SOCIOLOGJIA E SE DREJTES Ushtrime per provim 1. Sociologjia juridike ne kuptim te ngushte – Ne mesin dukurive shoqerore k dukuri te ti!! te "i!t krkterin #uridik e kne te theksur$ Ne shoqerite %shkohore dukuri te ti!! #ni&!i'#i( '#)qi( vendimi dministrtiv$ *eto #ne dukuri te ti!! te "i!t me vone dot quhen dukuri primre #urudike$And# ne kuptimin e n'usht so" #uridike duhet te perku+,ohetne kete !emi e "i! nuk eshte diskut%i!e$
2. Sociologjia juridike ne kuptimin e gjere - Do t ,'#ero#so"io!o'#ine #uridike ne te '#ith dukurite shoqerore ne te "i!t eshte i k)qur ndon#e e!ement i se dre#tes .erveq dukurive primre stud#on edhe dukurit sekondre si /mi!#(pronesi(kontrt( per'#e'#is et# 3. Raporti i sociologjise Juridike me soc. e pergjithshmeKane pika te perbashketa por edhe dalluse $ .ikt e per%shket #ne se te d)#t stud#o#ne shoqerine dhe /enomenet shoqerore$So"$ e per'#ithshme stud#on institu"ionet( '#ene,en dhe/unksionimin e t)re( so"$ #uridike stud#on '#ene,en e tedre#tes ne #eten shoqerore 4. Raporti i sociologjise me shkencat tjera shoqerore -So" #uridike k rporte te theksur me so"$ e per'#ithshme$ per'#ithshme$ k rporte edhe me de'et t#er te so""io!o'#ise si p$sh meso"io!o'#ine e in/ormimit dhe si"o!o'#in e rtit$ .or mendo#mese !idh# ne mes te so"io!o'#ise re!i'#io,e dhe so"$ .o!itikeme so"io!o'#in #uridike #uridike duhet te #ene me me te /ort dhe te the!!ur the!!ur
5. allimet ne mes te soc. juridike dhe te drejtes dogmatike -D!!imi ne mes te so"io!o'#ise #uridike dhe te dre#tes do'mtike nuk eshte ne o%#ektin e studimit( d!!imi eshte ne pikpm#e ose kendveshtrim$ Te n#e#tin o%#ekt te "i!in e dre#t do'mtike e stud#on n' %rend so" #uridike e studion n' #sht( e dre#t do'mtike stud#on rre'u!!t e dre#tes vetem per vete nders so" #uridike perpiqet qe ti ,%u!o# shkqet shoqerore te "i!t shkqe i shkkto#ne ppso#t shoqerore te "i!t i prodhon #o$ !. Raporti i soc. juridike me "lo#o"ne e se drejtesSociologjia e se dre#tes eshte vetem n#e p#ese e +!o,o+s te sedre#tes$ Ndr# e ket)re d) disip!inve disip!inve u %e e pshmn'eshme pshmn'eshme kur so"io!o'#i kri#oi metodt e re# si te vere#turit vere#turit msovik( eksperimentin( te "i!t n#ihen si metod empirike$ 0es ket)re disip!inve ek,iston ni nder!idh#e re"iproke dhe ndr# e t)re ne disip!in te veqnt nuk nenkupton edhe mos %shkpunimin ne mes t)re$ t) re$
$. Raporti i sociologjis juridike me historin e se drejtes dhe tedrejten krahasimore% 1istorinet e se dre#tes si dhe komprtivistet stud#o#ne stud#o#ne sistemet #uridike #uridike ne te "i!t t vet nuk mrrin mrrin p#ese sepse sepse to mund te #ene #ene sisteme te se k!ures k!ures ose sisteme te shteteve t#er$So"io!o'#i t#er$So"io!o'#i #uridike ne hu!umtimet e vet per/shine hu!umtimin e se dre#tes n' e k!ur dhe n' te dre#tt e shteteve t#er me qe!!im qe te /ormo# n#e dr#ete me st%i!e dhe per n#e kohe me te'#te$ *shtu so"$
#uri$ e ndr)shon po e trns/ormon his$ E shtetit dhe te dre#ten krhsimore$ E dre#t krhsiomore nenkupton n#e indik"ion te d)+shte& ne qesht#en e krhsimit pr!e! te teksteve me qe!!im te perkr)er#es se pro"esit te !i'#dhenies
.&. Raporti i soc. juridike me soc. politike'shte veshtir te %ehet d!!imi ne mes te po!itikes dhe te dre#tessepse pr!mentret e n#e#te qe voto#ne per provimin e !i'#itper"kto#ne po!itiken e vendit '#)qtri I n#e#te I "i!i prok!monte dre#ten /ormon dominimin si ms shtren'imi per te "i!in in',hohet qe te p!iko# ne men)ren e vet n#e po!itike ndeshkuese$Ne mes ntreve te "i!et keto d) no"ione I vendosin pr!!e! n#erite dre#ten do t vendos m%i po!itiken( nders po!itiken m%i te dre#ten$. d)shim se mendimtri i pr i "i!i e vendos te dre#ten m%i po!itiken mendon se te dre#ten po,itive mendimtri i d)te i "i!i e vendos po!itiken m%i te dre#ten mendon ne te dre#ten nt)rore (. Raporti i soc. juridike me psikologjine juridike)e te d) kto !emi insisto#ne ne qesht#e shoqerore ti stud#o#ne ne men)re me e+kse dhe ne n#e nive! me te !rte sken"or$ .siko!o'#i#uridike mrre ne per'#ithsi k m%etur ne n#e shk!!e me te u!et te e!%orimit per rs)e se eshte konstruktur me vone se s so"$ #uridike$1u!umtimin e qesht#eve te nd)shme so"$ #uridike I ndihmo#nepsiko!o'#i so"i!e #uridike dhe psiko!o'#i #uridike e popu!!it$ 1*. +sikologjia sociale juridike% k#o stud#on /enomenet epsiko!o'#ise ko!ektive si dhe m%!edh /enomenet individu!epsiko!o'#ike( /enomenet e psiko!o'#ise interpreson!e$ *#oshken"e ne prktike eshte e pndre n' so"io!o'#i sepsestudion tem te n#e#t( perdorin metod te n#e#t dhe knekrkter hu!umtuese te n#e#te 11. +sikologjia juridike e popullit apo e mases% Ne mes tepsiko!o'#ise dhe etno!o'#ise eshte kri#ur n#e disip!ine e "i!eshte psiko!o'#i e popu!!it ose e mes e "i! mirret me n!i,en e s#e!!#eve dominnte te n#e 'rupi si te kom%it( +sit( k!ses et#$duke %ere ndon#e krhsim eventu! me 'rupet t#er krhsusese ne kete men)re psiko!o'#i e mses k per qe!!im qe te n2#err krkterin psiko!o'#ik i "i!i munt te konsiderohet si i per%shket per 'rupin 12. ,endencat ne drejtesi dhe raporti i t-re ndaj sociologjise An!istet #uridik pikpm#et e t)re I shprehin ne d) kuptime&n'ushte dhe '#ere$ .ikpm#et e t)re #uridike #ne identi+kurme rre'u!!t e primet te "i!t i kne p!ikur ne '#)kt merstin e mrr#es se vendimeve te t)re$Tenden" e shko!!esn!itike ishte qe '#)ktt ti konsidero# or'ne te shtetit dhesi te ti!! me ktivitetin e t)re ti nenshtrohen te dre#tes se shkrur$Normtivi,mi !o'#ik m%eshtetet ne 3ide!i,mine *nttit per tem%ro#tur mundesin e ek,isten"es se q/rdo so"io!o'#ie #uridikqe nuk eshte s'#e t#eter veq n#e !u!e,im i 3po,itivi,mit #uridik4i kom%inur me r"ion!i,min do'mtik 13. ,endenca ne sociologji dhe raporti i t-re ndaj te drejtes% .o,itivi,mi so"io!o'#ik te "i!in e k /uture O')st *Onti eshteshprehur ne dis /orm shpeshher kunder insipirimve te theme!uesve te so"io!o'#ise$ .er *ontin so"io!o'#i k kuptim te d)+sht$Ne n#e ne eshte shkenve po,itive m%i /ktet shoqerore nenen t#eter #o eshte shken"e e per'#ithshme( shkene m%ishken"t( n#e !!o# +!o,o+e primre e "i! e k ,evendesurmet+,iken e dikurshme
14. +erpjekjet e 'mil -rkemit 1&5&%1(1$/per soc. juridike% k) the!! i k trns/ormur kon"ep"ionet e *ontit dhe n#ekohesisht /uqishem i k hedhur qdo tendenv per /ormimin e ndon#e shken"ete re n' nt)r!i,imi( /orm!i,mi po do'mti,mi met+,ik( dhe ne mst e mdhe k kontri%ur ne +rimin e so" #uridike ne kuderte so"io!o'#ise$ Nder de'et e veqnt te so"io!o'#ise se D)rkemit #ne& 0or/o!o'#i so"i!e( +,io!o'#i so"i!e( psiko!o'#i ko!ektive(so"io!o'#i e per'#ithshme$ D)rkemi u # e!iminur te '#ith pen'est te "i!t kne vene pr so"$ #uridike po,itivi,min so"io!o'#ik( nt)r!i,min dhe /orm!i,min$ 15. 0aks eberi dhe Soc. juridike 1&!4%1(2*/% .en'est e /undit te n#e ,hvi!!imi permnent te so"$ #uridike te "i!t kne qene ne vet so"io!o'#ine #ne te#k!ur me re/ormimin e metodve so"io!o'#ike te "i!en e k %ere so"io!o'u '#ermn 0ks 5e%er$Ai k konti%ur net e kupturit me te mire ne mes te so"io!o'eve dhe #uristeve si dhe %shkpunimin ne mes te so"io!o'#ise #uridike dhe #urispruden"es$ 5e%eri eshte !r'ur me shume n' shkenvt do'mtike- normtive$ 1!. engjamin Kordo#o% thot se i nuk mendon te rdhitetme t te "i!et men'o#ne qe ne re!itetin shoqeror nuk k s/r te dre#te perveq t)re qe '#enden ne vendimet e '#)ktes dhe sips ti# duhet te '#endet i kon"ept i se dre#tes te "i!en re!iteti mund t prnon si te vertete 1$. Rosko +aund ide kr)esore e kti# mendimtri per qesht#et# e so"io!o'#ise #uridike ishte si re,!utt i kon/rontimit te dre#perdre#te te qesht#eve so"io!o'#ike 6 si qesht# e kontro!!it dhe interesve shoqerore7 pro%!emeve +!o,o+ke 6si pr'mti,mi dhe teorite eksperiment!e te v!erve7 pro%!emet e historise se te dre#tese dhe ne /und pro%!emet '#te punes se '#)ktve merikne siqe eshte qesht# e ku#deshshmerise dministrtive$Normt #uridike me teper duhet te merren si dre#tues qeshpie#ne n' re,!uttet te "i!t #ne shoqerisht te dre#t eme pk n' sh%!!onet e n'urt do'mtike 1&. 0onteskieu 1!&(%1$55/ * %ere perp#eke#e ti sinteti,o#net me te rendesishme te Aristote!it me metoden e +,ikesso"i!e veqms /ormen qe e k dhene Spino,$0onteskieu duke e pershkrur perm%#t#en konkrete te pervo#ve #uridike te tipeve te nd)shme te "ivi!i,imit k qene ne '#end#e qe me me shume /kte ses prrdhesit e ti# per te dre#ten thot& 3A#o 8et per te qe eshte( #o per t qe duhet te #ete4( si dhe nuk i rs)eton trditt vetem i sqron$ 1(. lier endell 6olms – vepr e ti# 3E dre#t e per'#ithsheme4 69::97$ 1o!msi k theksur nevo#en qe #uristet me punen e t)re i kthehen studimit o%#ektiv dhe empirik te re!itetit shoqeror$ 1o!msi thot&4Jet #uridike nuk ishte !o'#ik( por pervo#4 perm%#t#en e s "i!es 6pervo#es7 duhet t prqes so"$#uridike 2*. 7ristoteli% So"io!o'#i #uridike mund te '#endet ne verene e ti# 3Etik e Nikomhut4 ne kpitu!!in e pre psete tet dhe nente dhe ne vepren 3.!itik4$ Ne mes te Aristote!it dhe 0onteskieut ek,iston ni distn"e e mdhe$ 21. ' drejta sipas Sociologjise Juridike0e te dre#et kupto#me te dre#tt e su%#ekteve te ndr)shme qe#ne te rre'u!!ur me dispo,it norm e rre'u!! te ndr)shme$ Rportet( s#e!!#et( kerkest e individit po te 'rupeve tendr)shme te "i!t
konsiderohen si te rs)shme dhe teduken se #ne ne p#tim me n#e ide te dre#tesise$
22. ' drejta 8eksibile spontane e percaktuar per nje rstNe kete rst dinmik e te dre#tes se por'ni,ur i nenshtrohet n#e numri te vo'e! te perku+,imeve$ Shem%u!! ne kete #ne te dre#tt spontne te "i!t prnohen '#te v!ersimit te !ire te '#)qtrit$ 23. ' drejta shoqerore e mases raporti i saj me te drejten eobligimee/% E dre#t shoqerore qe i inte'ron po i nder!idhmst nuk eshte inten,ive per n' v!er e s#( por eshte inten,ive per n' ndikimi po dhun pr v!er per qdo te dre#te vret n' ms e 'rup"ioneve po premtimeve theme!ore te s# qe nenkupton st%i!itetin e /kteve normtive ku ,e +!! /uqi o%!i'uese e se dre#tes$ 24. ' drejta indiiduale e a9rimit E dre#t individu!e eshte n#er pre# /ormve te se dre#tes individu!e qe eshte me e rr!!e( sepse p#es me e mdhe e rporteve qe e kne kete krkter me shum #ne rporte psive se s ktive$ *eto rporte n' spekti i se dre#tes #ne steri!e sepse #ne te m%eshtetur ne terheq#en ne mes te '#inive dhe /ormve te t#er te terheq#es siq eshte kurrsht# per te ditur ose o/rur( simpti e n#eneshme dhe dshuri $25. ' drejta interindiiduale e ndarjes: k#o e dre#te %urimin ek n' mosmrrvesh#et( kon8iktet( 'rt !u/rke e "i! k per qe!!im qe te %e# rre'u!!imin e kon8ikteve e te !u/terve dhe k#o eshte shem%u!! tipik i dre#tes se !u/tes$ E dre#t interindividu!e nuk eshte /orm e vetme e se dre#tes individu!e$ Ek,isto#ne edhe /orm t#er si&e dre#t e /rimit dhe e dre#t individu!e e per,ier
.2!. ' drejta indiiduale e struktures se per#ier me te cilen ihet ne drejtpeshim ndarja dhe a9rimi – *#o /orme e se dre#tes individu!e eshte me e perhpur$ *#o eshte /orm e se dre#tes me te "i!en kr)esisht mendohet kur e dre#t individu!e dhe e dre#t inter'rupore e kundershto#ne te dre#ten shoqerore 2$. ' drejta shoqerore e bashkesie te ngushta% 0eqenese%shkesit e n'usht prqesin shk!!en me te !rte te shoqeri,imit te p#eserishem dhe shk!!en eme te u!et te ndikimit( e dre#t shoqerore e "i! ,e +!! n' k#o %shkesi duhet te #ete ne shk!!e me te !rte te v!e/shmerise se s#( nders dhun dhe presioni kne shk!!e me te u!et te ndikimit$ S1oqeri,imi ne /orme te %shkesive eshte me pk I si'urte dhe me I do%et se s shoqeri,imi ne %shkesi$ 2&. ' drejta e organi#uar dhe e paorgani#uar % qdo e dre#te eor'ni,ur qdo her '#endet ne n#e shk!!e me te !rte se s e dre#t e por'ni,ur$ E dre#t e or'ni,ur ne skemti,im po pro#ektin e vet sn#eher nuk mund t shpreh ne men)r te p!ote te dre#ten e por'ni,ur e "i! eshte me dinmike dhe me e psur ne perm%#t#e$E dre#t e por'ni,ur mund te ek,isto# edhe p m%u!esen e #shteme te dre#tes se or'ni,ur( qk per te dre#ten e or'ni,ur nuk v!en$ 2(. ' drejta e organi#imit te mases: /unksionimi i inten,itetit me te do%et me te me inten,iv te %shkesive te n'usht me'#ithte per/qso#ne n#e mse me te ppershttshme per /rimin dhe or'ni,imin e superstruktures$ *##o %eht per rs) se superstruktur nuk i per'#i'#et mses se uni+kimit te in/rstruktures se vet spontne( k#o mse e unitetit ne mes te superstruktures dhe in/rstruktures eshte
me inte,ive ses te ms dhe me pk inten,ive ses %shkesit e n'usht
3*. ' drejta e organi#imit te bashkesie - e dre#t spontne e%shkesise e "i! eshte n#e dre#tpeshim i te dre#tes o%#ektive dhe su%#ektive te te dre#tve konkrete te "i!t per %shkesine #ne krkteristike dhe prqiten veshtirsi me te vo'! ne s/eren e or'ni,imit ses ne q/rdo te dre#te t#eter spontne
31. ' drejta e bashkesise ;shkesi eshte /orme e rporteveshoqerore e "i! /ormohet si re,u!tt i 'ershetimit te rporteve shoqerore$ *ri#on n#e !idh#e te veqnte norm!e( st%i!e dhe shoqerore qe "i! !idh#e ne 'rup kri#ohet me se !ehti$ *#o !i'#shmeri %shkesive iu #ep r'umente normtive dhe 'rn"ion ne te "i!en ,ene +!! e dre#t shoqerore e "i! eshte me e+kse dhe me e /orte se s eshte pritur 32. ' drejta organi#atie intuitie$ *#o e dre#t e k ro!in e vet ne nive!in e or'ni,imit te #etes shoqerore veqnerisht ne p!ikimin e/ektiv te se dre#tes e "i! eshte 8eksi%i!e dhe e per"ktur me pre( metod intuitive vepron ne men)re intensive '#t kohes se revo!u"ionit duke e n2itur te terheq#ene te dre#tes se v#eter$ 33. ' drejta spontane% 0e te dre#t spontne kupto#me kri#imine trditve dhe ,koneve te "i!t i kri#on n#e shoqeri e te "i!ttrdit e ,kone i snksionon shteti ther '#te kri#imit te sedre#tes ,konore d!!o#me d) ne kr)esore$ N#er ne eshtekri#imi i ,koneve( e t#etr snksionimi i ,koneve n n e shtetit$ 34. ' drejta intuitie spontane - Eshte kri#ur ne te kupturit edre#tperdre#te p s/r pro"edure /orm!e te /kteve normtive te por'ni,ur me vu!!netin e p!eve te interesur$ *#o !un n#e ro! te rendesishem ne !ehtesimin e !evi,#ese ne #eten #uridike$ 35. ' drejta shoqerore meqenese %shkesi prqet n#eshk!!e te mesme te /rirmimit dhe presionit ne mes te n#er,eve( e dre#t shoqerore qe nenkupton te dre#ten po,itive te shkrurr po te dre#ten e p!ikueshme duhet te #ete ne nive! te mesem te /uqise(mendohet ne /uqin e !i'#it dhe te dhunes 3!. Kombi% me kom% kupto#me teresine e te '#ithe %noreve te te n#etit vend qe #eto#ne nen te n#etin !i'# dhe perdorin te n#e#tn '#uhe$ 3$. Kombi sipas 7kademis ;rance#e dhe Renanit/ Akdemi
3(. Shteti dhe perku"#imi i tij - Shteti eshte institu"ion meor'ni,im dhe ndikim te veqnt shoqeror i "i!i n2irret n'shoqeri dhe n'ritete m%i shoqerine me mundesi qe nteret eshoqeris ti det)ro#n qe t qendrimet( s#e!!#et e vet ti pershtsin sis( #uridik te shtetit duke mrr persiper dhe 'rntimin e !irivedhe te d( te n#eriut 4*. Shteti modern- Te '#ith shtete moderne #ne n#ekom%eshe$ Ato per/shi#ne n#e prt qeverises i "i!i sundon n#e territore te "kutr$Dis krkteristik d!!ohen n' shtetet trdi"ion!e$ 41. Soraniteti- dmth$ ,oterim n' n e n#e qeverie e pushtetit m%i n#e siper/qe e ku+ te per"ktur qrte %rend te "i!eve #o eshte /uqi supreme$ 42. Shtetesia% te shtete modrene per/shin te '#ith t qe #eto#n ne t shtet #ne shtets qe knte te dre#t dhe det)r te per%shket dhe qe e n#ohin veten e t)re si p#es te n#e kom%i$
43.
5III $ Lind# en"ion!i,mit *!sik ishte e !idhur n'usht me ,hvi!!imine n#e sistemi te rsimit msiv 4!.
4(. Shteti kombetar: m%eshtetet m%i n#e 'rup etnie po kom%esie e "i! k rritur qe te +to# ne %shkesin nderokm%etre n#e n#oh#e te dr#ete nderkom%etre si n#e shtet kom%etr sovrn i ku+,ur territori!isht$ 5*. =rupet shoqerore: shoqeri e sotme ne n#e shk!!e te !rte eshte e per%ere pre# n#e numri te mdh te 'rupeve te veqnt si /mi!#( te %shkesive te '#er si komun( shteti vendet e re'#ionit dhe sher%imet pu%!ike siq #ne& %shkesite /etre ( sindiktt( or'ni,tt punedhense( ndermrr#et prodhuese( prtit po!itike 51. =rupet e eqanta >lku#ie dhe per9shirese <#! in!u,i"ion rr#edh n' /#! !tine ink!usio qe dmth %ur'os#e(m%)!!#e ( per/shir#e %rend n#e tersie( nders ne kuder te 'rupeve '#ithper'shirese re!i,ohet shoqeri,imi super/unksion!$ Te '#ith'rupet '#ithper/shirese kr)esisht ek,isto#ne ne kom% ne per'#ithsi dhe ne n#er,im$ 52. =rupet ne ba#e te 9unksionit% ndhen ne '#shte 'rupe&9$ 'rupet e /re+sit po te /ersise se '#kut( ?$ 'rupet territori!e #ne te !idhur ne /ersine si& komun( rrethi( te'#ioni(@$ 'rupet me ktivitet te perkoshem si& pro/esionet( sindiktt e te punsurve( nderrmr#e industri!e( koopertivt et#$( $ 'rupet shoqerore si& prtite po!itike( shoqtt %emirese( shoqtt sportive( k!u%et et#( B$ 'rupete miqeve ose 'rupet terr tvo!ine$ 53. =rupet e perkoshme dhe te perhershme% 5etem 'rupet'#ithper/shirese #ne te perhereshme$ Grupet pr"i!e mund te #ene n#ekohesisht edhe te perkoshme dhe te perhershme( edhe pse /orm e d)te eshte me e perhpur( # dis shem%u# te 'rupeve te perkoheshme$ Turm e n#r,eve( demostrtt et#$ 54. urimet e metodes statistikore - Jne %urimet ekonomike(demo'r+ke dhe #uridike( %urimet ekonomike sher%e#ne pershen#t monetre( nders %urimet demo'r+ke sher%#ne perm%!edh#en e shenimeve te presonve dhe /mi!#eve( kurse %urimet #uridike #ne sttistikt '#)qesore dhe psq)rt e t)re$ 55. Shmangia% mund te per"ktohet si moskon/ormi,em nd#n#e norme te "ktur ose n#e tersie normsh( te "i!t #ne teprnur n' n#e numer i mdh n#er,ish te n#e komuniteti oseshoqerie$ Asn#e shoqeri nuk mund te ndhet th#esht midis t)re qe shmn'en pre# normve dhe t)re qe u perm%hen t)re$ 5!. 7nali#a e dokumentee juridike – .er te %ere n!i,en edokumenteve #uridike duhet qe dokumenti te kete n#e !idh#e te dre#tperdre#te me te dre#ten$ =/rdo qe te #ene dokumentet #uridike te "i!t n!i,ohen n' n!isti duhet ti respekto# d) prime them!ore& dokumenti #uridik duhet te !e2ohet me s)te e so"io!o'ut te se dre#tes e #o me s)t e #uridikut do'mtik( dok$ Jurdik duhet te #etei prnur si dokument( me /#!e te t#er dokumentetn mund te #ene mshtrues( por hu!umtuesi nuk 'u2on te mshtro#$ Nese hu!umtusi k pune me dokument"ion k) duhet te nenshtrohet kritikes histor ike$ 5$. 7na historike e metodes komparatie – per t kuptur mepster metoden historike eshte mir te mendo#me per o%#ektin i "i!i historikisht eshte i veqnt ne n#e s)stem( institu"ion( ne n#e rst ne n#e %shkesi po 'rup rstesh( po /enomen #uridik e "i! nuk eshte ose nuk mund te perseritet ne kohe dhe ne
hpsir$Re,istueshmeri e n#e metode te keti!!e do te ishte sepse k#o mund te qo# deri te n#e pershkrim psiv po deri te tre'imet e th#esht te rr#edhes norm!e$
5&. 7na komparatie e metodes: krhsimi ose komprtivitetii /enomeneve shoqerore k n#e rendesi te veqnt per studimin e /enomenve shoqerore( me ket rst edhe metod komprtive$ 0e metoden komprtive %e#me krhsimin e shpreh#eve /enomeneve #uridike( ,hvi!!imeve te /enomenve te n#e#t ne etp te nd)shme shoqerore sei p$sh emn"ipimi i /emres '#t periudhve te ndr)shme$ 5(. 0etoda historike komparatie- eshte nder metodt me tev#etr$ *#o metod k +!!ur te perdoret qe n' 0onteskie nders ne kohen e tshme eshte m#/t ktu!e dhe k '#etur n#e perdorim te '#ere$ 5et emri i ks# meto/e k kuptim te ndr)shem$ Dis i kupto#me si metod e te "i!t p!ikohen vetem ne histori dhe t ne historin komprtive( nders te t#ert me metoden komprtive kupto#me metoden komprtive ne tersi duke e per/shire ne kete metode edhe spektin historik te /enomeneve$ !*. urimet e padrejtesise: #ne sistemet tot!itre( tirnike te "i!t normen #uridike e konstrukto#ne dhe e re!i,o#ne #shtstndrdeve norm!e$ *eto sisteme #eten #uridike nuk e n2#errin n' re!iteti por n' !o'#ik e t)re $!1. ?igjet@ Krimet
!2. =ruaja dhe te drejtat e njeriut: te dre#tte 'rus #ne tedre#t te ne#riut( #ne te dre#t te 'rus sepse k#o k te dre#te th#esht pet te qene qenie n#er,ore$ .rimi kr)esor m%i te dre#tt e n#eriut kerkon qe 'rt te kene !iri dhe %r,i te p!ote ne te '#ith spektet e #etes kurse shteti dhe individet te tr#to#ne 'rt me din#itet e sinqeritet p mr prs)sh r"en /en dhe ku!turen$.er te dre#tt e n#eriut u mirtun dis dek!rt& Dek!rt univer,!e m%i te dre#tt e n#eriut me 9: ne sm%!en e kom%eve te %shkur *onvent m%i ,hduk#en e te '#ith /ormve te diskriminimit nd# 'rve me 9$ 0%i 9FF shtete ntre te *% e kn nenshkrur konventen e 'rus !3. Klase"kimi > raportee shoqerore - *!se+kimi hori,ont! I rporteve shoqerore %ehet ne d) dre#time te nd)sheme ne men)re te dre#tperdre#t qe nenkupton rportet shoqerore spontne dhe ne men)ren e or'ni,ur qe re8ektohet ne rportet shoqerore$ !4. 7nketa - eshte metode me rendesi( eshte teknike hu!umtuse qe ndihmon ne m%!edh#en e shenimeve dhe hu!umtimin e qesht#eve te nd)shme$ Anket k mundesine e nonimitetit me q$rst u o/ron mundesi respodenteve qe te #ene s me te skte dhe s me re! me rstin e per'#i'#es$ Anket qe te kete sukses dhe te o/ro# re,u!tte me te medh i nevoiten dis prkushte& respodentet te kene shk!!e te konsideushme te rsimit( qe hrtuesei te #ete s me i k#rt ne p)t#e( no"ionet e perdorur mos te kene perm%#te d)kuptimeshme por te #ene te per"ktur dhe te de+nur mire$
!5. 'ksperimenti ne soc juridike - Te eksperimenti dukuriduhet te kri#ohet rti+"i!isht sips deshires te hu!umtuesit$Eksperimenti nuk eshte tre'ur q i sukseshe sepse kri#onkushte rti+"i!e per hu!umtimin e qesht#eve shoqerore meqrst re,u!ttet e hu!umtimit nuk #ne te skte n'se re'imet nuk #ne norm!e$ !!. ,e erejturit% k shtrir#e me te '#ere dhe p!ikim mee+ks ne hu!umtimin( n!i,en dhe studimin e /enomeneveshoqerore$ Edhe me te ver#eturit re,u!ttet qe rrihen nuk#ne te perhershme sepse /enomenet nd)sho#ne$ Ek,isto#ne/orm te t#er te eksperimentit si i !%ortorik i "i!i me teperperdoret ne shken"t nt)rore$ !$. 7nketa monogra"ke ose kualitatie Anket eshte n#er nder teknikt ndihmese hu!umtuese e "i!,e vend me rendesi ne hu!umtimin e /enomeneve shoqerore$0etod mono'r+ke e "i! ne nt)re eshte e m%eshtetur nehu!umtimin e nt)res se n#e qesht#e te "ktur p$sh ne kuderte pro%!emeve #uridike mirret me n#e qesht#e te "ktur me tedre#ten /mi!#re$ *es# metode #u kn rritur pikt e veshtrimit dhe hpsiren te "i!en e veshtron k#o metode eshte e !!o#!!o#shme sepse perkh /mi!#en( e veren punetore( /%rikt( /shtr( q)tetet(n#e mes i "i!i eshte me pk homo'#en !&. 'mancipimi i 9emres% Shk!! e emn"ipimit te n#e shoqerie n#er,ore mtet me shk!!en e emn"ipimit te /emres pse thene qrte shoqeri eshte e emn"ipur q s /emn eshte e emn"ipur ne shoqeri$ .en'est n' nt)r e /emres #ne se #o kr)en /unksinin %io!o'#ik te !ind#es( !ind /emi#e nders pern' nt)r kr)en edhe punet e shtepis $ *eto #ne pen'es te "i!t veshtirso#ne mundesine e emn"ipimit te /emres edhe ne punet t#er shoqerore$ !(.=rupet e kon8iktit dhe bashkimit – Grupet e perqr#es kneqe!!im !u/trk ( nders 'rupet e %shkmit kn qe!!im pqsor$ Ne shoqerit rkike te v#etr sips '#inise dhe sips moshes dhe 'rupet e /mi!#eve iu kundervihen prinderve$ *eto #ne 'rupet e kon8iktit$ Nders /re+si( /mi!# %shkohore qe mendohet neqi/tin %shkohor #ne 'rupe te %shkimit( te "i!t mund tisher%e#ne n#e intersei te veqnt& <%rikt( shteti et#
