UNIVERSIDAD ALAS PERUANAS FACULTAD DE INGENIERÍA CIVIL “ESTABILIZACION DE SUELOS ARCILLOSOS EMPLEANDO MATERIALES MATERIALES CEMENTANTES”
TRABAJO DE TESIS ALUMNOS QUE PRESENTAN
DOCENTE
CHACHAPOYA CHACHAPO YAS S
JULIO 2015
“La teoría es asesinada tarde o temprano por la experiencia”
Albert Einstein 1879-1955
INDICE GENERAL INTRODUCCIÓN
1
OBJETIVOS
2
HIPÓTESIS
2
CAPÍTULO I MARCO TEÓRICO
“La teoría es asesinada tarde o temprano por la experiencia”
Albert Einstein 1879-1955
INDICE GENERAL INTRODUCCIÓN
1
OBJETIVOS
2
HIPÓTESIS
2
CAPÍTULO I MARCO TEÓRICO
1.1Antee!ente"
0#
1.2 P$%&'ent("
0)
1.2.1 P$%&'ent("*+e,&-+e"
0)
1.2.2 C$$te/"t&$" !e +(" $%&'ent("*+e,&-+e
0
1.2. 1.2. P$%& P$%&'e 'ent nt(" (" /3& /3&!( !("4 "444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 444. 4...
0
1.2.# Teen( n$t6$+4444444444444444444444........
11
1.2. 1.2.5 5 C$$ C$$t te e/" /"t&t&$ $"" !e +(" +(" $%& $%&'e 'ent nt(" (" /3& /3&!( !("4 "444 4444 4444 4444 44 444 444
11
1.2.) 7$++$" ( !e*('$&8n en $%&'ent(" 4444444......................
1
1. M$te&$+e" !e (n"t6&8n44444444444444444.........
1)
1..1 C6e( !e te$+9n4444444444444444444...........
1)
1..2 C$$ "6-:$"$nte44444444444444444444444.
1;
1.. C$$" !e $%&'ent(4444444444444444444444
1;
1..# P6e-$" $$ +(" '$te&$+e" !e (n"t6&8n44444.44444
1;
1.# T$t$'&ent( T$t$'&ent( !e '$te&$+e"444444444444444444.......
1
1.#. 1.#.1 1 T& T&(" (" !e !e t$t t$t$' $'&e &ent nt(" ("44 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 444. 4.
1
CAPÍTULO II ESTABILI
2
2.1.1 E"t$-&+&!$! %(+6'9t&$. 4444444444444444444
25
2.1.2 Re"&"ten&$4444444444444444444444444
25
2.1. Pe'e$-&+&!$!44444444444444444.444444..
2;
2.1.# D6$-&+&!$!. 4444444444444444444444444.
2;
2.1.5 C('e"&-&+&!$!. 44444444444444444444444
2
2.1.) M9t(!(" !e e"t$-&+&=$&8n !e "6e+("44444444444444
2
2.2 C+$"&*&$&8n !e "6e+(" $$ *&ne" !e e"t$-&+&=$&8n4.444.444.
0
2.2.1 M9t(!( NORTHCOTE $$ +$ &!ent&*&$&8n !e +(" '&ne$+e" !e 6n "6e+(44444444444444444444.
1
2. 7/"&(:>6/'&$ !e +$" $&++$"..44444444444444444
#1
2.. 2..1 1 C$(+ C$(+&n &n&t&t$" $"44 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 44... ...
#1
2..2 M(nt'(&+(n&t$"44444444444444444444444.
#2
2.. I+&t$"44444444444444444444444...44444.
#
2.# 2.# E"t$ E"t$-& -&+&+&=$ =$&8n &8n (n (n $+4 $+444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 4444 44.4 .44. 4...
##
2.#.1 A&8n !e +$ $+ en $en$" ? +&'("444444444444444
#
2.#.2 D&"e@( !e +$ e"t$-&+&=$&8n (n +$ $!&&8n !e $+44444444
#
2.5 E"t$-&+&=$&8n 'e!&$nte +$ $!&&8n !e e'ent( (t+$n!444444
50
2.5. 2.5.1 1 Me Me$n $n&" &"'( '( !e e"t$ e"t$-& -&+&+&=$ =$& &8n 8n !e "6e+ "6e+(" (" (n (n e' e'en ent( t( (t (t+$ +$n! n!44 444 4
51
2.5. 2.5.2 2 D&"e D&"e@( @( !e +$ e"t$ e"t$-& -&+&+&=$ =$& &8n 8n (n (n e' e'en ent( t(44 4444 4444 444. 4... ..44 4444 44.. ..
5#
2.5.P(?et( !e +$ e"t$-&+&=$&8n4444444444444...444
5#
2.) E"t$-&+&=$&8n 'e!&$nte (t(" '$te&$+e"44444444...4444.
5)
INTRODUCCIÓN L$" %/$" tee"te" "(n 6n *$t( *6n!$'ent$+ !ent( !e +$ &n*$e"t6t6$ */"&$ !e 6n $/" e"t$" &n*+6?en !&et$'ente en e+ e&'&ent( !e+ P(!6t( B6t( Inten Inten( ( n$&(n n$&(n$+ $+ $3&+&= $3&+&=$n $n e+ 'e$! 'e$!( ( ('6n ('6n&$ &$n n (-+$ (-+$&(n &(ne" e" 'e($ 'e($n n +$ $+&!$! !e +(" "e%&&(" -+&(" ? +$ $+&!$! !e %&!$ !e "6" -ene*&&$&(".
L$ -6en$ +$ne$&8n (n"t6&8n ? "6e%&"&8n !e 6n$ %&$+&!$! ten! ( e"6+t$!( 6n$ -6en$ (-$ !e $+&!$! e( n( "&e'e 6n$ (-$ !e $+&!$! %$ !e +$ '$n( (n +$ e(n('/$ !e !&$ (-$. En &et$" ($"&(ne" +$" (-$" "e en$een 6e" n( en t(!(" +(" +63$e" "e en6ent$n '$te&$+e" t&+e" $$ +$ (n" (n"t t6 6& &8n 8n +$ '$?( '$?(/ /$ $ !e +$" +$" ($" ($"&( &(ne ne"" e" nee nee"$ "$& &( ( t$n t$n" "( (t$ t$ '$te '$te& &$+ $+e" e" !e"! !e"!e e F&+8 F&+8'e 'et t(" (" ?$ 6e 6e "(n "(n +(" +(" 6e 6e en enen en +(" +(" e6 e6&" &"&t( &t("" "(+&&t$!(" ( +$ n('$t&%&!$! %&3ente. A!e'" !e $e 6"( !e '$te&$+e" !e -$n( 3ene$+'ente e" nee"$&( et&$ 3$n $te !e+ '$te&$+ !e+ +63$ !e !e"+$nte !e +$ %&$+&!$!. E+ *6n&(n$'&ent( $ +$3( +$=( !e 6$+6&e (?et( !e (n"t6&8n !een!e !e +$ $+&!$! !e +(" "6e+(" "6-?$ente". L(" "6e+(" &ne"t$-+e" 6e!en e$ (-+e'$" "&3n&*&$t&%(" en +$" e"t6t6$" ? $%&'ent(" ( t$+ '(t&%( !e"!e $e $+36n$" !9$!$" "e $ t$t$!( !e e$+&=$ e+ 'e($'&ent( !e e"t(" "6e+(" "6e+(" e'+e$ e'+e$n!( n!( !&%e" !&%e"$" $" t9n& t9n&$" $" !e e"t$-& e"t$-&+&= +&=$& $&8n 8n 6t&+&= 6t&+&=$n! $n!( ( !&%e" !&%e"(" (" '$te& '$te&$+e $+e" " ('( ('( $+e" $+e" e'ent e'ent(" (" $!&t&% $!&t&%(" (" e'6+"& e'6+"&(ne (ne" " en=&'$ en=&'$" " et. et. S&n e'-$3( $6n e" nee"$&( (*6n!&=$ en e+ e"t6!&( !e n6e%(" '9t(!(" !e e"t$-&+&=$&8n 6e (t(36en e"6+t$!(" *$%($-+e" ? 6e $ "6 %e= "e (?eten en -ene -ene*&*&& &(" (" e(n e(n8' 8'& &(" (" ? te ten(+8 n(+83& 3&( ("" !ent !ent( ( !e +$ &n!6 &n!6"t "t& &$ $ !e +$ (n"t6&8n. A+36n(" '9t(!(" !e 'e($'&ent( 'e($'&ent( !e "6e+(" en $%&'ent$&8n $%&'ent$&8n e" +$ $!&&8n !e '$te&$+e" e+e%$!(" en $+&( ('( e+ e'ent( ? +$ $+ &!$t$!$ e"t(" '$te&$+e" 'e=+$!(" en 6n (ent$e $!e6$!( (n +$ 6'e!$! 8t&'$ ? ene3/$ !e ('$t$&8n !e $6e!( $ +$ $$ $ (n"t6& $n !e'("t$!( 6n (' ('( (t$ t$'& '&en ent( t( e*& e*&&e &ent nte e 6$n 6$n!( !( "e t&en t&ene e 6n -6en -6en (nt (nt( (++ !e $+&! $+&!$! $!.. Pe"ent$n 6n$ -6en$ e"&"ten&$ $ +(" *$t(e" +&'t&(" $!e6$!$ $-"(&8n !e +(" +(" e"*6 e"*6e e=( =("" (! (!6 6&! &!(" (" ( ( e+ tn tn"& "&t( t( ? !&"' !&"'&n &n6? 6?en en +(" +(" ("t ("t(" (" !e (n"t6&8n.
OBJETIVOS OBJETIVO GENERAL
C$$te&=$ ? e%$+6$ +$" (&e!$!e" */"&$" ? 'en&$" !e +$ '(!&*&$&8n !e+ "6e+( !e $+36n$ =(n$ !e +$ &6!$! !e $$(?$" e'+e$n!( $!&&(ne" !e $+ ? e'ent( en !&*eente" (ent$e".
OBJETIVOS PARTICULARES. A C(n +$ $!&&8n !e $+ e!6& +$ ('e"&-&+&!$! !e 6n "6e+( (-ten&!( 'e!&$nte +$ 6e-$ !e +/'&te" !e (n"&"ten&$ !e +(" "6e+(". B En +$ 'e=+$ !e "6e+( (n e+ e'ent( &ne'ent$ e+ PSVM $$ (-tene 6n "6e+( '" e"&"tente (n e"et( $+ "6e+( n$t6$+.
HIPÓTESIS Me!&$nte +$ $!&&8n !e $+ ( e'ent( 'e($ +$" (&e!$!e" */"&$" ? 'en&$" !e 6n "6e+( $$ "e 6t&+&=$!( ('( $$ "6-:-$"e en +$ e"t6t6$ !e+ $%&'ent(.
CAPÍTULO I MARCO TEÓRICO
1.1 ANTECEDENTES En e(n('/$ "e !&e 6e 6n $/" ee 6$n!( $6'ent$ "6 (!6&8n !e -&ene" ? "e%&&(" +$ *('$ !e 'e!& e"te e&'&ent( e" 'e!&$nte e+
PRODUCTO BRUTO INETERNO PBI 6e "e &nteet$ ('( +$ "6'$ !e+ %$+( en e"(" !e t(!(" +(" -&ene" ? "e%&&(" !e (n"6'( *&n$+ 6e "e (!6en en 6n $@( e" !e& 6e n( "e 6"$n $$ (!6& $+3( '". Un $/" 6ent$ (n te" t&(" !e e6"(" $$ (!6&K $&t$+ n$t6$+ t(!( $6e++( 6e e"t en +$ n$t6$+e=$ ? 6e n( $ "&!( (e"$!( ( e+ "e 6'$n( $&t$+ */"&( '$6&n$&$ e$'&ent$" &n*$e"t6t6$ ? !e'" e+e'ent(" 6e e'&ten $ 6n t$-$$!( (!6& '" 6e "& 6t&+&=$$ "6" (&$" '$n(" *&n$+'ente e+ $&t$+ 6'$n( 6e "e e*&ee $ +$" e"(n$" 6e t$-$$n ? "6" $-&+&!$!e" ? (n(&'&ent(" $$ $e+(. L$ &n*$e"t6t6$ !ete'&n$ e+ 9,&t( !e +$" $t&%&!$!e" '$n6*$t6e$" ? $3/(+$". L$" &n%e"&(ne" en $36$ "$ne$'&ent( ene3/$ %&%&en!$ ? t$n"(te t$'-&9n 'e($n +$ $+&!$! !e %&!$ ? $?6!$n $ e!6& +$ (-e=$. A!e'" +$" n6e%$" ten(+(3/$" !e +$ &n*('$&8n ? +$" ('6n&$&(ne" ('6e%en e+ e&'&ent( 'e($n +$ e"t$&8n !e "e%&&(" !e "$+6! ? (t(" $'+/$n e+ $+$ne !e +$ e!6$&8n ? $(?$n +(" $%$ne" "(&$+e" ? 6+t6$+e". L(" $'&n(" 3ene$+'ente "e (n"t6?en 'e!&$nte !(" 'et(!(+(3/$" !&*eente" ?$ "e$ (n 6n$ +("$ !e (net( &!6+&( ( 'e!&$nte 6n$ $$ !e 'e=+$ $"*+t&$ !en('&nn!("e $%&'ent( /3&!( ? $%&'ent( *+e,&-+e e"et&%$'ente. Y$ en e+ "&3+( "e +(3$(n $%$ne" en +$ (!6&8n !e (n3+('e$nte" ? en e+ !e"$(++( !e e6&(" !e (n"t6&8n ? t9n&$" !e ee6&8n. C(n e+ t&e'( "e e$(n +$" (n!&&(ne" 8t&'$" $$ +$ e$+&=$&8n !e '6(" e,e&'ent(" en 'e=+$" !e "6e+( ? e'ent( 6e '("t$(n +$" ("&-&+&!$!e" !e $(%e$'&ent( !e +(" "6e+(" e,&"tente" '(!&*&$!(" en '$?( ( 'en( 3$!( ( +$ 'e=+$ !e +(" '&"'(" (n e'ent( P(t+$n! ? $36$ ? "6 ("te&( ('$t$&8n. L$ $+&$&8n !e+ "6e+(:e'ent( e'e=8 $ e"t6!&$"e 'et8!&$'ente ente 110 ? 120. En In3+$te$ en 11; B((Fe B$!+e? e'+e8 (n 9,&t( 6n$ 'e=+$ !e e'ent( (n "6e+(" $&++("(" en +$ (n"t6&8n !e $ete$". S&n e'-$3( $ e"$ !e +(" e,e+ente" e"6+t$!(" +$ t9n&$ n( *6e 6"$!$ ("te&('ente. En +(" E"t$!(" Un&!(" e+ 6"( !e+ "6e+( : e'ent( "e &ne'ent8 $ $t& !e +$ $tente !e J("e H$? A'&e" en 11; !e 6n$ 'e=+$ !e "6e+( (n e'ent( ++$'$!$ S(&+$'&e". E+ e"*6e=( (n6nt( !e +$ P(t+$n! Ce'ent A""(&$t&(n PCA e+ B6e$6 (* P6-+& R($!" ? e+ H&3$? De$t'ent !e+ e"t$!( !e C$(+&n$ !e+ S6 (nt&-6?8 $+ !e"$(++(
ten(+83&( !e +$ e"t$-&+&=$&8n !e "6e+(" (n e'ent( e$+&=$n!( !&%e"(" t$'(" e,e&'ent$+e" !e $ete$" ente 10 ? 1#0. De"69" !e +$ Se36n!$ G6e$ M6n!&$+ "e &n&&$n en E"$@$ ? L$t&n($'9&$ +$" &'e$" e,e&en&$" (n "6e+(:e'ent( $+&$!( en $ete$" "&en!( A3ent&n$ C(+('-&$ ? E+ S$+%$!( ee'+(" !e $/"e" (n '" !e 50 $@(" !e e,e&en&$ en +$ (n"t6&8n !e $'&n(" !e e"te t&(. A e"$ !e 6e ?$ "e $n e( e"t6!&(" en %$&(" e"t$!(" !e +$ e-+&$ $!$ e"t$!( e"ent$ '6? %$&$!(" t&(" !e "6e+( en "6 te&t(&( 6e "e ten!n 6e e"t6!&$ &n!&%&!6$+'ente $$ (!e e$+&=$ 6n (?et( !e e"t$-&+&=$&8n ? 'e($'&ent( !e "6e+(" 'e!&$nte +$ $!&&8n !e e'ent( ? $+ "e ten!n 6e e"t6!&$ e+ ('(t$'&ent( 6e ten!n $+ e$&(n$ (n +(" ('(nente" 6/'&(" ? */"&(" !e +(" e"t$-&+&=$!(e" ? (!e !ete'&n$ 6+e" "en +$" $$te/"t&$" 'en&$" 6e "en $*et$!(" ( e"$" e$&(ne". Se $e nee"$&( e+ e"t6!&( en +$-($t(&( (n +$ e$+&=$&8n !e $+36n$" t&$" 6e n(" e'&t$n (n(e e+ "6e+( n$t6$+ ? e+ "6e+( '(!&*&$!(. P$$ $"/ !ete'&n$ "6 ('(t$'&ent( 'en&( ? e%$+6$ "& e" $et$-+e $$ "6 6"( en +$" %&$+&!$!e".
1.2 PAVIMENTOS Se !e*&ne ('( $%&'ent( $+ (n6nt( !e $$" !e '$te&$+e" "e+e&(n$!(" 6e e&-en en *('$ !&et$ +$" $3$" !e tn"&t( ? +$" t$n"'&ten $!e6$!$'ente !&"t&-6&!$" $ +$" $$" &n*e&(e" ((&(n$n +$ "6e*&&e !e (!$'&ent( en !(n!e "e !e-e tene 6n$ (e$&8n &!$ ‖? 8'(!$ ‖ . L$ $+&!$! !e +(" '$te&$+e" 6e (n*('$n +$ $$" 6e!en & !&"'&n6?en!( $ 'e!&!$ 6e e"tn +($+&=$!$" $ '$?( (*6n!&!$! !&$" $$" !e-en e"t$ (n*('$!$" t$+ 6e 6e!$n e"&"t& +(" e"*6e=(" 6e +e "en t$n"'&t&!(" ( e+ tn"&t( e( t$'-&9n !e-en "e $$e" !e t$n"'&t& $&$ +$" $$" &n*e&(e".
1.2.1 PAVIMENTOS FLEXIBLES Un $%&'ent( *+e,&-+e "e !e*&ne ('( $+ (n6nt( !e $$" ('$t$!$" ? (n"t6&!$" (n '$te&$+ "e+e&(n$!( 6e *('$n 6n$ e"t6t6$ $$= !e "((t$ $3$" $ +$" 6e e"tn "('et&!(" +(" $'&n(". L$ $$ "6e&( !e e"te (n6nt( "e +e ++$'$ $et$ $"*+t&$ ? "e (n"t6?e (n 6n$ 'e=+$ !e '$te&$+ -&t6'&n("( e"6+t$!( !e +$ !e"t&+$&8n !e+ et8+e( 6!( ? '$te&$+
9te( e" +$ en$3$!$ !e t$n"'&t& +$" $3$" $&$ +$" $$" &n*e&(e" t$'-&9n !e-e !e !$ "e36&!$! ? (n*(t $+ 6"6$&( !e +$ %&$+&!$! (n 6n$ -6en$ te,t6$. E+ $%&'ent( *+e,&-+e "e !e"+$nt$ "(-e e+ 6e( !e te$+9n. L$" $$" &n&$+e" (n +$" 6e e"t (n"t&t6&!( 6n $%&'ent( *+e,&-+e "e '6e"t$n en +$ *&3. 1.1 ? $ (nt&n6$&8n "e $e +$ e,+&$&8n !e $!$ 6n$ !e e++$"K
F!"#$ 1.1 E%"'&"#$ () "* +$,-)*& /0)0). 1.2.1.1 C$#+)&$ A%/30&'$ T&ene +$ *6n&8n !e t$n"'&t& +$" $3$" $&$ +$ -$"e &!6+&$. A e"$ !e 6e e" +$ 6e e&-e !&et$'ente +$" $3$" !e tn"&t( e" +( "6*&&ente'ente *+e,&-+e $$ t$n"'&t&+$" !&et$'ente $&$ +$" $$" 6e "e en6ent$n !e-$( !e e++$. De-e e"&"t& +(" e*et(" !e+ &nte'e&"'( ('( "(nK +$ ++6%&$ e+ "(+ e+ %&ent( ? +$" e+$!$" t$'-&9n !e-e !e "e%& ('( 6-&et$ !e t(!( e+ $%&'ent( 6e" !e e"t$ !een!e "& e,&"ten *&+t$&(ne" !ent( !e +$" $$" &n*e&(e" !e-e tene e"&"ten&$ $ +$ $-$"&8n ? $+ !e"3$"te.
1.2.1.2 B$%) $%/30&'$ 4(#3"0'$. E"t$ $te !e+ $%&'ent( e" +$ 6e "e en6ent$ &n'e!&$t$'ente !e-$( !e +$ $$ !e (!$!6$ "e (n"&!e$ +$ $te &n&$+ !e+ $%&'ent( 6e" +$ 6e !e-e e&-& ? $-"(-e +(" e"*6e=(" t$n"'&t&!(" $+ $%&'ent( ? t$n"'&t&+$" en 'en( '$3n&t6! $ +$ $$ "6-:-$"e. De-e e"t$ (n"t&t6&!( (n '$te&$+ (!6t( !e t&t6$&8n t(t$+ 6'+&en!( e"t&t$" e"e&*&$&(ne" !e $+&!$! ? ('$t$!( $+ 100. De-e tene 6n$ e,e+ente $$&!$! !e $3$ !e-e "e e"&"tente $ +$ $-$"&8n.
L(" '$te&$+e" 6e "e e'+een en e"t$ $$ !e+ $%&'ent( !e-en "e !e '6? -6en$ $+&!$!. P6e" e" e"(n"$-&+&!$! !&et$ !e e"t$ $$ +$" *$++$" ("te&(e" 6e 6e!$n $$ee en +$ "6e*&&e !e (!$!6$ !e+ $%&'ent(.
1.2.1.5 S"6$%) S6 *6n&8n e" !e e&-& ? $-"(-e en -6en$ 'e!&!$ +(" e"*6e=(" 6e +e t$n"'&te +$ $$ "6e&( &n'e!&$t$ t$'-&9n !e !&"&$ ? t$n"'&t& en 'en( '$3n&t6! $ +$ "6-:$"$nte ? 6e( !e te$+9n. E"t$ $$ e" !e 'en( $+&!$! 6e +$ -$"e !e 6n $%&'ent( e( !e-e 6'+& (n +$ n('$t&%$ %&3ente $$ +$ 6t&+&=$&8n !e '$te&$+e" en +$ $$ "6-:-$"e. L$ -$"e ? +$ "6-:-$"e 6'+en 6n$ *6n&8n e"t6t6$+.
1.2.1.7 S"6#$%$*&). E"t$ +t&'$ $$ e" +$ t$n"&&8n !&et$ ente e+ $%&'ent( ? +$" te$e/$" !e-e "e e"&"tente ? e" +$ 6e !e*&ne +(" '(%&'&ent(" !e t&e$ 6e "e ten3$n 6e e$+&=$ $$ 6'+& (n e+ $+&ne$'&ent( %et&$+ !e+ ee !e (?et(.
1.2.2 CARACTERÍSTICAS DE LOS PAVIMENTOS FLEXIBLES Un $%&'ent( *+e,&-+e (n"&"te en +$ *('$&8n !e 6n$ "e&e !e $$" (n"t&t6&!$" (n '$te&$+ 6e $6'ent$ "6 $+&!$! ? e"&"ten&$ (n*('e "e %$ $e$n!( $ +$ "6e*&&e !e (!$'&ent(. Un $%&'ent( *+e,&-+e 6e!e ++e3$ $ "e t$n e"&"tente ('( +( e" 6n $%&'ent( /3&!( +( $nte&( "e 6'+e 6$n!( "e 6t&+&=$n '$te&$+e" e"t$-&+&=$!(" en 6$+6&e$ !e +(" ('(nente" !e+ $%&'ent( ( "& ( ee'+( "e 6t&+&=$n $$" !e $%&'ent( $"*$+t&( (n e"e"(e" e+$t&%$'ente 36e"(". E"te e( '(!&*&$ +$ !e*&n&&8n !e $%&'ent(" *+e,&-+e" 6e" "e $!6&ee &et$ &3&!e= en +$ e"t6t6$ !e+ $%&'ent(. L$ $$&!$! !e $3$ !e 6n $%&'ent( *+e,&-+e "e &3e !een!&en!( &n&$+'ente !e +$" $$te/"t&$" !e +(" '$te&$+e" 6e (n*('$n e+ "&"te'$ !e $$" (n +$" 6e e"t (n"t&t6&!( $"/ +$ e"&"ten&$ e" e+ e"6+t$!( !e +$ (n"t6&8n !e $$" ? en (n"e6en&$ +$ t$n"'&"&8n !e $3$" $ +$ $$ "6-:$"$nte.
1.2.2.1 V)*&$8$% () 0% +$,-)*&% /0)0)%. Un$ !e +$" &n&$+e" %ent$$" !e +(" $%&'ent(" !e (net( $"*$+t&( e" "6 ("t( &n&&$+ "e 6e!en +(3$ '" F&+8'et(" !e +(n3&t6! (n 6n e"66e"t( !ete'&n$!(. Me!&$nte 6n '$nten&'&ent( $!e6$!( +(3$ "$t&"*$e +$ !e'$n!$ !e tn"&t( en "6 e&(!( !e %&!$ t&+. Ot$" !e +$" %ent$$" &n&$+e" e" 6e 6$n!( "6*e $+3n !$@( en +$" $$" "6e*&&$+e" "(+$'ente "e e$$n +$" $$" $*et$!$" "&n $+te$ t(!$ +$ e"t6t6$ !e+ $%&'ent(. A!e'" "e (! & $6'ent$n!( e+ n'e( !e $$" !e t(!$ +$ e"t6t6$ ( & &ne'ent$n!( e+ e"e"( !e e++$" !e $6e!( $+ &ne'ent( !e+ tn"&t( &ne'ent$n!( $"/ '&"'( +$ e"&"ten&$ !e+ $%&'ent(.
1.2.5 PAVIMENTOS RÍGIDOS Un $%&'ent( /3&!( "e !e*&ne ('( 6n$ e"t6t6$ *('$!$ ( 6n$ +("$ !e (net( &!6+&( ('( "6e*&&e !e (!$!6$ 6n$ "6-:-$"e ? 6n$ "6-: $"$nte. E"te t&( !e $%&'ent( e"ent$ 3$n &3&!e= ? 6n$ 3$n e"&"ten&$ $ +$" $3$" !e tn"&t(. T$-$$ &n&$+'ente ( *+e,&8n. En +$ *&3. 1.2 "e e"ent$ +$ e"t6t6$ &n&$+ !e 6n $%&'ent( !e (net( &!6+&(. L$" !&*eente" $$" 6e (n"t&t6?en 6n $%&'ent( !e (net( &!6+&( "e e,+&$n $ (nt&n6$&8nK
1.2.2.1 L%$ () '*'#)&. S&%e !e "6e*&&e !e (!$!6$ ? e" +$ 6e $-"(-e +(" e"*6e=(" t$n"'&t&!(" ( +$" $3$" !e tn"&t( e+ (net( e" 6n$ ($ $t&*&&$+ 6e e"t ('6e"t( !e 6n$ 'e=+$ !e '$te&$+ 9te( $36$ ? 6n '$te&$+ e'ent$nte 3ene$+'ente e'ent( e"t(" $+ ent$ en (nt$t( (n e+ (,/3en( *('$n 6n$ e$&8n 6/'&$ en !(n!e "e !e"en!e $+( ? +$ 'e=+$ e'&e=$ $ en!6ee 7$36$ !$n!( +63$ $ 6n '$te&$+ "8+&!( 6e t('$ +$ *('$ !e+ e&&ente 6e +( (nt&ene.
F!"#$ 1.2 E%"'&"#$ () "* +$,-)*& #9!(. E+ (net( ?$ en!6e&!( !e-e !e e"ent$ 6n$ e"&"ten&$ !$!$ !e (?et(. E"t$ $$ ( e"t$ en (nt$t( !&et( (n +(" ne6't&(" !e +(" %e/6+(" 6e t$n"&t$$n ( 9+ !e-e tene 6n$ "6e*&&e 63("$ e"t( "e +(3$ 'e!&$nte 6n $"te$!( !e"69" !e+ *$36$!( &n&&$+. E"t$ $$ e" +$ '" &'(t$nte 6e" 6'+e (n +$" !(" *6n&(ne" t$nt( *6n&(n$+e" ('( e"t6t6$+e" ? e" +$ &n&$+ en$3$!$ !e+ !e"e'e@( !e t(!( e+ $%&'ent(. E"t$ +("$ !e (net( %$ e*(=$!$ (n $e( e+ $'$!( ? t&( !e $e( e"t en *6n&8n !e +$" $3$" !e tn"&t( 6e e&-&. A!e'" ++e%$ 6n$ "e&e !e 6nt$" t$n"%e"$+e" ? +(n3&t6!&n$+e" $$ 'e($ e+ !e"e'e@( !e +(" t$-+e(" 6e "e *('$n.
1.2.2.2 S"6$%). E"t$ $$ "e en6ent$ 6"t( !e-$( !e +$ +("$ !e (net( ? 6'+e 6n$ *6n&8n !e $-"(-e +$" $3$" !e tn"&t( en 'en( $nt&!$! !e-e "e !e '$te&$+ t$/!( !e -$n( 6e 6'+$ +$" e"e&*&$&(ne" !$!$" ( +$" n('$" !e +$ SCT $$ '$te&$+e" !e -$"e. E"t$ $$ 6'+e (n 6n$ *6n&8n e"t6t6$+ !e-e !e tene -6en$ $$&!$! !e $3$ e"&"ten&$ $ +$ $-$"&8n ? 6n$ -6en$ e"t$-&+&!$!. A!e'" t$'-&9n !e-e "e &'e'e$-+e ? "&n (nten&!( !e '$te&$+ *&n( ? +"t&(.
1.2.2.5 S"6#$%$*&). E"t$ $$ &n*e&( "&t6$!$ $&-$ !e+ 6e( !e te$+9n ? !e-$( !e +$ "6-: -$"e t&ene +$ *&n$+&!$! !e !$ $+&ne$'&ent( %et&$+ !e+ $'&n( e&-&en!( en 'en( $nt&!$! +(" e"*6e=(" t$n"'&t&!(" $+ $%&'ent( ( e+ tn"&t(. S6 *6n&8n e" e"t6t6$+. Y t&ene e"e"(e" 6e %$n !e +(" 0 $"t$ +(" 50 '. $$ %&$+&!$!e".
1.2.5.1 C")#+ () &)##$+0:* E"t$ $$ *('$ $te !e +$" te$e/$" e" +$ en$3$!$ !e !$ 6e( 3e('9t&( $ +$ %&$+&!$! ? $+$n=$ +$" (t$" !e (?et( "e (n"t6?e 3ene$+'ente (n '$te&$+ (!6t( !e e,$%$&(ne" ( '$te&$+ !e 9"t$'( +$te$+ $6n6e n( e,&3e '6$" n('$" "e !e-en !e e"et$ +$" 6e $+&6en en 6$nt( $ $+&!$! "e e*&ee en +$" n('$" !e +$ SCT ('( ( ee'+( e,$n"&8n ',&'$ e"&"ten&$ '/n&'$ $ +$ $-$"&8n.
1.2.7 TERRENO NATURAL. E" e+ teen( en e+ 6$+ "e !e"+$nt$$ +$ e"t6t6$ !e 6n$ %&$+&!$! &n+6?en!( +$" te$e/$" ? e+ $%&'ent(. Se +e !e-en !e e$+&=$ +(" e"t6!&(" !e ("e&8n !e "6e+(" ? 'en&$ !e "6e+(". Se +e !e-e !e e$+&=$ +$ e$$&8n nee"$&$ $nte" !e &n&&$ $ !e"+$nt$ 6n $%&'ent( ('( ( ee'+( !e"$+'e ? ('$t$&8n.
1.2.; CARACTERÍSTICAS DE LOS PAVIMENTOS RÍGIDOS E+ *$t( &n&$+ en e+ !&"e@( !e $%&'ent(" !e (net( &!6+&( e" "6 e"&"ten&$ e"t6t6$+ !e-&!( $ +$ &3&!e= 6e e"ent$ ? $+ $+t( '8!6+( !e e+$"t&&!$! t&en!e $ !&"t&-6& +$" $3$" "(-e 6n$ "6e*&&e !e "6e+( e+$t&%$'ente $'+&$ $"/ +$ '$?( $te !e +$ e"&"ten&$ !e +$ e"t6t6$ e" ((&(n$!$ ( +$ +("$ !e (net(.
1.2.;.1 V)*&$8$% () 0% +$,-)*&% () '*'#)& 4(#3"0'. A+ &ne'ent$ e+ e"e"( !e+ $%&'ent( !e (net( en 2.5 ' &ne'ent$'(" $+ !(-+e +$ $$&!$! !e $3$ !e+ $%&'ent(. Un $%&'ent( !e 05 ' !e e"e"( 6e!e "((t$ #00 '" 6e 6n $%&'ent( !e 255 ' ? 6e"t$ "(+$'ente 20 '".
F!. 1.5. C-+$#$'<* () "* +$,-)*& #9!( = "* /0)0) En +$ *&3. 1. Se 6e!e (-"e%$ 6n $%&'ent( *+e,&-+e ? 6n( /3&!( (!e'(" n(t$ 6e e+ /3&!( (n t$n "(+( !(" $$" +("$ ? "6-:-$"e e" $$= !e "((t$ +$ '&"'$ $nt&!$! !e %e/6+(" 6e 6n $%&'ent( *+e,&-+e (n te" $$" !e '$?( 3("( ? $!e'" (n e"$ e"t6t6$ ? (n!&&(ne" !e tn"&t( t&ene 6n$ %&!$ t&+ $+ !(-+e !e +( 6e ten!/$ e+ $%&'ent( $"*$+t&(.
PRINCIPALES VENTAJAS. Dete&(( '/n&'( !6$nte "6 V&!$ t&+ D6$&8n !e 20 $ 0 $@(" M$nten&'&ent( '/n&'( De*('$&8n '/n&'$ !e "6 "6e*&&e Ín!&e !e "e%&&( $+t( !6$nte "6 %&!$ t&+ M$?( %e+(&!$! !e (n"t6&8n D&"'&n6&8n !e C("t(" !e Oe$&8n Me( !en$e "6e*&&$+ M$?( e*+e,&8n !e +$ +6= Re6&ee 'en( e"t6t6$ !e "((te. S(+$'ente $? 6e !$+e '$nten&'&ent( !e "e++$!( !e 3&et$" ? "6"t&t6&8n !e 6nt$" n('$+'ente $!$ 5 $@(".
1.2.> FALLAS POR DEFORMACIÓN EN PAVIMENTOS? L$ !e*('$&8n e'$nente "e $$te&=$ ( 6n$ "e&8n !e "6e*&&e 6=$!$ 6e ?$ n( "e en6ent$ en "6 ("&&8n (&3&n$+. Se +e ++$'$
e'$nente (6e ee"ent$ 6n$ $6'6+$&8n !e e6e@$" $nt&!$!e" !e !e*('$&8n &e6e$-+e 6e (6e $!$ %e= 6e "e +e $+&$ +$ $3$. E,&"ten !(" &n&$+e" t&(" !e (!e$"K (!e$" ( *$++$" en +$ "6-:$"$nte ? (!e$" ( *$++$" en +$ $$ !e $"*$+t( .
1.2.>.1 R()#$% '$*$0@$'*)%. DEFINICIÓN K A"ent$'&ent( ( !e*('$&8n e'$nente !e +$ $et$ $"*+t&$ en e+ "ent&!( +(n3&t6!&n$+ !e-$( !e +$" 6e++$" ( (!$!$" !e +(" %e/6+(". En +$ 7&36$ 1.# "e (-"e%$ 6n$ *$++$ ( (!e$.
CAUSAS PROBABLES: $ B$$ e"t$-&+&!$! !e +$ $et$. - C$et$ '$+ ('$t$!$. C(n"(+&!$&8n !e 6n$ ( %$&$" $$" "6-?$ente".
F!. 1.7. F$00$ +# #()#$
1.2.>.2 P#&")#$*'$%. DEFINICIÓN : De"+$=$'&ent( !e $te !e+ 6e( !e +$ $et$ $"*+t&$ $&$ +$ "6e*&&e *('$n!( 6n '(nt/6+( !e (n"&!e$-+e" !&'en"&(ne".
CAUSAS PROBABLESK $ A&8n !e+ tn"&t( &nten"(. - E"t$-&+&!$! &n$!e6$!$
L&3$ !e*&&ente ente $$". ! C('$t$&8n &n$!e6$!$. e De*('$&(ne" +"t&$" !e +(" '$te&$+e". * A&8n !e +$" e+$!$".
1.2.>.5 A%)*&$-)*& $*%,)#%$0. DEFINICIÓN K Qe$" !e $%&'ent( +($+&=$!$" en e+e%$&(ne" '$" -$$" 6e +$" e$" $!?$ente" ( e+e%$&(ne" !e !&"e@( en e+ "ent&!( t$n"%e"$+ $+ ee !e+ $'&n(.
CAUSAS PROBABLESK $ De*('$&8n !&*een&$+ %et&$+ !e+ "6e+( !e &'ent$&8n ( !e +$" $$" 6e *('$n +$ e"t6t6$ !e+ $%&'ent(. - Pe"( (&( !e +$ "e&8n !e+ $%&'ent(. S6e+(" ( &'ent$&(ne" e"&+ente" ! C$3$" e,e"&%$" ( "6e&(e" $ +$" !e+ !&"e@(. e C$'-&(" %(+6'9t&(" !e+ 6e( !e+ te$+9n. * C('$t$&8n &n$!e6$!$. 3 A"ent$'&ent(" !&*een&$+e" t$n"%e"$+e". P(e!&'&ent(" !e (n"t6&8n &n$!e6$!(". & Den$e ? "6-:!en$e !e*&&ente". C(nt$'&n$&8n !e $$" &n*e&(e". F De"+('e !e $%&!$!e" "6-tene$".
1.2.>.7 A%)*&$-)*&% 0*!&"(*$0)% DEFINICIÓN K Qe$" !e $%&'ent( +($+&=$!$" en e+e%$&(ne" '" -$$" 6e +$" e$" $!?$ente" ( e+e%$&(ne" !e !&"e@( en e+ "ent&!( +(n3&t6!&n$+ $+ ee !e+ $'&n( en e"e&$+ en +(" e,te'(" +$te$+e" !e +$ "6e*&&e !e (!$'&ent(.
CAUSAS PROBABLESK $ De*('$&8n !&*een&$+ %et&$+ !e+ "6e+( !e &'ent$&8n ( !e +$" $$" 6e *('$n +$ e"t6t6$ !e+ $%&'ent(. - Pe"( (&( !e +$ "e&8n !e+ $%&'ent(. S6e+(" ( &'ent$&(ne" e"&+ente" ! C$3$" e,e"&%$" ( "6e&(e" $ +$" !e+ !&"e@(. e C$'-&(" %(+6'9t&(" !e+ 6e( !e+ te$+9n. * C('$t$&8n &n$!e6$!$. 3 A"ent$'&ent(" !&*een&$+e" +(n3&t6!&n$+e". P(e!&'&ent(" !e (n"t6&8n &n$!e6$!(". & Den$e ? "6-:!en$e !e*&&ente". C(nt$'&n$&8n !e $$" &n*e&(e". F De"+('e !e $%&!$!e" "6-tene$". + C$n$+&=$&8n !e tn"&t(.
1.2.>.; D)%+0$@$-)*& $*%,)#%$0 () 0$ %)''<* ()0 +$,-)*& DEFINICIÓN: P(t6-e$n&$" (+(n3$!$" !e '$3n&t6!e" (n"&!e$-+e" en +$ !&e&8n !e+ tn"&t( $+ -(!e !e +$ $ete$ $6"$n!( !e"t6&8n t(t$+ en (t( +$=(.
CAUSAS PROBABLES: $ 76ete" $"ent$'&ent(" +(n3&t6!&n$+e". - 7$+t$ !e $$&!$! e"t6t6$+ !e+ (n6nt( !e $$" !e+ $%&'ent(. S(-e$3$" &nten"$" ! N6+$ e"t$-&+&!$! !e +$ $et$. e N6+( "((te +$te$+ ( (n*&n$'&ent(. * In"6*&&ente %$+( e+$t&%( !e "((te !e +$" $$". 3 N6+$ ('$t$&8n.
1.2.>.> G#)&$% () #)/0)<*. DEFINICIÓN K G&et$" +(n3&t6!&n$+e" ? t$n"%e"$+e" 6e e*+e$n e,$t$'ente e+ $t8n !e $3&et$'&ent( ( !e 6nt$" !e 6n $%&'ent( e,&"tente 6$n!( e" e: en$et$!( (n (net( $"*+t&(.
CAUSAS PROBABLES: $ M(%&'&ent( !e+ $%&'ent( "6-?$ente. - L&3$ &n$!e6$!$ ente $$". P("&-+e" (nt$&(ne" !e $$ "6-?$ente.
1.5 MATERIALES DE CONSTRUCCIÓN. En +$ e"t6t6$&8n !e +$ "e&8n t$n"%e"$+ !e 6n$ %/$ tee"te "e 6t&+&=$n '$te&$+e" 9te(" t9e(" $"*+t&(" e &n!6"t&$+e" +(" 6$+e" $$ $(%e$"e !e-en 6'+& +(" e6&"&t(" '$$!(" en +$" n('$" !e $+&!$!.
1.5.1 CUERPO DE TERRAPLN. P$$ +$ (n"t6&8n !e+ 6e( !e te$+9n !e 6n$ (-$ %&$+ !een!&en!( !e+ t&( !e teen( en 6e "e (n"t6?$ "e 6t&+&=$n '$te&$+e" (%en&ente" !e +(" (te" ( !e 9"t$'(". S& e+ teen( e" +$n( en 3ene$+ +$ (n"t6&8n "e e$+&=$ 6t&+&=$n!( '$te&$+e" !e 9"t$'(" "& e"t(" "e +($+&=$n !ent( !e 6n$ !&"t$n&$ n( '$?( !e 100 ' !e+ ent( !e +$ +/ne$ "e !en('&n$n e"t$'(" +$te$+e" ? 6$n!( +$ !&"t$n&$ e" '$?( "e (n"&!e$n e"t$'(" !e -$n(. S& e+ teen( e" !e +('e/( +(" te$+ene" "e (n"t6?en (n '$te&$+e" (%en&ente" !e +(" (te" $$ *&$ +(" '(%&'&ent(" !e te$e/$" en e"te +t&'( $"( "e $e 6n e"t6!&( !et$++$!( !e +$ 6%$ '$"$ $$ +( 6$+ e" *6n!$'ent$+ 6e "e (?ete +$ $"$nte e(n8'&$. P( +t&'( en teen( '(nt$@("( en 3ene$+ n( "e (n"t6?en te$+ene" "&n( $+ (nt$&( ( e+ e,e"( !e (te" "e t&ene 6n %(+6'en *6ete !e !e"e!&&( en $"( !e e"ent$"e $+36n(" te$+ene" e!$+ene" e"t(" "e (?et$n ('( "e &n!&8 $$ +('e/(".
1.5.2 CAPA SUBRASANTE. P$$ +$ (n"t6&8n !e +$ "6-:$"$nte "e 6t&+&=$n '$te&$+e" !e -$n( 6e ten3$n +$" $$te/"t&$" $!e6$!$" $$ +$" *6n&(ne" 6e %$?$n $ tene +$ e"t6t6$ %&$+. S& e+ '$te&$+ 6e "e e,t$&3$ !e +(" (te" 6'+e (n e"t$" $$te/"t&$" 6e!en 6t&+&=$+( t$nt( en e++(" e"$&*&$n!( (n*('$n!( ? ('$t$n!( ('( en +(" te$+ene" (nt&36(" $$ (n"t6& +$ $$ "6-: $"$nte.
1.5.5 CAPAS DE PAVIMENTO. L(" '$te&$+e" $$ +$ (n"t6&8n !e +$" $$" !e+ $%&'ent( "&e'e (%&enen !e -$n( 6!&9n!("e 6t&+&=$ $3+('e$!(" !e $(?(" ? !e8"&t(" ( (n3+('e$!(" "6$%e" ( !6(" ? ($" 6e 6e!$n "e *&"6$!$" ( "$n$" en 3ene$+ e6&een !e 6n( ( '" t$t$'&ent(" &-$!( t&t6$!( ('$t$!( et.. L(" '$te&$+e" !e t&( &n!6"t&$+ ('( Ce'ent( P(t+$n! $+ $e( $"*$+t( "e $!6&een en +$" e'e"$" e"t$t$+e" ( $t&6+$e" 6e +(" (!6en ? !e-en 6'+& +(" e6e&'&ent(" nee"$&(" !e $6e!( $+ 6"( 6e %$n $ tene.
1.5.7 PRUEBAS PARA LOS MATERIALES DE CONSTRUCCIÓN. P$$ (n(e +$" $$te/"t&$" !e +(" '$te&$+e" "e e$+&=$n 6e-$" 6e "(n 'e!&&(ne" !e !&*eente" +$"e" 6e "e $en $ e"e/'ene" e+$-($!(" "&36&en!( (e!&'&ent(" e"t$n!$&=$!(". L$" 6e-$" 6e "e e$+&=$n $ +(" '$te&$+e" !e (n"t6&8n 6e!en !&%&!&"e enK 6e-$" !e +$"&*&$&8n !e (nt(+ ? !e (?et(. L$" 6e-$" !e +$"&*&$&8n "(n $6e++$" 6e n(" e'&ten &!ent&*&$ $ +(" '$te&$+e" ? !e&!& "& 6e!en 6t&+&=$"e ( n( en $+36n$" !e +$" $$" e"t6t6$+e". L$" 6e-$" !e (nt(+ "(n +$" 6e e'&ten %e&*&$ "& +$ (-$ 6'+e (n +(" e6&"&t(" !e (?et(. P( +t&'( +$" 6e-$" !e (?et( 6e "(n +$" 6e e'&ten e$+&=$ +$ e"t6t6$&8n $&(n$+ !e +$ "e&8n t$n"%e"$+ !e 6n$ %/$ tee"te.
P$$ *&ne" !e e"te t$-$( "(+$'ente "e e$+&=$$ 6n$ !e"&&8n 3ene$+ !e +$" 6e-$" '" &'(t$nte" ? "e e,+&$$n "6 "&3n&*&$!(.
1.5.7.1 P#")$% () '0$%/'$'<* +$#$ -$&)#$0)% +:)% = %")0%. L$" &n&$+e" 6e-$" !e +$"&*&$&8n 6e "e e$+&=$n $ +(" '$te&$+e" 9te(" ? "6e+(" 6e "e 6t&+&=$n en 6n$ %/$ tee"te "(nK 3$n6+('et/$ +$"t&&!$! e"&"ten&$ e,$n"&8n %$+( e'ent$nte !en"&!$! $!een&$ (n e+ $"*$+t( !6e=$ ? *('$ !e $t/6+$.
1.5.7.2 P#")$% () '*0. L$" 6e-$" !e (nt(+ ('( ?$ "e &n!&8 "(n +$" 6e e'&ten %e&*&$ +$ $+&!$! !e +$" (-$" ? !e e"t$ '$ne$ +$" 6e "e 6t&+&=$n $$ +$"&*&$&8n t$'-&9n "e 6"$n $$ e+ (nt(+ e" !e& en -$"e $ +$" 6e-$" !e +$"&*&$&8n "e e$+&=$n +(" (?et(" ? "e *('6+$n +(" (e!&'&ent(" !e (n"t6&8n ? $$ $"e36$ 6e "e 6'+$ (n +$" (n!&&(ne" '$$!$" "e %6e+%en $ 6t&+&=$ +$" '&"'$" 6e-$" "&n e'-$3( "e t&enen 6e-$" e"e/*&$" !e (nt(+ 6e "(n +$" 6e "e 6t&+&=$n $$ (n(e e+ 3$!( !e ('$t$&8n 6e "e $+$n=$ en +$" !&*eente" $$" !e 6n$ e"t6t6$ %&$+ $$ e++( "e !e-e (n(e e+ Pe"( V(+6'9t&( !e C$'( ? +(" e"(" %(+6'9t&(" !e +$-($t(&(.
1.5.7.5 P#")$% () +#=)'&. P$$ !&'en"&(n$ +$" !&*eente" $te" 6e (n"t&t6?en +$" "e&(ne" !e 6n$ %/$ tee"te !e"!e e+ 6nt( !e %&"t$ !e $3$" !e+ tn"&t( "e 6t&+&=$n !&*eente" 6e-$" !e e"&"ten&$ 6?(" e"6+t$!(" "e (e+$&(n$n (n e+ ('(t$'&ent( e$+ !e +$" e"t6t6$" $$ (-tene +(" n('(3$'$" !e (?et(. De-&!( $ 6e +$ 3e('et/$ !e +$ "e&8n ('( ?$ "e !&( "e -$"$ en +$" e"e&*&$&(ne" 3e('9t&$" !e $!$ t&( !e (-$ en 3ene$+ (n +$" 6e-$" !e e"&"ten&$ "e !&'en"&(n$n +$ $$" "6e&(e" ? n&$'ente "e e%&"$n +$" &n*e&(e" ? en "6 $"( "e $en +$" (e&(ne" nee"$&$".
1.7 TRATAMIENTO DE MATERIALES. 1.7.1 TIPOS DE TRATAMIENTOS. A 'en6!( "e t&ene 6e +(" '$te&$+e" e$n(" $ +$" (-$" n( 6'+en (n +(" e6&"&t(" nee"$&(" $$ "e 6t&+&=$!(" en $+36n$ $$ !e +$ "e&8n
t$n"%e"$+ !e 6n$ (-$ ent(ne" "e e&"$ e$+&=$ 6n( ( %$&(" t$t$'&ent(" $$ 'e($ "6" $$te/"t&$" 6e e"6+ten '" e(n8'&(" 6e e+ tene 3$n!e" !&"t$n&$" !e $$e(. L(" &n&$+e" t$t$'&ent(" 6e "e 6t&+&=$n en +$" %/$" tee"te" "(nK !&"3e3$!( &-$!( ('$t$&8n ? e"t$-&+&=$&8n. L(" te" &'e(" t$t$'&ent(" t&enen ('( *&n$+&!$! 6e +$" $t/6+$" "e$n !e t$'$@(" 'en(e" $+ ',&'( e6e&!( $6n6e t$'-&9n "e 6e!e (nt(+$ en e++(" +$ 3$n6+('et/$. En e"te &'e $/t6+( n(" en*($e'(" $ 'en&(n$ +(" !(" &'e(" 6e" $$ *&ne" !e e"te t$-$( +$ ('$t$&8n "e (n"&!e$ 6n$ e"t$-&+&=$&8n */"&$.
1.7.1.1 D%!#)!$(. Se 6t&+&=$ e+ !&"3e3$!( en '$te&$+e" *&n(" $36'$!(" en '$te&$+e" 3$n6+$e" (( ( 'e!&$n$'ente e'ent$!(" ( en ($" $+te$!$". P$$ e$+&=$ e"te t$t$'&ent( "e 6t&+&=$n (!&++(" +&"(" 'et+&(" 6e $"$n "(-e e+ '$te&$+ $"t$ 6e "e ten3$ 6e e+ !e"e!&&( ( "e$ +$ $nt&!$! !e $t/6+$" (n t$'$@( '$?( $+ nee"$&( "e$ 'en(" !e+ 10 . M" t$!e en *('$ '$n6$+ "e et&$$n $te !e e"t$" $t/6+$" !e t$+ '$ne$ 6e $+ *&n$+ "e ten3$ 6n !e"e!&&( 'en( !e+ 5 . C6$n!( e+ ("t( !e e"te t$t$'&ent( e" $+t( ?$ "e$ ( e+ n'e( 3$n!e !e $"$!$" nee"$&$" !e+ e6&( ( ( 6e e+ !e"e!&&( $+ *&n$+ !e+ t$t$'&ent( e" '$?( $+ 10 "e 6e!e e6& $ $+36n(" !e +(" "&36&ente" t$t$'&ent(".
1.7.1.2 C#$(. S& e+ '$te&$+ 6e "e %$ $ 6t&+&=$ e" 3$n6+$ ? t&ene 6n !e"e!&&( '$?( $+ 10 ent(ne" "e (e!e $ &-$+(. P$$ e"te *&n "e 6"$n '$++$" ( t$'&e" (n 6n$ $-et6$ 6n (( '$?( $+ t$'$@( ',&'( e'&"&-+e. E"te t$-$( "e 6e!e e$+&=$ 6t&+&=$n!( 6n$ +$nt$ (n t$'&e" !e !&*eente" t$'$@(" $$ (nt(+ !e 3$n6+('et/$" ? 6n$ "e&e !e -$n!$" $$ e+ t$n"(te !e +(" '$te&$+e" $ +$" '$++$" ( $ +(" $+'$en$'&ent(" +(" '$te&$+e" 6e en *('$ $-&t6$+ e6&een !e &-$!( "(n +$" 3$%$":$en$ !e +$?(ne" !e $(?(" ? /(" ( '&n$".
1.7.1.5 T#&"#$'<*.
C6$n!( e+ !e"e!&&( !e+ &-$!( e" '$?( $+ 25 +( '" (n%en&ente e" +$ t&t6$&8n ( "e$ 6e-$ +$" $t/6+$" 6e "e$n '$?(e" $+ t$'$@( ',&'( e6e&!( e"te t$t$'&ent( 6e!e "e $&$+ ( t(t$+. E+ t&t6$!( $&$+ "e ee6t$ 6$n!( e+ !e"e!&&( e" !e+ (!en !e+ 25 ? (n"&"te en &-$ &n&&$+'ente e+ '$te&$+ ? "(+( t&t6$ e+ !e"e!&&( 6$n!( e"te e" '$?( $ 50 "e e$+&=$ e+ t&t6$!( t(t$+ ( "e$ 6e t(!( e+ '$te&$+ "e $"$ $ t$%9" !e +$ '$6&n$ "&n 6e "e &-e e%&$'ente. Un$ +$nt$ !e t&t6$&8n (n"t$ !e t&t6$!($" &-$" ? -$n!$". L$" t&t6$!($" 6e!en "e !e $6e!( $ +(" t$'$@(" 6e $!'&teK &'$&$" "e6n!$&$" ( te&$&$". L$" t&t6$!($" &'$&$" $!'&ten *$3'ent(" !e ($ $"t$ !e ;5 ' ? (!6en *$3'ent(" (n t$'$@( ',&'( !e 15 ' e"t$" t&t6$!($" ( +( 3ene$+ "(n !e 6&$!$" ? 6ent$n (n !(" +$$" !e $e(K 6n$ '8%&+ ? +$ (t$ *&$ 6e 6$n!( "e "e$$ $!'&ten e+ '$te&$+ ? 6$n!( "e 6nt$n +( *$t6$n. L$" t&t6$!($" !e t&( "e6n!$&( t$-$$n (n '$te&$+ $"t$ !e 25 ' en +$ $!'&"&8n e!6&9n!(+( $ t$'$@( ',&'( !e 5 '. !e e"te t&( $? t&t6$!($" !e 6&$!$ !e (!&++( ? !e (n( ( $'$n$. P$$ (!6& 3$%$ &$ $en$ ? (+%(" "e 6"$n t&t6$!($" !e t&( te&$&( 6e $!'&ten $t/6+$" 'en(e" $ 5 ' ente e"t$" "e t&enen +$" t&t6$!($" !e (n( !e (!&++(" !e -(+"$" ( -$$" !e '$t&++(" ( !e '(+&n(". P( 'e!&( !e +$" t&t6$!($" &-$" ? -$n!$" (n 6e 6ent$ 6n$ +$nt$ "e 6e!en (!6& +$" 3$n6+('et/$" 6e "e$n nee"$&$". L$" $$te/"t&$" !e +$" t&t6$!$" $$ e"te *&n "e !e&!en $ t$%9" !e 6n e"t6!&( e(n8'&(. C6$n!( 6n '$te&$+ t&ene 3$n6+('et/$ $et$-+e e( +$ "6e*&&e !e +$" $t/6+$" e" +&"$ ? "e e6&ee 6e "e$n '" *&&(n$nte" "e 6e!e $"$ e+ '$te&$+ ( 6n$ t&t6$!($ $ *&n !e 'e($ e"t$ (n!&&8n.
CAPÍTULO II ESTABILIZACIÓN DE SUELOS
2.1 GENERALIDADES. Se +e ++$'$ estabilización de suelos $+ (e"( 6e "e "('ete $ +(" '$te&$+e" n$t6$+e" (n +$ *&n$+&!$! !e 'e($ "6" 6$+&!$!e" ? (&e!$!e" 'en&$" $$ tene 6n 'e( $(%e$'&ent( ? +(3$ 6e ten3$ -6en !e"e'e@( en "6 %&!$ t&+. P$$ +(" &n3en&e(" !e!&$!(" $ +$" %/$" tee"te" e" !e ('n "$-e +$ %$&$-&+&!$! ? ('+e&!$! !e +(" "6e+(". A e"$ !e e++( ? !e-&!( $ "6" !&%e"(" 6"(" e+ e"e&$+&"t$ en "6e+(" t&ene 3$n!e" ("&-&+&!$!e" !e !e"$(++$ "6" $-&+&!$!e" $+ 6t&+&=$ $ +(" "6e+(" ('( 6n '$te&$+ &n3en&e&+. De"$*(t6n$!$'ente en e+ P$/" e,&"te '6+t&%$&e!$! !e "6e+(" 6e en "6 e"t$!( n$t6$+ n( "(n $!e6$!(" $$ "6 6"( en +$ (n"t6&8n ( n( e6n& +(" e6&"&t(" e"e&*&$!(" en +$" n('$". En e"t(" $"(" e+ &n3en&e( t&ene (&(ne" $$ t('$ 6n$ !e&"&8nK : Aet$ e+ '$te&$+ t$+ ('( "e +e e"ent$ ? e*et6$ e+ !&"e@( $(!e (n +$" e"t&&(ne" &'6e"t$" ( +$ $+&!$! !e+ '$te&$+. : Re'(%e ? !e"e$ e+ "6e+( !e+ +63$ ? "6"t&t6&+( ( 6n "6e+( !e $$te/"t&$" $!e6$!$". : A+te$ ( $'-&$ +$" (&e!$!e" !e+ '$te&$+ e,&"tente !e t$+ '$ne$ 6e "e (-ten3$ 6n '$te&$+ 6e en$ en 'e( *('$ +(" e6&"&t(" &'6e"t(" ( 6$n!( 'en(" 6e +$ $+&!$! (-ten&!$ "e$ +$ $!e6$!$. L$ *&n$+&!$! !e e"te t$-$( e" "(+$'ente (n e"et( $ +$ +t&'$ (&8n $ +( 6e "e (n(e ('( E"t$-&+&=$&8n !e S6e+(". V$&$" !e +$" (&e!$!e" 6e t&ene 6n "6e+( "e 6e!en '(!&*&$ ( $+te$ !e '6$" *('$" ('( 6e!e "eK ( 'e!&(" 'en&(" !en$e 'e!&(" e+9t&(" $'-&(" !e te'e$t6$ ( $!&&8n !e $3ente" e"t$-&+&=$nte". De-e tene"e '6? e"ente 6e !e-&!( $ +$ 3$n %$&$-&+&!$! !e "6e+(" 6e (!e'("
en(nt$n(" en $'( $!$ '9t(!( e"6+t$ $+&$-+e "(+$'ente $ 6n n'e( +&'&t$!( !e e++(". De"$*(t6n$!$'ente en 6n(" 6$nt(" 'et(" (!e'(" tene %$&$-&+&!$! en +(" "6e+(" !e t$+ '$ne$ 6e "& (t$'(" ( $+&$ 6n t&( !e e"t$-&+&=$&8n e"t$ n( 6e!e "e t$n e*et&%$ $$ t(!(" +(" "6e+(" en(nt$!(". L$ e+e&8n !e+ t&( !e e"t$-&+&=$&8n e"t e3&!$ ( e+ n'e( ? t&( $"/ ('( +$ e,ten"&8n !e +(" "6e+(" en +(" 6e e+ t&( !e e"t$-&+&=$&8n "e$ e*et&%(. T$'-&9n e" &n!&"en"$-+e e(n(e 6e +$ e"t$-&+&=$&8n n( e" 6n$ e$'&ent$ '3&$ 6e n(" $?6!e $ 'e($ t(!$" +$" (&e!$!e" !e 6n "6e+(. P( (n"&36&ente "e !e-e tene 6n$ +$$ $e&$&8n !e +$" (&e!$!e" 6e "e !e"ee 'e($ 6e" e"te e6&"&t( e"e/*&( e" 6n e+e'ent( '6? &'(t$nte $$ t('$ +$ !e&"&8n (et$ $e$ !e +$ (n%en&en&$ !e +$ e"t$-&+&=$&8n. Ente +$" &n&$+e" (&e!$!e" !e 6n "6e+( $$ (n"t6&8n 6e 6e!en &ntee"$ $ 6n &n3en&e( (!e'(" (nt$ (n +$" "&36&ente"K 1.: E"t$-&+&!$! %(+6'9t&$. 2.: Re"&"ten&$ Men&$. .: Pe'e$-&+&!$!. #.: D6$-&+&!$!. 5.: C('e"&-&+&!$!. E,&"ten t$t$'&ent(" 'e!&$nte +$" 6$+e" "e 6e!en 'e($ %$&$" !e e"t$" (&e!$!e" en *('$ "&'6+tne$. P( (t( +$!( n( !e-e !e en"$"e en e+ 6"( !e +$ e"t$-&+&=$&8n "(+$'ente ('( 6n$ 'e!&!$ (et&%$ "&n( t$'-&9n ('( 6n$ 'e!&!$ e%ent&%$ ( !e "e36&!$! (nt$ (n!&&(ne" $!%e"$" 6e "e !e"$(++en !6$nte +$ (n"t6&8n ( !6$nte +$ %&!$ t&+ !e +$ e"t6t6$.
2.1.1 ESTABILIDAD VOLUMTRICA. M6(" "6e+(" "e e,$n!en ? "e (nt$en ($"&(n$!( ( +(" $'-&(" !e 6'e!$! +(" 6$+e" "e 6e!en e"ent$ en *('$ &!$ ( $('$@$n!( $ %$&$&(ne" e"t$&(n$+e". A($ -&en "& +$" e"&(ne" !e e,$n"&8n 6e "e !e"$(++en !e-&!( $ 6n &ne'ent( en +$ 6'e!$! n( "e (nt(+$n !e $+36n$ '$ne$ e"t$" e"&(ne" 6e!en +e%$nt$ $%&'ent(" &n+&n$ ("te" *$t6$
'6(" ('e t6-(" !e !en$e et. ( +( 6$+ e" !e %&t$+ &'(t$n&$ !etet$ $ +(" "6e+(" e,$n"&%(" "6 ('("&&8n ? t$t$'&ent( '" $!e6$!( $$ e%&t$ +( $nte&(. At6$+'ente +$" "(+6&(ne" $$ e%&t$ $'-&(" %(+6'9t&(" en "6e+(" e,$n"&%(" (n"&"te en &nt(!6& 6'e!$! $+ "6e+( en *('$ e&8!&$ $+&$ $3$" 6e e6&+&-en +$ e"&8n e,$n"&%$ &nten$ 6t&+&=$ 'e'-$n$" &'e'e$-+e" ? $(?$ +$ e"t6t6$ $ (*6n!&!$!e" t$+e" 6e n( "e e3&"te %$&$&8n e"t$&(n$+ en +$ 6'e!$!. Un 'e!&( '" (!/$ (n"&"t& en '(!&*&$ +$ $&++$ e,$n"&%$ t$n"*('n!(+$ en 6n$ '$"$ /3&!$ ( 3$n6+$ e"t( 6e!e +(3$"e ( 'e!&(" 6/'&(" ( t9'&(". P( +t&'( $+36n$" %ee" "e 6e!e $6'ent$ +$ &'e'e$-&+&!$! !e 6n "6e+( ? ( en!e e!6& +$ %e+(&!$! !e +(" $'-&(" %(+6'9t&(" en "6e+(" e,$n"&%(" ('$tn!(+(" $ e"(" %(+6'9t&(" $+t(" e( !e-e tene"e en 6ent$ 6e +$ 6'e!$! !e ('$t$&8n 6e3$ 6n $e+ t$'-&9n '6? &'(t$nte en e+ *en8'en( !e +(" $'-&(" %(+6'9t&(".
2.1.2 RESISTENCIA E" !e+ !('&n&( ('n 6e +$ e"&"ten&$ !e +(" "6e+(" "$+%( $+36n$" e,e&(ne" e" en 3ene$+ '" -$$ 6$n!( e"t(" "e en6ent$n 'e!(". L(" "6e+(" $&++("(" $+ "e$"e $+$n=$n 3$n!e" e"&"ten&$" ten&9n!("e &n+6"&%e +$ (n!&&8n '" $+t$ !e e"&"ten&$ 6$n!( "e $+&ent$n $ te'e$t6$" '6? e+e%$!$" ('( "6e!e en +$ *$-&$&8n !e +$!&++(" ? t$-&6e". A+ e"t6!&$ +(" e*et(" !e 6n$ e"t$-&+&=$&8n !e-e tene"e e"ente e+ *&n 6e "e -6"$ 6e "& e+ "6e+( e"t$-&+&=$!( e'$nee 'e!$ en +$" (n!&&(ne" !e t$-$( ent(ne" +$ !ete'&n$&8n !e +$ e"&"ten&$ -$( e"t$" &6n"t$n&$" "e&$ +$ $!e6$!$ ( e+ (nt$&( "& e+ "6e+( e'$nee "e( ? $3&et$!( (-$-+e'ente "e$ '" e*et&%( e*et6$ 6e-$" (n $3$" eet&!$" $$ e"t6!&$ e*et(" !e !&"3e3$&8n ? 6+%e&=$&8n. P$$ "6e+(" !e te,t6$ $-&et$ ? '$+ 3$!6$!(" "e/$ '" &'(t$nte !ete'&n$ "6 "6"et&-&+&!$! $ e: ('$t$"e (%($n!( (n e++( !e*('$&(ne" en +$" e"t6t6$" "(-e +$" 6$+e" "e $(?en.
A+36n$" %ee" e"6+t$ '6? !&*/&+ t$t$ !e &ne'ent$ +$ e"&"ten&$ !e 6n "6e+( 'e!&$nte +$ $!&&8n !e $3ente" e"t$-&+&=$nte" t$+ e" e+ $"( !e +(" "6e+(" (n $+t( (nten&!( !e 6'e!$! !e+ (!en !e 10 ?$ 6e e"t$ $&8n &n&-e +$ $&8n !e t$+e" $3ente". E+ &ne'ent( en e+ e"( %(+6'9t&( !e 6n "6e+( (3n&( 'e!&$nte +$ ('$t$&8n "e $ (n"&!e$!( en 3ene$+ ('( 6n &ne'ent( en +$ e"&"ten&$. Se $ %&"t( 6e en "6e+(" *&n(" t&ene 6n$ &'(t$n&$ !e&"&%$ +$ *('$ !e $+&$&8n !e +$ ene3/$ !e ('$t$&8n "(-e t(!( 6$n!( "e e'+e$n 6'e!$!e" '" $+t$" 6e +$ 8t&'$. A+36n(" !e +(" (e!&'&ent(" 6t&+&=$!(" $$ &ne'ent$ e+ e"( %(+6'9t&( !e 6n "6e+( "(nK 1.: C('$t$&8n 'e!&$nte $'$"$!( %&-$&8n ( &'$t(". 2.: V&-(*+(t$&8n. .: Pe$3$. #.: Den$e. 5.: A!&&8n !e $3ente" 6e e!6=$n +$ *&&8n ? (e"&8n ente +$" $t/6+$". Re"6+t$ 6n t$nt( e%&!ente 6e +(" (e!&'&ent(" 6e "&%$n $$ '$ntene $ 6n "6e+( "&n 6e "e (!6=$n $'-&(" %(+6'9t&(" "(n t$'-&9n $!e6$!(" $$ '$ntene +$ e"&"ten&$ en e+ "6e+( ('( +( e" +$ $!&&8n !e $3ente" 6e t$n"*('en $ 6n "6e+( *&n( en 6n$ '$"$ /3&!$ ( 3$n6+$.
2.1.5 PERMEABILIDAD En +(" "6e+(" +$ e'e$-&+&!$! !e +$nte$ en !(" (-+e'$" -"&(" ('( +( e" e+ e+$&(n$!( (n +$ !&"&$&8n !e +$" e"&(ne" !e (( ? e+ e+$&(n$!( (n e+ *+6( !e+ $36$ $ t$%9" !e +(" "6e+(". E+ tene e"&(ne" !e (( e,e"&%$" 6e!e (&3&n$ !e"+&=$'&ent(" en te$e/$" ? e+ *+6( !e $36$ 6e!e 3ene$ t6-&*&$&(ne" ? $$"te". S& "e ('$t$ 6n "6e+( (n 6'e!$!e" '6? -$$" ( t&$'ente en "e( "e (-ten! *&n$+'ente 6n$ $+t$ e'e$-&+&!$! en e+ "6e+( !e-&!( $ +(" 36'(" 6e n( "e !&"3e3$n e"&"t&en!( $+ e"*6e=( (t$nte !e ('$t$&8n ? e'&t&en!( 6e "e *('e (n e++( 6n$ 3$n $nt&!$! !e %$&(" &nte"t&&$+e". M&ent$" '" $+t$ "e$ +$ 6'e!$! !e ('$t$&8n "e (!6&n 'en(e" e'e$-&+&!$!e" en e+ "6e+( ('$t$!( ?$ 6e e"te t&ene '$?(e" ((t6n&!$!e" !e !e*('$"e e+&'&nn!("e $"/ 3$n!e" %$&(".
Se 6e!e e!6& +$ e'e$-&+&!$! !e 6n "6e+( 'e!&$nte +$ &n?e&8n !e +e$!$" "&n e'-$3( e"t(" $+ n( "e++$ e*et$'ente +(" ((" "(+$'ente "e +(3$ !&"'&n6& e+ 3$"t( ? e+ *+6( "&n +(3$ 6n$ &'e'e$-&+&!$! $!e6$!$. A+36n(" !e*+(6+$nte" ('( e+ (+&*("*$t( 6e!en "e++$ e*et$'ente +(" ((" !e 6n "6e+(. L(" '9t(!(" !e e"t$-&+&=$&8n $$ '(!&*&$ +$ e'e$-&+&!$! !e 6n "6e+( n( nee"$&$'ente 'e($n "6 e"t$-&+&!$! %(+6'9t&$ ( e"&"ten&$ 'en&$ ? en $+36n(" $"(" &n+6"&%e 6e!e e"6+t$ (nt$(!6ente $ e"t(" $"et(".
2.1.7 DURABILIDAD. Un$ (n!&&8n '6? !e"e$-+e en +(" "6e+(" e"t$-&+&=$!(" $+ &36$+ 6e en t(!(" +(" '$te&$+e" !e (n"t6&8n e" +$ !6$-&+&!$! !e*&n&!$ ('( +$ e"&"ten&$ $ +(" (e"(" !e &nte'e&=$&8n e("&8n ? $-$"&8n. L$ !6$-&+&!$! !e $'&n(" e"t e+$&(n$!$ (n +$" $$" "6e*&&$+e" "&n e'-$3( "e e"ent$n e("&(ne" (*6n!$" &nten$" en +(" te$+ene" ( (te" !e-&!( n( "(+( $ 6n$ -$$ !6$-&+&!$! "&n( t$'-&9n $ 6n$ $+t$ e'e$-&+&!$!. En +(" "6e+(" e"t$-&+&=$!(" +$ !6$-&+&!$! -$$ "e !e-e 3ene$+'ente $ 6n !&"e@( !e*&&ente 6e 6e!e tene "6 (&3en en 6n$ '$+$ e+e&8n !e 6n e"t$-&+&=$nte ( t$'-&9n 6e!e !e-e"e $ 6n$ $nt&!$! &n"6*&&ente !e e"t$-&+&=$nte. Un$ !e*&&en&$ &'(t$nte en +(" e"t6!&(" !e e"t$-&+&=$&(ne" e" +$ $en&$ !e 6e-$" $!e6$!$" $$ e"t6!&$ +$ !6$-&+&!$!. L$ !6$-&+&!$! e" 6e" 6n( !e +(" *$t(e" '" !&*/&+e" !e 6$nt&*&$ ? +$ e$&8n ('n $ "&!( +$ !e "(-e: !&"e@$ +$ 6$+ $ %ee" n( 6e!e "e +( (et(.
2.1.; COMPRESIBILIDAD. L(" $'-&(" en %(+6'en ( ('e"&-&+&!$! t&enen 6n$ &'(t$nte &n*+6en&$ en +$" (&e!$!e" &n3en&e&+e" !e +(" "6e+(" 6e" "e '(!&*&$ +$ e'e$-&+&!$! "e $+te$n +$" *6e=$" e,&"tente" ente +$" $t/6+$" t$nt( en '$3n&t6! ('( en "ent&!( +( 6e t&enen 6n$ &'(t$n&$ !e&"&%$ en +$ '(!&*&$&8n !e +$ e"&"ten&$ !e+ "6e+( $+ e"*6e=( (t$nte ? "e (%($n !e"+&=$'&ent(".
L$ ('e"&-&+&!$! !e 6n "6e+( 6e!e e"ent$ %$&$&(ne" &'(t$nte" !een!&en!( !e $+36n(" *$t(e" t$+e" ('( +$ e+$&8n !e +$ $3$ $+&$!$ e"et( $ +$ 6e e+ "6e+( "((t$-$ $nte&('ente t&e'( !e $+&$&8n !e +$ $3$ 6n$ %e= 6e "e $ !&"&$!( +$ e"&8n !e (( en e,e"( !e +$ &!("tt&$ n$t6$+e=$ 6/'&$ !e+ +/6&!( &nte"t&&$+. En e+ !&"e@( !e +$ e"t$-&+&=$&8n !e 6n "6e+( "e !e-en tene '6? e"ente" +$" %$&$&(ne" 6e "e e"e$ +(3$ en +( 6e e"et$ $ +$ e"t$-&+&!$! %(+6'9t&$
e"&"ten&$
'en&$
e'e$-&+&!$!
!6$-&+&!$!
?
('e"&-&+&!$! ?$ 6e "e 6e!e e"ent$ e+ $"( !e 6e e+ 'e($'&ent( !e $+36n$ !e +$" (&e!$!e" !e+ "6e+( 'e!&$nte +$ e"t$-&+&=$&8n (%(6e 6e (t$" $$te/"t&$" e"6+ten en (n!&&(ne" !e"*$%($-+e" e"t( e" e"e&$+'ente &et( en e+ $"( !e +$ e"t$-&+&=$&8n 'e!&$nte +$ ('$t$&8n. E+ !&"e@( !e +$ e"t$-&+&=$&8n "e "6e+(" (n $3ente" e"t$-&+&=$nte" (n"&"te en &'e t9'&n( en ++e%$ $ $-( 6n$ $!e6$!$ +$"&*&$&8n !e+ "6e+( (n -$"e en +$ 6$+ "e !ete'&n$ e+ t&( ? $nt&!$! !e e"t$-&+&=$nte $"/ ('( e+ (e!&'&ent( $$ e*et6$ +$ e"t$-&+&=$&8n. L$ e+e&8n !e+ '9t(!( !e e"t$-&+&=$&8n !e-e 6e!$ $ $3( !e+ In3en&e( !e S6e+(" 6e" 9+ "e e+ n&( 6e !ete'&ne +$ %&$-&+&!$! !e +$ e"t$-&+&=$&8n (n -$"e en "6" (n(&'&ent(" te8&(" ? t&(" ? n( "e !e-e !e -$"$ n&$'ente en +$ 6-+&&!$! !$!$ $ t$+ ( 6$+ (!6t( n( "&n $nte" $-e ++e%$!( $ $-( 6n e"t6!&( $&(n$+ ? !et$++$!( !e +$ %$&$&8n !e +$" $$te/"t&$" !e+ "6e+( (n +$ $+&$&8n !e +$ e"t$-&+&=$&8n (6e"t$.
2.1.> MTODOS DE ESTABILIZACIÓN DE SUELOS S(n %$&(" +(" (e!&'&ent(" $$ '(!&*&$ 6n "6e+( n$t6$+ ? "('ete+( $ t$t$'&ent( 6n$ *('$ !e +$"&*&$+(" e" !e +$ "&36&ente '$ne$.
A P#')(-)*&% -)'3*'% '-+$'&$'<*? 1 A'$"$!( (!&++(" $t$ !e $-$. 2 I'$t(" !e C$3$ &"(ne". Pe"&8n e"tt&$ (!&++(" +&"(" ? ne6't&(". # V&-$&8n (!&++(" %&-$t(&(". 5 M9t(!(" M&,t(" ('-&n$&8n !e +(" '9t(!(" $nte&(e".
B P#')(-)*&% /9%'%? 1 Me=+$ "6e+( (n "6e+(. 2 C(n*&n$'&ent( "6e+(" *&&(n$nte". C(n"(+&!$&8n e%&$ "6e+(" *&n(" $&++("(". # V&-(*+(t$&8n.
C P#')(-)*&% "9-'% )%&$0@$'*)%. 1 C$+. 2 Ce'ent( P(t+$n!. Cen&=$ V(+$nte 7+? A". # A"*$+t(". 5 Ot(". E"te t$-$( "e en*($ !&et$'ente en +(" (e!&'&ent(" 6/'&(" (n e+ 6"( !e +$ C$+ ? !e+ Ce'ent(. E"t(" '$te&$+e" "(n 3ene$+'ente 6t&+&=$!(" $$ e"t$-&+&=$ $$" !e -$"e ( "6-:-$"e t$'-&9n "(n '6? 6t&+&=$!(" $$ 'e($ "6-:$"$nte" ? "6-?$ente".
2.2 CLASIFICACIÓN DE SUELOS PARA FINES DE ESTABILIZACIÓN. L(" &'e(" &ntent(" $$ +$"&*&$ $ +(" "6e+(" "e -$"$-$n &n&$+'ente en +$ en'$$&8n ('( 3$%$" $en$" ? $&++$" ( +&'(" e( en +$ $t6$+&!$! n( e"6+t$n $!e6$!$" $$ t$-$(" '6? e"e&$+&=$!(" ('( +( e" +$ e"t$-&+&=$&8n !e "6e+(" 6e" e" !e "6'$ &'(t$n&$ e+ e%e +$ *('$ en 6e e+ "6e+( e"(n!e $nte +$ e"t$-&+&=$&8n. L(" "6e+(" (%&enen !e +$ &nte'e&=$&8n !e +$" ($"
in situ
( -&en ( "6
!e8"&t( 6n$ %e= 6e $n "&!( t$n"(t$!(" ( e+ $36$ ( ( e+ %&ent(. Un( !e +(" "&"te'$" !e +$"&*&$&8n '" $'+&$'ente 6t&+&=$!( e" e+ (6e"t( ( C$"$3$n!e '(!&*&$!( ? !e"&3n$!( ('( S&"te'$ Un&*&$!( !e C+$"&*&$&8n !e S6e+(". E"t$ +$"&*&$&8n !e "6e+(" "e -$"$ en &'e t9'&n( $ &!ent&*&$ 6n "6e+( ('( 3$%$ $en$ $&++$ +&'( ( "6e+( (3n&( !e $6e!( $ +$
3$n6+('et/$ 6e e"ent$n +(" !&*eente" '$te&$+e" en "e36n!( +63$ +$ !ete'&n$&8n !e+ (ent$e !e *&n(" ? "6 +$"t&&!$!. E"t$ +$"&*&$&8n n( e" !e+ t(!$ "$t&"*$t(&$ $$ e+ e"t6!&( !e 6n "6e+( 6e "e eten!e e"t$-&+&=$ 6/'&$'ente 6e" n( "e t('$ en (n"&!e$&8n *$t(e" 6e 6e!en $*et$ +$ e"6e"t$ !e+ "6e+( $ +$ e"t$-&+&=$&8n ? +$ e'$nen&$ !e e"t$. D&(" *$t(e" 'en&(n$'(" $ (nt&n6$&8n "6e+(" $3$!(" (n "$+e" &!(" (3n&(" ( +$+&" e"t6t6$ !e +$ $&++$ ? ('("&&8n '&ne$+83&$. E,&"ten (t(" *('$" !e +$"&*&$ $ +(" "6e+(" (n *&ne" &n3en&e&+e" 6n( !e +(" 6$+e" "e -$"$ en e+ t$'$@( *('$ ? $e3+( !e +$" $t/6+$" ? (n(&!( ('( "&"te'$ N(t(te en !(n!e "e !&%&!e $+ "6e+( en +(" 36(" *6n!$'ent$+e" '("t$!(" en +$ "&36&ente t$-+$K
P("te&('ente "e "6-!&%&!e $ e"t(" "6e+(" en "6-36(" !e $6e!( (n $+36n$" $$te/"t&$" t$+e" ('( e+ (+( e"en&$ !e (ne&(ne" e++en(" en +$" 3&et$" ( en +$" *&"6$" et. $"/ ('( $+36n$" $$te/"t&$" n( !etet$-+e" $ "&'+e %&"t$ ('( +( e" +$ $+$+&n&!$! ( $&!e=. L$ !ete'&n$&8n !e+ t&( !e '&ne$+ 6$n!( !e e"t$-&+&=$&(ne" "e t$t$ e" 6n$ e$'&ent$ !e '$?( 6t&+&!$! 6e ( ee'+( +$ +$"t&&!$! e"t&'$!$ 'e!&$nte +(" +/'&te" !e (n"&"ten&$. L(" t&(" !e '&ne$+e" "e 6e!en !ete'&n$ 'e!&$nte e+ e'+e( !e '&("(&(" e+et8n&(" !&*$&8n !e
$?(" e"et('et/$ (n $?(" &n*$((" ? $n+&"&" 6/'&(". S&n e'-$3( en +$ '$?(/$ !e +(" $"(" ? $$ *&ne" t&(" 6e!e &n*e&"e e+ t&( !e '&ne$+e" 'e!&$nte (-"e%$&(ne" !e $'( "en&++$".
2.2.1 MTODO NORTHCOTE PARA LA IDENTIFICACIÓN DE LOS MINERALES DE UN SUELO. E" 6n '9t(!( (n e+ 6$+ (!e'(" e(n(e (n &et$ $(,&'$&8n +(" '&ne$+e" (n"t&t6?ente" !e 6n "6e+( 'e!&$nte (-"e%$&(ne" ? 6e-$" "en&++$" !e $'(. E"te '9t(!( t$'-&9n "&%e $$ +$ e+e&8n !e +$" 6e-$" '" $!e6$!$" (n *&ne" &n3en&e&+e". E"te '9t(!( "e -$"$ en +$" te" e'&"$" "&36&ente"K
A OBSERVACIONES GENERALES DEL LUGAR Y DEL PERFIL DE SUELOS . P$$ ++e%$ e"t( e" nee"$&( e*et6$ !e e*een&$ (=(" $ &e+( $-&et( ( -&en e,t$e '6e"t$" &n$+te$!$". Se (!/$ $(%e$ t$'-&9n +$ e,&"ten&$ !e (te" en +$ e3&8n. De-e t('$"e n(t$ !e +(" (+(e" !e+ "6e+( ? !e+ $36$ en +(" en$$'&ent(" e$n(" !e $6e!( (n +$" (-"e%$&(ne" e$" (!/$ &n*e&"e +( &n!&$!( en +$" t$-+$" 2.2 2. ? 2.# e"et( $ +(" '&ne$+e" !e +$" $&++$".
B) APRECIACIÓN DE LA TEXTURA DEL SUELO. L$ te,t6$ !e+ "6e+( "e !e-e e"t&'$ (n +$ $?6!$ !e+ $36$ !e ++6%&$ ( !e"t&+$!$ (n 6n (( !e e,e&en&$ "e 6e!en e"t&'$ +$" e+$t&%$" ((&(ne" !e $en$" +&'(" ( $&++$" e,&"tente" en 6n$ '6e"t$. Un$ te,t6$ $en("$ en e+ "6e+( $'$"$!( (n $36$ &n!&$/$ +$ e"en&$ !e $en$ 6n$ te,t6$ $"t("$ +$ e"en&$ !e $&++$ ? +$ $6"en&$ !e $'-$" &n!&$/$ e"en&$ !e +&'(". S& "e e'&te 6e e+ "6e+( "e "e6e en +(" !e!(" e+ "6e+( $en("( n( "e $!e&/$ $ e++(" e+ +&'( "e !e"en!e/$ *&+'ente ? +$ $&++$ !e $!e& *6ete'ente $ e++(".
C) INMERSIÓN DEL ESPECIMEN DEL SUELO, COMPLETAMENTE EN AGUA DE LLUVIA O DESTILADA. E"te (e!&'&ent( "e $ !e"&3n$!( ('( L$ 6e-$ !e+ G6'(‖. E" nee"$&( 6e en e"t$ 6e-$ "e 6t&+&e $36$ !e ++6%&$ ( !e"t&+$!$ !e -6en$ $+&!$!. E+ (e!&'&ent( %e *&3. 2.1 (n"&"te en
(+($ 6n e6e@( 36'( !e "6e+( "e$!( $+ $&e !ent( !e 6n$ %$"( !e %&!&( +$( ++en( !e $36$ !e ++6%&$ ( !e"t&+$!$. E" '6? &'(t$nte 6e n( "e $+tee e+ 36'( en n&n36n$ *('$ "$+%( e+ "e$!( $nte" !e "6 &n'e"&8n en $36$ ‖. Se (-"e%$ e+ ('(t$'&ent( !e+ 36'( !e"69" !e +$ &n'e"&8n !6$nte 6n +$"( !e $"t$ 10 '&n6t(". T(!$" +$" (-"e%$&(ne" !e $'( !e-en $n(t$"e en *('$ $(&$!$ $!e'" !e +(" !$t(" !e +($+&=$&8n !$t(" ('( +(" "&36&ente"K : P(*6n!&!$! $ $t& !e +$ "6e*&&e. : C(+( 6$n!( "e e"enten '(t$" $n(t$ "6 (+(. : In+6"&(ne". In!&$ "& "e t$t$ !e $-(n$t(" &e( $/e" '$te&$ (3n&$ et. : Te,t6$ ? (n"&"ten&$. : D&"e"&8n en $36$. : T&( !e e*&+. : Ge(+(3/$. T&( !e ($" ( *('$&(ne" en +$ e3&8n. : A36$" "6e*&&$+e" (+($&8n t6-&!e= et. : E("&8n. T&(" !e e("&8n. : Pe"en&$ !e !e"+&=$'&ent(". : M&(e+&e%e en +(" "6e+(". : MINERAL IN7ERIDO.
E+ (8"&t( !e+ e(n(&'&ent( !e +(" "6e+(" !e"&t( e" e'&t& !e&"&(ne" +83&$" e"et( $+ t&( !e e"t$-&+&=$&8n '" $!e6$!( $"/ ('( +$" 6e-$" $ e$+&=$. P$$ 6e e"te e(n(&'&ent( "e$ '" e*et&%( !e-e ('+e'ent$"e (n e+ (n(&'&ent( !e +$" (&e!$!e" !e+ "6e+( ? !e "6" ('(nente". En +$ t$-+$ 2.5 "e &n!&$n +$" (&e!$!e" &n3en&e&+e" !e +(" !&*eente" ('(nente" !e 6n "6e+(. De-e tene"e en 6ent$ 6e +$" t$-+$" e"ent$!$" "(n 3ene$+e" ? 6e!en e"ent$ e,e&(ne" e+ 6"( !e e"t$" "e "(+( (n e+ *&n !e tene 6n$ e"t&'$&8n e+&'&n$ !e +$ n$t6$+e=$ !e+ "6e+( en 6e"t&8n. P$$ t$-$(" !e
($ &'(t$n&$ +$ e,$t&t6! !e e"t$ e"t&'$&8n e+&'&n$ 6e!e "e "6*&&ente "&n e'-$3( "& "e e"ent$n (n*+&t(" en +$ &n!&$&8n "e !e-e !e e$+&=$ 6e-$" !et$++$!$" !e +$-($t(&(. Se 6e!en e"6'& +$" e"6e"t$" 3ene$+e" !e +(" !&*eente" t&(" !e "6e+( 6$n!( "e 6t&+&=$n !&*eente" t&(" !e e"t$-&+&=$nte" !e t$+ '$ne$ 6e ten&en!( e+ e(n(&'&ent( e+&'&n$ !e +(" "6e+(" 6e!$ t$'-&9n ++e%$"e $ $-( +$ e+e&8n e+&'&n$ !e+ '9t(!( !e e"t$-&+&=$&8n '" $!e6$!( !e $6e!( $ +$ "&36&ente t$-+$K 7&n$+'ente $-e $e 'en&8n e+ e( !e 6e +$ e"t$-&+&=$&8n n( 6e!$ e$+&=$"e en $'( $6n6e +(" e"t6!&(" !e +$-($t(&( '$n&*&e"ten +( (nt$&( e"t( "e 6e!e !e-e $ "&t6$&(ne" n( t('$!$" en 6ent$ en e+ +$-($t(&(. De +( $nte&( "e !e!6e +$ nee"&!$! !e 6e en 6n e"t6!&( !e e"t$-&+&=$&8n "e ++e%e $ $-( 6n$ e%$+6$&8n +( '" ('+et$ ("&-+e !e t(!(" +(" *$t(e" 6e 6!&e$n &nte%en& t$nt( en +$ (n"t6&8n ('( ("te&('ente $ e++$
2.5 FÍSICO6QUÍMICA DE LAS ARCILLAS. P$$ enten!e 'e( +$ e"6e"t$ 6e ten!n +(" "6e+(" $nte 6n$ e"t$-&+&=$&8n e" nee"$&( (n(e +(" $"et(" */"&(:6/'&(" !e e"t(". De '$ne$ 3ene$+ "e (n"&!e$ 6e +$" $t/6+$" $&++("$" t&enen 6n t$'$@( !e+ (!en !e +$" 2 '&$" 0.002 '' ( 'en(e" ? e"ent$n 6n$ $t&%&!$!
e+9t&$ &'(t$nte 6e &3e "6 ('(t$'&ent( !$!$ "6 3$n "6e*&&e e"e&*&$ en e+$&8n (n "6 %(+6'en ? $6n (n "6 '$"$. En +(" "6e+(" *&n(" e!('&n$n +$" *6e=$" e+9t&$" ? e"tn ('6e"t(" e!('&n$nte'ente ( '&ne$+e" &"t$+&n(" $+36n(" !e +(" 6$+e" t&enen '6? ($ $t&%&!$! "6e*&&$+ ( +( 6e n( (nt&-6?en $ +(" e*et(" (n(&!(" ('( +$"t&&!$! ? (e"&8n ('( 6e!en "e e+ 6$=( ? +$ $+&t$ ( ee'+(. L(" '&ne$+e" &"t$+&n(" 6?$ $t&%&!$! "6e*&&$+ e" t$+ 6e "e e"ent$ +$"t&&!$! ? (e"&8n (!e'(" !en('&n$+(" ('( $&++("(" e,&"ten $(,&'$!$'ente 15 '&ne$+e" !e e"te t&( e( "e 6e!en $36$ en 36(" !('&n$nte" $ "$-eK C$(+&n&t$ M(nt'(&+(n&t$ e I+&t$.
2.5.1 CAOLINITAS De-&!( $ 6e +$" *6e=$" !e %$+en&$ en +(" t('(" !e (,&3en( "6e&(e" en +$ +$'&n$ !e "&+&$ "e en6ent$n &n"$t&"*e$" $"/ ('( +(" e"$&$'&ent(" 6e 36$!$n ente "& !&(" (,/3en(" e"6+t$ ("&-+e 6e +$ 'en&(n$!$ +$'&n$ "e 6n$ $ +(" !e 3&-"&t$. Se 6e!en 6n& +'&n$" !e e"te '&"'( t&( 6n$" "(-e (t$" $$ *('$ &"t$+e" !e $(+/n (n(&!$" ('( C$(+&n&t$ "&en!( +$" *6e=$" 6e +$" 6nen !e+ t&( &!(3en( ? !e"$(++$!$" ente +(" &(ne" (,/3en( O:2 ? +(" &(ne" &!(,&+( OH:1. E"t$ 6n&8n e" e+$t&%$'ente *6ete. S& "e t&enen !&*eente" e"t6t6$" en +$" +'&n$" "e (-t&enen !&*eente" '&ne$+e" $&++("(" (n +$ '&"'$ ('("&&8n !e $(+/n. A6n6e +$" +'&n$" !e "/+&$ *&3. 2.2 ? 3&-"&t$ "(n $$e" !e e,ten!e"e en *('$ &n!e*&n&!$ en +$ !&e&8n (&=(nt$+ !e +(" +$n(" "e $ en(nt$!( 6e +$" $t/6+$" !e $(+/n 6e 3ene$+'ente "(n !e *('$ e,$3(n$+ 7&3. 2. "e e"ent$n ('( $t/6+$" +$n$" 6?(" $!&(" %$/$n !e 0.5 $ 1.0 '&$".
De-&!( $ 6e +$" $t/6+$" 6e!$n &nte6'&!$" en "6" -(!e" "e "&36e 6e '&ent$" +$" $3$" e+9t&$" $$ 6n$ +'&n$ e+e'ent$+ !e $(+&n&t$ "(n ne6t$".
F!. 2.2 E%")-$ () 0$ )%"'&"#$ () 0$ 03-*$ %09''$ L$ $(+&n&t$ e" 6n '&ne$+ e+9t&$'ente ne6t( e( -$( +$ e"en&$ !e $36$ "e !&"(&$n $+36n(" !e +(" &!(,&+(" OH:1 ? &e!en +(" &(ne" &!(3en( H !e$n!( en (n"e6en&$ $+ &"t$+ (n 6n$ $3$ e"&!6$+ ne3$t&%$ 6e "e e6&+&-$ (n +$ $t$&8n !e $+36n(" $t&(ne" &nte$'-&$-+e" e"ente" en e+ $36$ ( ee'+( S(!&( N$ ( C$+&(C$2 1.
2.5.2 MONTMORILONITAS. En +$"
+'&n$"
*('$!$" (
6n&!$!e" tet$9!&$" ?
(t$9!&$"
*e6ente'ente (6e +( 6e "e (n(e ('( "6"t&t6&8n &"('(*$ 6e (n"&"te en +$ "6"t&t6&8n !e 6n t('( ( (t(. S& e+ $36$ (nt&ene $t&(ne" t$+e" ('( S(!&( N$1 C$+&( C$2 P(t$"&( 1 ( "&'&+$e" e"t(" "(n $t$/!(" $ +$" 6n&!$!e" !e t$+ '$ne$ 6e "$t&"*$en $"& t(t$+'ente $ +$ $3$ ne3$t&%$ e"6+t$nte !e +$ "(+6&8n &"('(*$. E+ (-+e'$ e" 6e e"t(" $t&(ne" n( 6e!$n *&(" en +$" +'&n$" "& n( 6e "e 6e!en &nte$'-&$ *&+'ente.
F!. 2.5 E%")-$ () "*$ "*($( 4)$!*$0 () "*$ 03-*$ %09''$ E+ e"e"( !e +$" +'&n$" !e +$ '(nt'(&+(n&t$ e" !e+ (!en !e 10 An3"t('" 1 , 10:11 ' ? "e (+($n 6n$ "(-e +$ (t$ ('( +$" ($" !e 6n +&-( ten&9n!("e ('( +&3$ ente +$" 6n&!$!e" $ +$" $t$&(ne" '6t6$" !e !(" +'&n$" $&$ +(" $t&(ne" &nte$'-&$-+e" $nte&('ente eten&!(". L$ 6n&8n $t&8n&$ en +$ '(nt'(&+(n&t$ !een!e !e+ t&( !e $t&8n 6e "e ten3$ e"ente e( en +( 3ene$+ e" !9-&+ ( +( 6e e+ $36$ 6e!e ent$ *&+'ente ente +$" +'&n$" !e '(nt'(&+(n&t$ ($"&(n$n!( 6e "e "e$en n( "&en!( !&*/&+ !e"$"(&$ $ +$" 6n&!$!e" e"t6t6$+e" !e '(nt'(&+(n&t$. C('( e"6+t$!( !e +( $nte&( +(" "6e+(" 6e (nten3$n $nt&!$!e" (n"&!e$-+e" !e '(nt'(&+(n&t$ e"ent$n &'(t$nte" $$te/"t&$" !e e,$n"&8n 1.
2.5.5 ILLITAS L$ 6n&!$! e"t6t6$+ !e +$ &+&t$ e" '6? "e'e$nte $ +$ '(nt'(&+(n&t$ (n +$ e,e&8n !e 6e "&e'e "e e"ent$ 6n$ "6"t&t6&8n &"('(*$ $!&&(n$+ !e t('(" !e "/+&e S&# ( t('(" !e $+6'&n&( A+ en +$ +'&n$ !e "/+&$ 7&3. 2.#. Re"6+t$n!( (n e++( 6n$ $3$ e"&!6$+ ne3$t&%$ '" $+t$ 6e +$ (e"(n!&ente $ +$ !e +$ +'&n$ !e '(nt'(&+(n&t$. S&n e'-$3( 6n$ $te "6"t$n&$+ !e e"t$ $3$ e"&!6$+ ne3$t&%$ "e e6&+&-$ (n $t&(ne" !e (t$"&( 1 n( &nte$'-&$-+e" +( 6e (%ee 6n$ +&3$ *6ete ente +$" +'&n$" !e &+&t$ $$ (n"t&t6& +$" $t/6+$".
L$" +&3$" 'e!&$nte +(" C$t&(ne" n( &nte$'-&$-+e" 1 "(n '" !9-&+e" 6e +$" +&3$" !e &!(3en( 6e 6nen $ +$" 6n&!$!e" e"t6t6$+e" !e +$ $(+&n&t$ e( "(n '6( '" *6ete" 6e +$" +&3$" !e +(" $t&(ne" &nte$'-&$-+e" 6e *('$n $ +(" &"t$+e" !e +$ '(nt'(&+(n&t$. E"t( "e !e-e en $te $+ e( !e 6e +(" $t&(ne" 1 "e *&$n ente +$" "6e*&&e" !e +$" +'&n$" !e "/+&$ ? en (n"e6en&$ "e en6ent$n '6( '" e$ !e+ $t&8n &nte$'-&$!( 6e en e+ $"( !e +$ '(nt'(&+(n&t$ en !(n!e e+ $t&8n &nte$'-&$!( 6e!$ en +$ +'&n$ ent$+. De-&!( $ e"t( +$ e"t6t6$ !e +$ &+&t$ n( "e e,$n!e ( e+ $"( !e+ $36$ $ t$%9" !e "6" +'&n$" ('( (6e en +$ '(nt'(&+(n&t$ 1.
F!. 2.7 E%")-$ () "*$ "*($( 4)$!*$0 () "*$ 03-*$ %09''$ 2.7 ESTABILIZACIÓN CON CAL. L$ $+&$&8n !e +$ $+ "e ent$ &n&$+'ente $+ $"( !e +(" "6e+(" *&n(". A+ e$&(n$ +$ $+ (n e+ $36$ !e (!6e "6 &!$t$&8n +( 6e "e $('$@$ ( 6n &ne'ent( en %(+6'en. L$ e$&8n 6e "e e"ent$ e" e,(t9'&$ '$?( en e+ 8,&!( !e $+&( 6e en e+ !e '$3ne"&( e"t$ e" t$+ %e= +$ $6"$ !e 6e +$ &!$t$&8n !e+ M3O "e$ '" +ent$. C$-e 'en&(n$ 6e 6e!e "6e!e 6e e+ &te&( !e e"&"ten&$ 6e!$ en $+36n(" $"(" "e !e 6n$ &'(t$n&$ "e6n!$&$ $"$n!( $ &'e t9'&n( +(" &te&(" !e +$"t&&!$! e,$n"&8n (nt$&8n 6'e!$! !e ('$t$&8n ? $6n +$ t$-$$-&+&!$!. En t(!( +( $nte&( 6e!e &n+6"&%e eee "6 &n*+6en&$ en e+ t&e'( !e 6$!( ( -&en +$ 6+%e&=$&8n. S&n e'-$3( e"6+t$ e %&!ente +$
nee"&!$! !e e"t6!&$ +$ $&8n !e !&*eente" t&(" !e $+e" en +$" $&++$" $$ 'e($ +$" $t&6+$e" (&e!$!e" !e &nte9". Un$ $te &'(t$nte !e +(" "6e+(" (n +(" 6e e+ &n3en&e( t&ene 6e t$-$$ (e"(n!e $ +$" $&++$" +$" 6$+e" *e6ente'ente e6&een !e "6 e"t$-&+&=$&8n (n e+ (-et( !e &ne'ent$ "6 e"&"ten&$ ? !&"'&n6& "6 "en"&-&+&!$! $ $'-&(" %(+6'9t&(" !e-&!(" $ $'-&(" (n e+ (nten&!( !e $36$. E+ t$t$'&ent( !e "6e+(" $&++("(" 'e!&$nte +$ $+ 6e!e +(3$ (-et&%(" $nte&(e" (-ten&9n!("e $+36n( ( %$&(" !e +(" e*et(" "&36&ente"K : Se e!6e e+ /n!&e +"t&( en *('$ (n"&!e$-+e e"t( "e !e-e 3ene$+'ente $ 6n e6e@( &ne'ent( en e+ +/'&te +"t&( ? 6n$ (n"&!e$-+e e!6&8n en e+ +/'&te +/6&!(. : E+ $36$ ? +$ $+ (+$-($n $$ $e+e$ +$ !&"3e3$&8n !e +(" 36'(" !e $&++$ !6$nte +$ (e$&8n !e +$ 6+%e&=$&8n +( 6$+ *$&+&t$ +$ t$-$$-&+&!$!. : Se e!6en +(" e*et(" $3+('e$nte". : En e$" $nt$n("$" ( en !(n!e +(" "6e+(" t&enen 6'e!$!e" "6e&(e" $ +$ 8t&'$ +$ $+&$&8n !e +$ $+ *$&+&t$ e+ !&"3e3$!( !e+ "6e+( +( 6e $ "6 %e= (&&$ 6n "e$!( '" &!(. : L$" (nt$&(ne" ? e,$n"&(ne" !e-&!$" $ $'-&(" !e 6'e!$! "e e!6en (n"&!e$-+e'ente. : L$ e"&"ten&$ !e+ "6e+( $ +$ ('e"&8n "e &ne'ent$. A"&'&"'( t$'-&9n e+ %$+( e+$t&%( !e "((te "e &ne'ent$. : L$ $$ e"t$-&+&=$!$ ((&(n$ 6n$ e,e+ente +$t$*('$ !e t$-$( $$ +$ (n"t6&8n !e +$" $$" "6e&(e" !e +$ "e&8n e"t6t6$+ !e 6n $'&n(. E+ (n(&'&ent( !e +(" 'e$n&"'(" e"(n"$-+e" !e +$" '(!&*&$&(ne" 6e "e ++e%$n $ $-( !6$nte +$ e"t$-&+&=$&8n !e 6n$ $&++$ (n $+ e" '6? &'(t$nte. E" &n!&"en"$-+e ( (t( +$!( +$ e%&$ !ete'&n$&8n !e +(" t&(" !e '&ne$+e" $&++("(" 6e "e en6ent$n e"ente" en e+ "6e+( 6e "e eten!$ e"t$-&+&=$ ?$ 6e e"t( e'&te $!$t$ e+ t$t$'&ent( $ e*et6$ ? e%e e+ 'e($'&ent( 6e "e 6e!e e"e$ (n +$ e"t$-&+&=$&8n $"/ ('( "6 e'$nen&$ (n e+ t&e'(. E"t6!&(" e$+&=$!(" ( e+ L$-($t(&( Cent$+ !e" P(nt" et C$6""e" ‖(n e+ en$3( !&et( !e A. Le R(6, ? A. R&%&ee $ +(" '&ne$+e" $&++("(" '"
&'(t$nte" ('( "(n +$ '(nt'(&+(n&t$ +$ $(+&n&t$ ? +$ &+&t$ 'en&(n$!(" $nte&('ente. D&e(n +(" "&36&ente" e"6+t$!("K L(" +/'&te" !e +$"t&&!$! $6'ent$n en t(!(" +(" "6e+(" en +$" &'e$" 2# ($" 6$+6&e$ 6e "e$ e+ (ent$e !e $+ $3e3$!$. E"te $6'ent( e" '" "6"t$n&$+ 6e e+ en(nt$!( $$ e+ +/'&te +/6&!(. Se t&ene en (n"e6en&$ 6n$ e!6&8n en e+ /n!&e +"t&( "(-e t(!( en e&(!(" +$3(". En +( 6e e"et$ $ e"(" %(+6'9t&(" t$'-&9n "e t&enen '(!&*&$&(ne" !e (n"&!e$&8n en &'e t9'&n( "e n(t$ 6e (n +$ $!&&8n !e +$ $+ e+ "6e+( "e %6e+%e 'en(" "en"&-+e $+ $36$ e" !e& 6e "e t&ene t&$'ente e+ '&"'( e"( %(+6'9t&( $$ %$&$&(ne" $'+&$" !e 6'e!$!. En +(" e"6+t$!(" !e e"t6!&(" e$+&=$!(" ( Le R(6, ? R&%&ee $ 6e!$!( ('(-$!( +$ te'en!$ &n*+6en&$ !e +$ ('("&&8n '&ne$+83&$ !e +$" $&++$ $ +$ e"6e"t$ !e+ ( +(" '&ne$+e" &n&$+e" 6e 6e!en (ntene $ +$" $&++$"
MONTMORILONITA. L$" '(nt'(&+(n&t$" "e e"ent$n ('( *6ete'ente e$t&%$" (n +$ $+ "6*&en!( (*6n!$" '(!&*&$&(ne" $+ 6e!$ en (nt$t( (n e++$. A+ "6"t&t6& 6n &(n t&%$+ente A+ ( 6n &(n !&%$+ente M3 "6"t&t6&8n &"('(*$ "e (%($ 6n ('en"$&8n 'e!&$nte +$ ent$!$ !e &(ne" ("&t&%(" ente +$" +'&n$" (!6&9n!("e ente e"t$" +&3$" e+$t&%$'ente !9-&+e". L$ &6+$&8n !e +$ "(+6&8n !e C$ OH2 ente +$" +'&n$" !e $&++$ "e ++e%$ $ $-( en 6n$ *('$ &!$ !e t$+ '$ne$ 6e +$ "6e*&&e !e (nt$t( (n +$ "(+6&8n $3e"&%$ "6*e $'-&(" t&$'ente &n'e!&$t(" !e+ t&( !e &nte$'-&( $t&8n&( ? 6n$ +ent$ $&8n 6=(+n&$.
CAOLINITA. L$ 6n&8n ente +$" +'&n$" !e $(+&n&t$ e" ('( $nte&('ente "e !&( !e+ t&( &!(3en(. E+ &(n H "6*e +$ $t$&8n !e +(" (,/3en(" !e !(" +'&n$". E"te t&( !e 6n&8n e" '" *6ete 6e en e+ $"( $nte&( +$ "(+6&8n !e $t$6e n( 6e!e &6+$ (3e"&%$'ente ( +(" -(!e" ? $$" e,6e"t$". H$? 6e t('$ en 6ent$ 6e "& +$ $&++$ (nt&ene $-(n$t(" en e,e"( ('( +( e" e+ $"( !e +$ $&++$ V$+ent&3n? "e 6e!e tene 6e e"t(" e"enten 6n ('(t$'&ent( !&+6?ente ? (tet( e" !e& 6e e+ &!(,&+( !e $+&( n( 6e!e e$&(n$ &n'e!&$t$'ente (n +(" '&ne$+e" $&++("(" !e-&!( $ +$ e"en&$ !e !&(" $-(n$t(" 1K
ILLITA. L$ &++&t$ A+-&$n$ '("t( 6n$ &et$ $"&%&!$! en (nt$t( (n +$ $+. J. B. C(*t. 1K H$ !e'("t$!( 6e e" nee"$&( e"e$ )0 "e'$n$" ? $6n '"
$$ (!e (-"e%$ 6n $6'ent( "en"&-+e en +$" e"&"ten&$" $ +$ ('e"&8n "&'+e +( 6e &n!&$ $+ $t$6e '&ne$+ $&++("( ? +$ $$&&8n !e 6n e'ent( !e "&+&$t(" ? $+6'&n$t(" !e $+&( &!$t$!(". En e"te $"( $!e'" !e +$ e"t6t6$ '6? e$!$ !e +$ &++&t$ e" ("&-+e 6e +$ e"en&$ !e $=6*e '(%&+&e 6n$ $te !e +$ $+ $$ *('$ "6+*$t(" +( 6e (nt&-6?e $n '" $ !&"'&n6& +$" ("&-&+&!$!e" !e e$&8n !e+ '&ne$+ $&++("( (n +$ $+. L$ t$n"*('$&8n !e +$" $&++$" ( +$ $+ t&ene ('( (&3en +$ $+t$ "(+6-&+&!$! !e "/+&e ? $+6'&n&( en 6n 'e!&( *6ete'ente -"&(. P$$ H '$?(e" !e 12 e+ "/+&e ? e+ $+6'&n&( $"$n $ "(+6&8n. C(n+6?en!( (!/$'(" !e& 6e +$" $(+&n&t$" "e e%e+$n ('( 6n '&ne$+ (( "en"&-+e $ +$ $+ ('$$!$" (n +$" '(nt'(&+(n&t$" nee"&t$n!( !e t&e'(" !e (nt$t( +$3(" $$ "6*& '(!&*&$&(ne". L$" '(nt'(&+(n&t$" "(n $+t$'ente e$t&%$" (n +$ $+ e+ $t$6e !e +$" '(nt'(&+(n&t$" ( +$ $+ (&3&n$ +$ *('$&8n !e $+6'&n$t(". E"t$" n6e%$" e"e&e" '&ne$+e" $-6n!$nte" ? -&en &"t$+&=$!$" *('$!$" $ e,en"$" !e +$ $$ (t$9!&$ '(!&*&$n te'en!$'ente $ +$" $$te/"t&$" 3e(t9n&$" !e+ "6e+( e( (n"t&t6?en $!e'" 6n e'ent( 6e n( e" !e $+&!$! &n*e&( $+ *('$!( en +$" $(+&n&t$". L$ &++&t$ e" e+ '&ne$+ $&++("( 6e e$&(n$ '" !&*/&+'ente (n +$ $+. L$ $+ $+ '(!&*&$ +$ ('("&&8n '&ne$+83&$ !e +$ $&++$ '(!&*&$ "6" e"6e"t$" $+ $36$ e!6&9n!("e +$ +$"t&&!$! ? ten&9n!("e 'en(e" $'-&(" %(+6'9t&(" $$ %$&$&8n en +$ 6'e!$!. E" &n!&"en"$-+e +$ e"en&$ !e $36$ $$ tene 9,&t( en e+ t$t$'&ent( ? 6e +$ e"en&$ !e $-(n$t(" ? '$te&$ (3n&$ en e+ "6e+( &n&-en +$ $&8n !e +$ $+. A"/ '&"'( $? 6e t('$ en 6ent$ +$ nee"&!$! !e 6t&+&=$ $+e" !e -6en$ $+&!$! e" !e& 6e (nten3$n 6n $+t( (ent$e !e $+ +&-e ? 6e $!e'" +$ $+ "e e"ente ('( 6n (+%( '6? *&n( ? n( $-(n$t$!( $$ e%&t$ e"6e"t$" 'e!&(e" en +$ e"t$-&+&=$&8n.
2.7.1 ACCIÓN DE LA CAL EN ARENAS LIMOS En +( 6e e"et$ $ $en$" +$ $3en&$ L$-($t(&e Cent$+ !e" P(nt" et C$6""9"‖ ++e%8 $ $-( 6n$ &n%e"t&3$&8n $+ 5 !e $+ en(nt$n!( +(" "&36&ente" e"6+t$!("
: Se t&ene 6n $6'ent( en +$ e"&"ten&$ $ +$ ('e"&8n "&'+e $+ $6'ent$ e+ (ent$e !e $en$ $"t$ #0. : A+ $6'ent$ +(" (ent$e" !e $en$ "e &en"$ 6e (( $ (( "e (n"t&t6?e 6n$ e"e&e !e e"6e+et( $en("( 6e $(t$ 3$n$n&$ en +$ e"&"ten&$.
2.7.2 DISEO DE LA ESTABILIZACIÓN CON LA ADICIÓN DE CAL. E+ !&"e@( !e 6n$ e"t$-&+&=$&8n (n $+ !e-e -$"$"e en +$" $$te/"t&$" !e"e$!$" en e+ "6e+( e"t$-&+&=$!( "&en!( !e"!e +6e3( &n!&"en"$-+e e+ (n(e +$" $$te/"t&$" (&3&n$+e" !e +(" '&ne$+e" $&++("(" 6e (nten3$ e+ "6e+( ?$ 6e (n -$"e en e++(" "e 6e!e e"t&'$ $ &(& +$" %ent$$" 6e "e +(3$$n (n e+ e'+e( !e +$ $+. S(n !&*eente" +(" &te&(" $$ +$ e+e&8n !e+ (nten&!( 8t&'( !e $+ ?$ 6e "(n '6? !&%e"(" +(" *$t(e" 6e en e++( &n*+6?en !e"t$n!("e $ +$ '$te&$ (3n&$ (ent$e" !e +(" !&*eente" '&ne$+e" $&++("(" e"ente" en e+ "6e+( t&( !e $+ (ent$e !e *&n(" ? 36e"(" en e+ "6e+( $ t$t$. L(" (e!&'&ent(" e'+e$!(" $$ !ete'&n$ +$ e*et&%&!$! !e +$ e$&8n "6e+(: $+ "(n t$'-&9n '6? %$&$!(" $+36n(" !e e++(" e6&een e+ e'+e( !e t9n&$" '6? e"e&$+&=$!$" ('( +( e" e+ e'+e( !e $?(" e"et('et/$ (n $?(" &n*$((" '&("(&( e+et8n&( ? $n+&"&" 6/'&(. C6$+6&e$ 6e "e$ e+ (e!&'&ent( e'+e$!( $$ e+ e"t6!&( !e +$ e"t$-&+&=$&8n e" (n%en&ente 'en&(n$ 6e e,&"te 6n 6nt( en e+ (nten&!( !e $+ '" $++ !e+ 6$+ +$ $+ t&$'ente n( (!6e 'e(/$" n(t$-+e" en e+ '$te&$+ $+ 'en(" $ (t( +$=(. A e"te 6nt( e" $ +( 6e "e (n(e ('( P6nt( !e 7&$&8n‖? "&3n&*&$ 6e en e"te (nten&!( !e $+ "e $ "$t&"*e( +$ e$t&%&!$! (ten&$+ !e +(" '&ne$+e" $&++("(" e &n+6"&%e +$ !e +$ '$te&$ (3n&$. Se (n"&!e$ &'(t$nte ++$'$ +$ $ten&8n !e !(" $"et(" en +( 6e e"et$ $+ (nten&!( 8t&'( !e $+. E+ &'e( e" 6e en $+36n$" 6e-$" !e +$-($t(&( ( ee'+( +/'&te" !e (n"&"ten&$ "e 6t&+&=$ "(+$'ente '$te&$+ *&n( '&ent$" 6e en (t$" ('e"&8n "&'+e ( ee'+( "e e'+e$ $ t(!( e+ "6e+(. L( $nte&( (&3&n$ 6e +(" (ent$e" !e $+ n( "e$n +(" '&"'(" en $'-(" $"(" +( 6e 6e!e tene (n"e6en&$" "e&$" $+ !("&*&$ en e+ $'(
(n +(" "6e+(" e$+e" ?$ 6e ('( "e $ %&"t( "(n +(" "6e+(" *&n(" +(" 6e (nt&-6?en en '$?( $te $ +$ e$&8n (n +$ $+. At6$+'ente "e 6ent$ (n 6n "&nn'e( !e '9t(!(" $$ !&"e@$ 6n$ e"t$-&+&=$&8n $$ +( 6$+ e" '6? nee"$&( 6e e+ &n3en&e( (?et&"t$ !e +$ e"t$-&+&=$&8n ten3$ e"ente 6$+e" "(n +(" $'et(" 6e "e t('$n en 6ent$ en +(" !&*eente" '9t(!(" ten&en!( en 'ente "& e"t(" "$t&"*$en $ +$" nee"&!$!e" 6e "e e6&e$n en +$ 'e=+$ !e "6e+( (n $+. Se $e nee"$&( &n"&"t& en +$ nee"&!$! 6e t&ene e+ &n3en&e( !e (n(e +$" e$&(ne" &nt&'$" 6e "e ++e%$n $ $-( !6$nte +$ e"t$-&+&=$&8n. A+ &36$+ e" (n%en&ente 6e e+ &n3en&e( "e $e36e e"t&t$'ente $+ (e!&'&ent( !e +$-($t(&( e"t$-+e&!( $$ $!$ '9t(!( !e !&"e@( e( e"t( n( !e-e e$+e +$" 6et$" $$ ++e%$ $ $-( (t$" &n%e"t&3$&(ne" en !(n!e n( "e 6'+$ (n !&(" (e!&'&ent(" ten&en!( e"ente +$ ("&-&+&!$! !e e(!6& en e+ $'( +( e( en e+ +$-($t(&( ? e%&en!( +$ &n*+6en&$ !e +(" $3ente" +&'t&(" ? !e+ 'e!&( $'-&ente. Un( !e +(" '9t(!(" '" (6+$&=$!(" en +$ $t6$+&!$! $$ e+ !&"e@( !e +$ e"t$-&+&=$&8n !e "6e+(" (n $+ e" e+ e('en!$!( ( +$ AAHSTO A'e&$n A""(&$t&(n (* St$te H&3$? $n T$n"(t$t&(n O*&&$+" 6?$ !e"&3n$&8n e" T220:)). E"te '9t(!( (n"&"te e"e&$+'ente en 6e-$" !e ('e"&8n "&'+e e%&$ !ete'&n$&8n !e+ (nten&!( !e $+ $ e'+e$. C(n +(" !$t(" !e+ /n!&e P+"t&( ? e+ (ent$e 6e $"$ +$ '$++$ n(. #0 "e ent$ $ !&$ 3*&$ ? "e !ete'&n$ e+ (ent$e !e $+ 6e !e-e $!&&(n$"e $+ "6e+( "e $!&&(n$ e"te (ent$e $+ "6e+( (n e+ *&n !e *$-&$ e"e/'ene" ('$t$!(" $ +$ 6'e!$! (t&'$ ? "e +e" "('ete $ +$" 6e-$" !e ('e"&8n "&'+e !e"69" !e 6n &et( t&e'( !e 6$!(. S& "e (-t&ene 6n$ e"&"ten&$ "6e&( $ .5 F3'2 "e (n"&!e$ 6e e+ "6e+( e"t$-&+&=$!( e" $!e6$!( $$ "6-:-$"e" ? "& e" '$?( $ ; F3'2 "e (n"&!e$ $!e6$!( $$ -$"e" "$+%( 6e en e"te +t&'( $"( "e !e-en 6'+& t$'-&9n &et(" e6&"&t(" !e %(+6'et/$.
2.; ESTABILIZACIÓN MEDIANTE LA ADICIÓN DE CEMENTO PORTLAND
L(" &n3en&e(" !e "6e+(" $n (n"&!e$!( !6$nte '6(" $@(" $+ e'+e( !e e'ent( (t+$n! ('( 6n( !e +(" '$te&$+e" '" &n!&$!(" en +$ e"t$-&+&=$&8n !e "6e+(". L$ 6t&+&=$&8n !e+ e'ent( ('( e"t$-&+&=$nte "e $ &nten"&*&$!( en +(" +t&'(" $@(" "(-e t(!( en +$ (n"t6&8n !e Ae(&"t$". En 3ene$+ +$ t9n&$ 6t&+&=$!$ $$ e*et6$ 6n$ -6en$ e"t$-&+&=$&8n (n e'ent( (n"&!e$ !(" &te&(" *6n!$'ent$+e" +$ !6$-&+&!$! ? +$ e"&"ten&$ ee6t&en!( $'-(" &te&(" en +$ e(n('/$. E" *6n!$'ent$+ 6e e+ &n3en&e( (n(=$ $ *(n!( +$" e$&(ne" 6e "e ++e%$n $ $-( en e+ &nte&( !e 6n "6e+( $+ &n(($+e" (!6t(" e"t$-&+&=$nte". L$ t9n&$ !e +$ e"t$-&+&=$&8n &n%(+6$ 6n$ -6en$ !&"3e3$&8n !e+ "6e+( e"e&$+'ente en e+ $"( !e +$" $&++$" $!&&8n !e+ e'ent( 'e=+$!( en "e( ? $!&&8n !e+ $36$ t$nt( !e *$36$!( ('( +$ nee"$&$ $$ +$ ('$t$&8n. Un$ %e= &!$t$!( e+ e'ent( "e (-t&ene 6n$ 'e=+$ '" !6$ ? e"&"tente 6e 6n "6e+( "&n e"t$-&+&=$. L$ $!&&8n !e e6e@$" $nt&!$!e" !e e'ent( !e+ (!en !e+ 2 $+ 6e!e '(!&*&$ +$" (&e!$!e" !e+ "6e+( '&ent$" 6e $nt&!$!e" !e+ (!en !e+ 5 $+ ) 6e!en (&3&n$ 6e e+ "6e+( $'-&e $!&$+'ente "6" (&e!$!e" 1. E+ e'ent( (t+$n! e" 6n '$te&$+ *&n$'ente 6+%e&=$!( 3ene$+'ente !e (+( 3&" $ $*9 3&"e( ('6e"t( &n&$+'ente ( '&ne$+e" &"t$+&n(" $t&*&&$+e" "&en!( +(" '" &'(t$nte" +(" "&+&$t(" !e $+&( ? $+6'&n&(. E"t(" '&ne$+e" $+ e$&(n$ (n e+ $36$ (!6en ('6e"t(" $$e" !e &'$t& (&e!$!e" "e'e$nte" $ +$" !e +$" ($" 6n$ %e= 6e $ en!6e&!( +$ 'e=+$ !e e'ent( ? $36$. L$" $t/6+$" !e e'ent( e"tn ('en!&!$" ente 1 '&$ ? 0 '&$" $"$n!( +$ '$?( $te ( +$ '$++$ n(. 200 ;5 '&$".
2.;.1 MECANISMO DE ESTABILIZACIÓN DE SUELOS CON CEMENTO PORTLAND. C('n'ente "e &en"$ 6e +$ 'e(/$ en +$" (&e!$!e" &n3en&e&+e" en 6n "6e+( t$t$!( (n e'ent( "e !e-e &n&$+'ente $+ en!6e&'&ent( !e+ e'ent( (t+$n! e( $ +$ *e$ "e "&36e !&"6t&en!( $e$ !e +(" (e"(" 6e t&ene +63$ $nte +$ &!$t$&8n !e+ e'ent( en e"en&$ !e $&++$". S& $!e'" !e+ en!6e&'&ent( "e e"ent$n e$&(ne" $!&&(n$+e" ente +(" ('(nente" !e+ e'ent( ? !e +$ $&++$ "e (-ten!/$ 6n '$te&$+ $!&&(n$+
e'ent$nte 6e (nt&-6&/$ n( "(+$'ente $ +$ 6n&8n ente +$" $t/6+$" !e "6e+( "&n( t$'-&9n $ +$ 6n&8n ente +$" $t/6+$" !e+ "6e+( ? +$" !e+ e'ent( en!6e&!(. A+ '&"'( t&e'( +$ $&++$ 6e $t&&$ en t$+e" e$&(ne" (!/$ "6*& $+te$&(ne" "e %(+%e/$ 'en(" +"t&$ ? 'en(" e,$n"&%$ $+ 6e!$ en (nt$t( (n +$ 6'e!$!. De-&!( $ 6e "e +&-e$ $+ !6$nte +$ &!$t$&8n !e+ e'ent( "e 6e!e e"e$ 6e +$ &nte$&8n ente e"t$ $+ ? +$ $&++$ (!6=$n 6n$ &n*+6en&$ &'(t$nte en +$ e$&8n t(t$+ ente e+ e'ent( ? +$ $&++$. L$" e$&(ne" 6e "e ++e%$n $ $-( ente +(" '&ne$+e" $&++("(" ? +$ $+ 6e!en !&%&!&"e en !(" *$"e" "e t&ene 6n$ e$&8n &!$ &n&&$+ !e+ t&( &8n&( ? !e *+(6+$&8n ? en 6n$ "e36n!$ *$"e "e t&enen e$&(ne" !e $-(n$t$&8n 6=(+n&$" ? $$&&8n !e n6e%(" ('6e"t(" '&ne$+e". L$ $!&&8n !e $+ $6"$ *+(6+$&8n !e-&!( $+ &ne'ent( en e+ (nten&!( !e+ e+et(+&t( en e+ $36$ $"/ ('( 6n e"6+t$!( !e+ &nte$'-&( &8n&(. L$ $-(n$t$&8n "e ++e%$ $ $-( en +$" "6e*&&e" e,6e"t$" $+ $&e e &n%(+6$ +$ t$n"*('$&8n !e +$ $+ $ $-(n$t( !e $+&( !e-&!( $ +$ $-"(&8n ( e"t$ !e+ -&8,&!( !e $-(n(. A+36n(" '&ne$+e" $&++("(" ( ('(nente" !e +(" "6e+(" ("een (&e!$!e" 6=(+$n&$" "e 6e!e !e*&n& $ +$" 6=(+$n$" ('( '$te&$+e" "&+&(" ( $+6'&n("(" *&n$'ente !&%&!&!(" ? 6e en +$ e"en&$ !e 6'e!$! e$&(n$n 6/'&$'ente (n e+ &!8,&!( !e $+&( $ +$" te'e$t6$"
n('$+e"
$$
*('$
('6e"t("
(n
(&e!$!e"
e'ent$nte" ( +( 6$+ "e 6e!e e"e$ t$'-&9n e"te t&( !e e$&(ne". D6$nte e+ en!6e&'&ent( !e 6n$ 'e=+$ !e $&++$ ( e'ent( P(t+$n! "e 6e!e 6e" !&"t&n36& 6n (e"( &'$&( ? 6n( "e6n!$&(. C('( e$&8n &'$&$ "e t&ene +$ &!$t$&8n !e+ e'ent( e"te (e"( *('$/$ &n&&$+'ente $ +(" (!6t(" 6"6$+e" en +$ &!$t$&8n e( $!&&(n$+'ente &ne'ent$/$ e+ %$+( !e+ H en e+ $36$ !e+ '(+!e( !6$nte e"te e&(!( "e *('$ &!8,&!( !e $+&( 6e e$&(n$ '" *&+'ente (n +$ $+ (!&n$&$. L$" $t/6+$" !e +$ $&++$ $t&&$n ent(ne" en e+ (e"( "e6n!$&( 6e (n"&"te en 6e +(" &(ne" !e $+&( (!6&!(" !6$nte +$ &!$t$&8n !e+ e'ent( $t$$n $ +$ $&++$ $ten!&en!( $ &nten"&*&$ +$ *+(6+$&8n &n&&$!$ ( e+ &ne'ent( en +$ ((&8n !e e+et(+&t( 6e $('$@$ $ +$ $!&&8n !e+ e'ent(. E+ &!8,&!( !e $+&( &n&&$ e+ $t$6e !e +$" $t/6+$" $&++("$" ? !e +(" (n"t&t6?ente"
$'(*(" "e ('-&n$ +$ "/+&e ? $+'&n$ !&"6e+t$" en +(" &(ne" !e $+&( ? "e e&&t$n *('$n!( 6n '$te&$+ e'ent$nte $!&&(n$+. E+ &!8,&!( !e $+&( 6t&+&=$!( en e+ (e"( "e6n!$&( e" ((&(n$!( ( +$ $+ +&-e$!$ !6$nte +$ &!$t$&8n !e+ e'ent( en e"t$ *('$ +(" (!6t(" !e +$ e$&8n &'$&$ ((&(n$n e+ e$t&%( nee"$&( $$ +$ (nt&n6$&8n !e+ (e"( "e6n!$&(. De-&!( $ 6e +$ '$te&$ e'ent$nte "e6n!$&$ "e *('$/$ "(-e ( e$ !e +$ "6e*&&e !e +$" $t/6+$" $&++("$" 6n$ %e= *+(6+$!$" e"t$" "e e3$/$n en +(" 6nt(" !e (nt$t( 3$&$" $ +$ *('$&8n !e +(" '$te&$+e" e'ent$nte" "e6n!$&(" ( +( 6e 6e!e e"e$"e 6e "e !e"$(++en 6n&(ne" '6? *6ete" ente +$ $"t$ !e e'ent( &!$t$!( ? +$" $t/6+$" $&++("$" 6e 6-en +(" 3$n(" !e e'ent( en!6e&!(. E+ (nten&!( !e $+ en e+ (e"( !e e"t$-&+&=$&8n !e $&++$" e" 'en( 6e en e+ e'ent( &!$t$!( "&n +$ e"en&$ !e e"t$" ( !e 6$+6&e '$te&$+ &n+6&!( 6e e"ente $&8n 6=(+n&$. De-e $e"e &n$&9 en 6e 6$n!( "e ten3$n 6n "6e+( (n $+t( (nten&!( !e $&++$ "e ten!n (-+e'$" t$nt( !e 6+%e&=$&8n ('( t$'-&9n !e 'e=+$!( ? *&n$+'ente $$ +(3$ 'e($'&ent(" n(t$-+e" en e+ "6e+( e" !e e"e$"e 6e "e e6&e$n $+t(" (ent$e" !e e'ent(. En +( 6e e"et$ $ +(" !e'" '$te&$+e" 3$%$" $en$" +&'(" t&$'ente 6$+6&e$ !e e++(" "e 6e!e e"t$-&+&=$ (n*&$n!( en 6e "e ten! 6n$ -6en$ e"t$-&+&=$&8n ? en !(n!e +$" e$&(ne" ente e+ "6e+( ? e+ e'ent( "(n "e'e$nte" $ +$" 6e "e t&enen en +(" (net(" !e e'ent( (t+$n!. En e+ $"( !e 6e "e 6ente (n 3$%$" 6n&*('e" 6e!en e6e&"e 3$n!e" %(+'ene" !e e'ent( $$ ++en$ 6e(" ? +(3$ 6n$ e"t$-&+&=$&8n e*et&%$. S& "e 6ent$ (n ($" t&t6$!$" 6e ((&(nen 6n$ 3$n6+('et/$ -&en 3$!6$!$ 6n$ e6e@$ $nt&!$! !e e'ent( 6e!e *$&+&t$ +$ ('$t$&8n ? !een!&en!( !e +$ $nt&!$! !e e'ent( $3e3$!( 'e($ en !&*eente" 3$!(" +$ e"&"ten&$. L$" $en$" $n '$n&*e"t$!( 6n$ '$3n&*&$ e"6e"t$ $ +$ e"t$-&+&=$&8n (n e'ent(. Se $ e(n(&!( 6e en 3ene$+ +$ '$te&$ (3n&$ ? e+ e,e"( !e "$+e" en e+ "6e+( e"e&$+'ente "6+*$t(" 6e!en e%&t$ ( et$!$ +$ &!$t$&8n n('$+ !e+ e'ent( en +$" 'e=+$" !e "6e+( ? e'ent(. 7&n$+'ente $-e !e& 6e en e+ $"( !e +(" "6e+(" e"t$-&+&=$!(" (n e'ent( P(t+$n! 3ene$+'ente "e t&enen +$" '&"'$" ten!en&$" 6e en e+ $"( !e +("
(net(" en +( 6e "e e*&ee $+ $6'ent( !e +$ e"&"ten&$ (n e+ t&e'( e*et(" !e 6$!( te'e$t6$" !e 6$!( ('(3ene&=$&8n !e +$ 'e=+$ e" '6? &'(t$nte tene en 6ent$ e+ t&e'( t$n"6&!( ente +$ e+$-($&8n !e +$ 'e=+$ ? +$ ('$t$&8n.
2.;.2 DISEO DE LA ESTABILIZACIÓN CON CEMENTO. E" &n!&"en"$-+e !e &n&&( (n(e +$" $$te/"t&$" (&3&n$+e" !e+ "6e+( 6e "e eten!$ e"t$-&+&=$ $"/ ('( e+ t&( !e '$te&$+e" $&++("(" 6e (nten3$ $$ (!e e!e& e+ e"6+t$!( 6e "e +(3$$ (n +$ $!&&8n !e e'ent(. Un( !e +(" (-et&%(" -6"$!(" en e+ t$t$'&ent( (n e'ent( e" e+ e!6& +$ !e*('$-&+&!$! !e +$ e"t6t6$ !e+ $%&'ent( ? ( en!e +$ !e*+e,&8n (!6&!$. Un *$t( t$'-&9n &'(t$nte 6e !e-e t('$"e en (n"&!e$&8n e" e+ e*et( !e +$ *$t&3$ ? e"te e" 6n( !e +(" &n&$+e" (-+e'$" (n +(" 6e e+ &n3en&e( (?et&"t$ "e 6e!$ en*ent$. En +$ $t6$+&!$! "e 6ent$ (n %$&(" (e!&'&ent(" e"t$-+e&!(" t$nt( $$ +$ ee6&8n !e +$" 6e-$" !e +$-($t(&( ('( !e '$n&6+$&8n !e +(" e"6+t$!(" (-ten&!(" "&en!( 6n( !e +(" '" e'+e$!(" e+ e('en!$!( ( +$ PCA P(t+$n! Ce'ent A""(&$t&(n ? +(" e"t$-+e&!(" ( +$ ASTM A'e&$n S(&et? *( Te"t&n3 $n! M$te&$+" ? +$ AASHTO A'e&$n A""(&$t&(n (* St$te H&3$? T$n"(t$t&(n O**&&$+". L(" (e!&'&ent(" e*e&!(" $n "&!( t$!6&!(" en t(!( !et$++e.
2.;.5 PROECTO DE LA ESTABILIZACION L$ +&te$t6$ e,&"tente e" '" $-6n!$nte en +$ e"t$-&+&=$&8n !e 3$%$" e"t$-&+&=$!$" (n $"*$+t(" en 6$nt( $ $en$" $? ($ &n*('$&8n ? $"& n6+$ +&te$t6$ en +$" $&++$".
ESTABILIZACIÓN DE ARENAS E+ &n&$+ -ene*&&( 6e "e -6"$ en +$ e"t$-&+&=$&8n !e +$" $en$" (n $"*$+t(" e" ((&(n$ (e"&8n $+ '$te&$+. Se 6e!e e'+e$ $en$ !e &( +$?$ !6n$ ( 6$+6&e (t( t&( "&e'e ? 6$n!( n( (nten3$ 36'(" $&++("(" '$te&$ %e3et$+ ( '$te&$ (3n&$. N( e,&"ten "e&$" e"t&&(ne" en 6$nt( $ 3$n6+('et/$ "$+%( en e+ (ent$e !e *&n(" 6e $"$n +$ '$++$
200 6e "e e('&en!$ "e$ !e+ (!en !e+ 5 $ 12. Se $ e('en!$!( 6e e+ +/'&te +"t&( !e+ '$te&$+ *&n( n( e,e!$ $ )K Ente +(" (!6t(" $"*$+t&(" '" $!e6$!(" $$ e$+&=$ +$ e"t$-&+&=$&8n en $en$" !e +$ '$ne$ '" $!e6$!$ (!/$ &t$"e e+ e'ent( $"*$+t&( n(. ) L$ 6e-$ !e +$-($t(&( '" e'+e$!$ en e+ !&"e@( !e +$ e"t$-&+&=$&8n !e $en$" (n e'ent(" $"*$+t&(" e" +$ (n(&!$ ('( H6--$! 7&e+! ‖ . E" 6n$ 6e-$ 6e $n$+&=$ +$ e"t$-&+&!$! !e +$ 'e=+$ ? 6e (n"&"te en 'e!& +$ e"&8n $ 6e 6n$ (-et$ !e !ete'&n$!( !&'et( e$$!$ -$( (n!&&(ne" e"t$n!$&=$!$" 6e!e *+6& $ t$%9" !e 6n (&*&&( $+&-$!( !e !&'et( (( 'en( 6e e+ !e +$ (-et$. Ot$" !e +$" 6e-$" 6e t$'-&9n "e e'+e$n en e+ e"t6!&( !e +$ e"t$-&+&=$&8n "(n +$" !e H%ee' ? M$"$++.
ESTABILIZACIÓN DE SUELOS FINOS POCO COHESIVOS. L(" "6e+(" !e e"te t&( n( !e-en e"ent$ '$te&$ (3n&$ 6e" e"t$ "e $ e%e+$!( ('( n(&%$ $ +$ e"t$-&+&=$&8n (n $"*$+t(". L(" $"*$+t(" e-$$!(" '" $!e6$!(" $$ e"te t&( !e 'e=+$" "(n +(" !e *$36$!( 'e!&( 7M en "6" !&*eente" 3$!(". A +$" $(+&n&t$" "e +e" +(3$ e"t$-&+&=$ (n e+$t&%$ *$&+&!$! e( $ +$" '(nt'(&+(n&t$" !&*/&+'ente "e +e" 6e!e 'e=+$ en *('$ ('(39ne$ (n $36$ ? (-%&$'ente '6( '" !&*/&+ (n (!6t(" $"*$+t&(". Se $ (n"&!e$!( 6e e+ '9t(!( '" "$t&"*$t(&( $$ e+ !&"e@( !e 'e=+$" !e "6e+(" *&n(" (n $"*$+t(" e" e+ (6e"t( ( +$ A'e&$n S(&et? (* Te"t&n3 M$te&$+"‖? 6e $ "&!( !e"&3n$!( ('( ASTM D15:#5T. T$'-&9n $n e&-&!( $et$&8n $+36n(" '9t(!(" *6n!$'ent$!(" en 6e-$" !e ('e"&8n "&'+e ? enet$&8n 8n&$. C6$n!( +(" "6e+(" (nt&enen $-(n$t(" 6 8,&!(" 3ene$+'ente e"ent$n -6en$ $*&n&!$! (n +(" (!6t(" $"*$+t&(" +( 6e n( "6e!e 6$n!( e+ "6e+( e" &( en $t/6+$" "&+/e$" en 6?( $"( "e ten!n (-+e'$" !e $!een&$ ? 6e!e "e nee"$&( e'+e$ $!&t&%(".
ESTABILIZACIÓN EN GRAVAS. En e"te t&( !e 'e=+$" "e -6"$ 'e($ t$nt( +$ (e"&8n ('( "6 &'e'e$-&+&!$!. E+ t$'$@( ',&'( !e $3e3$!( "e $(n"e$ 6e "e$ 'en(