Univerzitet u Prištini Sedište Kosovska Mitrovica Fakultet tehni čkih nauka Odsek: arhitektura
Predmet: Sadejstvo arhitekture i drugih umetnosti
Seminarski rad Tema: Venecija
Student: Andjela Radosavljevi ć 30/10 Profesor: dr. Slobodan Raičević
Asistent: mr. Neboša Gadžić
Sadržaj: 1. LEGENDA .......................... ........................................ ............................ ............................ .........................3 ...........3
........................................... 2. POLOŽAJ ................ ......................................... ............................ .......................4 .........4 3. DEMOGRAFIJA DEMOGRAFIJA ............................ ............................................. ............................ ........................... ................5 5 4. DUŽDEVA PALATA ......................... ........................................ ............................. ..........................7 ............7 5. BAZILIKA SV. MARKA .......................... ........................................ ............................ ......................8 ........8 6. MOST UZDAHA ........................... ............................................ ............................. .........................1 .............10 0 7. SANTA MARIA DELLA SALUTE ....................... ....................................... .........................11 .........11 8. GONDOLE .......................... ......................................... ............................. ............................ .......................12 .........12 9. DRUGE ZANIMLJIVOSTI ZANIMLJIVOSTI ........................... ......................................... ............................. ..................13 ...13
-2-
LEGENDA:
Legenda kaže da se jednom prilikom jevanđelisti Marku javio Božji glasnik dok je šetao ostrvima lagune. Rečeno mu je da će na tom mestu biti podignut lep, ali i neobičan grad, koji će ga uzeti za svog zaštitnika. Tako je i bilo. Legenda dalje govori da su u Aleksandriji dva venecijanska trgovca ukrali telo svetitelja od Muhamedovih sledbenika i na svom brodu ga preneli do Venecije, kojom se tada
''prosu'' jak miris krina, koji se osećao danima. Tako su se reči božijeg glasnika ispunile a Venecija je dobila svog zaštitnika.
Međutim, prava istorija Venecije počinje u 5. veku. Tada je pod naletima Langobarda i Huna stanovništvo severoistočne Italije bežeći sa kopna počelo naseljavati ostrva u ja jadranskoj lag laguni. Sve do danas održao se mit o sveča ečanom osniva ivanju grada. Po tom verovanju, begunci iz Padove su 25. marta 413. god tačno u podne postavili kamen temeljac na mesto današnjeg Rialta, najpoznatijeg mosta, sa željom da stvore lep, neosvojiv i slobodan grad.
Najinteresantnija činjenica jeste da pored burne istorije koju je Venecija doživela, kao grad koji nije ogradjen zidinama nego jednostavno pluta, i dalje drži rekord od 1500 godina bez bilo kakvog pokušaja osvajanja, napada i pljačkanja od strane neprijatelja.
-3-
POLOŽAJ:
Venecija se nalazi u severnoj Italiji i poznata je kao „Kraljica Jadrana“. Venecija se nalazi na udaljenosti četiri kilometra od kopna i dva kilometra od otvorenog Jadranskog mora.
Grad je administrativno sedište provincije Veneto i ima oko 300.000 stanovn ika. Izgradjen je na istineoj laguni i leži eži na 118 ostrva i ispresecana sa 177 kanala i dve
kopnene industrijske opštine. Ovaj grad nekada je bio centar Mletačke Republike i treći u Evropi po broju stanovnika. U XV veku posle zauzimanja i susedne oblasti Venecijanska republika postaje velika
italijanska država. U ratu sa Otomanima, postepeno je gubila svoje oblasti, pošto je povremeno sa njima ratovala u periodu XV-XVIII veka, tako da je svoj poslednji posed u Egeju predala 1715. godine. Godine 1797. teritorija je ustupljena Austriji, kada se
republika raspala, a 1805. godine uključena je u Napoleonovu kraljevinu, pa ponovo 1815. godine vraćena Austriji. Pobunom protiv Austrije (1848-49) grad je dobio nezavisnost, ali je i izgubio već sledeće
godine. Nakon takozvanog Sedmonedeljnog rata, Venecija je vraćena konačno Italiji 1866. godine.
-4-
DEMOGRAFIJA: Izbeglice koje su se sklanjale od invazije sa severa, u V veku osnovale su naselja, gradeći ih isključivo na ostrvima. Početkom XX veka u njemu je živelo gotovo 400.000 stanovnika, 1951. godine u ovom prelepom gradu ostalo je manje od 175.000 ljudi, a
danas čak manje od 60.000. Ovaj grad ima specifičan način življenja. Ne pripada pripada redu današnjih metropola i svojom specifičnošću interesantniji je od bilo kog grada savremenog doba.
Stanovništvo se uglavnom bavi turizmom i sličnim granama, mada grad ima veoma značajnu ulogu i trgovini u privrednom sistemu provincije Veneto. Na primer, venecijansko staklo je jedno od najpoznatijih i najkvalitetnijih u svetu.
Grad je do danas uspeo da sačuva tipografsku numeraciju ulica, koje se u Veneciji zovu kale dok su poprečne ramo, koja datira iz 1171. godine kada je ceo grad podeljen u šest zona.
Glavna saobraćajnica grada, arterija Venecije je Kanal Grande koji grad deli na dva dela. Dugačak je 3750 m i u proseku širok 62 m. Ovaj kanal dalje deli grad na šest zona, tri sa je jedne strane kanala i tri sa druge stra trane. Da bi se prešlo sa jedn edne strane kanala na drugu izgradjeno je preko 400 mostova. Pored mosta Rialto, najpoznatiji most u Veneciji je
Ponte dei sospiri (most uzdisaja) sagrađen u 17. veku da bi spojio Duždevu palatu sa novom zatvorskom zgradom. Tuda su posle izricanja izricanja presuda sprovođeni zatvorenici, pa je odatle poteklo i to neobično ime mosta. Zanimljivo je da u starom delu Venecije nije dozvoljen prevoz motornim vozilima.
Nekada je uobičajena vrsta prevoza bila gondolama (specifičnim malim čamcima). Danas gondole koriste uglavnom samo turisti u ovom gradu i to baš po Grand kanalu iz kog se
može videti većina simbola ovog grada. Živeti u Veneciji zapravo znači zaboraviti na komfor automobila, na autobuse, na gradsku vrevu, biti uvek spreman na česte poplave, guste magle, vlažnost i pešačenj e.
-5-
U Drugom svetskom ratu Venecija je pretrpela manja oštećenja, ali je izlivanjem njenih brojnih kanala 1966. godine, pretrpela ozbiljna oštećenja. Porast nivoa vode u lagunama doveo je do poplave temelja grada u osnovi i tako otežao očuvanje njegovih arhitektura,
koja su nastala ukrštanjem italijanskog, arapskog, vizantijskog i renesansnog stila. U gradu se nalazi oko 450 palata i kuća koje su od velike istorijske važnosti. Zbog toga je
stari deo Venecije pod zaštitom UNESCO-a. Najpoznatije Najpoznatije gradjevine koje ulepšavaju ambient Venecije su: Duždeva palata, crkva sv. Marka, kapija Rijalta, zvonik svetog Marka, kapija uzdaha, palate u kanalu grande Casa d'Oro, Casa Rezzonico i Palazzo Grassi, La Fenice i zgrada opere, galerija Akademije umetnosti (Accademia di Belle Arti), crkva Santa Maria
della Salute, crkva svetih Đovanija i Paola koja se često naziva i venecijanski Panteon, i mnoge druge.
Santa Maria della Salute
Zvonik bazilike sv. Marka
Duždeva palata
Kapija uzdaha
-6-
Duždeva palata: Duždeva palata ( Palazzo Ducale) je gotička palača palača na Trgu svetog svetog Marka u Veneciji. B ila je rezidencija rezidencija mletačkih duždeva. U najvećoj meri izgrađena od 1309. do 1424. godine, najverojatnije po projektu Filippa Calendaria. Palata ima slikovitog kamena pročelja, na kojima je niz gotičkih arkada u donjem delu, kao i fine ornamentika s velikim monoforama u gornjem delu. Palata ipak nije sva potpuno gotička, novi deo iz 16. veka, kojim je palat a povezana sa zatvorom (Piombi) preko Mosta uzdaha (Ponte dei sospiri), je renesansni.
Danas je Duždeva pala ta muzej, unutar kojeg se nalaze vrlo vredne slike, freske, skulpture, nameštaj i predmeti primenjene um etnosti. U palati su brojna djela: Tintoretta i Veronesea, Tiepola, Guardija i drugih velikih umetnika, tako da je Duždeva palača jedan od najbolje posećenih venecijanskih muzeja.
Osnova Doždeve palate
Unutrašnje dvorište Duždeve palate
Duždeva palata iz lagune
-7-
Bazlika svetog Marka: Bazilika sv. Marka (Basilica (Bas ilica di San Marco a Venezia), venecijanska katedrala, najslavnija gradska crkva i jedan od najboljih primera vizantijske arhitekture.
Nalazi se na Trgu sv. Marka (u San Marco sestieru ili četvrti) u blizini Duždeve palate s kojom je povezana . Sjedište je Mletačkog patrijarha (Patrijarha Venecije), nadbiskupa rimokatoličke arhidijeceze Venecije . Prva bazilika sv. Marka bila je privremena građevina u Duždevoj palati sagrađena 828. godine kada su mletački trgovci ukrali pretpostavljene relikvije svetog Marka Evanđelista iz Aleksandrije. Aleksandrije. Ova građevina zamienjena
je novom crkvom crkvom na današnjem današnjem mestu mestu 832. godine. Iz istog stoljeća potječe potječe prvi zvonik sv. Marka.
Bazilika je posvećena duždu Vitale Falier navodno jer je ponovo otkrio tielo svetog Marka u jednom od stubova. Građevina takođe inkorporira niski toranj (danas riznica sv. Marka), za kojeg neki veruju da je izvorni de o Duždeve
palače. U prvoj polovini 13. veka sagrađeni su narteks i nova fasada, dovršena je
većina mozaika, a kupole su prekrivene olovom prekrivenim kupolama kako bi zasjala s gotičkom arhitekturom redizajnirane Duždove palate. Eksterijer bazilike je podijeljen u tri dela: donji, d onji, gornji, kupole. U donjem delu fasade pet kružno nadlučenih portala umotanih polikromatskim mramornim stupovima, otvaraju se u narteks kroz brončana vrata. Iznad
centralnih vrata nalaze se tri bareljefna kruga u romaničkom stilu. Spoljašnji krug uokviruje pozlaćeni mozaik iz 19. stoljeća koji je zami enio oštećeni mozaik s istom temom. Mozaici o pričama o re likvijama svetog Marka nalaze se u lunetama na lateralnim portalima. U gornjem delu s vrha lukova kipovi Teoloških i Kardinalnih Vrlina, četiri Ratnika Sveca i sv. Marko nadgledaju grad. Iznad velikog centralnog prozora
-8-
fasade, pod sv. Markom, Krilati lav (njegov simbol) drži knjigu sa sadržajem "Pax Tibi Marce Evangelista Meus". U lunetama lateralnih lukova nalaze s e
četiri pozlaćena mozaika obnovljena u 17. stoljeću. U centru balkona Rimski Konji usmjereni su prema trgu. Enterijer se teme lji na grčkoj krugu čiji su krakovi podeljeni na tri broda i istaknuti vlastitom kupolom. Mramorni pod u potpunosti je ispunjen geometrijskim uzorcima i životinjskim dizajnima. Korištene tehnike su o pus sectile i opus tessellatum. Donji delovi zidova i stubova je potpuno prekriven polihromatskim
mramornim pločama. Prielaz između donjeg i gornjeg dela je oukviren duž čitave bazilike prolazima koji su zamenili nekadašnje nekadašnje galerije. Gornji red enterijera potpuno je prekriven svetlim mozaicima koji sadrže zlato, bronzu i veliku raznolikost kamena. Ukrašena površina velika je oko 8000 m2. na najdrevnijim delima mogu se prepoznati i vizantijski i gotski uticaji.
Bazilika sv. Marka na trgu Sv.Marka
-9-
Most uzdaha: Ponte dei Sospiri (Most uzdaha) je most koji povezuje Duždevu palatu sa
Novim zatvorom (Prigioni Nuove) prvim zgradom na svetu građenom za tu svrhu. Preko tog mosta su sprovođeni uhapšen i posle izricanja presuda i sa
tog mosta mogli su da vide lepotu i mir koji se pruža (poslednji put), tada bi im se obično otimao uzdah pa je odatle i poteklo to neobično ime mosta. Inače, zatvor je impozantan lavirint ćelija s obe strane kanala spojen hodnicima i stubovima. Najpoznatiji zatvorenik koji je pobegao iz tog dobro
čuvanog zatvora 1756. godine je slavni Casanova, k oji je pobegao preko krovova. Ti su zatvori bili u upotrebi sve do 1940. godine, a i danas se ovde
mogu videti grafiti bivših zatvorenika. Ponte dei Sospiri je barokni most od istarskog kamena kojeg je po nalogu
mletačkog dužda Marina Grimanija projektovao i izveo arhitekta Antonio Contin od 1600. do 1603.
Moderna legenda o mostu glasi da će zaljubljeni parovi koji prođu ispod mosta tačno u zalazak sunca i koji se poljube, ostati večno zaljubljeni. Most se nalazi blizu Trga Svetog Marka, tako da ga turisti rado slikaju sa mostova Ponte della Paglia i Ponte della Canonica, ili gondola sa kanala.
- 10 -
Santa Marija de la Salute: Santa Maria della Salute (Gospa od Zdravlja) koju Venecijanci jednostavno zovu Salute, je slavna v enecijanska enecijanska crkva, slikovito smeštena na uskom
Carinskom rtu koji leži na ulazu u K anal Grande prekoputa Trga sv. Marka. Po svojim dimenzijama to je manja venecijanska crkva, njene skladne i
klasične proporcije, proporcije, toliko su prepoznatljive prepoznatljive i vežu se uz Veneciju, da je jedna od najviše fotografiranih crkava u Italiji. Salute je osmougaona zgrada sagrađena na podestu od 100.000 drvenih
pilota. Izgrađena je od istarskog kamena i marmorina (opeke premazane mramornom prašinom ). Osmougaona crkva, s velikim tamburom za kupolu, bila je već klasični arhitektonski vokabular. Crkvena unutrašnjost je prepuna Marijinog simbolizma, velika kupola predstavlja - Marijinu krunu, unutrašnjost puna niša - utrobu, osam stranica crkve, osam stranica - njene zvijezde. Danas je kupola crkve crkve Salute važan deo venecijanske vizure, postala je
simbol grada, baš kao što su to kupole katedrale u Firenci i sv Petra u Rimu. Jedina razlika razlika je u tome što što Salute nije velika katedralna katedralna crkva, crkva, već mala crkva crkva unutar grada.
Spoljašnjost crkve
Unutrašnjost crkve
- 11 -
Gondole: Veneciju čine senke vekova istorije kulture koje su pomešane u uskim kanalima koje još uvek čuvaju memljiv miris lagune, u tajnim prolazima poznatim samo Venecijancima, u neobičnim radnjama radnjama sa najneobičnijim zanatima koji su se očuvali u ovom gradu. Ona se može smatrati jednom od kulturnih prestonica sveta. Posetiti je znači poći u susret prošlosti i to onom najlepšem i najvrednijem najvrednijem delu, te stoga nije ni čudo što su kroz vekove ali i danas umetnici i intelektualci, pesnici i filozofi dolazili u Veneciju u potrazi
za inspiracijom, za odgovorima, odgovorima, ali i da uživaju u materijalnoj i duhovnoj raskoši koju krije ovaj grad: grad prelepih kulisa i karnevalskih maski, bogatih muzeja, palata, umjetničkih galerija, filmskih festivala, grad zlata, srebra, čipke , Muranovog stakla i gondola. Gondole su jedne od glavnih obeležla Venecije. Danas je najmanje najmanje onih koji imaju prave i otmene venecijanske gondole koje povezuju gradske kanale još od XI veka, a koje su današnju eleganciju dostigle tek krajem XIV. Dok ih je nekada bilo više od 10 000, danas ih ima tek oko 400. Iako na prvi
pogled gondola ne deluje kao posebno složen plovni objekat, istina je sasvim drukčija. Osam različitih vrsta drveta potrebno je za celinu sastavljenu od 280 komada koji čine gondolu dugačku 11 m i široku 1,42 m. Zanimljivo je da usprkos jednostavnom izgledu, ona teži više od 350 kg i košta čak 25 000 evra. Današnja crna boja gondole rezultat je odl uke Senata kojom se želelo sprečiti preterano razmetanje bogatstvom koje je moglo štetiti Republici. Danas se gondolama uglavnom voze turisti.
- 12 -
Druge zanimljivosti: Pre pet vekova Julije Drugi je rekao ¨Veneciju bi trebalo stvoriti, ukoliko već ne bi postojala¨. Ona je jedinstvena, zavodljiva, zavodljiva, misteriozna. U njoj su rođeni veliki moreplovac Marko Polo i najpoznatiji evropski avanturista Đakomo Kazanova, zatim poznati slikari Vivarini, Ticijan, Belini, Kanaleto. Svojom
muzikom su je oživeli Gabrijelini, Tartini, Galupi, Albinoni. U bazilici Svetog Marka na božićnoj službi svirao je Antonio Vivaldi. Svoja remek dela u njoj su pisali Tomas Man i Alesandro Manzoni. Ma nzoni. U njoj je živeo Lord Bajron, Bajron, a s
vremena na vreme je i danas posećuje glumac i režiser, Vudi Alen. Međutim, pravu Veneciju ne čine gondole i golubovi na trgu Svetog Marka, ili pak zvuci violine iz Vagnerovog omiljenog kafea. Senke vekova istorije kulture nalaze se pomešani u uskim kalama koje još uvek čuvaju memljiv
miris lagune, u tajnim prolazima poznatim samo Venecijancima, Venecijancima, u neobičnim radnjama sa najneobičnijim zanatima koji su se očuvali u ovom gradu. Ona se može smatrati jednom od kulturnih prestonica sveta. Posetiti je znači poći u susret prošlosti i to onom najlepšem i najvrednijem delu, te stoga nije ni čudo što su kroz vekove ali i danas umetnici umetnici i intelektualci, pesnici i filozofi dolazili u Veneciju u potrazi za inspiracijom, za odgovorima, ali i da uživaju u materijalnoj i duhovnoj raskoši koju krije ovaj grad.
- 13 -
