthor ne zonat kritike te trareve.
106
5.4.3.2
Kollonat
5.4.3.2.1
Rezistencat
(1)P Rezistenca ne perkulje dhe ne prerje llogaritet sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit per konstruksionet betonarme (ne Eurokodet, sipas Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X), duke perdorur vleren e forces aksiale (normale) qe merret nga analiza per situaten projektuese sizmike. (2) Perkulja dyaksiale (perkulja e pjerret) mund te merret parasysh ne nje menyre te thjeshtuar duke kryer kontroll (verifikim) ne çdo drejtim veç e veç, me nje moment rezistence nje-aksial te reduktuar me 30%. (3)P Ne kollonat paresore sizmike vlera e forces aksiale te normalizuar νd nuk duhet te kaloje vleren 0,65. 5.4.3.2.2 Konstruimi (detajimi) i kollonave paresore per duktilitet lokal (1)P Raporti (perqindja) total i armimit ρ 1 nuk duhet te jete me pak se 0,01 (1%) dhe jo me i madh se 0,04 (4%). Ne seksionet terthore simetrike do te duhej te sigurohet armim simetrik (ρ=ρ‘). (2) Per te siguruar integritetin e nyjeve tra-kollone midis shufrave ne kendet (qoshet) pergjate çdo faqeje kollone duhet te vendoset te pakten nje shufer ndermjetese. (3)P Duhet te konsiderohen zona kritike zonat qe ndodhen brenda largesise lcr nga te dy seksionet skajore te nje kollone paresore sizmike. (4) Ne mungese te te dhenave me te sakta, gjatesia e zones kritike lcr mund te llogaritet si vijon: lcr = max hc;lcl/6;450mm
(5.14)
ku: hc lcl
permasa me e madhe e seksionit terthor te kollones. gjatesia (lartesia) ―e paster‖ (neto) e kollones
(5)P Ne se lc/hc <3, atehere e gjithe lartesia e kollones paresore duhet te konsiderohet si zone kritike dhe duhet te armohet sipas kesaj veçorie (kerkese). (6)P Ne zonen kritike, ne bazen e kollonave paresore sizmike do te duhej qe te sigurohet nje vlere μΦ e faktorit te duktilitetit te kurbatures, e tille qe te jete te pakten sa vlera e dhene ne piken 5.2.3.4(3).
107
(7)P Ne se, per vleren e specifikuar te μΦ, eshte ne seksionin terthor i nevojshem kudo nje deformacion betoni me i madh se cus 0,0035 , atehere kompesimi i humbjes se rezistences per shkak te demtimit thermues (―spalling‖) te betonit duhet te arrihet epermjet nje shtrengimi (kufizimi) te mjaftueshem te berthames te seksionit te betonit, bazuar ne karakteristikat fiziko-mekanike te betonit te shtrenguar ( kufizuar), te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, sipas pikes 3.1.9 te Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X). ` (8) Konsiderohet se kerkesat (6) dhe (7) kenaqen ne qofte se: αωwd≥30μθνd sy, d bc - 0,035 bo
(5.15)
ku: ωwd
raporti volumetrik mekanik i stafave kufizuese (shtrenguese) ne zonat kritike.
ωwd =
Vellimi i stafave kufizuese fyd Vellimi i berthames se betonit fcd
μΦ
vlera e kerkuar e faktorit te duktilitetit te kurbatures;
νd
forca projektuese aksiale e normalizuar (νd = Ned / Ac . fcd)
εsy, d vlera projektuese e deformacionit te hekurit (çelikut) te terhequr ne gjendjen e rrjedhshmerise; hc lartesia globale e seksionit terthor (paralel me drejtimin horizontal ne te cilin aplikohet vlera μΦ e perdorur ne piken (6) te mesiperme); ho
lartesia e berthames se seksionit (referuar vijes qendrore te stafave);
bc
gjeresia globale bruto e seksionit terthor;
bo gjeresia e berthames te kufizuar apo te shtrenguar (refruar vijes qendrore te stafave); α
faktori i efektivitetit te shtrengimit (kufizimit), i barabarte me α = αn . αs, me:
a) per seksionet terthore drejtekendore: αn = 1 – Σ bi2 / 6boho n
(5.16a)
αs = (1 – s/2bo)(1-s/2ho)
(5.17a)
108
ku; n
numri total i shufrave gjatesore qe kapen anash nga stafat ose lidhjet terthore;
bi
largesia midis shufrave te njepasnjeshme te kapura (shih fig 5.7 gjithashtu edhe per bo, ho,s).
b) per seksionet terthore rrethore me stafa dhe diameter te berthames se shtrenguar (kufizuar) Do (kundrejt vijes qendrore te stafave);
c)
αn = 1
(5.16b)
αs = (1-s/2Do)2
(5.17b)
per seksionet terthore rrethore me armature spirale: αn = 1 αs = (1-s/2Do)
(5.16c) (5.17c)
Fig. 5.7 Shtrengimi (kufizimi) i berthames se betonit.
(9) Ne zonen kritike ne bazen e nje kollone paresore sizmike do te duhej qe te sigurohet nje vlere minimale e ωwd e barabarte me 0,08.
109
(10)P Ne zonat kritike te kollonave paresore sizmike duhet te vendosen stafa dhe lidhje kryq terthore, me diameter te pakten 6mm, ne largesi te tille njera nga tjetra qe te sigurohet nje duktilitet minimal dhe qe te shmanget (pengohet) epja lokale e shufrave gjatesore. Tipi i stafave do te duhej te jete e tille qe seksioni terthor te perfitoje nga kushtet e nderjeve tri-aksizle qe shkaktohen aty. (11) Konsiderohet qe kushtet minimale te pikes (10) kenaqen ne se plotesohen kushtet vijuese: a)
Largesia midis stafave nuk duhet te kaloje madhesine e percaktuar nga kushti: s = min {bo/2; 175mm; 8dbL}
(5.18)
ku bo eshte permasa minimale e berthames se seksionit (referuar vijes qendrore te stafave) dhe dbL diametri minimal i shufrave gjatesore. b) Largesia midis shufrave gjatesore te njepasnjeshme te kapura nga stafa ose lidhjet terthore nuk duhet te kaloje 200mm, duke marre gjithashtu parasysh kerkesat e Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (Te Eurokodet, duke marre gjithashtu parasysh piken 9.5.3(6)te Eurokodit 2-EN 1992-11:200X). SHËNIM PLOTËSUES (sipas parag. 9.5.3 (6) të Eurokodit EN 1992 – 1 – 1: 2003) Çdo shufër gjatësore ose grup i tillë shufrash të vendosura në një kënd (qoshe) seksioni tërthor do të duhej të mbahej nga armatura tërthore. Asnjë shufër që ndodhet brënda një zone të shtypur nuk do të duhej të ishte më larg se 150 mm nga një shufër e shtrënguar (e kapur) (restrained bar).
(12)P Armimi terthor ne zonat kritike ne bazen e kollonave paresore sizmike mund te percaktohet ashtu siç specifikohet ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (Te Eurokodet, sipas Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X), me kusht qe vlera e ngarkeses aksiale te normalizuar ne situaten projektuese sizmike te jete me e vogel se 0,2, kurse vlera e faktorit te sjelljes q e perdorur ne projektim nuk duhet te kaloje vleren 2,0.
5.4.3.3
Nyjet tra-kollone
110
(1) Armatura e shtrengimit (kufizimit) horizontal ne nyjet lidhese te trareve paresore sizmike me kollonat do te duhej qe te jete me e vogel se ajo qe specifikohet ne pikat 5.4.3.2.2 (8)-(11) per zonat kritike te kollonave,duke perjashtuar rastet e specifikuara ne paragrafin vijues. (2) Ne se nga te kater anet e nyjes aty futen trare, dhe ne se gjeresia e tyre eshte te pakten tre te katertat e permases paralele te seksionit terthor te kollones, atehere largesia e armatures terthore te shtrengimit horizontal ne nyje mund te rritet me dy here kundrejt asaj te kerkuar sipas pikes (1) te mesiperme, por nuk duhet te kaloje 150mm. (3)P Ne çdo faqe (ane) te nje nyje traresh dhe kollonash paresore sizike duhet te vendoset te pakten nje shufer ndermjetese (midis shufrave te vendosura ne kendetqoshet e kollones). 5.4.3.4
Muret duktile
5.4.3.4.1
Rezistenca e perkuljes dhe e prerjes
(1)P Rezistenca perkulese dhe te prerjes llogariten sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, sipas Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X), ne se me poshte nuk specifikohet ndryshe. Per kete qellim perdoret vlera e forces aksiale qe rezulton nga analiza per situaten projektuese sizmike. (2) Ne muret paresore sizmike do te duhej qe vlera e forces aksiale te normalizuar νd te mos kaloje 0,4. (3)P Ne llogaritjen e rezistences perkulese te seksioneve te mureve nuk duhet te merret parasysh armatura e brinjes vertikale. (4) Seksionet e mureve kompozite, te cilat konsistojne ne segmente drejtekendore te bashkuar ose te kryqezuar midis tyre (seksione L-, T-, U-, I-, ose te tjere te ngjashem) do te duhej qe te konsiderohen si njesi integrale (te plota), te cilat perbehen nga nje brinje ose disa brinje paralele (afersisht) me drejtimin e forces prerese vepruese sizmike dhe nga nje pllake ose disa pllaka normale (afersisht) me te. Per llogaritjen e rezistences perkulese, gjeresia efektive e pllakes ne secilen faqe te brinjes do te duhej te merret e tille qe nga faqja e brinjes te shtrihet ne nje minimum te percaktuar nga madhesite: a) gjeresia reale e pllakes; b) gjysma e largesise nga brinja fqinje e murit; dhe c) 25% e lartesise totale te murit siper nivelit te konsideruar.
5.4.3.4.2 Konstruimi (detajimi)per duktilitet local (1)
Lartesia hcr e zones kritike siper bazes se murit mund te vleresohet si:
111
hcr = max (lw. Hw/6)
(5.19a)
por hcr
2.lw hs 2·hs
per n me 6 kate per n me 7 kate
(5.19 b)
ku hs eshte lartesia e paster e katit dhe ku baza perkufizohet si niveli i themelit ose i zhytjes ne katet e nendheshem (bodrumet)qe kane diafragma rigjide dhe mure perimetrale. (2) Ne zonat kritike te mureve do te duhej te realizohet nje vlere e tille e faktorit te duktilitetit te kurbatures qe te jete te pakten e barabarte me vleren e marre nga shprehjet (5.4), (5.5) ne piken 5.2.3.4 (3), duke zevendesuar ne ato shprehje vleren baze te faktorit te sjelles qo me produktin e shumezimit te qo me raportin MEd / MRd, referuar bazes se murit dhe situates sizmike projektuese (MEd = momenti perkules projektues sipas analizes; MRd = rezistenca perkulese projektuese). (3) Ne se nuk perdoret nje metode me e sakte , vlera e specifikuar ne piken (2) mund te perftohet nepermjet armatures shtrenguese (kufizuese) te vendosur ne zonat skajore te seksionit terthor, -keto zona quhen elemente kufitare-, shtrirja e te cilave percaktohet sipas pikes (6) te meposhtme. Sasia e armatures kufizuese (shtrenguese) do te duhej qe te percaktohet sipas pikave (4) dhe (5) te meposhtme: (4) Per muret me seksion drejtkendor raporti volumetrik mekanik i armatures te kerkuar kufizuese wd ne elementet kufitare ,do te duhej qe te kenaqe ekuacionin vijues ( duke marre vlerat sa ato te specifikuara ne piken e dyte te mesiperme); wd 30 (vd +v) sy,d
bc
- 0,035 (5.20) bo ku parametrat jane perkufizuar ne piken 5.4.3.2.2 (8), me perjashtim te v qe eshte raporti mekanik i armatures te brinjes vertikale (v = vfyd, v/fcd) (5) Per muret me brinje shtangesuese terthore (―barbells‖) ose pllaka (―flanges‖), ose qe kane nje seksion te perbere nga disa pjese drejtkendore (seksione me forme T,L-,I-,U- etj), raporti mekanik volumetrik i armatures shtrenguese (kufizuese) ne elementet kufitare mund te percaktohet si vijon: a) Forca aksiale dhe raporti i armatures vertikale te brinjes normalizohen kundrejt madhesise hcbcfcd , duke konsideruar gjeresine e brinjes shtangesuese terthore (―basbell‖) ose te pllakes se shtypur, si gjeresi te seksionit terthor bc(vd=NEd / hcbcfcd, v= (Asvhcbc)fyd / fcd ).Lartesia xu e aksit neutral, qe i pergjigjet kurbatures kufitare pas
112
shkaterrimit (thermimit, shperthimit) (―spalling‖) te betonit qe ndodhet jashte berthames te shtrenguar (kufizuar) te elementeve kufitare, mund te vleresohet nga shprehja: hcbc xu = ( vd + v) (5.21) bo ku bo eshte gjeresia e berthames shtrenguese (kufizuese) ne brinjen shtangesuese terthore(―barbell‖) ose pllaken(―flange‖).Ne se, pas shkaterrimit te betonit mbrojtes , vlera e xu e shprehjes (5.21) nuk e kapercen lartesine (thellesine) e pllakes , atehere raporti volumetrik mekanik i armatures kufizuese (shtrenguese) ne pllake (―flange‖) percaktohet si ne piken a) te mesiperme (d.mth. nga shprehja (5.21) ne piken 5.4.3.4.3 (4) me madhesite vd, v ,bc dhe bo qe iu referohen gjeresise te pllakes (―barbell‖, ―flange‖). b) Ne se pas shkaterrimit te betonit mbrojtes, vlera xu e kalon gjeresine e pllakes (―fllange‖), atehere mund te ndiqet metoda e pergjithshme, e bazuar ne:1) perkufizimin e faktorit te duktilitetit te kurbatures si = u / y; 2) llogaritjen e madhesise u si εcu2,c /xu dhe te madhesise y si εsy /(d – xy); 3) ekuilibrin e seksionit per vleresimin e lartesive xu dhe xy te aksit neutral; 4) rezistencen dhe deformacionin e fundit (―ultimate‖) te betonit te shtrenguar (te kufizuar), fck,c dhe εcu2,c si funksion te armatures shtrenguese, (kufizuese), wd bazuar te Rregullat Teknikene fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme;te Eurokodet,shih piken 3.1.9 te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1: 200 x). Ne se eshte e nevojshme armatura kufizuese e kerkuar dhe gjatesite e shtrenguara (kufizuara) te murit do te duhej qe te llogariten me metodat e pershtatshme perkatese. (6) Shtrengimet (kufizimet ) sipas pikave (3)- (5) te mesiperme do te duhej te shtrihen vertikalisht deri ne lartesine hcr te zones kritike, te perkufizuar ne piken 5.4.3.4.2 (1), dhe horizontalisht ne nje gjatesi lc te matur nga fibra e shtypur me e larguar e murit qe vazhdon deri ne piken ku betoni i pashtrenguar (i pakufizuar) mund te shkaterrohet (―spall‖) per shkak te deformacioneve te medha shtypese. Ne se nuk ka te dhena me te sakta, deformacioni shtypes per te cilin pritet te kete shkaterrim te betonit (―spalling‖) mund te merret i barabarte me εcu2 = 0,0035. Elementi kufitar i shtrenguar (i kufizuar) mund te konsiderohet i shtrire deri ne nje largesi xu (1 - εcu2 / εcu2,c) nisur nga vija qendrore e stafave afer fibres te shtypur me te larguar, duke patur nje lartesi (thellesi) xu te zones se shtypur te shtrenguar (kufizuar) ne gjendjen me kurbature te fundit (―ultimate‖) te vleresuar nga ekuilibri (shih shprehjen (5.21), duke marre per zonen e shtypur kufizuese nje gjeresi konstante bo) dhe deformacionin e fundit εcu2,c te betonit te shtrenguar (te kufizuar) te vleresuar mbi bazen e Rregullave (Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( te eurokodet, mbi bazen e pikes 3.1.9 te Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X) si εcu2,c = 0,0035 + 0,1 wd (fig. 5.8). Do te duhej qe, si nje minimum, gjatesia lc e elementit kufitar te shtrenguar (te kufizuar) te mos jete me e vogel se 0,15 lw ose 1,50 . bw .
113
Fig. 5.8. Element kufitar i shtrenguar (i kufizuar) i fundit te murit me skaje te lira (siper :deformimet ne gjendjen e kurbatures se fundit;poshte:seksion terthor i murit) (7) Nuk kerkohet te kete ndonje element kufitar te shtrenguar ne pllakat (―flanges‖) e murit qe kane trashesi hf hs/15 dhe gjeresi bf , hs/5, ku hs tregon lartesine e paster te katit (fig. 5.9). Megjithkete, mund te kerkohet te kete elemente kufitare te shtrenguar (te kufizuar) ne fundet e pllakave te tilla ,per shkak te perkuljes se murit kundrejt nje aksi normal me gjeresine bf te pllakes.
114
Fig. 5.9. Elemente kufitare te shtrenguar (te kufizuar) qe nuk jane te nevojshme ne funde muresh me pllake terthore te medhe. (8)
Raporti minimal i armimit gjatesor ne elementet kufitar eshte 0,005.
Masat e percaktuara ne pikat 5.4.3.2.3 (9) dhe (11) aplikohen ne elementet kufitare te mureve. Do te duhej qe te perdoren stafa te gjera, qe mbivendosen midis tyre, te tilla ku çdo shufer tjeter gjatesore te jete e kapur(fiksuar nga nje stafe, ose nga nje lidhje kryq.
(10) Trashesia bw e pjeseve te shtrenguara (te kufizuara) te seksionit te murit (e elementeve kufitare) do te duhej qe te mos jete me e vogel se 200 mm. Veç kesaj, ne se gjatesia e pjeses shtrenguese nuk e kalon vleren me te madhe midis 2bw dhe 0,2 lw, do te duhej qe bw te mos jete me pak se hs /15, ku hs tregon lartesine e katit; perndryshe, do te duhej qe bw te mos jete me pak se hs/10 (fig. 5.10).
115
Fig. 5.10. Trashesite minimale te elementeve kufitare te shtrenguar (te kufizuar) (11) Persa i perket armatures vertikale, horizontale dhe terthore, ne lartesine e murit siper zones kritike aplikohen vetem kerkesat perkatese te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet , ato te eurokodit 2-EN 1992 – 1 – 1:200 X). Megjithate, do te duhej qe ne ato pjese te seksionit terthor , ku ne situaten sizmike projektuese deformacioni shtypes c e kalon vleren 0,002, te sigurohet vendosja e nje minimumi armature vertikale prej 0,005. (12) Armatura terthore e elementeve kufitare te pikave (4) (10) te mesiperm mund te percaktohet bazuar vetem ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet, sipas Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1: 200X), me kusht qe te jete i plotesuar njeri nga kushtet vijuese: a) vlera e forces se normalizuar aksiale (normale) projektuese nuk eshte me e madhe se 0,15; ose b)vlera e vd eshte jo me e madhe se 0,20 dhe faktori q i perdorur ne analizen (llogaritjet) eshte reduktuar me 15%.
116
5.4.3.5 Muret me permasa te medha (te trashe, te gjere) te armuar lehte (pak te armuar) 5.4.3.5.1 Rezistenca ne perkulje (1) Duhet te kontrollohet ( verifikohet) gjendja kufitare e fundit (ULS), ne perkulje me force aksiale (normale) , duke supozuar plasaritje horizontale, sipas percaktimeve perkatese te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet, sipas Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1: 200 X), duke perfshire edhe supozimin e seksioneve plane. (2)P Nderjet normale ne beton duhet te jene te kufizuara, ne menyre qe te shmanget humbja e qendrueshmerise, jashte planit, e murit. (3) Kerkesa e pikes (2) te mesiperme mund te kenaqet mbi bazen e rregullave qe permbajne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (Eurokodi 2-EN 1992-1-1:200X) per efektet e rendit te dyte, te plotesuara, ne se eshte e domosdoshme, me rregulla te tjera per nderjet normale ne beton. (4) Kur ne kontrollin (verifikimin)e gjendjes se fundit kufitare (ULS) per perkuljen me force aksiale (normale) merret parasysh forca aksiale (normale) dinamike e pikes 5.4.2.3 (3), atehere deformacioni kufitar εcu2,c per betonin e pashtrenguar (te pakufizuar) mund te rritet me 0,005. Per betonin e kufizuar mund te konsiderohet nje vlere me e larte, bazuar ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas pikes 3.1.9 te Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X) me kusht qe ne verifikim (kontroll) te merret parasysh shkaterrimi i mbuleses (shtreses mbrojtese) te betonit te pashtrenguar (te pakufizuar).
5.4.3.5.2 Rezistenca ne prerje (1) Ne rastet kur vlera vEd e pikes 5.4.2.3 (2) eshte me e vogel se vlera projektuese e rezistences ne prerje vRd,ct e pikes 6.2.2 te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet , sipas pikes –6.2.2 te Eurokodit 2-EN 1992 –1–1:200 X), duke patur parasysh rezervat e sigurise qe krijohen nga rritja e forcave prerese projektuese te pikes 5.4.2.3 (1) dhe (2) , si dhe per shkak se reagimi ( duke perfshire plasaritjet e pjerreta te mundshme) eshte i kontrolluar persa u perket deformacioneve per brinjen, mund te mos kerkohet raporti minimal i armimit per prerjen, ρw,min . SHENIM:Vlera e ρw,min eshte vlera minimale per muret, sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas Eurokodit 2 – EN 1992-1- 1:200X.
117
SHËNIM PLOTËSUES (sipas pikës 1 të parag. 6.2.2 të Eurokodit EN 1992 – 1 – 1: 2003) Vlera projektuese e rezistencës në prerje VRd,c jepet nga shprehja: VRd,c = [CRd,ck(100 ρl fck)1/3 + k1 ζcp] bwd
(6.2.a/EN 1992)
Me një minimum prej: VRd,c = (vmin + k1 ζcp) bwd
(6.2.b/EN 1992)
ku: fck jepet në MPa k = 1
ρ1
200 ≤ 2.0 (d – në mm) d
Asl 0.02 bw d
Asl është sipërfaqja e armaturës në tërheqje, e cila shtrihet ≥ (l bd + d) përtej seksionit të konsideruar (shih figurën 6.3/EN 1992). bw është gjerësia më e vogël e sksionit tërthor në zonën (sipërfaqen) e tërhequr (mm) ζcp = NEd/Ac < 0,2 fcd [MPa] NEd është forca aksiale në seksionin tërthor për shkak të ngarkimit ose paranderjes [në N] (NEd > 0 për shtypjen). Ndikimi i deformacineve të imponuara mbi N e mund të mospërfillet. Ac është sipërfaqja e seksionit tërthor të betonit [mm 2] VRd,c është në [N]. Shënim: Vlerat e CRd,c, vmin + k1 mund të gjenden në Aneksin Kombëtar përkatës. vlerat e rekomanduara janë CRd,c = 0,18/γc, vmin =0,035 k3/2 fck1/2 dhe k1 = 0.15. (Veçori dhe hollësi të ndryshme mbi elementët që nuk kërkojnë armaturë për prerjen mund të gjenden në Rregullat përkatëse Teknike të Projektimit të konstruksioneve betonarme).
118 A – Seksioni i konsideruar Fig. 6.3/EN 1992: Përcaktimi i madhësisë Asl për shprehjen (6.2/EN 1992)
(2) Ne rastet kur nuk plotesohet kushti vEd, vRd,cf armimi ne prerje i brinjes do te duhej qe te llogaritet sipas Kushteve Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet , sipas Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200 X), mbi bazen e nje modeli kapriate me pjerresi te ndryshueshme, ose te nje modeli me ―shufer dhe lidhje‖( ―strut-and-tie‖), duke iu permbajtur atij qe eshte me i pershtatshem per gjeometrine e veçante te murit. (3) Ne se perdoret nje model me ―shufer dhe lidhje‖ do te duhej qe gjeresia e ―shufres‖( ―strut‖) te marre parasysh prezencen e hapsirave dhe qe ajo (gjeresi) te mos kaloje vleren 0,25 lw ose 4 bwo, duke ju permbajtur madhesise me te vogel.
(4) Do te duhej qe gjendja e fundit kufitare (ULS) kundrejt forcave prerese rreshqitese ne nyjet horizontale te kontrollohet (verifikohet) sipas pikes 6.2.5 te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, sipas pikes 6.2.5 te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1 : 200 X), me gjatesi ankorimi te shufrave inkastruese qe nderpresin siperfaqen e kontaktit te rritura me 50% kundrejt atyre qe kerkohen nga Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet ,sipas Eurokodit 2 EN 1992 –1–1 : 200 X).
5.4.3.5.3 Konstruimi per duktilitet lokal (1) Do te duhej qe shufrat vertikale te domosdoshme per kontrollin (verifikimin) e gjendjes kufitare (ULS) ne perkulje me force aksiale (normale), ose per kenaqjen e percaktimeve mbi armimin minimal te jene te kapura (fiksuara) nga nje stafe ose nje lidhje kryq terthore me diameter jo me te vogel se 6 mm ose sa nje e treta e diametrit te shufrave vertikale, dbL. Stafat dhe lidhjet terthore do te duhej te jene ne nje largesi vertikale jo me shume se 100 mm ose 8 dbL, duke iu permbajtur madhesise me te vogel. (2) Do te duhej qe shufrat vertikale , te domosdoshme per kontrollin (verifikimin) e gjendjes se fundit kufitare (ULS) ne perkulje me force aksiale (normale) dhe qe ne drejtimin anesor shtrengohen nga stafa dhe lidhje terthore sipas pikes (1)te mesiperme, te perqendrohen ne elementet kufitare, ne fundet e seksioneve terthore. Do te duhej qe keta elemente te shtrihen ne drejtimin e gjatesise lw te murit ne nje gjatesi jo me te vogel se bw ose 3 bv ζcm / fcd , duke iu permbajtur madhesise me te vogel, ku ζcm eshte vlera mesatare e nderjeve te betonit ne zonen e shtypur referuar gjendjes se fundit kufitare (ULS) te perkuljes me force aksiale (normale). Do te duhej qe diametri i shufrave vertikale te mos jete me i vogel se 12 mm ne katin e poshtem te nderteses ose ne çdo kat ku gjatesia lw e murit eshte e reduktuar ( me e vogel) ndaj asaj te katit te meposhtem me me shume se nje te treten e lartesise se katit hs. Ne te gjitha katet e tjera diametri minimal i shufrave vertikale eshte 10 mm.
119
(3) Per te shmangur ndryshimin ne menyren e sjelljes nga ajo qe kontrollohet (dominohet) prej perkuljes ne ate qe kontrollohet (dominohet) prej prerjes, do te duhej qe sasia e armatures vertikale e vendosur ne seksionin e murit te mos kaloje , pa qene kjo e domosdoshme, sasine e kerkuar per kontrollin (verifikimin) e gjendjes se fundit kufitare (ULS) ne perkulje me ngarkese aksiale dhe per kontrollin (verifikimin) e mosshperberjes (integritetit) te betonit. (4) Do te duhej qe te sigurohen lidhjet e vazhduara metalike (prej çeliku), horizontale ose vertikale : a) pergjate te gjitha nderprerjeve te mureve ose bashkimeve me pllakat (―flanges‖); b) ne te gjitha nivelet e nderkateve (dyshemeve); dhe c) ne konturet e hapsirave te murit. Do te duhej qe minimalisht keto lidhje te kenaqin Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimjit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, paragrafin 9.10 te Eurokodit 2 – EN 1992 –1 –1 : 200 X). 5.5. Projektimi per klasen e larte te Duktilitetit (DC H) 5.5.1. Kufizime mbi permasat (kufizime gjeometrike) dhe materialet 5.5.1.1.
Kerkesat per materialet
(1)P Ne elementet paresore sizmike nuk lejohet perdorimi i klases se betonit me te ulet se C 20/25. (2)P
Aplikohet pika 5.4.1.1 (2).
(3) Ne zonat kritike te elementeve paresore sizmike per armaturen duhet te perdoret (hekur) çelik i klases C, sipas Tabeles C.1 te Aneksit Normativ C te Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X). Perveç kesaj, vlera e siperme (me propabilitet 95% ―95% - fractile‖) e rezistences reale te rrjedhshmerise, fyk,0,95, nuk duhet te kaloje me shume se 25% vleren nominale perkatese. 5.5.1.2 Kufizimet gjeometrike 5.5.1.2.1 Traret (1)P
Gjeresia e trareve paresore sizmike nuk duhet te jete me e vogel se 200 mm.
(2)P Raporti i gjeresise ndaj lartesise te brinjeve te trareve paresore sizmike duhet te kenaqe Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (sipas Eurokodeve, shprehjen 5.40b te Eurokodit 2 – EN 1992-1-1:200 X). (1)P
Aplikohet paragrafi 5.4.1.2.1 (1).
(2)P
Aplikohet paragrafi 5.4.1.2.1 (2).
120
SHËNIM PLOTËSUES (sipas paragrafit 5.9, të Eurokodit EN 1992 – 1 – 1:2003) Problemet e humbjes së qëndrueshmërisë së trarëve (si efekte të rendit të dytë), mund të mos përfillen, nëse plotësohen dy kushtet vijuese: – Për situatën projektuese të qëndrueshme (kombinimin kryesor të ngarkesave):
l0 t b
50 h dhe 2.50 1/ 3 (h / b) b
(5.40 a/EN 1992)
– Për situatën projektuese kalimtare (kombinimin shtesë të ngarkesave):
l0 t b
70 h dhe 3.50 1/ 3 (h / b) b
(5.40 b/EN 1992)
ku l0t – largësia midis lidhjeve ndaj përdredhjes (hapësira dritë); h – lartësia totale e traut në pjesën qëndrore të l 0t; b – gjerësia e pllakës që punon në shtypje.
(3)P
Aplikohet paragrafi 5.4.1.2.1 (3).
5.5.1.2.2. Kollonat (1)P Permasa me e vogel e seksionit terthor te kollonave paresore sizmike nuk duhet te jete me e vogel se 250 mm. (2)P
Aplikohet paragrafi 5.4.1.2.2 (1).
5.5.1.2.3 Muret duktile (1)P Masat mbulojne muret e veçuar paresore sizmike – sikurse edhe komponentet e veçante te mureve te çiftezuar paresore sizmike – qe ndodhen nen efektet e veprimit ne planin e tyre, me inkastrim dhe ankorim te plote ne bazen e tyre ne bazamente dhe themele adekuate, ne menyre te tille qe muri te mos lejohet te lekundet (te rrotullohet). Duke patur parasysh sa me siper, nuk lejohen mure qe mbahen nga soleta ose trare (shih gjithashtu piken 5.4.1.2.4). (2)
Aplikohet paragrafi 5.4.1.2.3 (1)
(3) Persa i perket trashesise te elementeve kufitare te shtrenguar (te kufizuar) te mureve paresore sizmike aplikohen kerkesa shtese, ashtu si specifikohet ne piken 5.5.3.4.4 (5).
121
(4) Do te duhej qe hapesira te rastit (―random openings‖) te krijuara ne menyre jo te rregullt per te formuar mure te çiftezuar qe te shmangen ne muret paresore sizmike, duke perjashtuar ketu rastet kur ndikimi i tyre eshte i parendesishem ose nuk eshte marre parasysh ne analize, permasim dhe konstruim. 5.5.1.2.4 Rregulla te veçanta per traret qe mbajne elemente vertikale te nderprere (jo te vazhduar). (1) P
Aplikohet paragrafi 5.4.1.2.5 (1).
(2) P
Aplikohet paragrafi 5.4.1.2.5 (2).
5.5.2
Efektet e veprimit projektues (te projektit)
5.5.2.1
Traret
(1)P Per vlerat projektuese te momenteve perkulese dhe forcave aksiale (normale) aplikohet paragrafi 5.4.2.1 (1). (2)P
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (1)P
(3) =1,2.
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (1) duke vendosur ne shprehjen (5.8) vleren Rd
5.5.2.2
Kollonat
(1) Per vlerat projektuese te momenteve perkulese dhe forcave aksiale (normale) aplikohet paragrafi 5.4.2.1 (1) (qe i referohet gjithashtu kerkesave te projektimit sipas kapaciteteve, ne piken 5.2.3,3 (2)). (2) P
Aplikohet paragrafi 5.4.2.3 (1) P
(3) Aplikohet paragrafi 5.4.2.3 (2) duke vendosur vleren Rd=1,3 ne shprehjen (5.9) (4)
Aplikohet paragrafi 5.4.2.3 (3).
122
5.5.2.3
Nyjet tra-kollone
(1)P Forca prerese horizontale, qe vepron perreth berthames te nje nyjeje midis trareve dhe kollonave paresore sizmike ,duhet te percaktohet duke marre parasysh kushtet me te pafavorshme kur struktura eshte nen veprimin e ngarkeses sizmike, dmth kushtet e projektimit sipas kapaciteteve per traret qe futen ne nyje dhe vlerat statikisht te pershtatshme perkatese me te ulta te forcave prerese ne elementet qe bashkohen ne nyje. (2) Per forcen prerese horizontale qe vepron ne berthamen e nyjeve mund te perdoren shprehje te thjeshtuara, si ato qe vijojne: a)
per nyjet e brendshme tra-kollone:
Vjhd = Rd (As1 + As2) fyd –Vc b)
(5.22)
per nyjet e jashtme tra-kollone:.
Vjhd = Rd
.A
s1
. f –Vc yd
(5.23)
ku: faktori Rd do te duhej qe te mos merret me pak se 1,2; Asl . As2: siperfaqja e armatures ne tra, perkatesisht siper dhe poshte; Vc
: forca prerese ne kollone, qe rezulton nga analiza per situaten projektuese sizmike.
(3) Forcat prerese vepruese ne nyjet duhet t‘i korespondojne drejtimit me te pafavorshem te veprimit sizmik, i cili ndikon (percakton) vlerat e As1, As2 dhe Vc qe duhen perdorur ne shprehjet (5.22) dhe (5.23). 5.5.2.4
Muret duktile
(1) P
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (1)P
(2)
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (2)
(3)
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (3)
(4)
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (4)P
(5)
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (5)
(6)
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (6)P
123
(7) Konsiderohet se kerkesat e pikes (5) kenaqen duke aplikuar metodiken e thjeshtuar vijuese, me perfshirjen e Rregullave te Projektimit sipas Kapaciteteve. Forcat prerese projektuese V do te duhej qe te nxirren sipas shprehjes: Ed
= εV’
V
Ed
(5.24)
Ed
ku: V’ Ed
forca prerese qe rezulton nga analiza;
faktor zmadhues ,qe llogaritet nga shprehja (5.24), por qe nuk duhet te merret ε me pak se 1,5;
Rd M q Rd q M Ed ku: q MEd MRd
2
2
S c Tc 0,1 q S T c 1
(5.25)
Se(T)
faktori i sjelljes i perdorur ne projektim; momenti perkules projektues ne bazen e murit; rezistenca perkulese projektuese ne bazen e murit; faktor qe merr parasysh mbi- rezistencen (rritjen e rezistences) per shkak te fortesimit ne deformacione (―strain - hardening‖) te çelikut; ne mungese te te dhenave me te sakta, Rd mund te merret i barabarte me 1,2; perioda themelore e lekundjeve te nderteses ne drejtimin e forcave prerese VEd perioda e kufirit te siperm te rajonit me shpejtim spektral konstant ne spekter (shih piken 3.2.2); ordinata e spektrit te reagimit elastik (shih piken 3.2.2);
(8)
Aplikohet paragrafi 5.4.2.2 (8)
Rd T1 Tc
5.5.2.4.2 Masa te veçanta per muret e ulet dhe te gjate (“squat wall”) (1)P Ne muret paresore sizmik qe kane nje raport te lartesise kundrejt gjatesise hw/lw, jo me te madhe se 2,0 , nuk eshte e nevojshme te modifikohen momentet perkulese qe rezultojne nga analiza. Edhe zmadhimi i forcave prerese per shkak te efekteve dinamike mund te mos perfillet, gjithashtu. (2)
Forca prereseV’Ed qe rezulton nga analiza do te duhej qe te rritet si vijon:
V’Ed =
Rd ·(
MRd MEd
) · V‘Ed ≤ q · V’Ed
(5.26)
124
(shih piken 5.5.2.4.1 (6) per perkufizimet dhe vlerat e variablave) 5.5.3
Kontrollet (verifikimet) e gjendjes se fundit kufitare (ULS) dhe konstruimi
5.5.3.1
Traret
5.5.3.1.1 Rezistenca ne perkulje dhe prerje (1) Rezistenca ne perkulje llogaritet sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas Eurokodi 2 – EN 1992 –1 –1 :200 X). (2) (3)
Aplikohet paragrafi Aplikohet paragrafi
5.4.3.1.1 (2) 5.4.3.1.1 (3)
5.5.3.1.2 Rezistenca ne prerje (1)P Llogaritjet dhe kontrollet (verifikimet) e rezistences ne prerje kryhen sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet, sipas Eurokodit 2- EN 1992 -1 –1 : 200 X), me perjashtim te rasteve kur ne vijim percaktohet ndryshe. (2)P Ne zonat kritike te trareve paresore sizmike, pjerresia e shufres ne shtypje (―strut‖) ne modelin kapriate duhet te merret e barabarte me 45. (3) Persa i perket vendosjes se armatures per prerjen brenda zones kritike ne nje skaj te nje trau paresor sizmik, aty ku trau bashkohet me nje kollone, do te duhej qe te dallohen rastet vijuese , ne varesi te vleres algjebrike te raportit = VEd,min / VEd,max midis forcave prerese vepruese minimale dhe maksimale, te cilat dalin nga aplikimi i pikes 5.5.2.1 (3). a) Ne se - 0,5, atehere rezistenca ne prerje qe sigurohet nga armatura do te duhej qe te llogaritet sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit dhe Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas Eurokodit 2 – EN 1992 –1 –1: 200 X). b) Ne se < - 0,5, dmth kur pritet te kete pothuaj nje kthim te plote te forcave prerese, atehere: SHËNIM PLOTËSUES (sipas paragrafit 3.1.6 të Eurokodit 2: EN 1992–1–1: 2003) (1)P Vlera e rezistencës projektuese në shtypje përcaktohet nga shprehja: fcd = αcc fck / γC
(3.15-EN 1992)
125
ku: c është faktori pjesor i sigurisë për betonin (sipas paragrafit 2.4.2.4 të EN 1992) dhe
αcc është një
koeficient që merr parasysh efektet afatgjata në rezistencën shtypëse si dhe efektet e pafavorshme që rezultojnë nga mënyra se si aplikohet ngarkesa. Shënim: Vlera e rekomanduar për
αcc është 1.0.
(2)P Vlera e rezistencës projektuese në tërheqje përcaktohet nga shprehja : fctd = αct fctk,0,05/γc
(3.16-EN 1992)
ku: c është faktori pjesor i sigurisë për betonin (sipas paragrafit 2.4.2.4 të EN 1992) dhe
αct është
koeficienti që merr parasysh efektet afatgjata në rezistencën në tërheqje si dhe efektet e pafavorshme që rezultojnë nga mënyra se si aplikohet ngarkesa. Shënim: Vlera e rekomanduar për
1)
αct është 1.0.
Ne se VE max (2 + ). fctd . bw .d
(5.27)
ku fctd shenohet vlera projektuese e rezistences ne terheqje te betonit sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet ,sipas Eurokodit 2 –EN 1992 –1 –1 :200X), atehere aplikohet i njejti rregull sikurse ne piken a)te mesiperme. 2) Ne se VEmax e kalon vleren kufitare te shprehjes (5.26), atehere do te duhej qe armatura e pjerret (e kthyer) te aplikohet ne dy drejtime, ose me kend kundrejt aksit te traut ose pergjate te dy diagonaleve te traut ne lartesi dhe , nderkaq do te duhej qe gjysma eVE max te perballohet nga stafat , kurse gjysma nga armatura e pjerret (e kthyer); -
Ne nje rast te tille, kontrolli (verifikimi) kryhet me anen e kushtit : 0,5 VE max 2 As . fyd . cos (5.28)
ku: As siperfaqja e armatures se pjerret (e kthyer) ne njerin drejtim, qe pershkon planin potencial te rreshqitjes (dmth seksionin skajor te traut); kendi midis armatures se pjerret (te kthyer) dhe aksit te traut (normalisht = 45, ose tan (d-d’)/lb ).
126
5.5.3.1.3 Konstruimi per duktilitet lokal (1)P Ne nje tra paresor sizmik deri ne nje largesi lcr = 1,5 hw (ku hw tregon lartesine e traut ) nga nje seksion therthor skajor ku traret (rigelat) e skeletit te ramave futen ne nje nyje tra-kollone, si dhe nga te dy anet e çdo seksioni tjeter terthor qe ka mundesi te hyje ne rrjedhshmeri ne situaten sizmike projektuese, duhet te konsiderohet si zona kritike. (2)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.1.2 (2).
(3)P Aplikohet paragrafi 5.4.3.1.2 (3)P. (4)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.1.2 (4).
(5) Pergjate te gjithe gjatesise te nje trau paresor sizmik kushtet e domosdoshme per duktilitet kenaqen ne se : a)
Kenaqet paragrafi 5.4.3.1.2 (5)
b) Te pakten dy shufra me karakteristika te larta kohezioni (lidhese) vendosen siper dhe poshte , pergjate gjithe gjatesise se traut. c) Nje e katerta e armatures maksimale te siperme ne mbeshtetjet kalon pergjate te gjithe gjatesise se traut. (6)P Aplikohet pika 5.4.3.1.2 (6) duke bere zevendesimin e shprehjes (5.11) me shprehjen vijuese: s = min { hw/4; 24 dbw ; 175 mm; 6 dbL} 5.5.3.2
(5.29)
Kollonat
5.5.3.2.1 Rezistencat (1)P Aplikohet paragrafi 5.4.3.2.1(1) (2)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.2.1 (2)
(3)P Ne kollonat paresore sizmike vlera e forces se normalizuar aksiale vd nuk duhet te kaloje vleren 0,55.
5.5.3.2.2 Konstruimi per duktilitet lokal
127
(1) Aplikohet paragrafi 5.4.3.2.2(1). (2)P Aplikohet paragrafi 5.4.3.2.2(2). (3)P Aplikohet paragrafi 5.4.3.2.2(3). (4) Ne mungese te informacionit me te sakte gjatesia e zones kritike lcr mund te llogaritet si vijon: lcr= max (1,5hc;lcl/6; 600mm)
(5.30)
ku hc eshte permasa me e madhe e seksionit terthor te kollones dhe lcl gjatesia e paster e saj. (5)P Aplikohet paragrafi 5.4.3.2.2 (5) (6)P Aplikohet paragrafi 5.4.3.2.2(6). (7) Konstruimi (detajimi) i zonave kritike siper bazes se kollones do te duhej qe te mbeshtetet ne nje vlere minimale te faktorit te duktilitetit te kurbatures (shih piken 5.2.3.4), qe merret nga aplikimi i pikes 5.2.3.4(3). Ne rastet kur, nepermjet aplikimit te metodikes se Projektimit sipas Kapaciteteve dhene ne piken 4.4.2.3(4) (d.m.th. kur kenaqet shprehja (4.29)), nje kollone mbrohet ndaj krijimit te çernierave plastike, vlera qo ne shprehjet (5.4) dhe (5.5) mund te zevendesohet nga 2/3 e vleres te faktorit qo te aplikuar ne drejtimin paralel me lartesine hc te seksionit terthor te kollones. (8)P Aplikohet paragrafi 5.4.3.2.2(7). (9) Mund te konsiderohet se kerkesat e pikave (6) deri (8) te mesiperme konsiderohen se plotesohen ne se kenaqet pika 5.4.3.2.2 (8) me vlerat e te specifikuara ne pikat (6) dhe (7). (10) Do te duhej qe, brenda zones kritike ne bazen e kollones, te sigurohet nje vlere minimale e wd e barabarte me 0,12, ose e barabarte me 0,08 ne te gjitha zonat kritike te kollones qe ndodhen siper bazes. (11)
Aplikohet pika 5.4.3.2.2 (10).
(12) Mund te konsiderohet qe kushtet minimale te paragrafit (11) plotesohen ne se kenaqen te gjitha kushtet vijuese: a) Diametri dbw i stafave eshte i barabarte te pakten me;
d bw 0.4 d bL max
f ydL / f ydw
(5.31)
128
b) Largesia s midis stafave nuk kalon madhesine e percaktuar nga; s = min{ bo/3;125mm;6dbL}
(5.32)
ku; bo eshte permasa minimale e berthames se betonit (ne brendesi te stafave) dhe dbL diametri minimal i shufrave gjatesore. c) Largesia midis shufrave te njepasnjeshme gjatesore te lidhura (kapura) me stafa ose lidhje kryq terthore nuk kalon madhesine prej 150mm. (13)P Ne dy katet e poshteme te ndertesave jashte zonave kritike ne nje gjatesi shtese te barabarte me gjysmen e gjatesise se ketyre zonave duhet te vendosen stafa sipas paragrafeve (11) dhe (12) te mesiperme. (14) Do te duhej qe sasia e armatures gjatesore te vendosur ne bazen e kollones se katit te poshtem (d.m.th. ne lidhjen e kollones me themelin) te mos jete me e paket se ne kreun e kollones (seksionin e siperm). 5.5.3.3
Lidhjet tra-kollone
(1)P Shtypja diagonale qe shfaqet ne nyje per shkak te mekanizmit shufer (―strut‖) nuk duhet te kaloje rezistencen ne shtypje te betonit ,duke marre ne konsiderate pranine e deformacioneve terthore terheqese. (2) Ne mungese te nje modeli me te sakte, kerkesa (1) e mesiperme mund te kenaqet nepermjet rregullave qe pasojne: a) Ne nyjet e brendshme tra-kollone V jhd ηf cd 1
vd b j hc η
(5.33)
ku = 0,6 ( 1- fck /250), vd eshte forca e normalizuar aksiale ne kollonen e siperm dhe fck jepet ne MPa. a) ne nyjet e jashtme tra-kollone: 80% e vleres se dhene nga shprehja (5.33) ku: Vjhd jepet nga shprehjet (5.22) dhe (5.23) perkatesisht;
129
fctd eshte vlera projektuese e rezistences ne terheqje te betonit, sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas Eurokodit 2- EN 1992-1-1:200X); dhe ku gjeresia efektive e nyjes bj mund te merret si: a) ne se bc>bw: bj= min { bc;(bw + 0,5 . hc)} b) ne se bc< bw : bj = min {bw; (bc + 0,5 . hc)}
(5.34a) ( 5.34b)
(1) Duhet te sigurohet realizimi i shtrengimit (kufizimit) adekuat (si horizontal ashtu dhe vertikal) te nyjes, me qellim qe te kufizohet nderja diagonale maksimale ne terheqje e betonit, max ct , brenda madhesise fctd. Ne mungese te nje modeli me te sakte, kjo kerkese mund te kenaqet duke siguruar vendosje stafash horizontale me diameter jo me pak se 6mm brenda nyjes, te tilla qe :
Vjhd A sh fywd b j h jw
ku; Ash Vjhd hjw hjc bj vd
≥
b j h jc fctd + v d fcd
2
fctd
(5.35)
siperfaqja totale e stafave horizontale; shih shprehjet (5.23) dhe (5.24); largesia midis armatures te siperme dhe te poshtme te traut;c largesia midis shtresave ekstreme te armatures ne kollone; shih shprehjen (5.34); forca e normalizuar projektuese aksiale ne kollonen e siperme (vd= NEd/Ac .fcd).
(4) Si nje alternative kundrejt pikes (3) te mesiperme do te duhej qe pas plasaritjes diagonale armatura e stafave horizontale te siguroje mos-shperberjen (integritetin) e nyjes. Per kete qellim do te duhej qe te sigurohet vendosja e siperfaqes totale vijuese te armatures ne nyje: a) Ne nyjet e brendshme: Ashfywd γRd(Asl + As2) fyd (1- 0,8 vd) b) Ne nyjet e jashtme:
(5.36a)
130
Ashfywd γRdAs2fyd (1 – 0,8vd)
(5.36b)
ku: γRd eshte baraz me 1,2 (shih piken 5.5.2.3(2)) dhe forca e normalizuar projektuese aksiale vd i referohet kollones siper nyjes, ne shprehjen (5.36a), dhe kollones poshte nyjes, ne shprehjen (5.36b). (5) Do te duhej qe stafat horizontale te llogaritura si ne pikat (3) , (4) te mesiperme te shperndahen uniformisht brenda lartesise hjw midis shufrave te siperme dhe te poshtme te traut. Per nyjet e jashtme do te duhej qe stafat te perfshijne skajet e shufrave te traut te kthyera ne drejtim te nyjes. (6) Do te duhej qe te sigurohet vendosja e nje armature adekuate vertikale e kollones, qe kalon neper nyje, e tille qe: Asv,i (2/3) .Ash .( hjc / hjw)
(5.37)
ku Ash eshte siperfaqja totale e kerkuar e stafave horizontale, sipas pikave (3), (4) te mesiperme , dhe Asv,i tregon siperfaqen totale te shufrave ndermjetese te vendosura ne faqet perkatese te kollones, midis shufrave te kendeve (qosheve) te kollones (duke perfshire ketu shufrat qe kontribuojne ne armaturen gjatesore te kollonave). (7)
Aplikohet
5.4.3.3(1)
(8)
Aplikohet
5.4.3.3.(2)
(9)
Aplikohet
5.4.3.3.(3)P
5.5.3.4 Muret duktile
5.5.3.4.1Rezistenca ne perkulje (1)P Rezistenca ne perkulje duhet te vleresohet dhe kontrollohet (verifikohet) njelloj si per kollonat nen veprimin e forces aksiale me te pafavorshme per situaten sizmike projektuese. (2) Ne muret paresore sizmike do te duhej qe vlera e forces se normalizuar aksiale vd te mos kaloje vleren 0,35. 5.5.3.4.2 Shkaterrimi diagonal nga shtypja i brinjes per shkak te prerjes (1)
Vlera e VRd, max mund te llogaritet si vijon:
a) jashte zones kritike:
131
sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1: 200X) duke konsideruar madhesine x (krahun e leves se brendshme) te barabarte me 0,8 lw, me marrjen parasysh te forces aksiale, shtypese ose terheqese . b) ne zonat kritike: 80% e vleres jashte zones kritike. 5.5.3.4.3 Shkaterrimi diagonal nga terheqja i brinjes per shkak te prerjes (1) P Llogaritja e armatures se brinjes per kontrollin e gjendjes se fundit kufitare (ULS) ne prerje duhet te marre parasysh vleren e raportit te prerjes s = MEd/ (VEd lw). Do te duhej qe, ne nje kat, per kontrollin (verifikimin) e gjendjes se fundit kufitare (ULS) te katit ne prerje te perdoret vlera maksimale e s. (2) Nese raporti s 2,0 , atehere aplikohen pecaktimet perkatese te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve beton-arme (te Eurokodet ,masat e pikave 6.2.3(1)÷(7) te Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X), duke marre z (krahun e brendeshem te ―leves‖,te forces) te barabarte me 0,8 lw . (3)
Ne se s 2,0 atehere aplikohen rregullat vijuese:
a)do te duhej qe shufrat horizontale te brinjes te llogariten sipas percaktimeve perkatese te Rregullave Teknike te Projektimit te konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet , sipas pikes 6.2.3(8) te Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X), me qellim qe te kenaqet kushti: VED VRd,ct 0,75 ρ h ƒ yd,h bwo s lw
(5.38)
ku: ρh
raporti i armatures i shufrave horizontale te brinjes (ρ h Ah /(bwo sh )) :
ƒ yd,h
vlera projektuese e rezistences se rrjedhshmerise e armatures horizontale te brinjes:
VRd,ct
vlera projektuese e rezistences ne prerje per elementet pa armature te prerjes, sipas percaktimeve te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, dhene nga shprehja (6.5) e Eurokodit 2 –EN 1992-1-1:200X), me x = M Ed /VEd .
Ne zonat kritike te murit do te duhej qe, ne se forca aksiale N Ed eshte terheqese.
132
b) Do te duhej qe shufrat vertikale te brinjes, te ankoruara dhe te lidhura (xhuntuara) pergjate lartesise se murit sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X), te sigurojne kenaqjen e kushtit: ρ h ƒ yd,h b
wo
z ρ v ƒ yd,v bwo z min N Ed
(5.39)
ku: ρv
raporti i armatures i shufrave vertikale te brinjes (ρ v Av /b wo sv ) :
ƒ yd,v
vlera projektuese e rezistences se rrjedhshmerise te armatures vertikale te
brinjes: dhe ku forca aksiale (normale) N Ed merret positive kur eshte shtypese. SHËNIM PLOTËSUES (sipas parag. 6.2.3 të Eurokodit EN 1992 – 1 – 1: 2003) Projektimi i elementëve me armaturë në prerjebazohet në një model kapriatë (fig. 6.5/EN 1992). Vlerat kufitare të këndit të shufrave të pjerrëta në brinjë jepen në përcaktimet përkatëse.
A – kordë e shtypur,
B – shufër në shtypje ("strut")
C – kordë në tërheqje, D – armaturë në prerje
133
Fig. 6.5//EN 1992 Modeli kapriatë për elementët me armaturë në prerje
(4) Shufrat horizontale te brinjes do te duhej te ankorohen plotesisht ne skajet e seksionit te murit, p.sh. nepermjet stafave ose shufrave te perkulura ne kendet 90º ose 135º. (5) Mund te perdoren gjithashtu per brinjen edhe shufra horizontale ne formen e stafave te mbyllura ose plotesisht te ankoruara, ne menyre qe ato te kontribuojne per shtrengimin (kufizimin) e elementeve kufitare te murit.
5.5.3.4.4
Shkaterrimi nga prerja rreshqitese (“sliding shear”).
(1)P Ne planet potenciale (te mundeshme) per prerje rreshqitese brenda zonave kritike duhet te kenaqen kushtet vijuese: VEd VRd,s
ku VRd,s eshte vlera projektuese e rezistences ne prekje kundrejt rreshqitjes. (2)
Vlera e VRd,s mund te merret si vijon:
VRd,s Vdd Vid Vfd
(5.40)
me: 1,3 Asj f cd f yd Vdd min 0,25 f yd Asj
(5.41)
Vid Asi f yd cos
(5.42)
134
f Asj f yd NSd M Ed / z Vfd min 0,5η f cd l w bwo
(5.43)
ku:
Vdd
rezistenca lidhese (―dowel‖) e shufrave vertikale;
Vid
rezistenca ne prerje e shufrave te pjerrta (ne kendin θ kundrejt planit potencial te rreshqitjes, p.sh. e nyjes konstruktive);
Vfd
rezistenca ne ferkim (nga ferkimi);
f
koeficienti i ferkimit te betonit me beton (beton-beton) ne kushtet e veprimeve ciklike, i cili, per siperfaqe te ashpra , mund te merret sipas Kushteve Teknike te Projektimit te konstruksioneve betonarme (sipas pikes 6.2.5 te Eurokodit 2 – EN-1-1:200X, mund te merret , per siperfaqe te ashpra, i barabarte me 0.65).
z
krahu i brendshem i leves;
lartesia thellesia e normalizuar e aksit neutral;
A
sj
shuma e siperfaqeve te shufrave vertikale te brinjes ose e shufrave shtese te vendosura ne elementet kufitare posaçerisht per rezistence kundrejt rreshqitjes;
A
si
shuma e siperfaqeve te te gjitha shufrave te pjerrta ne te dy drejtimet; per kete qellim rekomandohet perdorimi i shufrave me diameter te madh;
0,61 f ck (MPa) / 250 (sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet ,shih shprehjen (6.6) te Eurokodit 2-EN 1992 –1-1:200X) (5.44)
N sd
merret positive kur eshte shtypese.
SHËNIM PLOTËSUES (sipas pikës 6.2.5 të Eurokodit EN 1992 – 1 – 1: 2003)Në mungesë të vlerësimeve më të hollësishme sipërfaqet (e rrëshqitjes) mund të klasifikohen si: shumë të lëmuara, të lëmuara, të ashpra, ose të dhëmbëzuara, duke patur për µ vlerat vijuese: – shumë të lëmuara:
µ = 0.5
– të lëmuara:
µ = 0.6
– të ashpra:
µ = 0.7
– të dhëmbëzuara:
µ = 0.9.
135 (Për veçori dhe hollësi – shih Rregullat përkatëse Teknike të Projektimit të konstruksioneve betonarme).
(3) Per muret e ulta dhe te zgjatura (―squat‖) do te duhej qe te respektohen percaktimet sa me poshtme: a)
do te duhej qe ne bazen e murit madhesia Vid te jete me e madhe se VEd / 2;
b)
do te duhej qe ne nivelet me te larta madhesia Vid te jete me e madhe se VEd / 4 ;
(4) Do te duhej qe shufrat e pjerreta te ankorohen plotesisht ne te dy anet e siperfaqeve potenciale te rreshqitjes dhe qe ato te nderpresin te gjitha seksionet e murit brenda largesise prej 0,5 lw ose 0,5lh te merret ajo largesi qe eshte me e vogel – siper seksionit kritik te bazes. (5) Shufrat e pjerreta çojne ne nje rritje te rezistences ne perkulje ne bazen e murit, gje qe duhet te merret parasysh sa here qe forca prerese vepruese VEd llogaritet mbeshtetur ne rregullin e Projektimit sipas Kapaciteteve (shih pikat 5.5.2.4.1(6) dhe 5.5.2.4.2(2) mund te perdoren dy metoda alternative: a) VEd
Rritja e rezistences perkulese M Rd , qe duhet per t΄u perdorur ne llogaritjen e mund vleresohet si:
M Rd
1 Asi f yd sin li 2
(5.45)
ku:
li largesia midis vijave qendrore te te dy grupeve te shufrave te pjerreta, te vendosura ne kendin kundrejt planit potencial te rreshqitjes, te matur ne seksionin e bazes; simbolet e tjera jane te njejte me ate te shprehjes (5.42). Llogaritet nje force prerese vepruese VEd duke mos e konsideruar efektin e shufrave te pjerreta. Ne shprehjen (5.42) Vid merret si rezistenca e paster ne prerje e shufrave te pjerreta (d.m.th. rezistenca reale ne prerje e reduktuar nepermjet rritjes se forces prerese vepruese). Nje rezistence e tille e paster ne prerje kundrejt rreshqitjes e shufrave te pjerreta mund te vleresohet si: b)
Vid Asi f yd cos 0,5 li sin / s lw
(5.46)
136
5.5.3.4.5
Konstruimi per duktilitet lokal
(1)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2(1)
(2)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2.(2)
(3)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2(3)
(4)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2(4)
(5)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2(5)
(6)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2(6)
(7)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2(8)
(8)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2(10)
Ne se muri lidhet me nje pllake (―flange‖) me trashesi hf hs / 15 dhe gjeresi bf hs / 5 (ku hs tregon lartesine e paster te katit), dhe ne se eshte e nevojshme qe elementi kufitar shtrengues (kufizues) te shtrihet pertej pllakes brenda ne brinje per nje gjatesi shtese deri ne 3 bwo , atehere eshte e nevojshme qe trashesia bw e elementit kufitar ne brinje te respektoje percaktimet e dhena ne piken 5.4.1.2.3(1) lidhur me bwo (fig.5.11) (9)
Figura 5.11 Trashesia minimale e elementeve kufitare shtrengues (kufizues)
137
(10) Brenda elementeve kufitare te mureve aplikohen masat e pikes 5.5.3.2.2(12) dhe do te duhej qe te sigurohet nje vlere minimale e wd e barabarte me 0,12. Do te duhej qe te aplikohen stafa te mbivendosura, ne menyre qe çdo shufer tjeter gjatesore te jete e kapur (fiksuar) nga nje stafe ose lidhje terthore. (11) Do te duhej qe siper zonave kritike , per nje kat me shume, te kete elemente kufitare me te pakten gjysmen e armatures shtrenguese (kufizuese) te kerkuar ne nje zone kritike. (12)
Aplikohet paragrafi 5.4.3.4.2(11)
(10)P Duhet te shmanget plasaritja e parakohshme nga prerja e brinjes, duke vsndosur nje minimum sasie armature ne brinje te barabarte me: ρ h ,min ρ v,min 0,002 (13) Do te duhej qe armatura e brinjes te vendoset ne formen e dy rrjetave (―perdeve‖) me shufra, me te njejtat karakteristika kohezioni (lidhese), nga nje ne çdo faqe muri; do te duhej qe ato (rjetat) te lidhen nepermjet lidhjeve terthore, te vendosura larg njera tjetres ne largesine 50mm. (14) Do te duhej qe armatura e brinjes te kete diameter jo me te vogel se 8mm, por jo me te madh se nje e teta e gjeresise bwo te brinjes. Do te duhej qe shufrat e armatures te mos jene te vendosura ne largesi (njera shufer nga tjetra) prej me shume se 250mm ose 25 here diametrin e shufres, duke zgjedhur ketu madhesine me te vogel. (15) Per te kunderballancuar efektet e pafavorshme te plasaritjeve pergjate nyjeve te ftohta (―cold joints‖) ,si edhe pasiguri qe lidhen me to, do te duhej qe te vendoset nje minimum armature plotesisht te ankoruar (te inkastruar) qe pershkon nyje te tilla. Raporti minimal i kesaj armature ρmin, e domosdoshme per te rivendosur rezistencen ndaj prerjes se betonit te paplasaritur eshte:
ρmin
N Ed 1,3 f cd Aw 0,0025
/ f yd 1 1,5 f cd / f yd
(5.47)
ku Aw eshte siperfaqja e pergjithshme horizontale e seksionit terthor te murit, dhe nderkaq N Sd merret positive ne se eshte shtypese.
138
5.5.3.5
Elementet bashkepunues te mureve te çiftezuar (te lidhur)
(1)P Nuk duhet te merret parasysh bashkepunimi i mureve nepermjet soletave, meqenese ai nuk eshte efektiv. (2)P Per traret bashkepunues aplikohen masat (percaktimet) e pikes 5.5.3.1, ne qofte se plotesohet njeri nga kushtet vijues: a) Eshte jo e mundeshme (jo probabile) qe te ndodhin plasaritje ne te dyja drejtimet diagonale.Kjo konsiderohet se ndodh ne se: VEd ≤ fctd bwd
(5.48)
b) Sigurohet nje menyre shkaterrimi e dominuar nga perkulja.Kjo konsiderohet se ndodh kur l/h ≥3. 3) Ne rast te kundert, do te duhej qe rezistenca ndaj veprimeve sizmike te sigurohet nepermjet armatures te vendosur pergjate te dy diagonaleve te traut, duke respektuar sa vijon (shih fig.5.12): a)Verifikohet qe: VEd ≤ 2 Asi fyd sin
(5.49)
ku VEd forca prerese projektuese ne elementin e çiftezuar (VEd= 2 MEd / l ); Asi
siperfaqja totale e shufrave te hekurit (çelikut) ne secilin drejtim diagonal;
α
kendi midis shufrave diagonale dhe aksit te traut.
b) Armatura diagonale vendoset ne elementet e ngjashem me kollonat me nje permase te pakten sa 0,5 bw; gjatesia e ankorimit te saj (armatures) e kalon me 50% ate te kerkuar nga Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , nga Eurokodi 2 – EN 1992 – 1 – 1 : 200 X). c) Perreth ketyre elementeve te ngjashem me kollonat sigurohet vendosja e stafave ne menyre qe te shmanget humbja e qendrueshmerise e shufrave gjatesore. Aplikohen masat e pikes 5.5.3.2.4 (10). Do te duhej qe largesia s midis stafave te mos kaloje 100 mm. d) Ne te dy faqet anesore te traut sigurohet vendosja e armatures gjatesore dhe terthore, duke respektuar kerkesat minimale te Rregullave Teknikene fuqi te
139
Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 –1 : 200 X) per traret e larte,tra-muret (―deep beams‖). Do te duhej qe armatura gjatesore te mos ankorohet (inkastrohet) ne traret e çiftezuar, por vetem te zgjatet ne brendesi te tyre me 150 mm.
Fig. 5.12 Traret bashkepunues me armature diagonale.
5.6 Percaktime per ankorimet (inkastrimet) dhe bashkimet 5.6.1 Te pergjithshme (1) P Persa i perket konstruimit, aplikohen percaktimet perkatese te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , percaktimet e Seksionit 8 te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1 : 200 X), se bashku me rregullat shtese te paragrafeve (pikave) vijuese. (2) P Si stafa te perdorura per armaturen terthore ne trare, kollona ose mure, duhet te perdoren stafa te mbyllura, me gremça, me kend 135 dhe te gjata 10 dbw . 5.6.2 Ankorimi (inkastrimi) i armatures 5.6.2.1 Kollonat (1) P Kur llogaritet ankorimi ose gjatesia e mbivendosjes bashkuese (―lap length‖) te shufrave te kollones qe kontribuojne ne rezistencen perkulese te elementeve ne zonat kritike, raporti i siperfaqes se kerkuar te armatures kundrejt asaj reale (aktuale) te vendosur, As,req/As,prov duhet te merret i barabarte me 1. (2) P Ne strukturat me klase te larte duktiliteti (DCH) gjatesia e ankorimit
140
(inkastrimit) te shufrave ne kollona, te cilat (shufra) jane te ankoruara (inkastruara) brenda nyjeve tra-kollone, duhet te matet nga nje pike e ndodhur ne largesine 5dbL nga faqja e traut, ne menyre qe te merret parasysh depertimi i rrjedhshmerise per shkak te deformacioneve post-elastike. (3) P Ne qofte se – ne kushtet e situates projektuese sizmike – forca aksiale (normale) ne nje kollone mund te jete terheqese, gjatesite e ankorimit (inkastrimit) duhet te rriten me 50% kundrejt vlerave te specifikuara ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , ne baze te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1 : 200 X). 5.6.2.2 Traret (1) P Pjesa e armimit gjatesor te traut e cila kthehet ne nyjet per qellim akorimi (inkastrimi) duhet te vendoset gjithnje brenda stafave korresponduese te kollonave. (2) P Per te shmangur shkaterrimin per shkak te kohezionit (―bond‖), diametri dbL i shufrave gjatesore te traut, te cilat kalojne permes nyjeve tra-kollone,duhet te kufizohet mbi bazen e shprehjeve vijuese: a) per nyjet e brendshme tra-kollone: dbL 7,5.fctm 1 + 0,8 vd ------ ------------- . -------------------------hc .f 1 + 0,75 kD . ‘/max
(5.50 a)
Rd yd
b) per nyjet e jashtme tra-kollone: dbL 7,5.fctm ------ ------------- . (1+0,8 vd) hc .fyd Rd
(5.50 b )
ku: hc
gjeresia e kollones paralel me shufrat;
fctm
vlera mesatare e rezistences ne terheqje e betonit;
fyd
vlera projektuese e rezistences se rrjedhshmerise se çelikut (hekurit);
vd
forca e normalizuar projektuese aksiale ne kollone, e marre me vleren e saj minimale per situaten projektuese sizmike (vd= NEd/fcd . Ac);
k
faktor qe pasqyron klasen e duktilitetit, te barabarte me 1 per klasen e larte te duktilitetit (DCH) dhe me 2/3 per klasen e mesme te duktilitetit (DCM);
‘
raporti i armatures se hekurit (çelikut) te shufrave te traut qe kalojne neper nyje;
D
141
max
raporti maksimal i lejuar i armatures se hekurit (çelikut) (shih pikat 5.4.3.1.2(4)dhe 5.5.3.1.3 (4));
eshte e barabarte me 1,2 ose 1,00, perkatesisht per duktilitetin DCH dhe DCM (nepermjet Rd pasqyrohet mbi–rezistenca per shkak te fortesimit te deformimeve (―strain –hardening‖) te hekurit (çelikut) te shufrave horizontale te traut).
Rd
Kufizimet e mesiperme (shprehja (5.50)) nuk aplikohen per shufrat diagonale qe nderpresin nyjet. (3) Ne qofte se pika (2) nuk mund te plotesohet ne nyjet e jashtme tra-kollone per shkak te lartesise se pamjaftueshme (jo-adekuate) hc te kollones paralel me shufrat, atehere mund te merren masat plotesuese vijuese, ne menyre qe te sigurohet ankorimi (inkastrimi) i armatures gjatesore te trareve: a) Zgjatimi horizontal i traut ose i soletes ne formen e nje konsoli te shkurter(―stub‖) (shih fig. 5.13a). b) Perdorimi i shufrave ―me koke‖ (―headed‖) ose i pllakave ankoruese te salduara ne fund te shufrave (shih fig. 5.13b) c) Aplikimi i armaturave te kthyera (kthimeve) me nje minimum gjatesie prej 10dbL si dhe i armatures terthore te vendosur ne menyre te shtrenguar ne brendesi te zgjatimeve te kthyera te nje grupi shufrash (fig.5.13c) (4)P Shufrat e siperme dhe te poshtme qe kalojne neper nyjet e brendshme duhet te perfundojne ne elementet duke u futur ne nyje, ne largesi jo me te vogel se lcr (gjatesia e zones kritike te elementit, shih pikat 5.4.3.1.3 (1) dhe 5.5.3.1.3(1)) nga faqja e nyjes.
(Legjenda: A: pllake ankoruese (inkastruese); B: stafa perreth shufrave te kollones).
142
Fig.5.13 Masa plotesuese per ankorimin (inkastrimin) ne nyjet e jashtme trakollone. 5.6.3 Bashkimi i shufrave (1)P Brenda zonave kritike te elementeve strukturore, nuk lejohen bashkimet me mbivendosje (―lap-splicing‖) me saldim (2)P Ne kollona dhe mure lejohen xhuntimet e realizuara nepermjet bashkuesve (lidhesve) mekanike, ne se ato kane kaluar me sukses provat perkatese ne kushte qe perputhen me klasen e zgjedhur te duktilitetit.
(3)P Armatura terthore qe duhet te vendoset brenda nje largesie xhuntimi (mbivendosje shufrash) duhet te llogaritet sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, sipas Eurokodit 2 – EN 1992 –1-1:200 X). Por, nderkaq duhet te respektohen gjithashtu edhe rregullat vijuese: a) ne se shufra e ankoruar dhe ajo vazhduese eshte e vendosur ne nje plan paralel me ate te armatures terthore , atehere ne llogaritjet per armaturen terthore duhet te perdoret shuma e siperfaqeve te te gjitha shufrave te xhuntuara (―spliced bars‖), AsL; b) ne se shufra e ankoruar dhe ajo vazhduese eshte e vendosur brenda nje plani normal me armaturen terthore, atehere siperfaqja e armatures terthore duhet te llogaritet mbi bazen e siperfaqes AsL, te me te madhes nga shufrat gjatesore qe xhuntohen . c) largesia s e armatures terthore ne nje zone mbivendosjeje bashkimi (xhuntimi) nuk duhet te kaloje madhesine: s = min { h/4 ; 100 mm}
(5.51)
ku: h
permasa me e vogel e seksionit terthor
(4) Siperfaqja e kerkuar Ast e armatures terthore brenda nje zone mbivendosjeje (xhuntimi) te armatures gjatesore te kollonave, ne te njejtin vend (ashtu si percaktohet ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme te Eurokodet, sipas Eurokodit 2 – EN 1992 1-1:200 X), ose te armatures gjatesore te elementeve kufitare ne mure, mund te llogaritet nga formula vijuese: Ast = s (dbl/50)(fytd/fywd) ku:
(5.52)
143
Ast
siperfaqja e nje dege (kembe) te armatures terthore;
dbL
diametri i shufres se xhuntuar (―spliced bar‖);
s
largesia midis stafave (armatures terthore);
fyLd
vlera projektuese e rezistences se rrjedhshmerise te armatures gjatesore;
fywd
vlera projektuese e rezistences se rrjedhshmerise te armatures terthore.
5.7. Projektimi dhe konstruimi i elementeve dytesore sizmike (1)P Ky nen-seksion aplikohet per elementet qe projektohen si elemente dytesore sizmike , te cilet u nenshtrohen deformimeve te medha ne situaten projektuese sizmike (psh per brinjet shtangezuese te pllakave (soletave) nuk aplikohen kerkesat e § 5.7). Elemente te tille duhet te projektohen dhe konstruohen qe te ruajne kapacitetin e tyre per te perballuar ngarkesat peshe e ushtruara ne situaten projektuese sizmike, nderkohe qe ne kete situate ata u nenshtrohen deformimeve maksimale. (2)P Deformimet maksimale per shkak te situates projektuese sizmike duhet te llogariten sipas pikes 4.3.4 dhe duhet te marrin parasysh efektet P- sipas pikave 4.4.2.2 (2) dhe (3). Ato duhet te llogariten nga nje analize e struktures ne situaten projektuese sizmike, ne te cilen nuk perfillet kontributi i elementeve dytesore sizmike ne ngurtesine anesore te struktures dhe ku elementet paresore sizmike modelohen duke konsideruar ngurtesine e tyre ne perkulje dhe ne prerje, ne prani te plasaritjeve.
(3) Mund te konsiderohen se elementet dytesore sizmike i plotesojne kerkesat e pikes (1) te mesiperme ne qofte se momentet perkulese dhe forcat prerese te llogaritura per ‗to ne baze te: a) deformimeve te pikes (2) te mesiperme; dhe b) ngurtesise se tyre ne perkulje dhe ne prerje, ne prani te plasaritjeve, nuk kalojne rezistencat projektuese te tyre ne perkulje dhe ne prerje, ne prani te plasaritjeve, MRd dhe vRd, perkatesisht te percaktuara keto (rezistenca) mbi bazen e Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( te Eurokodet , ne baze te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1 : 200X). 5.8 Elementet prej betoni te themeleve 5.8.1 Qellimi (1) P Paragrafet vijues aplikohen per projektimin e elementeve prej betoni te themeleve, te tille si plintat (―footings‖), traret lidhes, traret e themeleve, pllakat e themeleve, muret e themeleve, jasteket e pilotave (―pile caps‖) dhe pilotat , si dhe lidhjet midis ketyre elementeve te tille, ose midis atyre dhe elementeve vertikale prej betoni.
144
(2) P Ne se efektet projektuese te veprimeve per projektimin e elementeve te themeleve te strukturave disipative jane nxjerre mbi bazen e konsideratave te Projektimit sipas Kapaciteteve , sipas pikes 4.4.2.6 (2), atehere ne keto elemente ne situaten projektuese sizmike nuk pritet qe te kete disipim(shuarje, konsumim) energjie. Atehere projektimi i ketyre elementeve mund te respektoje kerkesat e Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme ( sipas Eurokodeve , percaktimet e pikes 5.3.2(1) dhe ato te 5.4 te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1 – 1:200 X). (3) P Ne se per elementet e themeleve te strukturave disipative efektet projektuese te veprimeve jane nxjerre mbi bazen e analizes per situaten projektuese sizmike pa perdorur konsideratat e Projektimit sipas Kapaciteteve te pikes 4.4.2.6 (2), atehere projektimi i ketyre elementeve duhet te ndjeke rregullat korresponduese per elementet e mbistruktures, referuar klases se zgjedhur te duktilitetit. Per traret lidhes dhe traret e themeleve te strukturave me duktilitet te larte (DCH), kjo kerkese lidhet me (implikon) nxjerrjen e forcave projektuese prerese mbi bazen e konsideratave te Projektimit sipas Kapaciteteve. (4) Ne se, per elementet e themeleve, efektet projektuese te veprimeve kane qene nxjerre duke perdorur nje vlere te faktorit te sjelljes q 1.5, atehere projektimi i ketyre elementeve mund te respektoje kerkesat e Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (sipas Eurokodeve, percaktimet e pikes 5.3.2(1) dhe ato te Eurokodit 2 – EN 1992-1-1:200X) (shih gjithashtu piken 4.4.2.6 (3)). (5) Ne bazamente te tipit kuti (―box-tipe‖) te strukturave disipative ku perfshihen : a) nje pllake betoni qe vepron si nje diafragme e ngurte ne nivelin e mbulimit te bazamentit; b) nje pllake themeli ose nje rrjete me trare lidhes ose trare themeli ne nivelin e themelit, dhe c) mure themeli perimetrale dhe/ose te brendshem, te projektuar sipas pikes (2) te mesiperme, pritet qe ne situaten projektuese sizmike , kollonat dhe traret (perfshi edhe ata te mbuluese te bazamentit) te mbeten ne stadin elastik dhe mund te projektohen sipas pikes 5.3.2 (1). Do te duhej qe , muret qe punojne ne prerje (―shear walls‖) te projektohen per kushtet e zhvillimit te çernieres plastike ne nivelin e pllakes se mbuleses se bazamentit. Per kete qellim, ne mure qe vazhdojne me te njejtin seksion terthor mbi mbulesen e bazamentit, do te duhej qe te konsiderohet se zona kritike shtrihet poshte nivelit te mbuleses se bazamentit ,duke shkuar deri ne thellesine hcr (shih pikat 5.4.3.4.2 (1) dhe 5.5.3.4.2 (1)). Perveç kesaj,do te duhej qe lartesia e plote e lire e mureve te tille brenda bazamentit te permasohet per perballimin e prerjes duke konsideruar qe muri zhvillon (shfaq) mbi-rezistencen e tij perkulese Rd·MRd (me Rd = 1,1 per klasen e mesme te duktilitetit – DCM – dhe Rd = 1.2 per klasen e larte te duktilitetit - DCH) ne nivelin e mbuleses se bazamentit dhe ka moment baraz me zero ne nivelin e themelit.
145
5.8.2 Traret lidhes dhe traret e themelit (1) P Duhet te shmanget perdorimi i kollonave te shkurtra (―stub columns‖) midis nivelit te siperm te nje themeli te zakonshem (―footing‖) ose te nje jasteku pilote (―pile cap‖) dhepjeses se poshtme (― soffit‖) te trareve lidhes ose te pllakave te themelit. Per kete qellim pjesa e poshtme (― soffit‖) e trareve lidhes ose e pllakave te themelit duhet te jete poshte nivelit te siperm te themelit te zakonshem (―footing‖) ose te jastekut te pilotes (―pile cap‖). (2) Ne kontrollin (verifikimin) perkates, do te duhej qe te konsiderohet se forcat aksiale (normale) ne traret lidhes ose ne zonat lidhese te soletave te themelit – referuar pikave 5.4.1.2 (6) dhe (7) te Aneksit mbi Themelet te ketyre Rregullave Teknike Projektimi RRTP-NRT-2004 (adaptuar sipas Pjeses se peste te Eurokodit 8-EN 1998-5) – veprojne se bashku me efektet e veprimeve te nxjerra sipas pikave 4.4.2.6 (2)P ose (3) , per situaten projektuese sizmike, duke marre parasysh efektet e vendit te dyte. (3) Do te duhej qe traret lidhes dhe traret e themeleve te kene nje gjeresi te seksionit terthor prej te pakten bw,min dhe nje lartesi te seksionit terthor prej te pakten hw,min. SHENIM: Vlerat per bw,min dhe hw,min jane: bw,min = 0,25m dhe hw,min = 0,4 m per ndertesat deri ne tre kate hw,min = 0,5m per ato qe kane kater kate dhe me shume, siper bazamentit.
(4) Do te duhej qe pllakat e themelit, te vendosura sipas pikes 5.4.1.2(2) te Aneksit mbi Themelet te ketyre Rregullave Teknike te Projektimi, RRTP-NRT2004 (adaptuar sipas Eurokodit 8-EN 1998-5), per lidhjen horizontale te themeleve te zakonshem te veçuar (―individual footings‖) te kene nje trashesi prej te pakten tmin dhe nje raport armimi prej te pakten s,min = 0,2%. SHENIM:Vlerat per tmin dhe s,min jane : tmin=0,2m dhe s,min = 0,2%=0,2%.
(5) Traret lidhes dhe traret e themeleve rekomandohet qe te kene pergjate gjithe lartesise se tyre nje raport armimi gjatesor prej te pakten b,min, siper dhe poshte. SHENIM: Vlera per b,min eshte b,min= 0,4%.
5.8.3 Lidhjet e elementeve vertikale me traret e themeleve ose me muret (1) P Zona e perbashket (nyjore)e traut te themelit ose e murit te themelit dhe e nje elementi vertikal duhet te respektoje rregullat e pikave 5.4.3.3 ose 5.5.3.3, si nje zone nyje tra-kollone. (2)
Ne se nje tra themeli ose mur themeli i nje strukture me klase duktiliteti te
146
larte (DCH) projektohet per efekte te veprimeve te nxjerra mbi bazen e konsideratave te Projektimit sipas Kapaciteteve, sipas pikes 4.4.2.6(2) P, atehere forca prerese horizontale Vjhd ne zonen e nyjes nxirret mbi bazen e rezultateve analitike, konform percaktimeve te pikave 4.4.2.6(2) P,(4),(5),(6).
(3) Ne se trau i themelit ose muri i themelit i nje strukture me duktilitet te larte (DCH) nuk eshte projektuar mbi bazen e metodikes se Projektimit sipas Kapaciteteve, sipas pikave 4.4.2.6(4), (5), (6) (shih piken 5.8.1(3) te mesiperme), atehere forca prerese horizontale Vjhd ne zonen e nyjes percaktohet sipas pikes 5.5.2.3(2),- shprehjet (5.22), (5.23),- per nyjet tra kollone. (4) Ne strukturat me duktilitet mesatar lidhja e trareve te themelit ose te mureve te themelit me elementet vertikale mund te ndjeke rregullat e pikes 5.4.3.3. (5) Do te duhej qe kthimet e shufrave ose gganxhat ne pjesen e poshtme te shufrave gjatesore te elementeve vertikale te orientohen ne menyre te tille qe ato te shkaktojne shtypje ne siperfaqen lidhese. 5.8.4
Pilotat prej betoni te derdhura ne vend dhe jasteket e pilotave
(1) P Kreu i pilotes deri ne nje largesi sa dyfishi i permases te seksionit terthor te pilotes, d, poshte jastekut (kokes) te pilotes (―pile cap‖), si dhe zonat deri ne largesine 2d ne secilen ane te siperfaqes ndarese ndermjet dy shtresash trualli, te cilat ngurtesite ne prerje i kane mjaft te ndryshme midis tyre (raporti i moduleve ne prerje eshte me i madh se 6), duhet te konstruohen si zona te çernierave plastike. Per kete qellim , ato duhet te kene armature terthore dhe shtrenguese (kufizuese) sipas rregullave te zonave kritike te kollonave, duke i‘u pershtatur klases korresponduese te duktilitetit ose te pakten klases se mesme te duktilitetit (DCM). (2) P Kur per projektimin e pilotave te strukturave disipative aplikohet pika 5.8.1 (3), pilotat duhet te projektohen dhe konstruohen duke konsideruar formimin potencial te çernieres plastike ne koke te pilotes. Per kete qellim, rritet me 50% gjatesia per te cilen kerkohet armim i rritur terthor dhe shtrengues (kufizues) ne kreun e piles , sipas pikes (1) te mesiperme. Perveç kesaj, per kontrollin e gjendjes se fundit kufitare (ULS) te pilotes ne prerje duhet te perdoret nje force prerese projektuese te pakten sa ajo qe llogaritet mbi bazen e pikave 4.4.2.6 (4) deri (8). (3) Do te duhej qe pilotat, per te cilat kerkohet qe te perballojne forcat terheqese ose qe konsiderohen si te fiksuara ne kreun e tyre nga pikpamja e mundesise se rrotullimit, te jene te ankoruara (inkastruara) mjaft mire ne koken (jastekun) e pilotes (―pile cap‖) ne menyre te tille qe te mundesohet (behet efektive) rezistenca projektuese e terheqjes ne toke e pilotes (ndaj shkeputjes lart ne truall), ose te mundesohet rezistenca projektuese terheqese e armatures te pilotes, duke konsideruar me te voglen e ketyre dy madhesive. Ne se ajo pjese e pilotave te tilla,-
147
e cila eshte e zhytur (e lidhur) ne jastekun (koken) e pilotes -betonohet me pare se koka e pilotes (―pile cap‖), atehere do te duhej qe ne siperfaqen e kontaktit per lidhje te sigurohet vendosja e shufrave lidhese (―dowel‖). 5.9 Efektet lokale per shkak te mbushjeve me murature ose betoni (1) Per shkak te vulnerabilitetit te veçante qe kane muret mbushese te kateve perdhe, duhet te pritet qe aty te ndodhe nje parregullsi e shkaktuar nga veprimi sizmik dhe, prandaj, do te duhej qe te merren masat perkatese te nevojshme. Ne se nuk perdoret ndonje metodike tjeter me e sakte, atehere do te duhej qe e gjithe gjatesia (lartesia) e kollonave te katit perdhe kollonave te katit perdhe te konsiderohet si gjatesi kritike dhe te shtrengohet (kufizohet) ne menyren e pershtatshme. (2) Ne se lartesia e mbushjeve eshte me e vogel se gjatesia e paster e kollonave fqinje, atehere do te duhej qe te merren masat vijuese: a) te konsiderohet si gjatesi kritike e gjithe lartesia e kollonave dhe ajo do te duhej qe te armohet me sasine dhe llojin e stafave te kerkuara per zonat kritike; b) do te duhej qe te perballohen ne menyren e pershtatshme rrjedhojat e zvoglimit te raportit te prerjes (―shear span‖) te ketyre kollonave. Per kete qellim, pavaresisht nga klasa e duktilitetit, do te duhej qe, per llogaritjen e forces prerese vepruese, te aplikohet pika 5.5.2.2.2 duke marre si gjatesi te paster per kollonen, lcl, gjatesine e kollones qe nuk eshte ne kontakt me mbushjen, kurse si moment Mi,d ne seksionin e kollones ne krye te murit mbushes madhesine e barabarte me Rd . MRc,i , me Rd = 1,1 per klase duktiliteti te mesem (DCM) dhe l,3 per klase te larte duktiliteti (DCH), -(MRc,i eshte vlera projektuese e momentit te rezistences te kollones); c) do te duhej qe armimi terthor per t‘i rezistuar kesaj force prerese te vendoset pergjate gjatesise se kollones qe nuk eshte ne kontakt me mbushjet dhe te shtrihet ne nje gjatesi hc (permasa e seksionit terthor te kollones ne planin e mbushjes) ne pjesen e kollones qe eshte ne kontakt me mbushjet; d) nese gjatesia e kollones qe nuk eshte ne kontakt me mbushjet eshte me vogel se 1,5 hc atehere do te duhej qe forca prerese te perballohet nga armimi diagonal. (3) Kur mbushjet shtrihen ne te gjithe gjatesine e paster te kollonave fqinje, dhe kur mure ka vetem nga njera ane e kollones (psh keshtu ndodh ne rastin e kollonave ne kendet, qoshet e nderteses), do te duhej qe e gjithe gjatesia (lartesia) e kollones te konsiderohet zone kritike dhe te armohet me sasine dhe llojin e stafave te kerkuara per zonat kritike.
148
(4) Do te duhej qe gjatesia lc e kollonave , tek e cila ushtrohet forca diagonale shtypese (―strut‖) e mbushjes, te kontrollohet (verifikohet) ne prerje per nadhesine me te vogel nga dy forcat prerese vijuese: a)komponentja horizontale e forces shtypese e mbushjes, e marre sa rezistenca ne prerje horizontale e panelit, vleresuar mbi bazen e rezistences ne prerje te fugave te mbeshtetjes (―bed joints‖) ose b)forca prerese e llogaritur sipas pikes 5.5.2.2.2 , duke supozuar qe kapaciteti i mbirezistences ne perkulje i kollones, Rd . MRc,i , shfaqet ne te dy skajet e gjatesise se kontaktit, lc. Do te duhej qe gjatesia e kontaktit te merret sa gjeresia e plote vertikale e shufres se shtypur diagonale (―strut‖) te mbushjes. Ne se nuk behet ndonje vleresim me i sakte per kete gjeresi, duke marre parasysh karakteristikat elastike dhe gjeometrine e mbushjes dhe te kollones, gjeresia e shufres se shtypur (―strut‖) mund te merret si nje pjese e caktuar e gjatesise se diagonales se panelit.
5.10 Masa per diafragmat e betonit (1) Nje solete e ngurte prej betonarmeje mund te konsiderohet se sherben si nje diafragme ne se ajo ka nje trashesi jo me te vogel se 70mm dhe ne se eshte armuar ne te dy drejtimet horizontale me te pakten armaturen minimale te specifikuar ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X)
(2) Nje shtrese e siperme e derdhur ( betonuar) ne vend mbi nje sistem nderkati ose mbulese te parafabrikuar mund te konsiderohet si nje diafragme , ne se:a)ajo ploteson kerkesat e pikes (1) te mesiperme;b)projektohet per te siguruar e vetme ngurtesine dhe rezistencen e kerkuar te diafragmes;dhe betonohet (derdhet) mbi nje shtrese te paster, te ashper ose lidhet me te nepermjet bashkuesve (konektoreve) qe punojne ne prerje. (3) P Projektimi sizmik duhet te perfshije kontrollin (verifikimin) per gjendjen e fundit kufitare (ULS) te diafragmes prej betonarmeje ne rastet vijuese te strukturave me klase te larte duktiliteti (DCH): -Gjeometri te parregullta ose forma te shperndara ne plan, diafragma me thyerje (te hyra dhe te dala); -Hapesira (boshlleqe) te medha dhe te parregullta ne diafragme; -Shperndarje e parregullt e masave dhe/ose e ngurtesive (si p.sh ne rastin e thyerjeve me ngushtim –―set-back‖- dhe zgjerim- ―set-off‖); -Bazamente me mure te vendosur vetem ne pjese te perimetrit ose vetem ne pjese te siperfaqes te katit perdhe.
149
(4) Efektet e veprimeve ne diafragmat betonarme mund te vleresohen nepermjet modelimit te diafragmes si nje tra i larte tra-mur ose si nje kapriate plane, ose si model me shufra ne shtypje dhe lidhje (―strut-and-tie model‖), te vendosura mbi mbeshtetje elastike. (5) Do te duhej qe vlerat projektuese te efekteve vepruese qe te nxirren duke marre parasysh piken 4.4.2.5. (6) Do te duhej qe rezistencat projektuese te nxirren sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , sipas Eurokodit 2-EN 1992-1-1:200X). (7) Ne rastet e sistemeve strukturore me mure ose berthame (nukel) te klases se larte te duktilitetit (DCH), kerkohet gjithashtu kontrolli (verifikimi) i transferimit te forcave horizontale nga diafragmat ne berthamat (nuklet) ose muret. Persa i perket ketij aspekti aplikohen masat vijuese: a)Do te duhej qe nderja prerese projektuese ne siperfaqen ndarese midis diafragmes dhe nje berthame (nukli) ose muri qe te kufizohet ne madhesine 1,5 fctd, ne menyre qe te mbahen ne kontroll plasaritjet (te çarat); b)Do te duhej qe te sigurohet rezistenca adekuate ndaj shkaterrimit nga rreshqitja prerese, duke marre pjerresine e shufres se shtypur (―strut‖) te barabarte me 45. Do te duhej qe te vendosen shufra shtese , te cilat kontribuojne ne rezistencen ndaj prerjes te siperfaqes ndarese midis diafragmes dhe berthamave (nukleve) ose mureve; ankorimi i ketyre shufrave respekton masat e pikes 5.6. 5.11 Strukturat e parapergatitura prej betoni 5.11.1Te pergjithshme 5.11.1.1 Qellimi dhe tipet strukturore (1) P Ky nen-seksion aplikohet per projektimin sizmik te strukturave prej betoni te ndertesave pjeserisht ose teresisht me elemente te parapergatitur. (2) P Ne se nuk specifikohet ndryshe (shih piken 5.11.1.3.2 (4)), aplikohen te gjitha masat e seksionit 5 te ketyre Rregullave Teknike te Projektimit-RRTP-NRT2004 (te eurokodet ,rregullat e pjeses se peste te Eurokodit 8-EN 1998-5) si dhe ato te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, rregullat e Seksionit 10 te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1-1 : 200 X).
150
(3) Sikurse eshte percaktuar ne pikat 5.1.2 dhe 5.2.2.1, nga ky nen-seksion mbulohen tipet strukturore vijues : -sistemet me rama; -sistemet me mure; -sistemet duale (rama mikste te parafabrikuara dhe mure monolite ose te parafabrikuar). (4)
Perveç ketyre sistemeve, mbulohen gjithashtu: -strukturat me panele muresh (struktura me mure ne forme kryqi ); -struktura te tipit kuti apo qelize (―cell structures‖)(sisteme te parapergatitur , te formuar nga kuti dhomash monolite).
5.11.1.1
Vleresimi i strukturave te parapergatitura
(1) Per modelimin e strukturave te parapergatitura do te duhej qe te behen vleresimet vijuese: a) Identifikimi i roleve te ndryshem te elementeve strukturore: -qe u rezistojne vetem ngarkesave peshe, psh kollonat me lidhje çerniere rreth nje berthame betonarme; -qe u rezistojne ngarkesave peshe si dhe atyre sizmike, psh ramat dhe muret; -qe sigurojne lidhjen adekuate midis elementeve strukturore, psh diafragmat e nderkateve dhe mbulesave. b) Aftesia per te plotesuar kerkesat e rezistences sizmike, te percaktuara ne nen - seksionet 5.1 deri 5.10: - sistem i parapergatitur, i afte per te kenaqur te gjitha ato kerkesa; -sisteme te parapergatitur qe jane te kombinuar me kollona ose mure te derdhura (te betonuara) ne vend, me qellim qe te kenaqin te gjitha ato kerkesa -sistem i parapergatitur, me shmangie nga ato kerkesa dhe, per rrjedhoje, qe ka nevoje per kritere shtese projektimi dhe per te cilindo te duhej qe te caktohen faktore sjellje te ulet. c) Identifikimi i elementeve jo-strukturore, qe mund te jene: -krejtesisht te palidhur me strukturen; -qe u rezistojne pjeserisht deformimit te elementeve strukturore.
151
d) Identifikimi i efektit te lidhjeve ne kapacitetin disipues te energjise te struktures: -lidhje te vendosura teper jashte zonave kritike (sikurse percaktohet ne piken 5.1.2 (1)), qe nuk ndikojne ne kapacitetin e struktures per disipimin (shuarjen, konsumimin) e energjise (shih piken 5.11.2.1.1 dhe p.sh fig.5.14.a); -lidhje te vendosura brenda zonave kritike, por te mbi-projektuara me rezerva te mjaftueshme kundrejt pjeses tjeter te struktures, ne menyre te tille qe ne situaten sizmike projektuese ato te mbeten ne fazen elastike, nderkohe qe ne zonat kritike ndodh reagim elastik (shih piken 5.11.2.1.2 dhe psh fig. 5.14 b ); -lidhje te vendosura brenda zonave kritike, qe kane shume duktilitet (shih piken 5.11.2.1.3 dhe psh fig 5.14.c)
Fig. 5.14 : a) lidhje e vendosur jashte zonave kritike; b) lidhje e mbi-projektuar me çerniera plastike te zhvendosura jashte lidhjes; c) lidhje duktile qe punojne ne prerje te paneleve te medha te vendosura brenda zonave kritike (psh ne katin perdhe), dhe d) lidhje duktile, me vazhdueshmeri , te vendosura brenda zonave kritike te ramave. 5.11.1.3 Kriteret e projektimit 5.11.1.3.1 Rezistenca lokale (1)
Ne elementet e parapergatitur dhe ne lidhjet e tyre do te duhej qe te merret parasysh mundesia e degradimit (renies) se reagimit per shkak te deformimeve ciklike te fazes se rrjedhshmerise (―post yield‖). Normalisht, nje degradim i tille mbulohet nga faktoret e sigurise se materialeve te hekurit (çelikut) dhe betonit (shih piken 5.2.4 (1)P dhe 5.2.4 (2)). Ne se kjo nuk realizohet, do te duhej qe, per kontrollet (verifikimet) ne situaten projektuese sizmike , rezistenca projektuese e lidhjeve te parapergatitura ne kushtet e ngarkimit monoton te reduktohet ne menyre te pershtatshme.
152
5.11.1.3.2 Disipimi (konsumimi) i energjise (1) Ne strukturat e parapergatitura prej betoni mekanizmi kryesor disipues (shuares, konsumues) i energjise realizohet nepermjet rrotullimeve plastike ne zonat kritike. (2) Perveç disipimit ( shuarjes, konsumimit) te energjise nepermjet rrotullimeve plastike ne zonat kritike, strukturat e parapergatitura mund te disipojne energji nepermjet mekanizmave plastike te prerjes pergjate nyjeve, me kusht qe te plotesohen te dy kushtet vijuese: a) forca regjeneruese nuk degradon (bie) shume gjate kohezgjatjes se veprimit sizmik, dhe b)jane shmangur ne menyre te pershtatshme humbjet e mundshme te qendrueshmerise. (3) Edhe per sistemet e parapergatitur aplikohen gjithashtu te tre klasat e duktilitetit te dhena ne Seksionin 5 per strukturat e derdhura (te betonuara) ne vend. Per ndertesat e parafabrikuara te Klases se Duktilitetit L nga Seksioni 5 aplikohen vetem pikat 5.2.1 (2) dhe 5.2.3. SHENIM: Zgjedhja e klases se duktilitetit per t‘u perdorur per tipe te ndryshme sistemesh te parapergatitur prej betoni do te mund te behet sipas percaktimeve ne Aneksin pekates Kombetar (qe mund te hartohet ne te ardhmen). Klasa e duktilitetit te ulet (L) rekomandohet te perdoret vetem ne rastin e sizmicitetit te ulet. Per sistemet me panele klasa e rekomanduar e duktilitetit eshte M.
(4) Kapaciteti i disipimit te energjise ne prerje mund te konsiderohet, veçanerisht ne sistemet me mure te parapergatitur, duke marre parasysh qe ne zgjedhjen e faktorit te pergjithshem (global) te sjelljes q te pasqyrohen vlerat e faktoreve lokale te duktilitetit rreshqites (―ship - ductility‖)s. 5.11.1.3.3 Masa specifike shtese (1) Nga ky nen-seksion mbulohen vetem strukturat e parapergatitura te rregullta (shih piken 4.2.3). Megjithekete, ne percaktimet e ketij nen-seksioni mund te bazohet kontrolli (verifikimi) i elementeve te parapergatitur te strukturave te parregullta. (2)
Do te duhej qe te gjithe elementet strukturore vertikale te vazhdojne pa nderprerje nga niveli i themelit.
(3)
Pasigurite qe lidhen me rezistencen mbulohen sikurse percaktohet ne piken 5.2.3.7 (2).
153
(4)
5.11.1.4
Pasigurite qe lidhen me duktilitetin mbulohen sikurse percaktohet ne piken 5.2.3.7 (3).
Faktoret e sjelljes
(1) Per strukturat e parapergatitura qe respektojne percaktimet (masat) e ketij nen-seksioni, me perjashtim te rasteve kur studime te veçanta lejojne shmangie perkatese , vlera e faktorit te sjelljes qp mund te nxirret si vijon: qp = kp . q
(5.51)
ku: q faktori i sjelljes, sipas shprehjes (5.1); kp faktori i reduktimit , qe varet nga kapaciteti i disipimit te energjise te struktures se parapergatitur (shih piken (2) te meposhtme). SHENIM : Vlerat per kp jane:
1,00per struktura me lidhje sipas pikes 5.11.2.1.1, ose pikes 5.11.2.1.2, ose kp pikes 5.11.2.1.3 0,5per struktura me tipe te tjera lidhjesh
(2) Do te duhej qe per strukturat e parapergatitura qe nuk respektojne kerkesat (masat) projektuese te seksionit 5.11, faktori i sjelljes qp te merret i barabarte me 1,5. 5.11.1.5
Analiza per situatenkalimtare (tranzitore)
(1) Gjate fazes se ndertimit te nje strukture, ku do te duhej qe te vendosen perforcime kontraventuese (―bracing‖) te perkoheshme, veprimet sizmike nuk duhet te konsiderohen si nje situate projektuese. Megjithate, do te duhej qe, ne rastet kur ndodhja e nje termeti mund te shkaktoje renien e pjeseve te struktures me rrezik serioz per jeten e njerezve, perforcimet e perkoheshme te projektohen ne menyre te qarte duke iu referuar nje veprimi sizmik te reduktuar ne menyre te pershtatshme. (2) Ne se nuk specifikohet ndryshe nepermjet studimeve te veçanta, ky veprim mund te merret i barabarte me nje pjese Ap te veprimit projektues te percaktuar ne Seksionin 3. SHENIM: Vlera per Ap eshte Ap =30%.
154
5.11.2 Lidhjet e elementeve te parapergatitura 5.11.2.1 Masa te pergjithshme 5.11.2.1.1 Lidhjet (bashkimet ) e vendosura larg zonave kritike.
(1) Do te duhej qe lidhje te tilla te vendosen ne nje largesi nga faqja fundore e zones kritike me te afert, ecila (largesia)eshte te pakten sa permasa me e madhe e seksionit terthor te elementit ku ndodhet kjo zone kritike.
(2) Lidhjet e ketij tipi mund te permasohen duke patur parasysh :a)nje force prerese te percaktuar nga rregullat e Projektimit sipas Kapaciteteve, te pikave 5.5.2.1 dhe 5.5.2.2.2, me nje faktor γRd te barabarte me 1,1 per klase te mesme duktiliteti (DCM) dhe me 1,2 per klase te larte duktiliteti (DCH), ne menyre qe te merret parasysh mbi-rezistenca per shkak te fortesimit ne deformime (―strainhardening‖) e hekurit (çelikut); dhe b)nje moment perkules te barabarte te pakten me momentin veprues qe rezulton nga analiza dhe me 50% te momentit te rezistences MRd ne faqen fundore te zones kritike me te afert, shumezuar me faktorin γRd 5.11.2.1.2 Lidhjet (bashkimet )e mbi-projektuara
(1) Do te duhej qe efektet projektuese te veprimeve te tilla te permasohen per efekte vepruese te nxjerra mbi bazen e rregullave te Projektimit sipas Kapaciteteve, te pikave 5.5.2.1 dhe 5.5.2.2.2, duke i konsideruar rezistencat perkulese te mbi-rezistences ne seksionet fundore te zonave kritike te barabarta me γRd . MRd , me faktor γRd te mare te barabarte me 1,20 per klase te mesme duktiliteti (DCM) dhe me 1,35 per klase te larte duktiliteti (DCH). (2) Do te duhej qe shufrat fundore te armatures se hekurit te lidhjeve te mbi-projektuara te jene te ankoruara plotesisht perpara seksionit (seksioneve) fundor te zonave kritike. (3) Do te duhej qe armatura e zonave kritike te ankorohet plotesisht jashte lidhjeve te mbi-projektuara.
155
5.11.2.1.3 Lidhjet qe disipojne energji (1) Do te duhej qe lidhje te tilla te respektojne teresine e kritereve te projektimit, te pikes 5.2.3.4 dhe te pikave (paragrafeve) perkatese 5.4.3 dhe 5.5.3. (2) Ne menyre alternative do te duhej qe, nepermjet provave ciklike inelastike te nje numri te pershtatshem modelesh (kampionesh) qe perfaqesojne lidhjen, te provohet se lidhja ka deformim stabel ciklik dhe kapacitet disipues te energjise te pakten sa ai i nje lidhjeje monolite qe ka te njejten rezistence dhe qe respekton masat per duktilitet local, te percaktuar ne pikat 5.4.3 ose 5.5.3 . (3) Rekomandohet qe provat mbi modele (kampione) te kryhen duke ndjekur nje histori ciklike te pershtatshme te deformimeve, duke perfshire te pakten tre cikle te plota kundrejt amplitudave qe i korespondojne madhesise qp, sipas pikes 5.2.3.4 (3). 5.11.2.2
Vleresimi i rezistences te lidhjeve
(1) Do te duhej qe rezistenca projektuese e lidhjeve midis elementeve te parapergatitur prej betoni te llogaritet sipas pikes 6.2.5 dhe sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet ,sipas Seksionit 10 te Eurokodit 2 - EN 1992-1-1:200 X), duke perdorur faktoret e sigurise te materialeve te pikes 5.2.4, paragrafet (2), (3). Ne se ato, percaktimet, nuk e mbulojne ne menyre adekuate lidhjen e konsideruar, atehere do te duhej qe rezistenca e saj te vleresohet nepermjet studimeve te pershtatshme eksperimentale. (2) Do te duhej qe, per vleresimin e rezistences te nje lidhjeje kundrejt prerjes rreshqitese, te mos perfillet rezistenca nga ferkimi per shkak te nderjeve shtypese te jashtme (meqenese ato u kundervihen nderjeve te brendshme per shkak te efektit inkastrues te shufrave qe nderpresin lidhjen). (3) Ne lidhjet qe disipojne (konsumojne) energji ,saldimi i shufrave te armatures se hekurit (çelikut) mund te merret parasysh ,ne kendveshtrimin strukturor, ne qofte se plotesohen te gjitha kushtet vijuese: a) perdoren vetem çeliqe te saldueshem; b)materialet, teknikat dhe personeli saldues sigurojne ate qe humbja ne duktilitet lokal te jete me pak se 10% te faktorit te duktilitetit qe arrihet ne se lidhja do te realizohej pa saldim.
(4) Do te duhej qe te provohet analitikisht dhe eksperimentalisht se elementet e çelikut (seksionet e shufrave te hekurit) te mberthyer ne elementet e betonit dhe te konsideruar si elemente qe kontribuojne ne rezistencen sizmike, i rezistojne
156
historise ciklike ngarkuese te deformimit te detyruar (te imponuar) per nivelin e caktuar (―target‖) te duktilitetit, ashtu siç specifikohet ne piken 5.11.2.1.3 (2).
5.11.3 Elementet 5.11.3.1 Traret (1) P Aplikohen percaktimet perkatese te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet ,percaktimet e Seksionit 10 te Eurokodit 2 – EN 1992-1-1:200 X), dhe pikat 5.4.2.1, 5.4.3.1, 5.5.2.1, 5.5.3.1 te ketyre Rregullave teknike –RRTP-NRT-2004-perveç rregullave te percaktuara ne nenseksionin 5.11. (2) P Traret e parapergatitur te mbeshtetur thjesht duhet te lidhen nga ana strukturore me kollonat ose muret. Lidhja duhet te siguroje transmetimin e forcave horizontale ne situaten projektuese sizmike, pa u mbeshtetur tek ferkimi. (3) Perveç percaktimeve perkatese te Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , percaktimet e Seksionit 10 te Eurokodit 2 – EN 1992-1-1:200 X), do te duhej qe tolerancat per mbeshtetjet (perfshi ato te thermimit ―zhveshjes‖ se shtreses mbrojtese) te jene te mjaftueshme per zhvendosjet e pritshme te elementeve mbajtes (shih piken 4.4.4).
5.11.3.2 Kollonat (1) Aplikohen percaktimet e pikave 5.4.3.2 dhe 5.5.3.2, perveç rregullave te percaktuara ne nenseksionin (paragrafin) 5.11. (2) Brenda zonave kritike, lidhjet (bashkimet) kollone -kollone lejohen vetem per klasen e mesme te duktilitetit (DCM). (3) Per sistemet e parapergatitura te tipit rame me lidhje çerniere tra-kollone, do te duhej qe kollonat te fiksohen ne baze me mbeshtetje te plota ne themele te tipit me xhep (―pocket fondations‖) , te mbi-projektuar sipas pikes 5.11.2.1.2. 5.11.3.3 Nyjet tra- kollone (1) Do te duhej qe nyjet monolite tra-kollone te respektojne masat perkatese te percaktuara ne pikat 5.4.3.3 dhe 5.5.3.3. (2) Do te duhej lidhjet e skajeve te trareve me kollonat (fig 5.14 b dhe c) te kontrollohen ne menyre te veçante per rezistencen dhe duktilitetin e tyre ,siç specifikohet ne piken 5.11.2.2.1.
157
5.11.3.4 Muret me panele te medha te parapergatitur (1) Aplikohen percaktimet e Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet , percaktimet e Seksionit 10 te Eurokodit 2 – EN 1992-1-1) me modifikimet vijuese: a) Raporti total minimal i armimit vertikal i referohet siperfaqes reale te seksionit terthor te betonit dhe do te duhej qe ai te perfshije shufrat vertikale te brinjes dhe elementet kufitare. b)Nuk lejohet armimi me rrjete duke aplikuar vetem nje rrjete (me ―perde teke‖armimi). c)Do te duhej qe te vendoset ne beton nje minimum armature shtrenguese (kufizuese) afer pjeses se fundit te te gjithe paneleve te parapergatitur, ashtu siç specifikohet ne pikat 5.4.3.4.2 ose 5.5.3.4.5 per kollonat, ne nje seksion katror me brinje bw, ku: bw tregon trashesine e panelit. (2) Pjesa e panelit te murit midis nyjes vertikale dhe nje hapjeje te vendosur me afer se madhesia 2,5 bw, te permasohet dhe te konstruohet sipas pikave 5.4.3.4.2 ose 5.5.3.4.5, ne varesi te klases se duktilitetit. (3) Do te duhej qe te shmanget degradimi (renia) i reagimit ne forca e rezistences se lidhjes. (4) Per kete qellim do te duhej qe nyjet vertikale te jene te ashpra ose te kene elemente lidhes (nyje) per prerjen (― shear keys ‖) dhe te kontrollohen (verifikohen) ne prerje. (5) Nyjet horizontale qe i nenshtrohen shtypjes ne te gjithe gjatesine e tyre mund te formohen pa elemente lidhes (dalje) per prerjen.Do te duhej qe , ne se ato punojne pjeserisht ne shtypje dhe pjeserisht ne terheqje, ato duhet te kene elemente lidhes (dalje) per prerjen ne te gjithe gjatesine e tyre. (6) Per (kontrollin)verifikimin e lidhjeve horizontale te mureve me panele te medhenj te parapergatitur aplikohen rregullat shtese vijuese: a)do te duhej qe forca totale terheqese e shkaktuar nga efektet vepruese aksiale (kundrejt murit) te perballohet nga armatura vertikale e vendosur pergjate siperfaqes se terhequr te panelit dhe e ankoruar plotesisht ne brendesi te paneleve te siperm dhe te poshtem.Vazhdimi i kesaj armature do te duhej qe te sigurohet nepermjet saldimeve duktile brenda nyjes horizontale ose, -kjo do te ishte me e parapelqyer-, brenda elementeve te veçante lidhes (daljeve) qe aplikohen per kete qellim (fig. 5.15).
158
b)Ne lidhjet horizontale te cilat punojne pjeserisht ne shtypje dhe pjeserisht ne terheqje (ne kushtet e situates sizmike projektuese),do te duhej qe verifikimi i rezistences ne prerje (shih piken 5.11.2.2 te behet pergjate pjeses qe punon ne shtypje. Ne nje rast te tille, vlera e forces aksiale NEd zevendesohet nga vlera e forces shtypese totale Fc qe vepron ne siperfaqen e shtypur.
(Legjenda: A: Mbivendosja (xhuntimi) e shufrave) Fig. 5.15Armatura terheqese qe mund te jete e nevojshme ne fundin e mureve (7) Do te duhej qe te respektohen rregullat projektuese vijuese, ne menyre qe te theksohet duktiliteti lokal pergjate lidhjeve vertikale te paneleve te medha: a) Do te duhej qe nje minimum armature te vendoset pergjate lidhjeve, baraz me 0,10% ne lidhjet qe punojne plotesisht ne shtypje dhe 0,25% ne lidhjet qe punojne pjeserisht ne shtypje dhe pjeserisht ne terheqje. b) Do te duhej qe sasia e armatures pergjate lidhjeve te kufizohet, ne menyre qe te shmanget dobesimi i menjehershem i reagimit referuar fazes pas forces maksimale apo past-kritike (―post-peak force‖). Ne mungese te te dhenave me specifike, raporti i armimit do te duhej te mos kaloje 2%. c) Do te duhej qe nje armim i tille te shperndahet ne te gjithe gjatesine e lidhjes. Ne rastet e klases se mesme te duktilitetit (DMC) ky armim mund te perqendrohet ne tre shtresa (ne krye, ne mes dhe ne fund).
159
d) Do te duhej qe te merren masa per te siguruar vazhdueshmerine e armimit nepermjet lidhjeve panel me panel. Per kete qellim, do te duhej qe ne lidhjet vertikale te ankorohen shufra hekuri (çeliku) ne formen e lakut (unazes)ose (ne rastin kur nyja ka te pakten nje faqe te lire) me ane te saldimit permes lidhjes (fig. 5.16). e) Do te duhej qe, per te siguruar vazhdueshmerine ne lidhje pas plasaritjes, brenda mbushjes me beton te hapesires se lidhjes te vendoset nje armature gjatesore , me raport minimal c,min (fig 5.16). SHENIM: Vlera per c,min eshte : c,min = 1%
(Legjenda: A : armatura e nxjerre jashte lidhjes;B: armatura pergjate lidhjes;C: elemente lidhes (dalje) per prerjen (―shear keys‖);D: mbushje betoni,e cila mbush hapesiren midis paneleve) Fig. 5.16: Seksioni terthor i lidhjeve vertikale midis paneleve te medhenj te parapergatitur, a) nyje me dy faqe te lira; b) nyje me nje faqe te lire. (8) Si rezultat i kapacitetit per disipim (shuarje,konsumim) energjie pergjate lidhjeve vertikale (dhe pjeserisht lidhjeve horizontale) te paneleve te medhenj, muret e ndertuar me panele te tille te parapergatitur perjashtohen nga kerkesat e pikave 5.4.3.4.2 dhe 5.5.3.4.5 , qe kane te bejne me shtrengimin (kufizimin) e elementeve kufitare. 5.11.3.5 Diafragmat (1) Perveç masave perkatese te percaktuara ne Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te Konstruksioneve betonarme (te Eurokodet, masat ne seksionin 10 te Eurokodit 2 – EN – 1992-1-1:200- X) qe kane te bejne me soletat si dhe masave te paragrafit 5.10 te ketyre Rregullave Teknike ne rastin e diafragmave te nderkateve te realizuara prej elementeve soleta te parapergatitura, aplikohen gjithashtu rregullat projektuese vijuese.
160
(2) Do te duhej qe, kur kushti i diafragmes rigjide (te ngurte) sipas pikes 4.3.1(nuk kenaqet, te merret parasysh ne model fleksibiliteti (perkulshmeria) ne planine vet e nderkatit si dhe lidhjet me elementet vertikale . (3) Sjellja e diafragmes rigjide (te ngurte) theksohet ne se nyjet e diafragmes vendosen vetem mbi mbeshtetjet e saj. Ngurtesine e diafragmes mund ta permiresoje teper nje shtrese e siperme e pershtatshme prej betonarmeje te derdhur (betonuar) ne vend. Do te duhej qe trashesia e kesaj shtrese te siperme te mos jete me pak se 40 mm ne se hapesira midis mbeshtetjeve eshte me pak se 8 m, ose jo me pak se 50 mm per hapesira me te medha; rrjeta e armimit e saj do te duhej qe te lidhet me elementet rezistues vertikale, siper dhe poshte. (4) Do te duhej qe forcat terheqese te perballohen nga lidhje çeliku (hekuri) te vendosura te pakten pergjate perimetrit te diafragmes, si edhe pergjate disa nyjeve te elementeve soleta te parapergatitura. Ne se perdoret shtresa e siperme e derdhur (betonuar) ne vend, atehere do te duhej qe kjo armature shtese te vendoset ne kete shtrese te siperme. (5) Ne te gjitha rastet do te duhej qe keto lidhje te formojne nje sistem te vazhduar armimi pergjate dhe neper te gjithe diafragmen dhe do te duhej qe ato te lidhen ne menyre te pershtatshme ne çdo element anesor qe u reziston forcave. (6) Do te duhej qe forcat prerese qe veprojne ne planin e vete diafragmes pergjate lidhjeve solete me solete ose solete me tra te llogariten me nje faktor mbiprojektimi (rezerve) te barbarte me 1,3. Do te duhej qe rezistenca projektuese te llogaritet si ne piken 5.11.2.2. (7) Do te duhej qe elementet paresore sizmike, siper dhe poshte diafragmes, te lidhen ne menyre te adekuate me diafragmen. Per kete qellim do te duhej qe çdo nyje horizontale te armohet gjithnje ne menyre te pershtatshme. Do te duhej qe forcat e ferkimit qe lindin per shkak tge forcave shtypese te jashtme te mos merren parasysh.
161
-SEKSIONI 6RREGULLA TE VEÇANTA PER NDERTESAT METALIKE(PREJ ÇELIKU) Nuk jane perfshire dhe trajtuar ne keto Rregulla Teknike Projektimi RRTP-NRT-2004
-SEKSIONI 7RREGULLA TE VEÇANTA PER NDERTESAT KOMPOZITE ÇELIK-BETON Nuk jane perfshire dhe trajtuar ne keto Rregulla Teknike Projektimi RRTP-NRT-2004
-SEKSIONI 8RREGULLA TE VEÇANTA PER NDERTESAT PREJ DRURI Nuk jane perfshire ne keto Rregulla Teknike Projektimi RRTP-NRT-2004
162
-SEKSIONI 9-
RREGULLA TE VEÇANTA PER NDERTESAT ME MURATURE MBAJTESE 9.1
Qellimi
(1)P Ky seksion aplikohet per projektimin e ndertesave me murature mbajtese, te paarmuar, te perforcuar (kufizuar) dhe te armuar, ne zonat sizmike. (2) P Per projektimin e ndertesave me murature mbajtese, aplikohen Rregullat Teknike ne fuqi te Projektimit te ndertesave me murature mbajtese.Rregullat vijuese jane shtese kundrejt ketyre Rregullave . 9.2
Materialet dhe tipet (menyrat) e lidhjes
9.2.1 Tipet e elementeve (njesive) te muratures (1) Do te duhej qe njesite e muratures te kene fortesi te mjaftueshme me qellim qe te shmanget shkaterrimi lokal amorf (i thyeshem) SHENIM : Nga Aneksi Kombetar perkates (qe mund te pergatitet ne te ardhmen ) mund te zgjidhet tipi i njesive te muratures qe e kenaqin piken 1. Ne Eurokodin 8 referohet Tabela 3.1 e EN-1996-1:200X per zgjedhjen e tipit te njesive te muratures qe e kenaqin piken 1 SHENIM PLOTESUES(sipas pikes 8.1.2 te Rregullave Teknike italiane ―Normativa sismica-Edificibazza aggiormata al 08/04/03) Elementet (blloqet) per ndertimin e muratures do te duhej qe te respektoje kerkesat e meposhtme: -perqindja vellimore e boshlleqeve eventuale te mos jete me e larte se 45% e vellimit te pergjithshem te elementit (bllokut); -brinjet eventuale te jene te vazhduara dhe vijedrejta gjate gjithe trashesise se bllokut.
9.2.2 Rezistenca minimale e njesive te muratures (1) Me perjashtim te rasteve me sizmicitet te ulet, rezistenca e normalizuar ne shtypje e njesive te muratures, nxjerre ne baze te normave ne fuqi (sipas Eurokodit 8, referohen normat europiane EN 772-1), do te duhej qe te mos jete me pak se vlerat minimale qe vijojne : - normal me faqen e fuges mbeshtese (―bedface‖): fb,min; - paralel me faqen e fuges mbeshtetese ne planin e murit : fbh,min. SHENIM : Vlerat per fb,min dhe fbh,min jane fb,min = 4 N/mm2 dhe fbh,min = 2 N/mm2
163
SHËNIM PLOTËSUES Standardet Europiane të materialeve ndërtimore (―Material‘s EN‖) adoptohen si Standarde Shqiptare nga ana e Drejtorisë së Përgjithshme të Standardizimit, DPS.
Në veçanti, Standardi Europian EN
772–1: 2000 (Metodat e provave për elementë murature – Pjesa 1: Përcaktimi i rezistencës në shtypje) është adoptuar në vitin 2003 nga ana DPS, ku edhe mund të gjendet, si Standard Shqiptar me emërtimin S SH EN 772–1: 2003.
9.2.3 Llaçi (1) Kerkohet qe llaçi te kete nje minimum rezistence, fm,min, qe ne pergjithesi e kalon rezistencen minimale te specifikuar ne Rregullat Teknike ne fuqi te ndertesave me murature mbajtese (te Eurokodet, te specifikuara ne Eurokodin 6 – EN 1996). SHENIM : Vlerat jane: fm,min = 5 N/mm2 per muraturen e pa-armuar dhe fw, min = 10 N/mm2 per muraturen e armuar
9.2.4 Lidhjet e muratures (1)
Ka tre klasa alternative te nyjeve:
a) nyje qe mbushen plotesisht me llaç; b) nyje te pa-mbushura me llaç; c) nyje te pa-mbushura me llaç me lidhesa mekanike midis njesive te muratures SHENIM : Aneksi Kombetar perkates (qe mund te pergatitet ne te ardhmen )do te mund te zgjedhe se cila midis klasave te mesiperme lejohet te perdoret.
9.3
Tipet e ndertimit dhe faktoret e sjelljes
(1) Ne varesi te tipit te muratures te perdorur per elementet sizmike – rezistues, do te duhej qe ndertesat me murature mbajtese t‘i perkasin njerit prej tipeve vijuese te ndertimit (konstruksionit) a)
ndertim (konstruksion) me murature te pa-armuar ;
b)
ndertim (konstruksion) me murature te kufizuar (perforcuar);
c)
ndertim (konstruksion) me muraturete armuar ; SHENIM 1: Perfshihet gjthashtu ndertimi me sisteme murature, i cili i siguron nje duktilitet te rritur te struktures (shih Shenimin 2 te Tabeles se meposhtme 9.1). SHENIM 2: Ne kete seksion nuk mbulohen ramat me murature mbushese.
164
(2) Per shkak te rezistences se ulet ne terheqje si dhe te duktilitetit te ulet, konsiderohet se muratura e pa-armuar qe respekton vetem masat e Rregullave Teknike ne fuqi per ndertimet me murature mbajtese (Eurokodi 6 – EN 1996) ofron kapacitet te ulet disipimi (klase te ulet duktiliteti – DCL) dhe perdorimi i saj do te duhej qe te kufizohet , me kusht qe trashesia efektive e mureve tef, te mos jete me pak se nje vlere minimale, tef,min. SHENIM1 : Rekomandohet qe muratura e pa –armuar te perdoret vetem ne rastet me sizmicitet te ulet . Vlerat e rekomanduara te tef,min jane ato qe ndodhen ne kollonen e dyte, rreshtat e dyte dhe te trete te Tabeles se meposhtme 9.2
(3) Per arsyet e permendura ne piken (2) te mesiperme, muratura e pa-armuar qe kenaq masat e percaktuara ne keto Rregulla Teknike Projektimi (sipas Eurokodeve , ne Eurokodin 8 – EN 1998) mund te mos perdoret ne se vlera e produktit ag·S kalon nje kufi te caktuar ag,urm. SHENIM : Do te duhej qe vlera ag,urm te mos jete me e vogel se ajo qe i korrespondon pragut per rastet e sizmicitetit te ulet. Vlerat e caktuara per ag,urm do te duhej qe te jene ne perputhje me vlerat e pranuara per rezistencen minimale te njesive te muratures, fb,min, fbh,min dhe te llaçit fm,min. Per vlerat e rekomanduara ne Shenimet e pikave 9.2.2 dhe 9.2.3, vlerat e rekomanduara te ag,urm eshte 0.15g.
(4)
Per tipet a) deri c) rendet e vlerave te faktorit te sjelljes q jepen ne Tabelen 9.1.
Tabela 9.1 Tipet e ndertimit dhe faktori i sjelljes Tipi i ndertimit Murature e pa-armuar, realizuar vetem sipas Rregullave Teknike te ndertesave me murature mbajtese-Eurokodi 6 (e rekomanduar vetem per rastet e sizmicitetit te ulet) Murature e pa-armuar, realizuar sipas Rregullave Teknike te Projektimit te Ndertesave rezistente ndaj termetit RRTP-NRT-2004 (Eurokodi 8 – EN 19981) Murature e perforcuar (e kufizuar) Murature e armuar
Faktori i sjelljes q 1.5
1.5 – 2.5 2.0 – 3.0 2.5 – 3.0
SHENIM : Ne Tabelen 9.1 jepen vlera te rekomanduara per faktorin e sjelljes q.Per dertesa me sisteme murature te cilat sigurojne nje duktilitet te rritur (te zmadhuar) te struktures, mund te perdoren vlera te ndryshme te faktorit te sjelljes q, ashtu siç rezultojne nga provat e duktilitetit qe referohen ne piken 9.5.5. Vlerat e caktuara per q per ndertesa te tilla, ne varesi te rezultateve te provave do te mund te gjenden ne Aneksin Kombetar perkates (qe mund te pergatitet ne te ardhmen).
165
9.4
Analizat strukturore
(1)P Modeli strukturor per analizen e nderteses duhet te perfaqesoje karakteristikat e ngurtesise te sistemit ne teresi. (2)P Ngurtesia e elementeve strukurore duhet te vleresohet duke konsideruar si perkulshmerine (fleksibilitetin) ne perkulje ashtu edhe ate ne prerje dhe, ne se eshte e rendesishme, edhe fleksibilitetin aksial. Per analizen mund te perdoret ngurtesia elastike pa plasaritje ose, si e parapelqyer dhe me reale, ngurtesia me plasaritje, ne menyre qe te merret parasysh ndikimi i plasaritjeve ne deformime dhe per te perafruar me mire pjerresine e deges se pare te modelit bilinear force – deformim te elementit strukturor. (3) Ne mungese te nje vleresimi te sakte te karakteristikave te ngurtesise, te vertetuara nepermjet nje analize racionale, ngurtesia me plasaritje ne perkulje dhe ne prerje, mund te merret sa gjysma e ngurtesise elastike te seksionit te plote te paplasaritur. (4) Ne modelin strukturor pjeset e muratures mbi hapesira (―masonry spandrels‖) mund te merren parasysh si trare lidhes midis dy elemente muresh, me kusht qe ato pjese te jene te lidhura ne menyre te rregullt me muret fqinje ,si dhe te lidhin gjithashtu si traun bashkues te nderkatit edhe arkitraun (―lintel‖) poshte. (5) Ne se modeli strukturor merr parasysh traret lidhes, per percaktimin e efekteve vepron ne elementet vertikale dhe horizontale mund te perdoret nje analize e njejte si per ramat. (6) Forca prerese me muret e ndryshem, ne madhesine qe perftohet nga analiza lineare e pershkruar ne Seksionin 4, mund te shperndahet midis mureve me kusht qe : a) te kenaqet ekuilibri global (dmth, te arrihet e njejta force totale e bazes si dhe i njejti pozicion i rezultantes se forcave); b) forca prerese ne çdo mur te mos jete e reduktuar me shume se 25 %, dhe as e rritur me shume se nje e treta; dhe c) per diafragmen (diafragmat) te merren parasysh rrjedhojat e rishperndarjes.
166
9.5
Kriteret e projektimit dhe rregullat e ndertimit
9.5.1 Te pergjithshme (1)P Ndertesat me murature duhet te perbehen nga nderkate (dysheme) dhe mure, te cilat lidhen ne te dy drejtimet horizontale ortogonale dhe ne drejtim vertikal. (2)P Lidhja midis nderkateve dhe mureve duhet te realizohet nepermjet lidhjeve prej çeliku (hekuri) ose nepermjet trareve (brezave) unazore prej betonarmeje. (3) Mund te perdoret çdo tip nderkati, me kusht qe te kenaqen kerkesat e pergjithshme te vazhdueshmerise dhe te veprimit te diafragmes efektive. (4)P Duhet te sigurohet vendosja (realizimi) i mureve mbajtes qe punojne ne prerje (―shear walls‖) te pakten ne dy drejtime ortogonale. (5) Do te duhej qe muret mbajtes qe punojne ne prerje (―shear walls‖) te kenaqin disa kerkesa gjeometrike, dmth. a) trashesia efektive e mureve mbajtes qer punojne ne prerje (―shear walls‖), tef, mund te mos jete me pak se nje vlere minimale, tef,min. b) raporti hef/tef i lartesise efektive te murit, percaktuar sipas rregullave Teknike ne fuqi te ndertesave me mure mbajtese, (te Eurokodet, shih Eurokodin 6 – EN 1996 – 1 – 1 : 200X) kundrejt trashesise se murit, mund te mos kaloje nje vlere maksimale, (hef /tef)max; dhe c) raporti i gjatesise se murit, l, kundrejt lartesise me te madhe te paster, h, te hapesirave fqinje me murin, mund te mos jete me pak se nje vlere minimale, (l/h)min. SHENIM:
Vlerat per tef,min, (hef/tef)max dhe (l/h)min jane dhene ne Tabelen 9.2
167
Tabela 9.2
Kerkesat gjeometrike te reaksionuara per muret mbajtes qe punojne ne prerje (“shear walls”)
Tipi i muratures tef,min ( mm) E pa- armuar, me njesi guri natyral 350 E pa-armuar, me çdo tip tjeter njesish ose 240 elementesh E pa-armuar, me çdo tpi tjeter njesish (blloqe), ne 170 rastet e sizmicitetit te ulet Murature e kufizuar (perforcuar) 240 Murature e armuar 240
(hef/tef) 9 12
(l/h)min 0.5 0.4
15
0.35
15 15
0.3 Pa kufizime
Simbolet e perdorura kane kufizimet vijuese : tef trashesia e murit, perdorur sipas Rregullave Teknike ne fuqi te ndertesave me murature mbajtese (shih Eurokodin 6 – EN 1996-1-1200X); hef
lartesia efektive e murit, perdorur sipas Rregullave Teknike ne fuqi te ndertesave me murature mbajtese (shih Eurokodin 6 – EN 1996-1-1200X).
h
lartesia me e madhe e paster e hapesirave fqinje me murin;
l
gjatesia e murit
(6) Muret mbajtese qe punojne ne prerje (―shear walls‖) qe nuk kenaqin kerkesat, minimale gjeometrike te pikes (5) mund te konsiderohen si elemente sizmike dytesore. Do te duhej qe ata te kenaqin pikat 9.5.2(1) dhe (2) 9.5.2 Kerkesa shtese per muraturen e paarmuar qe kenaq Rregullat Teknike te Projektimit te ndertesave rezistente ndaj termetit (Eurokodin 2-EN 1998 – 1) (1) Do te duhej qe traret horizontale prej betoni ose ne raste alternative lidhjet prej çeliku (hekuri) te vendosen ne planin e murit ne çdo nivel nderkati dhe ne çdo rast me nje lartesi vertikale jo me te madhe se 4m.Do te duhej qe keta trare ose breza lidhes te formojne elemente te vazhduar kufizues, te lidhur fizikisht me njeri – tjetrin dhe veçanerisht ne gjithe periferine. (2) Traret horizontale prej betoni do te duhej qe te kene nje armature gjatesore me siperfaqe te seksionit terthor prej jo me pak se 200 mm2.
168
9.5.2 Kerkesa shtese per muraturen e kufizuar (perforcuar) (1)P Elementet perforcues (kufizues) horzontale dhe vertikale duhet te lidhen se bashku dhe te ankorohen tek elementet e sistemit kryesor strukturor. (2)P Me qellim qe te perftohet njeaderence (lidhje) efektive midis elementeve perforcues (kufizues) dhe muratures, elementet kufizues (perforcues) duhet te betonohen pasi te jete ndertuar muratura. (3) Permasat e seksionit terthor te elementeve perforcues horizontale dhe vertikale mund (rekomandohet) te mos jene me pak se 150 mm (―may not be less than 150 mm‖). Ne muret dy –fletesh, do te duhej qe trashesia e elementeve perforcues (kufizues) te siguroje lidhjen e dy shtresave dhe te perforcimit, (kufizimit) efektiv te tyre. (4)
Do te duhej qe elementet perforcues (kufizues) vertikale te vendosen:
-
ne qoshet (skajet) e lira te çdo elementi muri strukturor;
-
ne te dy anet e çdo hapesire muri qe ka nje siperfaqe prej me shume se 1.5 m2;
-
brenda murit, nese kjo eshte e domosdoshme, me qellim qe te mos kalohet largsia prej 5 m midis elementeve perforcues (kufizues); -
ne nderprerjet e mureve strukturore, ne rastet kur elementet perforcues (kufizues), te detyruar nga rregullat e mesiperme, jane ne nje largesi me te madhe se 1.5 m.
(5) Elementet horizontale perforcues (kufizues) duhet te vendosen ne planin e murit ne çdo nivel nderkati dhe ne çdo rast me nje hapesire vertikale prej jo me shume se 4.0 m. (6) Armimi gjatesor i elementeve perforcues (kufizues) mund (rekomandohet) te mos kete siperfaqe te seksionit terthor me pak se 300 mm2, si dhe jo me pak se 1% te siperfaqes se seksionit terthor te elementit perforcues (kufizues). (7) Do te duhej qe perreth armatures gjatesore te sigurohet perdorimi i stafave me diameter jo me te vogel se 5 mm dhe te vendosura ne largesi jo me shume se 150 mm. (8) Do te duhej qe hekuri (çeliku) i armatures te jete i Klases B ose C, sipas Tabeles C.1 te neksit Normativ C te pjeses se pare te Eurokodit 2 – EN 1992 – 1: 200X). (9) Gjatesia e xhuntimit te shufrave te armatures gjatesore ne vendet e bashkimit mund (rekomandohet) te mos jete me e vogel se 60 here diametrin e shufrave.
169
9.5.4 Kerkesa shtese per muraturen e armuar (1) Do te duhej qe armatura horizontale te vendoset me fugat (nyjet mbeshtetese ose ne kanale te pershtatshme te njesive (blloqeve) te muratures, ne nje largesi vertikale qe nuk kalon 600 mm. (2) Njesite e muratures, te cilat kane thyerje (te hyra dhe te dala), do te duhej qe te mundesojne vendosjen e armatures se nevojshme ne arkitraret (―lintels‖) dhe parapetet. (3) Do te duhej qe te perdoren shufrat armature hekuri (çeliku) me diameter jo me pak se 4mm, qe kthehen (perkulen) perreth shufrave vertikale me skajet e murit. (4) Do te duhej qe perqindja minimale e armatures horizontale ne mur, referuar siperfaqes te pergjithshme te seksionit, te mos jete me e vogel se 0.05%. (5)P Duhet te shmangen perqindje te larta te armatures horizontale, te cilat çojne ne shkaterrimin nga shtytja e njesive, perpara se hekuri (çeliku) te arrije rrjedheshmerine. (6) Do te duhej qe perqindja minimale e armatures vertikale te shperndare ne mur te mos jete me e vogel se 0.08 % te siperfaqes se pergjithshme te seksionit te murit. (7) Do te duhej qe ne njesite armatura vertikale te vendoset ne xhepa, kavitete, ose vrima . (8) Do te duhej qe armaturat vertikale me seksion terthor jo me te vogel se 200 2 mm te vendoset: -
ne te dy anet (skajet) e lira te çdo elementi mur;
-
ne çdo nderprerje muresh
-
brenda çdo muri, me qellim qe te mos kalohet largesia prej 5m midis armaturave te tilla.
(9)
Aplikohen pikat 9.5.3 (7), (8) dhe (9).
(10)P Parapetet dhe arkitraret (―lintels‖) duhet te bashkohen me forme te rregullt me muraturen e mureve fqinje dhe duhet te lidhen me ‗ta edhe nepermjet muratures horizontale.
170
9.6
Verifikimet (kontrollet) e sigurise
(1)P Verifikimi (kontrolli) i sigurise se nderteses kundrejt shkaterrimit (kolapsit)do te duhej qe te provohet ne menyre te qarte (eksplicite), me me perjashtim te rasteve te ndertesave qe i kenaqin rregullat e ―ndertesave te thjeshta me murature‖, dhene ne piken 9.7.2 (2)P Per verifikimin (kontrollin) e sigurise kundrejt shkaterrimit (kolapsit), duhet qe rezistenca projektuese e çdo elementi strukturor te vleresohet mbi bazen e Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te ndertesave me murature mbajtese (te Eurokodet , sipas Eurokodit – 6 – EN 1996-1-1 : 200X). (3) Ne kontrollet (verifikimet) per gjendjen e fundit kufitare per situaten projektuese sizmike, do te duhej te perdoren pjesore γm per karakteristikat e muratures dhe γs per hekurin (çelikun) e armatures. SHENIM: Vlera e rekomanduar per γm eshte 2/3 e vleres te specifikuar sipas Rregullave Teknike ne fuqi te Projektimit te ndertesave me murature mbajtese (te Eurokodet, referuar Eurokodit – 6 – EN 1996-1-1 : 200X), por jo me vogel se 1.5. Vlera e rekomanduar per γs eshte γs = 1.0.
SHENIM PLOTESUES (sipas pikes 8.1.1 te Rregullave Teknike italiane ―Normativa sismica-Edifici-bazza aggiornata al 08/04/03) Persa i perket armatures se hekurit (çelikut), ne ndertesat me murature te armuar jane te vlefshme te gjitha percaktimet perkatese te dhena per rastin e ndertesave beton-arme. Koeficienti (faktori) pjesor i sigurise γm qe perdoret ne projektimin antisizmik te strukturave me murature merret i barabarte me 2,0 (γm= 2,0)
9.7
Rregulla per “ndertesat e thjeshta me murature”
9.7.1 Te pergjithshme (1) Ndertesat qe i perkasin klasave te rendesise III dhe IV dhe kenaqin paragrafet (nenseksionet) 9.2 dhe 9.5 si dhe piken 9.7.2 te meposhtme, mund te klasifikohen si ―ndertesa te thjeshta me murature‖. (2) Per ndertesa te tilla nuk eshte e domosdoshme te behet nje verifikim (kontroll) i qarte (eksplicit) sipas nenseksionit 9.6. 9.7.2 Rregulla (1) Ne vartesi te produktit ag ·S ne sheshin e ndertimit dhe tipi i ndertimit, duhet te kufizohet numri i lejuar i kateve mbi toke, n, dhe duhet te sigurohet qe muret ne dy
171
drejtimet ortogonale te kene nje minimum siperfaqe totale te seksionit terthor shprehet si nje perqindje minimale, PA,min, e siperfaqes totale te nderkatit, per kat. SHENIM : Vlerat e rekomanduara per n dhe PA,min jane dhene ne tabelen 9.3. Keto vlera bazohen ne nje minimum te rezistences se njesise te muratures prej 12 N/mm 2 per muraturen e pa-armuar dhe 4N/mm² per muraturen e perforcuar (te kufizuar) dhe te armuar, perkatesisht.
Tabela 9.3:
Numri i rekomanduar i lejuar i kateve mbi toke dhe siperfaqia minimale e mureve mbajtes qe punojne ne prerje (“shear – wals”) per ndertesat e thjeshta me murature
Shpejtimi ne sheshin e ndertimit ≤ 0,07 g ≤ 0,10 g ≤ 0,15 g ≤ 0,20 g ag·S Numri i Shuma minimale e siperfaqeve te seksioneve terthore te mureve Tipi i ndertimit kateve (n)** mbajtes horizontale qe punojne ne prerje (shear wals) ne çdo drejtim, si perqindje e siperfaqes totale te nderkatit, per kat (PA,min) Murature e paarmuar
1 2 3 4
2,0 % 2,0 % 3,0 % 5,0 %
2,0 % 2,5 % 5,0 % n/a*
3,5 % 5,0 % n/a n/a
n/a n/a n/a n/a
Murature e perforcuar (e kufizuar)
2 3 4 5
2,0 % 2,0 % 4,0% 6,0%
2,5 % 3,0 % 5,0 % n/a
3,0 % 4,0 % n/a n/a
3,5 % n/a n/a n/a
Murature e armuar
2 3 4 5
2,0 % 2,0 % 3,0 % 4,0 %
2,0 % 2,0 % 4,0 % 5,0 %
2,0 % 3,0 % 5,0 % n/a
3,5 % 5,0 % n/a n/a
* n/a tregon ―jo e pranueshme‖(―not acceptable) ** Hapesira e mbuleses (çatise) permbi katet e plota nuk konsiderohet ne murin e kateve. (2)
Konfiguracioni ne plan i nderteses do te duhej qe te plotesoje kushtet vijuese :
a) Planimetria te jete afersisht kenddrejte ;
172
b) Raporti midis gjatesise te brinjes me te vogel dhe brinjes me te madhe ne plan te mos jete me e vogel se nje vlere minimale, λmin; SHENIM : Vlera per λmin , eshte λmin = 0,25
c) Siperfaqja e projektimeve te thyerjave (te hyrave dhe te dalave) nga forma drejtekendeshe te mos jete me e madhe se perqindja Pmax e siperfaqes totale te nderkatit mbi nivelin e konsideruar. SHENIM :Vlera e rekomanduar per Pmax eshte Pmax = 15%.
(3) Muret mbajtese qe punojne ne prerje (―shear walls‖) te nderteses do te duhej qe te plotesojne kushtet vijuese : a)ndertesa te jete e shtangesuar nepermjet mureve mbajtese qe punojne ne prerje (―shear walls‖), te vendosura gati simetrikisht ne plan sipas dy drejtmeve ortogonale; b)te kete nje minimum prej dy muresh paralele ne dy drejtimet ortogonale, duke e patur gjatesine e secilit mur me te madhe se 30% te gjatesise se nderteses me drejtimin e murit qe shqyrtohet. c)te pakten per muret e nje drejtimi, largesia midis ketyre mureve te jete me e madhe se 75 % te gjatesise se nderteses ne drejtimin tjeter; d)te pakten 75% te ngarkesave vertikale te mbahen (perballohen) nga muret mbajtes ne prerje (―shear walls‖); e)muret mbajtes ne prerje (―shear walls‖) te jene te vazhduar ne lartesi, nga niveli i siperm (kreu) deri ne fund te nderteses. (4) Ne rastet e sizmicitetit te ulet (shih piken 3.2.1(4)) gjatesia e murit e kerkuar ne piken (3)b me siper mund te sigurohet nepermjet gjatesise shumatore( ―cumulative‖) te mureve mbajtes ne prerje (―shear walls‖) (shih piken 9.5.1(5)) te nje aksi, te ndare me hapesirat. Ne kete rast,do te duhej qe te pakten nje mur mbajtes qe punon ne prerje (―shear walls‖) ne çdo drejtim te kete nje gjatesi l jo me te vogel se ajo qe i korrespondon dyfishit te vleres minimale te raportit l/h te perkufizuar ne piken 9.5.1(5). (5) Do te duhej qe midis dy kateve fqinje diferenca ne mase ne seksion terthor horizontal te mureve mbajtes ne prerje (―shear walls‖) ne te dy drejtimet horizontale ortogonale te kufizohet nga nje vlere maksimale Δmax. SHENIM :Vlera per Δmax eshte Δmax = 20%
(6) Per ndertesat me murature te pa-armuar do te duhej qe muret e nje drejtimi te lidhen me muret e drejtimit ortogonal duke patur maksimum nje largesi prej 7 m.
173
-SEKSIONI 10IZOLIMI NE BAZE I STRUKTURAVE 10.1
Qellimi
(1)P Ky seksion mbulon projektimin e strukturave te izoluara nga ana sizmike, ne te cilat sistemi izolues , i vendosur poshte ne masen kryesore te struktures, ka per qellim reduktimin e reagimit sizmik te sistemit rezistues ndaj forcave anesore. (2) Reduktimi i reagimit sizmik te sistemit rezistues ndaj forcave anesore mund te perftohet nga rritja e periodes themelore (te pare) te sistemit te izoluar nga ana sizmike, duke modifikuar formen kryesore (te pare) te lekundjeve dhe duke rritur shuarjen, ose nepermjet nje kombinimi te ketyre efekteve. Sistemi izolues mund te konsistoje ne susta dhe/ose shuarsa lineare ose jo-lineare. (3)
Ne kete Seksion jepen rregulla te veçanta per izolimin ne baze te ndertesave.
(4) Ky seksion nuk mbulon ato sisteme qe disipojne (shuajne) ne menyre pasive energjine, te cilet nuk jane te realizuar (vendosur) mbi nje siperfaqe te vetme, por jane te shperndare ne kate ose nivele te ndryshme te struktures. 10.2
Perkufizime
(1)P
Ne kete seksion termat vijues jane perdorur ne kuptimet vijuese:
Sistem izolues:teresia e komponenteve te perdorur per te realizuar izolimin sizmik, te vendosur zakonisht poshte mases kryesore te struktures dhe qe jane realizuar (vendosur) ne siperfaqen ndarese (―interface‖) te izolimit. Siperfaqja ndarese e izolimit (“isolation interface”): siperfaqja qe ndan nen – strukturen me mbi – strukturen dhe ku eshte vendosur sistemi izolues. Ne ndertesat, rezervuaret dhe silosat realizimi (vendosja) e siperfaqes ndarese te izolimit behet zakonisht ne bazen e struktures. Ne urat sistemi izolues zakonisht kombinohet me mbeshtetjet (―bearings‖) dhe siperfaqja ndarese qendron midis platformes dhe shtyllave (kembeve) te ures ose shpatullave (―abutment‖) te saj; Pajisjet ose elementet (njesite) izolues:elementet qe perbejne sistemin izolues. Pajisjet e konsideruara ne kete Seksion konsistojne ne mbeshtetje elastomere te laminuara, pajisje elasto-plastike ose shuarse me ferkim, lavjerrsa, si dhe pajisje te tjera sjellja e te cilave u pergjigjet kerkesave te pikes te meposhtme 10.1(2). Çdo element (njesi) realizon nje ose disa (kombinime) te funksioneve vijuese:
174
-
aftesine per te mbajtur ngarkesa vertikale, kombinuar me nje fleksibilitet anesor te rritur (te madh) si dhe ngurtesi te larte vertikale; shuarjen (disipimin) e energjise, ne formen histerezis ose viskoze; aftesine per t‘u ricentruar (rifituar gjendjen e meparshme te centruar); lidhjen (penguese) anesore (ngurtesine e mjaftueshme elastike) kundrejt ngarkesave jo-sizmike anesore te shfrytezimit (sherbimit).
Nen – struktura:pjesa e struktures e cila qendron nen siperfaqen ndarese te izolimit, duke perfshire edhe themelin. Fleksibiliteti anesor i nen – struktures (nen – strukturave) eshte, pergjithesisht, i paperfillshem ne krahasim me ate te sistemit izolues, por kjo nuk ndodh gjithnje (p.sh ne urat); Mbi – struktura:pjesa e struktures qe izolohet dhe qe qendron (ndodhet) siper siperfaqes ndarese te izolimit; Izolim i plote: mbistruktura eshte plotesisht e izoluar ne qofte se, ne situaten projektuese sizmike, ajo mbetet brenda stadit elastik te reagimit. Ne rast te kundert, mbi – struktara eshte pjeserisht e izoluar. Qendra efektive e ngurtesise: Qendra e ngurtesise permbi siperfaqen ndarese te izolimit, d.m.th. qe perfshin (merr parasysh) fleksibilitetin e elementeve (njesive) izolues (izolatoreve) si dhe te nen – struktures (nen – strukturave). Ne ndertesat, rezervuaret dhe struktura te ngjashme me to, fleksibiliteti i mbi – struktures mund te mos perfillet ne percaktimin e kesaj pike, qe atehere (rrjedhimisht) perputhet me qendren e ngurtesise te elementeve (njesive) izolues (izolatoreve); Zhvendosja projektuese (llogaritese) e sistemit izolues ne nje drejtim kryesor eshte zhvendosje maksimale horizontale ne qendren efektive te ngurtesise, midis kreut (nivelit te siperm) te nen – struktures dhe nivelit te poshtem te mbi – struktures, e vleresuar ne kushtet e veprimit sizmik projektues (llogarites); Zhvendosja totale projektuese (llogaritese) e nje elementi (njesie) izolues (izolatori) ne nje drejtim kryesor eshte zhvendosja maksimale horizontale ne vendodhjen e elementit, duke perfshire ate qe shkaktohet nga zhvendosja projektuese dhe nga rrotullimi i pergjithshem (global), si rrjedhim i perdredhjes perreth aksit vertikal; Ngurtesia efektive e sistemit izolues ne nje drejtim kryesor eshte raporti qe rezulton nga pjestimi i vleres te forces totale horizontale te transmetuar nepermjet siperfaqes ndarese te izolimit kur zhvendosja projektuese ndodh ne te njejtin drejtim, me vleren absolute te zhvendosjes projektuese (ngurtesia sekante – ―secant stiffness‖). Ngurtesia efektive perftohet, pergjithesisht, nepermjet analizes dinamike iterative (te perafrimeve te njepasnjeshme);
175
Perioda efektive:eshte perioda themelore (e pare), per drejtimin e konsideruar, e nje sistemi me nje shkalle lirie qe ka si mase masen e struktures dhe ngurtesi te barabarte me ngurtesine efektive te sistemit izolues; Shuarja efektive e sistemit izolues eshte vlera e shuarjes efektive viskoze, qe i korrespondon energjise se shuar (te disipuar) nga sistemi izolues gjate reagimit ciklik duke konsideruar zhvendosjen projektuese.
10.3.1 Kerkesa themelore
(1)P Duhet te respektohen kerkesat themelore te vendosura ne piken 2.1 dhe ne Pjeset korresponduese te ketyre Rregullave Teknike (te Eurokodet, Eurokodi8), ne perputhje me tipin e struktures te konsideruar. (2)P Per pajisjet izoluese kerkohet nje besueshmeri e rritur (e madhe). Kjo duhet te realizohet efektivisht duke aplikuar per efektet vepruese sizmike nje faktor (koeficient) zmadhimi γx ne çdo element. Shenim: per ndertesat, vlera e rekomanduar e γx eshte γx = 1,2.
10.3.2 Kriteret e perputhshmerise (1) P Me qellim qe te kenaqen kerkesat themelore, duhet qe te kontrollohen gjendjet kufitare te percaktuara ne piken 2-2.1 (1) te ketyre Rregullave Teknike. (2)P Per gjendjen kufitare te kufizimit te demtimeve, do te duhej qe zhvendosja midis kateve (―interstory twift‖) te kufizohet ne nen – strukture dhe mbi – strukture, ne perputhje me piken 4.4.3.2 (4)P Per gjendjen e fundit kufitare persa i perket rezistences dhe deformueshmerise, aftesia e fundit e pajisjeve izoliese nuk duhet te kapercehet, duke respektuar per kete faktoret (koeficientet) perkates te sigurise (shih piken 10.10 (6)P). (5)
Ne kete seksion eshte konsideruar vetem rasti i izolimit te plote.
(6) Megjithese mund te pranohet qe, ne disa raste, nen – struktura ka nje sjellje inelastike, ne kete Seksion eshte konsideruar qe ajo (nen – struktura) mbetet ne stadin elastik te reagimit. (7) Ne gjendjen e fundit kufitare, pajisjet izoluese mund te arrijne kapacitetin e tyre te fundit, nderkohe qe mbi – struktura dhe nen – struktura mbeten ne stadin elastik. Prandaj, nuk eshte e nevojshme qe te aplikohet metodika e Projektimit sipas Kapaciteteve dhe detajimi (konstruimi) duktil ne mbi – strukturen ose ne nen – strukturen.
176
(8)P Per gjendjen e fundit kufitare duhet qe tubacionet e gazit si dhe infrastruktura te tjera qe paraqesin rrezik, te cilat nderpresin nyjet lidhese qe ndajne mbi – strukturen nga trualli apo konstruksione perreth, duhet te projektohen ne menyre te tille qe zhvendosja relative midis mbi – struktures se izoluar dhe truallit ose konstruksioneve perreth te ndodhe ne menyre te sigurt (pa rrezik), duke marre parasysh faktorin γx te percaktuar ne piken 10.3(2P).
10.3.3 Masa te pergjithshme projektuese
10.5.1 Kerkesa te pergjithshme per paisjet (1)P Duhet qe te sigurohet nje hapesire e mjaftueshme midis mbi – struktures dhe nen – struktures, se bashku me masat e tjera sistemuese te domosdoshme, ne menyre qe te mundesohet kryerja e kontrolleve, mirembajtjes dhe zevendesimeve te pajisjeve gjate kohes se punes (jetgjatesise) te struktures. (2) Kur eshte e domosdoshme, do te duhej qe pajisjet te mbrohen nga efektet potencialisht te rrezikshme, siç jane zjarri, goditja kimike ose biologjike. (3) Do te duhej qe materialet e perdorura ne projektimin dhe ndertimin e pajisjeve te jene komform normave ekzistuese perkatese. 10.5.2
Kontrolli i levizjeve te padeshirueshme
(1) Do te duhej qe, per te minimizuar efektet perdredhese, qendra efektive e ngurtesise dhe qendra e shuarjes e sistemit izolues te jene sa me afer qe te jete e mundur me piken e projeksionit te qendres se mases te sistemit mbi siperfaqen ndarese te izolimit.
(2) Do te duhej qe, per te minimizuar sjelljen e ndryshme te pajisjeve izoluese, ndarjet shtypese, qe shfaqen ne to per shkak te veprimtarive te perhershme, te jene sa me uniforme qe te jete e mundur. (3)P Duhet qe pajisjet te fiksohen ne mbi – strukturen dhe nen – strukturen. (4)P Sistemi izolues duhet te projektohet ne menyre te tille qe goditjet dhe levizjet potenciale perdredhese te kontrollohen nepermjet matjeve te pershtatshme perkatese. (5) Konsiderohet se lidhur me goditjet, kerkesa (4)P kenaqet ne se efektet potenciale goditese shmangen nepermjet perdorimit te pajisjeve te pershtatshme perkatese (p.sh. shuarsa, absorbues goditjesh, etj.)
177 10.5.3 Kontrolli i levizjeve te diferencuara sizmike te truallit
(1) Do te duhej qe elementet strukturore te vendosur siper dhe poshte siperfaqes ndarese izoluese te jene mjaft te ngurte si ne drejtimin horizontal ashtu edhe ne ate vertikal, ne menyre te tille qe te minimizohen efektet e zhvendosjeve te diferencuara sizmike te truallit. Kjo kerkese nuk aplikohet ne urat ose ne strukturat me zhvillim vertikal (ne lartesi) ku pilotat dhe shtyllat (kembet) te cilat ndodhen poshte siperfaqes ndarese te izolimit, mund te jene te deformueshme. (2) Per ndertesat, pika (1) e mesiperme konsiderohet e plotesuar (e kenaqur) ne qofte se kenaqen te gjitha kushtet e meposhtme: a)siper dhe poshte sistemit izolues vendoset nje diafragme e ngurte, qe konsiston ne nje pllake betonarmeje ose ne nje rrjete me trare lidhes, te projektuar duke marre parasysh te gjitha format e mundshme, lokale ose globale, te humbjes se qendrueshmerise. Kjo diafragme e ngurte nuk eshte e domosdoshme ne se strukturat jane ne vetvehte struktura tip kuti; b)paisjet qe perbejne sistemin izolues fiksohen ne te dy anet (skajet) me diafragmat e ngurta te permendura (te perkufizuara) me siper, direkt ose, ne se kjo nuk eshte e mundur, nepermjet elementeshvertikale, zhvendosja horizontale relative e te cilave ne situaten projektuese sizmike do te duhej te jete me e vogel se 1/20 e zhvendosjes relative te sistemit izolues. 10.5.4
Kontrolli i zhvendosjes relative kundrejt truallit dhe konstruksioneve perreth
(1)P Duhet qe te sigurohet nje hapesire e mjaftueshme midis mbistruktures se izoluar dhe truallit ose konstruksioneve perreth, me qellim qe, ne situaten projektuese sizmike, te mundesohen (te lejohen) zhvendosjet e saj ne te gjitha drejtimet. 10.5.5 Projektimi konceptual i ndertesave te izoluara ne baze.
(1) Parimet e projektimi konceptual per ndertesat e izoluara ne baze do te duhej qe te bazoheshin ne percaktimet e dhena ne Seksionin 2 dhe ne paragrafin 4.2, se bashku me masat (kerkesat) shtese te dhena ne kete Seksion. 10.6
Veprimi sizmik
(1)P Duhet te supozohet qe te tre komponentet e veprimit sizmik veprojne ne menyre te njekohshme. (2) Çdo komponente e veprimit sizmik percaktohet sipas paragrafit 3.2, me ane te spektrit elastik per kushtet e aplikueshme lokale te truallit dhe per shpejtimin projektues te truallit, ag.
178
(3) Ne ndertesat e rendesise se I, kur ndertesa ndodhet ne nje largesi me te vogel se 15km nga thyerja me e afert potencialisht aktive me magnitude M≥ 6.5, do te duhej te merren parasysh spektra specifike trualli qe perfshijne efektet e burimeve te aferta (sizmike). Do te duhej qe spektart e tille te mos merren me te vegjel se spektrat standart te percaktuar ne piken (2) te mesiperme. (4)
Per ndertesat, kombinimet e veprimit sizmik jepen ne piken 4.4.3.5.
(5) Ne se kerkohet te kryhet analiza ne fushen kohore (―time history analysis‖), do te duhej qe te perdoret nje grup me te pakten tre rregjistrime te levizjeve te truallit si dhe do te duhej te plotesohen kerkesat e pikave 3.2.3.1 dhe 3.2.3.2. 10.7
Faktori i sjelljes
(1)P Me perjashtim te vleresimit te percaktuar ne piken 10.10(5), vlera e faktorit te sjelljes duhet te merret e barabarte me q=1. 10.8
Karakteristikat e sistemit izolues
(1)P Vlerat e karakteristikave fizike dhe mekanike te sistemit izolues qe perdoret ne analize (llogaritje) duhet te jene ato me te pa-favorshmet qe arrihen gjate kohes se jetegjatesise te struktures. Ato duhet te pasqyrojne, aty ku kane rendesi, ndikimin e: - ritmit te ngarkimit; - magnitudes se ngarkeses te njekohshme horizontale ne drejtimin terthor (transversal): - temperatures; - ndryshimit te karakteristikave gjate kohes se parashikuar (te projektuar) te sherbimit (shfrytezimit). (2) Do te duhej qe shpejtimet dhe forcat e inercise te vleresohen duke marre parasysh vleren maksimale te ngurtesise dhe vleren minimale te koeficienteve te shuarjes dhe te ferkimit. (3) Do te duhej qe zhvendosjet te vleresohen duke marre parasysh vleren minimale te ngurtesise dhe te koeficienteve te shuarjes dhe te ferkimit. (4) Per ndertesat e klasave te rendesise III dhe IV, mund te perdoren vlerat mesatare te karakteristikave fizike dhe mekanike, me kusht qe vlerat ekstremale (maksimale ose minimale) te mos ndryshojne me me shume se 15% kundrejt vlerave mesatare.
179
10.9 10.9.1
Analiza strukturore Te pergjithshme
(1)P Reagimi dinamik i sistemit strukturor duhet te analizohet ne funksion te shpejtimeve, forcave dhe zhvendosjeve. (2)P Per ndertesat, duhet te merren parasysh efektet perdredhese qe perfshijne efektet e jashteqendersise aksidentale (te rastit), te percaktuara sipas pikes 4.2.2. (3) Do te duhej qe modelimi i sistemit izolues te pasqyroje me nje saktesi te mjaftueshme shperndarjen hapsinore te elementeve izolues (izolatoreve), ne menyre te tille qe te merren parasysh ne menyre te pershtatshme zhvendosja translative ne te dy drejtimet horizontale, efektet korresponduese permbysese dhe rrotullimi perreth aksit vertikal. 10.9.2
Analiza lineare ekuivalente
(1) Duke patur parasysh piken (5) te meposhtme, sistemi izolues mund te modelohet si me sjellje lineare visko – elastike ekuivalente, nese ai perbehet nga paisje te tilla siç jane mbeshtetjet elastomere te laminuara, ose si me sjellje bilineare te tipit histerezis, ne se sistemi perbehet nga pajisje te tipit elasto – plastik. (2) Ne se perdoret nje model linear ekuivalent, do te duhej te perdoret ngurtesia efektive e çdo elementi (njesie)izolues (d.m.th. vlera sekante e ngurtesise qe i pergjigjet zhvendosjes totale projektuese ddb ), me respektimin e pikes 10.8 (1). Ngurtesia efektive Keff e sistemit izolues eshte shuma e ngurtesive efektive te elementeve izolues. (3) Ne se perdoret nje model linear ekuivalent, do te duhej qe shuarja (disipimi) e energjise e sistemit izolues te shprehet me ane te shuarjes viskoze ekuivalente, e cilesuar si ―shuarja efektive‖ (ξeff). Shuarja (disipimi) e energjise ne mbeshtetjet do te duhej qe te shprehej nepermjet energjise se matur te shuar (te disipinuar) ne cikle me frekuence te percaktuar nga rendi i frekuencave vetjake (natyrale) te formave te lekundjeve te konsideruara. Per format e larta jashte ketij rendi, raporti i shuarjes modale i te gjithe struktures do te duhej te jete sa ai i mbi – struktures te inkastruar ne baze. (4) Ne rastet kur ngurtesia efektive e shuarjes efektive te disa elementeve (njesive) izolues (izolatoreve) varet nga zhvendosja projektuese ddc, do te duhej te perdoret nje procedure iterative (perafrimesh te njepasnjeshme), deri sa diferenca midis vlerave te supozuara dhe te llogaritura te ddc te mos kaloje 5% e vleres se supozuar. (5) Sjellja e sistemit izolues mund te konsiderohet si lineare ekuivalente ne qofte se plotesohen te gjitha kushtet vijuese:
180
a)Ngurtesia efektive e sistemit izolues, e percaktuar si ne piken (2) te mesiperme, eshte te pakten 50% e ngurtesise efektive qe i pergjigjet zhvendosjes prej 0,2ddc; b)Raporti i shuarjes efektive te sistemit izolues, i percaktuar si ne piken (3) te mesiperme, nuk kalon 30%; c)Karakteristikat force-zhvendosje te sistemit izolues nuk ndryshojne me me shume se 10% per shkak te ritmit te ngarkimit ose per shkak te ngarkesave vertikale; d)Rritja e forces rigjeneruese ne sistemin izolues per zhvendosje midis 0,5ddc dhe ddc eshte te pakten 2,5% te ngarkeses totale te peshes mbi sistemin izolues. (6) Ne se sjellja e sistemit izolues konsiderohet si lineare ekuivalente dhe veprimi sizmik percaktohet nepermjet spektrit elastik sipas pikes 10.6(2), atehere do te duhej qe te behet nje korrigjim i shuarjes, sipas pikes 3.2.2.2(5). 10.9.3
Analiza e thjeshtuar lineare
(1) Metoda e analizes se thjeshtuar lineare konsideron dy zhvendosje translative horizontale dhe mbivendosjen (shtimin) e efekteve statike perdredhese. Metoda supozon qe mbistruktura eshte nje trup (solid) i ngurte qe kryen levizje translative mbi sistemin izolues, duke patur parasysh nderkaq kushtet e meposhtem (2) dhe (3). Keshtu, perioda efektive e levizjes translative
eshte: Teff 2
M K eff
(10.1)
ku: M K eff
eshte masa e mbi-struktures; eshte ngurtesia efektive horizontale e sistemit izolues, ashtu sikurse percaktohet ne piken 10.9.2(2).
(2) Levizja perdredhese perreth aksit vertikal mund te mos merret parasysh ne vleresimin e ngurtesise efektive horizontale dhe ne analizen e thjeshtuar lineare, ne qofte se, per secilin nga te dy drejtimet kryesore horizontale, jashteqendersia totale (duke perfshire jashteqendersine aksidentale – te rastit) midis qendres se ngurtesise te sistemit izolues dhe pikes se projeksionit vertikal te qendres se mases te mbistruktures nuk kalon 7,5% te gjatesise te mbi-struktures, matur sipas drejtimit terthor me drejtimin horizontal te konsideruar.
181
(3) Metoda e thjeshtuar mund te aplikohet per sistemet izolues me sjellje shuarese lineare ekuivalente, ne qofte se ata kenaqin gjithashtu te gjitha kerkesat vijuese: a) largesia nga vendi i ndertimit deri tek thyerja me e afert potencialisht aktive me magnitude M s 6,5 eshte me e madhe se 15 km; b) nenstruktura eshte me ngurtesi te mjaftueshme per te minimizuar efektet e zhvendosjeve te diferencuara te truallit; c) nen-struktura eshte mjaft rigjide , e tille qe te mundesoje minimizimin e efekteve te zhvendosjeve te diferencuara te truallit; d) te gjitha pajisjet jane te vendosura mb i elementet e nen-struktures qe mbajne ngarkesat vertikale; e) perioda efektive Teff kenaq kushtin vijues: 3Tf Teff 3s
(10.2) ku: eshte perioda themelore e mbi-struktures me baze fikse, inkastrim Tf (vleresuar me ane te shprehjeve te thjeshtuara). (4) Perveç pikes (3) te mesiperme, per ndertesat do te duhej te plotesohen kushtet vijuese: a) Sistemi i rezistences ndaj ngarkesave anesore i mbi-struktures eshte i konceptuar ne menyre te rregullt dhe simetrike, sipas te dy akseve kryesore te struktures ne plan; b) Rrotullimi qe tenton permbysje (tundje struktures eshte i paperfillshem;
―rocking rotation‖)te bazes se nen-
c) Raporti midis ngurtesise vertikale dhe horizontale te sistemit izolues kenaq kushtin vijues: Kv (10.3) 150 Kff d) Perioda themelore (e pare) e drejtimit vertikal Tv , eshte jo me e vogel se 0,1 s, ku: Tv 2
M Kv
(10.4)
182
(5) Do te duhej qe zhvendosja e qendres se ngurtesise per shkak te veprimit sizmik te llogaritet, per secilin nga drejtimet horizontale, nepermjet shprehjes vijuese: d dc
MS e Teff , eff K eff, min
(10.5) ku S e (Teff eff ) eshte shpejtimi spektral i percaktuar sipas pikes 3.2.2.2, duke marre parasysh vleren e pershtatshme te shuarjes efektive eff ne perputhje me piken 10.9.2 (3). (6) Forcat horizontale te aplikuara ne çdo nivel te mbitruktures do te duhej te llogariten, per secilin nga drejtimet horizontale, nepermjet shprehjes vijuese:
f j m j S e Teff , eff (10.6) ku m j eshte masa ne nivelin j . (7) Sistemi i forcave i konsideruar ne piken (6) te mesiperme shkakton efekte perdredhese si rrjedhoje e jashteqendersive te kombinuara natyrale dhe aksidentale (te rastit). (8) Ne qofte se kenaqet kushti i pikes (2) te mesiperme lidhur me mosperfilljen e levizjes perdredhese perreth aksit vertikal, atehere efektet perdredhese ne izolatoret e veçante mund te llogariten duke amplifikuar, per secilin nga drejtimet, efektet vepruese te percaktuara nga pikat (5) dhe (6) te mesiperme, me ate te nje faktori i te dhene (per veprimin ne drejtimin x) me ane te shprehjes: etot,y xi 1 2 yi ry (10.7) ku: y ( xi , y i )
etot,y
eshte drejtimi horizontal terthor me drejtimin x te konsideruar; jane koordinatat e elementit (njesise) izolues (izolatorit), referuar qendres efektive te ngurtesise; eshte jashteqendersia totale ne drejtimin y ;
ry
eshte rrezja perdredhese e sistemit izolues, e llogaritur nga shprehja vijuese:
ry2 xi2 K yi yi2 K xi / K xi
(10.8)
183
ku: K xi dhe K yi
jane ngurtesia efektive e elementit te dhene i ne drejtimet x dhe y , perkatesisht.
(9) Efektet perdredhese ne mbi-strukturen do te duhej qe te vleresohen ne perputhje me piken 4.4.3.2.4.
10.9.4 Analiza e thjeshtuar lineare modale (1) Ne qofte se sjellja e pajisjeve mund te konsiderohet si lineare ekuivalente por, nderkaq nuk kenaqen te gjitha kushtet e pikave 10.9.3(2), (3) dhe – ne se eshte e aplikueshme – (4), atehere mund te kryhet nje analize modale sipas pikes 4.3.3.3. (2) Ne qofte se kenaqen kushtet e pikave 10.9.3(3)dhe–ne se eshte e aplikueshme– (4),atehere mund te perdoret nje analize e thjeshtuar duke konsideruar zhvendosjet horizontale dhe levizjen perdredhese perreth aneksit vertikal, si dhe duke supozuar qe nen-strukturat dhe mbi-strukturat sillen ne menyre te ngurte. Ne ate rast, do te duhej qe te merret parasysh, jashteqendersia totale (duke perfshire jashteqendersine aksidentale, te rastit, sipas pikes 4.3.2(1)P), e mases te mbistruktures. Do te duhej te llogariten zhvendosjet ne çdo pike te struktures, duke bere kombinim te zhvendosjeve translative me ato rrotulluese. Kjo menyre aplikohet veçanerisht per vleresimin e ngurtesise efektive te çdo elementi (njesie) izolues (izolatori). Do te duhej te merren parasysh forcat dhe momentet e inercise, per te verifikuar elementet (njesite) izolues (izolatoret) si dhe nen-strukturat dhe mbi-strukturat. 10.9.5 Analiza ne fushen kohore (“Time-history analysis”) (1)P Ne qofte se nje sistem izolues nuk mund te paraqitet me ane te nje modeli linear ekuivalent (d.m.th., ne qofte se nuk kenaqen kushtet e vendosura ne piken 10.9.2(5)), atehere reagimi duhet te vleresohet me ane te analizes ne fushen kohore (―time-history analysis‖), duke perdorur per pajisjet nje ligj konstitutiv i cili mund te riprodhoje ne menyre adekuate sjelljen e sistemit ne rendin e deformimeve dhe te shpejtesive te parashikuara ne situaten projektuese sizmike.
184
10.9.6 Elementet jo-strukturore (1)P Per ndertesat, elementet jo-strukturore duhet te analizohen sipas pikes 4.3.5, duke marre ne konsiderate, ne menyren e duhur, efektet dinamike te izolimit (shih pikat 4.3.5.1 (2) dhe (3)). 10.10. Kontrollet (Verifikimet) e Gjendjes se Fundit Kufitare (ULS) (1)P Nen-struktura duhet te kontrollohet (verifikohet) duke patur parasysh forcat e inercise te aplikuara drejtperdrejt ne te si dhe forcat dhe momentet e transmetuara ne te nepermjet sistemit izolues. (2)P Gjendja e Fundit Kufitare e nen-struktures dhe mbi-struktures duhet te kontrollohet duke perdorur vlerat e faktorit te percaktuara ne Seksionet perkatese te keture Rregullave Teknike (ne Eurokodet, te Eurokodit 8). (3)P Per ndertesat, kontrollet (verifikimet) e sigurise, te cilat kane te bejne me ekuilibrin dhe rezistencen ne nen-strukture dhe ne mbi-strukture, duhet te kryhen sipas paragrafit 4.4. Nuk eshte e nevojshme qe te kenaqen kushtet e Projektimit sipas Kapaciteteve dhe ato te duktilitetit global ose lokal. (4) Per ndertesat, elementet strukturore te nen-struktures dhe te mbi-struktures mund te projektohen si jo-shuares (jo-disipative – ―non-disipative‖).Per ndertesat betonarme mund te pranohet Klasa L e Duktilitetit dhe mund te aplikohet paragrafi 5.3. (5) Per ndertesat, kushti e rezistences i elementeve strukturore te mbi-struktures mun d te kenaqet duke konsideruar efektet e veprimit sizmik te pjestuar nga nje faktor sjellje i barabarte me 1,5. (6) Duke marre ne konsiderate shkaterrimin per shkak te humbjes se mundshme te qendrueshmerise te pajisjeve dhe duke perdorur vlerat e pranuara te faktoreve M , rezistenca e sistemit izolues duhet te vleresohet duke marre parasysh faktorin x te percaktuar sipas pikes 10.3(2)P. (7) Ne perputhje me tipim e pajisjes te konsideruar, do te duhej qe per Gjendjen e Fundit Kufitare, rezistenca e elementeve (njesive) izolues (izolatoreve) te vleresohet sipas nje prej pikave te meposhtme: a) sipas forcave, qe marrin parasysh forcat maksimale te mundshme vertikale dhe horizontale ne situaten projektuese sizmike, duke perfshire efektet permbysese; b) sipas zhvendosjes totale horizontale midis faqes se poshtme dhe te siperme te elementit (njesise). Do te duhej qe zhvendosja totale horizontale te perfshihet ne deformimin (shtremberimin) per shkak te veprimit projektues dhe efekteve te uljes,
185
tkurrjes (―shrinkage, creep‖), temperatures dhe pas-nderjes (nese mbi-struktura eshte e paranderur).
186
ANEKSI A (Informativ) SPEKTRI ELASTIK I REAGIMIT TE ZHVENDOSJEVE
A.1 Per strukturat me periode te gjate lekundjeje, veprimi sizmik mund te perfaqesohet ne formen e nje spektri reagimi te zhvendosjeve, SDe (T), siç tregohet ne fig.A.1.
Fig. A.1.Spektri elastik i reagimit te zhvendosjeve. A.2 Deri ne perioden TE te kontrollit, ordinatat spektrale merren nga shprehjet (3.2)(3.4) duke konvertuar madhesine Se(T) ne SDe(T) nepermjet shprehjes (3.6). Per perioda lekundjesh pertej vleres TE ordinata e spektrit elastik te reagimit te zhvendosjeve merren nga shprehjet (A.1) dhe (A.2).
T TE TE ≤ T ≤ TF :SDe (T) = 0,025ag ∙S ∙TC∙TD∙ 2,5 1 2,5 TF TE
(A.1)
T≥TF:SDe(T)= dg
(A.2)
ku: S,TC,TD jane dhene ne tabelen (3.2), jepet nga shprehja (3.5) dhe dg jepet nga shprehja (3.11). Periodat e kontrollit TE dhe TF paraqiten ne Tabelen A.1.
187
Tabela A.1:Periodat plotesuese te kontrollit per spektrin e zhvendosjeve teTipit 1.
Tipi i trualit
TE (S)
TF (S)
A
4,5
10,0
B
5,0
10,0
C
6,0
10,0
D
6,0
10,0
E
6,0
10,0
188
ANEKSI B (Informativ) PERCAKTIMI I ZHVENDOSJES TARGET PER ANALIZEN STATIKE JOLINEARE (ANALIZEN “PUSHOVER” – TE MBINGARKIMIT GRADUAL) B.1: Te pergjitheshme Zhvendosja e percaktuar si objektiv (zhvendosja ―target‖) percaktohet nga spektri elastik i reagimit (shih piken 3.2.2.2). Kurba e kapacitetit, e cila perfaqeson lidhjen midis forces prerese te bazes dhe zhvendosjes te kontrollit te nyjes, percaktohet sipas pikes 4.3.3.4.2.3. Supozohet marredhenia vijuese midis forcave te normalizuara anesore Fi dhe zhvendosjeve te normalizuar Фi :
Fi = mi Фi
(B.1)
ku: mi eshte masa ne katin e i –te. Zhvendosjet normalizohen ne menyre te tille qe Фn = 1, ku n eshte nyja e kontrollit (zakonisht, n tregon katin e mbuleses - çatise). Rrjedhimisht Fn mn . B.2
Transformimi ne nje sistem ekuivalent me nje shkalle lirie (Nj.SH.L.).
Masa m* e nje sistemi ekuivalent me Nj.SH.L. percaktohet si: m* mi Фi = Fi
(B.2)
dhe faktori i transformimit eshte:
m
F
I
(B.3) Fi 2 mi Forca F* dhe zhvendosja d* e sistemit ekuivalent me Nj. SH.L. llogariten si:
m i
2
i
F
Fb
(B.4)
d*
dn
(B.5)
ku: Fb dhe dn jane, perkatesisht, forca prerese e bazes dhe zhvendosja e nyjes se kontrollit, e sistemit dhe Shume Shkalle Lirie (SH.SH.L).
189
B.3 Percaktimi i marredhenies se idealizuar elastike – plotesisht plastike te force – zhvendosje. Forca e rrjedhshmerise Fy*, e cila perfaqeson gjithashtu ngurtesine e fundit (kufi) te sistemit te idealizuar, eshte e barabarte me forcen prerese te bazes ne çastin e formimit te mekanizmit plastik. Ngurtesia fillestare e sistemit te idealizuar percaktohet ne menyre te tille qe siperfaqet qe ndodhen poshte kurbave reale dhe te idealizuar te – forca – zhvendosjeve jane te barabarta (shih fig. B.1). Bazuar ne kete supozim, zhvendosja e pragut te rrjedhshmerise te sistemit te idealizuar me NJ.SH.L. dy* jepet nga: Em * dy*= 2 dm * (B.6) Fy * ku: Em* eshte energjia reale e deformimit deri ne çastin e formimit te mekanizmit plastik.
Legjenda: A – mekanizmi plastik Fig. B.1: Percaktimi i marredhenies te idealizuar elastike – plotesisht plastike te forca – zhvendosjeve B.4
Percaktimi i periodes te sistemit te idealizuar ekuivalent me Nj. SH.L.
Perioda T* e sistemit te idealizuar ekuivalent me Nj.SH.L. percaktohet nga:
T * 2
m* dy * Fy *
(B.7)
190
B.5 Percaktimi i zhvendosjes te caktuar si objektiv (zhvendosjes “target”) per sistemin ekuivalent me Nj.SH.L. Zhvendosja ―target‖ e structures me periode T* dhe sjellje te pakufizuar elastike jepet nga: 2
T * d et * S e T * 2 ku: Set* eshte spektri elastik i reagimit i shpejtimeve per perioden T*.
(B.8)
Per percaktimin e zhvendosjes ―target‖ dt* per strukturat ne rendin e periodave te shkurtra dhe per strukturat ne rendet e periodave te mesme dhe te gjata do te duhej qe te perdoren shprehje te ndryshme, siç tregohen me poshte. Perioda ndarese (kufi) midis rendit te periodave te shkurtra dhe te mesme eshte Tc (shih figuren 3.1 dhe Tabelat 3.2 dhe 3.3). a) T* < Tc (rendi i periodave te shkurtra). Ne qofte se Fy*/m* ≥ Se (T*), reagimi eshte elastik dhe prandaj dt*≥det*
(B.9)
dt* nuk duhet te kaloje madhesine 3 det* Ne qofte se Fy*/ m* < Se (T*), reagimi eshte jo – linear dhe
dt
d et * Tc 1 q u 1 d et * qu T *
(B.10)
ku: qu eshte raporti midis shpejtimit ne strukturen me sjellje te pakufizuar elastike Se (T*) dhe ne strukturen me rezistence te kufizuar Fy*/m*: qu
S e T *m * Fy *
(B.11)
b) T ≥ Tc (rendi i periodave te mesme dhe te gjata) dt*= det*
(B.12)
Marredhenia midis madhesive te ndryshme mund te vizualizohet ne fig. B.2.a) dhe b). Figurat jane realizuar ne formatin shpejtim – zhvendosje. Perioda T* paraqitet me ane te vijes radiale nga origjina e sistemit koordinativ deri tek pika ne spektrin elastik te reagimit te percaktuar nga koordinatat d*=Se (T*)(T*/2π)2 dhe Se(T*). Metodika iterative (opsionale)
191
Nese zhvendosja ―target‖ dt* e percaktuar ne hapin e katert ndryshon shume nga zhvendosja dm (fig.B.1) e perdorur per percaktimin e marredhenies se idealizuar elastike – plotesisht plastike te forca – zhvendosjeve ne hapin e dyte, mund te aplikohet nje metodike iterative ne te cilen hapat 2 deri 4 perseriten duke perdorur ne hapin e dyte madhesine dt* (dhe forcen korresponduese Fy*) ne vend te madhesise (zhvendosjes) dm*.
a) Rendi i periodave te shkurtera.
b) Rendi i periodave te mesme dhe te gjata.
192
B.6
Percaktimi i zhvendosjes “target” per sistemin me SH.SH.L
Zhvendosja ―target‖ e sistemit me SH.SH.L. jepet nga: dt= d t * Zhvendosja ―target‖ i korrespondon nyjes se kontrollit.
(B.13)
193
ANEKSI MBI THEMELET DHE ANEKSET INFORMATIVE SHOQERUESE -Kjo pjese te rakordohet me Aspekte te tjera mbi karakteristikat e trojeve etj, qe do te adaptohen nga Pjesa 5 e Eurokodit 8, nga specialistet perkates te Institutit te Sizmiologjise(Adoptuar sipas Seksionit 5 te Eurokodit 8-EN 1998-5) 5. SISTEMI I THEMELEVE 5.1. Kerkesa te pergjithshme (1)P Perveç rregullave te pergjithshme mbi projektimin Gjeoteknik(te Eurokodet, sipas Eurokodit 7 – EN 1997-1:200X) themeli i nje strukture ne nje zone sizmike duhet te kenaqe edhe kerkesat vijuese: a) Forcat perkatese nga pjesa e mbistruktures (mbi themel) transferohen ne truall pa shkaktuar deformime mbetese te konsiderueshme, ne baze te kritereve te dhena ne piken vijuese 5.3.2. b) Deformimet ne truall te shkaktuara nga termeti, nuk krijojne probleme per respektimin e kerkesave te funksioneve (sherbimeve) thelbesore te struktures. (2)P Duhet te merren parasysh sipas kritereve te nevojshme varesia e karakteristikave dinamike te trojeve (pika 4.2.3. te EN 1998-5), si dhe efektet qe kane te bejne me natyren ciklike te ngarkesave sizmike. Duhet te merren parasysh karakteristikat e truallit te permiresuar, apo edhe te zevendesuar ne vendin e ndertimit (―in situ‖), ne rastet kur permiresimi ,apo zevendesimi i truallit origjinal behet i domosdoshem per shkak te tendences per dukurine e lengezimit ose ngjeshjes(densifikimit). (3)P Kur eshte e pershtatshme (ose e nevojshme), mund te perdoren faktore te materialit te truallit dhe te rezistenceste ndryshem nga parametrat qe perdoren ne karakteristikat e truallit (pika 3.1(2) e EN 1998-5), me kusht qe ato t‘i korespondojne te njejtit nivel sigurie. SHENIM: Si shembuj jane faktoret e rezistences qe aplikohen ne rezultatet e provave ngarkimit te pilotave.
5.2. Rregulla per projektimin konceptual (1)P Ne pergjithesi, per te njejten strukture duhet te perdoret vetem nje tip themeli. Ky rregull mund te aplikohet ne rastet kur struktura perbehet nga njesi te pavarura nga ana dinamike. Ne veçanti, duhet te shmanget perdorimi i pilotave se bashku me themelet e ceket, me perjashtim te rasteve kur kjo zgjidhje provohet si e pershtatshme
194
nepermjet nje studimi te veçante perkates specifik. Ky kufizim nuk eshte i aplikueshem per urat dhe tubacionet. (2)P
Ne zgjedhjen e tipit te themeleve duhet te konsiderohen aspektet e meposhtme:
a) Ngurtesia (shtangesia) e themelit duhet te jete e mjaftueshme (adekuate) per transmetimin ne truall, -ne menyre sa me uniforme qe te jete e mundur-, te forcave vepruese te lokalizuara qe merren nga mbistruktura. b) Ne zgjedhjen e ngurtesise se themelit ne planin e vet horizontal duhet te merren parasysh efektet e zhvendosjeve relative horizontale midis elementeve vertikale. c) Ne qofte se supozohet zvogelimi i amplitudes te veprimit sizmik me rritjen e thellesise, kjo eshte e nevojshme qe te argumentohet nepermjet nje studimi perkates; por, ne asnje rast zvogelimi nuk duhet t‘i korespondoje nje raporti amplitudash maksimal me te vogel se nje numer (fraksion) p i produktit S ne siperfaqe te truallit. SHENIM: Vlera qe duhet caktuar per numrin (fraksionin) p te siperpermendur mund te gjendet ne Aneksin Kombetar perkates. Vlera e rekomanduar eshte p=0,65.
5.3. Efektet projektuese te veprimeve (1)P Strukturat disipative . Efektet e veprimeve per themelet e strukturave disipative duhet te bazohen ne konsideratat e Projektimit sipas Kapaciteteve, duke marre parasysh shfaqjen (zhvillimin) e mbirezistences se mundshme. Vleresimi i i efekteve te tilla duhet te jene ne perputhje me percaktimet e pjeseve perkatese te rregullave Teknike RRTP-NRT-2004 (te Eurokodet , sipas Eurokodit 8). Ne veçanti, per ndertesat duhet te aplikohen kerkesat e pikave 4.4.2.6 (2) te ketyre Rregullave Teknike (Eurokodi 8,EN 1998-1:200X). (2)P Strukturat jo-disipative. Efektet e veprimeve per themelet e strukturave jodisipative duhet te merren nga analiza e situates sizmike projektuese, pa marre parasysh konsideratat e Projektimit sipas Kapaciteteve, shih gjithashtu piken 4.4.2.6. (3) te ketyre Rregullave Teknike (Eurokodi 8,EN 1998-1:200X). 5.3.2. Transmetimi i efekteve te veprimeve ne truall (1)P Per te kenaqur kerkesat e pikes 5.1.1(a) te mesiperme, duhet te zbatohen kriteret vijuese per transmetimin (transferimin) e forces horizontale dhe forces normale/momentit perkules ne truall. Ne piken e meposhtme 5.4.2. jepen kritere plotesuese per pilotat dhe shtyllat. (2)P Forca horizontale. Forca prerese horizontale projektuese VEd duhet te transmetohet nepermjet mekanizmave vijuese:
195
a) Forces prerese projektuese FRd midis bazes horizontale te nje themeli te veçuar – plint (―footing‖) ose te nje pllake–themeli dhe truallit, ashtu siç pershkruhet ne piken e meposhtme 5.4.1.1; b) Rezistences projektuese ne prerje midis faqeve vertikale te themelit dhe truallit; c) Presioneve rezistuese projektuese te tokes ne faqen e themelit, duke pasur parasysh kufizimet dhe kushtet e pikave 5.4.1.1, 5.4.1.3 dhe 5.4.2. (3)P Duhet te lejohet nje kombinim i rezistences ne prerje me vleren qe shkon deri 30% te rezistences qe shfaqet nga presionet e plota pasive te tokes. (4)P Forca normale dhe momenti perkules. Forca normale projektuese N Ed dhe momenti perkules projektues te llogaritur me menyren e duhur duhet te transmetohen ne truall nepermjet mekanizmave vijuese (lejohet te behet kombinimi i tyre): a) Forcave vertikale rezistuese projektuese qe veprojne ne bazen e themelit. b) Momentet perkulese projektuese mund te merren si shtesa nepermjet rezistences projektuese ne prerje horizontale midis faqeve te elementeve ne themelet e thella (tip kuti (―box‖),pilotave, kesoneve) dhe truallit, duke pasur parasysh kufizimet dhe kushtet e pershkruara ne pikat 5.4.1.3 dhe 5.4.2. c) Rezistences projektuese ne prerje vertikale midis faqeve te elementeve te themeleve te zakonshem (―embedded‖) dhe te thelle (tip kuti (―box‖), pilotat, shtyllat dhe kesonet). 5.4. Kontrolli dhe kriteret e permasimit 5.4.1. Themelet e ceket ose me thellesi inkastrimi ne toke(―emebedded‖) (1)P Per themelet e ceket ose me thellesi inkastrimi ne toke (―emebedded‖) te cilet mbeshteten drejtperdrejt mbi truallin poshte tyre, duhet te aplikohen kontrollet dhe kriteret vijuese te permasimit.
196
5.4.1.1 Themelet e veçuar-plintat zakonshem (“footings”) Projektimi sipas gjendjes se fundit kufitare. (1) Bazuar ne kriteret e gjendjes se fundit kufitare, themelet e veçuar-plintat ―footings‖duhet te kontrollohen kundrejt shkaterrimit nga rreshqitja dhe kundrejt humbjes se aftesise mbajtese. (2)P Shkaterrimi nga rreshqitja. Ne rastin e themeleve qe bazen e tyre e kane mbi nivelin e ujerave nentokesore, ky tip shkaterrimi duhet te perballohet nepermjet ferkimit dhe, ne kushte specifike (shih piken (5) me poshte), nepermjet presionit anesor te tokes: (3) Ne mungese te studimeve me specifike, per themelet mbi nivelin e ujrave nentokesore rezistenca projektuese nga ferkimi mund te merret si vijon: tan (5.1) FRd N Ed
M
ku: N Ed
M
- forca normale projektuese ne bazen horizontale; - kendi i rezistences ne prerje ne bazen e themelit, i cili mund te vleresohet sipas Rregullave (Kushteve) Teknike perkatese ne fuqi (sipas Eurokodit 7, bazuar ne piken 6.5.3 te EN 1997-1:200X); - faktori pjesor per karakteristikat e materialit, qe merret me te njejten vlere si ajo qe aplikohet per tan Φ ' (shih, me poshte, piken 3.1(3)).
(4)P Ne rastin e themeleve qe ndodhen nen nivelin e ujerave nentokesore, rezistenca projektuese ne prerje e tyre duhet te llogaritet mbi bazen e rezistences pa drenim te ujit (―undrained strength‖) (sipas Eurokodit 7, bazuar ne piken 6.5.3 te EN 1997-1:200X). (5)
Rezistenca projektuese anesore E pd qed rezulton nga presioni i tokes ne faqen
e themelit mund te merret parasysh ashtu siç tregohet ne piken 5.3.2 te mesiperme, me kusht qe te merren masat e nevojshme perkatese ne vendin e ndertimit, te tilla siç jane kompaktesimi i mbushjes mbeshtetese ndaj faqeve te themelit, vendosja e nje muri vertikal themeli ne brendesi te truallit, ose krijimi (me torkretim) i nje themeli betoni drejtperdrejt ne nje faqe te paster vertikale toke (trualli). (6)P Per te kontrolluar sigurine ndaj shkaterrimit nga rreshqitja ne nje baze horizontale, duhet te kenaqet mosbarazimi ie meposhtem: VEd FRd Epd
(5.2)
197
(7) Ne rastin e themeleve mbi nivelin e ujerave nentokesore dhe me kusht qe te kenaqen te dy kushtet vijuese: -karakteristikat e tokes (truallit) mbeten te pandryshuara gjate termetit; -rreshqitja nuk prek infrastrukturen (tubacione,etj.), mund te tolerohet nje madhesi e kufizuar rreshqitjeje. Madhesia e rreshqitjes do te duhej qe te argumentohet duke pasur parasysh sjelljen e pergjithshme te struktures. (8)P Humbja e aftesise mbajtese. Per te kenaqur kerkesat e pikes e pikes 5.1 (1), duhet qe aftesia mbajtese e themelit te kontrollohet duke iu referuar kombinimit te efekteve N Ed ,VEd dheM Ed te veprimit projektues. SHENIM: Per te kontrolluar aftesine mbajtese te themelit, mund te perdoren shprehjet dhe kriteret e pergjithshme te dhena ne Aneksin Informativ shoqerues perkates (F), i cili lejon te merren parasysh pjerresime (inklinimi) i ngarkesave dhe jashteqendersia e tyre per shkak te forcave inerciale ne vete truallin mbeshtetes (mbajtes).
(9) Te tregohet kujdes per faktin qe disa argjila te ndjeshme (―sensitive clays‖) mund t‘i nenshtrohen nje degradimi te rezistences ne prerje dhe qe materialet e shkrifta (pa kohezion ) kane tendence per te shfaqur presionin dinamik te poreve, te krijuar ne kushtet e ngarkimeve ciklike si edhe dukurine e shuarjes (disipimit), pas nje termeti, te presionit te poreve, ne drejtimin nga poshte siper nisur nga shtresat e poshtme te tokes. (10) Vleresimi i aftesise mbajtese te tokes (truallit) nen veprimin e ngarkesave sizmike kerkon marrjen parasysh te mekanizmave te degradimit te mundshem te rezistences dhe ngurtesise, te cilet mund te fillojne te veprojne edhe per nivele rfelativisht te uleta deformimesh. Ne qofte se keto dukuri merren parasysh, mund te perdoren vlera te reduktuara per faktoret pjesore te karakteristikave te materialeve. Perndryshe, do te duhej qe te perdoren vlerat e referuara ne piken 3.1 (3). (11) Do te duhej qe ne analizen e gjendjes se nderur efektive te merret parasysh rritja e presionit te ujit ne pore ne kushtet e ngarkimit ciklit ose ne formen e rezistences pa drenim te ujit (―undrained strength‖)ose si presion poresh. Per struktura te rendesishme, do te duhej (rekomandohet) qe ne percaktimin e deformimit te mundshem te perhershem gjate termeteve, te merret parasysh sjellja jo-lineare e trojeve. 5.4.1.2. Lidhjet horizontale te themeleve (1)P Ne perputhje me paragrafin e mesiperm 5.2, duhet te vleresohen efektet shtese te veprimeve, te cilat shkaktohen nga zhvendosjet horizontale relative ne themel, si dhe te merren masat e nevojshme projektuese perkatese.
198
(2) Per ndertesat, kerkesa e mesiperme konsiderohet e plotesuar ,ne se themelet projektohen te vendosura ne te njejtin plan horizontal dhe ne se ne nivelin e themeleve ose te jastekeve te pilotave behet vendosja e trareve lidhes ose te nje pllake te pershtatshme themeli. Keto masa nuk jane te domosdoshme: a) per truall te tipit A, dhe b) per rastet e sizmicitetit te ulet per tipin B te truallit. (3) Traret e katit me te ulet te nje ndertese mund te konsiderohen si trare lidhes, me kusht qe ata te jene te vendosur ne largesine jo me te madhe se 1,0 m nga faqja e poshtme e themeleve ose e jastekeve te pilotave. Nje pllake themeli mund te zevendesoje traret lidhes, me kusht qe ajo te kenaqe te njejten kerkese. (4) Rezistenca e domosdoshme ne terheqje e ketyre elementeve lidhes mund te vleresohet nepermjet metodave te thjeshtuara. (5) Ne se nuk disponohen rregulla ose metoda me te sakta, lidhjet e themeleve duhet te konsiderohen te pershtatshme (adekuate) kur te kenaqen te gjitha rregullat e dhena ne pikat (6) dhe (7) te meposhteme. (6)
Traret - lidhes
Jane te domosdoshme te respektohen masat vijuese: a) Projektimi per nje force aksiale, ne shtypje ose terheqje, te barabarte me: ± 0,3 S N Ed per tipin B te truallit ± 0,4 S N Ed per tipin C te truallit ± 0,6 S N Ed per tipin D te truallit, ku N Ed eshte vlera mesatare e forcave aksiale projektuese (per situaten projektuese sizmike) te elementeve vertikale lidhes. b) Ankorimi i plote i armatures gjatesore te hekurit (çelikut) ne brendesi (trupin) e themelit ose ne traret e tjere lidhes qe bashkohen ne themel. (7)
Pllaka e themelit
Jane te domosdoshme te respektohen masat vijuese: a) Projektimi i zonave lidhese per forca aksiale te barabarta sa ato per traret – lidhes, sipas pikes (6)a te mesiperme; b) Ankorimi i plote i armatures gjatesore te hekurit (çelikut) te zonave lidhese ne brendesi (trupin) e themeleve ose ne brendesi te pllakes vazhduese.
199
5.4.1.3. Themelet tip-pllake (“Raft foundations”). (1) Per themelet tip-pllake mund te aplikohen te gjitha percaktimet e dhena ne piken 5.4.1.1, por duke aplikuar specifikimet vijuese: a) Ne rastin e nje pllake te veçuar themeli , mund te merret parasysh rezistenca globale nga ferkimi. Per rrjete te thjeshta traresh themeli, ne çdo kryqezim mund te konsiderohet nje siperfaqe ekuivalente themeli. b) Traret dhe/ose pllakat e themelit mund te luajne rolin e lidhjeve bashkuese; rregulli per permiresimin e tyre aplikohet duke iu referuar nje gjeresie efektive qe i korrespondon gjeresise te traut te themelit, ose nje gjeresie pllake te barabarte me 10-fishin e trashesise se saj. (2) Mund te jete gjithashtu e nevojshme qe nje themel tip-pllake te kontrollohet ne planin e vet si nje diafragme qe i nenshtrohet ngarkesave te veta anesore inerciale dhe forcave horizontale qe vijne nga mbistruktura. 5.4.1.4. Themelet tip-kuti (“box-type”) (1) Per themelet e tipit kuti mund te aplikohen gjithashtu te gjitha percaktimet e pikes 5.4.1.3.. Si mase shtese, per te gjitha kategorite e truallit dhe ne kushte te caktuara kufizimesh, mund te merret parasysh rezistenca anesore e truallit ashtu siç percaktohet ne pikat 5.3.2(2) dhe 5.4.1.1(5).
5.4.2. Pilotat dhe shtyllat (1)P Pilotat dhe shtyllat duhet te projektohen per t‘iu rezistuar dy tipeve vijuese te efekteve te veprimit: a) Forcave inerciale qe vijne nga mbistruktura. Forca te tilla, te kombinuara me ngarkesat statike, japin vlerat projektuese N Ed ,VEd , M Ed te percaktuara si ne piken 5.3.2; b) Forcave kinematike qe rezultojne nga deformimi i truallit perreth themeleve, per shkak te kalimit te valeve sizmike. (2)P Rezistenca kufitare ndaj ngarkeses terthore te pilotave duhet te kontrollohet sipas parimeve dhe Rregullave (Kushteve) Teknike perkatese (sipas Eurokodit 7, bazuar ne paragrafin 7.7 te EN 1997-1: 200X).
200
(3)P Analizat per te percaktuar forcat e brendshme pergjate nje pilote, sikurse edhe zhvendosja dhe rrotullimi i kokes se piles duhet te bazohet ne modele diskrete ose te vazhdueshem qe mund te riprodhojne ne menyre reale (qofte edhe ne menyre te perafruar): -ngurtesine ne perkulje te pilotes; -kunderveprimet e truallit pergjate pilotes, duke bere vleresimin e duhur te efekteve te ngarkimit ciklik dhe madhesise se deformacioneve ne truall; -efektet e bashkeveprimit (nderveprimit) dinamik pilote-pilote (qe quhen gjithashtu efektet dinamike te ―grupit te pilotave‖); -shkallen e lirise se rrotullimit ne (te) jastekun (t) e pilotes ose te lidhjes midis pilotes dhe struktures. SHENIM:Per te llogaritur ngurtesite e pilotave mund te perdoren si udhezuese shprehjet e dhena ne Aneksin Informativ shoqerues (C)
(4)P Duhet te mos merret parasysh rezistenca anesore e shtresave te tokes qe kane tendence per te shfaqur dukurine e lengezimit ose te degradimit te konsiderueshem te rezistences. (5) Pilotat e pjerreta nuk rekomandohen per te transmetuar ngarkesat anesore ne toke (truall). Ne se, ne ndonje rast, perdoren keto lloj pilotash, do te duhej qe ato te projektohen per te mbajtur ne menyre te sigurte ngarkesen aksiale si dhe ate perkulese. (6)P Momentet perkulese qe shfaqen per shkak te bashkeveprimit (nderveprimit) kinematik duhet te llogariten vetem kur kenaqen ne menyre te njekohshme kushtet vijuese: -profili i truallit eshte i tipit D, S1 ose S2 dhe permban shtresa te njepasnjeshme me ngurtesi qe ndryshojne ne menyre te theksuar midis tyre: -zona eshte me sizmicitet te moderuar ose te larte , d.m.th. ne se produkti a g S kalon madhesine 0,10 g (0,98 m/s2), dhe struktura e mbeshtetur eshte e klases se rendesise I ose II. (6) Ne rastet kur pilotat do te duhej te projektohen, ne princip, per te qendruar ne stadin elastik te sjelljes se tyre , ne kushte te caktuara ato mund te lejohen qe te zhvillojne nje çerniere plastike ne kokat e tyre. Zonat e krijimit te çernierave plastike potenciale do te duhej qe te projektohen sipas Seksionit 5 te ketyre Rregullave Teknike Projektimi (sipas Eurokodit 8, Pjesa e pare, EN 1998-1:200X).
201
ANEKSE INFORMATIVE SHOQERUESE Aneks Informativ shoqerues C Ngurtesite statike te kokave te pilotave C1 Ngurtesia e pilotes perkufizohet si forca (momenti) qe duhet aplikuar ne koken e pilotes per te shkaktuar nje zhvendosje (rrotullim) sipas te njejtit drejtim (duke i pasur zhvendosjet/rrotullimet sipas drejtimeve te tjera baraz me zero). Shenohet me K HH ngurtesia horizontale, me K MM ngurtesia perkulese dhe me K HM = K MH ngurtesia ―kryq‖( ― cross stiffness‖) Ne tabelen e meposhtme C1 jane perdorur shenimet vijuese:
E Ep
moduli i Young-ut per modelin e truallit, qe merret i barabarte me 3G; moduli i Young-ut per materialin e pilotes;
Es d z
moduli i Young-ut i truallit, ne nje thellesi te barabarte me diametrin e pilotes; diametri i pilotes thellesia
Tabela C1: Shprehjet per ngurtesite statike te pilotave te perkulshme te vendosura (te ngulura) ne tre modele trojesh.
Modeli i truallit
K HH dE s
K MM d 3Es
K HM d 2 Es
E Es z / d
Ep 0,60 Es E Es z / d
E Es
E 0,79 p Es E 1,08 p Es
Ep 0,14 Es
0.80
Ep 0,17 Es
0, 28
E 0,15 p Es
0, 77
E 0,24 p Es
0,53
0, 21
E 0,16 p Es
0, 75
E 0,22 p Es
0,50
0, 35
0.60
202
Aneks Informativ shoqerues (F) Aftesia mbajtese sizmike e themeleve te ceket F1 Shprehje te pergjithshme. Qendrueshmeria kundrejt humbjes se aftesise mbajtese sizmike e nje themeli te ceket tip shirit (―stip footing‖) te vendosur mbi nje siperfaqe toke homogjene,, mund te kontrollohet me ane te mosbarazimit vijues qe lidh rezistencen e tokes, efektet projektuese te veprimit ( N Ed ,VEd , M Ed ) ne nivelin e themelit dhe forcat e inercise ne toke :
1 eF V N 1 mF N cT
cT
k k'
a
cM
b
ku:
N
1 f F M N 1 mF N
Rd N Ed N max
c
, V
cM
k
RdVEd N max
,
k'
M
d
1 0
Rd M Ed BN max
(F.1)
, (F.2)
N max aftesia mbajtese kufitare e themelit nen veprimin e ngarkeses vertikale te centruar, te perkufizuar me poshte ne paragrafet F2 dhe F3;
B
gjeresia e themelit;
F
forcat, pa-permasa, te inercise ne truall, te perkufizuara ne paragrafet e meposhtem F2 dhe F3;
Rd
faktori pjesor i modelit (vlerat per kete parameter jepen ne paragrafin e meposhtem F6);
a, b, c , d, e, f, m, k, k’, cT, cM ,c’M, α, β, γ jane parametra numerike qe varen nga tipi i truallit dhe percaktohen ne paragrafin e meposhtem F4. F2 Dhera (toka) plotesisht te lidhura.Per dhera te thata , plotesisht te lidhura, ose per dhera te lidhura te ngopura me uje, kapaciteti mbajtes ndaj nje ngarkese vertikale te centruar N max jepet nga :
203
N max = 2
c
M
(F.3)
B
ku: rezistenca ne prerje pa drenim uji e truallit, cu , per dhera te lidhur, ose c rezistenca ne prerje ciklike pa drenim uji cy,u , per dhera te shkrifura (pa kohezion); M faktori pjesor per karakteristikat e materialeve . SHENIM PLOTESUES (sipas pikes 3.1 (3) te Pjeses 5 te Eurokodit 8, EN 1998-5;200X.). Faktoret pjesore ( M ) per karakteristikat e materialeve c u (rezistenca ne prerje pa drenim e tokave te lidhura, me kohezion),ηcy,u (rezistenca ne prerje ciklike pa drenime e dherave te shkrifura) dhe rezistencen ne shtypje te trojeve shkembore, q u , shenohen perkatesisht me u ,
qu
truallit) me
dhe
ηcy
cy
=1,25;
dhe ato per tan '
' ( ' – vlera projektuese e kendit te rezistences ne prerje te
. Vlerat numerike te rekomanduara ne EN 1998-5:200X
qu =
1,4 dhe
'
jane:
cu=
1,4;
=1,25);
Forca, pa permasa, e inercise se truallit , F , jepet nga:
F
a g SB
(F.4)
c
ku:
masa per njesi e truallit (densiteti); ag shpejtimi projektues i truallit; ne truall te tipit A ( a g = I agR ); a gR
shpejtimi maksimal (pik) i references i truallit, ne truall te tipit A;
I
faktori i rendesise;
S
faktori i truallit (tokes), i percaktuar sipas pikes 3.2.2.2. te ketyre
Rregullave Teknike Projektimi –RRTP-NRT-2004 (sipas Eurokodit 8 , Pjesa e pare, EN 1998-1: 200X) Ne shprehjen e pergjithshme te aftesise mbajtese aplikohen kufizimet vijuese: 0< N ≤1,
| V |≤1
(F.5)
204
F3 Dhera (toka) plotesisht te shkrifura Per dhera te thata , plotesisht te shkrifura , (te pa-lidhura ), ose per dhera te shkrifura te ngopura me uje qe nuk kane strukture te konsiderueshme te presionit te poreve, aftesia mbajtese kufitare e themelit nen veprimin e nje ngarkese vertikale te centruar Nmax jepet nga : N max =
a 1 g 1 v 2 g
2 B N a
(F.7)
ku: g
shpejtimi i renies se lire;
qv
shpejtimi vertikal i truallit, qe ne menyre konvencionale merret i barabarte me 0,5 a g S ;
Nγ
faktori i aftesise mbajtese qe eshte funksion i kendit llogarites (projektues)
i rezistences ne prerje ' d te truallit (i cili perfshin faktorin) pjesor te karakteristikave te materialit M (shih SHENIMIN PLOTESUES te mesiperm, sipas pikes 3.1(3) te Pjeses 5 te Eurokodit 8 EN 1998-5:200X). Forca , pa permasa, e inercise e truallit, F , jepet nga:
F=
ag g tan d
(F.7)
'
Ne shprehjen e pergjithshme aplikohet kufizimi vijues: 0 < N (1 m F )h '
(8)
F.4 Parametrat numerike. Ne varesi te tipeve te trojeve , te identifikuar sipas paragrafeve te mesiperm F2 dhe F3, vlerat e parametrave numerike te shprehjes se pergjithshme te aftesise mbajtese, jepen ne Tabelen e meposhtme F1.
205
Tabela F1 : Vlerat e parametrave numerike te perdorur ne shprehjen F.1
a
Toka te lidhura, me kohezion 0,70 a
Toka(dhera) te shkrifura 0,92
b
b
1,29
1.25
c
c d
2,14
0,92
1,81
1,25
e
e
0,21
0,41
f
f
0,44
0,32
m
m
0,21
0,96
k
k
1,22
1,00
k‘
k ‘ c
1,00
0,39
2,00
1,14
2,00
1,01
1,00
1,01
d
cT
T
cM
c M
c‘M
c ‘ M
β
2,57
2,90
γ
1,85
2,80
F5 Ne shumicen e situatave te pergjithshme madhesia F mund te merret e barabarte me zero per trojet (tokat) e lidhura , me kohezion. Per trojet (dherat e shkrifura) pa kohezion , madhesia F mund te mos perfillet, ne qofte se a g S 0,1g (0,98 m/s2). F6
Faktori pjesor i modelit
Rd merr vlerat e treguara ne Tabelen F.2.
206
Tabela F.2: Vlerat e faktorit pjesor te modelit Rd . Rere mesatarisht e ngjeshur deri rere e ngjeshur 1,0
Rere e thate e shkrifet (jo kompakte) 1,15
Rere e ngopur me uje e shkrifet (jo kompakte) 1,50
Argjila jo sensitive
Argjila sensitive
1,00
1,15
