SAKARYA NEHRİ DELTASINDA KIYI ALAN KULLANIMI DEĞİŞİMİNİN COĞRAFİ ANALİZİ/Geographical Analysis of Coastal Land Use Change in Sakarya River Delta

ii

COĞRAFYACILAR DERNEĞİ ULUSLARARASI KONGRESİ Avrupa Coğrafyacılar Derneği-EUROGEO Kongresi İle Ortak Olarak

International Congress of the Turkish Association of Geographers as a joint event with the EUROGEO 2015 Conference “Daha Yaşanabilir Bir Dünya İçin Coğrafya” “Communicating Geography: Serving Our World”

21-23 Mayıs/May 2015 Başkent Öğretmenevi/Başkent Teacher’s House, Ankara, Türkiye/Turkey

iii

Editörler: Salih ŞAHİN Alper UZUN Songül ASLAN Bilgen ORHAN BİLDİRİLER ISBN 978-605-86453-4-9 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. © 2015, Pegem Akademi 1. Baskı: Kasım 2015, Ankara Dizgi-Grafik Tasarım: İsa ÇAM Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 26687 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: [email protected]

iv

ÖNSÖZ Değişen ve hızla gelişen dünyada Coğrafyacılar karşılaşılan sorunlara her geçen gün daha duyarlı hale gelmektedirler. Bir yandan bilimsel çalışmalar diğer yandan gündelik yaşantıda coğrafyanın önemini giderek artırmaktadır. Bilgi iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin de etkisiyle yeni işbirliği imkanları ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda temel olarak, Türkiye’deki coğrafyacılar arasında haberleşme ve işbirliği imkânlarını geliştirerek coğrafyanın ve coğrafyacıların gelişimine katkı sağlamak amacıyla 2011 yılında “Piri Reis: Network, Colaboration, and Development for Geographers” adıyla LEONARDO DA VINCI, Yenilik Transferi Projesi hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda, 15 Haziran 2012 tarihinde Piri Reis projesinin hedeflerinden biri olarak, Coğrafyacılar Derneği kurulmuştur. Coğrafyacılar Derneğinin, temel amaçlarından olan akademik ve bilimsel çalışmaların önemli bir göstergesi olan bu kongre bu alandaki 3. toplantıdır. Her geçen yıl daha da büyüyen katılımcı sayısıyla bu kongre yalnızca Türkiye’den değil aynı zamanda dünyanın çok çeşitli ülkelerinden katılımcılarla da giderek güçlenmektedir. Kongre ile birlikte, bir yandan akademik ve bilimsel çalışmaların sunulmasının yanı sıra bilim insanları arasında, projeler hazırlamak birlikte yayınlar ve diğer çalışmaların yapılmasına zemin hazırlamak amaçlanmaktadır. Böylece bir yandan geçmişte yaşanan çok çeşitli olayları değerlendirmek, çağın koşullarının farkına vararak, gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmak yönünde somut adımlar atılması hedeflenmektedir. Kongrenin bu yılki toplantısının Avrupa Coğrafyacılar Birliği-EUROGEO ile ortaklaşa yapılması ise toplantının evrensel ve uluslararası boyutunu göstermesi bakımından ayrıca önem taşımaktadır. EUROGEO Kongresi ile ortaklaşa organize edilen bu yılki kongrenin ana temasını “Daha Yaşanabilir Bir Dünya İçin Coğrafya” oluşturmaktadır. Davetli konuşmacılar, açılış programı, uzmanlık grup toplantıları, poster sunumları ve sosyal etkinlikleri ile birlikte organize edilen Coğrafyacılar Derneği’nin uluslararası düzeydeki bu kongresine katıldığınız için teşekkür eder, üç gün sürecek kongrenin tüm katılımcılarımız, ülkemiz ve bilim camiası açısından faydalı olmasını dileriz.

Organizasyon Yürütme Kurulu Yılmaz Arı (Balıkesir Üniversitesi, Türkiye) İlhan Kaya (Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye) Nuri Yavan (Ankara Üniversitesi, Türkiye) Ali Demirci (Fatih Üniversitesi, Türkiye) Servet Karabağ (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Murat Karabulut (Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Türkiye) Alper Uzun (Balıkesir Üniversitesi, Türkiye) Bilim Kurulu Yılmaz Arı (Balıkesir Üniversitesi, Türkiye) Erdem Bekaroğlu (Ankara Üniversitesi, Türkiye) Vedat Çalışkan (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Türkiye) Şaban Çelikoğlu (Erzincan Üniversitesi, Türkiye) Tuncer Demir (Harran Üniversitesi, Türkiye) Ali Demirci (Fatih Üniversitesi, Türkiye) Karl Donert (EUROGEO, İngiltere) Daniela Dumbraveanu (Bükreş Üniversitesi, Romanya) Servet Karabağ (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Murat Karabulut (Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Türkiye) İlhan Kaya (Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye) İrfan Kaygalak (Balıkesir Üniversitesi, Türkiye) Arif Keçeli (Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Türkiye) Alex Kotsev (Bulgaristan) Kostis Koutsopoulos (Yunanistan) María Luisa de Lázaro y Torres (İspanya) Carmen Minguez (Madrid Üniversitesi, İspanya) Gerry O’Reilly (İrlanda) Ertuğrul Murat Özgür (Ankara Üniversitesi, Türkiye) Mustafa Öztürk (Erciyes Üniversitesi, Türkiye) Gert Ruepert (Hollanda) Selver Özözen Kahraman (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Türkiye) Daniela Schmeinck (Almanya) Salih Şahin (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Şermin Tağıl (Balıkesir Üniversitesi, Türkiye) Mihai Voda (Dimitrie Cantemir Üniversitesi, Romanya) Barney Warf (Kansas Üniversitesi, ABD) Elżbieta Wołoszyńska-Wiśniewska (Polonya) Nuri Yavan (Ankara Üniversitesi, Türkiye) Luc Zwartjes (Belçika) Yerel Organizasyon Kurulu Servet Karabağ (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Salih Şahin (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Nuri Yavan (Ankara Üniversitesi, Türkiye) Özlem Yağbasan (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Nurcan Demiralp (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Songül Aslan (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Bilgen Orhan (Gazi Üniversitesi, Türkiye) Bahaddin Şahin (Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye) Murat Gülbetekin (Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye)

GİRİŞ Değişen ve hızla gelişen dünyada Coğrafyacılar karşılaşılan sorunlara her geçen gün daha duyarlı hale gelmektedirler. Bir yandan bilimsel çalışmalar diğer yandan gündelik yaşantıda coğrafyanın önemini giderek artırmaktadır. Bilgi iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin de etkisiyle yeni işbirliği imkanları ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda temel olarak, Türkiye’deki coğrafyacılar arasında haberleşme ve işbirliği imkânlarını geliştirerek coğrafyanın ve coğrafyacıların gelişimine katkı sağlamak amacıyla 2011 yılında “Piri Reis: Network, Colaboration, and Development for Geographers” adıyla LEONARDO DA VINCI, Yenilik Transferi Projesi hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda, 15 Haziran 2012 tarihinde Piri Reis projesinin hedeflerinden biri olarak, Coğrafyacılar Derneği kurulmuştur. Coğrafyacılar Derneğinin, temel amaçlarından olan akademik ve bilimsel çalışmaların önemli bir göstergesi olan bu kongre bu alandaki 3. toplantıdır. Her geçen yıl daha da büyüyen katılımcı sayısıyla bu kongre yalnızca Türkiye’den değil aynı zamanda dünyanın çok çeşitli ülkelerinden katılımcılarla da giderek güçlenmektedir. Kongre ile birlikte, bir yandan akademik ve bilimsel çalışmaların sunulmasının yanı sıra bilim insanları arasında, projeler hazırlamak birlikte yayınlar ve diğer çalışmaların yapılmasına zemin hazırlamak amaçlanmaktadır. Böylece bir yandan geçmişte yaşanan çok çeşitli olayları değerlendirmek, çağın koşullarının farkına vararak, gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmak yönünde somut adımlar atılması hedeflenmektedir. Kongrenin bu yılki toplantısının Avrupa Coğrafyacılar Birliği-EUROGEO ile ortaklaşa yapılması ise toplantının evrensel ve uluslararası boyutunu göstermesi bakımından ayrıca önem taşımaktadır. EUROGEO Kongresi ile ortaklaşa organize edilen bu yılki kongrenin ana temasını “Daha Yaşanabilir Bir Dünya İçin Coğrafya” oluşturmaktadır. Davetli konuşmacılar, açılış programı, uzmanlık grup toplantıları, poster sunumları ve sosyal etkinlikleri ile birlikte organize edilen Coğrafyacılar Derneği’nin uluslararası düzeydeki bu kongresine katıldığınız için teşekkür eder, üç gün sürecek kongrenin tüm katılımcılarımız, ülkemiz ve bilim camiası açısından faydalı olmasını dileriz. Giriş Organizasyon Komitesi Coğrafyacılar Derneği Uluslar arası Kongresi

İÇİNDEKİLER

Coğrafya Tarihi Ve Felsefesi Türk Coğrafya Literatüründe Feminist Coğrafyanın İzleri...................................................................................................2 Coğrafyacı Homeros...................................................................................................................................................................... 11 Coğrafya Tarihi İçin Eski Metinler Üzerinde Bir Çalışma Modeli..................................................................................... 23 Uluslararası Coğrafya Kongrelerine Bakış: Yerler Konular Katılımcılar......................................................................... 33

Fiziki Coğrafya İklim Değişikliklerinin Ömerli Havzası’nda Su Kaynakları Üzerindeki Etkileri............................................................45 Türkiye’de Bitki Örtüsünün Spot Vegetatıon Verileri ile İncelenmesi.......................................................................... 55 Kurna Deresi’nin (Burdur) Taşkın Analizi................................................................................................................................ 66 Ortahisar’da (Ürgüp) Doğal Soğutmalı Yer Altı Depolarının Coğrafi Analizi Türkiye’nin 100 Yıl Önceki Sulak Alanları............................................................................................................................... 85 Karaç Al Barajı’ndan Akış Aşağıya Bırakılması Gereken Çevresel Akış Miktarının Akım Süreklilik ve Islak Çevre Yöntemleri ile Değerlendirilmesi.................................................................................................................. 93 Harvey Oakes ve Türkiye Umumi Toprak Haritası.............................................................................................................104 Çevresel Değişkenlerin Nemrut Gölü Sulak Alanı Üzerindeki Etkisi...........................................................................115 Karasu Nehri Flüvyal Sistemi (Muş Havzası) Üzerinde Tektonizma Etkisi.................................................................121 Türkiye’nin Jeolojik Yapısı ile Maden Varlığı Arasındaki İlişkiler: Sorunlar, Öneriler..............................................128 İnegöl Ovası Topraklarında Ağır Metallerin (Cr Ve Ni) Mekansal Değişiminin Jeoistatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi...........................................................................................................................................................135 Gülyalı (Ordu) Çevresinin Jeomorfolojik Özellikleri ve Kıyı Kullanımındaki Değişiklikler...................................144 Pazarcık (Kahramanmaraş) Çevresinde Topoğrafik Ve Jeomorfolojik Veriler Işığında Yerleşim Alanlarının Değerlendirilmesi..................................................................................................................................................154 Bingöl Çayı Havzası’nda (Bingöl) Doğal Ortam Özelliklerinden Kaynaklanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri...........................................................................................................................................................................................166 Antakya-Kahramanmaraş Grabeni Tropikal ve Yaz Günü Sayılarındaki Değişim Ve Eğilimler..........................175 Aliağa İlçesindeki (İzmir) Çevre Sorunlarının Coğrafi Açıdan Değerlendirilmesi.................................................184 Potansiyel Bir Jeomorfositin Planlanması: Yunushanı Sivri Doruklu Lapya Kompleksleri Örneği (Altınözü/Hatay)............................................................................................................................................................................195

Ekonomik Coğrafya Ekonomik Gelir-Ekolojik Fayda: Kozak..................................................................................................................................204 Bölgesel Kalkınma Ajansı Desteklerinin Kobiler Üzerindeki Etkileri: Tr 63 Bölgesi Örneği................................213 Çine İlçesinde Yerfıstığı Tarımı.................................................................................................................................................223 Türkiye’deki Suriyeli Göçmenlerin Profili ile İnsan Kaynağının Belirlenmesi ve Türkiye Ekonomisine Olası Etkileri....................................................................................................................................................................................234 Türkiye Enerji Tüketimi Ve Geleceğine İlişkin Bir Değerlendirme...............................................................................242 Afyonkarahisar İlinin Sanayi Coğrafyası Özellikleri..........................................................................................................253 Gaziantep İlinde Antep Fıstığı Üretimi ve Maliyet- Kazanç Analizi.............................................................................265 Arap Baharı Öncesi Ve Sonrasında Türkiye – Kuzey Afrika Ticari İlişkileri (2005-2014)........................................274 Trabzon Limanı’nın Türkiye Limanları İçindeki Yeri..........................................................................................................283 ix

İçindekiler

Coğrafya Eğitimi Coğrafya Öğretiminde Disiplinlerarası Ders İşlenişinin Öğrenci ve Öğretmen Açısından Etkisinin Değerlendirilmesi.........................................................................................................................................................................294 Yeni Ekolojik Paradigma Ölçeğine Göre Koruma Alanlarında Yaşayan Lise Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumları (Datça Örneği)...........................................................................................................................305 Cumhuriyetten Günümüze Coğrafya Müfredatlarında Sosyal Politika Konuların Yeri Ve Değişimi................313 Coğrafya Öğretmenlerinin Başarı Algısı...............................................................................................................................322 İstanbul’daki Suriyeli Sığınmacı Çocukların Okullaşma Durumu Ve Okullara Uyumu Üzerine Saha Çalışması..........................................................................................................................................................................................333 Coğrafi Efektler..............................................................................................................................................................................342 Coğrafya Öğretiminde Ölçme Ve Değerlendirme Konusunda Örnek Bir Uygulama: Labirent Etkinliği İle Doğru Yanlış Testi..................................................................................................................................................352 Student Sketch Maps: Predısposıtıons And Preferences Of Projectıon....................................................................358 Zihin Haritalarında Kimlik Algıları: Çanakkale Fevzipaşa Mahallesi Örneğinde Romanlar................................365

Nüfus Çalışmaları Türkiye Üzerinden Gerçekleşen Düzensiz Göçler Üzerine Bir İnceleme: Çanakkale İli Örneği ........................373 Giresun Kentinde Çocuk Nüfusun Mekânsal Dağılışı ve Kent İçi Arazi Kullanımının Çocuk Nüfusun Yaşam Kalitesine Etkileri..........................................................................................................................................383 İç Anadolu Bölgesi’nde Bebek Ölüm (0-1 Yaş) Hızının Coğrafi Dağılımı...................................................................395 Türkiye’de Yaşlı Nüfus ve Yaşlı Nüfusun Geleceği..............................................................................................................402

Siyasi Coğrafya Yeni Bölgesel Gelişmelerin Türkiye’nin Enerji Jeopolitiğine Etkileri...........................................................................412 Avrupa’da Çok Kültürlülüğün Çöküşü ve Milliyetçiliğin Artması.................................................................................423 Rusya-Polonya Jeopolitik Rekabetinde Ukrayna...............................................................................................................433 Gaziantep Şehrinin Sanayileşmesine Lokasyonun Etkisi ve Bölgesel Jeopolitik Riskler.....................................443 Küresel Enerji Sorunsalının İstatiksel Yansımaları.............................................................................................................453 Türkiye-Suriye Sınırının Tarihsel Arka Planı.........................................................................................................................464 Uluslararası Emek Göçü Teorileri ve Odka...........................................................................................................................476

Şehir Coğrafyası Güzel Kent Nedir? Üniversite Öğrencileri Perspektifinden Bir Değerlendirme......................................................487 Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Jeopolitik Konumu: Zamansal ve Mekansal Değişim (Analitik Değerlendirme)...........................................................................................................................................................494 Mesudiye Şehrinin (Ordu) Kuruluş, Gelişme ve Fonksiyonel Özellikleri...................................................................501 Van İlinde Gerçekleştirilen Kırsal Kalkınma Projeleri ve Mekânsal Dağılışları Üzerine Bir Değerlendirme........................................................................................................................................................................512 Balıkesir Kentinde Kentsel Büyüme ve Arazi Örtüsü İlişkisi...........................................................................................522

x

İçindekiler

Turizm Coğrafyası Potansiyel Bir Jeoturizm Alanı: Van Gölü Batısı..................................................................................................................532 Van’da Alternatif Bir Turizm Çeşidi İnanç Turizmi ve Akdamar Kilisesini Ziyaret Eden Turistlerin Beklentileri......................................................................................................................................................................................543 İnece Köyü’nün Ekoturizm Potansiyeli..................................................................................................................................554 Akdeniz Ülkelerinde Turizm ve Gelişimi...............................................................................................................................566 Yerel Halkın Turizm Algısı: Çavuşin Örneği..........................................................................................................................575

Doğal Ve Kültürel Mirası Koruma Nemrut Dağı Milli Parkı’nda (Adıyaman) Jeolojik Miras Açısından Öneme Sahip Bir Rota (Jeoyol 1)............587 Ekoloji Eğitiminde Yeni Sorun: Ekofobi.................................................................................................................................595 Gilindire (Aynalıgöl) Mağarası Tabiat Anıtının Jeoçeşitlilik Değerlendirmesi (Aydıncık, Mersin).....................605 Türkiye’de Doğal Kaynak Kullanımında Sürdürülebilirlik Sorunu: Bigadiç Jeotermal Örneği...........................616 Bigadiç’te Jeotermal Kaynağın Kullanımı Ve Uygulamada Yaşanan Sorunlar........................................................619

Kültürel / Sosyal Coğrafya Kültürel Dönüş ve Yeni Kültürel Coğrafya............................................................................................................................629 Piazza Alışveriş Merkezi`Nin Kahramanmaraş`In Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Yapısına Etkisi.......................635 Kültürel Coğrafya’da Geleneksel Niğde Bağ Evlerinin Yaşatılması..............................................................................645 Kültürel Coğrafya Açısından Bir İnceleme: Çanakkale İlinde Geleneksel Köy Hayırları.......................................657

Coğrafi Bilgi Teknolojileri İnternet Tabanlı Haritaların Sosyal Bilgiler Eğitiminde Kullanımına Yönelik Bir Tasarım Örneği......................667 Uzaktan Algılama ve Cbs Teknikleriyle Adıyaman’ın Kentsel Gelişiminin Belirlenmesi......................................673 Azerbaycan’da Cbs’nin Ortaöğretim Coğrafya Derslerinde Kullanımının Değerlendirilmesi...........................683 Göksun İlçesinde Güneş Enerjisi Santrali Kurulacak Alanların Cbs Yöntemi ile Belirlenmesi............................692 Erzen (Garzan) Bölgesi’nde (Siirt) Uydu Görüntüleri Analizleri ile Tarihi Yerleşme Alanlarının Belirlenmesi ve Bu Yerleşmelerin Tahrip Olmasında Beşeri Faktörlerin Etkileri.....................................................702 Sakarya Nehri Deltasında Kıyı Alan Kullanımı Değişiminin Coğrafi Analizi.............................................................710 Balıkesir Kentinde Jeoistatistiksel ve Mekansal Oto-Korelasyon Yöntemleri Kullanarak Hava Kalitesinin Haritalanması ve Değerlendirilmesi......................................................................................................................................722 Yeniköy Deresinin Aşağı Mecrasında Jeomorfolojik Özellikler ve Toprak Arasındaki İlişkinin Coğrafi Açıdan Değerlendirilmesi (Tekirdağ).....................................................................................................................731 Türkiye’de Yaşanan İntihar Vakalarının Mekânsal Analizi...............................................................................................742 Poster Sunumu.............................................................................................................................................................................. 751 Türkiye’de Net Göç Hızının Mekânsal Dağılımı: 2008-2014 Dönemi..........................................................................752

xi

İçindekiler

Bildiri Özetleri İki Kültür Tartışması Bağlamında Coğrafya Disiplininde Epistemik Bir Aradalığın Olanağı...............................763 Coğrafya Disiplini İçin Bir Dışsal Tarih Okuması.................................................................................................................764 Çevresel Determinizmden Politik Ekolojiye Coğrafyada Çevre Çalışmaları.............................................................765 Davranışsal Coğrafya: Ortaya Çıkışı, Gelişimi ve Türkiye’deki Durumu.....................................................................766 Yukarı Kızılırmak Kültür ve Doğa Yolu...................................................................................................................................767 Türk Beşeri Coğrafyasında Yeni Eğilimler: Aktörlerin Perspektifinden Disipline Bir Bakış..................................768 Türkiye’de Fiziki Coğrafya Çalışmalarına Tarihsel ve Eleştirel Bir Bakış......................................................................769 Türk Coğrafyasının Uluslararası Yayın Performansı: Son 10 Yılda Ne Değişti Neler Değişmedi?......................770 İmalı Deresi (Kahramanmaraş-Türkoğlu) Havzasında Jeomorfometrik İndislerle Tektonizma İzlerinin Saptanması....................................................................................................................................................................771 Orhangazi - Keramet Ilıca’sının (Bursa) Jeotermal Özellikleri.......................................................................................772 Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Mezunlarının Coğrafyaya Yönelik Görüşleri..............................................773 Sosyal Bilgiler Öğrencilerinin Coğrafya Algılarının Metaforlar Yoluyla Analizi.......................................................774 Sınıf Öğretmenlerinin Coğrafya Tutum ve Başarılarının Onların Düşünme Stilleri İle İlişkileri.........................775 Niğde İli’nin Sürdürülebilir Kültür Turizm Kapsamında İncelenmesi.........................................................................776 Darende’de İnanç Turizmi Potansiyeli ve Halkın İnanç Turizmine Bakışı..................................................................777 Türkiye 2014 Yerel Seçim Kampanyaları: Önerilen Projeler ve Kentsel Problemler..............................................778 Sarıkamış Bayraktepe (Cıbıltepe) Kış Sporları Ve Turizmi Merkezine Ait Coğrafi Bir Değerlendirme.............779 Termal Turizmde Farklı Yaklaşımlar; Jeoturizm (Afyonkarahisar Örneği)..................................................................780 Sosyal Ve Beşeri Bilimlerde Coğrafyanın Keşfi Ve Mekânsal Dönüşüm.....................................................................781 Mekan Algısı ve Yer......................................................................................................................................................................782 Şehirleşmenin Biyoklimatolojik Koşullar Ve Termal Konfor Trendleri Üzerinde Etkisi Ankara/Türkiye..........783 Sultan Dağları’nın Kuzey Yamaçlarında Mikroiklim Koşullarının ve Bitki Örtüsü-İklim Arasındaki İlişkisinin Belirlenmesi................................................................................................................................................................784 Türkiye Yağışları İle Salınımlar Arasındaki İlişkiler.............................................................................................................785 Cemaat Dışı (Heteredoxe) İslam Anlayışında Coğrafi Unsurlar Üzerine Bir Değerlendirme.............................786 Marifetname’de Mekan Anlayışı..............................................................................................................................................787 Ballıca Köyü Dil-Kültür-Coğrafya İlişkisi Sosyal Sorumluluk Projesi............................................................................788 Coğrafya Ve İstihdam: Coğrafi Bilgi Sistemleri (Cbs) Öğretiminin Katkısı................................................................789 Coğrafya Tarihi İçin Metinler Üzerinde Bir Çalışma Modeli ..........................................................................................790 Uluslararası Coğrafya Kongrelerine Bakış: Yerler Konular Katılımcılar ......................................................................791 Şanlıurfa İlinin İklim Özelliklerinin Enterpolasyon Teknikleri ile Analizi ..................................................................792 Toplumda Mekânsal Bilincin Geliştirilmesi: Mekânsal Vatandaşlık Projesi..............................................................793 Küresel Vatandaşlık ve Coğrafya Eğitimi..............................................................................................................................794 Coğrafya Eğitimi Neden Önemlidir? Coğrafya Eğitiminin Vatandaşlık Bilincinin Kazandırılmasındaki Rolü..........................................................................................................................................................795 Murat Dağı’nın Doğa Koruma Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi......................................................................796 Sürdürülebilir ve Alternatif Enerji Kaynağı Olarak Jeotermal Enerji: Bir Durum....................................................798 Türkiye Endemik Bitkilerinin Mekansal ve İstatistiksel Analizleri................................................................................800 Coğrafya Öğretiminde Tematik Harita Kullanımına Bir Örnek: Kartogramlar.........................................................801 Lojistik Coğrafyası ve Türkiye’de Lojistik Coğrafyası Eğitimi Üzerine Bir Değerlendirme...................................803 Antalya’daki Rus ve Azerbaycanlı Göçmenlerin Ulusaşırı Kimlikleri ve Yere Bağlılıkları .....................................804 Türkiye’deki Uluslararası Öğrenciler: Kim Bunlar? Neden ve Nasıl Geldiler?...........................................................805 xii

İçindekiler Suriye’de 2011 Yılında Sosyal Yapıya Göre Uygulanan Resmi Politikalar..................................................................806 Jeopolitik ve Türkiye’nin Sınır Güvenliği..............................................................................................................................807 Bartın Merkez İlçe’de Örtü Altı Sebze Yetiştiriciliği ve Kırsal Ekonomiye Katkıları ................................................808 Rize İlinde Kivi Üretiminin Coğrafi Esasları..........................................................................................................................809 Gölhisar İlçesi’nde Örtüaltı Yetiştiriciliği...............................................................................................................................810 Doğa Kaynaklı Afetlerde Coğrafi Bir Yaklaşım Nasıl Olmalıdır?....................................................................................811 Afet Bölgelerinde Meydana Gelen Zararlara Edremit İlçesi Örneği............................................................................812 Coğrafya Öğretiminde Yaratıcı Yazma Yönteminin Etkililiği .........................................................................................814 Mekânın Hafızası: Yer Adları......................................................................................................................................................815 Çokkültürlülük Üzerine Bir Araştırma: Ankara Örneği.....................................................................................................816 Türkiye’de Boşanma Sayılarının Mekânsal Dağılımı ve Değişimi (2009 – 2013).....................................................817 Kahramanmaraş Çadır Kentte Yaşayan Suriyeli Sığınmacıların Uyum Durumları.................................................818 Tarsus’ta Toponimi ( Hodonimi ) Üzerine Coğrafi Bir İnceleme....................................................................................819 Türkiye 2014 Yerel Seçim Kampanyaları: Önerilen Projeler ve Kentsel Problemler..............................................820 Kayseri’nin Şehirsel Gelişiminin İzlenmesi ve Değişim Analizi.....................................................................................821 Konya Kent Merkezinde Yatay Genişleme ve Toplu Ulaşım...........................................................................................822 Türkiye’de Bilgi Temelli Ekonomiler: Avrupa Birliği Üye Ülkeleri ile Karşılaştırmalı Bir Analiz...........................824 Türkiye’de Üniversite Öğrenci Hareketliliği: İller Arası Akımlar ve Çıkarımlar.........................................................825 Hava Kirlilik Dağılımının Arazi Kullanım Regresyon Yöntemi İle Belirlenmesi: Büyükçekmece Örneği ........826 Gaziantep İlinde Antep Fıstığı Üretimi ve Maliyet- Kazanç Analizi.............................................................................827 Perakende Sektöründe Yer Seçimi, Rekabet ve Mekânsal Değişim: Gaziantep Kenti Örneği...........................828 “Nerelisin Hemşerim?”: Türkiye’de Kim Nereye Kayıtlı, Nerede İkamet Ediyor?.....................................................829 Suriye Nüfusunun Zaman Ve Mekânsal Dağılımının Sayısal Analizi..........................................................................830 Öğretmen Adaylarının Doğal Kaynakların Kullanımına İlişkin Farkındalıkları........................................................831 Fonksiyonel Değişim Sürecinde Fındıkpınarı Yaylası.......................................................................................................832 Epistemolojik Bir Sorun Olarak Kültürel Coğrafya Eğitimine Eleştirel Bir Yaklaşım...............................................833 Lise Coğrafya Derslerinde Materyal Kullanımı Hakkında Öğretmen Görüşleri......................................................834 Coğrafya Eğitiminde Farklı Bir Etkinlik: Geocachıng........................................................................................................835 Şehir Coğrafyasında Yavuzlar (Yüreğir -Adana) Mahallesi Kentsel Dönüşümü İle Toki Konutlarının Karşılaştırılmalı İncelenmesi.....................................................................................................................................................836 İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Kapsamında Gerçekleşen Bir Olgu: Soylulaştırma................................................837 Kahramanmaraş Trafik Kazalarının Faktör Analizi İle Mahalle Ölçeğinde İncelenmesi.......................................838 Türkiye’de Ulusal Yazılı Basında Turizm Konulu Haberlerinin İçerik Analizi.............................................................839 Urla Yarımadasında Kırsal Kalkınmanın Aracı Olarak Bütünleşik Turizm Stratejileri.............................................840 Değişen Gelişme Anlayışı..........................................................................................................................................................841 Ortahisar’da (Ürgüp) Doğal Soğutmalı Yer Altı Depolarının Coğrafi Analizi...........................................................842 Suriyeli Mültecilerin Yerel Ekonomiye Etkisi: Kilis Örneği..............................................................................................843 Geçmişten Günümüze Balıkesir’de Manda Besiciliği.......................................................................................................844 Türkiye’de Yaşlanmanın Kırsaldaki Görünümü: Aksu (Isparta) İlçesi Örneği...........................................................845 Küresel Enerji Sorunsalının İstatiksel Yansımaları.............................................................................................................846 Doğu Akdeniz’deki Doğalgaz Ve Petrol Rezervlerinin Enerji Stratejileri ve Bölge Güvenliği Açısından Önemi..........................................................................................................................................................................847 Karadeniz Havzası’nda Jeopolitik Kördüğüm, Kırım........................................................................................................848 Kentleşme Sürecinde, Sultanbeyli Ve Çevresindeki (İstanbul) Arazi Kullanımında Meydana Gelen Zamansal Değişimler..................................................................................................................................................................849 xiii

İçindekiler Erişebilirlik Kavramı ve Kentsel Erişebilirlik Ölçme Metodları.......................................................................................850 II. Abdülhamid Döneminde Coğrafya...................................................................................................................................851 Türkiye’de Lisansüstü Coğrafya Eğitimi................................................................................................................................852 Öğretmen Adaylarının Bölgesel Farkındalığı: Türkiye’den Bir Ortadoğu Okuması...............................................853 Yeni Kurulan Üniversitelerin Kentsel Gelişime Etkileri Üzerine Bir Araştırma: Ağrı Örneği................................854 Tarsus Şehrinde Fonksiyonel Arazi Kullanımı.....................................................................................................................855 Eğirdir İlçesi’nde Okuyan Üniversite Öğrencilerinin Eğirdir Turizmi ile İlgili Algılarını Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma.......................................................................................................................................................................856 Bursa /Yenişehir İlçesine Mevsimlik Göçle Gelen Tarım İşçilerinin Sosyo-Ekonomik Durumları Üzerine Coğrafi Bir Araştırma...................................................................................................................................................857 Antalya’da Fuarlar, Festivaller Ve Yayla Şenliklerinin Alternatif Turizmin Gelişmesindeki Rolü........................859 Türkiye’de Coğrafya Alanında Turizm İle İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerinin İncelenmesi: Bir İçerik Analizi Çalışması...........................................................................................................................................................................860 Ekonomik Coğrafya Açısından Türkiye’de Balıkçılık Faaliyetleri Ve Sorunları..........................................................861 Baraj Göllerinin Alternatif Ekonomik Faaliyetlerde Kullanımı: Borçka Baraj Gölü.................................................862 Türkiye’nin Çevresindeki Nükleer Santraller ve Olası Bir Kazanın Yol Açabileceği Çevresel ve Ekonomik Zararlar........................................................................................................................................................................863 Politik Üretimin Kültürel Coğrafyası Ve Eğitimdeki Uygulamalarına Eleştirel Bir Yaklaşım................................864 Ukrayna’da Yaşanan Etno-Politik Sorunların Ve Kiev-Moskova Arasında Yaşanan Jeopolitik Mücadelenin Avrasya Birliği Projesine Yansımaları..........................................................................................................865 2011 Genel Seçimine Göre Meclise Giren Partilerin Oy Oranlarının İlçeler Ölçeğine Mekânsal Kümelenmeleri..............................................................................................................................................................................867 Cumhuriyet Döneminde Türkiye İl Sınırlarında Meydana Gelen Değişimin Cbs Ortamında Analizi.............868 Coğrafi Bilgi Sistemleri Web Servis Ve Uygulamalarının Coğrafya Eğitiminde Kullanımı...................................869 Bulut Cbs.........................................................................................................................................................................................870 Orta Öğretimde Coğrafya Öğretim Yaklaşımları: Konya Örneği..................................................................................871 Coğrafya Öğretmenliği Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Hazır Bulunuşlukları Üzerine Betimsel Bir Araştırma: Eksiklikler Ve Çözüm Önerileri.....................................................................................................................872 Öğretmen Adaylarının Yenilenebilir Enerji Kaynakları Hakkında Görüşleri.............................................................873 Lisans Coğrafya Öğrencilerinin Medya Okumalarına Yaklaşımları Üzerine Bir İnceleme...................................874

xiv

2012

COĞRAFYACILAR DERNEĞİ

Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı 21-23 Mayıs 2015, Gazi Üniversitesi, Ankara

SAKARYA NEHRİ DELTASINDA KIYI ALAN KULLANIMI DEĞİŞİMİNİN COĞRAFİ ANALİZİ Geographical Analysis of Coastal Land Use Change in Sakarya River Delta Sümeyra KURT1, Emre DUMAN2

ÖZET Ekolojik açıdan hassas değerler olarak kabul edilen kıyı alanları doğal ve beşeri değişimlerden yüksek oranda etkilenen ve yıllar içerisinde büyük değişimlere maruz kalan sahalardır. Kıyılardaki en önemli jeomorfolojik unsurlardan birisi olan delta alanları da son yıllarda önemli kullanım alanlarından biri olarak yoğun beşeri baskılar nedeniyle büyük değişimler geçirmiştir. Bu değişimlerin yaşandığı alanlardan biri de Türkiye’nin önemli sulak alanlarından bir olan Sakarya Nehri Deltası kıyılarıdır. Bu çalışmada 1984 ve 2014 yıllarına ait Landsat uydu görüntülerinden faydalanarak Coğrafi Bilgi Sistemleri, Uzaktan Algılama ve coğrafi analiz yöntemleri yardımıyla Sakarya deltası kıyılarında meydana gelen kıyı kullanımı değişimleri tespit edilmiştir. Sakarya deltasında meydana gelen kıyı kullanımı değişiminin başlıca nedenini yerleşme ve sanayi alanlarındaki artış sonucunda tarım alanlarının azalması oluşturmaktadır. Çalışmada, kıyı kullanımı değişiminin ortaya çıkaracağı etkiler ve alınması gereken önlemlerde belirtilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kıyı alanı kullanımı, Delta değişimi Coğrafi Bilgi Sistemleri, Uzaktan Algılama, Coğrafi Analiz, Sakarya Nehri Deltası.

ABSTRACT Coastal areas which are very sensitive with ecologicaly are highly influenced by naturaly and human activities and faced huge chabges by years. Delta areas that one of the most important geomorphological units of coastal areas higly humen-used areas and changes rapidly by human pressures last decades. Wetlands of Sakarya River Delta’s Coasts are one of the most affected places by this changes. In this study, Landsat Satellite images that belongs to Sakarya Delta area dated 1984 and 2014 are examined by analysis methods of Remote Sensing (RS) and Geographical Information Sciences (GIS) and land use change of coastal area is idendified. Major reason for this change in Sakarya River Delta is shrinking of agricultural areas caused by expansion of residential and industry areas. Effects of land use changes and precautions will be listed with this study. Keywords: Delta change, Geographic Information Systems, Geographical analysis, Remote Sensing, Sakarya River Delta, Use of Coastal Areas.

1. GİRİŞ Dünyada nüfus artışına paralel olarak kıyı bölgeleri ve özellikle delta alanları ve akarsu havzalarının ilk şekliyle kalması pek mümkün olmamıştır. Bu sahalar önceleri daha geniş alanlarda doğal görünüm ve özelliklerini korurken, nüfus artışına bağlı olarak zaman içinde hem alansal daralmaya hem de jeomorfolojik değişime maruz kalmışlardır. Jeomorfolojik özelliklerine ve potansiyeline uygun şekilde değerlendirilen araziler, beşeri faaliyetleri olumlu yönde etkilerken, tarım, mera, orman gibi diğer kullanım türlerine uygun arazilerin yerleşim alanlarına dönüştürülmesi bu arazilerin potansiyel özelliklerinin kaybolmasına neden olmaktadır. Bu nedenle doğal ortam koşulları, arazi kullanım potansiyeli ve değişimlerinin belirlenmesi açısından delta alanlarının çevresel özelliklerinin bilinmesi son derece önemlidir (Fitzpatrick vd., 2005; Afonso vd., 2006; Cürebal vd., 2008; Yalçınlar 1967, Tümertekin ve Özgüç, 2002; Koçman ve Karadağ, 2007; Aliağaoğlu ve Uğur, 2010; Özşahin, 2013).3 1 2

İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Bölümü, [email protected] Marmara Üniversitesi, Coğrafya Bölümü, [email protected]

710

2012

Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı 21-23 Mayıs 2015, Gazi Üniversitesi, Ankara COĞRAFYACILAR DERNEĞİ

Nüfus artışı, plansız ve hatalı arazi kullanımı gibi olumsuzluklar arazi örtüsü değişiminin hızlı bir şekilde gerçekleşmesine neden olmaktadır (Erlich, 1988; Ege, 2008; Özşahin, 2011). Bu nedenle son yıllarda arazi kullanımı ve planlanmasına yönelik çalışmalar yapılarak bir yandan arazi kullanımını ve değişimleri incelerken (Taş, 2006; Reis ve Yomralıoğlu, 2003; Bayar, 2003; Duran, 2005; Kılıç, 2006; Bahadır, 2007; Vural, 2008; Akbulak vd., 2008; Özdemir ve Bahadır, 2008; Elmastaş, 2008; Taş, 2009; Korkmaz vd., 2010; Özdemir ve Bahadır, 2010; Somuncu vd., 2010; Kurtoğlu vd., 2010; İkieli ve Ustaoğlu, 2011; Kurt, 2013; Kurt, 2014, Özşahin, 2015), bir taraftan da jeomorfolojik özelliklerle arazi kullanımı arasındaki ilişkiler araştırılmaktadır (Şengün, 2000; Altın, 2005; Taş, 2006; Atasoy, 2007; Ege, 2008; Şengün, 2008; Özşahin, 2013; Kurt ve Haybat, 2014). İnsan ve çevre etkileşimini alüvyal alanlardaki değişimi inceleyerek değerlendirmek mümkün olduğundan, arazi kullanımı ve jeomorfolojik özellikler, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) tekniklerinden yararlanılarak Sakarya Nehri deltası örneğinde incelenmiştir. Sakarya Nehri deltasında kıyı çizgisi ve arazi kullanımının değişen çevre şartlarından nasıl etkilendiği 1984 ve 2014 yılı Uydu görüntülerinin sınıflandırılmasıyla ortaya konulmuştur. Çalışma kapsamında Sakarya Nehri deltasının hangi bölümünde hangi arazi kullanım faaliyetlerinin yapıldığı, beşeri faaliyetler ile arazi kullanımı arasındaki ilişki, delta alanında yaşayan insanların kıyı kullanımında Kıyı Kanunu’nu göz önünde bulundurup bulundurmadıkları, hatalı arazi kullanımından kaynaklanan problemler ve alınması gereken önlemler araştırılmıştır.

2. MATERYAL VE METOD Çalışmanın veri kaynaklarını, 1:25.000 ölçekli topografya haritaları, 1:100.000 ölçekli jeoloji haritası, Landsat uydu görüntüleri ve arazi incelemeleri uluşturmaktadır. Araştırma ile ilgili toplanan tüm veriler Uzaktan Algılama yazılımı Erdas Imagine 2011 programında değerlendirildikten sonra Coğrafi Bilgi Sistemleri analizleri Arcgis 10 yazılımında gerçekleştirilmiştir. Kullanılan uydu görüntülerinden Landsat-5 TM (1984) görüntüsü 30 m yersel çözünürlüğe sahip iken, Landsat-8 TM (2014) görüntüsü 15 m yersel çözünürlüğe sahiptir (Tablo 1). Landsat uydularının görüntüleri ilgili yıllara ait kıyı çizgisinin belirlenmesinde su ile kara arasındaki farkın en iyi şekilde ayırt edilebilmesini sağlayan yakın kızılötesi bandı olan dördüncü bant kullanılmıştır (Döker, 2012; Aydın ve Uysal, 2013; Karabulut ve Küçükönder, 2014; Şekil 1).

Şekil 1. Çalışmada Kullanılan Landsat Uydu Görüntüleri (Band 4)

711

2012



Tablo 1. Çalışmada Kullanılan Uydu Görüntüleri Uydu / Tarih

Algılama Tarihi

Radyometrik Çözünürlük

Yersel Çözünürlük

Kanal

Landsat-5, 1984

TM

8 bit

30

7

Landsat-8, 2014 TM 8 bit 15 11 Arazi sınıflandırması Uzaktan Algılama’da kontrolsüz sınıflandırma yöntemi ile yapılmıştır. Kontrolsüz sınıflama uydu görüntüsündeki yansıma değerlerine bağlı olarak benzer piksellerin otomatik olarak tespit edilip sınıflara atanması esasına dayanan bir yöntemdir (Karabulut, 2006; Sönmez, 2012; Çelik ve Karabulut, 2013; Gülersoy, 2013). Kontrolsüz sınıflama tekniğiyle üretilen veriler üzerinde yapılan doğruluk analizlerine göre, 1984 yılına ait görüntünün doğruluk oranı Kappa katsayısına göre 1984 yılı uydu görüntüsünde 0.77, 2014 yılına ait görüntünün doğruluk oranı ise 0,79’dur. Elde edilen bu sonuçlar sınıflamanın geçerli sayılabilecek doğrulukta olduğunu göstermektedir. Sınıflandırılmış görüntüdeki gereksiz bilgilerin göz ardı edilebilmesi için 7x7 medyan filtre uygulanmıştır. Sonuç olarak üretilen tematik harita yine coğrafi bilgi sistemleri ortamına verinin raster veriden vektör veriye dönüştürülmesi yoluyla aktarılmıştır. Sınıflandırılan görüntüler üzerinden yapılan analizler sonucu arazi kullanımı ve kıyı çizgileri ortaya konmuştur.

3. SAKARYA NEHRİ DELTASININ KONUMU VE GENEL ÖZELLİKLERİ İnceleme alanı 29° 57° 00 - 30° 53° 00 Doğu boylamları ile 40° 17° 00 - 41° 13° 00° Kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Saha, Sakarya ilinin Kaynarca, Karasu ve Kocaali ilçe sınırları içerisinde yer almakta olup, Sakarya Nehri Deltası’nın batı ve doğu kıyılarını kapsamaktadır. Daha doğudan Düzce, batıdan Kocaeli, güneyden Ferizli, Söğütlü, Hendek ilçeleri ve kuzeyden Kara Deniz ile çevrilidir (Şekil, 2). Kıyı uzunluğu Melen Çayı batısı ile Sakarya-Kocaeli sınırı arasında yaklaşık 53 km’dir. Bu saha Sakarya Nehri ağzının batısında yaklaşık 23 km, doğusunda 30 km kıyı uzunluğuna sahiptir. Arazi kullanım değişiminin belirlendiği saha kıyı çizgisinden karaya doğru 2 km²’lik bir alanı kapsamaktadır. Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye’nin üçüncü en uzun nehri olan Sakarya Nehri’nin delta alanı ve kıyılarında yer alan inceleme sahası, Adapazarı’na 25 dakika, Kocaeli’ye 1saat, İstanbul’a 2,5 saat ve Ankara’ya 3,5 saat uzaklıkta bir turizm alanıdır.

Şekil 2. Çalışma Alanı Lokasyon Haritası

712

2012


Geç Pliyosen yaşlı olan Sakarya Nehri, geçtiği güzergâh boyunca farklı yüksekliklere sahip üç jeomorfolojik kuşağı kesmektedir. Neojen çökellerinden oluşan üst kuşak kuzey kıyıları oluştururken orta kuşak, sol yanal atımlı Kuzey Anadolu Fayı (KAF)’lı dağlık bölgedir. Alt kuşak ise KAF’ın kuzeyinde yer alan ve denize doğru daralan alüvyon düzlüğüdür (Algan vd., 2002). Sakarya Nehri Deltası kıyıları girintili çıkıntılı değildir. Kıyıda yükselen platolar ve Kuzey Anadolu Dağları Karasu ilçesi dışında denize paralel uzanır. Deltanın kıyıları kuzeybatı yönlü kıyı akıntılarıyla şekillendirilmiştir. Sakarya Nehri taşıdığı materyalleri biriktirerek bir delta meydana getirmiş olsa da zamanla dalgaların aşındırmasıyla bu saha kumlarla örtüldüğünden, kıyı boyunca kumsallar ve kumul sırtları meydana gelmiştir. Kumul sıralarının bir bölümünü oluşturan Acarlar Gölü kuzey kesimindeki üç kumul sırası, Karadeniz kıyı çizgisinden yaklaşık 1.5 km içeriye kadar yayılmıştır (Soğancı, 2012). Sakarya Nehri Deltası ve yakın çevresi Marmara ve Karadeniz bölgelerinin iklim özelliklerine sahiptir. Sahada yağışlı ve ılıman bir iklim hâkimdir. Sakarya Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü gözlemlerine göre sıcaklık ortalaması 14,4 °C’dir. Yılda ortalama 116.2 gün yağışlı geçmektedir. Kıyıda etkin rüzgar Poyraz (KD)’dır. Etkili rüzgârlar kıyıya dik olarak gelmektedir (Yüksel, 2011).

4. BULGULAR Karadeniz’e dökülen ikinci büyük ırmak olan Sakarya Nehri (824 km) deltası, doğu-batı yönünde 25 km uzunluk ve yaklaşık 70 km²’lik bir alana sahiptir (Soğancı, 2012). Sakarya Nehri’nden gelen sedimentler, kıyının en önemli besleme malzemesi olup, hayati önem taşımaktadır. Ancak Sakarya Nehri, çevresindeki fayların da etkisiyle sedimentlerinin büyük kısmını ırmağın orta bölümdeki çöküntü alanına (Adapazarı) bıraktığından, kıyı önünde geniş bir delta yelpazesi oluşturamamıştır (Özcan, 2008; Aydın, 2013). Sakarya havzasında işletme aşamasında olan barajlar da sediment taşınma miktarının azalması üzerinde etkili olmuştur. Barajlardan sonra sediment taşıma miktarının % 40 - 65 oranında azaldığı belirlenmiştir (Li vd., 2001; Işık vd., 2006; Dündar, 2008; Aydın ve Uysal, 2013). Akarsu vadisi boyunca taşınan malzemenin dalga ve akıntılar yardımıyla kıyıya ulaşmasıyla doğal plaj alanları ve gerisinde kumul alanları oluşmuştur. Ortalama 1.5 km genişliğinde kumulların kapladığı saha, kıyı ovası karakterindeki alçak ve düz bir alandan oluşmaktadır. Ancak kıyı kumulları, günümüzde insan etkisiyle (özellikle yapılaşma ve karayolu) tekrar aktif hale geçme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Sakarya Deltası’nın kıyıları kuzeybatı yönlü kıyı akıntılarıyla şekillendirilmiş olup güncel kumsalı yaklaşık 100 m. genişliktedir (Şekil 5). Kıyı çizgisi, Güneydoğu-Kuzeybatı istikametinde, girinti ve çıkıntı yapmadan düz bir uzanıma sahiptir. 1984 ve 2014 yılları uydu görüntülerinden elde edilen kıyı çizgileri karşılaştırıldığında 1984 yılından 2014 yılına kadar geçen 30 yıl içerisinde kıyı çizgisi akarsuyun ağız bölümünde 407 m içeriye doğru ilerlemiştir (Şekil 3 ve 4).

Şekil 3. Sakarya Nehri Deltası Ağzı

713

2012



Şekil 4. Sakarya Nehri Deltası Kıyı Çizgisi Değişimi Uydu görüntüleri incelendiğinde kıyıda sadece dere ağzı ile liman arasında küçük bir bölümde alansal artışının olduğu buna karşılık bütün aralıklarda alansal olarak oldukça önemli miktarlarda erozyon meydana geldiği görülmüştür. 1984-2014 yılları arasında deltanın doğu kıyılarında 98 ha, batı kıyılarında ise 31 ha olmak üzere toplam 129 ha’lık bir alanda denizin karaya doğru ilerlediği tespit edilmiştirr. 1984 yılı ile 2014 yılı arasındaki özellikle akarsuyun ağız bölümünde 605 m² alan liman olarak kullanılmak üzere doldurulurken, 232 m² alan da kum alınarak geriletilmiştir (Şekil 6). Kıyı şeridinin jeolojisinin 1 km içeriye kadar kumul olması, erozyon hızını daha da arttıran bir unsur olarak görülmektedir. Sakarya Nehri’nin denize ulaştığı noktanın doğusunda kalan kıyı bandında erozyon, yaklaşık 100 m’lere kadar ulaşmaktadır. Erozyon üzerinde Karadeniz’in sularının yıllık 3,5-4,5 mm kadar bir yükselme eğilimi göstermesinin etkili olduğu düşünülmektedir (Kutoğlu vd. 2010; Marangoz, 2013; Kutoğlu, 2014; Şekil 5).

Şekil 5. Karasu Kıyısındaki Erozyon Alanı (2010) 714

2012


Şekil 6. Sakarya Nehri Deltası Kazı ve Dolgu Alanları Kıyı erozyonu üzerinde Sakarya Nehri’nin denize döküldüğü alanın 1 km doğusunda 1996-2008 yıları arasında yapılan liman inşaatı da etkili olmuştur. Liman inşaatı devam ettiği dönemde, kıyı çizgisi zamanla kara tarafına doğru değişmiştir. Erozyona çözüm geliştirebilmek amacıyla 2009-2014 yılları arasında kıyı boyunca 25 m. Uzunluğunda 12 adet mahmuz, 120 m uzunluğunda 27 adet dalgakıran ve erozyon alanının sonuna doğru da 3 adet mendirek yapılmıştır (Aydın ve Uysal, 2013; Kutoğlu vd., 2014). Ancak bu yapılar da sorunu bitirmemiştir. Nehir üzerinde önemli sayıda kum-çakıl ocağının yer alması da son 30 yılda yoğun kum alım faaliyetlerinin devam ettiğini göstermektedir. Özellikle 1999 yılı depreminden sonra görülen ırmak kumuna olan aşırı ilgi de burada ortaya çıkan erozyonun önemli nedenleri arasındadır. Arazi kullanımı incelendiğinde, genel olarak Sakarya Nehri deltasının doğu sahil bölümünde kıyı kumsal ve yerleşmeler yer alırken, batı sahil tarafında kumullar ve tarım alanları yer aldığı görülmektedir. 1984 yılı arazi kullanım sınıflarına göre, sahil bölgesindeki toplam arazinin % 22, 9’u boş arazi, % 20’si orman, % 19, 4’ü tarım, % 18,6’sı kumul-kumsal, % 12,9’u ise çalı-çimen olduğu görülmektedir (Şekil 7; Tablo 2).

Şekil 7. Sakarya Nehri Deltası Arazi Kullanımı Yüzdelik Dağılımı 1984 yılında yerleşmeler daha çok doğu bölümde Karasu ve Kocaali ilçeleri kıyılarında yoğunlaşırken, tarım, orman ve boş alanlar batı bölümde yer almıştır. Orman alanlarının önemli bir bölümü inceleme alanının güneybatısında Acarlar Gölü longoz sahası ve yakın çevresinde yer almaktadır. Bu kesim, denizden yaklaşık 1,5 km içeride, denize paralel uzanımlı ve Dünya’nın tek parça halindeki en büyük longozu olma özelliğine sahiptir. 715

2012



Göçmen ve birçok yerli kuş türünün barınma yeri olan saha, 1. derece doğal sit alanı ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak koruma altındadır. 1984 yılında yerleşmeler daha çok doğu bölümde Karasu ve Kocaali ilçeleri kıyılarında yoğunlaşırken, tarım, orman ve boş alanları deltanın batı bölümünde yer almıştır (Şekil 8). Tablo 2. Sakarya Nehri Deltası Arazi Kullanımı 1984 Arazi Sınıfı

2014

Değişim

ha

%

ha

%

ha

%

Yerleşme

271,5

2,7

2577,0

26,6

2305,5

89,46

Tarım

1917,8

19,4

1174,9

12,1

742,9

-38,73

Orman

2016,2

20,4

1258,3

13

757,9

-37,59

Çalı/Çimen

1224,5

12,9

1250,1

12,9

25,6

-2,09

Boş Arazi

2269,5

22,9

400,1

4,1

1869,4

-82,37

Yol

174,2

1,8

1118,0

11,6

943,8

84,41

Kumul/Kumsal

1839,3

18,6

1793,8

18,5

45,5

-2,47

Su

184,5

1,9

102,7

1,06

82,5

-44,71

Toplam

9897,7

100

9674,9

100

222,8

-2,25

Şekil 8. Sakarya Nehri Deltası Kıyıları Arazi Kullanımı Dağılımı (1984) 2014 yılı arazi sınıfları incelendiğinde ise sahil bölgesindeki toplam arazinin % 26,6’sı, yerleşim alanı, % 18,5’i kumul-kumsal, % 13’ü orman, % 12,9’u çalı-çimen, % 12,1’i tarım alanı, % 11,6’sı yol ve % 4,1’i de boş arazi sınıfıdır. 2014 yılında yerleşmeler daha çok doğu bölümde Karasu ve Kocaali ilçeleri kıyılarında artış 716

2012


göstermiştir. Yerleşim alanı ve yollar artarken, boş arazi (% 82,37), tarım alanı (% 38,73), orman (% 37,59), çalı/ çimen (% 2,09) ve kumsal (% 2,47) alanlarında azalma olmuştur. Orman ve tarım arazileri ise deltanın batısı ile güneyinde kalmıştır (Şekil 9).

Şekil 9. Sakarya Nehri Deltası Kıyıları Arazi Kullanımı Dağılımı (2014)

Şekil 8. Sakarya Nehri Deltası Kıyıları Arazi Kullanımı Dağılımı (2014) 1984 ve 2014 yılları arasında en büyük arazi değişimi % 89,46 ile yerleşim alanı ve % 84,41 ile yol alanında olmuştur. Yerleşmelerin en yoğun olduğu ilçe ise Karasu’dur. Bunda yaklaşık 35 km’lik kesintisiz kıyı şeridine sahip olması ve İstanbul’a yakınlığı nedeniyle bölgenin turizm çekim noktası konumunda olması etkili olmuştur. Bu nedenle, kıyı şeridinde yazlıklar, villalar ve otellerden oluşan yoğun bir yerleşim söz konusudur. Ancak Karasu kıyısında ortaya çıkan yapılaşma biçimi, Kıyı Kanunu’na aykırı olarak ortaya çıkan yanlış kıyı kullanımı örneklerinden sadece bir tanesidir. Sakarya Nehri deltasının Karadeniz kıyı kesiminde yer alan Karasu ilçesi kıyısında yapılaşmalar vardır. Oysa 1990 yılında yürürlüğe giren 3621 Sayılı Kıyı Kanunu’na göre kıyı çizgisinden itibaren kara yönünde ilk 100 m’de sadece kamu kullanımları yer alabilmektedir. Aynı yıl yürürlüğe

717

2012



giren Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik ekine göre ise akarsularımızın “nehir” tanımına giren kesimlerinin belirtildiği listenin 2. maddesinde “…Sakarya Nehri: Sakarya Nehri ana kolunun, Gökçekaya Barajı ile Karadeniz arasındaki kesimi, …” ifadesiyle kıyı kenar çizgisine tabi nehirler arasında sayılmıştır. Günümüzde Sakarya Nehri ağzının özellikle doğu bölümünde kalan kıyı kuşağında Kanunu’na aykırı bir şekilde yapılaşma ve yerleşme faaliyetleri artarak devam etmektedir.

SONUÇLAR Sakarya Nehri deltasında denetimsiz kum alımı, kıyı yapıları nedeniyle kıyı şeridinde son 30 yılda yaşanan ve halen devam eden kıyı erozyonu yerleşim birimindeki yapıları da tehdit eder boyuta ulaşmıştır. Bu nedenle kontrolsüz kum-çakıl çıkarımının önlenmesi hidrodinamik denge için önem arz etmektedir. Nehir çevresindeki, kum ve çakıl ocakları deniz kıyısına ulaşan sediment miktarını azalmıştır. 1984 yılından beri Nehir ağzının her iki tarafında 180 - 407 m arasında değişen oranda gerileme tespit edilmiştir. Nehir ağzının her iki tarafındaki gerilemeyi durdurmak için gerekli çalışmalar yapılarak geliştirilen projelerin uygulanması gerekmektedir. Özellikle yerleşme ve yapılaşmanın her geçen gün artmaya devam ettiği delta sahası kıyı yerleşmelerinden Karasu ilçesi kıyıları sürekli gözetim altında tutulmalı ve düzenli aralıklarla kıyı çizgisi ve kıyı kenar çizgisinin değişimi incelenmelidir. Sürekli artan kontrolsüz yapılaşma ve yanlış arazi kullanımı kontrol altına alınmalı ve bölge için zamansal risk haritaları oluşturulmalıdır. Kıyı Kanunu’na uygun yapılaşma konusunda halk ve yerel yönetimler hassas davranmalıdır.

718

2012


KAYNAKLAR Afonso, M. J., Chamine, H. I., Gomes, A., Fonseca, P., Marques, J. M., Guımaraes, L., Guılhermino, L., Teixeira, J., Carvalho, J. M., Rocha, F. T. (2006). Urban hydrogeomorphology and geology of the Porto metropolitan area (NW Portugal), The Geological Society of London, IAEG2006 Paper number 9, London. Akbulak, C., Erginal, A. E., Öztürk, B. (2008). Gelibolu Yarımadası’nın Kuzeybatı Kıyılarında Arazi Kullanımının Uzaktan Algılama ile İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 41–50. Algan, O. Gökaşan, E., Gazioğlu, C., Yücel, Z.Y., Alpar, B., Güneysu, C., Kirci, E., Demirel S., Sarı, E., Ongan, D. (2002). A high resolution seismic study in Sakarya Delta and Submarine Canyon, southern Black Sea shelf, Continental Shelf Research, 22, 1511-1527. Aliağaoğlu, A., Uğur, A., (2010). Şehir Coğrafyası, Nobel Yayın Dağıtım, ISBN: 9786053953807, Ankara. Altın, B. N. (2005). Bolkar Dağları Doğal Ortam Koşulları ve Arazi Kullanımı, Türkiye Kuvaterner Sempozyumu TURQUA-V, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2–5 Haziran 2005. Atasoy, M. (2007). Yaylalardaki Arazi Kullanım Değişiminin CBS İle İzlenmesi: Trabzon Örneği, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, KTÜ, Trabzon, 30 Ekim–02 Kasım 2007. Aydın, M. (2013) Kıyı Çizgisi Değişiminin İzlenmesi ve Risk Analizi: Sakarya – Karasu Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar. Aydın, M., Uysal, M. (2013). Kıyı Çizgisi Değişiminin Uydu Görüntüleri Yardımıyla İzlenmesi: Sakarya- Karasu, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(3), 24-32. Bahadır, M. (2007). Yalova İlinde Arazi Kullanımının Uzaktan Algılama Teknikleri İle Belirlenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon. Bayar, R. (2003). Arazi Kullanımı-Nüfus İlişkisi: Anamur Örneği, Coğrafi Bilimler Dergisi, 1 (1), 97–116. Cürebal, İ., Efe, R., Soykan, A., Sönmez, S. (2008). Balıkesir Kent Merkezi Yerleşim Alanı İle Jeomorfolojik Birimler Arasındaki İlişkinin CBS ve UA Yöntemleriyle Belirlenmesi, Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitapçığı, (s. 20-23), Çanakkale, Ekim 2008. Çelik, M., A., Karabulut, M. (2013). Yağış Koşullarının Antep Fıstığı (Pistacia vera L.) Biomas Aktivitesi ve Fenolojik Özelliklerine Etkisinin Uzaktan Algılama Verileri Kullanılarak Ġncelenmesi, Türk Coğrafya Dergisi, 60, 37-48. Döker, M. F. (2012). Determination temporal changes of the coastline of the Sea of Marmara in Istanbul, International Journal of Human Sciences (Online), (9)2, 1350-1370. Duran, C. (2005). Hazar Gölü Havzası Arazi Kullanımındaki Değişikliklerin Belirlenmesi (1956–2004), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. Dündar, M. Ş. (2008). Aşağı Sakarya Nehri Su ve Sediment Kalitesinin Belirlenmesi, Tübitak Proje No: 106Y037, Çevre, Atmosfer, Yer ve Deniz Bilimleri Araştırma Grubu, Ağustos 2008. Ege, İ. (2008). Bolkar Dağları’nın Doğu Kesiminde Jeomorfolojik Birimler Üzerinde Arazi Kullanımı, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Elmastaş, N. (2008). Kâhta Çayı Havzası’nda Arazi Kullanımı, Coğrafi Bilimler Dergisi, 6 (2), 159–190. Erlich, P. R. (1988). The Loss of Diversity: Causes and Consequences, In.: Wilson, E. O., Peter, F. M. (Eds.), Biodiversity, Washington, National Academic Press. Fitzpatrick, F. A., Diebel, M. W., Harris, M. A., Arnold, T. L., Lutz, M. A. Richards, T. L., 2005, Effects of Urbanization on the Geomorphology, Habitat, Hydrology, and Fish Index of Biotic Integrity of Streams in the Chicago Area, Illinois and Wisconsin, American Fisheries Society Symposium, 47, 87–115. Gülersoy, A., E., (2013). Marmara Gölü Yakın Çevresindeki Arazi Kullanım Faaliyetlerinin Zamansal Değişimi (1975-2011) ve Göl Ekosistemine Etkileri, Türk Coğrafya Dergisi, 61, 36-37. Işık, S., Şaşal, M., Doğan, E. (2006). Sakarya Nehrinde Barajların Mansap Etkisinin Araştırılmas. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 21(3), 401-408.

719

2012



İkieli, C., Ustaoğlu, B. (2011) Sakarya Deltasının Doğu Kesiminde Kıyı Çizgisi Değişiminin Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Yöntemleriyle Analizi. Türk Coğrafya Kurumu Yayınları, 5, 483-492 . Karabulut, M., (2006). NOAA AVHRR Verilerini Kullanarak Türkiye‘de Bitki Örtüsünün İzlenmesi ve İncelenmesi, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4, 31. Karabulut, M., Küçükönder, M. (2014). Büyük Menderes Deltasında Kıyı Değişiminin Ana Bileşenler Metodu ile İncelenmesi, Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi, Bildiriler Kitabı (s. 463-471), Muğla, 4-6 Haziran 2014. Karadağ, A., Koçman, A., 2007, Coğrafi Çevre Bileşenlerinin Kentsel Gelişim Süreci Üzerine Etkileri: Ödemiş (İzmir) Örneği, Ege Coğrafya Dergisi, 16, 3–16. Kılıç, A. (2006). Uydu Görüntüleri İle Arazi Kullanımı ve Değişikliğinin Araştırılması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. KK (Kıyı Kanunu), (1990). 17.04.1990 tarihli ve 3621 Sayılı Kıyı Kanunu, 20495 sayılı Resmi Gazete. Korkmaz, H., Çetin, B., Kuşçu, V., Ege, İ., Bom, A., Özşahin, E. ve Karataş, A. (2010). Temporal Change of Land Use on The Asi River Delta, The 2nd International Geography Symposium (GEOMED 2010) 2–5 June 2010, Antalya. Kurt, S. (2013). Land Use Changes in Istanbul’s Black Sea Coastal Regions between 1987 and 2007, Journal of Geographical Sciences, 23(2), 271-279. Kurt, S. (2014). The Course of Population Growth in Southwestern Coasts of The Sea of Marmara (Balıkesir, Çanakkale) and Its Spatial Distribution, Urban and Urbanization, Chief Editors: Recep Efe, Turgut Tüzün Onay, Igor Sharuho, Emin Atasoy, St. Kliment Ohridski University Press, ISBN 978-954-07-3772-0, pp. 636-652, SOFIA. Kurt, S., Haybat, H (2014). Population Distribution by Geomorphological Units in Yalova, Turkish Studies, 9/1, 327-336. Kutoğlu, H. Ş., Görmüş, S.K., Özölçer, H. İ., Şeker, Z. D. (2014). Kıyı Erozyonunun Zamansal Analizi: Karasu Örneği, HKMO Mühendislik Ölçmeleri STB Komisyonu 7. Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu, Hitit Üniversitesi, Çorum, 1517 Ekim 2014. Kutoğlu, H., Oruç, M., Şeker, D., Z., Görmüş, K., S., Gazioğlu, C., Tutkun, N. (2010). Batı Karadeniz Bölgesi Karasu Sahil Kesiminde Kıyı Erozyonu’nun Zamansal Analizi. Türkiye’ nin Kıyı ve Deniz Alanları VIII. Ulusal konferansı, Trabzon, 27 Nisan – 1 Mayıs. Li, R., Di, K., Ma, R., (2001). A Comparative Study of Shoreline Mapping Techniques, The 4th International Symposium on Computer Mapping and GIS for Coastal Zone Management, Halifax, Nova Scotia, Canada, June 18-20. Marangoz, M., A., Görmüş, S., K., Oruç, M., Kutoğlu, Ş., H., Alkış, Z., (2013). Sakarya’nın Karasu İlçesindeki Kıyı Şeridinin Landsat Görüntülerinin Nesne Tabanlı Sınıflandırma Teknikleri Kullanılarak Zamansal Analizi, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 14. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankar, 14-17 Mayıs. Özcan, O. (2008). Sakarya Nehri Alt Havzası’nın Taşkın Riski Analizinin Uzaktan Algılama ve CBS ile Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Bilişim Enstitüsü, İstanbul. Özdemir, M. A., Bahadır, M. (2010). Uzaktan Algılama İle Acıgöl Havzası’nda Arazi Kullanımının Zamansal Değim Analizi (1975–2005), Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 335–351. Özdemir, M. A., Bahadır, M., (2008), Armutlu Yarımadasında Arazi Kullanımının Zamansal Değişimi, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, No: 4854, Sayı: 17. Özşahin, E. (2011). Gönen Havzasında Jeomorfolojik Birimlerle Arazi Kullanımı Arasındaki İlişki (Balıkesir), Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 187-205. Özşahin, E. (2013). Asi Nehri Deltasının (Hatay) Antropojenik Jeomorfolojisi, Profesör Doktor İlhan Kayan’a Armağan (Ed. Ertuğ Öner), Ege Üniversitesi Yayınları, No: 181, İzmir. Özşahin, E. (2015). Examination of Gönen and Kocasu River Deltas in Terms of Land Use and Changes in Shoreline (NW Turkey), International Journal of Innovative Environmental Studies Research, 3(1),1-13. Reis, S., Yomralıoğlu, T. (2003). Landsat ETM+ Uydu Görüntüsü ile Trabzon İli Arazi Örtüsünün Belirlenmesi, Doğu Karadeniz Bölgesinde Kırsal Alanda Ulaşım, Yerleşim Sorunları ve Çözümleri Sempozyumu, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Bildiriler Kitabı, 306–315. Soğancı, M. (2012). Karasu Kıyı Alanı Kıyı Daralması Raporu, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Ankara.

720

2012


Somuncu, M.; Akpınar, N.; Kurum, E.; Çabuk Kaya, N., Özelçi Eceral, T. (2010). Gümüşhane İli Yaylalarındaki Arazi Kullanımı ve İşlev Değişiminin Değerlendirilmesi: Kazıkbeli ve Alistire Yaylaları Örneği. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 2 (2), 107-127 (2010). Sönmez, M., E., (2012). Kızıltepe İlçesinde Bitkisel Ürün Deseninde Meydana Gelen Değişimler ve Olası Olumsuz Sonuçları, Coğrafi Bilimler Dergisi, 10, 43. Şengün, M. T. (2008). Uluova’da Jeomorfolojik Birimlerle Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler, Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu, (Prof. Dr. Mehmet Ardos Anısına) 18 Mart Üniversitesi, 167–183, Çanakkale, 20–23 Ekim. Taş, B. (2006). Tosya İlçesinde Jeomorfolojik Birimlerin Arazi Kullanımı Üzerine Etkileri, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (1), 43–66. Taş, B. (2009). Sultandağı İlçesinde Tarımsal Arazi Kullanımı ve Planlama Önerileri, Doğu Coğrafya Dergisi, 22, 29–44. Tümertekin, E., Özgüç, N. (2002). Beşeri Coğrafya (İnsan, Kültür, Mekan), Çantay Kitabevi, İstanbul. Vural, E. (2008). Boğaziçi Sit Alanındaki Arazi Kullanımının Zamansal Değerlendirmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Yalçınlar, İ., (1967). Türkiye’de bazı şehirlerin kuruluş ve gelişmesinde jeomorfolojik temeller, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 16, 53–66. Yüksel, Y. (2011). Karasu Kıyı Alanı Deformasyonu, Risk Altındaki Kıyı Alanları Çalıştayı, İMO Sakarya 2011, Yayımlanmamış bildiri.

721

SAKARYA NEHRİ DELTASINDA KIYI ALAN KULLANIMI DEĞİŞİMİNİN COĞRAFİ ANALİZİ/Geographical Analysis of Coastal Land Use Change in Sakarya River Delta

Recommend Documents