Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak 1. Doi itzazu itzazu ondoko ondoko ekuazi ekuazio o kimiko kimikoak ak eta interpre interpreta ta itzazu itzazu termin termino o atomiko-molekularretan atomiko-molekularreta n eta termino molarretan
FeS FeS 2
+
C 4H10 H2 O2
O2
+ →
→
O2
→
H2 O
(NH (N H 4 )2 CO 3 HCl HCl
+
CO2
+
+
NaOH
→ →
SO2
H2 O
O2
+
+
MnO 2
Al + H2 SO 4
Fe 2 O3
Cl2
→
+
Na2 CO3
MnCl 2
Al2 (S (SO O 4 )3
+
+
+
NH4OH
H2 O
H2
Atomo-mota bakoitzaren balantzea egin behar da (erreaktiboetan eta produktuetan zein kopurutan agertzen diren) eta berdindurik daudenean atomo-mota guztiak, ekuazio kimikoa doituta egongo da. Hona hemen doiketak: 11 O2 2 Fe ... 2 / 2 2 FeS FeS 2
+
→
Fe2 O3
4 SO2
+
S ... 4 / 4 O ... 11 / 11 13 O2 2 C ... ... 4 / 4 C 4H10
+
→
4 CO 2
+
5 H2 O
H ... ... 10 / 10 O ... ... 13 / 13
H2 O 2
H2 O
→
+
1 O2 2
H ... 2 / 2 O ... 2 / 2 (NH 4 )2 CO 3
+
2 NaOH
Na 2 CO 3
→
+
2 NH 4 OH
N ... ... 2 / 2 C ... 1 / 1 Na ... 2 / 2 H ... ... 10 / 10 O ... ... 5 / 5
4 HCl
+
MnO
2 →
Cl 2
+
MnCl
2 +
2 H2 O
Mn ... 1 / 1 H ... ... 4 / 4 O ... ... 2 / 2 Cl ... ... 4 / 4
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
1
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
2 Al
+
3 H2 SO 4
→
Al 2 (SO 4 )3
+
3 H2
Al ... 2 / 2 S ... 3 / 3 O ... 12 / 12 H ... 6 / 6
2. Kalkula ezazu 20 g eztainu(II) kloruro dituen disoluzioari sodio sulfuroa gehiegizko kantitatean gehitzean lortuko den eztainu(II) sulfuroaren masa. Erreakzioan sodio kloruroa ere eratuko da. Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu.
S n 2C+ Nl 2aS → S n +S2 N a C l 1 m o 1l m o 1l m o 2l m o l 189,7
150,7
G a l d :ez re an bg ar at mS nol So r t ud ka2o 0g S n 2Ce lr r e a ka zt iz oe 1 5 0 g, S7 n S mS n S= 2 0g S n 2C. l = 1 5 , g8 S9 n 2C l 1 8 9 g, S7 n 2C l 3. Zink metalikoa kobre(II) sulfatoaren disoluzio batekin erreakzionaraziz, zink sulfatoaren disoluzioa eratu da, kobre metalikoa hauspeatuz. Kobre(II) sulfatoaren 20 gramotik abiatu garela kontutan izanda, kalkula itzazu: a) lortutako kobrearen masa b) kontsumitutako zinkaren masa.
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu.
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
2
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
Zn
+
CuSO
ZnSO
4 →
4 +
Cu
1 mol
1 mol
1 mol
1 mol
65,4
159,5
161,4
63,5
1. Galdera : zenbat gramo Cu lortuko dira 20 g CuSO mCu
=
20 g CuSO 4 .
63,5 g Cu 159,5 g CuSO
=
4
er
7,96 g Cu
4
2. Galdera : zenbat gramo Zn kontsumitu ko dira 20 g Cu mCu
65,4 g Zn = 20 g CuSO 4 . 159,5 g CuSO
=
8,20 g Zn
4
4. Kaltzio karbonatoak erreakzionatu egiten du azido klorhidrikoarekin, kaltzio kloruroa, karbono dioxidoa eta ura sortuz. 500 g kaltzio karbonato azido klorhidriko gehiegizko kantitatearekin erreakzionarazi badira, kalkula itzazu: a) lortutako karbono dioxidoaren bolumena, BNetan neurtuta b) lortutako kaltzio kloruroaren masa.
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu.
CaCO
2 HCl
3 +
1m ol 100
2m ol
111
VCO2 (BN)
: zenbat 500
=
2. Galdera
500
g CaCO
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
3
H2
1m g
L CO
g CaCO
: zenbat
=
2 +
1m ol
g
1. Galdera
mCaCl2
CaCl
→
2
lo
1 3. 10
gram o 111 3. 100 g
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
5. Amonio nitritoaren deskonposizioz nitrogenoa (gasa) eta ura sortzen dira. Kalkula ezazu 15 g amonio nitrito deskonposatzean lortutako nitrogenoaren bolumena, BNetan neurtuta.
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu.
NH 4NO 2 → N2 1 mol
1 mol
64 g
28 g
2 H2 O
+
2 mol
Galdera : zenbat litro N2 lortuko dira 15 g NH 4NO 2 er 1 mol N2 22,4 L VN2 (BN) = 15 g NH 4NO 2 . . 64 g NH 4NO 2 1 mol N2
=
5,25
6. Azido klorhidrikoak erreakzionatu egiten du aluminioarekin, aluminio kloruroa eta hidrogenoa (gasa) sortuz. 20ºC-tan eta 740 mm-ko presiopean neurtutako 150 L hidrogeno lortu nahi baditugu, honako hauek kalkulatu: a) aluminioaren zer masa behar dugu? b) aluminio kloruroaren zer masa lortuko dugu?
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu. Kalkuluak egin aurretik 150 L hidrogeno horiek zenbat mol diren kalkulatuko dugu, gasen ekuazioa erabiliz.
A l
3 H C l
1 m o l 2 7 1 .
→
3 m o l
1 3 3 , 5
G a ld e r a
:z e n b a t
p . V ) = 2 R . T
mA l
6 , 0 8
=
G a ld e r a
mA lC l3
3
1 m o l
g
n ( H
2 .
A lC l
+
g g r a m o
=
7 4 0 7 6 0
m o l
6 , 0 8
m o l
=
4
A l
a t m . 1 5 0 L
a t m . L 2 9 K . m o l 2 7 g A l H2 . 1 , 5 m o l H2
0 , 0 8 2
:z e n b a t
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
3 + 2 1 , 5
.
g r a m o H2 .
1 3 3 , 5 1 , 5
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
A lC l g m o l
7. Burdina(II) sulfuroaren eta oxigenoaren arteko erreakzioan sufre dioxidoa eta burdina(III) oxidoa eratzen dira. 400ºC-tan eta 740 mm-tan neurtutako 40 L sufre dioxido lortu direla jakinda, zenbat gramo burdina(II) sulfuro erabili dira erreakzioan?
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu. Kalkuluak egin aurretik 40 L sufre oxido horiek zenbat mol diren kalkulatuko dugu, gasen ekuazioa erabiliz.
7 O2 + 2 3,5 mol
2 FeS 2 mol 175,6
2 SO 2
→
2 mol
g
Galdera
Fe 2 O3
+
1 mol
128 g : zenbat
gramo
FeS behar
740 atm.40L p.V 760 = n(SO 2 ) = atm.L R.T 0,082 .673K K.mol 175,6 g FeS mFeS =0,71 mol SO 2 . 2 mol SO 2
dira 40 L
=
=
0,71 mol
62,34
8. Azido sulfurikoak eraso egiten dio aluminioari, aluminio sulfatoa eta hidrogenoa (gasa) eratuz. Kalkula ezazu zenbat litro hidrogeno, 25ºC-tan eta 750 mm-tan neurtuta, sortuko diren, 10 g aluminio azido sulfurikoaren gehiegizko kantitatearekin tratatuz.
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu. Hidrogenoaren molen kalkuluak egin ondoren mol horiek zenbat litro diren kalkulatuko dugu, gasen ekuazioa erabiliz.
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
5
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
g Fe
2 Al
3 H2 SO 4
+
2 mol
Al 2 (SO 4 )3
→
3 mol
1 mol
3 H2
+
3 mol
54 g Galdera : zenbat gramo Al behar dira 150 L H2 nH2
=
10 g Al.
3 mol H2
=
54 g Al
0,56 mol H2
atm.L 0,56 mol.0,082 .298K n.R.T K.mol V(H 2 ) = = 750 p atm 760 9. Kaltzio karbonatoaren deskonposizio termikoak kaltzio oxidoa eta karbono dioxidoa (gasa) sortzen ditu. 300ºC-tan eta 740mm-tan neurtutako karbono dioxidoaren zer bolumen lortuko da, kaltzio karbonatoari dagokionez %90 aberaztasuna duen kararriaren 1 kg deskonposatuz?
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu. Karbono dioxidoaren molen kalkuluak egin ondoren mol horiek zenbat litro diren kalkulatuko dugu, gasen ekuazioa erabiliz.
C a C O
C a O
3 →
1m o l 1 0 0
1m o l
V (C O
2
1m o l
g
G a ld e ra nCO2
C O
+
:z e n b a t 1 0 0 0
=
gk a ra rria .
n .R .T 2) = p
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
litro
C O
2
9 0 1 0 0
lo rtu k o g C a C O gk a ra r ria a tm .L K .m o l
9 m o l.0 ,0 8 2 =
6
d ira
7 4 0 7 6 0
a tm
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
3
. .
10.Zenbat litro oxigeno, 25ºC-tan eta 740 mm-tan neurtuta, lortuko dira, %95eko aberastasuna duten 40 g potasio kloratoaren deskonposiziotik? Potasio kloruroaren zer masa lortukoa da?
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu. Oxigenoaren molen kalkuluak egin ondoren mol horiek zenbat litro diren kalkulatuko dugu, gasen ekuazioa erabiliz.
3 O2 KClO3 → KCl + 2 1 mol 1 mol 1,5 mol 122,6 g
74,6 g
1. Galdera: zenbat litro CO2 lortuko dira 40 g potasio klorato minerala deskonposatuz? nO2
=
95 g KClO3 1,5 mol O2 . 40 g mineral. 100 g mineral 122,6 g KClO3
V(O2 ) =
n.R.T p
0,465 mol.0,082
=
0,465 mol O2
atm.L .298K K.mol
= 11,67 L O2 740 atm 760 2. Galdera: zenbat gramo KCl lortuko dira 40 g potasio klorato minerala =
deskonposatuz? mKCl
=
95 g KClO3 74,6 g KCl . 40 g mineral. 100 g mineral 122,6 g KClO3
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
7
=
23,12 g KCl
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
11.Sodio nitratoak eta azido sulfurikoak elkarrekin erreakzionatzen dute, azido nitrikoa eta sodio hidrogenosulfatoa, NaHSO4, eratuz. 10 g sodio nitrato 9,8 g azido sulfurikoarekin erreakzionaraziz, zenbat azido nitriko lor dezakegu?
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu. Zein erreaktiboa den mugatzailea aztertuko dugu eta horrekin egingo ditugu kalkuluak.
NaNO 3 + H2SO4 →HNO 3 + NaHSO 4 1 mol
1 mol
1 mol
85 g
98 g
63 g
1 mol
Erreakzion atzen duen proportzio a = Gehitutako proportzio a =
98 g H2SO4 85 g NaNO 3
9,8 g H2SO4 10 g NaNO 3
=
0,98
=
1,118
g H2SO4 g NaNO 3
g H2SO 4 g NaNO 3
Azido sulfurikoa da erreaktibo mugatzaile a Galdera : zenbat gramo HNO 3 lortuko dira 9,8 g azido sulfurikoa rekin? mHNO3
=
9,8 g H2SO4 .
63 g HNO 3 98 g H2SO 4
=
6,3 g HNO 3
12.Hidrogeno sulfuroa oxigenoaren presentzian errez, sufre dioxidoa eta ura sortzen dira. BNetan neurtutako 40 L oxigenoaren presentzian 18,32 g hidrogeno sulfuro errez, zenbat sufre dioxido eratuko da?
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu. Zein erreaktiboa den mugatzailea aztertuko dugu eta horrekin egingo ditugu kalkuluak.
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
8
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
3 O2 H2 S + 2 1 mol 1,5 mol 34 g
→
SO 2
+
H2 O
1 mol 1 mol 64 g 1 mol O 2 n(O 2 ) = 40 L . = 1,786 mol O 2 22,4 L (BN) 34 g H2 S Erreakzion atzen duen proportzio a = 1,5 mol O 2 Gehitutako
proportzio a =
18,32 g H2 S 1,786 mol O2
=
10,26
=
22,67
gH mol
g H2 S mol O 2
Hidrogeno sulfuroa da erreaktibo mugatzaile a Galdera : zenbat gramo SO 2 lortuko dira 18,32 g hidrogeno m SO2
=
18,32 g H2 S.
64 g SO 2 34 g H2 S
=
34,48 g SO 2
13.Manganeso dioxidoaren eta azido klorhidrikoaren arteko erreakzioak kloroa (gasa), manganeso(II) kloruroa eta ura sortzen ditu. Kalkula ezazu 20 molar motako HCl-aren disoluzioaren 100 mL-tik abiatuz lortuko den kloroaren bolumena, BNetan neurtuta.
Ekuazio kimikoa doituko dugu lehenengoz, ondoren masa atomikoak kontsultatu mol eta gramoen taula betetzeko, eta azkenik kalkuluak egingo ditugu. Kalkuluak egin aurretik, disoluzioan zenbat mol HCl dauden kalkulatuko dugu.
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
9
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
M n O2 + 4 H C →l C 2l
+
M n C2 +l 2 H2O
1m o l4 m o l 1m o l1m o l 2 m o l m oHl C l n ( H C l ) m [ H C] l= 2 0 20 = → n ( H C =l ) L 0 , 1L G a l d e:rzae n b al it r oC 2l ( B N- e t a nl )o r t 1 m oCl 2l 2 2 , 4L C 2l VC l2 = 2 m oHl C l . =11 4 m oHl C l1 m oCl 2l .
Erreakzio kimikoak: ariketak eta problemak
10
Rafa Muñoa – Lizardi Institutua
