Çetin Altan - Tarihin Saklanan Yüzü

solun solunda da yürürk yürürken, en, o tariht tarihten en sonra sonra protoko protokoll değişt değiştiri irildi ldi ve vezir7i vezir7i azamla azamlar  r  şeyhülislamların solunda yürümeye başladı" )altaban ;ustaa @aşa, her ne kadar 8eyzullah 0endi9nin kulu k$lesi %ibi davranmaya çalıştıysa da, yeterince yaranmayı başaramadı" #endisinin siyasal düşmanı olan reisü9l küttap Iami ;ehmet 0endi, )altaban @aşa @aşa9n 9nın ın 8eyz 8eyzul ulla lah h 0en 0endi di9y 9ye e karşı karşı yeni yeniçe çeri ri ocağ ocağım ım kışk kışkırt ırtma makt kta a oldu olduğu ğu s$ylentilerini yaymaya başladı" )altaban @aşa9nın #ırım (anı )evlet 'iray9ın başkaldırısını bastırmaktaki yavaşlığı da hakkındaki kuşkuları arttırdı" 4e o da (asoda k$şküne davet edildi" ;isair odasına %irer %irmez elinden mühr mührü ü alın alındı dı"" Jç %ün %ün haps hapsed edilildi di""
II ;ah$a 6emal1in taktı)ı ir adB %Cale* devri% devri% - ///* Ahmet eş vezir-i vezir-i azam idam ettirdi - ,orlulu Ali Paşa1nın 8u# aanlı)ı - Demiraş Şarl>ın $arattı)ı #ıkıntı :ür!ü ;u#u7 Paşa1nın inadı - Vezir-i azam &o!a İrahim Paşa e#ki ir ka$ık(ı ve amatr ir #uika#t(ı$dı - idamdan #onra ke#ilen vezir-i azam aşları

Bizim Bizim her türlü türlü duy%us duy%usall allıkl ıkla a koşull koşullanm anmad adan an arınmı arınmışş olarak olarak,, bilims bilimsel el bir  objektilikle Osmanlı tarihini yeni baştan yazmamız %erekiyor"  ncak o zaman ne kadar büyük aşamalardan %eçtiğimiz ve aklın projekt$rleri $nünde kendimize çeki düzen vermek için ne çabalar harcadığımız çıkacaktır  ortaya""" nutmamak %erekir ki uçsuz bucaksızlığıyla onbeş milyon kilometre kare diye $vünd $vündüğü üğümüz müz Osmanl Osmanlıı 1mpara 1mparator torluğu luğunun nun nüus nüus toplam toplamı, ı, bu%ünk bu%ünkü ü Türkiy Türkiye e nüusunun ancak yarısı kadardı" Onun da yüzde doksan yedisi okuma yazma bilmiyordu" *e matbaadan kimsenin haberi vardı, ne okyanuslardan, ne de  merika dahil, yeni keşedilen keşedilen yerlerden""" 4e ne sınırlar kesinkes belliydi, ne ülkenin her yerinde e%emen olan tutarlı bir  huku hukukk düze düzeni ni %erç %erçek ekle leşe şebi bilm lmiş işti, ti, ne de topl toplum umsa sall yapı yapı %it% %it%id ide e %üçl %üçlen enen en ekonomik bir iskelete sahipti" +$netimin kendi kadrosu içinde ve dışında kalıtımsal bir hastalık %ibi kronik bir anarşi, kuşaklardan kuşaklara bulaşıp %idiyordu""" Jlkenin bir yerlerinde her an bir başkaldırı ve başka bir yerinde mutlaka bir  savaş vardı" Bütün bu kaotik çalkantıların amaçladığı hede neydi, o da kimse için tam belir%in değildi" Bir toplum, sağlıklı bir tarih bilincine eriştikçe, han%i karanlıklardan çıkarak, han%i değişimlerden %eçtiğini de çok daha net al%ılamaya haşlıyor" )aha diri, daha mutlu ve daha umutlu yaşamanın tılsımı da sanırız ki burada saklı" +oksa kims kimsen enin in bilm bilmed ediğ iğii bir bir %eçm %eçmiş işin in $zle $zlemi miyl yle, e, durm durmad adan an kara karamsa msarl rlık ık emip emip karamsarlık emzirmekte değil""" Onsekizinci yüzyılın başındaki :::" hmet d$nemine .Qale devri. adını +ahya #emal taktı""" Qale devri, insanın dünyaya kahır çekmek için değil, hoşça vakit %eçirmek için %eldiğini anlamaya d$nük ilk emeklemedir bizde""" 1stanbul!un ethinden $nce icat edilmiş olan matbaa, üç yüz yıla yakın bir  %ecikmeyle de olsa, nihayet o d$nemde boy %$stermiştir 1stanbul!da""" +aşam biçimlerinde, '$ksu sealarından bahçe düzenlemelerine kadar %iyimi kuşamı, şiiri, sevi sevdası, konağı, k$şkü, yalısıyla bir incelme %$rünür %ibi olmuştur""" *ükteli, zevkli, lezzetli hai bir zeraet"""

*e var ki minicik burnunu azıcık %$stermeye çalışan bu birikimsel incelme, yüzyılların %$beğinden %elen kanlı katı hoyratlıkları kolayca arıtabilir miydi/ *itekim Qale devrinin ünlü padişahı :::" hmet de yirmiyedi yıllık iktidarında beş vezir7i azam idam ettirdi" :::" hmet!in idam ettirdiği ilk vezir7 i azam 6orlulu li @aşa!dır" @aşa!dır" Qakabından da anlaşılacağı %ibi kendisi 6orlulu""" Babasının berber olduğu ol duğu sanılıyor" 6orlulu9yu, kapıcıbaşı #ara Bayram ğa yetiştirmiş" #ara Bayram ğa, ::" Cüleyman!ın 'irit!e sürdükten sonra idam ettirdiği vezir7i azam 1smail @aşa!yı, oraya %iderek kementle boğan ve başını kesip 1stanbul!a %etiren kişi""" 6orlulu li @aşa, @rut kahramanı Baltacı ;ehmet @aşa!nın vezir7i azamlıktan ilk azli üstüne sadarete atanmış" =F ;ayıs DGFH" 4ezir7i azamken, :::" hmet!in on yaş büyüğü, devrik padişah ::" ;ustaa9nın kızı 0mine Cultanla evlenmiş" -- li @aşa!nın izlediği dış politika yüzünden, başı belaya %iriyor %iri yor,, hem de başarılarının doruğundayken""" #endis #endisii $ncel $nceleri eri,, Iuslar Iuslara a karşı karşı 1sveç! 1sveç!ii tutmay tutmayıı $neriy $neriyormuş ormuş,, Iusya! Iusya!nın nın 1sta 1stanb nbul ul!d !dak akii elçi elçisi si Tolst olstoy oy9u 9un n aşırı aşırı arma armağa ğanla nları rı,, %ali %aliba ba bira birazz %$zl %$zler erin inii kamaştırıyor" 4e o sıralarda 1stanbul!a sığınmış olan 1sveç kralı )emirbaş U::" Aarl!ın, ülkeden çıkarılması için harekete %eçiyor" )emi )emirb rbaş aş Aarl Aarl,, 1sta 1stanb nbul ul!d !dak akii elçi elçisi si #ont #ont @ony @onyat ato osk ski!i!yi yi :::" :::" hme hmet!t!e e %$nder %$nderere erek, k, vezir vezir7i 7i azam azam 6orlul 6orlulu u li @aşa! @aşa!nın nın Iuslar Iuslardan dan rüşvet rüşvet aldığı aldığı için için kendisini ülke dışına çıkarmak istediğini bildiriyor" 0lçi ayrıca kralından %elen bu iddianın han%i kanıtlara dayandığını da padişaha açıklıyor" :::" hmet hemen azlediyor 6orlulu li @aşa!yı" D> (aziran DGDF" ma hem malına mülküne dokunmuyor hem de kendisini #ee eyaletine atıyor" *e de olsa yeğeninin kocası""" -- li @aşa eski vezir7i azam olduğu için, beşyüz atlı almış arkasına ve debdebeyle %itmek istemiş #ee eyaletine""" )üşm )üşman anla ları, rı, topl toplad adığ ığıı beşy beşyüz üz atlı atlıyı yı bir bir başk başkal aldı dırı rı olar olarak ak bild bildir iriy iyor orla lar  r  padişaha""" :::" hmet deliye donuyor" donuyor" (emen 6orlulu li @aşa9yı ;idilli kalesine hapsediyor, oradan kurtulabilmesi için de iki bin kese altın vermesi şart koşuluyor" @aşa parayı veremeyince,
:::" hmet9in idam ettirdiği ikinci i kinci vezir7i azam 'ürcü +usu +usu @aşa!dır""" 4ezir7i azamların Iusya!ya karşı izlemek istedikleri inişli çıkışlı politikalarla, padişaha sığınmış olan 1sveç kralı )emirbaş U::" Aarl!ın durumu arasında sık sık orta ortaya ya çık çıkan çeli çelişk şkililer er,, vez vezir7i ir7i aza azamla mların rın başın aşınıı derd derde e sokm sokma ayı sürdürmekte""" +usu @aşa da :::" hmet!le aynı nedenden anlaşmazlığa düştü" #endisi @rut seerinde başarılarıyla ün yapmıştı" 0dirne 0dirne9ye 9ye d$ndü d$ndüğü ğü zaman zaman da, ikinci ikinci kez azledi azledilen len vezir7 vezir7ii azam azam Baltac Baltacıı ;ehmet @aşa!nın yerine vezir7i azamlığa %etirilmişti" Tarihçilerin yazdığına %$re iyi bir askerdi ama devlet işlerinden pek anladığı yoktu" Ius 6an Büyük @etro!nun, @rut antlaşmasına uyacağına inanıyordu" Onun için de Iusya!ya açılan savaşın sürmesine karşıydı" Oysa Oysa %ele %elen n habe haberl rler er,, Iusl Iuslar arın ın antl antlaş aşma maya ya aldı aldırm rmay ayar arak ak yeni yenide den n hazırlanmakta olduklarını %$steriyordu" )uruma )uruma canı canı sıkıla sıkılan n padişa padişah, h, vezir7i vezir7i azami azami saraya saraya davet davet edip edip kendi kendisin sine e bağırmıştıL  ;osko çarı, 1sveç kralının %itmesine mani olmamak şartıyla sulh yaptı diye diye nice nice %ünd %ündür ür beni beni iğa iğall eyle eyledi din, n, işte işte ;osk ;osko o tabu taburu ru 1sve 1sveç9 ç9in in yoll yollar arın ınıı bağlamış2 bana s$zün nedir/ +usu @aşaL 1sve 1sveçç kral kralın ının ın s$zü s$züne ne itim itimat at buyu buyurm rman an,, maks maksad adıı yine yine aray araya a itn itne e bırakmaktır2 yoksa 6ar!ın !nakz7i ahdetmek! ihtimali yoktur, demiş ve seer  hazırlığına %erek olmadığında ısrar etmişti" 4ezir7i azama %$re .azıcık bir şey için büyük iş açılmak, devlete büyük zararı mucip. olacaktı" --:::" hmet vezir7i azamın %$rüşüne %üvenmeyerek, durumu inceletmiş ve hemen 0dirne!ye %idilerek orada hazırlık yapılmasını emretmişti" 'ürcü +usu +usu @aşa ise padişaha karşı direnmesini sürdürüyorduL @adişahım zulümden, kaht ve %aladan memleket harap oldu2 paşalarda ve reay reayad ada a kuvv kuvvet et kudr kudret et kalma kalmadı dı22 kul kul tai taies esii zapt zaptur urap aptt ttan an çıkı çıkıp p zabi zabitt s$zü s$zü dinlemez oldu2 bu kış ve kıyamette hareketiniz caiz değildir2 yaz %elsin vaktiyle hareket edin""" :::" hmet kulak asmıyordu +usu @aşa!nın s$ylediklerine" 4ezir7i ezir7i azami azamin n direnm direnmesi esi inatla inatlaşma şmaya ya d$nüş d$nüşünc ünce e de kendisin kendisinii =D #asım #asım DGD
--Qale devri padişahının idam ettirdiği beş vezir7i azamlık listede, üçüncü ad (oca 1brahim @aşa""" (oca 1brahim @aşa!nın yaşamı, serüven ilmlerinin en çıl%ınına bile parmak ısırtacak nitelikte""" #endisi Cerezli" 5nce donanmada hocalık etmiş, sonra sarayda cellatlık""" )erken &ezayir9e kaçıp çımacılığa başlamış""" Bir süre sonra tekrar %elmiş 1stanbul9a""" #ayıkçılıkla, uaktan uaktan balıkçılığa %irişmiş" Bir %ün :::" hmet, kılık değiştirmiş dolaşırken, bir rastlantı, (oca 1brahim9in kayığına binmiş" @ek de hoşlanmış (oca!nın konuşmasından"  Cen demiş benim $zel adamım olur musun/ (ocaL  0mredersiniz sultanım, demiş, elbette olurum"   5yleyse dinle, %izlice 'irit9e %ideceksin, orada vali bulunan #alaylıkoz  hmet @aşa9ya, kendisini vezir7i azam ta yin ettiğimi bildiren hatt7ı hümayunumu vereceksin""" +ıl DGF=" Bizim (oca 1brahim ğa, tüccar kılığına %irerek bir %emiye kereste yüklemiş yüklemiş ve doğru tutmuş 'irit!in yolunu""" 4e 'irit 'irit valisi valisi #alayl #alaylıko ıkozz @aşa!y @aşa!yıı aynı aynı %emiy %emiyle le 1stan 1stanbul bul9a 9a %etirip %etirip #üçük #üçük 6ekmece!ye çıkarmış" (oca9y (oca9ya a bu başarı başarısın sına a karşıl karşılık ık $nce $nce kalyon kalyon kaptan kaptanlığ lığı, ı, en sonund sonunda a da kaptan7ı deryalık veriliyor" veriliyor"  rkasından da vezir7i vezir7i azamlığa %etiriliyor" %etiriliyor" E *isan DGD=" --:::" :::" hme hmet9 t9in in b$yl b$yle e serü serüve venc ncii eski eski bir bir balı balıkç kçıy ıyıı vezi vezir7 r7ii azam azam yapm yapmas asıı çevresindekileri epey şaşırtmış"  ralarındaL 7 &anım bu kadar da olur mu/"" alan %ibilerden ısıldaşmışlar" 0ski hoca, cellat, çımacı, balıkçı, donanma komutanı ve nihayet vezir7i azam (oca (oca 1bra 1brahi him m @aşa @aşa,, aynı aynı zama zamand nda a sevme sevmedi dikl kler erin ine e suik suikas astt düze düzenl nlem emey eye e meraklıymış" 5nce 5nce padiş padişah ahın ın damadı damadı Cilahta Cilahtarr li @aşa9 @aşa9yı, yı, kendis kendisine ine bağlı bağlı kayıkç kayıkçıla ılara ra $ldürtmeye kalkışmış, işi denk %etirememiş" li @aşa suikastı haber almış ve dikkatli davranır olmuş" Bunun üstüne bizim (oca 1brahim @aşa, )amat li @aşa!yı zehirlemek için bir  ziyaet ayarlıyor" 3iyaete elçileriyle birlikte )emirbaş Aarl9ı, #ırım (anı #aplan 'iray9ı, reis7ül

küttap bdülkerim Bey!i ve )amat li @aşa!yı davet ediyor" )amat li @aşa, ne olur ne olmaz diye %itmemiş ziyaete" ziyae te"  yrıca kuşkusunu kuşkusunu padişaha da bir bir mektupla yazmışL 7 Au herii %eturup devleti kayırır deyu, vezir7i azam eyledin2 devlet nabzından bihaber" Bana da, sana da kasdı mukarrer ve yarın bütün ayan7ı devleti ve 1sveç kralını ve balyozları ziyaet ve meşveret bahanesiyle 0dirne9ye davet, beni ve 1sveç kralını $ldürecektir, beni sen $ldür %itmem, diye yaz mış" @adişaha sığınmış olarak yaşayan #ral )emirbaş U::" Aarl da vezir7i azamin davetine %itmiyor" Bir hastalık bahane ediyor" --@adişah :::" hmet çağırmış taze vezir7i azamiL 7 )üşman ahvali ne oldu, diye sormuş" 4ezir7i azam (oca 1brahim @aşa daL +eniçeri ocağını kendime uydurdum, yeniçeri ağasıyla yekdil ve yekcihet oldum, demiş" @adişa @adişahta hta ena ena kuşku kuşkulan lanmış mış bu s$zler s$zlerden den"" .+en .+eniçe içeri ri ocağını ocağını kendim kendime e uydurdum. ne demek yani/ (emen aldırmış mühr7ü hümayunu (oca @aşa!dan" 4e bir cellat %$nderilmiş eski balıkçı, kayıkçı ve kaptan vezir7i azama2 (aseki #ara ;ustaa""" #ara ;ustaa boğmuş vezir7i azami" #emendi boynuna %eçirirken de ş$yle demişL 7 *imet kadir bilmeyen hain" Bir murdar kayıkçı iken seni bu surete %etiren padişaha suikast eyledin kair" Conra başına birkaç yumruk vurmuş ve kemendi çekmiş" &esedini de Tunca kıyısına %$mmüş"
III @* ;üz$ı ;üz$ıll İ#tan İ#tanul1 ul1u u - ///* Ahmet Ahmet1in 1in o)du o)durttu rttu)u )u drdün drdün!ü !ü vezir vezir-i -i azam azam 5ilahtar 5üle$man Paşa - Demiraş Şarl1ın (ıkardı)ı $eni #orunlar - Patrona &alil a$aklanma#ı - ?evşehirli Damat İrahim Paşa1nın idamı ve par(alanma#ı /* 0ahmut1un 0ahmut1un ldürttü)ü ldürttü)ü 6aakulak 6aakulak İrahim Paşa - +#manlı +#manlı politika#ı politika#ındak ndaki i  ka$pak ve 7itneli kuli#ler 

On sekizinci yüzyılın başları""" )aha dakik bir anlatımla DGD< yılı"""  caba o tarihlerde 1stanbul 1stanbul nasıldı/ (erhalde nüus üç yüz bin kadar ya vardı, ya yoktu" )aracı )aracıkk toprak toprak yollar yollar,, daracı daracıkk toprak toprak yollar yolların ın arasın arasında, da, kaesl kaeslii küçüme küçümen n ahşap evlerin kümelendiği sıkışık mahalleler vardı" 'ecele 'eceleri ri yanan yanan sokak sokak lambal lambaları arı yoktu yoktu"" 1nsanl 1nsanları arın n ortaklaş ortaklaşa a bindiğ bindiğii taşıt taşıt araçla araçları rı yoktu" yoktu" ;ahall ;ahallele elerle rle içli içli dışlı dışlı olmuş olmuş mezarlı mezarlıkla klarda rda selvil selviler er,, alanım alanımsı sı boşluklar boşluklarda da çınarlar çınarlar,, mahalle mahalle aralarındak aralarındakii %enişçe %enişçe k$şebaşla k$şebaşlarında rında mermer  mermer  çeşmeler ve boy boy camiler vardı"  y olmadığı zamanlar, zamanlar, %$z %$zü %$rmeyen ziiri karanlık bir %ece ç$kerdi 1stanbul9un üstüne"""  yağı beyaz şalvarlı, beli kırmızı kuşaklı, sırtı %$mlek üstü cepkenli, başı kavu kavukl klu, u, sarı sarıkl klı, ı, küla külahl hlı, ı, asık asık yüzl yüzlü, ü, koca kocama man n bıyı bıyıkl klıı erke erkekl kler er dola dolaşı şırd rdıı %ündüzleri ortalıkta""" Cu sorununu da, ışık sorununu da, ç$p sorununu da, lağım sorununu da, doğum sorununu da, hastalık sorununu da, herkes kendi kendine ç$zümlerdi" --)okuz yıldan beri :::" hmet padişahtı" (enüz daha iki vezir7i azam idam ettirmiştiL 6orlulu li @aşa9yla 'ürcü +usu @aşa!yı""" 4e 'ürcü +usu @aşa9nın azledilip onbeş %ün sonra çıka%elecek celladı 7bilir  bilmez bilmez77 beklem beklemek ek üzere üzere Iodos Iodos kalesi kalesine ne %$nder %$nderilm ilmesi esinde nden n sonra, sonra, yerine yerine Cilahtar Cüleyman @aşa %etirilmişti""" Tarih D< #asım DGD<" Cüleyman @aşa, beş ay ancak kalabilecekti sadarette" ncak idamı bir hayli, daha doğrusu iki yıl kadar %ecikecekti" #endisinden sonra vezir7i azam olan (oca 1brahim @aşa, kendisinden $nce idam edildiği için, idam edilmiş vezir7i azamlar sıralamasında (oca 1brahim @aşa otuzbeşinciliği, Cilahtar Cüleyman @aşa ise otuzaltıncılığı alacaktı""" Bazen Bazen bir vezir vezir7i 7i azami azamin n idamı, idamı, kendi kendisin sinin in yerin yerine e atanan atanan vezir7i vezir7i azamin azamin idamından daha sonraya kalabiliyordu" 4ezir7 ezir7ii azam azam idam idamla ları rı peşp peşpeş eşe e %eld %eldiğ iğin inde de,, b$yl b$yle e bir bir sıra sıra kaym kaymas asın ına a şaşmamak %erekiyor" (ele vezir7i azamlıkların bir yıl, beş ay, yirmi bir %ün alan %ibi bir hayli kısa sürmüş olduğu d$nemlerde"""

--'ürcü +usu @aşa9nın yerine vezir7i azam olan Cilahtar Cüleyman @aşa, beş ayda neden azledilmiş ve iki yıl sonra da neden idam edilmişti/ :::" :::" hme hmet9t9in in dama damadı dı ve pek pek yakı yakın n dost dostu u li li @aşa @aşa,, o tari tarihler hlerde de vezi vezir7 r7ii azamların atanmasında, azlinde ve idamında en büyük rolü oynuyordu" @adişah, )amat li @aşa9nın iyice etkisi altındaydı" Onun tuttuğunu tutuyor, tutmadığını tutmuyordu" Cila Cilaht htar ar Cüle Cüleym yman an @aşa @aşa9n 9nın ın vezi vezir7i r7i azam azamlılığı ğını nı da yine yine )ama )amatt li li @aşa @aşa $nermişti" D< #asım DGD<" O %ünl %ünler erde de,, bir bir süre süredi dirr Osma Osmanl nlıı 1mpa 1mpara rato torl rluğ uğun una a sığı sığınm nmış ış bula bulana nan n 1sve 1sveçç kralı )emirbaş Aarl9ın ülkesine d$nme sorunu ç$zümlenmek üzereydi" #ralın yola çıkmak için istediği şeyler verilmişti kendisine"  ma )emirbaş Aarl %itmekte yine yine ayak sürüyor, sürüyor, bir türlü yola çıkmıyordu" 4ezir7i azam Cilahtar Cüleyman @aşa kızmaya başlamıştı U::" Aarl9a" 'idip 'idip durumu durumu şeyhül şeyhülisl islaml amla a %$rüş %$rüştü" tü" Aayet Aayet kral kral %itmemek %itmemekte te inat inat ederse ederse,, devl devlet etin in konu konuğu ğu olar olarak ak bulu bulund nduğ uğu u sını sınırd rdış ışıı b$l% b$l%ed eden en zorl zorla a ülke ülkeni nin n için içine e alınac alınacakt aktı" ı" Bu konuda konuda #ırım #ırım (am )evlet )evlet 'iray9 'iray9la, la, Bender Bender serask seraskeri erine ne de emirler verildi" 4e U::" U::" Aarl Aarl yola yola çıkm çıkmam amak akta ta iyic iyice e inat inatla laşı şınc nca, a, sını sınırd rdan an zorla zorla alın alınar arak ak )imetoka9ya nakledildi" )evletin konuğu sayılan bir kral hakkında uy%ulanan bu yakışıksız muamele, acı eleştirilere ve birtakım s$ylentilere neden oldu" Cilahtar Cüleyman @aşa, #ırım (anı ve şeyhülislam azledildiler" azledildiler" Cüleyman @aşa, vezir7i azamlıktan azledilince tümden de düşmedi %$zden" 5nce kaptan paşalığa %etirildi"  ncak vezir7i azamken, işkence yaparak sağladığı iddia edilen nakit servetinden, hazineye seksen kese akçe para $demesi istendi" Bu parayla seer  iaşesi sağlanacaktı" @aşa seksen kese akçeyi tam $deyemedi" 4e kaptan paşalıktan da azlonularak 1stank$y adasına sürüldü"  ma sür%üne %itmesiyle birlikte birlikte 'irit9e vali atandı" Bir yıl %eçmeden de Iodos9a nakledildi" E 0kim DGDE" Iodos9a %elince, zorunlu olarak adada oturması emredildi" Tam bir yıl %eçince de aradan""" 0kim 0kim DGD> DGD>!te !te katl katlin ine e erm erman an %$nd %$nder erililer erek ek boğd boğdur urul uldu du ve kesi kesile len n başı başı 1stanbul!a %$nderildi" Cüleyman @aşa!nın neden idam edildiğine %elince""" *eden idam edildiğini kimse anlayamadı" #endisi :::" hmet!in idam ettirdiği d$rdüncü vezir7i azamdı" 'enel sıralamada ise, daha $nce de belirttiğimiz %ibi, otuzaltıncı""" 4e onun da idamında, vaktiyle kendisini vezir7i azamlığa $nermiş )amat li

@aşa!nın parmağı vardı" --:::" hmet! hmet!in in boğdu boğdurttu rttuğu ğu beşinc beşincii vezir7i vezir7i azam, azam, *evşe *evşehirl hirlii )amat )amat 1brahi 1brahim m @aşa!dır" *e var ki *evşehirli )amat 1brahim @aşa!nın idam nedeni bir hayli değişik ve şaşırtıcıdır" 5nce *evşehirli!nin $z%eçmişine kısaca bir %$z atalım" Qakabından da anlaşıldığı %ibi kendisi *evşehirli""" 'enç yaşta k$yünden kalkıp, hem akrabalarıyla hemşerilerini ziyaret etmek, hem de bir iş bulmak için 1stanbul!a %elmiş""" M'$rülüyor ki 1stanbul9a %$ç, daha o zamanlardan başlamış" başla mış" (em de hep aynı nedenle"""N 1brahi 1brahim9i m9in n 1stanb 1stanbul9 ul9dak dakii akraba akrabalar larınd ından an eski eski saray saray masra masra katibi katibi ;usta ;ustaa a 0endi arka çıkmış kendisine""" Carayın helvacı ocağına yazdırmış onu""" Caraya %iriş o %iriş""" 5nce katipliklerde yükselme""" )erken henüz şehzade olan :::" hmet9in %$züne %irme""" :::" hmet padişah olunca, itibarının daha da artması""" @erde arkasında bir yığın didişme, çekişme, çürütme""" )amat li @aşa!nın kendisine %$sterdiği yakınlık""" DGDH9da vusturya vusturya savaşlarında *iş deterdarlığı""" 1stanbul!dan Bel%rad!a kadar zahirenin hazırlanması, k$prülerin onarımı, ordu donatımının sağlanması ve 4idin!den *iş!e nakledilecek toplarla cephanenin nakli içini yüklenme, başarıyla da %erçekleştirme""" Ordu 4aradin!de yenilince, ordu temsilcisi olarak durumu padişaha anlatmak üzere 0dirne!ye %elme""" 4e vezir7i azam vekilliğine atanma""" )amat li @aşa!nın şehit düşmesiyle ond$rt yaşında dul kalan ve kendisinden kırkd$rt yaş küçük olan padişahın kızı 8atma Cultan!la evlenme""" DF ;ayıs DGD?!de de vezir7i azamlığa çıkış""" --*evşehirli )amat 1brahim @aşa9nın vezir7i azamlığı tam onüç yıl surdu""" O yıllar, Osmanlı yaşamında yeni bir lezzetle inceliğin başladığı yıllardır" Qale bahçeleri, Cadabad eğlenceleri, helva sohbetleri, ilk matbaa, ilk endüstri $rnekleri"""  ncak DG=F yılının 0ylülü 0ylülü %eldiğinde""" Cabık 1stanbul kadısı 3ülali (asan 0endi ile yasoya vaizi :spirzade!nin el altından hazırladıkları ayaklanma""" @atrona (alil9in $ncülüğünü ettiği ayaklanma"""

#ime karşı ayaklanma/ *evşehirli )amat 1brahim @aşa!ya karşı ayaklanma""" *evş *evşeh ehir irlili9n 9nin in dama damadı dı kapt kaptan an7ı 7ı dery derya a #aym #aymak ak ;ust ;usta aa a @aşa @aşaya ya karş karşıı ayakl ayaklanm anma""" a""" 7#ayma 7#aymakk ;usta ;ustaa a @aşa, @aşa, ;erzi ;erzionl onlu u #ara #ara ;usta ;ustaa a @aşa9n @aşa9nın ın torunu7 +ine *evşehirli!nin damadı kethüda ;ehmet @aşa!ya karşı ayaklanma""" --#ıvılcım, derken alev2 alev derken, yan%ın olan @atrona (alil ayaklanması $nünde ne yapacağını şaşırarak aallayıp kalan @adişah :::" hmet""" @adişahın kızkardeşi (atice Cultan bir %üzel akıllar $ğretir $ğre tir ağabeyineL 7Taht 7Tahtını ını kurtar kurtarmak mak istiyo istiyorsa rsan, n, isyanc isyancıla ıların rın kelle kellesin sinii istedik istedikler lerini ini eda eda et""" et""" (epsini $ldürtüp cesetlerini ver onlara""" :::" hmet, kızkardeşi (atice Cultan9ın $nerisini dinler, vezir7i azam *evşehirli )amat 1brahim @aşa9nın, kaptan7ı derya #aymak ;ustaa @aşa9nın ve kethüda ;ehmet @aşa!nın $ldürülmelerini emreder" Jçü Jçü de boğu boğula lara rakk cese cesetl tler erii sara sarayı yın n lay layk$ k$şk şkü ü tara taraı ınd ndaki aki duva duvard rdan an isyancıların $nüne atılır" *evşehirli )amat 1brahim @aşa9nın cesedi bir arabayla Cultanahmet alanına taşınarak, orada parça parça edilmiştir" --Cabı Cabıkk (ale (alep p kadı kadısı sı Aaki Aakirr Bey Bey, para parayl yla a adam adam tutu tutup p 1bra 1brahi him m @aşa @aşa!n !nın ın paramparça edilmiş cesedini %izlice toplatmaya çalışmış" Bulunabilen parçalar  %eceleyin Aehzadebaşı9ndaki Aehzadebaşı9ndaki 1brahim @aşa sebili yanına %$mülmüş""" &esedin $teki parçaları ise damadının parçalarıyla birlikte Cüleymaniye9de #irazlımescit sokağında kızına ait konağın bahçesine %$mülmüş""" 4ezir7i azam *evşehirli )amat 1brahim @aşa, boğulup parçalandığında yetmiş yaşındaymış" #endisi DE>=9den sonra idam edilmiş vezir7i azamların otuzyedincisi""" :::" hmet, tahtını kurtarmak için hem damadı, hem vezir7i azami olan 1brahim @aşa ile yakınlarını boğdurtmuştu ama yine de devrilmekten kurtulamamıştı" :::" hmet, yirmi yedi yıllık bir saltanattan sonra tahttan indirilince, yerine :" ;ahmut padişah oldu" DG=F" :" ;ahm ;ahmut ut yirm yirmii d$rt d$rt yıllı yıllıkk ikti iktida darı rı süre süresi sinc nce, e, sade sadece ce bir bir vezi vezir7i r7i azam azamıı boğdurttu, #abakulak 1brahim @aşa9yı""" #abakulak 1brahim @aşa!nın da yaşam $yküsü yine bir serüven ilini i lini %ibidir""" #endisi Aebin #arahisarı!ndan bir k$ylünün oğlu""" 1ş bulmak için %elmiş 1stanbul!a""" Caraya yanaşmış""" #$pü #$pülü lüza zade de 8azı 8azıll ;ust ;usta aa a @aşa aşa %ibi %ibi kişi kişile leri rin n !%et !%etir ir7% 7%$t $tür ür!! işle işleri rind nde e bulunmuş""" Bir basamak, bir basamak daha derken""" ;ısır9daki bir başkaldırıyı bastırmış"""

O yüzden @atrona (alil ayaklanmasının da üstesinden %eleceği düşünülmüş" )aru )aruss ssaa aade de ağas ağasıı Beşir eşir ğa, ğa, arka arka çıkm çıkmış ış kend kendis isin ine e ve yetk yetkililer erin inin in arttırılmasını $nermiş :" ;ahmut9a""" B$ylece B$ylece $nce kapıcılar kethüdalığı, kethüdalığı, arkasında arkasından n vezirlik vezirlik ve (alep (alep valiliği, valiliği, arkasından da vezir i azamlık""" Tarih << Ocak DG=D" --#aba #abaku kula lakk 1bra 1brahi him m @aşa @aşa,, uzay uzayıp ıp %ide %iden n @atr @atron ona a (alil (alil ayak ayakla lanmas nmasın ının ın dal%alanmalarını iyice bastırır" Cıra %elir kızdıklarıyla kırıldıklarından $ç almaya""" (ınç duyduklarına karşı bir sür%ün kampanyası başlatır ki sormayın""" 4aktiyle kendisinin elinden tutmuş olan deterdar )amat ;ehmet @aşa
DGE= yılı başlarında bilinmeyen bir nedenle boğularak idam edilir" Başı kesilir, padişah :" ;ahmut9a %$sterilmek için 1stanbul9a %$türülür" -- zlinden onbir yıl sonra da olsa, boğdurulmuş olduğu için, idam edilmiş vezir7i azamlar sıralamasında otuz sekizinci sırayı almıştır #abakulak 1brahim @aşa""" #endis #endisine ine yardı yardım m etmiş etmiş olanla olanları rı alaşağ alaşağıı edeyim edeyim derken derken,, pek %üvend %üvendiği iği kayınpederi taraından ihbar edilerek""" )ikkat ediyor musunuz bilmem, Osmanlıdaki politika kulisleriyle tez%ahlarında da, düz%ün ve soylu tavırlara rastlanmıyor hani pek""" ;ertlik, kişilerin bu konudaki iddialarına kıyasla, uy%ulanması bir hayli zor bir  nitelik %aliba"""

IV Fnutulmuş +#manlı padişahları - ///* +#man>ın ü( $ıllık iktidarı - 0üezzinlikten vezi vezirr-i azam azamlı lı)a )a $ük# $ük#el elen en 9ı$ı 9ı$ıkl klıı Ali Paşa Paşa1n 1nın ın idamı idamı - ///* ///* 0u#t 0u#ta7 a7a1 a1nı nın n o)d o)dur urtt ttu) u)u u iki iki vezi vezirr-ii azam azam - 9ahr 9ahrii 0u#t 0u#ta7a a7a Paşa Paşa nede neden n idam idam edild edildi< i< ;a)lık(ızade Emin 0ehmet Paşa>nın pı#ırıklı)ı - Edirne>$e "izli!e "nderilen !ellat - İdam edile!ek $eni vezir-i azamlara do)ru

Osma Osmanl nlıı padi padişa şahl hlar arın ının ın bir bir çoğu çoğu ne kada kadarr da çabu çabukk unut unutulmu ulmuş" ş" Oysa Oysa yaşarl yaşarlark arken en toplum toplumun un belleğ belleğind inden en bu kadar kadar hızlı hızlı siline silinecek cekler leri,i, herhal herhalde de ne kendilerinin aklına %eliyordu, ne de başkalarının""" Bunda, Bunda, kentl kentleri erimiz mizdek dekii tarihs tarihsel el birikim birikimler lerii yeterin yeterince ce anıtsa anıtsallaş llaştır tırama amamış mış olmamızın da payı vardır sanırız""" (oş, kendi ailelerimizin içinde dahi büyükbabalarımızdan daha $ncekilerin adım kaçımız biliriz ki/"" 'eçm 'eçmiş işi, i, iki iki s$zc s$zcük üklü lü .şan .şanlı lı tari tarih. h. slo% slo%an anın ının ın para parant ntez ezler lerii aras arasın ında da komprimeleştirmek, her kuşağın işine daha çok %elmiş nedense""" )urm )urmuş uş otur oturmu muş, ş, kuru kuruml mlaş aşmı mışş ve $r%ü $r%ütl tlen enmi mişş bir bir toplu toplum m düze düzeyi yine ne yaklaş yaklaştık tıkça, ça, tarih tarih bilinc bilincimiz imiz de daha daha keski keskinle nleşece şecekk ve han%i han%i d$neml d$nemlerd erden en %eçtiğimizin merakı, ortak kültürümüzün havuzlarını daha derinleştirecektir" derinleştirecektir" -- ltı yüzyıl boyunca tahta çıkmış otuzaltı padişahtan artık iyice unutulmuş olanlar, olanlar, unutulmamışların en az üç katı""" Bunlardan biri de :::" Osman""" Oda ağabeyi :" ;ahmut %ibi, ::" ;ustaa9nın oğlu""" 0llialtı yaşında çıkmış tahta" Jç yıl kalmış iktidarda ve ellidokuzunda $lmüş" MDG>E7DG>GN  ma o da ağabeyi :" ;ahmut, amcası :::" hmet, babası ::" ;ustaa, dedesi  vcı ;ehmet %ibi idam edilmiş vezir7i azamlar listesine kendince yeni bir katkı daha yapmaktan %eri kalmamış" --:::" Osman9ın boğdurttuğu vezir7i azam Cilahtar Bıyıklı li @aşa"  li @aşa yoksul bir 1stanbul 1stanbul ailesinin çocuğu""" Tarihlerin yazdığına %$re eli yüzü düz%ün, boyu posu çekimli, sesi de pek %üzelmiş" 5nceleri Büyük yasoya evkaı katibi ;ehmet 0endi!nin dikkatini çekmiş !tenesüb7ü endamı!" )erken )erken sarayda sarayda kiler odasına alınmış alınmış ve d$nemin d$nemin ünlü politikacıların politikacılarından dan darüssaade ağası (acı Beşir ğa9ya müezzin olmuş" (acı Beşir ğa $lmeden $nce padişah :" ;ahmut9tan rica etmişL

7 3at7ı şahaneleri bizim li9ye lüteder de müezzin başılık ihsan buyururlarsa, %$züm arkada %itmeyeceğim"""  li, müezzin başılıkla hasodaya alınmış ve oradan da yükselerek silahtar  olmuş" :" ;ahm ;ahmut ut9un 9un $lüm $lümün ünde den n sonr sonra a kard kardeş eşii :::" :::" Osma Osman n tahta tahta çıkı çıkınc nca, a, eski eski müezzin ve yeni silahtar, li @aşa!nın da şansı açılmış" 5yle ki vezir7i azamlar bir yana, Cilahtar li @aşa bir yana""" O ne derse rse onun dediği iği oluyor" 4ezir7 ir7i azamlar p$rsü rsümüş kocakarı memesi %ibi kalmışlar yanında""" :::" Osman bir ara vezir7i azam yapmayı düşünmüş, %üzel endamlı, %üzel sesli Cilahtar li @aşa9yı""" 'elin %$rün ki Cilahtar li @aşa!nın henüz sakalı bile yokmuş" O yüzd yüzden en sade sadece ce vezi vezirr olmu olmuşş ve kend kendis isin ine e bol bol %elir %elirlili ydın ydın muha muhass ssal alığ ığıı verilmiş"  yrıca yolunu bulması için ;uhsinzade sarayı sarayı da li @aşa!ya d$şettirilmiş" 4e sonunda vezir7i azamlığa %etirilmiş Cilahlar li @aşa, Tarih " --Bıyıklı li @aşa!nın sadareti altmış üç %ün sürüyor" 0nderun halkından bazılarının bizzat padişahtan duyduklarına duy duklarına %$re, Bıyıklı li @aşa @aşa!n !nın ın aşır aşırıı yala yalan n s$yl s$ylem emes esi,i, aşırı aşırı hara haraçç ve aşır aşırıı rüşv rüşvet et alma alması sı bird birden en kızdırıvermiş :::" Osman!ı""" (iç beklenmedik bir anda azledilerek, saraydaki orta kapının sahanlığına hapsedilmiş ve hemen boğdurulmuş" Tarih <> 0kim DGH>" Bıyıklı li @aşa!nın idamından iki saat sonra, padişah :::" Osman b$yle bir  karan vermekte acele ettiğine pek pişman olmuş ve üzülmüş, üzülmüş""" 'enel sıralamada Cilahtar Bıyıklı li @aşa, idam edilmiş otuz dokuzuncu vezir7i azam""" --:::" Osman!ın yerine çıkan :::" ;ustaa, onyedi yıl kaldı iktidarda" MDG>G7DGGEN 1dam sıralamasında kırkıncıyla kırk birinci vezir7i azamları o boğdurttu"  slı aranırsa ne :::" ;ustaa akılda kalmış padişahlardandır, padişahlardandır, ne de idam ettirdiği vezir7i azamlardan Bahri ;ustaa @aşa ile +ağlıkçızade 0min ;ehmet @aşa"""  ynı yıllarda yaşamış olan ;ontesVuieu9yü, Sean7SacVues Iousseau9yu, 4oltaire9i, padişah :::" ;ustaa9dan da daha iyi ve daha ayrıntılı tanıyoruz, vezir7i azam Bahri ;ustaa @aşa ile +ağlıkçızade +ağlıkçızade ;ehmet 0min @aşa!dan da""" --:::" ;ustaa9nın kızıp boğdurttuğu vezir7i azam Bahri ;ustaa @aşa, ilk kez :" ;ahmut zamanında vezir7i azam oluyor" D Temmuz DG><" ;ahmut $lüp de yerine kardeşi :::" Osman %eçince Bahri ;ustaa @aşa!yı

azlediyor"  ma sonra ikinci kez tekrar tekrar %etiriyor vezir7i azamlığa""" 4e aradan on ay %eçmeden yine azlediyor" C$z aramızda, bizim padişahların $nemli bir b$lümü, iyice kararsız kişiler""" #imi neden azlettiklerini, arkasından yine aynı yere neden %etirdiklerini ve tekrar neden azlettiklerini pek bilmiyorlar""" Bir o s$ylentinin etkisinde kalıyorlar, bir bu s$ylentinin""" Caray kulislerindeki s$ylentiler ise hiç mi hiç bitmiyor bitmi yor""" """ B$ylece vezir7i azamlar da, rakipleriyle durmadan tahterevalli oynuyorlar" oynuyorlar"  nlaşıldığı kadarıyla Bahri ;ustaa @aşa da, tahterevallinin tahterevalli nin müşterilerinden""" 1niyor çıkıyor, çıkıyor iniyor""" iniyor""" --:::" ;ustaa, altı yıldır padişah""" 4e bizim eski vezir7i azam Bahri ;ustaa @aşa, üçüncü kez vezir7i azamlığa atanıyor" Tarih D #asım DGH=" =F ;art DGH>9de de üçüncü kez azlediliyor" zledilmekle de kalmıyor, sarayda Topkapı b$lümüne hapsedilerek iki %ün sor%uya çekiliyor" Conra da ;idilli9ye sürülüyor" sürülüyor" ;eğer kendisi son vezir7i azamlığında aşırı para yürütmüş" #ıbrıs9tan toplanan ver%i her zaman vezir7i azamlara ait" *e var ki Bahri ;ustaa @aşa, %elirini artırmak için #ıbrıs ver%ilerine zam yapmış ve orada ayaklanmalara neden olmuş" 1stanbul9dan da, daha başka vilayetlerden de zorla epey para kaldırmış" --:::" :::" ;usta ;ustaa, a, vezir7i vezir7i azamın azamın marie marietle tlerin rinii duyunc duyunca a bir soruşturm soruşturma a açtırm açtırmış ış hakkında""" Bakmış ki s$ylenenler doğru""" Bahri ;ustaa @aşa9yı çağırıp nazikçe uyarmış kendisini" Bizim paşa hepsini inkKr etmiş" Bunun üstüne de $nce azledilmiş" 4e ;idilli9ye sürülmüş" Bahri ;ustaa @aşa 1stanbul9dan ;idilli9ye doğru yola çıkınca, hakkındaki birikmiş şikayetler de ayyuka çıkmış" :::" ;ustaa çok üzülmüş bu şikayetlerden""" 0ski vezir7i azami ;idilli9ye %$türmeye memur edilen #elleci Osman ğa9ya %izlice bir bostancı yollanmış" Bostancı, padişahın Bahri ;ustaa @aşa hakkında ki idam ermanım %etirip vermiş #elleci Osman ğa9ya""" *isan DGH>9de Bahri ;ustaa @aşa ;idilli9de boğulmuş, başı kesilmiş ve kesik başı 1stanbul9a %$nderilmiş" === 

Tarihçilerin, vezir7i azam Bahri ;ustaa @aşa!nın idamıyla il%ili değişik bir  yorumları daha var" :::" Osman, padişahlığında kendisinden sonra tahta çıkacak olan amcası :::"  hmet9in büyük oğlu Aehzade Aehzade ;ehmet9i, yani yeğenini yeğenini $ldürtmeye kalkar""" kalkar""" Mvcı ;ehmet9ten sonra sırayla iki kardeşi daha tahta çıktı" Conra da iki oğlu, ::" ;ustaa ile :::" hmet" 4e sıra ::" ;ustaa!nın iki oğluna %eldi" :" ;ahmut9la :::" Osman9a" 4e sonra da :::" hmet9in oğlu :::" ;ustaa9ya"N O sıra sırada da vezi vezir7 r7ii azam azamlı lığı ğını nın n ikin ikinci ci turu turunu nu koşa koşan n Bahr Bahrii ;ust ;usta aa a @aşa @aşa,, padişahın kararını onaylar" onaylar" Aehzade ;ehmet zehirletilir" zehirletilir" @adişa @adişah h :::" ;usta ;ustaa, a, zehirle zehirle $ldürü $ldürülmü lmüşş olan olan Aehzad Aehzade e ;ehmet ;ehmet9in 9in küçük küçük kardeşidir" Bahr Bahrii ;ust ;usta aa a @aşa @aşa9y 9yıı idam idam ettir ettirer erek ek,, belk belkii de kard kardeş eşinin inin $cün $cünü ü aldı aldığı ğı ihtimalini benimsemiştir bazıları" Au nedenle de olsa, bu nedenle de olsa, Bahri ;ustaa @aşa, üçyüz on yıl içinde idam edilmiş vezir7i azanların kırkıncısı kır kıncısı olmuştur" olmuştur" --:::" ;ustaa!nın idam ettirdiği ikinci vezir7i azam, +ağlıkçızade 0min ;ehmet @aşa9dır" #endisi Osmanl:ların ilk (indistan elçisi zen%in yağ tacirlerinden (acı +usu   ğa9nın oğluydu" Babasıyla birlikte (indistan9a %idip oralarda altı yıl kaldığı için, %ençliğindeki lakabı (indi 0min 0endi9ydi" Tarihçiler %üçlü bir kalemi ve iyi bir anlatımı olduğunu s$ylüyorlar" s$ylüyorlar" :::" ;ustaa kendisini sevip $nce vezirliğe kadar yükseltmiş,
Cadareti on ay surmuş" 'enel sralamada idam edilmiş vezir7i azamların kırk birincisi kendisi""" --O sırala sıralarda rda dışarı dışarılar larda da yepyeni yepyeni rüz%arl rüz%arlar ar esiyordu esiyordu"" merik merika a bağıms bağımsızl ızlığı ığını nı kazanm kazanmaya aya,, 8ransa 8ransa da %$rke %$rkemli mli bir devrim devrim yaparak yaparak monarş monarşiyi iyi devirm devirmeye eye hazırlanıyordu" Bizde ise :::" ;ustaa9dan sonra tahta çıkacak olan üç padişah daha tek tek birer vezir7i azam boğdurarak, idam edilmiş vezir7i azamların kırk d$rt kişilik listesini nihayet tamamlayacaklardı"

V 5onu 5onun! n!u u $azı $azı - 9o)u 9o)ulu lup p ke#i ke#ilm lmiş iş kavu kavukl klu u vezi vezirr-i azam azam aşl aşlar arıı - /*  Adülhamit>in idam ettirdi)i 4G* vezir-i azam &alil &amit Paşa - ///* 5elim dnemi ve vezir-i azam Şeri7 &a#an Paşa1nın kurşunlanma#ı - //* 0ahmut>un %;unan i#$anı dola$ı#ı$la devlet ale$hinde 7aali$et% "erek(e#i$le idam ettirdi)i   Ali Paşa - 9ir kü(ü!ük #oru #oru

Con bir ay, bazen %ünde yedi sekiz saati bulan yoğun çalışmalarla %eçti" 'ece 'ece %$zü %$zümü mü kapa kapadı dığı ğım m zama zamanl nlar ar,, henü henüzz doğm doğmam amış ış padiş padişah ahla ları rın n boğd boğdur urac acağ ağı, ı, henü henüzz doğm doğmam amış ış vezi vezir7 r7ii azam azamla ları rın n idam idam sıra sırala lama ması sını nı %$rüyordum" 4e yarı yarım m yama yamala lakk uyku uykumd mda, a, onal onaltı tınc ncıı yüzy yüzyılılda dan n onye onyedi dinc ncii yüzy yüzyılılda da olacakları, onyedinci yüzyıldan onsekizinci yüzyılda olacakları izlemek2 tatsız kehanetlerin karabasanıyla kendi $z takviminin dışına ırlamış olan beynimi mıncıklıyordu" Cank Cankii vezi vezir7i r7i azam azamla larr, kağı kağıdı dın n üstü üstünd nde e sıra sıra kend kendililer erin ine e %eld %eldik ikçe çe idam idam ediliyorlardı" O satırı yazmasam yaşamları yaşamları sürüp %idecekti" %idecekti"  ma o satın yazmak zorunda zorunda kalıyordum" &ellat kemendi bir vezir7i azamin boynuna daha dolanıyordu" 'aliba okuyup yazdıklarımdan aşırı $lçüde etkilenmiştim" *eyse, %eldik sonuna kitabın""" --Osmanlı hanedanında ilk $nceleri, en büyük şehzadenin veliaht sayılmasını %erektiren bir kural yoktu" 8atih 8atih kanun kanunnam names esii de bu kurals kuralsızl ızlığı ığı iyice iyice pekişt pekiştirm irmişt işti"i" Aehza Aehzadel delerd erden en han%isi tahtı ele %eçirip $tekileri tepelerse, yahut $tekileri tepeleyip tahtı ele %eçirirse, o yasal olarak padişah sayılabiliyordu" #anlı #anlı kar%a kar%aşal şalarl arla a binbir binbir saray saray entrik entrikası asına na neden neden olan olan bu kural kuralsız sızlık lık,, :"  hmet!in tahta çıkmasıyla birlikte, yavaş yavaş .Ceniorat. düzenine d$nüşmeye d$nüşmeye

başladı" Aehzadeler yaş sırasıyla peşpeşe padişah oluyorlar ve ondan sonra sıra, ilk padişah olmuş en büyük şehzadenin çocuklarına %eliyordu" Onun için :::" ;ustaa!dan sonra sıra, kardeşi :" bdülhamit!e %elmişti" MDGGE7 DG?PN 1kisi de Qale devri padişahı :::" ::: " hmet!in çocuklarıydı" çocuklarıydı" --:" bdülhamit, ortaçağ bataklığından bir türlü çıkamayan Osmanlı devletine bir çeki düzen vermek istiyordu""" 6eki 6eki düzen düzen vermek vermek istiyo istiyordu rdu ama, ama, kimse kimse alışka alışkanlı nlıkla klarınd rından an vaz%eç vaz%eçme mekk istemiyordu" Onun için değişiklik de istemiyordu" :" bdülhamit, uğraşa savaşa, sıkıla zorlana k$klü bir değişim %erektiğine yürekten inanmış reormcu iki vezir i azam bulabildi kendine" Biri #aravezir Ceyyid ;ehmet @aşa, $teki :spartalı (alil (amit @aşa""" 3aten Ceyyit ;ehmet @aşa olurken de, kendisini ziyarete %elen padişaha, vezir7i azam olarak (alil (amit @aşa!yı $nermişti" O yıllar Iusların Osmanlıyı iyice sıkıştırdığı yıllardı" #ırım elden çıkmıştı""" #imse Iuslarla yeni bir savaşa %irmekten yana değildi"  ynalıkavak  ynalıkavak ntlaşmasıyla ntlaşmasıyla barışın sağlanmasına sağlanmasına çalışılıyordu"  ma ne olur ne olmaz diye, diye, yine dc tetikte duruluyordu" :spa :sparta rtalılı (ali (alill (ami (amitt @aşa @aşa!n !nın ın vezi vezir7 r7ii azam azamlığ lığıı tam tam o sıkınt sıkıntılılıı %ünl %ünler ere e rastlamıştır" Tarih =D ralık DG?<" --6ok k$klü bir %eçmişe sahip olan saray entrikaları, reormcu vezir7i azam (alil (amit @aşa hakkında da bela kazanlarını kaynatmaya başlamıştı" #aptan7ı derya &ezayirli 'azi (asan @aşa, vezir7i azamı padişahın %$zünden düşü düşürm rmek ek için için elin elinde den n %ele %eleni ni ardı ardına na koymu koymuyo yorr, hışı hışıml mlıı bir bir çürü çürütm tmec ecililik ik kampanyası sürdürüyordu" :" bdülhamit, &ezayirli (asan @aşa!nın etkisiyle, vezir7i azam (alil (amit @aşa hakkında kararsızlıklara yuvarlanmıştı" Bu kararsızlıklar da (alil (amit @aşa!nın elini kolunu bağlıyordu" --B$yle bir ruhsal cendere içinde, vezir7i azam :spartalı (alil (amit @aşa hırslı bir bir eyle eyleme me %eçt %eçti"i" #ara #arars rsız ızlılıkt ktan an bir bir türlü türlü kurt kurtul ulam amay ayan an padi padişa şahı hı taht tahtta tan n indire indirecek cek,, %enç %enç ve dinami dinamikk bir şehza şehzade de olduğu olduğuna na inandı inandığı ğı velia veliaht ht Celim! Celim!ii hükümdar yapacaktı" 4ezir7i azam, şeyhülislam )ürrizade Ceyyid taullah 0endi ile yeniçeri ağası +ahya ğa9yı elde ederek onlarla anlaşmıştı"  ncak, %izli %izli sürdürülen :" bdülhamit9i devirme komplosunu, kaptan7ı derya &ezayirli (asan @aşa $ğrendi ve padişahın kızkardeşi 0sma Cultan aracılığıyla durumu kendisine bildirdi" :" bdülhamit derhal azletti vezir7i azam (alil (amit @aşa9yı" Tarih =D ;art DG?>"

#endisi $nce 'elibolu9ya, sonra da Tekirdağ9a Tekirdağ9a %$nderildi" )erken bir erman daha %eldi (alil (amit @aşa!ya" &idde ve (abeş valiliğine atanmıştı" (azırlıklarını yapması için Bozcaada9ya %itmesi emrolunuyordu" 0ski vezir7i azam, Bozcaada9da hazırlık yaparken bir erman daha %eldi" 4alilikten azledilmiş ve zorunlu olarak 1stank$y adasında oturmaya memur  edilmişti" :" bdülhamit9in, başlan%ıçta pek sevip %üvendiği :spartalı (alil (amit @aşa9ya karşı %azabı bir türlü yatışmıyordu" @adişah son bir erman daha çıkardı" (alil (amit @aşa idam edilecekti" Bu sonuncu %izli erman #ara #ethüdazade li Bey9e %$nderildi" 8ermanı alan #ara #ethüdazade li Bey, (alil (amit @aşa henüz Bozcaada9dayken, kendisini orada boğarak idam etti ve kestiği başını 1stanbul9a %etirdi" Tarih
kez de o b$l%enin seraskeri )ağıstanlı li @aşa!nın yerine serasker olmak istiyordu" Cor%ulamasında ş$yle dediL 7 Iusçuk9ta çok asker var ama, askerin arası serasker )ağıstanlı li @aşa!yla iyi değil" O yüzden kaleyi alamadık" Bu iddia üstüne )ağıstanlı li @aşa seraskerlikten azledildi" 1lle velakin yerine de, yaşı küçük olduğu için, Aeri (asan (a san ğa serasker yapılamadı" yapılamadı" 4ezir 1smail @aşa atandı Iusçuk seraskerliğine""" Aeri (asan ğa, topuklarına baka baka %eri d$ndü"  ğabeyi ;ehmet ğa ise ordu karar%ahına %iderek pazarlığa pa zarlığa başladı komutanlarlaL 7 Biraderim Iusçuk ayanı Aeri (asan ğa!ya hem seraskerlik, hem vezirlik verirlerse, +er%$ğü +er%$ğü kalesinin zaptını taahhüt ederiz""" 4ezir i azam ;uhsinzadc ;ehmet @aşa, $neriyi kabul etti ve Aeri (asan  ğa!ya hem seraskerlik, seraskerlik, hem vezirlik verdi" M? 0ylül DGG=" :::" ;ustaa iktidarının son yılı"N --Aeri Aeri (asa (asan n @aşa @aşa,, s$zü s$zünü nü tutu tutup p +er%$ er%$ğü ğü kale kalesi sini ni %eri %eri alam alamadığ adığıı için için seraskerlikten azledildi" #aynarca ntlaşmasından ntlaşmasından sonra da 5zi muhaızlığına atandı ama %itmekte ayak sürüdüğü için vezirlikten de azledildi" 5nce 'ümülcine, sonra Iusçuk, sonra da Celanik9te zo runlu olarak oturmaya memur edildi" Bizim Aeri (asan @aşa, allem etti kallem etti, vezir Cilahtar 6elik ;ustaa @aşa9nın ricasıyla vezirliğini %eri aldı" 4idin9e de muhaız oldu" --O sıra sırad da vezir ezir7i 7i aza azam ve serd serda ar7ı r7ı ekre ekrem m &eza &ezayi yirl rlii 'azi 'azi (as (asan @aşa @aşa Aumnu!da oldu" Bizim Aeri (asan @aşa Aumnu ordu%ahına pek yakındı" Ordu rdu komutanlarının kararıyla Aumnu9ya davet edildi ve kendisine serdar7ı ekrem vekilliği verildi" --:::" Celim bir yıllık padişahtı" 4eziri azamlık boştu" Aeyhül Aeyhülisl islam am (amidi (amidizad zade9n e9nin in $neris $nerisiyl iyle e yeni yeni vezir7 vezir7ii azami azami saptam saptamak ak için için Iumeli9deki vezirler arasında kura çekildi" #ime çıktı kura biliyor musunuz/ Bizim Aeri (asan @aşa9ya""" DH *isan DGPF" --Aeri (asan @aşa!nın on ay on %ün sürmüş olan vezir7i azamlığı sırasında ordu, Ius cephesinde boz%una uğradı" #ili, 1smail, Tolçı, 1sakçı ve tüm $teki kaleler kaybedildi"

Aeri (asan @aşa boz%undan #aptan @aşa ile Tatar (anını sorumlu tutuyor  ve suçun onlarda olduğunu bildiriyordu padişah :::" Celim9e""" #aptan @aşa ile Tatar (anı ise vezir7i azamın suçlamalarını reddettiler" sıl suçun kendisinde olduğunu s$ylediler" Conunda boz%unun sorumluluğu vezir7i azam Aeri (asan @aşa!nın üstünde kaldı""" O sırada sırada düşman düşmanlar larıı da Aeri Aeri (asan (asan @aşa!n @aşa!nın, ın, padişa padişaha ha başka başkaldı ldırma rmaya ya hazırlandığını yayıyorlardı" :::" Celim, tatsız bir olayın çıkmaması için vezir7i azam Aeri (asan @aşa!nın azline ve idamına karar verdi" -- ncak, arkasında büyük bir ordu %ücü bulunduğu için, $nce vezir7i azamin %$nlü alınarak kendisi uyutulmak istendi" Aeri (asan @aşa9ya $v%ülü bir hattı humayun %$nderildi" %$nderil di" 4e D= Aubat DGPD9de de elinden mührü humayun alınıverdi" alınıver di"  rkasından başka bir hattı humayun ile Bel%rad9ı teslim almaya memur  edildiği bildirildi" Bu da yine ikinci bir uyutmacaydı" Aeri (asan @aşa!nın her türlü kuşkusu dağıldıktan sonra, $nce $nce ordu%a ordu%ahta htan n çıkarı çıkarılar larak ak Aumnu Aumnu ayanın ayanının ın konağ konağıı yanındak yanındakii bir eve %$türüldü" Orada uyurken de kurşunla vurularak $ldürüldü" Başı kesilip 1stanbul9a %$nderildi" --Tarihçilerin yazdığına %$re, Aeri (asan @aşa9nın %ençliğinde ayan olma iddiasıyla birkaç kez başkaldırdığı ve idama mahkum edildiği biliniyordu" @adi @adişa şaha ha %$nd %$nder erdi diği ği yazı yazıla lard rda a da perv pervas asız ız ve hatt hatta a say% say%ısı ısızz bir bir dil dil kullanıyordu" Bu yüzden yüzden düşma düşmanla nların rının, ın, !yeni !yeni bir başkal başkaldır dırıya ıya hazırland hazırlandığı ığı!! iddial iddiaları arıyla yla açtıkları çürütme kampanyası etkili oldu" 'enel sıralamada idam edilmiş kırküçüncü vezir7i azam olan Aeri (asan @aşa @aşa9n 9nın ın katli katlind nde e bir bir yeni yenililikk %$ze %$ze çarp çarpıy ıyor or"" #end #endis isii iple iple boğu boğulm lma a yeri yerine ne kurşunla $ldürülüyor" Bilmeyiz bu kadarı bir çağdaşlaşma hamlesi sayılabilir mi/ ===  'eldik idam edilmiş kırkd$rdüncü ve sonuncu vezir7i azam olan Benderli li @aşa9ya""" +ıl D?
sıra sırada da ;ora ;ora9d 9da a başk başkal aldı dıra ran n +unan unanlılı asiler asilerle le sama saman n altı altınd ndan an ilişk ilişkililer erde de bulunduğunu s$ylüyor ::" ;ahmut9a""" *e""" +unan +unan casusu bir vezir7i azam ha/ 8atih9in emriyle ilk idam edilen vezir7i azam 6andarlı (alil @aşa!nın Bizans casusluğuyla suçlanması %ibi, son idam edilmiş vezir7i azam olan Benderli li @aşa da +unan casusluğuyla suçlanıyordu" ::" ;ahmut, .+unan isyanı dolayısıyla devlet aleyhinde aaliyet. suçlamasıyla dokuz %ünlük vezir7i azam Benderli li @aşa!nın hemen azline karar veriyor" Bir  ay %eçince de idam ettiriyor kendisini" Tarih D?=!den D?
Öldürülmüş Şehzadeler ve Devrilmiş Padişahla  I İ#tanul $azında kı$ı $olları - 16endi kendini tanı1 de$imi - Tarih' #ürekli ir  #oluk alıp vermedir vermedir - +#manlı +#manlı Devleti kurulurken kurulurken işlenen işlenen ilk #i$a#al !ina$et !ina$et +#man :azi am!a#ı Dündar 9e$1i ni(in ldürdü< 4HH (adırlı aşiret - 8iva$ete da$anan ir kuruluş tarihi - Ertu)rul :azi1nin (a)daşı olan Dani! - İkin!i #i$a#al  !ina$eti kim işledi<

+az 1stanbul!unun kıyı yollarındaki rıhtımlı kaldırımlarda, birbirlerine sokularak kendinden %eçmiş yürüyen %enç kızlarla delikanlıların sadece bakışlarından değil, adımlarından da buğu buğu aşk tüter" 1lk adımda bir duraklar %ibi olurlar" Conra bir yarım adım""" Conra iki adım daha""" 5yle usul usul neler konuşurlar ki/"" Bizl Bizler er,, sizl sizler er,, onla onlarr, yani yani hepi hepimi miz, z, o yaşl yaşlar arda da ve daha daha sonral sonralar arıı nele neler  r  konuşmuşsak, aynı şeyleri konuşurlar" konuşurlar" Birb Birbirl irler erin ine e kend kendililer erin inii anla anlatm tmay aya a çalı çalışı şırla rlarr, $zel $zelik ikle leri rini ni,, üzün üzüntü tüle leri rini ni,, duy%ularını, huylarını""" Canki insan kendini tanıyabilirmiş %ibi""" Oysa nasıl doğumdan $ncesiyle $lümden sonrası, kopkoyu ve kaskatı bir  bilinmezse, beşikle mezar arasındaki %arip varlığımızı da sandığımız kadar  bilme olanağımız yoktur" yoktur" (ayatımız dahi bir sırdır kendimize" --Bir video kamerası dünyaya %eldiğimiz saniyeden son neesimize değin, her  anımızı, uykularımız, $kelerimiz, sevişmelerimiz, tuvaletlerimiz, coşkularımız, küskünlüklerimiz, kaçamaklarımız ve aşınmalarımızla ilme çekse ve bizim de bu ilmi baştan sona izleme olanağımız bulunsa, kendimize çok şaşacak ve kendimizi nasıl hiç tanımadığımızı daha iyi anlayacaktık" anlaya caktık" 4e durmadan küçük çığlıklar atacaktıkL 7 y, ben bebekken b$yle mi yapmışım/"" """ 7 y, ben b$yle mi uyuyor muşum/"" """ 7 y, y, ben b$yle mi %irmişim ziaa/"" """ 7 y, ben b$yle mi kaybetmişim o cüzdanı/"" """

#aldı ki, bir %ünde kalbimizin kaç kez attığını, %$zlerimizi kaç kez kapatıp açtığımızı, kaç kez yutkunduğumuzu da bilmeyiz2 başka r$nt%enler arasında han%isinin bize ait olduğunu da""" (ele düşlerimizde neler %$rdüğümüzü hiç mi hiç bilmeyiz" #ıyı yolunun yolunun rıhtımlı rıhtımlı kaldırımlar kaldırımlarında ında taptaze taptaze aşkların aşkların mutluluk mutluluk müjdelerini müjdelerini paylaşmaya çalışanlar, çalışanlar, kendilerini birbirlerine anlata dursunlar""" #end #endim imiz izii tanı tanıdı dığı ğımı mızı zı sans sansak ak da, da, sand sandığ ığım ımız ız kada kadarr asla asla tanı tanıma mayı yızz kendimizi""" --(azreti 1sa!dan E>F, (azreti ;uhammet9ten de DFFF9i aşkın yıl $nce yaşamış olan Cokrates9in aklını taktığı bir s$z vardıL 1:nothi 5eauton1 , !#endini bil, kendi kendini tanı"! O d$ne d$neml mler erde de )el )eli!i!de deki ki pol pollo lon n tapı tapına nağı ğını nın n $n yüzü yüzüne ne,, kosk koskoc ocam aman an harlerle kazılarak yazılmış olan bir s$zmüş bu""" Cokrates kendi elseesine ışık yapmış bu deyimi2 1:nothi 5eauton*1  !#endini   !#endini bil, kendi kendini tanı!""" --#işi ki kendim sandığı kadar bir türlü bilemez2 ya yaşadığı toplumu, ya hele onun tarihini, bilse bilse acaba ne kadar bilebilir/ Bu bir okuyup $ğrenmek ve sandığa çamaşır yerleştirir %ibi $ğrendiklerini kaay kaaya a yerleş yerleştird tirdikt ikten en sonra, sonra, başkal başkaları arına na da anlat anlatmay maya a çalışm çalışmak ak sorunu sorunu değildir" Bu, toplum ve onun tarihiyle birlikle sürekli soluk alıp verme sorunudur" Beyins Beyinsel el dinam dinamola olarr ancak ancak b$yles b$ylesii taze taze oksije oksijenle nlerle rle %üçlen %üçlenip ip %iden %iden canlı canlı soluklanmalar sayesinde donmuşlukla kalıplaşmaya karşı çıkabilirler" --Aimdi yavaş yavaş esas konumuza %elelim" Osmanlı tarihinde ilk siyasal cinayet neden ve nasıl işlendi/ C$ylenti odur ki, 8loransa!da )ante!nin doğup çocukluğunu yaşadığı D yıl kadar sonra, 8atih9le ::" Beyazıt ve oğlu +avuz Celim zamanında yaşamış olan *eşri, Osmanlı )evleti!nin kuruluşunu hiçbir kaynak %$st %$ster erme mede den n anla anlatt ttığ ığıı ünlü ünlü yapı yapıtı tı ihannüma!da, !da, Osma Osman n Bey! Bey!le le amca amcası sı )ündar Bey!in iktidar kav%alarını ş$yle $zetliyorL %***Ertu)rul 9e$ dok#an ü( $aşında ahrete intikal edip 5)üt1te de7unettiler' "(er evler IaşiretlerJ azı +#man1ı ve azı Ertu)rul karındaşı +#man1ın

am!a#ı Dündar>ı' 9e$ kılmak i#tediler* Amma kendü kaile#i +#man1a ve!ih "rüp' el altından haer "nderip #$leştiler* Dündar dahi halk orta#ına "eli!ek' halkın +#man1a me$l ve itikadını "re!ek 1e$lik1ten vaz"e(ip' ol  dahi +#man :azi1$e iat etti***%  ===  @?DG!de doğmuş olan (ayrullah 0endi 7bdülhak (amid!in babası7 ise aynı olayın, sonunda siyasal bir cinayete nasıl d$nüştüğünü ş$yle anlatmadaL %*** %***Dü Dünd ndar ar 9e$ 9e$' +#ma +#man n 9e$1 9e$1in in rei# rei#li) li)in inii ir ir türl türlü ü hazm hazmed edem eme$ e$er erek  ek  müna#ip ir 7ır#at ekli$orduK hatta riva$ete "re 9ile!ik ve ;arhi#ar 8um 9e$ler 9e$leri1n i1nin in +#man +#man :azi$i :azi$i ldürm ldürmek ek i(in i(in tertip tertip ettikl ettikleri eri tuzakt tuzaktan an Dündar  Dündar  9e$1 9e$1in in de hae haeri ri varm varmış ış** +#ma +#man n 9e$ 9e$ u hadi hadi#e #e$i $i a#t a#tırd ırdık ıkta tan n #onr #onra a @GL1de am!a#ını ldürmüştür***%  *eşri!nin ihannüma!sına %$re ise Osman Bey" amcası )ündar Bey!i bizzat kendi kendi eliyle eliyle ve okla okla $ldürm $ldürmüş" üş" C$ylen C$ylentil tilere ere bakılır bakılırsa sa )ündar )ündar Bey o sırada sırada doksan yaşındaymış" --DHDH!da yani Cultanahmet &amii!ne adını vermiş olan :" hmet d$neminde, Bostanzade +ahya 0endi!nin yazmış olduğu Tarih-i #a7  !ta   !ta Osman 'azi ş$yle anlatı anlatılma lmakta kta M*ecde M*ecdett Cakaoğ Cakaoğlu9n lu9nun un %ünümü %ünümüzz Türkçe Türkçe!si !sine ne yapmış yapmış olduğu olduğu aktarmaylaNL %Adalet ülke#inin o!a)ı +#manlıların kuru!u#udur* 5on dere!e dürü#t' dinine tutkun' $i)it ve adalet#everdi* &alkına pek düşkündü* Fzun o$lu' ak  enizli' kumral kaşlı$dı* 9aa#ının 9aa#ının #a)lı)ında #a)lı)ında ve kendi#i kendi#i $i)itlik $i)itlik (a)ında$k (a)ında$ken en ir kişinin kişinin evine evine konuk olur* Duvarda a#ılı kitaı #orarB -  ;ü!e Allah1ın kelamıdır  !evaını !evaını alın!a' alın!a' 6uran>ı 6uran>ı 6erim1e 6erim1e #a$"ı#ınd #a$"ı#ından' an' #aaha #aaha dek ela)la$ı ela)la$ıp p a$akta durmuştur* &ile &ile ve alda aldatm tma! a!ad adan an tama tamame men n arın arınmı mışş olup olup ha$a ha$atı tınd nda' a' devl devlet  et  ka#a#ından ir şe$ almamıştır* 6endi ko$unlarından elde etti)i ürünlerle "e(ini "e(inirdi rdi** Şimdi Şimdi ile ile 9ur#a 9ur#a dola$la dola$ların rında da mev!ut mev!ut olan olan e$lik e$lik ko$un ko$unlar lar''  padişahımıza ata#ından mira# $olu$la ulaşmış helal mallardır***%  mallardır***%  --Osmanlı )evleti!nin kurulduğu D
%+#manlıların ilk aşiret devirleri hatta e$lik kurdukları zamanların tarihi   pek karışık olup' eldeki malumatın mühim ir kı#mı #onradan $azılmış e#erlere da$anmaktadır***%  @ro" @aul ittek ise Osmanlı 1mparatorluğu!nun )oğuşu adlı yapıtında Osmanlı )evleti!nin #ayı aşiretinden %eldiği iddiasını tümden reddediyor" Bu idd iddian ianın ilk ilk kez ::" ::" ;urat urat d$nem $nemin ind de orta ortayya atıl atılıp ıp ondan ndan sonr sonra a benimsendiğini ve hiçbir bel%eye dayanmadığını iddia id dia ediyor" Tarihçi )anişmend de aynı kanıda""" #$prülü ile zunçarşılı aynı kanıda değiller" Orhan d$neminde hasılan ilk sikkenin altında, zunçarşılı!nın $ğrencilerinden tarihçi 8ahriye rık, minicik bir !4! dam%ası %$rmüş" Bu !4! dam%ası #ayı aşiretinin sim%esiymiş" Osmanl Osmanlıı )evlet )evleti!n i!nin in Oğuz Oğuz Türkle Türklerin rine e bağlı bağlı #ayı #ayı aşire aşiretinde tinden n %eldiğ %eldiğini inin n tek somut bel%esi de bu""" --Bize ait y$netim ve iktidar tarihlerinin neden çok kanlı ve ç$küntülerle dolu olduğu epey incelenmiştir" @ro" )r" hmet ;umcu!nun belirttiğine %$reL %Tıpkı 0o)ollarda oldu)u "ii Türklerde de #altanatın intikalinde hi( de elirli ir kural $oktur* 9ir #altanat u#ulünün ulunmama#ı kurulan Türk  devletlerinin kı#a zamanda par(alanma#ına #eep olu$ordu* 9u anla$ış Türk-İ Türk-İ#la #lam m devlet devletler lerine ine de a$nen a$nen "e(miş "e(miş ve devlet devlet'' hükümdar hükümdar aile#i aile#inin nin ortak malı #a$ılmıştır* IMlüş #i#temi*J +#manlı Devletinin muri#i #a$dı)ımız   Anadolu 5el(uklularında da durum $le$di* 9u devlette #altanatın intikali  konu#unda elirli ir u#ul $oktu* 9u $üzden veliaht ta$ini di)er kardeşlerin taht üzerinde hak iddia etme#ine en"el olmaz' $le!e şehzadeler ara#ında #ık #ık taht kav"aları (ıkardı*%  ===  Osmanl Osmanlıı )evlet )evleti!n i!nde de ilk siyasa siyasall cinaye cinayetin tin,, devlet devletin in kurucu kurucusu su Osman Osman Bey taraından kendi iktidarına %$z diken amcası )ündar Bey9e karşı işlendiğini %$rdük""" @eki ikinci siyasal cinayet ne zaman işlendi/ 1kinci siyasal cinayet birincisinden H< yıl kadar sonra :" ;urat taraından işlendi" Jçüncüsü de onun taraından""" )$rdüncüsü de""" 1ki kardeşini de, kendine başkaldıran oğlunu da ilk $ldürmüş padişah odur" Iivayet edilir ki, bir de merhum ağabeyi Cüleyman @aşa9nın oğlu ;elik *asır9ı $ldürmüş""" --1stanbul9un alınmasına daha altmış 7 yetmiş yıl vardı" +az 1stanbul9unun kıyı yollarındaki rıhtımlı kaldırımlarda delikanlılarla %enç kızların sevda buğularıyla mutluluğu adım adım yüreklerinde duymalarına ise altı yüz yıldan daha azla"""  ncak bu kadar zaman dahi %erçek bir kentleşmeye yine de tam yetmeyecekti %aliba"""

II 0arko Polo1nun (a)daşı olun +#man :azi - ;azar 8u#ti!hello' 5)üt ve Domani(>te $aşa#a$dı - 9el"e#iz anlatımlar dizi#i - Ertu)rul :azi1nin anne#inin mezarını @LG1de kim $aptırdı< - 6ardeşlerini ldürten ilk padişah Şehzade &ali &alill ve Şehz Şehzad ade e İra İrahi him m - /* 0ura 0urat' t' o)lu o)lu 5av! 5av!ıı 9e$1 9e$1ii nede neden n "zl "zler erin ini  i  (ıkarttıktan #onra a#tırdı< - 5avaş alanında o)ulan şehzade - 5i$a#al hır#ların itmez dramları - ;i)itlikler $aratı!ılıkla den"elenmez#e

DPGE!t DPGE!te e Ban%ko Ban%kok!t k!ta a dolaşı dolaşırke rken, n, silind silindir ir şapkal şapkalı, ı, bastı bastıbac bacak ak boylu, boylu, kırışık kırışık suratlı, 8renk %iyimli birkaç insan heykeliyle karşılaşmıştım" Bunlar da nesi, diye sormuştum" ;arko @olo9nun heykelleri2 buralara %eldiği zaman yapılmış, demişlerdi" ;ark ;arko o @olo @olo9n 9nun un kara karada dan n yapt yaptığ ığıı zak zakdo doğu ğu %ezi %ezisi si,, tam tam bizi bizim m Osma Osmanl nlıı 1mparatorluğu!nun kuruluş yıllarına rastlar" D arasıdır" arasıdır" *e var var ki, ki, ;ark ;arko o @olo @olo9n 9nun un anıl anılar arın ınıı o d$ne d$nemi min n büyü büyükk 1tal 1talya yan n yaza yazan n Iustic Iustichel hello, lo, %ez%in %ez%inin in ağzınd ağzından an ne kadar kadar düz%ün, düz%ün, düzenl düzenlii ve çekici çekici olarak olarak kaleme almışsa2 bizim Osmanlı )evleti!nin kuruluşuyla il%ili anlatımlar da o kadar düzensiz, çelişkili, karmakarışık ve çoğunlukla da sonradan %eliştirilmiş yakıştırmalarla doludur""" doludur""" 5yle ki, sonunda kimse işin içinden çıkamamış ve ::" ;urat9la 8atih ;ehmet d$ne d$neml mler erin inde de,, devl devlet etin in kuru kurulu luşu şuyl yla a il%i il%ilili resm resmii bir bir şabl şablon on,, tüm tüm Osma Osmanl nlıı tarihçileri taraından benimsenmiştir" benimsenmiştir" Bu%ün de okullarda anlatılan şablon o şablondur" şablondur" --Oğuz Türklerinin bir kolu olan C$ğüt y$resine yerleştirilen d$rt yüz çadırlı #ayı aşireti ile onun doksan üç yaşında $len beyi 0rtuğrul 'azi ve onun yerine %eçen oğlu Osman 'azi""" )evletin kuruluşuyla il%ili resmi şablon budur" budur" Tarihler ise pek belli değildir" 0rtuğrul 'azi ya D?!de doğmuştur" doğmuştur" @ro" 1smail (akkı zunçarşılı bu tarihin yanına şu cümleyi eklemekten alamamıştır kendisiniL .Bu kaydın ne dereceye kadar doğru olduğu bilinemez". +a peki 0rtuğrul 'azi9nin anasıyla babası kimdir/ @ro" 1smail (akkı zunçarşılı ş$yle yazıyorL %+#manlı hanedanına ait me(hul noktalardan irini de Ertu)rul 9e$>in aa#ı ve ne#ei me#ele#i teşkil etmektedirK elimizde en e#ki vaka$inameler ulunmadı)ı i(in uzun $ıllardan eri $apılan tetkikler henüz mü#pet ir neti!e vermemiştirK ununla eraer Ertu)rul 9e$>in aa#ının şimdi$e kadar

tarihlerimizin ka$dettikleri "ii 5üle$manşah oldu)u şüpheli olup $eni araştırmalar neti!e#inde unun :ündüzalp olma#ı ihtimal dahilinde "rülü$or* 0ahalli anane$e "re Ertu)rul>un valide#i de &a$me Ana1dır*%  4e daha hazini 0rtuğrul Bey9in annesi olduğu varsayılan (ayme na9nın )omaniç bucağının 6arşamba #$yü9ndeki mezarını D?P< yılına kadar hiçbir  Osmanlı 1mparatoru yaptırmamış" O tarihte ::" bdülhamit yaptırmış türbesini" --Osmanlı devletinin kurulduğu D=" yüzyılın ikinci yarısı, o kadar da eski bir  yüzyıl yüzyıl değil" değil" I$nesa I$nesansı nsın n tomurc tomurcuk uklan landığ dığıı bir d$nem d$nem"" #entl #entleri erin n %elişt %eliştiği, iği, sanatçıların şahlandığı, ticaret ilolarının %üçlenmeye başladığı bir d$nem""" Biz ise o d$nemin bize ait b$lümünü hem çok eski bir d$nemmiş %ibi sunuyoruz2 hem sonradan %eliştirdiğimiz, hoşumuza %iden imajlarla sunuyoruz2 hem de o çağın %erçek benliğiyle herhan%i bir karşılaştırma yapmaya $nem vermeden sunuyoruz""" Tarih, kitleleri !düşünce!den koparmaya d$nük bir propa%anda aracı niyetine kullan kullanıld ıldığı ığı zaman, zaman, !çağda !çağdaşş uy%ar uy%arlık lık düzeyi düzeyini ni yakala yakalama ma çabala çabaları! rı! kanadı kanadı kesilmiş kel tavuk %ibi, boyuna pır pır eder ve bir türlü uçamaz" Tarih arihim imiz izii tüm tüm ayrı ayrınt ntıla ılarıy rıyla la kare kare kare kare yeni yenide den n ince inceleme lemekk ve hiçb hiçbir  ir  yakıştırmay yakıştırmayla la çarpıtmaya çarpıtmaya tenezzül tenezzül etmeden2 etmeden2 ekonomin ekonominin in pek matematiks matematiksiz, iz, siya siyasa sall kav% kav%al alar arın ın ise ise pek pek acıma acıması sızz oldu olduğu ğu %eçm %eçmiş işimi imizi zi,, topl toplum umun un orta ortakk bilincinde, abartmalarla süslü eski bir cem masalı %ibi değil, bilimsel ciddiyete dayalı bir !%erçekler aynası! olarak yeniden boyutlandırmak %erekiyor"

--0rtuğrul 'azi $lünce yerine oğlu Osman 'azi %eçti ve kendisine el altından tuzak hazırlayan amcası )ündar Bey!i $ldürerek iktidarını pekiştirdi" Osman 'azi D=ninJ lümünden #onra 9ur#a>$a (a)ırılarak tahta (ıkarıldı* Ahilerin "irişimi$le $eniden Eretna 9e$li)i>ne a)lanan Ankara>$ı "eri "eri aldıkt aldıktan an I@NO@ I@NO@JJ #onra' #onra' taht taht mü!ade mü!adele# le#ine ine "irişe "irişen n iki kardeş kardeşini ini E#ki E#ki şehir>de $akala$arak ldürttü* 9u ola$ +#manlı tarihinde taht i(in kardeş ldürme ola$ının ilk rne)i$di***%  ---

Osmanlı tarihindeki .Ciyaseten #atl. konusunu ilk kez derli toplu işlemiş olan @ro" )r" hmet ;umcu da, :" ;urat9ın iki kardeşini $ldürmesi hakkında şunları yazıyorL %***ha %***ha$at $atta ta kalan kalan en ü$ük ü$ük o)lu o)lu 0urat' 0urat' +rhan +rhan 9e$ lün!e lün!e hükümd hükümdar  ar  #e(ilmiştir #e(ilmiştir** 2akat 2akat Ahilerin Ahilerin IAnadolu>d IAnadolu>daki aki Türk kkenli e#na7 e#na7 ve zanaat(ı zanaat(ı r"ütüJ $aptı)ı u #e(ime 0urat1ın kardeşleri olan &alil ve İrahim1in itiraz  etti ettikl kler erii ve a)a a)ae$ e$le leri rine ne aşk aşkal aldı dırd rdık ıkla ları' rı' u $üzd $üzden en /* 0ura 0urat>ı t>ın n u kardeşlerini ertara7 etti)ini en #on araştırmalar ize "#teri$or* 9ununla eraer &alil1in' /* 0urat>tan ü$ük oldu)u #$lenti#i de vardır* ***0am ***0ama7i a7ih h her iki ihtima ihtimall de' aşlan aşlan"ı( "ı(ta ta devlet devlette te #altan #altanatın atın intika intikali  li  konu#unda elirli ir u#ul me$dana "elmedi)ini ize a(ık(a "#teri$or***%  ===  @ro" @ro" 1smail 1smail (akkı (akkı zunça zunçarşı rşılılı ise Osmanl Osmanlıı Tarihi arihi yapıtı yapıtının nın ilk cildin cildindek dekii karmaşık bir dipnotunda, şair hmedi!nin bir beytine dayanarak ş$yle bir cümle yazmışL %Ahmedi>ninB +ldular $a)ı IdüşmanJ ana kardeşleri  6amunun itti elinde işleri  ka$dından' 0urat>ın irka( kardeşi ile u)raşarak' onları elde edip ldürdü)ü' anlaşılı$or ki' unların İrahim ile &alil olma#ı i!ap edi$or*%  --+ine ine aynı aynı dipn dipnot otla lard rdan an $ğre $ğreni niyo yoru ruzz ki, ki, Orha Orhan n 'azi 'azi hem hem +arhi arhisa sarr Ium Ium Beyi!nin kızı (oloira ile, hem Bizans kara kuvvetleri komutanı #antakuzen9in kızı Teodora ile hem de Bizans 1mparatoru :::" ndronikos9un kızı sporçe ile evlenmiş" :" ;urat, sonradan *ilüer (atun adım alan (oloira!dan doğmuş" (alil9in ise annesi Teodora, 1brahim!inki de sporçe imiş" *ede *edens nse e bütü bütün n bu ayrı ayrınt ntılılar ar,, karı karınc nca a duas duasın ına a benz benzey eyen en mini minici cikk har harlili dipnotların içlerine saklanmış" 4e hep cen%averlikler, saldırılar, etihler, zaptlar, askeri başarılar $n plana çıkarılmış" --Bir düşünün ki :" ;urat d$nemi, 1talya9da Boccacio d$nemine rastlar" skeri başarılar başarılar %$ğüs kabartır kabartır"" ma Boccacio Boccacio %ibi %i bi yazarlar yazarlar yetiştirmiş yetiştirmiş olmak da tüm insanlığın %$nülsel ve beyinsel yaratıcılığım kabartır" kabartır" :" ;urat9ın iktidar kav%ası yüzünden kardeşlerini ilk $ldüren Osmanlı sultanı olması, bu kadar sessiz sedasız mı %eçiştirilmeliydi/ 1nsanlardaki iktidar ihtirasının uçurumlarıyla doruklarım %$steren düzinelerle roman, piyes, şiir yazılmalı ve yeryüzündeki sinema klasikleri arasına da aynı konuyu işleyen birkaç başyapıt armağan edilmeliydi""" )evlet kurmak, evrensel bir sanata merdiven kurmanın platormu olmadığı zaman, ne kadar %$rkemli olursa olsun, sonunda yine her şey suyunu bir türlü

akıt akıtam amad adığ ığın ın çeşm çeşmey eye e d$nü d$nüşşüyor üyor"" 4e kült kültür ür darb darboğ oğaz azın ınıı ne yaps yapsan an aşamıyorsun" --+abancı abancı tarihç tarihçile ilerin rin yazdığ yazdığına ına %$re %$re Orhan Orhan 'azi 'azi en çok Aehza Aehzade de (alil!i (alil!i severmiş" (atta $ldükten sonra yerine onun %eçmesini istermiş" Bu sev%iyi kanıtlayan birde il%inç i l%inç olay var" +ıl D=>H" D=>H""" "" Aehzad Aehzade e (alil (alil kayıkl kayıkla a 1zmit 1zmit #$rez #$rezi!n i!nde de %ezerken %ezerken,, 8oça!d 8oça!daki aki &eneviz korsanları taraından tutsak ediliyor ve 8oça9ya %$türülüyor" Orhan 'azi ile dostluğu bir hayli %üçlü olan Bizans 1mparatoru +uannis, Aehz Aehzad ade e (ali (alil9l9ii kurt kurtar arma mayı yı üstl üstlen enmi miş" ş" Bozc Bozcaad aada, a, Qimn Qimnii ve ;idi ;idilllli!i!de deki ki donanmalarını toparlayarak 8oça9ya %itmiş" 8oça Beyi!ne doksan yahut yüz bin altın idye vermiş" +arısı Orhan 'azi!dcn, yarısı kendi cebinden" Aehzade (alil!i kurtarıp, $nce 1stanbul!a, oradan da 1zmit!e %etirip babasına teslim etmiş" Tarih D=>P ;art!ı"  ynı yıl yapılan bir antlaşmayla da hem Orhan 'azi!nin Iumeli!ye yerl yerleş eşme mesi sini ni kabu kabull etmi etmiş, ş, hem hem de on yaşı yaşınd ndak akii kızını kızını Aehz Aehzad ade e (ali (alill ile evlendirmeye karar vermiş" Orhan 'azi ile @renses sporçe!nin oğlu olan Aehzade 1brahim hakkında ise pek bir bil%i yok" :" ;urat9ın Aehzade (alil9den daha mı büyük, yoksa daha mı küçük olduğunu dahi bilmiyoruz" Cadece kendisinin iki kardeşini, yani iki şehzadeyi $ldüren ilk padişah olduğunu biliyoruz" --Osmanlı )evleti!nin üçüncü padişahı olan ;urat (üdavendi%Kr, iki kardeşini $ldürtmüş ilk Osmanlı sultanı olduğu kadar ka dar,, aynı zamanda oğlunu da $ldürtmüş ilk sultandır" Oğlu Cavcı Bey9i neden $ldürttüğüne %elince""" :" ;urat, Bul%ar #ralı Cimon!un kızkardeşi ;arya ile evlenmişti $nce" ;arya, ;üslüman olduktan sonra adını 'ülçiçek (atun koydular" Büyük evlat +ıldırım Beyazıt9ı o 'ülçiçek (atun doğurdu"  ncak ;urat, bir Bul%ar prensesiyle prensesiyle daha evlenmişti" Onun Onun da adı Tamara Tamara idi" Tamara da üç oğlan, bir kız doğurduL Cavcı, +akup, +akup, 1brahim, *eise""" (üdavendi%Kr9ın $nce %$zlerini kız%ın demirle k$r edip sonra da $ldürttüğü oğlu, ikinci karısı Tamara9dan oğlu Cavcı Bey!di" --;urat, yakın dostu Bizans 1mparatoru 4" +uannis ile nadolu9da başkaldıran bazı beyleri ezip susturma seerine çıkmıştı" Bizans 1mparatoru9na büyük oğlu ndronikos vekalet ediyordu" Aehzade Cavcı Bey de 0dirne9de %üçlü bir durumdaydı"  ndı onikos ile Cavcı Bey, Bey, babaları hazır yokken, her ikisini de devirip yerlerine %eçmek için aralarında anlaştılar" :" ;ura ;uratt zıpk zıpkın ın %ibi %ibi Iume Iumelili9y 9ye e %eçt %eçti"i" 1sta 1stanb nbul ul yakı yakınl nlar arınd ında a her her iki iki asi asi delikanlının da %üçlerini dağıttı" ndronikos ile Cavcı Bey, )imetoka9ya kaçtılar"  ma yakalandılar orada" orada" Tarih Tarih D=?>"

;urat $nce Cavcı Bey9in kız%ın demirle %$zlerini k$r ettirdi" (ırsını alamadı, $ldürttü" )ostu Bizans 1mparatoru!na da baskı yaptıL Cen de oğlunu cezalandır, cezalandır, diye" 1mparator, 1mparator, isteksiz isteksiz oğlunun %$zlerini sirkeyle yaktırdı" *e var ki, ndronikos!un sadece bir %$zü k$r oldu" Cavcı Bey %ibi tümden kor  olup sonra da asılmadı" 4e tek %$züyle de olsa %$rmeyi sürdürdü" #ısa bir süre için imparator bile oldu" --Osmanlı tarihindeki beşinci siyasal cinayeti +ıldırım Beyazıt işleyecek ve :" #osova #osova Cavaşı Cavaşı!nd !nda, a, babas babasıı şehit şehit olup olup da yerine yerine kendis kendisii %eçin %eçince ce,, karde kardeşi şi Aehzade +akup!u +akup!u daha savaş sürerken boğdurtacaktı"  ncak bütün bu siyasal siyasal cinayetler yine de, DE" DE" yüzyılın başında kurulmuş olan Osmanlı devletinin D>" yüzyıla, padişahı tutsak edilmiş, şehzadeleri d$vüşe tutu tutuşm şmuş uş ve her her yanı yanı parç parçal alan anmı mışş bir bir ela elake kett meşa meşale lesi si %ibi %ibi %irm %irmes esin inii $nleyemeyecekti"

III %9ir "ürültü ir "ürültü% - Tarih 1#$lentiler1e mi da$anır< - +zan (ıkar da' $azar (ıkmaz#a*** - 5avaş alanında o)ulan Şehzade ;akup 9e$ - @ #aat  #üren Ankara 5avaşı - İlk devrilen padişahın ;ıldırım - Şehzadeler irirlerini  na#ıl ldürdü< - İkin!i kez kurulan +#manlı Devleti - +#manlı dnemleri ve (a)daşlık #orunu

0ski bir dostumun anlatmayı pek sevdiği bir $ykü vardı" Bir rnavut rnavut %enci, %enci, kaçak kaçak olarak olarak *eW +ork9a +ork9a %iden bir şilebe binmiş" binmiş" 'emi  merika9ya yaklaşırken, yolda yakalanmış delikanlı" 1kinci kaptan kendisini 1stanbul9a %eri %etirmek için kıçaltına hapsetmiş" Ailep Ail ep *eW +ork limanı limanında nda kaldı kaldığı ğı sürece sürece,, zavall zavallıı rnavut rnavut çocuğu çocuğu kapalı kapalı tutuld tutulduğu uğu yan karanl karanlık ık b$lümd b$lümde e %ece %ece %ündüz %ündüz sadece sadece doklar doklardak dakii vinçle vinçlerle rle %emilerdeki vinçlerin seslerini dinlemiş" Conra Conra da, değil değil merika9 merika9yı, yı, %$kyü %$kyüzün zünü ü bile bile %$reme %$remeden den ters ters %eri %eri doğru doğru 1stanbul9a"""  merika9ya %ittiğini bilen arkadaşları, arkadaşları, boyuna sorarlarmış kendisineL 7 0e anlat bakalım neler %$rdün *eW +ork9ta/"" +ork9ta/""  rnavut %enci de başını hai yana eğer, eğer, kaşlarını kaldırıp alt dudağını sarkıtarakL 7 4allahi 4allahi ne diyeyim bilmem ki, bir %ürültü, bir %ürültü""" %ürül tü""" dermiş" --*e zaman kendi tarihimizle il%ili bir konuyu kurcalasam, hep bu $ykü %eliyor  aklıma""" Cüzülmüş, net, objekti, açık ve aydınlık anlatımlar yerine, akşam pazarı yay%arasına benzer, bol bol $vme ve $vünmelerle nağralanan, karmakarışık %ürültüler çıkıyor karşıma""" Bir Bir topl toplum umun un %eçm %eçmiş işi,i, sade sadece ce y$ne y$netitici cile leri rini nin n baha bahadı dırl rlığ ığıy ıyla la,, sava savaşş ve saldırılardan ibaret değildir ki"""  ynı ortamın insanları, %eçmişteki belirli zaman dilimleri içinde nasıl yaşamışlardı/ Okul anıları, ilk aşkları, %eçim uğraşları, hatalık tatilleri, ulaşım ve iletişim düzenleri nasıl bir bütünleşmenin y$rün%esindeydi/ Bir toplum toplumun un %eçmiş %eçmişte te çizdiğ çizdiğii bu tür persp perspekt ektile ilerr elbet elbet sonra sonradan dan hayal hayal edilerek edilerek yazılamaz yazılamaz"" O d$nemler d$nemler yaşandığı yaşandığı sıradaki sıradaki %$azı aşıkları%   taraından yazılır" ;ektup olarak yazılır, anı olarak yazılır, %$zlem olarak yazılır, inceleme olarak yazılır""" 4e sonra da buların hepsi harmanlanarak yüzlerce tarihçi taraından, değişik yorumlarla, tekrar tekrar ballı b$rekli olarak yazılır""" 5rneğin, salt *apolyon hakkında kırk bin cilde yakın ki tap yazıldığı s$ylenir"""

+a eski Ioma uy%arlığı üstüne yazılmış olanlar2 ya #utsal Ioma7'ermen 1mparatorlu 1mparatorluğu ğu üstüne üstüne yazılmış yazılmış olanlar olanlar,, ya 8ransız 8ransız )evrimi )evrimi üstüne üstüne yazılmış yazılmış olanlar""" Bizim Bizim Osmanl Osmanlıı tarihi tarihine ne donuk donuk anlatı anlatımla mlarla rla anali analizle zlerin rin,, konulara konulara bel%es bel%esel el açıklıklar %etirmekten çok, $vünme malzemesi yapılamayacak olayları külleyip kapatma eğilimleri var""" Tabii birde bizim %eçmişimizde, çok iyi ozanlar var ama, düzyazı aşıkları yok""" 5rneğin, 1stanbul üstüne ilk tarihsel kitap D
--+ıldırım Beyazıt!ın iktidarı D=?P!daki :" #osova Cavaşı!ndan DEF
;ehmet 6elebi!nin )evlet (atun!dan olduğu s$ylenir, ama Ol%a9dan olduğunu s$yleyenler de vardır" Bu ayrıntılar nedense açık seçik bir türlü konmaz oltaya""" 'eçmişteki olaylar  kendi kendi %erçek %erçekler lerind inden en soyutl soyutlanı anırsa rsa,, bir toplum toplumun un çağda çağdaşş uy%arlı uy%arlıkk düzeyi düzeyine ne varması sanki daha kolaylaşılmış %ibi""" -- nkara Cavaşı9nda +ıldırım!ın beş oğlu da savaşa katılmıştı" #asım çok küçük olduğu için Bursa9da kalmıştı" Cava Cavaşş yeni yenil% l%iy iyle le sonu sonuçl çlan anın ıncca Cüley üleyma man n 6ele 6elebi bi ile ile ;ehme ;ehmett 6ele 6elebi bi askerleriyle birlikte, tarihçi )anişmend9in deyimiyle %#avuştular%* 1sa, ;usa ve ;ustaa 6elebilere %elince""" +ine s$ylentiler çeşitlidir" 1sa ile ;usa, Timur9a tutsak düşmüş, ;ustaa da kaybolmuştur" kaybolmuştur" Bir başka s$ylentiye %$re de ;ustaa ya 1sa yahut da ;usa ile birlikte tutsak düşmüştür" 1lerde ;ustaa 6elebi tekrar siyaset sahnesine çıkacak, ancak kendisine %"er(ek 0u#ta7a>nın #avaşta ka$oldu)u%   iddia iddiasıy sıyla la %Düzme!e 0u#ta7a%  adı takılacaktır" --1kinci Osmanlı )evleti yeniden kuruluncaya kadar %eçen on bir yıl içinde +ıldırım!ın oğulları, birbirlerini $ldürüp durdular" durdu lar" Cavaştan yenil%iyi %$rerek kaçan şehzadelerin en büyüğü Cüleyman 6elebi, $nce Bursa9ya %eldi" Bir iddiaya %$re saray hazinesine de elkoyduktan sonra, ailesiyle birlikte 0dirne!ye %idip orada padişahlığını ilan etti" --1sa 1sa 6ele 6elebi bi $nce $nce Balık Balıkes esir ir tara tarallar arın ında da %izl %izlen endi di"" Conr Conra a da Timur!u imur!un n %$z %$z yummasıyla Bursa!yı iş%al etti" 4e padişahlığını ilan etmeye hazırlandı" Timur imur,, +ıld +ıldır ırım ım!ı!ın n naaş naaşın ını, ı, $z%ü $z%ürr bıra bırakt ktığ ığıı ;usa ;usa 6ele 6elebi bi ile ile Burs Bursa! a!ya ya %$ndermişti" ;usa 6elebi, Bursa9da iktidar olmaya çalışan kardeşi 1sa ile hemen kapıştı ve $nce 1sa!yı kaçırdı"  ma sonra 1sa 6elebi, tekrar ele %eçirdi %eçirdi Bursa!yı""" ;usa 6elebi de #ütahya!daki dayısı 'ermiyanoğlu!nun yanına sığındı" --;ehmet 6elebi masya!ya yerleşmişti" O da padişahlığını orada ilan etmeye çalışıyordu" Bir ara, Bursa!da padişah olmaya uğraşan ağabeyi 1sa 6elebi!yeL 7 'el nadolu!yu aramızda b$lüşelim, dedi" 1sa 6elebiL

7 Olmaz, dedi, ben ağabeyim, saltanat benim hakkım" Bu kez de ;ehmet 6elebi ile 1sa 6elebi d$vüştüler" d$vüştüler" 1sa 6eleb 6elebi,i, Bizans Bizans!a !a kaçmak kaçmak zorund zorunda a kaldı" kaldı" Bizans Bizans 1mparato 1mparatoru ru da 1sa9yı 1sa9yı 0dirne9de padişahlık eden Cüleyman 6elebi!ye verdi" --Cüleyman 6elebi, $ldürmedi 1sa9yı" *e yaptı biliyor musunuz/ Tekrar Bursa!ya, ;ehmet 6elebi!nin üstüne %$nderdi"  ma ;ehmet 6elebi onu 0skişehir9de hamam Klemi yaparken yakalayıverdi" 4e boğdurttu" &esedini Bursa9ya %etirip babası +ıldırım9ın yanına %$mdüler" Bu kez 0dirne9de padişahlık eden Cüleyman 6elebi, Bursa9ya bizzat yürüdü ve aldı Bursa9yı" ;ehmet 6elebi de masya9ya kaçtı" --;usa, dayısının yanında kuzu kuzu oturuyordu" Boz%una uğramış olan ;ehmet 6elebi, ağabeyi padişah stajyeri Cüleyman9a karşı, kardeşi ;usa ile anlaşıverdi" 4e ;usa 6elebi 0dirne9ye doğru yola çıkarak, büyük ağabeyi Cüleyman9la d$vüşe sıvandı" --Cüleyman 6elebi 0dirne9de hamam seası yaparken %eldi haberL 7 ;usa 0dirne9ye dayandı, diye" Cüle Cüleym yman an iyic iyice e kaa kaayı yı bulm bulmuş uştu tu"" #ard #ardeş eşii ;usa ;usa 6ele 6elebi bi9nin 9nin 0dir 0dirne ne9y 9ye e dayanmasına boşveriyordu" +eniçeri ağası ise yalvar yakar oluyorduL 7 0tmeyin, eylemeyin durum k$tü sultanım""" Cüle Cüleym yman an9ı9ın n la la dinl dinley eyec ecek ek hali hali yokt yoktu u ki"" ki"""" Jste Jstelik lik hamam hamamda da kaa kaası sını nı dızdızlayıp keyini kaçıran yeniçeri ağasına da ena $kelenmişti" O $keyle ağanın sakalını, bıyığını kestirdi" Cen misin ağanın sakalını, bıyığını kesen""" Onuru kırılan yeniçeri ağası, soluğu ;usa 6elebi!nin yanında aldı" --Cüleyman ayılınca aklı başına %eldi ama, iş işten %eçmişti" ;usa %irmişti 0dirne!ye" (emen 1stanbul9a kaçmak için yola çıktı ama, yolda yakalandı" 4e ;usa 6elebi de, ağabeyi Cüleyman 6elebi!yi boğdurttu" &esedini doğru Bursa!da babası +ıldırım!ın yanına %$mdüler" Tıpkı kardeşleri 1sa 6elebi %ibi""" --#ala kala ortada ;usa 6elebi ile ;ehmet 6elebi kaldı"

Conunda ;ehmet 6elebi, kendisine durmadan kaa tutan ;usa 6elebi9yi yendi ve ;usa 6elebi de kaçarken bir su arkına düşüp boğuldu" Onun da cesedini Bursa9da babası +ıldırın!ın yanına %$mdüler" %$mdüler" Tıpkı kardeşleri 1sa 6elebi9yle, Cüleyman 6elebi %ibi""" --:" Beyazıt!ın altı oğlundan artık sadece üçü vardı hayatta""" 1ktidarı ele %eçiren ;ehmet 6elebi" Tarih DED=" #üçük olduğu için nkara Cavaşı!na katılmayan ve daha sonra Cüleyman 6elebi9yle Bursa!dan 0dirne9ye %iderken Bizans 1mparatoru9na rehin verilen #asım 6elebi""" M#asım 6elebi, apayrı bir roman olayıdır" 1stanbul9da kalmış ve Bizanslı olmuştur o"N 1lerde !Düzme!e 0u#ta7a ! diye ortaya çıkacak olan ;ustaa 6elebi""" 6elebi ;ehmet9le kurulan 1kinci Osmanlı )cvleti!ndc, 6elebi!den sonra tahta çıkan oğlu ::" ;urat, ilk siyasal cinayeti küçük kardeşi ;ustaa9yı boğdurtarak işlemiştir" 5teki kardeşlerine ise dokunmamış, sadece kız%ın demirle %$zlerini çıkarıp k$r etmekle yetinmiştir" --Osmanlı 1mparatorluğu!nu altı yüz yıllık bir bütün halinde %$rmek hoşumuza %itse bile, bu bütünlük, yüz 7 yüz elli yılda bir, kanlı anarşi dal%alarıyla iktidar  boşluklar boşluklarına ına uğramıştır uğramıştır,, 6ok şehzade şehzade $ldürülmüş, $ldürülmüş, çok padişah padişah devrilmişt devrilmiştir ir"" 0%em 0%emen enlilikt kte e mutl mutlak ak bir bir teke tekell sağl sağlam amak ak amac amacıy ıyla la işle işlenm nmiş iş olan olan siyasa siyasall cinayetler, otoriteyi keskinleştireceğine devleti 7birbirine eklenen si%aralar %ibi7 hiç bitmeyen ayaklanmaların kız%ın lirim li rim içine çekmiştir" çekmiştir" 4e zaten zaten çok çok yeni yeni bir kurulu kuruluşş olan olan Osmanl Osmanlıı impara imparator torluğu, luğu, %enişl %enişledi edikçe kçe %enişlemiş, Conra da küçüldükçe küçülmüş, ama hiçbir zaman çağını %erçekten yakalayacak %üçlü, birikimli ve sürekli bir kalkınma içine %irememiştir" Bu%ünkü zorlanmalarımızın çok dibinde ta başından beri değişik Osmanlı d$nemlerinden hiçbirinin, çağıyla tam olarak bir türlü bütünleşememiş olması yatar" yatar"

IV &er ailenin ildi)i mira# kav"a#ı - Şehzadelerin pa$laşamadı)ı iktidar - İ#a ile 0u#a1$ı ldüren 0ehmet ,elei - Timur1un o)lunun (ekti)i prote#to - /* 0ehmet  domuz domuz avlark avlarken en ha$atı ha$atında ndan n oldu oldu - 9izan# 9izan#>a >a emanet emanet edilen edilen iki şehzad şehzade e 1Düzme!e1 olma$an 0u#ta7a1nın idamı - //* 0urat1ın o)durttu)u kardeşi kü(ük  0u#ta7a - Dokuz $aşındaki Şehzade 0ahmut1la ;u#u71un kr edilen "zleri Tev7ik 2ikret>ten mı#ralar 

 nneannemin üçü kendisinden kendisinden büyük, üçü de kendisinden kendisinden küçük altı tane kız kardeşi vardı" +eşiltulumba9daki Iuai )er%Khı!nın şeyhi olan babası #ırkanahtarlı ;ustaa 0endi, kızlarını evlendirirken her birine düğün armağanı olarak ya bir yazlık k$şk, ya $zel bir akar, ya sekiz7on odalık bir konak parası vermişti" 6ocukk 6ocukken en dedemi dedemin n '$ztep '$ztepe9d e9deki eki kendi kendine ne ait k$şkü k$şkünden nden kalkar kalkar,, büyük büyük teyzelerim teyzelerimin in 6amlıca9da 6amlıca9daki, ki, 1çerekk$y 1çerekk$y!dek !deki,i, Bostancı!d Bostancı!daki aki k$şklerine k$şklerine,, bazen bazen %ünübirliğine, bazen %ece yatısına konukluğa %iderdik" Büyü Büyükk dede dedem m #ırk #ırkan anah ahta tarlı rlı ;ust ;usta aa a 0en 0endi di9n 9nin in kızl kızlar arına ına çeyi çeyizz olar olarak ak armağan ettiği k$şklerle akarların, sonradan ne tür miras kav%alarıyla kır%ınlık ve küskünlüklere yol açtığını uzaktan %$zucuyla izledim" #ardeşler arasında birbirlerinin cenazelerine %itmemeye yemin edenler çıktı" (aklarının yendiğini iddia eden kardeş çocuklarından bazıları, birbirlerine beddua edip durdular" 4e k$şkle k$şklerde rden n bazıla bazıları rı da, da, onca onca dar%ın dar%ınlığ lığa a neden neden olduktan olduktan sonra, sonra, vKris vKris bulu bulunm nmad adığ ığın ında dan, n, küçü küçükk yaşt yaşta a oral oralar ara a %elip %elip oral oralar arda da ihtiy ihtiyar arla lamı mışş olan olan evlatlıklara kaldı" 0ski bir ailenin, doğduğu yerlerde oturmayı torunlarıyla paylaşarak sürdüren bir bir evla evladı dı olar olarak ak,, !mira# kezzaı !nın kuşakt kuşaktan an kuşağa kuşağa ailele ailelerin rin içini içini nasıl nasıl kezzaı!nın oyduğunu çok iyi bilirim" (oş, bunu bilmeyen pek kimse de yoktur ya""" Onun için Osmanlı!da !iktidar mirası!nı ele %eçirmek, yahut da onu kaybetmemek hırsıyla ağabeylerin kardeşlerini, kardeşlerin ağabeylerini neden oldurup durdukları, anlaşılmaz bir !muamma! değil""" Jstelik şehzadelerden han%isinin padişah olacağına olacağına dair belirli bir sistem ile benimsenip pekiştirilmemişse""" --DEF< nkara Cavaşı!nda +ıldırım Beyazıt!ın Timur!a tutsak düşmesiyle oğulları arasında çıkan $lüm ırtınası, on bir yıl süreyle tam bir anarşi cehennemi yarattı" *ihayet DED=!te yirmi beş yaşındaki ;ehmet 6elebi, tek başına çıkıp oturabildi tahta""" DEF>!te kardeşi 1sa 6elebi9yi hamamda yakalatıp boğdurtabildiği için"""

4e DED=9te ;usa 6elebi!yi yok edebildiği için""" MO arada ;usa da, Cüleyman 6clebi!yi yakalayıp boğdurtmuştu" DEDF"N ;iras kav%ası dediğin de Osmanlı şehzadelerinin düzeyinde oldu mu, b$yle oluyor işte""" --:" ;ehmet sekiz yıl ancak kalabildi iktidarda ve otuz yaşında $ldü, DE$e $akındı* Edirne !ivarında ve en uzak $erden hazık taipler davet ettiler*  A#kerler padişahı "rmek i#tediler* &a$atta ulundu)unu "#termek üzere dışarı IdivanJ (ıkardılar' a#ker ve halk kendi#ini ha$atta "rüp #evindiler*

Erte#i Erte#i "ünü nüzül ü#teli)inden ü#teli)inden #e#i ke#ildi ve dili tutuldu ve akşama do)ru ve7at etti*%  --Conrada bakın neler olmuş" +ine @ro" zunçarşılı!nın dipnotlarındanL %Edirne #ara$ında ve7at eden 5ultan 0ehmet>in !e#edi kırk "ün #ara$da #aklandı ve lümünü drt kişiden aşka kim#e ilmi$ordu* 9unlar her "ün #ara$a "irip (ıkı$orlardı* Tedavi i(in etra7tan ila(lar "etirili$or di$e ortalı)ın şüphe şüphe#in #inii u$and u$andırm ırmak ak i#temi i#temi$or $orlard lardı* ı* &ekiml &ekimler er lünün lünün karnın karnınıı a(ara a(arak  k  a)ır#ak' ak ve kara !i)erlerini (ıkarıp !e#edin i(er#ini kamilen $ıkadılar ve !e#etten (ıkardıkları maddeleri lünün ulundu)u oda$ı kazarak "mdüler  ve #onra !e#ede itrı$at #ürdüler ve ke7enlediler ve ha$atta imiş "ii $ata)a $atı $atırd rdılılar ar** 9u işle işleri rin n ka77 ka77e# e#ii iki iki vezi vezirr ile ile #ara #ara$$ "ılm "ılman anla ları rı tara tara7ı 7ınd ndan an $apılı$ordu ve u (o!uklar hi( dışarı (ıkma$ıp kim#e ile "rüşmezlerdi*%  Tıpkı korku ilmlerinde olduğu %ibi""" Bütün bu $nlemlerin nedeni yeni hükümdar %elinceye kadar kadar,, Bizans Bizans 1mpara 1mparator toru!n u!nun un elinde elindeki ki 6elebi 6elebi ;usta ;ustaa9n a9nın ın ortaya ortaya çıkıp çıkıp saltanatta hak iddia etmemesiydi" --Cultan ::" ;urat kırk %ün sonunda sancak beyi olduğu masya9dan Bursa!ya %eldi %eldi ve babası babasının nın $lümüy $lümüyle le birlik birlikte, te, kendi kendisinin sinin de padişa padişahlı hlığı ğı ilan ilan edild edildi""" i""" (enüz on sekiz yaşındaydı" :" ;ehmet, kendisi kardeşlerini nasıl $ldürmüşse, büyük oğlu ;urat9ın da iki küçük erkek kardeşini $yle $ldüreceğini biliyordu" Bunun için de $lmeden $nce $nlem almak istemiş ve Bizans 1mparatoru!nun iki küçük oğluna sahip çıkarak, onları yanına almasını vasiyet etmişti" Mzunçarşılı ve )ukas"N --::" ;urat tahta çıkınca Bizans elçileri %eldiler" :" ;ehmet9in vasiyeti %ereği, iki küçük kardeşini Bizans9a %$türmek istiyorlardı" 4e iste istekk kabu kabull edilm edilmez ezse se,, ;ust ;usta aa a 6ele 6elebi bi9y 9yii serb serbes estt bırak bırakac acak aklar ların ınıı s$ylüyorlardı" 1ste 1stekk kabu kabull edilm edilmed edi"i" Biza Bizans ns,, ;ust ;usta aa a 6ele 6elebi bi9y 9yii serb serbes estt bıra bırakt ktı" ı" O da 0dirne9de hükümdarlığını ilan etti" :" ;urat tahta çıkışının yılında, amcası ;ustaa 6elebi!yle d$vüşe tutuştu""" #armaşık entrikalardan sonra 6elebi ;ustaa yakalandı ve 0dirne9deki hisar  burcuna asıldı" Bazı tarihçilere %$re ise ;ustaa asılmamış, ok kirişiyle boğularak $ldürülmüştür" Tarih DE<<" --::" ;urat9ın küçük kardeşi on üç yaşındaki şehzade ;ustaa ise (amideli Cancak Beyi!yken ağabeyinin padişah olduğunu $ğrenince $dü koptu" 5ldürülmemek için #aramanoğlu!nun yanına kaçtı" 4e Bizans 1mparatoru!nun da sağladığı yardımlarla, sonunda taht kav%asına %irişti" 4e yine yine karmaş karmaşık ık entrik entrikala alarr sonucu sonucu 1znik! 1znik!te te yakala yakalandı ndı,, bir incir incir ağacın ağacının ın

dibinde boğularak Bursa!da babası :" ;ehmet9in yanına %$müldü" DE<=" --D=FF D=FF de Osma Osmanl nlıı )evl )evlet eti!n i!nii kura kuran n Osma Osman n 'azi 'azi!d !den en,, DE>D DE>D!d !de e 8ati 8atih h ::" ;ehmet!in ;ehmet!in kesin tahta çıkışına çıkışına kadar kadar, iktidar iktidar kav%ası kav%ası yüzünden yüzünden $ldürülmüş $ldürülmüş yakın akraba ve şehzadelerin listesi ş$yleL Osman 'azi, amcası )ündar Bey!i $ldürdü" Oğlu Orhan 'azi, kardeşlerine dokunmadı" Onun oğlu :" ;urat, kardeşleri şehzade (alil 1le Aehzade 1brahim!i ve oğlu Cavcı Bey!le belki de yeğeni ;elik *asır!ı $ldürdü" Onun oğlu :" ;ehmet, iki kardeşini $ldürdü" Aehzade 1sa 6elebi ile Aehzade ;usa 6elebi!yi""" Onun Onun oğlu oğlu ::" ;urat, ;urat, amcası amcası ;usta ;ustaa a 6elebi 6elebi ile karde kardeşi şi #üçük #üçük ;usta ;ustaa a 6elebi!yi $ldürdü ve küçük kardeşi ;ahmut9la +usu un %$zlerini dağlattı" Buraya Buraya kadar kadar olan olan listed listede, e, saltan saltanat at üstünd üstündeki eki e%emen e%emenlik lik iddial iddiaları arında ndan n kaynaklanan kav%a vc savaşlar ağır basıyor" Aehzad Aehzade e +akup!u akup!un n dışınd dışındaki aki şehza şehzadel deler er de, olanak olanak bulsalar bulsalar,, kendile kendilerin rinii oldurmuş olan kardeşlerini, hatta babalarım pekala $ldürebilirlerdi" *itekim :" ;ehmet!in $ldürttüğü ;usa 6elebi de, daha $nce kardeşi Cüleyman 6elebi!yi $ldürmüştü" --Aehzadelerin, hiçbir hareket yapmasalar dahi, salt şehzade olarak doğmuş oldukları için $ldürülmeleri d$nemi 8atih ::" ;ehmet9le başlar" 4ezir7i azamların %erektiğinde idam edilmeleri donemi de""" --Tevik 8ikret, Tarih-i 6adim de ş$yle haykırır  6ahramanlık*** E#a#ı kan' vahşetK 6e#' kopar' kır' #ürekli ez' $ak' $ıkK ?e 1Aman1 il' ne 1Ah1 işit' ne 1;azık1K 1;azık1K :e(ti)in $er lüm' elem dol#unK ?e ekinden e#er' ne ot' ne $o#unK 5on#un evler' #urun#un ailelerK 6alına#ın hırpalanmadık ir $erK &er o!ak enze#in mezar taşınaK Damlar in#in $etimler aşına*** 9u ne vi!dan"udaz şena IVi!dan eriten ktülükJ' ne ar*** ;ere"e( ;ere"e( #atvetinle I"ü!ün kudretinleJ e$ #erdar*** (erhalde çok da haksız değildi 8ikret""" *e yapmalı ki, küçücük ailelerdeki miras kav%aları dahi insanları pesperişan ederke ederken2 n2 koskoc koskoca a bir saltan saltanat at mirası mirasının nın kanlı kanlı d$vüşl d$vüşleri eri,, elbett elbette e leğend leğende e yüzdürülen kKğıttan kayıkların masumiyetinde olmayacaktı"""

V +#manlı tarihi $ahut İ#tanul tra7i)i - //* 0urat neden ü( kez (ıktı tahta< - 2el(  olan olan padiş padişah ah hemen hemen mi lür< lür< - 2atih> 2atih>in in o)dur o)durttu ttu)u )u emzikt emzikteki eki şehza şehzade de %6ardeş ldürme $a#a#ı% ü#tündeki tartışma - ;ıldırım>ın +rtodok# olan o)lu 9aa#ı ilinme$en Şehzade +rhan - +#manlı ne tam &ri#ti$an düşmanı ne de tam 0ü#lüman do#tu$du - 6aranlık ve kopukluklarla dolu ir tarih Bizim Osmanlı tarihi içinde dolaşmaya kalkmak, tıpkı 1stanbul traiği içinde dolaşmaya benziyor" 'enellikle çok k$tü ve bulanık olan anlatımlarda, ille de üstün %$rünme tela telaşı şını nın n zikz zikzak akla ları rı,, sonu sonund nda a hiçb hiçbir ir yere yere tam tam vara varama maya yan n bir bir kar% kar%aş aşay aya a d$nüşüyor" Osmanlı9yı sevabı ve %ünahıyla, kendi $zellikleri ve nitelikleri içinde objekti  olarak ele alma titizliğini, hemen hemen he men kimse pek %$stermemiş" +a Osmanlı9ya yaranma, ya Osmanlı9yla $vünme tutkusu ağır basmış" (ani $yle ki nerdeyse Osmanlı sultanları yenilmez, Osmanlı sultanları (ristiyanlarla evlenmez, Osmanlı sultanları kimi $ldürürse mutlaka haklı $ldürür %ibi saçma sapan birtakım tabular yaratılmış" 4e sonunda kimsenin derinliklerine bakmayı %$ze alamadığı, karanlık boşluk ve uçurumlarla dolu %arip bir tarih çıkmış ortaya""" 5yle bir tarih ki, anası babası belli olmayan, yani kimliği saptanamamış şehzadeler bile var içinde""" #osk #oskoc oca a bir bir tari tarih, h, bu kada kadarr $zen $zensi siz, z, yüze yüzeys ysel el ve abar abartmay tmayla la şişi şişinm nme e davullarının %ümbürtüsünden ibaret olarak mı yazılmalıydı/ --5rne 5rneği ğin n 8ati 8atih9 h9in in baba babası sı ::" ;ura ;urat9a t9a ne kada kadarr %evş %evşek ek ve suyun suyuna a tiri tiritt bir  bir  yaklaşımla bakılıyor" 1ktidarım pekiştirmek için, hem amcası ;ustaa 6elebi!yi, hem kardeşi küçük ;ustaa 6elebi9yi $ldürten ve $ldürmediği en küçük kardeşinin de %$zlerini k$r  eden bu sultan neden kendi iradesiyle tahtından vaz%eçti/ (em de kırk iki yaşındayken"""

+anıt şuL 7 &anı $yle istedi" @eki, ikinci kez neden tekrar padişah oldu/ 6ünkü oğlu ;ehmet küçüktü ve 0dirn irne üstüne bir (açlı Ceeri düzenlenmişti""" +a bir yıl bile %eçmeden yine neden bıraktı tahtı/ @adişahlıktan hoşlanmadığı için bıraktı diyelim" 5yleyse üçüncü kez niye padişah oldu/

Bir tuhalık yok mu bütün bu tahttan inip çıkmalarda/"" @ro" 1smail (akkı zunçarşılı, ::" ;urat9ın üçüncü padişahlığını bakın nasıl anlatıyorL %Alınan tertiat üzerine 5ultan 0ehmet ir av e)len!e#i $apmak üzere şehirden dışarı (ıkarıla!ak ve 5ultan 0urat "izli!e "etirilip hükümdar ilan oluna!aktı* 9unun neti!e#inde 5ultan 0urat "elerek hükümdar olmuş ve 5ultan 0ehmet de$ine e#ki #an!a)ı olan 0ani#a>$a "nderilmiştir*%  --Besbelli ki ::" ;urat ile oğlu ::" ;ehmet arasında bir iktidar rekabeti olmuş" Bunu 1smail (ami )anişmend ile zunçarşılı da azıcık ima ediyorlar ama, daha $tesini kurcalamıyor ve sorunun aydınlanmasını zamana bırakıyorlar" ::" ;urat9ın, $lümünden iki buçuk yıl $nce bir vasiyet hazırlamış olması da %arip" Bu vasiyette Bursa!daki türbesine denedilmesini ve yanına da hiç kimsenin %$mülmemesini istemiş""" Jç kez tahta çıkan, sonunda da yanına kimsenin %$mülmemesini isteyen bir  Osmanlı sultanı""" Bizdeki hamasi propa%anda koşullanmasına" sanat yaratıcılıkları ağır basmış olsa, kimbilir ne başyapıtlar çıkardı ::" ;urat!ın %izli kalmış $z yaşamından""" --::" ;urat, tıpkı babası ;ehmet 6elebi %ibi, inme inerek $ldü" O sırada kırk doku dokuzz yaşı yaşınd nday aydı dı"" Topla oplam m otuz otuz yıl yıl kalmı kalmışt ştıı iktid iktidar arda da"" Oğlu Oğlu ::" ::" ;ehm ;ehmet et,, ;anisa!dan 0dirne!ye %elinceye kadar, $lümü on altı %ün %izlendi" Tarih DE>D" 6ele 6elebi bi ;ehm ;ehmet et!te !ten n sonr sonra a $lüm $lümü ü %izl %izlen enen en ikin ikinci ci padi padişa şahtı htı ::" ::" ;ura ;urat" t" 4e Bursa!ya %$mülen son padişah da o olacaktı"  kla burada bir başka soru daha takılıyor" takılıyor" ;ehmet 6elebi!yle oğlu ::" ;urat inme iner inmez %erçekten hemen $lmüşler miydi/ +oksa oksa elçli elçli bir padişa padişahın hın padiş padişahl ahlık ık edeme edemeyec yeceği eğini ni düşüne düşünenle nlerr, onlara onlara bel%esi olmayan bir kolaylık mı %$stermişlerdi/ #imbilir/ --@ro" 1smail (akkı zunçarşılı, ::" ;ehmet!in üçüncü kez padişah oluşunu da ş$yle anlatıyorL %//* 0ehmet' @ Şuat @4@ de Edirne1de ü(ün!ü de7a hükümdar oldu)u zaman $aşı on dokuzla $irmi ara#ında idi* 5ultan 0urat ldü)ü zaman 0ehmet1ten aşka İ#7edi$ar 9e$1in torunu olan hareminden &ati!e 5ultan1ın henüz #üt emen Ahmet adında ir (o!u)u olmuştu*** *** A!ele Edirne1$e "elen $eni hükümdar teamül mu!iin!e u (o!uk  o)uldu*** %  zunçarşılı %ibi ciddi bir bilim adamı bile, ::" ;ehmet9in emzikteki kardeşini hemen $ldürtmeğini, !teamül mucibince! türünden bir kaydırmayla hailetmeye çalışıyor""" (an%i teamül mucibince/

8atih, o ünlü yasasını bu olaydan yirmi yedi yıl sonra kaleme alacaktı ve emzikteki kardeşi hmet!i $ldürterek de !teamül!ü kendi başlatıyordu" 1smail (ami )anişmend ise aynı olayı ş$yle anlatıyorL %6ü(ü!ük Ahmet' İkin!i 0urat1ın henüz kundakta ulundu)u riva$et edilen en kü(ük o)ludur* 2atih' 0ani#a>dan Edirne1$e "elir "elmez' mü#takel ir  #altanat müddei#i #a$dı)ı u kü(uk kardeşini o)durtup tautunu aa#ının !enaze#i$le eraer 9ur#a1$a "ndermiştir* +#manlı tarihindeki am!a' evlat  ve kardeş katilli)i anane#ine ait vakalar i(in +#man :azi' /* 0urat' 5av!ı 9e$' 9e$' /* 9e$azıt ola$larına akınız* 2atih devrinden itiaren u #i$a#i idamlar' idamlar' kanuni ir mahi$et almış ve şehzadelerin #altanat muhareelerine mani  olmak i(in 6anunname-i Al-i +#man1a ş$le ir madde konulmuşturB 1Ve 1Ve her kime#n kime#ne$ e$e e evlad evladınd ından an #altan #altanat at mü$e## mü$e##er er ola' ola' karındaş karındaşlar ların ın nizam-ı alem i(ün katletmek müna#idürK ek#er-i ulema te!viz etmiştürK onunla amil olalar1*% 

8atih9in ilk $rneğini de vererek koyduğu ünlü kardeş $ldürme maddesi bu işte""" -- li (immet Berki, b$yle bir yasa olmadığım olmadığım iddia ediyor" ediyor" 4e ş$yle diyorL %2atih a$arında ü$ük ve 0ü#lüman ir hükümdar 1"ünah#ız ma#umların1  ldürülme#ini düşünemez ile***%  @ro" )r" hmet ;umcu da, Berki9ye şu yanıtı veriyorL %De)er %De)erlili ir hukuk( hukuk(u u olan olan $azarı $azarın n !iddi !iddi olarak olarak $le $le ir mütala mütalaa a ileri  ileri  #ürme#i "ariptir' (ünkü 2atih' kardeşi Ahmet>i katlettirdi)i "ii' undan #onra onun u hu#u#ta ko$du)u ke#in kurala da$anarak' tahta (ıkan +#manlı hükümdarları' kardeşlerini katlettirmişlerdir* 5a$ın 9erki1nin u tarihi "er(e)i  "znüne almadan' !iddi olarak ileri #ürdü)ü iddia#ını taii ki kaul etmek  imkan#ızdır*%  --::" ;ehmet on dokuz yaşında üçüncü kez 0dirne9de tahta çıkınca, hemen emzikteki kardeşi hmet9i boğdurtarak, onun da cenazesini, babası ::" ;urat9ın cenazesiyle birlikte Bursa9ya %$nderdi" Bu tamam, bunu biliyoruz"  ncak yine aynı ::" ;ehmet, #araman seerine çıkmadan $nce Bizans9la bir  anlaşma yapmıştı" Bu anlaşm anlaşmada ada,, Bizans Bizans9ın 9ın elinde elinde buluna bulunan n Osmanl Osmanlıı hanedanı hanedanına na mensup mensup Aehzade Orhan9ın salıverilmemesi için 6orlulu çevresini Bizans9a terk ediyor ve daha $nceki padişahlar %ibi o da Bizans9a yılda üç yüz bin akçe $demeyi kabul ediyordu" #imdi bu Aehzade Orhan/ Babası kimdi, anası kimdi, han%i padişahın oğlu yahut to runuydu/ Bunu bilmiyoruz işte""" ---

+ıldırım!ın yenilip tutsak düşmesinden sonra, Cüleyman 6elebi, 0dirne!de salta saltanat nat kurmay kurmaya a %iderk %iderken, en, Bursa Bursa!ya !ya uğray uğrayıp ıp en küçük küçük kardeş kardeşii #asım! #asım!la la 8atma!yı yanına almış ve kendilerini Bizans 1mparatoru ;anuel!e rehin olarak bırakmıştı" Bu olay malum"""  ncak tarihçi )ukas ile (alkondil!e (alkondil!e %$reyse +ıldırım!ın oğullarından bir şehzade daha sığınmış Bizans!a""" Onun da adı +usu muş" Orhan değil" O+usu!u da kimsenin bildiği yok" 4e Bizans!ın elindeki şehzadelerden biri, ya #asım, ya +usu" Ortodoks dinini kabul etmiş, vatiz babalığını da 1mparator 1mpar ator ;anuel yapmış" +ıldırım!ın +ıldırım!ın Ortodoks olan bu şehzadesi şehzadesi $lünce de @rodromos @rodromos manastırının manastırının kapısının iç taraına %$mülmüş""" Bunlar saklanacak değil, en küçük ayrıntısına kadar açığa çıkarılacak çok $nemli olaylar""" --8atih9 8atih9in in serbe serbest st bırakı bırakılma lmamas masıı için için haraç haraç $demey $demeyii kabul kabul ettiği ettiği Aehza Aehzade de Orhan, nasıl düşmüş Bizans!ın eline/ Oda bilinmiyor" #ritovulos, Aehzade Orhan!ın 6elebi ;ehmet!in oğlu olduğu kanısında""" +ani 8atih!in amcası olduğu kanısında""" Osmanlı tarihçilerinde ise bu konuda da çıt yok" 4e dikkat edilirse" hep Bizans!la olan ilişkilerin i lişkilerin ayrıntılarında çıt yok""" Oysa Oysa en üstün üstünde de durula durulaca cakk büyük büyük insanc insancılıl serüv serüvenl enler er,, dramla dramlarr, asıl asıl bu ilişkilerde saklı""" (em de bütün dünyanın il%isini il %isini çekecek evrensel boyutlarda""" Bunlar Bunlarıı ;üslüm ;üslümanl anlıkl ıkla a (ristiy (ristiyanl anlığı ığın n d$vüş d$vüşü ü ve rekabe rekabetiti olarak olarak %$rmek %$rmek yanlıştır" Tarihin içinde kendiliğinden %erçekleşmiş, evrensel nitelikte, insancıl oluşumlardır bunlar"  yrıca sanatsal yaratıcılıklara da yeni uuklar açacak $zellikte, çarpıcı, %izemli, okyanus dipleri bakirliğinde duy%u yüklü titreşimleri vardır çoğunun" ===  Osmanlı tarihinde birçok karanlık nokta, boşluk ve kopukluk olduğu kesin""" Tarihi salt bir propa%anda aracı olarak kullanma derdine düştün de, olayları kendi %erçeklerinden koparıp o propa%andaya %$re ayarlamaya kalkan mı, insanlık jürisi $nündeki beyinsel itibarını aşındırmaya başlıyorsun""" Osmanl Osmanlı!n ı!nın ın zaman zaman zaman zaman kimler kimlerle le anlaşı anlaşıp p kimler kimlerle le d$vüşt d$vüştüğü üğü ortada ortada""" """ (ristiyanlar kadar ;üslümanlarla da savaşmış, ;üslümanlarla anlaştığı kadar  (ristiyanlarla da anlaşmış, kendine $z%ü, %arip ve %eometrisiz bir e%emenliktir  Osmanlılık""" 1bretle bakılacak y$nleri, imrenerek bakılacak y$nlerinden daha çoktur" --Otuz altı padişahtan her biri d$nemindeki ülke haritasını çizmeye kalkın""" #imse kolay kolay b$yle bir işin üstesinden %elemez""" (an%i sınır ne zaman belirlendi, han%i sınır ne zaman değiştirildi2 sanıldığı kadar berrak değildir""" değildir"""

4e $nüne %elen kendi keyine ve tabulaştırılmış şablonlara %$re bir şeyler  yakıştırıp %itmiştir Osmanlı tarihine""" --+azıyı seven biri olarak Türkiye9de iki şeye çok üzülürüm" Biri, mahkeme tutanaklarının o kadar k$tü yazılmasına""" 1ki, 1ki, tarihs tarihsel el olayla olayların rın da mahkem mahkeme e tutana tutanakla kları rı kadar kadar $zensi $zensizz ve bulan bulanık ık yazılmasına""" 'erek adaletinde, %erek tarihinde yazılı anlatımlarını, anıtsal bir aydınlığa kavuşturamamış toplumların uy%arlık çiçekleri, her zaman kavruk kalıyor"

VI 6adın hakları ve ldürülmüş şehzade anneleri - &ati!e 5ultan>ın 9ur#a1daki  "izlenmiş türe#i - 2atih>in lümü - 10a"na arta1 ve 16ardeş ldürme $a#a#ı1 Cin( edilen ilk vezir-i azam - //* 9e$azıt>la em kav"a#ı - em1in ldürülen (o!ukları$la torunları - 3orla indirilen ikin!i padişah' //* 9e$azıt  &umhuriyetten bu yana .6adın hakları . konusunda çeşitli $r%ütler kurulmuş, $nemli $nemli atılım atılımlar lar %erçek %erçekleş leştir tirilm ilmiş, iş, ateşli ateşli demeçle demeçlerr verilmi verilmiş, ş, alevli alevli s$ylev s$ylevler  ler  s$ylenmiş2 makaleler, makaleler, kitaplar yazılmış, ilmler ve televizyon dizileri yapılmıştır" *edense kimsenin aklına padişah karısı olduğu için çocukları $ldürülmüş bahtsız ve acılı anneleri arada sırada anmak ve mezarlarına bir buket %ül koymak %elmemiştir" #adın hakları savunusu, yaşamakta olan kadınların hakları yanında, tarihsel bir katmerlenmeyle %eçmişten rüz%Krlanıp %elen !tüm kadınlığın hakları!nı da kapsamalı ve daha %eniş boyutlu bir eylem olmalıdır aslında""" O zaman zaman çok daha daha k$klü, k$klü, çok daha daha volka volkanlı nlı,, çok daha daha 7yan çizilm çizilmeye eyecek cek77 bir somutluk kazanır" kazanır" --5rne 5rneği ğin n Burs Bursa9 a9da da eski eski #ükü #ükürt rtlü lü #apl #aplıc ıcas ası!ı!nı nın n yanı yanınd nda, a, kimse kimsenin nin pek pek il%ilenmediği bir türbe vardır" vardır" (atice Cultan Türbesi""" &andaroğlu 1sendiyar Bey9in %üzelliği dillere destan torunu (atice Cultan""" ::" ;urat9a Aehzade hmet9i doğurmuş olan (atice Cultan""" 4e üvey oğlu 8atih tahta çıktığı %ün, henüz memedeki şehzadesi $ldürülmüş olan (atice Cultan""" #ocası Cultan ::" ;urat9ın cenazesiyle birlikte küçücük oğlunun cenazesini de Bursa9ya yolcu eden (atice Cultan""" #adın hakları da, annelik duy%ulan da, her türlü siyasal yorumun dışında, kend kendin ine e $z%ü $z%ü bir bir ağırl ağırlığ ığa a sahi sahipt ptir ir"" Onun Onun için için tari tariht htek ekii olay olayla lara ra sade sadece ce ısınd dan değ değil, il, bu açıla çılard rdan an da bakma akmakk bir uy%a y%arlık rlık 1e"emenlikler1  açısın sidir" (an%i düzeye kadar yükselinmiş olunduğunu %$sterir" 1altometre1 sidir"  yrıca (atice Cultan9ın türbesi, bir $lçüde esraren%iz bir türbedir de""" *e kapı kapısı sınd nda, a, ne için içinde de,, ne herh herhan an%i %i bir bir k$şes k$şesind inde, e, orad orada a kiml kimler erin in yatt yattığ ığım ım  1kitae1 vardır" %$steren bir  1kitae1 4e (atice Cultan9ın türbesini paylaşan kabirlerin de kimlere ait olduğu tam bilinmemektedir" --Osmanlı tarihinin askeri başarılar açısından doruktaki $zeti, 8atih Cultan ::" ;ehmet9in 1stanbul9u almış olması""" )üny )ünyan anın ın en %üze %üzell kent kentin inii bize bize arma armağa ğan n etti ettiği ği için için kend kendisin isine e şükr şükran an borcumuz var" 8atih, çok aşamalı bir beyinsellikle Osmanlı 1mparatorluğu9nu )oğu Ioma

1mpara 1mparator torluğ luğu9n u9na a d$nüşt d$nüştürm ürmek ek istem istemiş, iş, o y$nde y$nde çok üst düzey düzey politi politikal kalar  ar  izle izlemi mişş ama ama deği değişi şikk düny dünyal alar arın ın topl toplum umsa sall koşu koşullllar arı, ı, b$yl b$yle e bir bir sent sentez ezin in %erçekleşmesine olanak vermemiştir" ynca b$yle bir sentezin $zlemi, derin7 lerden birikerek büyüyen toplumsal tepkilere yol açmış, kendisinden sonra tahta çıkan oğlu ::" Beyazıt9a, Beyazıt9a, !Veli1  lakabının takılmasına takılmasına neden neden olmuştur""" olmuştur""" Otuz Otuz yıl iktida iktidarda rda kaldık kaldıktan tan sonra, sonra, kırk kırk dokuz dokuz yaşın yaşında da dünyad dünyadan an ayrıla ayrılan n 8atih9in zehirlenerek $ldürüldüğü iddiaları boşuna çıkmamıştır ortaya""" Bizans9ı yıkmak yerine, onun başına %eçme aranışı, besbelli ki pek hazmedilememiştir  çevresinde""" --Cultan ;ehmet9in çağdaşı olan şık @aşazade, @aşazade, 8atih9in $lümünü $lü münü imalı bir dille ş$yle anlatıyorL .4eatına .4eatına sebep ayağunda zahmet vardı" Tabibler ilacundan aciz oldular" hir  tabibler cem oldular" 1ttiak ittüler" yağından kan aldular" 3ahmet ziyade oldu" Aarab7ı ariğ verdüler" verdüler" llah rahmetine vardı". (ekimler nasıl bir ilaç vermişlerse, 8atih o ilacı içer içmez $lmüş" (em de yine yine şık şık @aşa @aşaza zade de9n 9nin in deyi deyimiy miyle le .ciğ .ciğer erii doğr doğran anar arak ak""" """.. +ani +ani acıla acılard rdan an kıvranarak""" Tarih DE?D" 4e şık @aşazade, 8atih9in ağzından sorarL *eyçün bana kıydı tabibler/ Bile Bilere rekk mi kıyd kıydılılar ar,, bilm bilmey eyer erek ek mi/ mi/ Bu soru soru da sons sonsuz uza a dek dek yanı yanıts tsız ız kalacak""" --8atih, #anunname7i l7i Osman adlı temel yasayla, o yasanın içindeki ünlü .karde .kardeşş katli. katli. maddes maddesini ini,, otuz otuz yıllık yıllık iktida iktidarını rının n son yıllar yıllarınd ında a ve son vezir vezir7i 7i azami #aramani ;ehmet @aşa zamanında kaleme aldırdı" ;etni hazırlayan da *işancı Qeyszade ;uhammed71bni7;ustaa @aşa9dır" (ukuk açısından savunulacak savunulacak hiçbir yanı yoktur o maddenin" #aldı #aldı ki, Osmanl Osmanlıı haneda hanedanın nının ın içini içini tam bir mezba mezbahay haya a çevirm çevirmiş, iş, iktida iktidar  r  kav%alarının yarattığı anarşiyi $nleyememiştir" $nleyememiştir" .4e her kimesneye evladımdan saltanat müyesser ola, karındaşların nizam7ı Klem için katletmek münasiptir""". münasiptir""". 8atih 8atih,, eski eski bir bir ;oğo ;oğoll %ele %elene neği ğine ne sadı sadıkk kala kalara rak, k, .(er .(er kard kardeş eşin in salta saltana natt üstündeki hakkı eşittir. ilkesinden hareket etmiş, .#im başa %eçerse $tekileri $ldürüverip e%emenliği tekelinde tutsun. demeye %etirmiş" 4e .#im ki kardeşlerin en büyüğüdür, büyüğüdür, saltanat ona müyesser olur. diyememiş" Bu madde için @ro" )r" hmet ;umcu ş$yle yazıyor  .""" 8atih %ene de, taht değişikliklerinde anarşiyi tam anlamı ile $nleyememişti" Bu duru durumd mda a yeni yeniçe çeri rile leri rin n ve ulem ulemanı anın n dest desteğ eğin inii alan alan şehz şehzad ade, e, padi padişa şah h oluyordu" )oğu memleketlerinde herkesin kuvvetli ve otoriteli kimselere itaat etmesi %eleneği ve 1stanbul!a %elip hazineyi ele %eçirenin ulema ile yeniçeriyi elde etmesi ile kudret kazanması, onun hükümdar olmasını %erektiriyor sonra

da !e%eme !e%emenli nliğin ğin b$lünm b$lünmez ezliğ liğini ini!! temin temin ve nizam7 nizam7ıı alem alem için için de kardeş kardeşler lerini ini $ldürüyordu" . --Burada üzücü olan nedir bilir misiniz/ #işi işi hak ve $z%ü $z%ürl rlük ükle leri ri daha D!te >!te,, yani Osman smanlı lı )evle evleti ti!n !nin in kurulm kurulması asınd ndan an seksen seksen beş beş yıl $nce $nce 1n%ilte 1n%iltere! re!de de !;a%na !;a%na &arta &arta Qibert Qibertatu atum! m! yasasıyla %üvence altına alınmıştı" O temel yasada ş$yle deniyorduL ;adde =P" (içbir $z%ür kişi, kendi denklerinin hukuken %eçerli bir hükmü ya da ülke yasalarının %erektirdiği durumlar dışında tutuklanamaz, hapse atılamaz, mallarından ve yasal haklarından yoksun bırakılamaz, sür%üne %$nderilemez ya da hiçbir biçimde zarara uğratılamaz2 biz Mkral olarakN ona saldırmayacağımız %ibi, kimseyi de" üzerine üzeri ne saldırtmayacağız" 4e ::" Cultan ;ehmet, !;a%na &arta!dan
#aramani9yi parçaladılar hem de birçok bir çok konağı yağmaladılar" yağmaladılar" Conunda ::" Beyazıt hükümdar oldu oma &em9le kav%a bitmedi" 4e hem acıklı, hem de rezilane bir $ykü başladı" --&em, Iodos ş$valyelerine sığındı" A$valyeler bir yandan ::" Beyazıt9la pazarlığa %iriştiler, bir yandan da Osmanlı sultanının Iodos9u kuşatmasından korktuklarından &em9i 8ransa9ya %$türdüler" %$türdüler" ::" Beyazıt, ş$valyelere yılda kırk beş bin altın vermeyi kabul ederken, 8ransa #ralı!yla da, $deyeceği harcın hesabını yapmaya başladı" A$valyeler, &em9i bazen tekrar Iodos9a %etiriyor, bazen tekrar 8ransa9ya %$türüyorlardı" Bu hazin tutsaklık sırasında &em ayrıca bir baronun kızına da Kşık oldu""" O sırad sırada a ;ısır9da ;ısır9daki ki annesi annesiyle yle karısı karısı da kendisi kendisini ni kurta kurtarma rmakk için için yine yine Iodos Iodos ş$valyelerine boyuna para veriyorlardı" --&em!in oradan oraya tutsak olarak dolaştırılması yedi yıl sürdü" Conunda 8ransa #ralı ve ş$valyeler, @apa 4:::" :nnocent9la anlaştılar" &em, @apa9ya teslim edildi" ::" Beyazıt9ın yılda $dediği kırk bin altından artık @apa da pay alıyordu" ::" Beyazıt, kardeşinden kesinkes kurtulmak azmindeydi" &em9in $ldürülmesi karşılığı üç yüz bin altın $deyeceğini bildirdi" Bunu $ğrenen 8ransa #ralı 4:::" &harles, 1talya seeri sırasında &em9i o tarihteki @apa leRandre Bor%ia!dan aldı" 4e tam o %ünlerde &em, yüzü %$zü şişerek $ldü" Tarih << Aubat DEP>" C$ylentile C$ylentilere re %$re @apa leRandre leRandre Bor%ia, Bor%ia, &em9i zehirledikten zehirledikten sonra sonra teslim teslim etmişti 8ransa #ralı 4:::" &harles!a""" &em $ldüğünde otuz d$rt yaşındaydı" &esedi $ldükten d$rt yıl sonra DEPP9da ::" Beyazıt!ın isteğiyle *apoli9den Bursa! Bursa!ya ya %etiri %etirilmi lmişş ve daha daha $nce $nce $lmüş $lmüş olan olan ağabey ağabeyii ;usta ;ustaa9n a9nın ın yanın yanına a %$mülmüştür" --&em!in çocukları ne oldu/ O çocu çocukl klar arın ın da 5ykü 5yküle leri ri sade sade acık acıklı lı deği değil, l, Osma Osmanl nlıı tari tarihi hi için için ayıp ayıplı lı $ykülerdir" 8atih Cultan ;ehmet 7belki çok %arip %$rünecek ama7 sağlığında Beyazıt9la, &em!in birer oğlunu yani kendi $z torunlarından to runlarından ikisini yanında rehin tutuyordu" Beyazıt yahut &em, kazara 8atih9e baş kaldırırsa, 8atih de onların oğullarım, yani kendi $z torunlarım $ldürecekti""" Bize 1stanbul9u armağan eden Cultan ::" ;ehmet9in, kendi çocukları arasında kurduğu iktidar denklemi b$yleydi" ---

Beyazıt!ın oğlunun adı #orkut, &em9in oğlunun adı da Oğuz (an9dı" ::" Beyazıt tahta çıktıktan sonra, 0dirne9de bir ziyaet vermiş ve ziyaete 8atih9in eski vezir7i azamlarından 'edik hmet @aşa!yı da davet etmişti" 'edik hmet @aşa, &em yanlısıydı ve &em!in oğlu Oğuz (an9ı bir süre koruyup kollamıştı" ::" Beyazıt, ziyaet sırasında 'edik hmet @aşa!ya !$lüm! işareti olan kara katan armağan etti ve yemeğin sonunda da kendisini cellatlara boğdurttu" Conra da 1stanbul muhaızı 1skender @aşa9ya şu ermanı %$nderdiL %6ulum İ#kenderR 9iti #ana va#ıl oldu)u "ii ile#in ki :edik>i tepeledimK "erekdir ki #en de em>in o)luna me!al verme$üp o)dıra#ın ki "a$et  mühimdir***%  1skender @aşa boğdurttu &em9in oğlu Oğuz (an9ı" Tarih DE?=" +ani &em9in $lümünden on iki yıl $nce""" --@ro" 1smail (akkı zunçarşılı!nın yazdığına %$reL %em1in di)er o)lu 0urat' 0ı#ır1da aile#inden a$rılarak 8odo#>a "elmiş ve orad orada a kala kalara rakk 6ato 6atolilikk olmu olmuşt ştur ur** 8odo 8odo#' #' 6anu 6anuni ni 5ult 5ultan an 5üle 5üle$m $man an zamanında zaptedilin!e ele "e(en 0urat ile o)ulları ldürülüp' iki kızı$la I:evher 0elek ve A$şe 5ultanlarJ ile zev!e#i İ#tanul>a $ollanmıştır* Ali  hakkında Iem>in ü(ün!ü o)luJ ir il"imiz $oktur* ;alnız unun ir kızı oldu)unu ili$oruz*%  --::" Beyazıt9ın sonu ne oldu/ #endisi daha iktidarken oğulları arasında taht kav%ası çıktı ve küçük oğlu +avuz Celim, kendisini kendisini tahttan tahttan indirerek indirerek %erçeğe %erçeğe yakın bir s$ylentiy s$ylentiye e %$re, $ldürttü" B$ylec B$ylece e :" Beyaz Beyazıt9 ıt9tan tan sonra sonra zorla zorla tahttan tahttan indiri indirilmiş lmiş ikinci ikinci padişa padişah h da ::" Beyazıt oluyordu"

VII Tarih arih der#le der#leri ri neden neden #ıkı!ı #ıkı!ıdır dır< < - :uten :utener" er" ile 6ri#to7 6ri#to7 6olom 6olom1u 1un n de)iş de)işik  ik  7etihl 7etihleri eri - 9aa#ı 9aa#ını nı devirip devirip ldüre ldüren n padiş padişah ah - ;avuz>u avuz>un n o)dur o)durttu ttu)u )u #ekiz  #ekiz  şehzade - 5akulını e$aza o$a$an 6orkut - Şehzade Ahmet tuza)a na#ıl  düştü< - ,ekme!ede taşınan ke#ik aş - 6ı#a!ık ir iktidar i(in*** Bizi Bizim m okul okulla lard rda a %ene %enellllik ikle le en cans cansız ız %eçe %eçen n ders dersle lerd rden en biri biri de tari tariht htir ir"" 5ğre 5ğrenc ncile ilerr büyü büyükk çoğu çoğunl nluk ukla la içle içlerin rinde den n uyuk uyukla laya yara rakk %irip %irip çıka çıkarl rlar ar tari tarih h derslerine" Bunun nedeni !tarih!te çekimsiz bir konu olması değil, derslerin çok yanlış bir  y$ntemle sunulması ve $zellikle kendi %eçmişimize ait b$lümlerin bir $v%ü ezberine d$nüştürülmesidir" d$nüştürülmesidir" *e zaman nasıl kaybedildiğini pek de kimsenin anımsamadığı yerlerin, han%i kahramanlıklarla nasıl alındığını bülbül %ibi sıralayıvermenin2 %ençlerde !analitik! bir tarih bilinci yaratma açısından değeri ne kadardır ki, çekiciliği de o $lçüde vaz%eçilmez olsun/ Tarih, arih, %eçmiş %eçmiş bir zaman zaman dilimi dilimi içind içinde e olup olup bitmiş bitmiş şeyle şeyleri ri yenid yeniden en otopsi otopsi mana manası sına na yatı yatırm rmak ak ve daha daha 5nce 5nceki ki d$ne d$neml mler ere e ait ait topl toplum umsa sall ol%u ol%ula ları rı da laboratuvar incelemesinden %eçirmek uğraşısıdır" uğraşısıdır" Bir $v%ü ezberiyle ezberiyle değil, değil, tartışmaya tartışmaya açık eleştirileri eleştirilerin n mantıksal mantıksal neşteriyle neşteriyle ancak !il"in( ir !anlılık ! kazanabilir" --Comut bir $rnek sunalımL 8atih ::" ;ehmet, on dokuz yaşında 0dirne!de tahta çıktığı sırada, Sohannes 'utenber%, lmanya!nın ;ainz kentinde ilk matbaayı icat etmişti bile"""  slında iyi bir kuyumcu olan 'utenber% neden b$yle bir icatla uğraşıyordu ki/"" @ara kazanmak için" Bir kitabı basarak çoğalmanın büyük para %etireceğini %$rmüştü" ynı ynı %$rüşü paylaş paylaşan an zen%in zen%in ortakl ortaklar ar da bulmuş bulmuştu tu kendis kendisine ine""" """ Conrad Conradan an o ortakl ortakları arın n bazılarıyla mahkemelik oldu" *eden aynı donemde hiçbir Osmanlı, bir kitabı basıp çoğaltarak çok para kazanılabileceğini kazanılabileceğini aklından bile %eçirmedi/ B$yle bir sorunun yanıtını aramak, tarihi toplumsal bir laboratuvar olarak kullanmaya başlamak sayılabilir" sayılabilir" Bu%ün de Türkiye!de çok az kitap basılıyor ve çok az ki tap satılıyor" Bunun bir nedeni de, kitaba yatırılacak sermayenin %etireceği kKrdan, aynı miktar miktarda da paraya paraya banka bankaları ların n verdiğ verdiğii aizin aizin daha daha yüksek yüksek ve daha daha %arant %arantili ili olması"""  ncak şu da çok kesin ki, 8atih d$nemindeki Osmanlı dünyasıyla 'utenber%9in dünyası arasındaki ark, bu%ün de aynı açığı sürdürüyor"

6ağda 6ağdaşlı şlıkla kla beyins beyinsell ellik ik arasın arasındak dakii ilişki ilişkiyi yi halK halK keşet keşetmiş miş değil değiliz" iz" Bunu Bunu keşedemediğimiz sürece, 9te ::" Beyazıt, kardeşi &em!in $ldürülmesi için @apa leRandre Bor%ia!ya Jç yüz bin altın $nerdiği sıralarda, #risto #olomb, çoktan tlas Okyanusu!nu %eçmiş ve !;eni Dün$a !da koloniler kurmaya başlamıştı" Biz Biz 1sta 1stanb nbul ul!u !u alma alması sına na aldı aldık, k, ama ama iki iki şeyi şeyi de o sıra sırala lard rda a atla atladı dık2 k2 biri biri matbaanın icadını, $teki okyanusların keşini""" Batı Batı!y !yla la )oğu )oğu aras arasın ında daki ki 1(a)daşlık1  uçurum uçurumlar larını ının n büyüm büyümesi esinde nde bu iki akt$rün etkisi, durmadan kendi kendisinin karesiyle şahlanan bir rol oynadı""" --Osmanlı dünyasında .kardeşin kardeşi ldürme . yasasına rağmen, iktidar  kav%al kav%aları arı eski eski hışmıy hışmıyla la sürüp sürüp %idiyo %idiyordu rdu"" Cadece Cadece şehzad şehzadele elerr birbirl birbirleriy eriyle le çatışmıyor, çatışmıyor, padişahlar da oğullarıyla çatışmaya başlıyordu" ::" Beyazıt9ın sekiz oğlu olmuştu" #endisi altmış yaşma %eldiğinde, bunların sadece üçü kalmıştı hayattaL hmet, #orkut ve Celim""" 8atih9in yerine yirmi dokuz yaşında hükümdar olan Cultan Beyazıt7i 4eli, otuz yıllık iktidarı sonunda bir hayli yorulmuş ve ruhsal ç$küntülere düşmüştü" Bunda üç oğlu arasında %it%ide artan sürtüşmelerle %er%inliklerin de payı vardı" Bir an $nce tahttan ayrılmak ve yerine yaşça en büyük olup olmadığı hKlK tartışmalı bulunan Aehzade hmet9i hükümdar yapmak istiyordu" #üçük #üçük Aehzad Aehzade e Celim, Celim, b$yle b$yle bir eğilim eğilimden den kuşkul kuşkuland andığı ığı için, için, daha daha $nce $nce durumu babasıyla konuşmuş2 ::" ::" Beyazıt da, sağlığ lığında iktida idarı bırakmayacağına dair Celim!e s$z vermişti" ::" Beyazıt şimdi bu s$zü yok sayıyor ve şu ermanı çıkarıyorduL %0ua!!elen Ahmet &an>ı "etürün ve enim 7ermanımı $erine "etirünK mülkü sahibine virem, tahtı vKrisine teslim kılam""". --::" Beyazı Beyazıt9ı t9ın n üç şehzad şehzadesi esi de, araları aralarında ndan n kim padişa padişah h olursa olursa $tekil $tekileri eri $ldüreceği için, birbirini dikkatle %$zetliyordu" *itekim Celim, babasının ermanım haber aldı ve kendisine verilmiş olan s$zü s$zün n çiğn çiğnen endi diği ğini ni %$re %$rere rek, k, kırk kırk bin bin kişi kişililikk kuvv kuvvet etle le 6orlu 6orlu!d !da a baba babası sını nın n kuvvetlerinin bulunduğu !6arıştıran! Ovası9na %eldi" C$zde C$zde babası babasını nı ziyare ziyarett edere ederekk elini elini $pmeye $pmeye %elmiş %elmişti" ti" Aehza Aehzade de hmet9 hmet9in in padişah olmasını isteyenler, ::" Beyazıt!ı Celim!e karşı kışkırtmak için, padişahın içinde bulunduğu saltanat arabasının perdelerini açtılar veL 0liniz 0li nizii $pmey $pmeye e %elen %elen oğlun oğlunuzu uzun n kuvvet kuvvetini ini %$rün2 %$rün2 mürette mürettep p ve müsell müsellah ah askerlerle oğul, babayı b$yle mi ziyaret eder, dediler" dediler" --@adişah ::" Beyazıt!la oğlu Celim arasında savaş başladı" Celim!in kuvvetleri bozuldu" Celim de kaçtı"  rtık hmet!in hmet!in hükümdarlığı kesinleşmiş kesinleşmiş %ibiydi" @adişah olmak için kalktı, 1stanbul yakınlarına %eldi"

*e var ki, hmed9in 1stanbul9a %irmek için babasından izin istediği akşam, üç bin yeniçeri  Ahmet1i  !Ahmet1i i#temezük%1 diye ayaklandı" 4ezir7 ezir7ii azam azam (ers (ersek ekza zade de hme hmett @aşa @aşa!n !nın ın,, ikin ikinci ci vezi vezirr #oca #oca ;ust ;usta aa a @aşa!nın, Iumeli Beylerbeyi (asan @aşa!nın, #azaskerlerden ;üeyyedzade  bdurahman ve *işancı Tacizade &aer 6elebi!lerin evlerini yağma ettiler" 4ezir7i azam, korkudan saklandı ve hemen azledildi"  hmet de nadolu!ya %eri d$ndü d$ndü ve yeğeni Aehzade Aehzade ;ehmet9in vali olduğu #onya!yı kuşattı" --+eniçeriler, Celim!in padişah olmasında diretiyordu" Cultan ::" Beyazıt, çaresiz Celim!i 1stanbul!a davet etti" Celim kalkıp %eldi 1stanbul!a""" ma babasıyla sarayda değil, açık havada at üstü üstünd nde e konu konuşm şmay ayıı kabu kabull etti etti"" Cara Caraya ya %ire %irers rse e tuza tuzağa ğa düşü düşürü rülm lmek ekte ten n korkuyordu" Baba7oğul konuştular" ::" Beyazıt .sker neredeyse ben oradayım. diyerek tahtı oğlu +avuz Celim9e ister istemez terk etti" 0ski padişahın artık tek istediği yılda iki milyon akçe maaşla, )imetoka!ya %itmekti" 1steği kabul edildi ve %$rkemli bir heyetle yola çıkarıldı" +eni padişah +avuz Celim de, babasını uğurladı"  ma ::" Beyazıt, daha )imetoka9ya varmadan 6orlu civarında ansızın $lüverdi" +avuz, +avuz, babasını hem tahttan indirmiş hem de zehirletmişti" :" Beyazıt9ı nkara Cavaşı9nda Timur devirmişti" ::" Beyazıt9ı da oğlu +avuz Celim devirmiş oldu" Tarih, *isan D>D<" --&em9 &em9in in oğlu oğlu Oğuz Oğuz (an9 (an9ıı koru koruyyup koll kollad adığ ığıı için için 8ati 8atih9 h9in in eski eski vezi vezir7 r7ii azamlarından 'edik hmet @aşa!yı idam ettiren, sonra yeğeni Oğuz (an9ı boğdurtan2 sonra da kardeşi &em9in $ldürülmesi için @apa9ya üç yüz bin altın %$nderen ::" Beyazıt9ın, oğlu +avuz taraından devrilip zehirlenmesi üstüne, kendisinin ağzından türküler yakıldıL 9enim ekme)imi tahvi7 edenler  9eni ko$up 5elim Şah>a "idenler  &akikat rahına do)ru varanlar  :rün e$ler ana nitti 5elim Şah --::" Beyazıt, +avuz9a +avuz9a tahtı bırakırken uak bir ricada ri cada bulunmuştuL 7 Cana karşı koymadıkları sürece kardeşlerini $ldürme""" +avuzL 7 (ı""" hı""" demişti" )edesi 8atih ::" ;ehmet, b$yle %ünler için değil de han%i %ünler için yapmıştı

ki o ünlü yasayı/ +avuz, avuz, şehza şehzade de boğdu boğdurtma rtmaya ya $nce $nce $lmüş $lmüş ağabe ağabeyle ylerin rinin in çocukl çocukları arında ndan n başladı" Bursa9ya %eldi""" 4e""" 1lk olarak merhum ağabeyi Aehinşah9ın oğlu ;ehmet9i boğdurttu" Conra merhum ağabeyi lemşah9ın oğlu Osman9ı boğdurttu" Conra da sıra hayattaki iki ağabeyine %eldi, #orkut9la hmet9e""" --'erçi Aehzade #orkut M8atih9in rehin tuttuğu torunuNL 7 Benim vicdanımda mülk ve devlete cidden rağbet yok tur, tur, muradım bir k$şede huzur edip devam7ı devletiniz duasına muvazebettir, muvazebettir, diyordu ama""" +avuz da yaş tahtaya basmak istemiyordu" Tuttu $nde %elen kişilerin ağzından Aehzade #orkut9a başkaldırmayı $neren. kışkırtıcı mektuplar yazdı""" Aehza ehzade de #ork orkut da bu oyun yuna düştü üştü ve %ere erekirs kirse e salta altan nata ata sahip hip çıkabileceğini açığa vurdu" --4ay""" )emek hKlK hırsı vardı Aehzade #orkut9un""" +avuz, avuz, Bursa Bursa9da 9dan n kalkıp kalkıp doğru doğru ;anisa ;anisa9ya 9ya,, Aehzad Aehzade e #orkut9u #orkut9un n sarayı sarayını nı kuşatmaya %itti" #orkut #orkut haber haber aldı aldı +avuz9u avuz9un n %eldiğ %eldiğini ini"" +ükte +ükte hai hai pahada pahada ağır ağır ne varsa varsa toparlayıp sakalım da beyaza boyayarak sarayının arka kapısından tüydü" Jç hata kadar mağaralarda saktandı" Bir k$ylü saklandığı yeri ihbar etti" +avuz!un adam adamla ları rı yaka yakala ladı dıla larr #ork #orkut ut!u !u"" Burs Bursa! a!ya ya %etir %etirililirk irken en de, de, bir bir %ece %ece 0met 0met kasaba kasabasın sında da uyuduğ uyuduğu u sırada sırada,, #apıcı #apıcıbaş başıı Cinan Cinan ğa taraınd taraından an kemen kementle tle boğuldu" &esedi Bursa9da Orhan 'azi türbesine %$müldü" Aehzade #orkut!un oğlu, +avuz Celim!in yanında rehin duruyordu" +avuz onu da boğdurttu" Cıra %eldi +avuz!un ikinci ağabeyi Aehzade hmet9e""" +avuz $nce Aehzade hmet!le %izli %izli mektuplaşan vezir7i azam #oca ;ustaa @aşa9yı Bursa!da boğdurttu" Conra Aehzade #orkut!a uy%uladığı y$ntemi, Aehzade hmet!e de uy%uladı" )evl )evlet et adam adamla ları rını nın n ağzı ağzınd ndan an kend kendis isin ine e şu meal mealde de mekt mektup upla larr yazd yazdıL ıL 1Şehzadelerin ve vezir-i azam 6ara 0u#ta7a Paşa>nın katlinden (ok mu#tarip v!  zor durumda$ız* +rdunuzla 9ur#a1$a "elir#eniz' #ize hemen iltihak ede!e)iz***1  Aehzade hmet hmet inandı bu mektuplara""" 4e Bursa!yı kuşatmak için yola çıktı" +enişehir Ovası!nda ordular karşılaştı" Aehzade hmet, yazılan mektupların uydurma olduğunu anlamıştı ama" iş işten %eçmişti" Cavaşı sürdürmek zorunda kaldı" Ordusu bozuldu, kendisi de attan düşerek yakalandı"

@adişa @adişah h olan olan küçük küçük kardeş kardeşii +avuz avuz Celim!i Celim!in n karşıs karşısına ına %elirdil %elirdiler er Aehza Aehzade de  hmet!i" (ayatının bağışlanmasını bağışlanmasını rica etti +avuz9dan""" +avuz9dan""" Cultan Celim kulak asmadı bu ricaya ve Aehzade hmet9i hmet9i hemen boğdurttu"  hmet!i de" #orkut!u boğmuş olan olan #apıcıbaşı Cinan ğa boğdu kementle""" kementle""" Aehzade hmet9in oğullarına %elinceL Cüleyman9la laaddin, laaddin, #ahire9ye kaçıp orada vebadan $ldüler $l düler"" ;urat, Aah 1smail9in yanına kaçtı, orada $ldü" On beş yaşındaki #asım da ;emluk Cultani 'avri9nin yanına kaçtı" +avuz Celim, ;ısır 9ı zapta %idince""" #asım, k$lelerinin ihbarı üstüne +avuz9un adamları taraından yakalandı ve zindana kondu" O sırada Cultan Celim Aam9daydı, #asım9ın yakalandığını kendisine bildirme olanağı yoktu" Jstelik #asım9ın her an kaçırılması da s$z konusuydu""" +avuz avuz Celim Celim9in 9in adaml adamları arı düşünd düşündüle ülerr taşınd taşındıla ılarr, Aehzade Aehzade hmet9i hmet9in n oğlu oğlu Aehzade #asım9ı $ldürmeye karar verdiler ve kendisini boğduktan sonra başım keserek bir çekmece içinde +avuz Celim9e %$türdüler""" Aehzade hmet9in hmet9in Osman adındaki oğlunun ne olduğu ise pek bilinmiyor" bilinmiyor" --8atih yasası sadece !karındaşların! k atline atline izin verirken, uy%ulamada 1ldürme e$lemi1  şehzadelerin  şehzadelerin çocuklarım da kapsamıştır" kapsamıştır" O kada kadarr ki (amm (ammer er!e !e %$re %$re,, sade sadece ce şehz şehzad adel eler er ve şehz şehzade adele leri rin n oğul oğulla ları rı değil, padişah kızlarının oğulları dahi doğar doğmaz boğularak $ldürülüyorlardı" Bütün bu siyasal cinayet bolluğu yine de Osmanlı 1mparatorluğu9nda iktidar  kav% kav%al alar arıy ıyla la sık sık sık sık baş% baş%$s $ste tere ren n ve %it% %it%ide ide kron kronik ikle leşe şen n ayak ayakla lanm nmal alar arıı $nleyememiştir" +avuz avuz Celim Celim de onca onca siyasa siyasall cinaye cinayete te rağmen rağmen ancak ancak sekiz sekiz yıl kalabi kalabildi ldi ikti iktida dard rda" a" 0lli lli yaşın aşında da sırtı ırtın nda çık çıkan bir bir 1şiiri pen(e1 yüzünd yüzünden en ayrıld ayrıldıı dünyadan""" Tarih D>
VIII #anuni!nin Iodos!ta boğdurduğu #atolik şehzadeler 7 +avuz Celim!in %izli kalmış oğlu Jveys @aşa 7 (ürrem Cultan!ın kanlı dolapları 7 Iamazan %ecesi sarayda boğulan vezir7i azam 1brahim @aşa 7 Oğullarını $ldürten ikinci padişah 7 Aehzade ;ustaa!ya saldıran G dilsiz cellat 7 Aehzade Beyazıt da kementten kurtulamadı (aydi (aydi bu kez de azıcık azıcık sinema sinemato% to%ra raik ik bir %irişl %irişle e başlay başlayalı alım m yazıya yazıya"" +ıl D><<""" Iodos!un denize bakan tepelerinden birindeki !0rimacastro! şatosunun avlusu"""  yaklarında kısa konçlu ş$valye botlarıyla bacaklarına sımsıkı yapışık siyah bir ş$valye çorap pantolu2 sırtında itilli dilimleriyle mor kadieden, %eniş omuzlu, daracık belli bir ş$valye ceketi2 belinde, d$rt parmak kalınlığında, ortası tokalı bir ş$valye kemeri ve sapı sede kakmalı bir hançer bulunan orta yaşlı bir  adam, adam, kuşku kuşkulu lu bakışl bakışlarla arla avluda avludaki ki arabay arabaya a eşya eşya yükle yükleyip yip duran duran uşakla uşakları rı izliyor""" +anında, kendisi %ibi %iyinmiş yirmi yaşlarında bir delikanlı duruyor, onun da yanında şapkası tül peçeli, uzun roplu bir hanım ve iki %enç kız var""" Besbelli ki şatodaki aile, bir yerlere %itmeye hazırlanıyor" )erken""" Başı tol%alı, eli kar%ılı bir yığın asker %iriveriyor şatonun avlusuna ve ş$valye ailesinin çevresini kuşatarak tutukluyor hepsini""" Tutuklananlar, 8atih Cultan ;ehmet!in &em Cultan!dan olma torunu Aehzade ;urat ile onun oğlu Aehzade &em ve karısıyla iki kızıdır" --#anuni Cultan Cüleyman, D>9te doğmuştu" Tahta çıktıktan iki yıl sonra Iodos9u kuşatıp orasını zaptetti" 4e adan adanın ın bund bundan an b$yl b$yle e Osma Osmanl nlıı e%em e%emen enliliği ğine ne %eçt %eçtiğ iğin inii kabu kabull eden eden anlaşmaya da %izli bir madde koydurdu" Iodos ş$valyelerinin başkanı 4illiers de Q9lsle7dam, &em Cultan!ın Iodos9ta yaşamakta olan şehzadesi ;urat9la ailesini kendisine teslim edecekti" #anuni #anuni9ni 9nin n aşırı aşırı ısrarı ısrarı üstüne üstüne,, Iodos Iodos ş$valy ş$valyele elerin rinin in başkanı başkanı,, &em!in &em!in elli elli yaşındaki oğlu Aehzade ;urat9la oğlu &em!i ve karısıyla iki kızını tutuklatıp :" Cüleyman9a teslim etti" --Aimdi olayı bir de 1smail (ani )anişmend9in anlatımından okuyalımL %9u pren#in han"i tarihte 0ı#ır>dan 8odo#>a "elip şval$elere ilti!a etti)i  elli de)ildir*

*** 9elki de ;avuz>un 0ı#ır #e7eri e#na#ında 6ahire>den ka(ıp 8odo#>a !an atmıştır* Şehzade 0urat' 8odo#>ta pek i$i karşılanmış ve kendi#ine 'Erimocastro'  şato#u  şato#u tah#i# edilmiştir* *** 6arı 6arı#ı #ı$l $la a (o!u (o!ukl klar arıı da $anı $anınd nda a ulu uluna nan n Şehz Şehzad ade e 0urat 0urat'' 8odo 8odo## muha muha#a #ara ra#ı #ınd nda a şehr şehrin in i(in i(ine e (eki (ekilm lmiş iş ve şehi şehirr te#l te#lim im oldu oldu)u )u zama zaman n ma)luplarla eraer' Avrupa1$a ka(mak üzere şval$e kı$a7etine "irip ir  $ahut iki o)lu$la eraer $ol!ulu)a hazırlanmıştır* Villi Villier# er# de C>l#le>l#le-Ada Adam' m' antlaş antlaşmad madaki aki "izli "izli madde madde "ere)in! "ere)in!e' e' zavallı zavallı Şehzade 0urat>la aile#ini 6anuni>$e te#lim etmiştir* 5ultan em>in' dün$a$a "elmiş olmaktan aşka ir kaahati olma$an o edaht vari#i' ir $ahut iki  o)lu$la eraer GS Aralık @GG umarte#i "ünü o)ularak idam edilmiş ve karı#ı$la iki kızı da İ#tanul1a "nderilmiştir* %  --+avuz Celim, sekiz yıllık bir iktidardan sonra D>E>" #endisineL Onu niçin itne ihtimaline binaen $ldürtmediniz/ diye sorulduğu zaman da şu

yanıtı vermiştiL '$nlümdeki llah llah korkusu o işe daima en%el olmuştur" --'izli kardeşi Jveys @aşa9yı $ldürtmesine %$nlündeki llah korkusunun en%el olduğu #anuni Cultan Cüleyman, işin içine (ürrem Cultan9la damadı Iüstem @aşa9nın kışkırtmaları %irince, en yakın dostu ve vezir7i azami 1brahim @aşa!yı da %$zünü %$zünü kırpma kırpmadan dan boğdu boğdurta rtacak caktır tır,, oğlu oğlu Aehza Aehzade de ;usta ;ustaa9y a9yıı da, hatta hatta (ürrem!in $lümünden sonra hızım alamayıp ikinci oğlu Aehzade Beyazıt9ı da ve hatta onların çocuklarını, yani $zbe$z torunlarını da""" --#anuni #anuni Cultan Cultan Cüleym Cüleyman9 an9ın ın büyük büyük oğlu oğlu Aehza Aehzade de ;usta ;ustaa, a, #anuni #anuni henüz henüz ;ani ;anisa sa9d 9da a şehz şehzad ade e iken iken,, Qehi Qehist stan an k$ke k$kenl nlii oldu olduğu ğu s$yl s$ylen enen en ;ahi ;ahide devr vran an Cultan9dan doğmuştu" *e yapmalı ki ;ahidevran Cultan9a çok çabuk yeni bir kuma %eldi, bir Ius papazının kızı olduğu s$ylenen Ioksalan, yani Osmanlı tarihlerindeki adıyla, (ürrem Cultan""" (ürrem Cultan da d$rt oğlan çocuğu doğurdu :" Cüleyman!aL Celim, Beyazıt, ;ehmet ve &ihan%ir""" Bunlardan şehzade ;ehmet, ;anisa sancak beyiyken %enç yaşta $ldü" M#anuni!nin padişah olduğu yıllarda da peş peşe üç oğlu $lmüştü" Jçü de küçük yaştaydılar"N --4e :" Cüleyman, kırkını aşınca ve hükümdarlığının on altıncı yılına basınca""" (ürrem Cultan düşünmeye başlamıştı" Cultan Cüleyman $lecek olursa, yerine kim %eçecekti/ 'erçi Aehzade ;ustaa en büyük şehzadeydi ama, (ürrem kendi doğurduğu Aehzade Beyazıt9ın hünkKr olmasını istiyordu" 0n büyük en%el, padişahın hem çocukluk arkadaşı, hem de on üç yıllık vezir7i azami ;akbul 1brahim @aşa9ydı" 1brahim @aşa, Aehzade ;ustaa9dan yanaydı" 5yleyse $nce 1brahim @aşa en%elini ortadan kaldırmak %erekiyordu" #ulaktan kulağa hemen bir ısıltı dolaştırılmaya başlandıL 7 4ezir7i azam 1brahim @aşa, padişah olma sevdası %üdüyor""" Conunda #anuni9nin kulağına kadar %eldi bu s$ylentiler" s$ylentiler" #anuni de zaten bir hayli şımarmış olan 1brahim @aşa9ya kızıyordu""" 4ezir7i azam, Iamazan ayının <<" %ecesi, H ;art D>=H!da, saraya davet olundu olundu ve o %ece %ece sarayd saraydaki aki daires dairesind inde e uyurke uyurken, n, cella cellatt li li9yl 9yle e yardım yardımcıl cıları arı taraından boğularak $ldürüldü" -- radan %eçti on yedi yıl""" #anuni Cultan Cüleyman neredeyse altmışına dayanmıştı"""

(ayattaki d$rt oğlundan Aehzade ;ustaa otuz dokuz, Celim otuz, Beyazıt yirmi sekiz, &ihan%ir de yirmi üç yaşındaydılar""" yaşındaydılar""" 4e babaları yaşadıkça hepsinin de kay%ısı artıyordu" (ürrem (ürrem Cultan Cultan!ın !ın derdi, derdi, ne yapıp yapıp yapıp yapıp oğlu oğlu Aehza Aehzade de Beyazı Beyazıt9ı t9ı padişa padişah h yapmaktı""" Büyük Aehzade ;ustaa hakkında bir çürütme tez%Khı hazırlandı" A$yle kiL 4ezir7i azam Iüstem @aşa, #anuni ile (ürrem Cultan!ın damadıydı" 4e çok yakındı (ürrem Cultan9a""" Oturdu, Aehzade ;ustaa9nın 1ran Aahı!yla %izlice mektuplaştığını %$steren birtakım uydurma mektuplar yazmaya başladı" ;ektupların altına ;ustaa!nın taklit ettiği imzasını atıyordu" --O sırala sıralarda rda 1ran 1ran Aahı Tahm Tahmasb asb,, Osmanlı Osmanlıya ya karşı karşı saldırıy saldırıya a %eçmişti" %eçmişti" #anuni #anuni Cultan Cüleyman da, 1stanbul9da kalmış ve 1ran9ın üstüne Iüstem @aşa!yı %$ndermişti" 4ezir7i azam Iüstem @aşa, ksaray9a %elince durdu ve #anuni!ye şu haberi %$nderdiL %A#ker %A#ker' Şehzade Şehzade 0u#ta7a1$ 0u#ta7a1$a a e)ilimli* e)ilimli* 6o!adı)ı 6o!adı)ı i(in #e7ere #e7ere (ıkama$an (ıkama$an  padişahı tahttan indirip $erine 0u#ta7a>$ı (ıkarmak "erekti)i #$lentileri  dolaşı$or* Padişahın izzat "elerek ordunun aşına "e(me#i i(in' ordu$u  Ak#ara$>da ekleti$orum*%  ekleti$orum*%  --#anuni Cultan Cüleyman bu haberi alınca Iüstem @aşa!yı %eri çağırdı" D>>=  ğustos!unun sonlarında sonlarında da 1ran seerine bizzat kendisi çıktı" Bundan sonrasını @ro" 1smail (akkı zunçarşılı!nın anlatımından okuyalımL %*** I6anuni1nin $netti)iJ +rdu 9olvadin>e "elin!e' 0ani#a Vali#i Şehzade 5elim' ordu$a "elerek el ptü* 9undan #onra padişah' 6on$a Ere)li#i>ni  (ekip Aktepe kona)ına "elin!e' #e7ere katıla!ak olan Şehzade 0u#ta7a ordu$a iltihak ederek (adırı kuruldu* Erte#i "ünü' kanun üzere ileri "elen devlet adamları 0u#ta7a>nın (adırına "idip el ptüler ve hil>at "i$diler* 9undan #onra şehzade' aa#ının elini  pmek üzere divanhane (adırına "eldi* Vezirler #elamla$ıp' nüne düşüp' (adıra kadar "etirdilerK (adıra "irdi)i zaman' aa#ını "reme$in!e şaşırdı* ;edi dil#iz kendi#ini karşıladılar ve hemen ü#tüne atılarak o)mak i#tediler* Şehz Şehzad ade e 0u#t 0u#ta7 a7a a unl unları arın n elin elinde den n kurt kurtul ulup up aa aa#ı #ını nın n $anı $anına na do)r do)ru u ka(a ka(ark rken en #ara #ara$$ hade hademe mele leri rind nden en 3al 3al 0ahm 0ahmut ut A)a A)a arka arka#ı #ınd ndan an $eti $etişi şip p şehzade$i altına alıp o)du*%  --Aehzade ;ustaa boğulurken, #anuni Cultan Cüleyman da aynı çadırın i çinde bir perdenin %erisinde miydi, değil miydi2 tartışmalıdır" tartışmalıdır" ;ustaa9nın boğulmasına yardımcı olan 3al ;ahmut, sonradan vezir olan 3al ;ahmut @aşa9dır" @ehlivanlığıyla ünlüymüş"

;ust ;usta aa9 a9yı yı kurt kurtar arma makk için için peşi peşind nden en içer içerii %irm %irmek ek iste isteye yen n adam adamla ları rı ise, ise, divanhane çadırının kapısı $nünde $ldürülmüş" Bir s$ylentiye %$re de Aehzade ;ustaa9yı boğmaya kalkan yedi dilsiz cellat, daha daha $nce $nce ;akb ;akbul ul 1bra 1brahi him m @aşa @aşa!n !nın ın boğul boğulma ması sına na yard yardım ım eden eden dils dilsiz iz cellatlarmış" ;ustaa9nın $ldürüldüğünü $ğrenen yeniçeriler, 4ezir7i 4ezir7i azam Iüstem @aşa!ya karşı ayaklanmaya kalkmışlar" kalkmışlar" #anuni Cultan Cüleyman da, hemen o sırada Iüstem @aşayı vezir7i azamlıktan azletmiş" --#anuni!nin pek sevdiği için yanından hiç ayırmadığı kamburumsu ama ince, zari, şair küçük bir oğlu daha vardır, &ihan%ir" &ihan%ir9in de annesi (ürrem Cultan9dır"  ncak &ihan%ir, &ihan%ir, $zağabeylerinden çok, çok, üveyağabeyi üveyağabeyi Aehzade ;ustaa!ya hayranmış" Onun ktepe9de nasıl boğularak $ldürüldüğünü %$rünce, bu karabasanlı ağır acıya dayanamamış ve aynı yıl o da $lmüştür" $lmüştür" --;usta ;ustaa9n a9nın ın $ldürü $ldürülme lmesiy siyle le ilişk ilişkili ili olarak olarak,, ikinci ikinci bir siyas siyasal al cinayet cinayet daha daha işlenmiş" Onu da 1smail (ami )anişmend9den $ğreniyoruzL %9u ü$ük 7a!ia$ı' ikin!i ir 7a!ia daha takip etmiştir* +#man/ı menalarında me#kut "e(ildi)i halde :arp menalarına ak#eden ir riva$ete "re 5ultan 0u#ta7a>nın 9ur#a 9ur #a ve$ahut Ama#$a>da ulunan kü(ük $aştaki o)lu da dede#inin emri$le u "ünlerde ana#ının ku!a)ından alınıp o)ularak idam edilmiştir*%  --Taşlıcalı aşlıcalı +ahya Bey, Bey, Aehzade Aehzade ;ustaa!nın ;ustaa!nın $ldürülmes $ldürülmesii üstüne, üstüne, o yıllarda yıllarda yeniçerilerin ağzından düşmeyen bir mersiye yazmıştır" A$yle başlayan bir mersiyeL %0eded meded ki !ihanın $ıkıldı ir $anı E!el elalileri aldı 0u#ta7a hanı***% 

Iüstem @aşa, ikinci kez vezir7i azam olduğu zaman, bu mersiyeyi yazmış olmasından $türü Taşlıcalı +ahya Bey!i $ldürtmeye kalkmış, ancak #anuni bu idama idama karşı karşı çıkmış çıkmış ve Taşlıca aşlıcalı!y lı!yıı otuz otuz bin akçeli akçelikk bir zeamet zeamet ile 1zvorn 1zvornik ik Cancağı!na %$ndererek, 1stanbul!dan uzaklaştırmıştır" uzaklaştırmıştır" --4e tuha bir rastlantı, #anuni!nin yerine oğlu Beyazıt!ı hazırlamak için onca haince planlar yapıp kanlı dolaplar çeviren (ürrem Cultan, :" Cüleyman9dan sekiz yıl $nce, Aubat D>>?!de $lüvermiştir" 1ki oğlu da birbirine düşmüşler2 Aehzade Beyazıt, 1ran9a kaçmak zorunda kalmış ve orada çocuklarıyla birlikte boğularak $ldürülmüştür" D=FF D=FF!d !den en D>HH D>HH!y !ya a kada kadarr salt saltan anat at sürm sürmüş üş on padi padişa şah h içinde içinde Cult Cultan an :" Cüleyman, oğlu Cavcı Bey9i $ldüren sultan :" ;urat9tan sonra, evladını idam

ettiren ikinci padişah olmuştur, hem de bir değil iki evladını""" :" Cüleyman muhteşem olmasına muhteşemdi" ma anlaşılıyor ki acımasız olmasına da aşırı acımasızdı"

I :üdü :üdükk kalmı kalmışş ir ir %um %umhu huri ri$e $et( t(ililik ik%% - :azi :azi1n 1nin in İmpa İmpara rato torlu rlukk eleş eleştiri tiri#i #i 6anuni1nin damadı 8ü#tem Paşa1nın akıl almaz #erveti - Cala 0u#ta7a Paşa1nın 10ektup1 tez"ahı - Şehzade 9e$azıt1la düşürüldü)ü tuzak - 9itme$en #ara$  entrikaları - M( $aşında o)ulan minik Şehzade +#man Bizde !&umhuriyetçilik! anlayışıyla inancının, %eçmişten kaynaklanan k$klü bir  düşünce akımına dayanmaması ve antik çağlarla da k$prü kuran !cumhuriyetçi bir elseenin! yüzyıllar içinde derinliğine işlenerek, toplumun ortak bilincine, daml damla a daml damla a mal mal edil edilme memi mişş olma olması sı22 iste isterr iste isteme mezz Osma Osmanl nlıı tarih tarihin inii de tabulaştırarak, $nünde her zaman diz ç$külmesi %ereken bir toteme çevirmiştir" çevirmiştir" Osmanlı 1mparatorluğu9nun politikalarıyla Osmanlı sultanlarını, yerden yere çalarak ilk kez kim eleştirmiştir biliyor musunuz/ 'azi ;ustaa #emal""" D ;art DP<
1zmir 1ktisat #on%resi9nde yaptığı konuşmada da ş$yle diyorduL %*** izim milletimiz de $le 2atihlerin arka#ında #er#erilik etmiş ve kendi  ana $urdun $urdunda da (alışm (alışmamı amışş olma#ı olma#ında ndan n dola$ı dola$ı ir "ün onlara onlara Iİkti# Iİkti#ade aden n "ü(lenmiş olan ülkelereJ ma)lup olmuştur***%  --+irmi beş yıl kadar $nce bir %ün, 'azi9nin eleştirilerindeki yıldırımlı cümlelerden birini, tırnak içinde bir yazıma almıştım" Bir hata sonra &" Cavcılığından bir çağrı %eldi" Cavcı, 'azi!ye ait olan cümlede suç unsuru %$rmüştü" +azıda 'azi9nin adı %eçmediği için de2 beni, daha $nce açtığı davaların uzantısında bir kez daha zora zora sokma sokmakk ırsatı ırsatını nı yakalad yakaladığı ığına na inanıp inanıp,, hakkım hakkımda da yeni yeni bir soruşt soruşturm urma a başlatmaya kalkmıştı" M+azar M+azar düşmanlığı %erçekten çok %elişmiştir bizde"N Cor%ulamada, içinde suç unsuru bulunduğu iddia edilen cümlenin tatürk9e ait olduğunu s$yledim ve kaynağını %$sterdim" CavcıL 7 O zaman başka, dedi, keşke o s$zü tatürk9ün s$ylemiş olduğunu da yazsaydınız""" O zamank zamankii &umhur &umhuriye iyett Cavcıs Cavcısı9n ı9nın ın ceza ceza hukuku hukuku anlayış anlayışına ına %$re, %$re, yazıla yazılan n s$z 'azi9ye ait olunca nurani ve rahmani2 baş kasına ait olunca da melunane ve

iblisane oluyordu""" --Civi Civill yahu yahutt milit militer er,, yüre yüreği ğind nde e yana yanan n vata vatan n aşkı aşkını nın n ateş ateşiy iyle le başa %eçi %eçip p bozuklukları düzeltmek ve resmi siyah arabalarda e%emenliğini osurdatmak  Atatürk ş$le dedi* Atatürk $le dedi . isteyen yüzlerce politikacı, yerli yersiz . Atatürk diye az %ırtlak patlatmamıştır" patlatmamıştır" Bir tanesinin nutkunda dahi, 'azi!nin Osmanlı sultanları sultanlar ı hakkında 1zmir 1ktisat #on%resi!nde yapmış olduğu %eniş analizlerden bir tek alıntı bulamazsınız" *eden/ 6ünk 6ünkü ü beyi beyins nsel ellik likler lerin inin in $z elek elektri triği ğind nde, e, !&umh !&umhur uriy iyet etçili çilikk els else ees esin inin in!! elektronları yoktur" yoktur" &umhuriye &umhuriyetçiliğ tçiliğin in ne olup ne olmadığını olmadığını tüm boyutlarıy boyutlarıyla la al%ılayama al%ılayamadan, dan, demo demokr kras asii takl taklid idii yapm yapmay aya a kalk kalkın ınca ca,, anlam anlamsı sızz ve bela belalı lı bir bir takı takım m k$r  d$vüşlerinden kurtulamamak da olağandır" olağandır" --#anuni Cultan Cüleyman!ın büyük oğlu Aehzade ;ustaa!yı boğdurtmasına,damadı boğdurtmasına,damadı ve vezir7i azami Iüstem @aşa neden olmuştu" Aehzade Aehzade ;ustaa!nı ;ustaa!nın n babası babası aleyhinde aleyhinde 1ran şahıyla şahıyla mektuplaştığ mektuplaştığını ını iddia eder ederek ek,, altı altına na ;ust ;usta aa9 a9nı nın n imza imzası sını nı takl taklitit edip edip attı attığı ğı,, birt birtak akım ım uydu uydurm rma a mektuplar yazmıştı" Bu yetmem yetmemiş, iş, ayrıc ayrıca a ;usta ;ustaa!n a!nın ın yeniç yeniçeri eriyle yle bir olup olup #anuni #anuni!yi !yi devirme devirme hesapları içinde olduğu haberlerini uçurmuştu padişaha""" Iüstem @aşa, (ürrem Cultan!ın da damadıydı" #anuni!nin ondan olma kızı ;ihrimah Cultan!ın kocasıydı" 4e (ürrem Cultan, kendi oğullarından şehzade Beyazıt!ın tahta çıkması için, damadıyla birlikte hazırlıyordu bütün bu kumpasları" --Cultan Cultan Cüleym Cüleyman9 an9ın ın kumand kumandası asında ndaki ki ordu ordu 1ran 1ran üstüne üstüne %iderk %iderken, en, #onya #onya 0reğ 0reğlis lisi!n i!nde den n sonr sonra a kte ktepe pe mevk mevkiiiind nde e Aehz Aehzad ade e ;ust ;usta aa a idam idam edil edilin ince ce,, yeniçeriler $kelenmişti" #anuni de ortalığı yatıştırmak için vezir7i azam Iüstem @aşa!yı o an azletmiş, yerine #ara hmet @aşa9yı vezir7i azam yapmıştı" @ro, 1smail (akkı zunçarşılı, Iüstem @aşa hakkında şunları yazıyorL .8ü#tem Paşa ikin!i de7a vezir i azam olun!a$a kadar zev!e#ine ait  I0ih I0ihrim rimah ah 5ult 5ultan anJJ M#kü M#küda dar1d r1dak akii #a$7 #a$7i$ i$e# e#in inde de otur oturmu muş' ş' zev! zev!e# e#ii ile ile ka$ı ka$ınv nval alid ide# e#in inin in (evi (evird rdik ikle leri ri dola dolap p neti neti!e !e#i #ind nde e 6ara 6ara Ahme Ahmett Paşa Paşa katledilin!e' 8ü#tem Paşa davet edilerek ikin!i de7a vezir-i azam ta$ın olunmuştur* . (ürrem Cultan, kızı ;ihrimah Cultan ve kocası vezir7i azam Iüstem @aşa9nın :" Cüleyman9ın da onayıyla7 %erçekleştirdikleri siyasal cinayetler listesine bir  bakalımL 4ezir7i azam ;akbul 1brahim @aşa MAehzade ;ustaa yanlısı olduğu içinN"

Aehzade ;ustaa""" 4ezir7i azam #ara hmet @aşa MIüstem @aşa9nın yerine %eçtiği içinN" --Iüstem @aşa!nın bütün bu kanlı entrikalarla sağlanmış serveti ne kadardı acaba/ Onların da bir b$lümünü sıralayalımL Bin yedi yüz k$le" 1ki bin dokuz yüz savaş atı" Bin yüz altı deve" +edi yüz bin sikke7i hasene MaltınN" Beş bin dikilmiş katan ve elbise" Bin yüz adet usku"  ltı yüz %ümüş eyer, beş yüz altın eyer, eyer, bin beş yüz %ümüş %ü müş at başlığı ve yüz otuz çit altın $zen%i""" #alıp altın, nakit altın ve %ümüşle karışık altın" 'ümüş eşya ve mücevherat bunların dışında""" Bütün bunlar 1mparatorluğun zen%inliğine uy%un bir servet $lçüsünü aşıyordu" #anuni $lüp de yerine Carı Celim %eçtiği zaman, yeniçeriye dağıtılacak cülus akçesi bulmakta zorluk çekilmiş ve yeniçeri bir ayaklanma %$sterisi yapmıştı" --Aehzade ;ustaa9nın idamı ve onun acısına dayanamayarak $len Aehzade &iha &ihan% n%ir9d ir9den en sonr sonra, a, #anu #anuni ni Culta Cultan n Cüle Cüleyma yman9 n9ın ın sade sadece ce iki iki oğlu oğlu kalm kalmış ıştı tı hayattaL Aehzade Celim ve Aehzade Beyazıt""" 1kisi de (ürrem9den doğmuştu" 4e küçük küçük karde kardeş, ş, Beyazı Beyazıt, t, annesi annesinin nin,, kızkar kızkarde deşin şinin in ve enişte eniştesi si Iüstem Iüstem @aşa!nın kanlı çabalan sonunda, artık yürekten inanıyordu ki, babasının yerine kendisi padişah olacaktır" Aehzade Celim de, annesinin, kardeşi Beyazıt için çalıştığım biliyor ve ş$yle diyorduL 7 Tevekkel7tü ta7al7llah, mukadderat ne ise o olur" --Ciz %elin %$rün ki, D>>? Aubat9ında (ürrem Cultan birden $lüverdi" #anuni $lürse, yerine oğlu Beyazıt9ı çıkarmak için her türlü kanlı üçkKğıdı çevirmiş ve #anuni!nin $lümünden tam sekiz yıl $nce ayrılıvermişti dünyadan""" (ürr (ürrem em Cult Cultan an9ın 9ın $lüm $lümüy üyle le Aehz Aehzad ade e Celi Celim m ve Aehz Aehzad ade e Beya Beyazı zıt, t, %$zü %$zü d$nmüş iki boğa %ibi birbirlerine düştüler" Cultan Cüleyman, oğulları arasındaki bu çekişmeyi hailetmek için bir çare düşündü" Aehzade Celim9i ;anisa 4aliliği9nden alıp #onya9ya atadı" Aehzade Beyazıt9ı da, #ütahya9dan masya9ya"""

Celim hemen itaat etti babasının ermanına""" Beyazıt!ın ise içine bir kurt düştü""" *eden 1stanbul9a yakın olan #ütahya9dan çok daha uzak olan masya9ya %$nderiliyordu/ Babası $lünce çarçabuk başkente %elip tahta çıkmasın diye mi/ 4e direndi masya9ya %itmemekte" :" Cüleyman her iki oğluna da, nasihatçı olarak iki vezir %$nderdiL Celim9e, o zamanl zamanlar ar henüz henüz vezir7i vezir7i azamlı azamlığa ğa çıkmamı çıkmamışş olan olan Cokoll Cokollu u ;ehmet ;ehmet @aşa!y @aşa!yı2 ı2 Beyazıt9a da vezir @ertev @aşa9yı""" #anuni Cüleyman, oğulları kav%ayı sürdürürlerse tahtı yeğeni Osman7Aah Bey9e bırakacağını da s$ylüyordu" Osman7Aah Bey, Bey, +avuz9un kızı ve #anuni!nin kızkardeşi (atice Cultan!ın oğluydu" 4e o sıralarda damat Iüstem @aşa ikinci kez vezir7i azam olmuştu" --Iüstem @aşa!nın rakibi ve düşmanı olan Qala ;ustaa @aşa vardı" Aehzade Beyazıt!ın emrinde ve ona bağlı olan bir paşaydı" Iüstem @aşa ikinci kez vezir7i azam olduğunda, Qala ;ustaa @aşa9dan $ç alma almakk için için,, alle allem m kall kallem em onu onu Aehz Aehzad ade e Celi Celim9 m9in in yanı yanına na %$nd %$nder ertt tti"i" Celim Celim,, kardeşini tutmuş olan Qala @aşa9yı ezip mahvetsin diye"""  ma hesap ters çıktı" Qala ;ustaa @aşa, birinci sını bir Celim yandaşı ve birinci sını bir Beyazıt düşmanı kesildi" 4e Beyazıt!ı tuzağa düşürmek için bir bir mektup tez%Khı da o kurdu" Aehzade Celim9in bil%isi altında, Aehzade Beyazıt!a, .5elim1in $ok edilme#i  "erekti)ini . anlatan mektuplar yazıyordu" Beyazıt, Qala ;ustaa @aşa9yı kendisinden bildiği için, o da Celim9i nasıl yok edeceğinin planlarını Qala @aşa9ya mektuplarla iletiyordu" Qala Qala ;ust ;usta aa a @aşa @aşa da Beya Beyazı zıt9t9ın ın mekt mektup upla ları rım m baba babası sı #anun #anunii Cult Cultan an Cüleyman9a %$nderiyordu" --#anuni Cultan Cüleyman, oğlu Beyazıt9a nasihat mektupları yazıyorduL %9e$azıt &an>ım' iraderinle ni7ak ve şikakı de7etmek hu#ul-i meramına #eeptir' enim ha$ır duamı almak i#ter#en undan #onra u $akışık#ız  hallerden #akın***%  Qala Qala ;usta ;ustaa a @aşa, @aşa, padişa padişahın hın küçük küçük oğlun oğluna a %$nder %$nderdiğ diğii mektupla mektupları rı yolda yolda yakalatıyor ve mektubu %$türen ulağı da $ldürüyordu" 4e bütün bu serkeşlikle terslikleri Aehzade Beyazıt9ın yaptığını bildiriyordu #anuni!ye""" Beyazıt9ın babasından $zür dileyen mektupları da yolda yakalanıyor ve o mektup mektuplar lar da :" Cüley Cüleyman man9ın 9ın eline eline %eçmi %eçmiyord yordu" u" MTam MTam bir %erili %erilimli mli sinema sinema senaryosu"N --4ezir7 ezir7ii azam azam Iüst Iüstem em @aşa @aşa,, Celi Celim9 m9in in yanı yanınd ndak akii Qala Qala ;ust ;usta aa a @aşa @aşa9n 9nın ın

!mektuplar! konusunda çevirdiği hokkabazlığı $ğrenmişti" *e var ki, vaktiyle Aehzade Beyazıt9ı tutup, Aehzade ;ustaa9yı $ldürtmüş olduğu için, bir kez daha savunamıyordu Beyazıt9ı""" Qala ;ustaa @aşa da, vezir7i azam Iüstem @aşa!nın Beyazıt9ı kışkırttığını s$ylüyordu Cultan Cüleyman9a""" Bu yüzden padişah, vezir7i azaminin s$ylediklerine hiç %üvenmiyordu" --Aimdi Aimdi bundan bundan sonra sonrasın sınıı @ro" @ro" 1smail 1smail (akkı (akkı zunça zunçarşı rşılı!n lı!nın ın kalemi kaleminde nden n okuyalımL %?iha$ %?iha$et et u hileli hileli harek hareketl etleri erin n te#iri te#iri "rülü "rülüp' p' mai$$e mai$$etin tine e epe$ epe$ kuvvet  kuvvet  toplama#ının ve kardeşi 5elim üzerine "itmek i#teme#i üzerine 9e$azıt' aa#ı aa#ına na karşı karşı Q#i ilan ilan ediler edilerek ek 5okoll 5okollu u 0ehmet 0ehmet Paşa Paşa kuman kumanda da#ı$ #ı$la la İ#ta İ#tan nul ul1d 1dan an kuvv kuvvet et #evk #evked edilildi di** 9e$a 9e$azı zıt' t' 5eli 5elim m ile ile $apt $aptı) ı)ıı 6on$ 6on$a a muhare muharee# e#ind inde e evvela evvela "alip "alip "elmiş "elmiş i#e de #onra #onra ozula ozularak rak Ama#$a Ama#$a>$a >$a ka(tıK iş işten "e(tikten #onra Cala 0u#ta7a Paşa>nın kendi#ini i)7al etti)ine vakı7 olup aa#ına a77ı i(in arızalar takdim etti$#e de' unlar da $olda Cala 0u#ta7 0u#ta7a a Paşa>n Paşa>nın ın eline eline "e(ere "e(erekk imha imha edildi edildi** ?eti!e ?eti!ede de derdin derdinii aa#ı aa#ına na anlatma$a muva77ak olama$an 9e$azıt' drt o)lunu $anına alıp' haremini   Ama#$a>da ırakarak in kadar adamı$la İran1a "itmek üzere üzere $ola (ıktı*%  --4e yine zunçarşılı!nın kalemindenL %5ultan 5üle$man tara7ından İran Şahı Tahma# &an1a $azılan namede 9e$azıt>ın te#limi ve$a idam olunma#ı ı#rarla Şah>tan i#tenmiş ve ü( de7a he$et "idip "elmişti* Padişah Şah>a ir(ok para vaat etti)i "ii #altanat  rakii rakiinde nden n kurtul kurtulan an Şehzad Şehzade e 5elim 5elim de İran İran Şahı>n Şahı>na a he$et he$et ve hedi$el hedi$eler  er  $olladı* ?iha ?iha$e $ett ü(ün ü(ün!ü !ü de7a de7a olar olarak ak "ide "iden n Van 9e$l 9e$ler ere e$i $i &ü#r &ü#rev ev Paşa Paşa ve 6apı!ıaşı 5inan A)a ve 5elim tara7ından da "nderilen ,avuşaşı Ali   A)a1dan mürekkep he$et' Şah Tahma#1ı ikna ve itma ile Şehzade$i' 5elim1in adamları te#lim alıp onu orada drt o)lu$la o)dular* Şah' 9e$azıt1ı te#lim etme$e!e)ine ve ldürme$e!e)ine dair $emin etmiş oldu)undan durumu nazikti* 9u $emin işi i(in ir tevil (are#i ulundu* Şah' Şehzade>$i Padişah1a te#lim etme$erek' 5elim1in "ndere!e)i he$ete te#lim ede!e)ini ildirdi ve $le $apıldı*%  Tarih D>HD" --Au da 1smail (ami )anişmend9in açıkladığı bir ayrıntıL %*** 9e$azıt1ın 9e$azıt1ın +rhan' Adullah' Adullah' 0ehmet' 0ehmet' 0ahmut 0ahmut ve +#man i#imlerind i#imlerinde e eş o)lu vardırK unların ilk drdü aaları$la eraer İran>da şehit edilmiş ve ü( $aşlarında ulundu)u riva$et edilen en kü(ük o)lu +#man da aa#ının İran>a İran>a 7irarı üzerine Ama#$a>dan Ama#$a>dan nakledilmiş nakledilmiş oldu)u 9ur#a>da 9ur#a>da ana#ının ana#ının ku!a)ından alınarak o)ulmuştur*%  o)ulmuştur*%  --Osma Osmanl nlıı tari tarihi hi çok çok daha daha deri derinl nliğ iğin ine e ince incele lend ndiğ iğin inde de,, bizd bizdek ekii poli politi tika ka kav%alarının han%i tür alışkanlıklardan %eliştiğini ve zaman zaman %$l%esini %ünümüz demokrasisine daha nasıl yansıttığını sanırım daha açık anlarız"

 6anuni1nin 4O $ıllık #altanatı - 5e7ere (ıkma$a oş veren Padişah' 5arı 5elim Şiir' müzik' i(ki ve #ohet - ///* 0urat1ın o)durttu)u  şehzade - Venedikli  9a7o1ların kızı 5a7i$e 5ultan - ///* 0ehmet ve @L şehzade !enaze#i - +)lunu ldüren ü(ün!ü padişah - 5ünnet#iz tahta (ıkan /* Ahmet - İktidarda ü( a$  kalailen /* 0u#ta7a - :en( +#man1ın o)durttu)u Şehzade 0ehmet  #anuni Cultan Cüleyman, kırk altı yıl sürmüş saltanatıyla, otuz altı padişah içinde !en uzun saltanat! rekorunu kırdıktan sonra, 3i%etvar seerinde yetmiş bir  yaşındayken $ldü" Tarih D>HH" Tahta çıktığında H kız kardeşinden başka hiç erkek kardeşi olmadığı için kardeş $ldürmek zorunda kalmamıştı" ncak yine de iktidarı sırasında büyük amcası &em Cultan!ın oğluyla torununu, kendi iki oğlunu ve altı tane erkek torununu boğdurttu" 5ldüğü zaman tahtın sadece bir varisi vardı, hayattaki tek oğlu ::" Celim, yahut Carı Celim" --Con Con Celi Celim m ehli ehlike keyi yi bir bir adam adamdı dı"" #aa #aayı yı çekm çekmes esin inii sevd sevdiğ iğii için için adı adı aynı aynı zamanda Carhoş Celim!e çıkmıştı"

1ki $zelliğ $zelliğind inden en biri, biri, zevkin zevkine e pek düşkü düşkün n olması olmasıydı ydı,, 1kincisi 1kincisi de, 71ktid 71ktidara ara %eçtikten sonra7 ne ailesinden, ne de vezir7i azamlarından kimseyi $ldürmemiş olması""" Orduyla Orduyla birlikte birlikte seere çıkmayan çıkmayan ilk padişah odur, odur, 1stanbul9da 1stanbul9da $lmüş olan ilk padişah da odur" zunçarş zunçarşılı!nın ılı!nın yazdığına yazdığına %$re, şehzadeli şehzadeliğinde ğinde henüz henüz çok %ençken %ençken yakın dostu &elal Bey9le oturmuş içiyorlarmış" Bir ara kadehini kaldırarak sormuşL 7 (alk arasında bizim için ne derler, saltanatı kime tahmin ederler/ &elal &elal Bey de, Cultan Cultan ;usta ;ustaa9y a9yıı askeri askerin, n, Aehzad Aehzade e Beyazı Beyazıt9ı t9ı da (ürrem (ürrem Cultan!la babasının ve Iüstem @aşa!nın tuttuğunu, onların bu tür uğraşları yanında kendisinin hiçbir $nlem almadığını s$ylemiş" CelimL 7 Cultan ;ustaa9yı en kuvvetlisi istesin, Beyazıt (an9ı ana ve babası talep etsin2 Celim akire de mevlası rağbet etsin2 biz saamızı %$relim, yarının sahibi var, demiş" 4e kalkıp tuttuğu kadehi dikmiş başına" --::" Celim kırk d$rt yaşında, on birinci Osmanlı padişahı olarak çıktı tahta""" Babası #anuni9nin son vezir7i azami Cokollu ;ehmet @aşa9ya kızını verdi ve tüm devlet y$netimini y$netimini ona bırakarak, bırakarak, sekiz yıllık yıllık iktidarı iktidarı süresince süresince %rahat ve huzur i(inde #ade!e ke$7ederek $aşadı%*

Bir %ün, sarayda yaptırmış olduğu hamamı %ezdiği sırada, ayağı kayarak düşüp hastalanmış ve bir süre sonra da 7bir s$ylentiye %$re7 bir şişe #ıbrıs şarabı içip, $lmüştür" Tarih ralık D>GE" Ciz kaderin cilvesine bakın ki, padişah Carhoş Celim9in adım taşıyan en evrensel anıt, ;imar Cinan9ın 0dirne9de yapmış olduğu Celimiye &amii9dir" )ivan şiirini sevenler de %ünümüzde bile hKlK sık sık anımsarlar ondan arta kalmış olan şu %üzel beyitiL 9iz ülül-i muhrik-dem-i şekua-$ı 7irakız   Ateş ke#ilür "e(#e #aa #aa "ülşenimizden* --::" Celim9in on bir çocuğu vardı2 yedi oğlan, d$rt kız" +edi şehzadeden ;ehmet, kendisinden iki yıl $nce $lmüştü" 4e kendisi de $lünce, vezir7i azam Cokollu ;ehmet @aşa, ;anisa9da sancak beyi beyi olan olan en büyü büyükk Aehz Aehzad ade e ;ura ;urat9t9a a çarç çarçab abuk uk habe haberr %$nd %$nder erer erek ek,, taht tahta a çıkmaya ;urat9ı davet etti" 1stanb 1stanbul9 ul9da da buluna bulunan n $teki $teki beş beş şehza şehzade, de, babala babalan n ::" Celim9in Celim9in $ldüğü $ldüğünd nden en habersiz tutuldular" tutuldular" Aehzade ;urat, ;anisa9dan koştura koştura ;udanya kıyısına %eldi" C$zde kendisini #aptan #ılıç li @aşa alacaktı"  ma ortalıkta ne #ılıç li @aşa vardı, ne de donanması" donanması" Cultan ;urat, ;udanya kıyısında bir rastlantı olarak bulunan TevkiX 8erudun Bey9in kayığına bindi" +edi saat boyunca sert bir lodos rüz%Krında, kay%ılana çalkalana, çalkalana kay%ılana, binbir zorlukla Carayburnu9nda karaya çıkabildi" --:::" ;urat9ın ilk yaptığı şey, saraydaki beş erkek kardeşini derhal boğdurtmak oldu" Aehzade Cüleyman, Aehzade ;ustaa, Aehzade &ihan%ir, Aehzade bdullah bdullah ve Aehzade Osman hemen hemen aynı anda $ldürüldüler" 4e ::" ::" Celi Celim9 m9in in,, sara sarayd ydan an çıka çıkan n cena cenaze zesi sini ni,, büyü büyükk oğlu oğlu tara taraın ında dan n boğdurulmuş, beş küçük oğlunun cenazesi izledi" On birinci Osmanlı padişahı ile beş şehzadesi aynı %ün, yasoya &amii yanındaki türbeye %$müldüler" GE" --:" ;urat iki kardeşiyle bir oğlunu $ldürmüştü" ::" ;urat, amcası ;ustaa ile kardeşi küçük ;ustaa!yı $ldürmüş, $teki iki kardeşinin de %$zlerini çıkartmıştı" #endisi o zaman yirmi dokuz yaşındaydı" @ro" 1smail (akkı zunçarşılı, :::" ;urat!ın padişah olur olmaz kardeşlerini $ldürmesiyle il%ili olarak ş$yle yazıyorL %6an %6anun unii 5üle 5üle$m $man an'' !ülu !ülu## etti etti)i )i zama zaman n kend kendililin inde den n aşk aşka a şehz şehzad ade e ulunmadı)ı i(in kardeş kanı dkülmemiş ve $arım a#ırdan 7azla ir zaman

"e(me#i #eei$le kanlı !ülu# işi unutulmuştu* 5ultan 0urat1ın !ülu#u$la eş şehzadenin o)ulma#ı halkta a!ıklı ir te#ir ırakmıştır*% 

--:::" ;urat d$neminde, sarayın içi de tam bir curcuna d$nemi yaşamaya başladı" 4enedik9in $nde %elen büyük ailelerinden Bao!ların hoş ve çekimli kızı 7ki babası #oru dası vahşiydi7 Türk korsanlarına tutsak düşüp Osmanlı sarayına sunulmuştu" --:::" :::" ;urat ;urat da, Osmanl Osmanlıı tarihi tarihinde nde Caiye Caiye Culta Cultan n diye diye biline bilinen n Bao!y Bao!ya a iyice iyice tutulmuştu" Caiye Cultan!ın bir dediği iki olmuyordu"  ncak :::" ;urat9ın bir de çok bilmiş anası vardı, +ahudi k$kenli olduğu s$ylenen *urbanu Cultan""" Oğlu, bu 4enedikli cilve kumkumasından soğusun diye" :::" ;urat9a boyuna yeni cariyeler sunuyordu" 5yle ki ;urat9ın hoşlandığı %$zdelerinin sayısı kırka, il%ilendiği cariyelerin sayısı da beş yüze çıkmıştı" Bu arada *urbanu Cultan!ın $lümünden sonra, bir de &aneda #adın çıktı sahneye2 hem de çok bilmiş saraylılardan Iaziye (atun9la birlikte""" &aneda #ala, padişaha sunulacak cariyelerin eğitiminden sorumluydu" 4e hem saray ilişkilerinde, hem de hükümet işlerinde akıl almaz bir etkenliğe sahipti" 0h""" Iaziye (atun da, az çok $yleydi" --:::" ;urat!ın yirmi bir yıllık iktidarı süresince, babası olduğu çocukların sayısı yüzü bir hayli aştı""" #imi tarihçiye %$re yüz d$rt oldu, kimi tarihçiye %$re yüz on d$rt" B$ylece Osmanlı sultanları arasında çocuk yapma rekorunu da o kırdı" Bir  sürü sepet çocuk ordusundan, boyuna birileri $lüyor vb yine onlara boyuna birileri ekleniyordu" :::" ;urat D>P>!te kırk dokuz yaşındayken $ldüğü zaman, arkasında tam kırk yedi tane çocuk bırakmıştı" Bunlardan yirmisi erkek, yirmi yedisi de kızdı" 0rke 0rkekl kler erin in en büyü büyüğü ğü o sıra sırala lard rda a yirm yirmii doku dokuzz yaşı yaşınd nda a olan olan Aehz Aehzad ade e ;ehmet!ti" Caiye Cultan!dan2 o büyük 4enedik ailesi Bao!ların cilveli, hoş ve ihtiras şeytanlı kızından doğmuştu" --Aehzade ;ehmet, babası :::" ;urat!ın yerine, Cultan :::" ;ehmet olarak tahta çıkar çıkmaz, erkek kardeşlerinin on dokuzunu da boğdurttu"

Babası :::" ;urat, sadece !Cultan ;uratlar! arasında en çok kardeş $ldürme rekoruna sahipti" :::" ;ehmet, tüm Osmanlı padişahları arasında ve bir daha asla kınlamayacak biçimde sahip oldu bu rekora"""  yrıca boğdurttuğu iki er%in şehzadeden daha $nce hamile ha mile kalmış olan yedi cariyeyi de, ilerde ne olur olmaz, diye denize attırdı" 4e bir de on altı yaşındaki büyük oğlu Aehzade ;ahmut9u boğdurttu" B$ylece :" ;urat9la :" Cüleyman9dan sonra oğlunu $ldüren üçüncü padişah da yine o oldu" --Aehzade ;ahmut, kendisine say%ı duyduğu şeyh eendilerden birinin etkisi altında, padişah babasının aleyhinde mektuplar yazmaya başlamış bazı $nemli kişilere""" ;ektuplar kızlarağası aracılığıyla elde edilmiş" 4e Aehzade ;ahmut $nce hapsedilmiş" Conra da boğdurulmuş" 4e annesi de denize atılmış" 4e ayrıca büyük şehzadeyi bu yola iten şeyh eendi de denize atılmış" 4e bu işe bulaşmış daha kimler varsa, hepsi denize atılmış" Tarih (aziran DHF=" :::" ;ehmet de bu olaydan yedi ay sonra, otuz yedi yaşındayken $lmüş"  ncak sekiz yıl sürebilmiş sürebilmiş iktidarı" --Cultan :::" ;ehmet arkasında iki oğul bırakmıştı" On d$rt yaşındaki hmet9le on üç yaşındaki ;ustaa""" On d$rt yaşında tahta çıkan :" hmet9in değil çocuğu, henüz sünneti bile yoktu" Babası :::" ;ehmet, unutmuştu şehzadelerinin sünnetini" Oysa kendisi için kendi babası :::" ;urat, dillere destan $yle bir sünnet düğünü yapmıştı ki, iki ay süreyle tüm 1stanbul tam bir Osmanlı karnavalının şenliğini yaşamıştı" #imbilir belki de Cultan ;ehmet, kendi sünnetinin çok uzun sürmüş olan o şenlikleri sırasında bir hayli sıkıldığı için unutmuştu oğullarının sünnetini""" --(enü (enüzz sünn sünnet et olma olmada dan n taht tahta a çıkm çıkmış ış bulu buluna nan n :" hme hmet, t, kard kardeş eşii on üç yaşındaki ;ustaa9yı boğdurtursa ve sonra kazara kendisine de bir emirhak vaki olursa, Osmanlı tahtı sahipsiz kalacaktı" Onun için ;ustaa9yı %akıl!a za$ı7tır #ize ir zi$am dokunmaz%   %erekçesiyle boğdurtmadılar ve kendisini bir kaese kapamakla yetindiler" B$ylece B$ylece 8atih9in DEGG9den sonra resmileştirdiğ resmileştirdiğii %kardeşin kardeşi ldürme%  yasası yasası,, sünne sünnett bile bile olmad olmadan an padişa padişah h olmuş olmuş hmet9 hmet9in in küçükl küçüklüğü üğü yüzün yüzünden den azıcık raa kalktı"

Cultan :" hmet9i de tahta çıktıktan sonra sünnet ettiler" :" hmet, on d$rt yıl kalabildi iktidarda ve yirmi sekiz yaşındayken $ldü" Tarih DHDG" Cultan :" hmet, sünnet olmadan tahta çıkmış, ama yirmi sekiz yaşında $ldüğü zaman arkasında bir Cultanahmet &amii ve yedi şehzade bırakmıştıL Osman, ;ehmet, ;urat, Beyazıt, Cüleyman, #asım ve 1brahim" 0n büyük Aehzade Osman, henüz on üçündeydi" 4e ilk kez tahta, bir padişahtan sonra 7çok küçük olduğu için7 oğlu değil, kardeşi çıktı" --#anuni9yle #anuni9yle birlikte kendiliğin kendiliğinden den yeni bir %elenek %elenek başlamıştı" başlamıştı" Tahta çıkan çıkan şehzadeler ya hayatta tek olan şehzadelerdi, ya en büyük olan şehzadelerdi" 4e :" hmet!ten sonra yeni bir %elenek daha başlıyor, $len padişahın kardeşi ;ustaa tahta çıkıyordu" Tarih DHDG" :" ;ustaa tahta çıktığı zaman yirmi yedi yaşındaydı" *e var ki düpedüz deliydi" &inneti saklanamayacak bir duruma %eldiğinden, saltanatı ancak üç ay on %ün sürdürebildi ve kendisini tahttan indirdiler" B$yl B$ylec ece e :" ;ust ;usta aa a da Timur9 imur9un un yeni yenip p tuts tutsak ak alar alarak ak taht tahtta tan n indi indird rdiğ iğii :" Beya Beyazı zıt9t9ta tan n ve +avuz avuz Celi Celim!i m!in n orda orda tehd tehdid idiy iyle le taht tahtta tan n indi indird rdiğ iğii baba babası sı ::" ::" Beyazı Beyazıt!ta t!tan n sonra, sonra, kendi kendi iradem iradem dışında dışında tahtta tahttan n indiril indirilmiş miş üçüncü üçüncü padiş padişah ah oluyordu" --:" ;ustaa9nın üç aylık saltanatından sonra, Osmanlı tahtına ister istemez :"  hmet!in büyük şehzadesi şehzadesi on üç yaşındaki yaşındaki ::" Osman çıkarıldı" Tarih Tarih DHD?" ::" Osman! Osman!ın, ın, tarihs tarihsel el lakabı lakabıyla yla 'enç 'enç Osman9 Osman9ın, ın, altı altı erkek kardeş kardeşii vardı" vardı" 6ocuk 6ocuk padişa padişah h bir süre süre dokunm dokunmadı adı onların onların hayatı hayatına" na" (epsi (epsi kapatı kapatıldık ldıklar larıı kaeslerde, her %ün cellat bekleyerek, nees alıp vermeye davam ettiler ettil er""  ncak ::" Osman, iktidarının üçüncü yılında Qehistan seerine çıkarken kendisinin yokluğunda herhan%i bir !olupitti ! olasılığını en%ellemek için, altı kardeşinden en büyüğü olan Aehzade ;ehmet!i boğdurttu" Tarih Tarih DH
I 9o)u 9o)ula lara rakk ldü ldürü rülm lmen enin in nede nedeni ni - //* //* +#ma +#man n na#ı na#ıll devr devrild ildi< i< - &u#$el &u#$eler eri i  #ıkıla #ıkılarak rak ldürü ldürülen len padişa padişah h - /V* /V* 0urat> 0urat>ın ın o)dur o)durttu ttu)u )u ü( şehza şehzade de - Deli  Deli  İrahim1in halli ve o)ulma#ı - Da$akla "etirilen !ellat 6ara Ali - S $aşında #ünnet olmadan padişah olan Ava 0ehmet - Tahttan zorla indirilen altın!ı hükümdar - //* 5üle$man' idama "itti)ini #anarak (ıktı tahta -

Cara Carayy dışı dışınd ndak akii idam idam uy%u uy%ula lama mala ları, rı, çokç çokças asıı mahk mahkYm Ymun un pala palayla yla kaa kaası sı kesiler kesilerek ek yapılır yapılırken ken,, haneda hanedan n üyesi üyesi olan olan kişile kişilerr neden kement kementle le boğul boğulara arakk $ldürülüyordu/ Bu konuda @ro" hmet ;umcu, +#manlı Devleti>nde 5i$a#eten 6atl  adlı  adlı yapıtında ş$yle diyorL %6anunname "ere)in!e I2atih $a#a#ıJ' idam edilen kardeş ve $e)enlerin katli i(in #oruşturma ve $ar"ılama $apılma#ı ve 7etva alınma#ı "erek#izdir* 3ira onlar' kanun "ere)in!e %$aşama#ı mümkün olma$an% kim#elerdir* 9u $üzden !ülu# vaki olun!a derhal katledilirler* 9u hal kardeş katlini do)uran #eeplerin orta$a (ıkardı)ı ir u#uldür* u#uldür* *** &anedan ü$elerinin idamının in7azında i#e e#ki Türk-0o)ol "elene)ine ü$ük ir titizlikle ria$et edilirdi* +#manlı Devleti>nde kuruluşundan itiaren' katledilen ütün hanedan ü$eleri 1kanları akıtılmadan1 $ani o)ularak idam edilmişlerdir* 2razer>i 2razer>in n in!ele in!elemel meleri erine ne "re "re kan kan en nemli nemli taula taularda rdan n iri#idir iri#idir** 9u tau$a dün$anın (eşitli $erlerinde ra#tlanır* +rta A#$a>da da u "ze (arpar* 0o)ollar' $ene!ek ha$vanları ile kan dkmeden ldürürler ve u hu#u#a ria$et etme$eni idam ederlerdi* *** 9u $a#a)ın hanedan ü$eleri lerin ne de $a$dırıl rılma#ının #eei  anlaşılmaktadır* 9ildi)imiz "ii hanedan kut#aldır* + halde kut#al olan u kim#elerin katlinde kanlarının akıtılmama#ı "erektir* *** İdam edile!ek ütün hanedan ü$eleri mutlaka kement ile o)ulurlar' do)u do)um m anın anında da katl katled edilile! e!ek ek $avr $avrul ular ar da "e "ekl kler erii dü)ü dü)üml mlen ener erek  ek  ldürülürlerdi* 3ira onların ile kanlarının akıtılma#ı +#manlı hanedanına #a$"ı#ızl #a$"ı#ızlık ık addedilird addedilirdi*i* &anedan &anedan ü$elerinin ü$elerinin kanlarının kanlarının akıtılmadan akıtılmadan idam edilme#ine $alnız ///* 5elim1in katli i#ti#na teşkil eder* 9unun dışında kan akıtmama $a#a)ına ria$et edilmiştir* *** ;ük#ek devlet memurları da a#il #a$ılarak' i#ti#naları dışında u $a#a)a ria$et edilerek idam edilmişlerdir* 6atledilen hanedan ü$e#inin !e#edine ihtimam edilir* 6a7a#ı ke#ilmez* Ek#eri$a aalarının türelerine "mülürler* 0ama7ih taii ki u hu#u#larda i#ti#nalar olailir*%  5rneğin +ıldırım9dan sonraki kardeşler kav%ası sırasında 0dirne9de saltanat kurmuş olan Cüleyman 6elebi!yi katledenler onu boğduktan sonra, kestikleri kaasını kardeşi ;usa 6elebi9ye %$türmüşlerdir" Bundan sonra ;usa 6elebi!nin de ortadan kaldırılması sırasında cesedinden kaası kesilerek kopartılmış ve kardeşi ;ehmet 6elebi9ye %$türülmüştür"

--Osmanl Osmanlıı )evlet )evleti!n i!nin in kurul kurulduğ duğu u D=FF D=FF yılınd yılından, an, ::" Osman9 Osman9ın ın zorla zorla tahtta tahttan n indirildiği DH<< yılına kadar, tam on altı hükümdar %elip %eçmiştir iktidardan" Bunlardan üçü, kendi iradeleri dışında saltanattan düşürülmüş, d$rdüncüsü 'enç 'enç Osman Osman ise, ise, yeniçe yeniçeri ri ayakla ayaklanma nmasıyl sıyla a devril devrilip, ip, +ediku edikule le 3indan 3indanı!n ı!nda da husyeleri sıkılarak $ldürülmüştür" $ldürülmüştür" Olayın %elişmesiL --::" Osman büyük kardeşi Aehzade ;ehmet9i boğdurarak çıktığı Qehistan 1) seeri seerinde nden n bekle beklediğ diğii başarı başarıyla yla d$neme d$nememiş mişti" ti" Bunun Bunun nedeni nedeni olarak olarak askeri askerin n %evşekliğini %$rüyor ve devlette k$klü düzeltmeler yapmak istiyordu" --zunçarşılı!nın yazdığına %$re, %9ilha##a 6ızlara)a#ı 5üle$man A)a ile 2) ho!a#ı Ömer E7endi' u hu#u#ta padişahı tahrik etmişler ve hatta kendi#ine +#manlı a#keri olma$a la$ık 0ı#ır ve Şam a#keridirK $ok#a unlara verilen ulu7 ulu7e$ e$e e "üna "ünaht htır ır'' di$e di$ere rekk padi padişa şahı hı'' mai$ mai$et etii a#ke a#kerin rinde den n #o)u #o)utm tmuş uşla larr ve mak#a mak#atla tların rınıı kuvved kuvveden en 7iile 7iile (ıkarm (ıkarmak ak i#te$e i#te$erek rek'' planla planların rınıı rtmek rtmek i(in i(in de' ilha##a 6ızlara)a#ı ile ho!a#ı Ömer E7endi' #ultan +#man>ı ha!!a "itme$e teşvik e$lemişlerdi*%  --@adişahın kayınpederi olan Aeyhülislam 0sat 0endi ile ünlü şeyhler ve 3) ordu, ::" Osman9ın (icaz9a %itmesine karşıydı" 0sat 0endi, %Padişahların ha!!a "itme#ine "erek $oktur%  diye  diye bir de etva çıkartmıştı" -- sker ocakları ayaklanarak Cultanahmet lanı!nda toplandılar ve $nce 4) padişa padişahın hın hocası hocası 5mer 5mer 0endi 0endi9ni 9nin n konağı konağını nı yağmala yağmaladıl dılar ar"" Başlıc Başlıca a istekl istekleri eri padişahın hacdan vaz%eçmesi ve #ızlarağası Cüleyman ğa ile hocası 5mer  0endi9nin sür%ün edilmeleriydi" --::" Osman, hacca %itmekten vaz%eçtiğini, ama kimseyi azletmeyeceğini 5) s$yledi" --Bu kez kez ask askerle erlerr mütü tü ve kaza kazasskeri eri de arala raları rına na alara larakk tekra tekrar  r  6) Cultanahmet lanı9nda toplandılar" Aimdi artık iki kişinin azlini değil, 4ezir7i azam )ilaver @aşa da dahil, birçok kişinin ki şinin kellesini istiyorlardı" --::" Osman, kellesi istenen kişilerin $ldürülmesini reddetti" Caraya %elen 7) ulem ulema a heye heyeti ti ise ise padi padişa şaht htan an bu iste istekl kler ere e uyma uyması sını nı rica rica ediy ediyor or,, yoks yoksa a ayak ayakla lanm nman anın ın büyü büyüye yece ceği ğini ni s$yl s$ylüy üyor orla lardı rdı"" ma ma 'enç 'enç Osma Osman, n, $dün $dün vermem vermemekt ekte e dirend direndi"i" 4e s$zcü s$zcü olarak olarak %$nder %$nderilm ilmiş iş ulema ulema heyeti heyetini ni sarayd sarayda a alıkoydu" --;ura ;urahh hhas as olar olarak ak sara saraya ya %$nd %$nder erililen en ulem uleman anın ın %elm %elmed ediğ iğin inii %$re %$ren n 8) isyancılar, saraya %irmeye karar verdiler" 4e %irdil %irdiler er"" Aimdi Aimdi artık artık üç beş kişini kişinin n kelles kellesini ini istemiyo istemiyorr, aynı aynı zamand zamanda a

 diye de bağırıyorlardı" 1şin ren%i bir anda değişmişti" %5ultan 0u#ta7a>$ı i#teriz%  diye --%6adınlar Daire#i>ne%  Daire#i>ne%   %ittiklerinde, Aehz Aehzad ade e ;ust ;usta aa9 a9nı nın n bulu bulund nduğ uğu u %6adınlar 9) dairenin kapısını açamadıklarından dama çıkıp kubbesini deldiler ve Cultan ;ustaa9yı damdan dışarı çıkardılar" --::" Osman $dün vermeme ısrarından vaz%eçmiş ve 4ezir7i azam )ilaver  10) @aşa ile #ızlarağası Cüleyman ğa!yı isyancılara teslim etmişti" skerler her  ikisini de hemen parçaladılar" ma ayaklanma durmadı" rtık ille de Cultan ;ustaa9yı istiyorlardı" --:en( +#man i#$an!ıların eleaşlarına %9ilmezlik ile #ize !e7a ettim i#e 11) a77e$le$in' #iz etme$in' dün #aah padişah-ı !ihan idim' şimdi ür$an kaldımK merhamet edip halimden iret edinK dün$a #ize dahi kalmazK han"i padişahın kulları padişahlarına u ihaneti ettiler% di$e onların merhametine #ı)ınmak i#tedi  ve a)ladı$#a da' #zlerine kulak a#madılar* --1kin 1kindi dide den n sonr sonra a ::" ::" Osma Osman9 n9ıı bir bir paza pazarr arab arabas asın ına a koyu koyup, p, +edik edikul ule e 12) 3indanı9na %$türdüler" &ebecibaşı kement atıp kendisini boğmak istediyse de, Osman Osman %üçlü %üçlü kuvvet kuvvetlili olduğu olduğunda ndan n hepsiy hepsiyle le epey epey uğraşt uğraştı" ı" 1çleri 1çlerinde nden n birisi birisi,, Osman9ın omzuna balta ile vurarak yere düşürdü ve nihayet #ilindir ğrusu denilen subaşı kethüdası, husyelerini sıkmak suretiyle kendisini şehit ettiler" &ebecibaşı $lümünden nişane olarak kulağını kesip yeni padişahın annesine %$türdü" 0rtesi %ün cesedini yeni saraya nakledip yıkadıktan sonra merasimle babası :" hmet9in türbesine denettiler" Tarih ;ayıs DH<<" Bu arada 'enç Osman9ın bir %ün $nce ocak ağalarına vermeye kalktığı altınlar da yağmalandı" --::" Osman9ın $ldürülmesinden sonra ikinci kez tahta çıkan )eli ;ustaa, akli den% den%es esin inii tümd tümden en yitir yitirmi mişt şti"i" (er (er y$nd y$nde e anar anarşi şi kol kol %ezi %eziyo yord rdu" u" (azi (azine ne ise ise tamt tamtak akırd ırdı" ı" Cara Carayı yın n $nde $nde %elen %elen kişi kişile leri, ri, kend kendii aral aralar arın ında da kara kararr alıp alıp )eli )eli ;ustaa9yı P 0ylül DH<= @azar %ünü, ikinci kez yine indirdiler tahttan ve yerine o tari tariht hte e :" hme hmet9t9in in en büyü büyükk şehz şehzad ades esii olan olan on bir bir yaşı yaşında ndaki ki :4" :4" ;ura ;urat9t9ıı çıkardılar" --:4" :4" ;ura ;uratt da $nce $nce,, tıpk tıpkıı ::" Osma Osman n %ibi %ibi kard kardeş eşle leri rine ne doku dokunmad nmadı" ı" (ani (ani neredeyse 8atih9in yasası artık iyice uy%ulamadan çıkmak üzereydi" *e var ki dış seerlere çıkarken, içerde beklenmedik bir iktidar değişikliği olmasından kay%ı duyuyordu" Bu yüzden yüzden Ievan Ievan seeri seerine ne başlam başlamad adan an kardeş kardeşler lerini inin n en büyükl büyükleri eri olan olan Aehzade Beyazıt ile Aehzade Cüleyman9ı boğdurttu" Tarih Tarih DH=>" Bağdat seerine çıkarken de Aehzade #asım9ı boğdurttu" DH=?" B$ylece yirmi sekiz yaşında $len :" hmet9in yedi şehzadesinden sadece ikisi kalmıştı hayatta" Biri iktidardaki :4" ;urat, $teki de saray kaesindeki şehzade 1brahim" ---

:4" ;urat9ın saltanatı on yedi yıl sürdü" O da babası %ibi yirmi sekiz yaşında $lüverdi" (em de dünyaya hiçbir şehzade %etirmeden" Tarih Tarih DHEF" Tahtın tek varisi, :4" ;urat!ın son kardeşi :" 1brahim9di""" mcası )eli ;ustaa %ibi akli den%esi tam olmadığından, onun da adı )eli 1brahim9e çıktı" 1ktidarı sekiz yıl sürdü"  skeri ocaklardan samur ver%isi almaya kalkması üstüne, yeniçerilerle birlikte Aeyhülislam bdurrahim 0endi ile ulema ve bazı $nde %elen kişiler, Cultan :" 1brahim9i tahttan indirip, yerine yedi yaşındaki büyük oğlu :4" ;ehmet9i %eçirdiler" %eçirdiler" G ğustos DHE? &umartesi" --Conradan Aeyhülislam olan Bahai 0endi, :" 1brahim9in tahttan indirildikten sonra kapatıldığı yeri ş$yle anlatıyorL %&em %&emen en ha$$ ha$$en en Idir Idirii diri diriJJ de7n de7nol olun undu duKK zira zira ir ir "u#u "u#ulh lhan ane e ve ir  ir  ade#thane ile ir o!a)ı havi iki kü(ük oda ile a!a#ı "k$üzüne akan ir  o!ak ve ir $emek #ahanı #ı)a!ak kadar ir pen!ere $eri olup aşka hi(ir  tara7 "rünmez idi*%  --Bundan sonra ne olup bittiğini zunçarşılı9nın kaleminden okuyalımL %9u kadar kadar ihtima ihtimam m "#ter "#terile ilen n hapi# hapi# ha$at ha$atı' ı' 5ulta 5ultan n İrahim1 İrahim1in in dışarı dışarı (ıkailme#ini nledi i#e de a)la$ıp a)ırma#ına tahammül edilmez olmuştu* &alta &alta azı azı ende enderu runl nlar arın ın'' aral aralar arın ında da "rü "rüşe şere rekk kend kendi# i#in inii tekr tekrar ar !ülu !ülu## ettirmek i#tedikleri dışardan du$uldu)u "ii' kapıkulu #üvarileri de' padişah henüz (o!uktur' memleket işlerini ilmez' $ine aa#ının hükümdar olma#ı lazım "elir' $ollu #zlerle ve İrahim1in hal>ine itiraza aşlamaları üzerine devlet erkanı telaşa düşüp 10adem ki İrahim ha$attadır' nizam-ı Qlem olamaz1 di$e a)alarla eraer ldürülme#ine karar verdiler* *** I+!aklının #adarete "etirdi)iJ Vezir-i azam>la Şe$hüli#lam>ın adamları' İrahim>in ulundu)u $erin kapı#ını $ıktılarK ldürülmek i#tendi)ini anla$an İrahimB - 9eni "z "re "re ldürü$orlar' enim i$ili)imi "rmüş olanlardan ana a!ı$a!ak kim#e $ok mu< Di$e 7er$ada aşlamıştı* Taş $ürekli !ellat 6ara Ali ile ka(mış' ir tara7a #inmişti* Vezir-i azam 5o7u 0ehmet  Paşa' 6ara Ali>$i #aklandı)ı $erden (ıkararak dve dve 5ultan İrahim1i  o)ma$a "türdü***%  )eli 1brahim boğularak $ldürüldüğünde otuz beş yaşındaydı" On sekiz padişah arasında zorla tahttan indirilmiş d$rdüncü ve indirildikten sonra da $ldürülmüş ikinci padişah oluyordu" 'erç 'erçii +avuz avuz Celim Celim de, de, baba babası sı ::" ::" Beya Beyazı zıt9t9ıı taht tahtın ında dan n indird indirdik ikte ten n sonr sonra a zehi zehirl rlet eter erek ek $ldü $ldürt rtmü müşt ştü ü ama, ama, o $lüm $lüm bir bir ayak ayakla lanm nma a sonu sonucu cu ve bir bir idam idam biçiminde olmamıştı" --1brahim9in yedi yaşında tahta çıkarılan büyük oğlu :4" ;ehmet, tıpkı dedesi :  hmet %ibi padişah olduktan sonra vezir7i azam kucağında sünnet oldu" 4e tam otuz dokuz yıl kaldı iktidarda" vlanmayı çok sevdiği için adı vcı ;ehmet9e

çıkmıştı" Babaannesi #$sem Cultan, vcı ilk tahta çıktığında, onu zehirletmek istemişti" B$ylece vcı!nın annesi Turhan Cultan devre dışı kalacaktı" 4e altmış beş yaşındaki #$sem9in, kocası :" hmet ve oğulları :4" ;urat9la )eli 1brahim d$ne d$neml mler erin inde de çok çok %üçl %üçlü ü $ten $ten boru borusu su,, yeni yenide den n çınl çınlam amay aya a başlay başlayac acak aktı tı"" #$sem9in komplosu haber alındı ve küçük ;ehmet, babaannesini perde ipiyle boğdurtarak $ldürttü"  va ;ehmet de otuz dokuz yıllık iktidarı sonunda, vezir7i azamlık tayini üstüne birtakım kulis entrikalarıyla il%ili olarak sarayın $nde %elen kişilerinin kararı ve kendilerini yeniçerilerin desteklemesiyle tahtından zorla indirildi" DH?G" +erine kardeşi ::" Cüleyman %eçirildi" -- ğabeyi vcı ;ehmet9in iktidarı boyunca kaeste hapis yatan ::" Cüleyman, kendini tahta çıkarmak için %elenleri, canına almaya %elen inaz heyeti sanarak, #ızlarağası9naL 7 1zalemiz emrolundu ise s$yle, iki rekat namaz kılayım" Ondan sonra emri yerine %etir, çocukluğumdan beri kırk yıldır hapis çekerim, her %ün $lmektense bir %ün evvel $lmek yeğdir, bir can için ne bu çektiğimiz korku, diye ağlamaya başlamıştı"  ğa ise $pmek için Cüleyman9ın Cüleyman9ın ayağına kapanmış kapanmış ş$yle diyorduL  7 0stağurullah haşa size bir kast ola, taht kurulmuş, cümle kulların size bakar""" ::" Cüleyman kaesten çıkarıldığında, üstü başı perişandı" (emen bir samur  kürk %etirip %iydirdiler ve $yle çıkardılar tahta" P #asım DH?G" Cüleyman kırk yedi yaşındaydı o tarihte" --Tahttan indirilen vcı ;ehmet9e %elince""" #ızlarağası li ğa, yeni padişah ::" Cüleyman9ın hatt7ı hümayununu %etirdi kendisine veL 7 ;uradullah bu imiş, buyurun hapishaneye, dedi" :4" ;ehmet sordu" 7 Bize katl var mı/  ğaL 7 (ayır, dedi, sadece hapis emrolundunuz" 4e :4" ;ehmet, iki oğlu ;ustaa ve hmet9le birlikte kardeşi Cüleyman9ın kırk yıldır oturduğu Aimşirlik )airesi9ne %$türülerek kaese kondu" """ 0lli üç yaşına kadar beş yıl daha yaşadı ve Ocak DHP=9te $ldü" nnesi Turhan Cultan9ın yaptırmış olduğu +enicami9deki +enicami9deki türbeye denedildi"  vcı, on dokuz dokuz padişah arasında devrilmiş devrilmiş altıncı padişah oluyordu" Oğulları ::" ;ustaa ile :::" hmet de, yine ilerde tek tek devrileceklerdi"

II  Ankara>$a taşınan 1+#manlı şüreka#ı1 - Şark>ın' 1aartma ve $akıştırma ha#talı)ı1' ;azar1ı olma$an ir İmparatorluk - 1/* Edirne vaka#ı1 - Devrilen S*  padişah //* 0u#ta7a - Şe$hüli#lam 2e$zullah E7endi1nin papazlara #ürükletilen !e#edi !e#edi - 5altan 5altanatt atta a 1#enio 1#eniorut rut11 düzeni düzeni - Şehzad Şehzadele elerin rin ka7e# ka7e# ha$at ha$atıı - Do)ar  Do)ar  do)maz ldürülen eekler - GH $ıl "e!ikme$le "elen mataa - İlk a#ılan kitap N kuruştu - ///* Ahmet da devrik * padişah ola!aktı

8ransız )evrimi, kendisiyle başlayan d$nemi, monarşi d$neminden %iyotinle kesercesine koparıp ayırmıştır" #ültür birikimlerinin ortak bahçesi ise aşırı bir  bağnazlıkla tümden tarumar edilmemiştir" edilmemiştir" Bizd Bizde e ise ise tam tam ters tersii oldu oldu"" &umh &umhur uriy iyet et d$ne d$nemi mi,, mona monarş rşii d$ne d$neml mler erin inin in e%emenler despotluğundan kendini bir türlü kurtaramadı" Buna karşılık kültür  birikimlerinin ortak bahçeleri temelinden depreme uğratıldı" Bir %ün +akup akup #adri #adri #araos #araosman manoğl oğlu9y u9yla la nkara nkara @alas @alas9ta 9ta baş başa başa $ğle $ğle yemeği yemeği yerken, yerken, kendisine kendisine bu sakatlıkla sakatlıkla çarpıklığı çarpıklığın n nerden nerden kaynaklan kaynaklandığın dığınıı sormuştum" 7 nkara9nın devlet y$netecek kadroları yoktu" (epsi yavaş yavaş Osmanlı Bab:ali9sinden taşındı nkara9ya" nkara9ya" Onlar da eskiden bildiklerini yemden okumaya koyuldular, koyuldular, demişti" 0ski 0ski bildik bildikler lerini ini,, &umhur &umhuriye iyett d$nemi d$neminde nde de okumay okumayıı sürdür sürdüren, en, Osmanl Osmanlıı Bab:ali9sinin değeri $neminin çok altındaki !aki$$et-ü#-#ü$u7 ! u""" --::" bdülhamit9le :" 4ahdettin dışında Osmanlı $v%üsü, eski zamanlardakini de aşan bir abartma kanatlanmasına ulaştı" 5yle ki, kaydıra, kaydıra, yuttura, yuttura, yuvarlaya yuvarlaya bir yakıştırmac yakıştırmacılık ılık yelpazeci yelpazeciliği, liği, karşı çıkılmaz bir resmi elsee halini aldı" Tarih üstündeki bilimsel arantılarla, analitik bakışlar ve sanatsal yaklaşımlar  bir kıyıya itilince, beyinsel yaratıcılık ve $zellikle de yazarlık iyice mumyalanmış oldu" #endi masallarının içine %$mülen me%alonamik bir rüz%Krlanma sarhoşluğu ise2 ise2 bilims bilimsel el %erçek %erçekler lerle le sanats sanatsal al yaratıcı yaratıcılık lıklar ların, ın, ikiz ikiz aynal aynalar ar %ibi %ibi birbir birbirini ini sonsuzlaştırdığı evrensel platormlarda, çok prestij kaybettirdi bize"""  yrıca toplumu, %erçek dışı avuntuların içine soktuk" 4e tarihsel olaylarda asla kıyaslamalı bir %erçekliğe y$nelemedik" Bu da %enç kuşakların dikkat ve il%isini, dünyadaki değişik d$nemlerin $zelliklerine karşı diri taze tutma yerine, onları iyice p$rsütüp yoz bir şişirmeciliğe sürükledi" Osmanlı Babıali!sinin eski esnaı, belki b$ylece kendi değersizliğini, Z$nemli kişi. %$rüntüleriyle maskelemeyi başardı, ama &umhuriyetin de yeni bir d$nem olma iddiasını bir hayli küllendirdi" Conuç,
--On altı altınc ncıı yüzy yüzyılıl,, Iabe Iabela lais is %ibi %ibi,, ;ont ;ontai ai%n %ne e %ibi %ibi,, &erv &ervan ante tess %ibi büyü büyükk romancılarla, yazar ve düşünürlerin çıktığı2 edebiyatla elseede I$nesans!ın yıldız yıldız çiçeklendiği bir yüzyıldır""" Bizde ise o yüzyılda saray okumuşları, han%i şehzadeyi padişah yapıp, han%i şehzadeyi kazıklarım diye düzmece mektuplar yazmakla uğraşıyorlardı" 8uzuli %ibi %ibi,, Baki Baki %ibi %ibi büyü büyükk ozan ozanla larr ise, ise, şiiri şiirin n için içinde de,, ama ama düzy düzyaz azıı ile ile matb matbaa aa üretiminin çok dışındaydılar" dışındaydılar" Aayet Aayet yazı yazı ve düşünc düşünce e yaratı yaratıcıl cılığı ığı,, bizde bizde de %elene %elenekse ksell bir kurum kurumlaş laşma ma %$stermiş olsaydı2 " )eli 1brahim9in üç oğlu da padişahlık sırasını savmış olduğu için, artık sıra  vcı ;ehmet9in büyük büyük şehzadesi şehzadesi ::" ;ustaa9ya %elmişti" --::" ;ustaa otuz iki yaşında hükümdar oldu" Osmanlı tahtı D?" yüzyıla onun padişahlığında %irdi"

#endisi iktidarda sekiz yıl kalacak ve tıpkı babası, dedesi ve dedesinin büyük ağabeyi %ibi saltanattan yeniçerinin ayaklanmasıyla indirilecekti" 4e o %üne dek tahta çıkmış yirmi iki hükümdar içinde, yedinci devrik padişah olmak da ona rastlayacaktı" Olayların $zetiL 1- ::" ;ustaa da, tıpkı babası vcı ;ehmet %ibi, 0dirne9de oturup avlanmaya meraklıydı""" 1stanbul9la yeterince il%ilenmiyordu" Aehzadeliğindeki hocası 8eyzullah 0endi9yi, yanına %etirtip Aeyhülislam 2yapmıştı" 8eyzullah 0endi ise, tüm devleti kendisinin y$nettiği inancıyla ne oldum delisi olmuş, hısım akrabasını en üst yerlere yerleştirmiş, karşısında da bir yığın düşman biriktirmişti" 4ezir7i azam Iami ;ehmet @aşa!nın da %$z yummasıyla 1stanbul9da bir  3başk başkal aldı dırı rı $r%ü $r%ütü tü kuru kuruld ldu" u" 5r%ü 5r%ütt büyüd büyüdük ükçe çe büyü büyüdü dü"" det deta a 1sta 1stanb nbul ul9a 9a el koydular ve 0dirne9deki ::" ;ustaa9ya bir ültimatom heyeti %$nderdiler" %$nderdiler" 5zellikle Aeyhülislam 8eyzullah 0endi9yle oğlu ve yakınlarının azledilerek kendilerine teslim edilmeleri isteniyordu" 8eyzullah 0endi, 0dirne!ye %elen heyetin ne istediğini bildiği için, heyet 4üyelerini 0dirne dışına sürdürdü" @adişah bu olayı %eç $ğrendi" 4e 8eyzullah 0endi!yi hemen azletti ama, iş işten %eçmişti" 1stanbul9daki isyancılar, DD" ;ustaa!nın kardeşi :::" hmet!i padişah ilan 5ettikten sonra 0dirne9ye yürüdüler" 0dirne9deki asker de ::" ;ustaa9ya sadık kalacağına dair .6uran-ı 6erim' ekmek' tuz ve kılı( . üstüne yemin ettiği halde, 1stanbul kuvvetleri 0dirne yakınlarına %elip mevzilenince, onlarla birleşiverdi" Bunun üzerine ::" ;ustaa 0dirne sarayında annesinin yanına %elerekL #ul beni beni tahtta tahttan n indirmi indirmişle şlerr, yerine yerine karınd karındaşı aşım m Cultan Cultan hmet9 hmet9ii padişa padişah h eylemişler, llah mübarek eyleye, evlatlarım ve hassaten cariyelerim kenduye  llah emaneti olsun, demiş ve beş oğluyla birlikte, biraderi hmet9in 0dirnedeyken oturtulduğu .daire7i uzlet!e çekilmişti" 6-  zledilip 0rzurum9a sürülen 8eyzullah 0endi, 0dirne!ye %eri %etirilerek oğullarıyla birlikte zindana atıldı ve kendilerine servetlerinin yerlerini s$ylemeleri için ağır işkenceler yapıldı" 8eyz 8eyzul ulla lah h 0en 0endi di de, de, oğul oğulla ları rı da işke işkenc ncey eye e daya dayand ndılılar ar ve hiçb hiçbir ir şey şey s$ylemediler" --+eni eni padi padişa şah h :::" :::" hme hmet!t!in in izni izniyl yle, e, eski eski Aeyh Aeyhül ülis isla lam m 8eyz 8eyzulla ullah h 0en 0endi di,, zindandan çıkarılarak bir hamal bey%irine bindirildi ve Bitpazarı!na %etirilerek orada kaası kesildi" .Bundan sonra ayaktakımından bazıları, maktulün ayağına ip takmışlar  ve zorla üç yüz kadar (ıristiyan!ın eline verip, papazlara ayin yaptırarak bir  buçuk saatlik yerden yeniçeri karar%Khına %etirdikten sonra cesedi Tunca *ehri!ne atmışlardır" Başı bir sırığa takılıp %ezdirildikten sonra, o da Tunca *ehri!ne atılmıştır" Bir zaman sonra kendisini sevenler, cesedini %izlice Tunca!dan çıkarıp 0dirne9de Citti Cultan &amii yakınındaki bdülkerim mektebinin avlusuna %$mmüşler". ***

::" ::" ;ust ;usta aa a %ere %erekk bir bir anda anda patl patlay ayıp ıp büyü büyüye yen n olay olayla larr, %ere %erekk taht tahtta tan n indikten sonraki bunalımlı %ünler sırasında, sağlığını iyice yitirmiş ve yatağa düşmüştü" O arada mesanesi de tıkandığından bir daha yataktan kalkamadı"

nın >nın o)luJ )luJ mü!evher!ilikte mahirdi* Şehzad Şehzadele elerr u ka7e# ka7e# ha$atı ha$atında nda $aşark $aşarken en $etişm $etişmiş iş ve teehhü teehhüll (a)ın (a)ına a "elmiş i#eler hizmetindeki !ari$elerle vukua "elen tema#ta !ari$e "ee kalıp (o!uk do)urur#a' do)an (o!uk derhal i7na edilirdiK 7akat azen haer#iz!e do)an (o!u)un hari(te ir #ütana$a verilip ü$ütüldü)ü vakiK 7akat pek  enderdi* 0e#ela /* Adülhamit>in IDevrik ///* Ahmet1in o)luJ ka7e# ha$atında iken do)an ir kızı u #uretle ü$ütülmüş ve* kendi#ine Ahiretlik &anım denilmişti*%  ::" ;ustaa!nın yerine çıkan kardeşi :::" hmet, padişah olduğu zaman yirmi dokuz yaşındaydı"

Onunla Osmanlı tarihinde bir başka denem daha başlıyordu" )aha ince, daha süzülmüş, daha renkli ve hayatın sade kahrı değil, tadı da olduğunu %$rmeye başlayan bir d$nem""" Conrad Conradan an +ahya ahya #emal #emal9in 9in .Cale adınıı takt taktığ ığıı bu d$ne d$nemi min n %erç %erçek ek Cale Devri  Devri . adın mimarı, 4ezir7i azam *evşehirli )amat 1brahim @aşa9ydı" 1cadından kuruştan satılması, 1stanbul kadısınca uy%un %$rülmüş" --Jçüncü hmet saltanatını yirmi yedi yıl sürdürdü" 4e @atrona (alil!in başını çektiği bir sokak ayaklanmasıyla tahttan indirildi" B$ylece <= padişah arasında devrik sekizinci hükümdar olmak talihsizliği de ona rastladı"

III &enüz düzenlenmemiş LH mil$on el"e - :e(mişe karşı merak oşlu)u - @4 devrik padişahtan #ekizin!i#i olan ///* Ahmet - Cale Devri1ni haşlatan $an"ın 5e7ere 5e7ere (ıkma (ıkma numara numara#ı #ı - Patron Patrona a &alil1i &alil1i kim kışkırt kışkırttı< tı< - ?evşe ?evşehir hirlili İrahi İrahim m Paşa>nın #onu - ;a)ma edilen ka#ırlar ve kşkler 

Bu%ün devlet arşivlerinde henüz elden %eçirilerek derlenip düzenlenmemiş doksan milyona yakın bel%e bulunduğu s$ylenir" #endi aile ortamlarımızda da, daha $nce yaşamış olanlardan arta kalmış mektupları, otoğraları, kitapları, yazıları, deterleri doğru dürüst toplayarak, kuşaklardan kuşaklara miras kalacak bir aile arşivi yaratmaya merak sarmış kaç insanımız vardır/ *e mezarlıklarımızın açık seçik bir planıyla envanterlerini yapmışızdır, ne eski eski mahkem mahkeme e kararla kararların rınıı bil%is bil%isaya ayara ra yükley yükleyere erekk hukukç hukukçula ularla rla toplum toplumun un yararlanabileceği bir adalet arşivi kurabilmişizdir ne de %eçmişteki yaşamlarla %ünümüz arasında sevimli bir el sıkışmayı canlı tutabilmişizdir""" --5rne 5rneği ğin n otuz otuz altı altı padi padişa şaht htan an on d$rd d$rdün ünün ün devr devrililmi mişş olma olması sı,, nede neden n kamuoyuna tam mal edilmemiştir bilinmez""" Bunlardan sekizincisi de Qale )evri!nin ünlü padişahı :::" hmet!ti"  ğabeyi ::" ;ustaa9nın devrilmesinden sonra, DGF=9te otuz yaşındayken tahta çıktı" +irmi yedi yıl kaldı iktidarda" @atr @atron ona a (ali (alill olay olayıı diye diye bilin bilinen en,, pek pek de büyü büyükk sayı sayılm lmay ayac acak ak bir bir halk halk ayaklanmasıyla tahtından inmek zorunda bırakıl dı" Tarih Tarih DG?F" --@atrona (alil ayaklanması, değişik büyüteçler altına konarak, tekrar tekrar  incelenmesi %ereken tuha bir olay""" olay""" Toplu oplumd mdak akii üret üretim im kurum urumla ları rıyl yla, a, ona ona bağl bağlıı yaşa yaşam m biçi biçimle mleri rind nde e eski eski alışkanlıklarla k$klü bir %eleneksellik ağırlığını sürdürürken2 saray çevreleriyle o çevr çevrel eler erin in uzan uzantı tısı sınd nda a daha daha renk renklili,, daha daha ince ince,, daha daha zari zari bir bir d$ne d$nemi min n kendiliğinden uç %$stermesi2 %$nüllerinde yatan arslanlara rağmen aradıkları itibarı bir türlü bulamamış olan sarıklı ve kavuklu Osmanlı politikacılarına tam bir provokasyon ortamı yaratmıştı" Cokağı ayaklandıracak kışkırtıcı kundaklamaların kundaklamaların her türlü itili i tili hazırdı" #aldı ki artık pek bir işe yaramadığı iyice ortaya çıkan yeniçeri $r%ütünü değiştirmek için de bazı yeni %irişimler başlamıştı" :::" hmet!in vezir7i azami *evşehirli )amat 1brahim @aşa, Jsküdar9da yeni bir  kışla yaptırarak, 8ransa!dan %etirttiği uzmanlarla, askerlikte çağdaş y$ntemler  uy%ulamaya kalkmıştı"

--Qale )evri sultanı :::" hmet9in devrilmesiyle sonuçlanan olayların $zetine kısaca bir %$z atalımL 1. *evşehirli )amat 1brahim @aşa DF ;ayıs DGD?9de vezir7i azam oldu" #endisi altmışına yakındı" #arısı da :::" hmet9in on d$rt yaşındaki dul kızı 8atma Cultan!dı" --2. 4ezir7i azam )amat 1brahim @aşa!nın sadarete çıkmasından iki ay kadar  sonra, DG Temmuz DGD?!de, neredeyse tüm 1stanbul9u bir kül yığınına çeviren bir yan%ın elaketi yaşandı" Bir hata boyunca süren yan%ınlar, binlerce insanı evsiz barksız bıraktı" (er  semtte kol kol yağmacı çeteleri türedi" 3. *evşehirli )amat 1brahim @aça, yanıp yıkılmış 1stanbul9u yeni baştan kurdu" Calıpazan Calıpazan!nda !nda 0minabad, 0minabad, 8erahabad2 8erahabad2 libeyk$y libeyk$y yakınların yakınlarında da (üsrevaba (üsrevabad, d, )cterdar!da *eşatabad ve #ağıthane!de Cadabad kasırları da bu arada yapıldı" #Kğıthane deresinin yatağı değiştirildi, her iki kıyısına mermer rıhtımlı kanallar  açıldı" Bütün bunlar ne kadar zamanda oldu biliyor musunuz, altmış %ünde" --4. hmet9in Cadabad #asrı!ndaki %$rkemli eğlenceleriyle birlikte" Osmanlı tari tarihi hind nde e de yeni yeni bir bir d$ne d$nem m başl başlam amış ıştı tı22 1sta 1stanb nbul ul artı artıkk yaş yaşamas amasın ınıı ve eğlenmesini 5ğreniyordu" (er yer lale lale bahçel bahçeleri eriyle yle donanm donanmışt ıştı" ı" Baharl Baharla a yaz yaz aylarınd aylarındaki aki 6ırağ 6ırağan an sea seala ları rını nın n %ece %ecele lerin rine, e, zama zamanı nın n ünlü ünlü ozan ozanlar larıy ıyla la musi musiki kişi şina nasl slan an katıl katılır ır,, kaplumbağaların üstüne dikilmiş yüzlerce kıpırtılı mumun titrek ışıklan içinde, perisel masallar yaşanırdı" #ışın ise ağırlık helva sohbetlerine kayardı" --5. Ius 6an Büyük yahut )eli @etro, Tebriz!i ele %eçirmişti" Bundan yüreklenen 1ranlılar da Osmanlı hudutlarında saldırıya %eçmişlerdi" :::" hmet, yeni savaşlara savaşlara %irmenin astarı yüzünden yüzünden pahalıy pa halıya a mal olacağına olacağına inanıy inanıyord ordu" u" Cavaşa Cavaşa %itmey %itmeye e tümden tümden boşve boşveriy riyorm ormuş uş %ibi %ibi %$rünm %$rünmek ek de hoş değildi" (alk ayaklanabilirdi" --6. Tarihte kimsenin aklına %elmemiş bir iş yapıldı" Cavaşa %itmeden savaşa çıkılıyormuş %ibi %$rkemli bir tiyatro hazırlandı" @arlak bir savaş alayıyla Jsküdar9a %eçildi" Bu sırada bütün donanma da kıyı boyunca Boğaz9a doğru açılıyordu" Bu %eçit t$reni d$rt saat sürdü" Jsküdar9da da halkı kandırmak için her türlü $nlem alınmıştı" --%9irr $anda %9i $andan n padişa padişahın hın tu)ları tu)ları (ekil (ekili$o i$orr' ///* Ahmet' Ahmet' (evre#in (evre#indek dekii uzun uzun #or"u(tu #ilahlı muha7ız takımının orta#ında at üzerinde "idi$ordu* Arkada #ara$ı #ara$ın n ileri ileri "elenl "elenleri eri'' padiş padişahı ahın n kılı!ı kılı!ını' nı' $edek $edek #arı)ı #arı)ını' nı' apte# apte# iri)i iri)ini  ni  taşı$o taşı$ordu rdu** &alkta &alkta'' #avaş #avaş ilanı ilanı düşün! düşün!e#i e#ini ni u$andı u$andırma rmakk i(in i(in her (are$e (are$e

aşv aşvur urul ulmu muşt ştu* u* 2aka 2akatt 6adı 6adık k$> $>e e "elin "elindi di)i )ind nde' e' ala$ ala$ da)ıl da)ılmı mış' ş' herk herke# e# ka#ı ka#ırl rlar ara a ve 9o)a 9o)azi zi(i (i>n >nde deki ki $alı $alıla lara ra dne dnere rekk $eni $enide den n zevk zevk ve #e7a #e7a Qlemle Qlemlerin rine e dalınm dalınmışt ıştı* ı* 9u aldatma! aldatma!anı anın n 7o$a#ı 7o$a#ı (au!a (au!akk orta$ orta$a a (ıkmış (ıkmış'' halkın kız"ınlı)ını daha da arttırmıştı*% I5uika#tlar ve A$aklanmalar TarihiJ TarihiJ --ayaklanma nma belirti belirtiler leri,i, düzmec düzmece e seerb seerberl erlik ik tiyatr tiyatrosu osundan ndan iki ay sonra sonra 7.1lk ayakla kendisini %$sterdi" yaklanmayı perde arkasında 1stanbul kadısı 3ulali (asan 0endi ile yasoya vaizi 1spirzade hmet 0endi y$netiyordu" @atrona (alil ve adamları aslında o ikisinin kuklasıydı" -- yaklanmaya katılanlar, katılanlar, akşam evlerine d$ndüklerinde ortalıkta kırk7elli kişi 8. yaklanmaya ya kalmış ya kalmamıştı" kalmamıştı" Caray ise %ereksiz %ereksiz bir telaş içindeydi içindeydi"" Cancak7ı Cancak7ı şerii çıkarıp adam toplama derdine düşmüş, ama onu da becerememişti" --1syancıla ılarr, )amat )amat 1brahi 1brahim m @aşa @aşa ile iki damadı damadının nın ve bir de Aeyhü Aeyhülisl lislam am 9.1syanc  bdullah 0endi9nin kellelerini kellelerini istiyorlardı" 1brahim @aşa!nın damatlarından biri, #aptan7ı )erya #aymak ;ustaa @aşa, $teki de sadaret kethüdası ;ehmet @aşa idi" yrıca kellesi istenenlerin toplamı =G kişiye varıyordu" :::" hmet! hmet!in in kızkar kızkardeş deşii (atice (atice Cultan Cultan padişa padişaha, ha, .isyan .isyancılar cıların ın isted istediği iği 10. kelleleri ver, tahtını kurtarZ demişti" Bundan sonrasını @ro" 1smail (akkı zunçarşılı!nın kaleminden okuyalım" %///* Ahmet' a#ilere te#lim edilme#i i#tenen İrahim' 0u#ta7a ve 0ehmet   paşaları kurtarama$a!a)ını anla$ın!a' kendi#ini indirilmekten kurtarma ka$"ı#ına düştü* A#ilerin $aptıkları ta$inleri kaul etti Damad İrahim Paşa ile di)er iki#i i#inin diri iri diri a#iler ler elin line te#lim edilmeleri muva7ı a7ık  "rülmedi)inden' padişahın mührü İrahim Paşa1dan alındıktan #onra' kapı !ır!ı#ına "nderilip' daha evvel ora$a "nderilen iki damadı ile eraer  o)ularak !e#etleri Ala$kşkü duvarından dışarı atılmak i#tendi$#e de' #onra undan vaz"e(ilerek' ir küz araa#ı$la At 0e$danı1na $ollandı*** *** 5ara$da o)ulun ü( vezirin !e#edi At 0e$danı1na "etirildikten #onra a#iler' #altanat teeddülü hakkındaki mak#atlarını $avaş $avaş me$dana ko$arakB 6u#ur kalan !ümle ş$le dur#unK 5ultan İrahim ni!e oldu< 9unun ize !evaını ver#in' dediler'%  --#astettikleri Cultan 1brahim, :::" hmet!in küçük amcası Cultan ::" hmet9in oğluydu"  vcı :4" :4" ;ehmet tahttan indirilince $nce kardeşleri ::" Cüleyman!la, ::" hmet tahta %eçmişti" Conra da büyük oğlu ::" ;ustaa""" +eniç eniçer erililer er Cult Cultan an ::" ;ust ;usta aa9 a9yı yı devi devird rdik ikle leri ri zama zaman n bir bir süre süre kara karars rsız ız kalmış kalmışlar lardı2 dı2 ::" ;usta ;ustaa9n a9nın ın kardeş kardeşii :::" :::" hmet!i hmet!i mi tahta tahta %eçire %eçirelim lim22 yoksa yoksa,,  vcı!nın küçük küçük kardeşi ::" hmet9in hmet9in oğlu 1brahim!i mi, diye""" :::" hmet9in tahta çıkması uy%un %$rülmüştü" 4e bir süre sonra da Cultan :::"  hmet Ms$ylentilere %$reN yeğeni yeğeni Cultan 1brahim!i boğdurtmuştu" boğdurtmuştu"

Onun için şimdi isyancılar, 7 Cultan 1brahim nice oldu, diye bağırıyorlardı""" Besb Besbel ellili ki @atr @atron ona a (ali (alil9l9in in adam adamla ları rı,, :::" :::" hme hmet!t!in in taht tahtta ta kalma kalması sını nı iste istemi miyo yorl rlar ardı dı"" (em (em de vezi vezir7i r7i azam azamıy ıyla la onun onun iki iki damad damadın ınıı da boğd boğdur urtu tup p cesetlerini kendilerine vermiş olduğu halde""" 4e ş$yle diyorlardıL 7 @adişahımız 1brahim @aşa9yı saklayıp kürkçü ;anol9u ona eda eylemiş" (alie olan bir padişaha b$yle yalan yakışır mı/ Oysa 1brahim @aşa9yı tanıyor ve boğulup kendilerine verilen cesedin, 1brahim @aşa!nın cesedi olduğunu biliyorlardı" ma bela çıkarmak istiyorlardı" --*evşehirli 1brahim @aşa!nın cesedini, bir hamal bey%irine yükleyip, Bab7ı (ümayun $nüne %etirmeye kalktılar" +olda ceset attan düştü" Bunun üstüne boğazına bir ip takıp, ipi atın kuyruğuna bağladılar ve cesedi sürükleyerek %$türdüler Bab7ı (ümayun9a""" Bağırıp çağırıyorlardıL 7 Bu ceset 1brahim @aşa9nın cesedi değil" Cultan hmet, lay #$şkü penceresini açarakL 7 O değilse yarın asıl kendisini verelim, demiş ve pencereyi kapatmıştı" Conra da saltanattan çekilmeye karar vermişti" Tarih Tarih < 0kim DG=F" --:::" :::" hmet hmet9in 9in yerin yerine e devrik devrik ağab ağabeyi eyi ::" ;ust ;ustaa aa9nı 9nın n oğlu, oğlu, :" ;ahmut ;ahmut %eçti %eçti"" Cultan hmet haremdeki dairesine çekildi" %9üt %9ütün ün i#te i#tekl kler erin inii elde elde eden eden i#$a i#$an! n!ıl ılar ar'' unu ununl nla a da $eti $etinme nmemi miş' ş' İ#tanul>un (eşitli #emtlerine da)ılarak $a)ma$a aşlamışlardı* 9ir ha7ta #onra on iki $ıl i(inde inler!e altın lira$a $aptırılan ka#ır ve kşklerden' dün$a$a ün #alan lale ah(elerinden "eri$e $alnız!a $ıkıntılar kalmıştı*%  Cultan hmet, tahttan indirildikten sonra daha beş yıl yaşamış ve D= (aziran DG=H!da, altmış üç yaşındayken $lmüştür" #abri, +enicami türbesindedir" Osmanlı 1mparatorluğu9nun son bulmasına kadar daha b$yle altı padişah devrilecekti" @adişa @adişahla hlarr, şehzad şehzadele elerr, vezir7 vezir7ii azaml azamlar ar da dahil, dahil, kimseni kimsenin n %üvenc %üvencesi esinin nin olmadığı bir imparatorluktu Osmanlı 1mparatorluğu""" #imin kimi ne zaman devireceği de belli olmazdı, kimin kimi ne zaman $ldüreceği de"""

IV 2utol ma(ı anlatılan tarih #ınavları - 6ür#ünün tepe#ine (ıkan 9oma &alit 9o)durtulan #on şehzade - 1?izam-ı !edid1 ve 6aak(ı 0u#ta7a - Devrilen L*  padişah ///* 5elim - 5elim>in han(erlenme#i - Devrilen @H* padişah /V* /V* 0u#ta7a 0u#ta7a>nın o)ulma#ı - Tarih mi il"in(tir' il"in(tir' 7utol ma(ı mı<

Bundan kırk beş, elli yıl $nce, bizim lisedeki tarih hocaları, o zamana dek yüzlerce $ğrenci yetiştirmiş, sağlam donatımlı, üst düzeyde insanlar oldukları halde, kuru kuruya yazılmış okul kitaplarının pek dışına çıkmazlar2 bizler de daha daha derin derinliğ liğin ine e bir bir tari tarih h zevk zevkiy iyle le,, bir bir tarih tarih mera merakı kı uyan uyandı dırm rmak akta tan n adet adeta a kaçınırlardı" 'enellikle uy%uladıkları y$ntem, kitapta çalışacağımız b$lümleri işaretleyip, sonra da o b$lümlerden sıramız %eldikçe hepimizi tek tek kara tahta $nünde s$zlüye kaldırmaktı" Bazen de hiç beklemediğimiz bir %ün, sınıa %irinceL 7 Birer beyaz kKğıt çıkarın, der ve yazılı yaparlardı" 6oğumuzda hoşaın yağı kesilirdi" #imimiz, dirsek dürtmeleriyle yanımızdakinden yardım ister2 kimimiz hocaya sezdirmede sezdirmeden n ileri doğru doğru azıcık azıcık meğillenip meğillenip $nümüzde $nümüzdekinin kinin yazdıkları yazdıklarından ndan bir  şeyler kopartmaya çalışırdık" #opyecilikte şampiyonluğu tekellerinde tutanlar ise, ne olur ne olmaz diye daha $nceden yırtıp rulo halinde sıranın altındaki raptiyelenmiş lastikler arasına sıkıştırdıkları kitap sayalarında, soruların yanıtım bulmaya uğraşırlardı" --Bomba (alit, diye bir tarih hocamız vardı" +azılılarda kürsünün tepesine çıkıp ayakta durur, durur, tüm sınıı %$zlerinin projekt$rleriyle sınav sonuna kadar tarardı" #endine $z%ü bir sınav türü icat etmişti" Corula Coruları rı toptan toptan yazdır yazdırmaz mazdı" dı" (er sorduğ sorduğunu unun n yanıtı yanıtı için için iki dakika dakikalık lık bir  zaman süresi tanır ve iki dakika doluncaL 7 +azmadıysan +azmadıysan çek U9i diye bağırıp $teki soruya %eçerdi" Bomba (alit9in sınav kKğıtlarını okumadığını ve sadece U9leri sayarak, kaç soruya yanıt verilmemişse, notu ona %$re attığını anlamıştık"  rtık o kürsünün tepesine çıkıp soruyu sordu mu, yanıtını bilmesek de U9i çekm çekmiy iyor or,, aklı aklımı mızd zdan an bir bir şeyl şeyler er uydu uyduru ruyo yordu rduk" k" )aha )aha doğr doğrus usu u kuşk kuşku u uyan uyandı dırm rmam amak ak için için,, iki iki yahu yahutt üç U9le U9le yeti yetini niyo yorr ve bele beleşi şind nden en ?9le ?9leri, ri, G9le G9leri ri topluyorduk" Conradan dostum olan Bomba (alit9e, okuldayken kendisine karşı yaptığımız bu madrabazlığı anlatmıştım" 7 Cen $yle zannet, demişti" #ıtırcıları saptayıp, $nce onları s$zlüye kaldırmak

için yapardım o testleri""" 0n hoşuma %iden de han%i savaşı sorsam, %enellikle 'alatasaray 8ener maçından b$lümler yazmalarıydı" --Bomba Bomba (alit9l (alit9le e de, daha daha başka başka tarihç tarihçii dostla dostlarım rımla la da, $zellikle $zellikle Osmanl Osmanlıı tarihinin neden salt bir kahramanlar resmi %eçidiymiş %ibi sunulmak istendiğini çok konuştuk" )eğiş )eğişik ik Osman Osmanlılı d$neml d$nemleri erinde nden n hemen hemen hepsi, hepsi, üstün üstünde de incede inceden n inceye inceye durulması %ereken %arip bir anarşi tayunuydu" Bu, Bu, bitm bitmez ez tüke tükenm nmez ez anar anarşi şini nin n k$kü k$künd ndek ekii zehi zehirl rlii kayna kaynak, k, nede neden n hiç hiç kurutulamadı/ *asıl oldu da otuz altı padişahtan on d$rdü, kendi iradelerinin dışında indirildi tahttan/ 5ğrenc 5ğrencii kuşakl kuşakları arında nda bu merak merak uyandı uyandırılm rılmadı adığı ğı zaman, zaman, tarih tarih sorula soruların rına a 'alatasaray78ener maçı yazarak yanıt vermek de adeta doğallaşıyordu" --@atrona (alil ayaklanması sonucu tahtından inen Qale )evri padişahı :::"  hmet, hiç şehzade boğdurttu boğdurttu mu/ @atrona!nın adamları, Cultan :::" hmet!in !kü(ük am!a#ı //* Ahmet1in o)lu ! yeğeni Aehzade 1brahim!i boğdurttuğu iddiasındaydılar" iddiasındaydılar" @ro" zunçarşılı ise bu konuda ş$yle yazıyorL %***$irmi iki $aşında ve7at eden ve veliaht olan u şehzadenin !enaze#i  Darü##aade kapı#ı nünde teneşir tahta#ına konuldu)u zaman' halkın 7ıkr-ı 7a#idini izale i(in padişahın emri$le vezirler' ulema ve o!ak a)aları' a(ıp aktıktan #onra "a#l olunmuş ve ir #u-i ka#t olmadı)ı "rülmüştür'%  --DG>E7DG>G arasında üç yıl iktidarda kalmış olan :::" Osman da, o sırada kırk iki yaşınd yaşında a olan olan Mküçük Mküçük amcası amcası :::" :::" hmet9 hmet9in in oğluN oğluN yeğen yeğenii velia veliaht ht Aehzad Aehzade e ;ehmet9i boğdurtmuştur" Tarih, ralık DG>H" Tahta çıkmadan $ldürülmüş son veliaht şehzade de ;ehmet olmuştur" olmuştur" 5ldürülmüş 5ldürülmüş şehzadel şehzadelerle erle devrilmiş devrilmiş padişahla padişahları, rı, becerebildiğim becerebildiğimiz iz kadarıyla kadarıyla anlatmaya çalışırken, nihayet sıra :::" Celim9e %eldi" #endisi devrilmiş padişahların dokuzuncusu""" 'enel sıralamada ise yirmi sekizinci padişah""" DG?P!d DG?P!da, a, 8ransı 8ransızz devrimi devriminin nin başlad başladığı ığı yıl, yıl, yirmi yirmi dokuz dokuz yaşında yaşındayk yken en çıktı çıktı tahta""" Osma Osmanl nlıı devl devlet etin inin in çağd çağdaş aş bir bir devl devlet et olma olmadı dığı ğı,, %ün %ün %ünden %ünden daha daha çok çok berraklaşıp aynalaşıyordu" )aha DG" yüzyılın başında bunu sezenler olmuş ve +eniçeri ocağını değiştirip yenilemek dahi düşünülmüştü" Cultan ::" Osman9ın tahttan indirilip husyeleri sıkılarak $ldürülmesinin de asıl nedeni buydu" ---

D?" yüzyıl yüzyılın ın ortası ortasına na doğru doğru :::" :::" hmet9i hmet9in n vezir7i vezir7i azami azami *evşehirl *evşehirlii )amat )amat 1brahi 1brahim m @aşa9n @aşa9nın ın da, Jsküda Jsküdar9da r9da bir kışla kışla yaptıra yaptırarak rak,, 8ransa 8ransa9da 9dan n %etirtt %etirttiği iği uzmanlarla askerlikte yeni bir y$ntem uy%ulamaya başlaması2 @atrona (alil ayaklanmasının %izli itillerinden en etkilisini tutuşturmuştur" :::" hmet tahttan indirilmiş, *evşehirli9nin isyancılara teslim edilen cesedi %u !e#e !e#ett Dama Damatt İra İrahi him m Paşa Paşa1n 1nın ın de)i de)il%  l%  para paramp mpar arça ça edil edilmi mişt şti2 i2 hem hem de %u nağralarıyla yer %$k inletilmişti" --Aimdi de :::" Celim, im, .*iza izam7ı &edid. .+eni )üzen. diye iye, devle vleti modernleştirmede yeni atılımlara kalkmıştı" +ine 8ransa9dan ordu ve tersane işlerinde çalışacak uzmanlar %etirtilmiş, yeniçeri $r%ütü dışında yeni bir ordunun biçimlendirilmesi için de .Talimli sker  *ezareti. diye bir bakanlık kurulmuştu" Bu konuda @ro" 0nver 3iya #aral ş$yle diyorL %?izam-ı !edid pro"ramının $ürütülme#i i(in' kuvvetli ir ı#lahat(ı ekiin varlı)ı' a$dın #ını7ın ı#lahat düşün!e#ini a(ık "nül ile kaul etme#i ve imparatorlukta ir arış devrinin kurulma#ı "erekli idi* &aluk &alukii ///* 5elim 5elim devrind devrinde' e' u şartla şartların rın hi(ir hi(ir vakit vakit ve hi(ir hi(ir #uretl #uretle e "er(ekleşmedi)i "rülmektedir*%  --'erçekten de o d$nemde camilerde şu tür vaazlar veriliyor duL UA#kere #etre pantol "i$dirip imanına halel "etiren' nlerine muallim di$e 7renkleri düşüren padişaha elette Allah $ardımını (ok "rür*%  0nver 3iya #aral9a %$reL Bu propa%andanın tesiri en çok yeniçeriler arasında %$rüldü ve o kadar  %$rüldü ki, onlardan birine bir %ün latie olarakL 7*izam7ı cedid olur musunuz/ denilince, (aşa, ;osko olurum, *izam7ı cedid olmam diye cevap ce vap vermiştir" vermiştir" Tutucularla yenilikçiler Trakya!da silahlı bir iç savaşa %irmek üzereydiler" :::" Celim, belanın daha büyümemesi için savaşı $nledi" Tarih D?FH" ::" ;ustaa!nın asker zoruyla 0dirne9de devrilmesine nasıl !:" 0dime vakası! denmişse, buna da !::" 0dirne vakası! denmiştir, --5zet olarak :::" Celim!in tahttan indirilerek $ldürülmesiL Boğaz!daki kalelere Trabzon dolaylarından iki bin kadar !yamak 1) asker! %etirilip yerleştirilmişti" yerleştirilmişti" .. *izam7ı &edid. &edid. kılığına %irmeyiz, %irmeyiz, diye diye $nce $nce onlar ayaklandı" D?FG" 1çlerinden #abakçı ;ustaa!yı başlarına lider seçtiler" 2) #abakçı ;ustaa, ayaklanmanın nedenini halka ş$yle açıkladıL %E$ ahali' meramıma ?izam-i edid ela#ını kaldırmaktır* kaldırmak tır* 9aşka ni$etimiz  $okt $oktur ur** 0ü#l 0ü#lüm üman an alan alanla larr' kend kendililer erini ini o!ak o!aklılı ile ilenl nler er izi iziml mle e era erae er  r  ol#unlar*> 

--:::" Celim9in yeğeni veliaht Aehzade ;ustaa ve Aeyhülislam 3) Topal taullah 0endi, #abakçı9yı tutuyorlardı" $amaklar a$aklanma a$aklanma#i.nı #i.nı 4ezir ezir7i 7i azam azam veki vekilili #$se #$se ;ust ;usta aa a @aşa @aşa da, da, Z$amaklar bastıraca bastıracağına, ğına, 1a#it ir iş1  diye   diye padişahı uyuttu" +oksa yeni kurulan %?izam-ı olayı" !edid a#keri%  çok çabuk bastırabilirdi olayı" --%?izamt t edid%  edid% in :::" Celim, %?izam in kald kaldır ırıld ıldığ ığın ına a dair dair bir bir hatt hatt7ı 7ı 4) hümayun yazdı" 4ezir7i azam vekili ;usa @aşa el altından #abakçı!ya on bir  kişi kişililikk bir bir %kuran%  listesi listesi %$nder %$nderdi" di" #abak #abakçı çı da %kuran%   listesindekileri 5ldürmek için :::" Celim!den istedi" --:::" Celim, listede adları olanları #abakçı ;ustaa ile adamlarına 5) teslim etti" 1syancılar da .on bir kurbanı. korkunç işkencelerle paramparça ettiler" --Bu kez kez de :::" :::" Cclim Cclim!i!in n taht tahtta tan n indir indirililme mesi si soru sorunu nu %etir %etirilildi di 6) %ünde %ündeme" me" 1stanb 1stanbul ul kadısı kadısı,, +eniçer eniçerile ilerle rle şu sorunu sorunu tartış tartışıyo ıyorduL rduL %9undan #onra u padişaha emni$et olmaz* 5ultan 5elim1in #altanatta i#tiklali $ok* &ükümeti irtakım zalimlerin eline verdi 6endi#i zevk-u #e7a ile meş"ul* Devlet Devlete e "etird "etirdikl ikleri eri de 7ukara 7ukara$a $a ve rea$a$ rea$a$a a zulüm zulüm $apı$o $apı$orla rlarK rK $le $le ir   padişahın hila7eti #ahih midir<%  --Aeyhülisla Aeyhülislam m Topal taullah taullah 0endi 0endi %de)ildir%   cevabını verdi ve 7) 1hal 7etva#ı1 yazdı" --1sy 1syanc ancıla ılar, .C .Cul ulta tan n Celim elim!i!i iste istem miyor iyoruz uz"" Cult Cultan an ;usta ustaa a 8) eendimizi istiyoruz. diye bağırıp çağırıyorlardı" 4e :::" Celim padişahlıktan çekildiğini açıkladı" D?FG" --:4" ;ustaa padişah oldu" ncak bu olaya pek kızmış biri vardı, 9) eski bir %5erhat e$i%  olan  olan lemdar ;ustaa @aşa""" --7 lemdar ;ustaa @aşa, $nce yeni padişah :4" ;ustaa ile 10) vezir7i azamı 6elebi ;ustaa @aşa9nın %üvenlerini kazandı" 4e :::" Celim!in devr devrililme mesi sind nden en bir bir yıl yıl kada kadarr sonr sonra, a, sara sarayd ydan an izin izin alar alarak ak ordu ordusu suyl yla a Iumeli!den 1stanbul!a %eldi" --4e aynı aynı %ün %ün Babı Babıal ali9y i9yii basa basara rak, k, 6ele 6elebi bi ;ust ;usta aa a @aşa @aşa!d !dan an 11) sadaret mührünü aldı" Tarih,
kurtuluş yolu vardı" )evrik :::" Celim!le, yeni padişahın yirmi d$rt yaşındaki küçük kardeşi ;ahmut!u, lemdar saraya %elmeden $ldürürlerse, Osmanlı hanedanından sadece bir :4" ;ustaa kalacaktı hayatta" B$yle bir durumda da :4" ;ustaa9yı kimse tahttan indiremezdi" --Bu kanlı plan hemen uy%ulandı" lemdar saray kapısından içeri 13) %irdiği sırada, :4" ;ustaa9nın adamları dairesinde kitap okumakta olan :::" Celim9 Celim9ii hançer hançerley leye e hançer hançerley leye e $ldürdü $ldürdüler ler"" 4akit akit olmadı olmadığı ğı için, için, haneda hanedan n üyel üyeler erin ine e uy%u uy%ula lana nan n Uo)a %eleneği ği raa raa Uo)arak rak'' kan kan dkmed dkmeden en ldürm ldürmeU  eU  %elene kaldırılmıştı" --&ellat &ellat ekibi, ekibi, Celim! Celim!ii $ldürd $ldürdükt ükten en sonra sonra Aehzad Aehzade e ;ahmut9 ;ahmut9un un 14) dairesine koştu" Oradaki &evahir #ala diye yürekli bir cariye, %elenlerin %$zlerine kül ırlattı" O sırada birkaç kişi de Aehzade ;ahmut!u bacadan dama çıkararak kurtardı" -- lemdar ;ustaa @aşa, :4" :4" ;ustaa9yı tahttan indirdi, yerine 15) yirmi d$rt yaşındaki küçük kardeşi Aehzade ;ahmut9u çıkardı" 4e Cultan ::" ;ahmut sonunda ağabeyi :4" ;ustaa9yı boğdurttu" --B$ylece :4" ;ustaa indirilmiş padişahların onuncusu oluyordu" 0ğer +avuz Celim9in tahtan indirildikten sonra zehirlenerek $ldürdüğü babası ::" Beyazıt9ı sayma saymazsa zsak2 k2 :4" :4" ;usta ;ustaa, a, 'enç 'enç Osman, Osman, )eli )eli 1brahi 1brahim, m, :::" :::" Celim9 Celim9den den sonra sonra $ldürülmüş padişahların da d$rdüncüsü oluyordu" Tarih Tarih D?F?" 'enel sıralamada ise kendisi
V 8u#(a neden 8omanov1!a de)il< 9izim e#ki dil neden +rmanlı!a< - Mlke adı a$rı' hanedan adı a$rı olma$ın!a - 5on kardeş !ina$eti - ;eni(eri1nin $ok  edilme#i %&a$ırlı +la$% - 0e!it1e kardeşi Aziz1i ldürme neri#i - Devrilen @@*  padişah - 9atılı doktor raporu$la ü( a$da devrilen V* 0urat - Adulhamit  devrilmiş @N* #ultandı - 5onun!u devrik padişah' 5uttan Vahdettin - &er tahta (ıkan' padişah #a$ılır mı< - ?eden %+#mano)ulları an#iklopedi#i% $ok - Apollon tapına)ının ü#tündeki $azıB W6endi kendini tanı1 

'eldik kitabın sununa""" Bizd Bizde e Osma Osmanl nlıı tari tarihi hiyl yle e il%i il%ilili yazı yazıla ları rın n en düğm düğmük üklü lü yanı yanı nedi nedirr biliy biliyor  or  musunuz/ Jlkeyle o ülkeyi y$netmiş olan Osmanlı ailesinin, aşırı $lçüde $zdeş, daha doğrusu !aynı şey! sayılması""" *e Ius 1mparatorluğu!yla, bu imparatorluğu y$netmiş olan Iomanov9lar2 ne 8ransa 1mparatorluğu9yla, onun y$netimini elinde tutmuş olan Bourbon!lar, ne  vusturya 1mparatorluğu!yla, onun ünlü hanedanı (absbur%9lar2 y$nettikleri ülkelerle bu kadar $zdeş ve bu kadar !aynı şey! olarak %$rülmüştür""" Iusça, Iomanov9ca değildi" 8ransızca da Bourbon9ca değildi" lmanca da (absbur%9ca olmadığı %ibi""" Oysa bizim ülkemiz de Osmanlı ülkesiydi2 imparatorluğumuz da Osmanlı 1mparatorluğundu2 dilimiz de Osmanlıcaydı""" $yleyse bizler kimdik/ Cadece bir tek ailenin kulları mı/ (er kul, kulluğ kulluğunu unu ettiği ettiği kişile kişilerin rin %,ok ü$ük' (ok ü#tün' (ok de)erli' (ok  "ü(lü' (ok ahadır' (ok kut#al v#*%  olduğuna kendini inandırarak2 inandırarak2 neden onunla eşit değil de, ona kul olduğuna dair bir %erekçe yaratır" 4e bu %$rünmez %erekçe, toplumsal bir koşullanmaya d$ner d$ ner sonunda" 5yle bir koşullanmaya ki, kullar da, kulluğunu ettikleri kişilerin başarılarından kendilerine onur payı çıkarmaya başlarlar" B$ylesi bir %kulluk%  alışkanlığ alışkanlığıyla ıyla kireçlenme kireçlenmesini sini kıramadıkça kıramadıkça,, toplumu, toplumu, havasız bir mağarada kalıplaşıp kalmaktan kurtarma olanağı yoktur""" yoktur""" Bir toplumun yaşamsal solunumu, $z%ün düşünce ırtınalarının taşıdığı taze oksijenlerle %üçlenip %elişebilir ancak"" --(er hanedan %ibi, Osmanlı (anedanı da bir aileydi" *e var ki bu ailenin tarihi 7impar 7imparato atorlu rlukk tarihi tarihind nden en ayrı ayrı olarak olarak77 hiç yazılm yazılmadı adı"" 0ğer 0ğer analar anaları, ı, babala babaları, rı, dedeleri, nineleri, kayınpederleri, kayınvalideleri, %elinleri, damattan, torunları

vs" ile kimin kim olduğunu belirleyen bir %+#mano)ulları an#iklopedi#i%   yapılmış olsaydı, sanırız yoğun il%i %$rürdü" --Osma Osmanl nlıı aile ailesi si nede neden n birb birbir irin inii yeme yemekt kten en kurt kurtul ulam amad adıı ve kendi kendi kend kendini ini aşamadı/ Bunun analizlerini yapmak ayrı bir konu" Bana sorarsanız, %kişi#el ve #ınır#ız  ir irade hipnozu%'  akılcı ve kendi kendini doğrulama kay%ısı taşıyan her türlü düzenlemeyle tutarlılığın $tesine taşıyordu""" 4e kanlı boğuşmalarla, anlamsız bir kaosun içinde yuvarlanıp durmaktan bir türlü kurtulamıyordu" Boyuna kardeş kardeşi $ldürüyor, boyuna yeniçeriler ayaklanıyor, sık sık padişahlar devriliyor  ve ekonomik yapı hiçbir şahlanma %$stermiyordu" (ukuksal yapının da hiçbir  %elişme %$stermemesi %ibi""" --)evrilmiş onuncu padişah olan :4" :4" ;ustaa9dan sonra kardeşi karde şi ::" ;ahmut çıktı tahta" D?F?" +eniçeri yine ayaklandı" :4" ;ustaa9yı devirip yerine ::" ;ahmut9u çıkarttıktan sonra vezir7i azamlığa %etirilmiş olan lemdar ;ustaa @aşa9yı $ldürdü" +eniçerinin asıl derdi ::" ;ahmut9u alaşağı etmek ve saltanata eski devrik padişah :4" :4" ;ustaa9yı bir kez daha oturtmaktı" ::" ;ahmut bir hayli düşündükten sonra etva alarak boğdurttu ağabeyini" #ardeşi taraından $ldürülen son Osmanlı sultanı da :4" ;ustaa oldu" O tarihlerde tarihlerde ;ont%ol ;ont%olier ier kardeşler kardeşlerin, in, kendi kendi icat ettikleri ettikleri balonla balonla yaptıklar yaptıklarıı ilk uçma %$sterisinin üstünden tam yirmi beş yıl %eçmişti" --::" ;ahmut otuz bir yıl kaldı iktidarda, +eniçeri Ocağı!nın binlerce adamını kılıçt kılıçtan an %eçire %eçirerek rek ağaçla ağaçlara ra astı" astı" Tarih arih D?a-i &a$ri$e%' %&a$ırlı +la$%   dendi" Cultan ::" ;ahmut elli beş yaşında $ldü" D?=P" +erine on altı yaşındaki Cultan bdülmecit bdülmecit %eçti" Bir ara saltanatın, büyük kardeşten sonra %elen kardeşe değil de, doğrudan doğruya babadan oğula %eçmesini düşünmüştü" 4ezir7i azami ;ehmet @aşa, b$yle bir uy%ulama için küçük kardeşi Aehzade  bdülaziz!i boğdurtması boğdurtması %erektiğini ima etmişti" Pro7* ro7* Enver ver 3i$a i$a 6aral aral>a >a "re Adü dülm lme e!it' !it' %u im imal alıı tek tekli7i li7i ne7re 7retle tle karşılamıştı*%  Cultan ;ecit, yirmi iki yıl kaldı iktidarda ve devrilmeden devrilme den $ldü" Tarih Tarih D?HD" --Cultan bdülmecit!in yerine, kardeşi Cultan bdülaziz %eçtiği zaman otuz bir  yaşındaydı" On beş yıl kaldı iktidarda" 4e tahttan zorla indirildi" B$ylece Cultan ziz %enel sıralamada otuz ikinci padişah, devrik padişahlar arasında da on birinci oluyordu" +eni ve %izli bir siyasal kuruluş olan ve %&ürri$et%  isteyen,   isteyen, !;eni +#manlılar1 

 vrupa9da eyleme eyleme %eçmişlerdi" %Talee-i ulum%  da eyleme %eçmişti" Cultan ziz9in bir türlü $deyemediği dış borçlar da artarak <>F"FFF"FFF altına çıkmıştı" 1stanbul9da siyasal hava ağırlaşmıştı" Carayın $nde %elen vezir, nazır ve komutanları =F ;ayıs D?GH %ünü bir  hükümet darbesi yaparak Cultan bdülaziz9i tahttan indirdiler" indirdiler" Cultan ziz, tahttan indirildiğinin d$rdüncü %ünü bileklerini kesmiş olarak $lü bulundu""" Bu bir cinayet miydi, yoksa intihar mıydı/ (KlK aydınlatılmış değil" --Cultan ziz9in yerine, bdülmecit9in büyük oğlu Beşinci ;urat çıkarıldı" Otuz altı yaşındaydı" ;ayıs9tan ğustos9a ğustos9a kadar d$rt ay kalabildi iktidarda" =F ;ayıs D?GH9da çıkmıştı tahta, =D ğustos D?GH!da indirildi ve 6ırağan Carayı!nda %$zaltına alındı" 6evresindeki nazırlar, el altından kardeşi ::" bdülhamit ile anlaşmışlar ve 4" ;urat9 ;urat9ın, ın, ruhsal ruhsal sağlığ sağlığıı açısın açısından dan,, sıkı sıkı bir kontro kontrolde lden n %eçmes %eçmesii %erekt %erektiğin iğinii düşünerek, vrupa!dan vrupa!dan $zel doktorlar %etirmişlerdi" )oktorlar, 4" ;urat!ın akli den%esinin yerinde olmadığına dair rapor verdiler" Tahttan hemen indirilmesine %üçlü bir %erekçe oldu bu rapor""" 'enel 'enel sırala sıralamad mada a otuz otuz üçüncü üçüncü padişa padişahtı htı22 devrik devrik padişa padişahlar hlar arasın arasında da on ikinci""" --D?GH!da otuz d$rt yaşında tahta çıkan Cultan ::" bdülhamit, otuz üç yıl kaldı iktidarda" Conra da zorla indirildi tahtından" DPFP" O da on üçüncü devrik padişah oldu" 0ski tKrihle =D ;art D=<> 7 D= *isan DPFP!da bir ayaklanma oldu 1stanbul!da""" Celanik9te kurulan (areket Ordusu, <= 7
-- Adülme!it1in drdün!ü o)lu 5ultan Vahdettin @L@1de' elli $edi $aşında (ıktı tahta*** Drt $ıl #ürdü #altanatı* @S Ekim @LGG1de ir İn"iliz zırhlı#ına inerek' #altanatından da' İ#tanul>dan da a$rıldı* 9$le!e de hem otuz altın!ı #on padişah oldu' hem de devrilmiş on drdün!ü  padişah*** ;ıld ;ıldır ırım ım 9e$a 9e$azı zıt1t1ın ın tut# tut#ak ak dikm dikme# e#in inde den n #onr #onrak akii 1kar 1karde deşşler ler kav" kav"a# a#ı1  ı1  dneminde' a$nı anda #altanat #ürdürmüş şehzadeler vardır* 5üle$man ,elei  "ii' 0u#a ,elei "iiK //* 0urat dneminde IDüzme!eJ 0u#ta7a ,elei "ii*** Dış ka$naklardan azıları' onları da +#manlı padişahları ara#ında "#teri$or* + de)erlendirme$e "re de padişah #a$ı#ı otuz dokuza' devrik #ultan #a$ı#ı on $edi$e (ıkmış olu$or*** &ani nerede$#e $arı $arı$a*** ===  +#manlı e"emenleri$le +#manlı dün$a#ı ir de p#ikoloik ve p#iko-#o#$oloik  $nden ele alınarak' enine o$una drt drtlük in!elen#e$di*** 9elki 9elki o zaman zaman #anatt #anatta a da' $arat $aratı!ı ı!ılık lıkta ta da' düşün! düşün!ede ede de' "zlem "zlem!il !ilik' ik' "er( "er(ek ek(i (ililikk ve $oru $orum! m!ul uluk ukta ta da evre evren# n#el el l(ü l(üle leri ri $aka $akala larr ve e$i e$in# n#el ellilik  k  a$ra)ını (a)ın en nünde koşturanların ara#ına "irerdik* ===  İ#a1dan n!e * $üz$ılda Del7i1deki Apollon tapına)ının ü#tünde ünlü bir yazı vardıL %6endi kendini tanı ". Cokrates9in ağzından düşürmediği bir  s$zdü bu""" *e insanlar kendi kendilerini tam tanıyabilirler, ne de toplumlar"  ma savsaklamadan, kaytarmadan ve daha %erçeğini bulmaya çalışarak, sürekli kendini tanıma çabalan2 sade %eçmişte değil, her d$nemde %Var olma u7uklarını%  avuç  avuç menzili içinde tutabilmenin tek y$ntemi %aliba""" '$nül ister ki bizim de avuçlarımız, her %erçeğe daha içten, daha yüreklice yaklaşsın"""

S!"SÖ# .""" DE>P!dan D?
#aç yüzyıldan beri uyuyup durdukları mezarlarından, sağ oldukları %ünlere doğr doğru u yapm yapmay aya a çalı çalışt ştığ ığım ımız ız bu orta ortakk yolc yolcul uluk uk artı artıkk hiçb hiçbir irin inin in yanı yanıtt veremeyeceği küçücük bir soruyla yeniden %eçmişe karışıyorL )eğer miydi/. )aha $nce yayınlanmış olan İdam Edilen 44 Vezir-I Azamin Dramı  $e adlı kita kitapl plar arıı tek tek bir  bir  öldürülmüş öldürülmüş Şehzadele Şehzadelerr ve Devrilmiş Devrilmiş Padişahla Padişahlar  r  adlı başlık altında toplayan arihin !a"lanan !a"lanan #üzü Osmanlı ailesinin şimdi%e dek su %üzüne çıkarılmak istenmemiş siyasal cinayetlerinin insanı dehşete düşüren kanlı bir antolojisidir