Kasaysayan ng Linggwistika A. Kasaysayan ng Linggwistika Masasa Masasabin bing g nagsim nagsimula ula ang maagham maagham na pag-aa pag-aaral ral sa wika mula nang magtanung-tanong ang tao ng ganito: Bakit hindi magkakatulad ang mga wikang sinasalita ng tao? Papaano nalikha ang unang salita? Ano ang relasyon ng katawagan at ng bagay na tinutukoy nito? ganito o gayon gayon ang tawag tawag sa ganito ganito o ganiyong ganiyong bagay? bagay? … atbp. atbp. Bakit ganito Mga Teologo(Theologians) a kanila nagbuhat ang mga unang sagot sa mga gayong katanungan. inasabing nilikha ng !iyos ang wika. inasabing ang pagkakaroon ng iba"t-ibang wika sa daigdig ay parusa ng !iyos sa pagmamalabis ng tao #gaya ng natalakay sa kabanata kabanata $%. ubalit ang mga palaaral nang unang panahon& tulad nina Plato at o'rates& ay hindi nasiyahan sa mga ganong paliwanag ng simbahan. (agsimula silang maglimi tungkol sa wika. a kani kanila lang ng mga mga sinu sinula latt ay maba mababa baka kas s ang ang kani kanila lang ng halo halos s wala walang ng katapusang pagtatalu-talo pagtatalu-talo tungkol sa pinagmulan pinagmulan at kakanyahan kakanyahan ng wika. Mga mambabalarilang Hindu Kauna-unahang pangkat na kinilala sa larangan ng linggwistika. (ang panahong iyon& naniniwala ang mga tao na wika ng !iyos ang ginamit sa matatandang banal na himno ng )breo. Mahabang panahong hindi nila ginalaw ang istilo ng lenggwahe ng nasabing mga himno kahit nakaiwanan na ng panahon sa paniniwalang paglapastangan sa gawa ng !iyos ang anumang isasagawang pagbabago dito. ubalit nagpunyagi ang mga palaaral na *indu. inuri inuri nila nila ang matand matandang ang wika wikang ng ginami ginamitt sa nasab nasabing ing mga himno+ himno+sa sa palatunugan, palatunugan, palabuuan, palaugnayan, palaugnayan, sa layuning makatulong sa pagpaliwanag ng diwa ng halos di maunawaang mga himno. Ang mga pagsusuring isinagawa ng mga mambabalarilang *indu ay naging simula ng mga pag-aaral sa ibang wika sa )uropa. Mapapa Mapapatun tunaya ayan n ito sa mga termin terminolo olohiy hiyang ang teknik teknikal al na ginam ginamit it ng mga unang mambabalarilang *indu na hangggang sa kasalukuyan ay ginagamit pa ng mga makabagong mambabalarila mambabalarila at linggwista. a mga wikang ,riyego at Latin& unang nagkaanyo ang wika sa tunay na kahulugan nito& sapagkat ang mga wikang ito ang dalawang magkasunod na wikang unang nalinang at lumaganap nang puspusan sa )uropa ng panahong iyon. Mapapansing kung saan unang nalinang ang sibilisasyon ay doon din unang nagkaanyo ang kauna-unahang maagham na pagsusuri sa wika. ang pangkat ng mga mga Stoics Aristotle at ang $lan lang sa mga linggwistang laging nababanggit nang mga panahong yaon. $tinuturing na syang nagsipanguna sa larangan ng agham wika. Panahon ng Kalagitnaang iglo #Middle Ages% •
•
• •
•
•
•
•
•
•
•
*indi gaanong umunlad ang agham-wika sapagkat ang napagtuunangpansin ng mga palaaral noon ay kung papaanong mapapanatili ang Latin bilang wika ng simbahan.
Panahon ng Pagbabagong $sip #enaissan'e% !ahil sa mabilis na pag-unlad ng sibilisasyon at paglaganap ng karunungan sa iba"t-ibang panig ng daigdig mula sa ,resya at oma& ay naging masusi at puspusan ang pagsusuring panlinggwistika sa mga wikang ,riyego at Latin dahil dahil sa napak napakara arami mi at iba"t iba"t ibang ibang karunu karununga ngang ng sa dalaw dalawang ang wikang wikang ito lamang matatagpuan. Ang pag-aaral sa mga wikang ,riyego at Latin ay nakaimpluwensya sa iba"tibang wika sa )uropa. Wikang Ebreo orihinal na wikang kinasusulatan ng Matandang/ipan. Matandang/ipan. pinaniniwalaang siyang wikang 0sinasalita sa paraiso" kaya"t inakalang lahat ng wika"y dito nag-ugat& pati na ang ,riyego at Latin na syang unang mga wikang kinasalinan ng nasabing Bibliya. •
Pagsapit ng ika-12 siglo… (agkaroon ng malaganap na pag-unlad ang aghamwika. (agkar aroo oon n ng mga mga pana panana nali liks ksik ik sa pina pinagm gmul ulan an ng mga mga wika wika na (agk huma humant nto ong sa pagp pagpa apapa papang ngk kat-pa t-pang ngk kat ng mga mga ito ito ayo ayon sa pinagmulang angkan. Ang pagsusuri sa mga wika ay hindi lamang palarawan # descriptive % kundi kundi sumasag sumasagot ot pa rin sa 0bakit 0bakit"" ng mga bagay bagay-ba -bagay gay tungk tungkol ol sa wika. linggwistika. Lumitaw ang iba"t-ibang disiplina sa linggwistika. a panahong ito"y nakilala ang tungkung-kalan sa linggwistika na labis na nakaimpluwensya sa larangan ng linggwistika sa )u ropa: Bopp #anskrito% ,rimm #Aleman% at ask #$slandi'% Ang mga linggwistang ito"y sinundan ng marami pang iba tulad nina: 4Mad5ig app3 4Muller Bredsdor6 47hitney 'hlei'her 4at marami pang iba. 8urtios /inangka nilang ihambing ang mga wikang tulad ng anskrito& ,riyego& Latin& $talya $talyano& no& )spany )spanyol& ol& Pranse Pranses& s& atbp. atbp. sa wikang wikang )breo )breo na itinut itinuturi uring ng ngang ngang pinakasimula ng lahat ng wika sa daigdig ng mga panahong iyon. pananalik liksik sik sa larang larangan an ng linggw linggwist istika ika sa teknik teknikal al na Ang mga panana kahulu kahulugan gan nito& nito& ay alam alam nating nating karak karakara araka kang ng nauunaw nauunawaa aan n ng mga hindi linggwista. 19;-<=% o Muller at Whitney ( 19;-<=% nagsikap na maging payak ang pagtalakay sa mga prinsipyo at simulain at agham na ito upang mapakinabangan ng mga paaralan. a paglakad ng panahon& iba"t-ibang modelo o paraan ng paglalarawan sa wika ang lumaganap sa daigdig. •
•
•
•
•
Lumitaw ang itinuturing na makabagong pamamaraan ngunit masasabing nananatiling hindi nagagalaw ang makalumang pamamaraan. *al. *anggang sa ngayon ay wala pang kinikilalang pamamaraan na maaaring higit na mabuti sa pamamaraan ni Panini sa paglalarawan ng gramatika ng anskrito. ,ayundin sa gramatika ng )breo na nalinang noong Kaligatnaang iglo at sa gramatika ng Klasikang Arabiko at $ntsik. Linggwistikang Historikal (Historical Linguistics) $tinuturing na kauna-unahang disiplina sa linggwistika na naglalayong magpatotoo na ang mga wika sa daigdig ay mula sa iba"t-ibang angkan. Ang ganitong simulain ay pinatunayan sa pamamagitan ng pag-alam sa mga salitang magkakaugat # cognates% sa mga wika. a payak na pakahulugan& ang mga wikang katatagpuan ng sapat na dami ng mga salitang magkakaugat& bukod sa malaking pagkahawig sa palatunugan& palabuuan& at palaugnayan ay pinapangkat sa isang angkan. Naging matagumpay ba ang linggwistikang historikal bilang isang disiplina sa linggwistika? >o… Blumentritt sa nagpasimula sa pag-aaral sa angkang Malayo-Polinesyo na $sa pinagmulan ng iba"t-ibang wika sa Pilipinas. inasabing sya ang nakaimpluwensya kay ial upang magtangka ring magsagawa ng ilang pag-aaral sa mga wika sa Pilipinas& tulad ng /agalog. umunod kay Blumentritt ang iba pang linggwistang tulad nina: >tto !empwol3& >tto 'heerer& @rank Blake& 8. !ouglas 8hretien& 8arlos 8onant& *arold 8onklin& $sidore !yen& i'hard *oward M'Kaughan& at 8e'ilio Lope ng Pilipinas. #'3. ,onales& et. al.& 12<% Linggwistikang Istruktural #Strutural Linguistis % inundan nito ang Linggwistikang *istorikal. (agbibigay diin sa pagsusuri sa distribusyon ng mga ponema at morpema sa isang salita o pangungusap. $ba"t-ibang mahahalagang pag-aaral ang isinagawa sa mga diyalekto sa Asya& Australya at sa Amerika sa ilaim ng disiplinang ito. (gunit sa pagsusuri sa balangkas ng mga pangungusap sa iba"t ibang wika ay nangangailangan ang mga dalubwika ng mga simbolong pamponetika at pamponemika upang kumatawan sa iba"t ibang tunog. /aong 19<; lumitaw ang $PA #$nternational Phoneti' Alphabet% na gumamagamit ng hindi kukulanging ;; simbolo. Ang gayong dami ng simbolo ay naging suliranin hindi lamang sa mga dalubwika kundi gayundin sa bumabasa ng bunga ng kanilang pananaliksik. (agsimulang umisip ang mga dalubwika kung papaano nila magagawang payak ang kanilang isinasagawang paglalarawan sa mga wikang kanilang sinusuri. Ponema •
•
•
•
•
•
•
•
*indi nagtagal ay lumitaw ang ponema # ponemes% na naging palasak na palasak hanggang sa kasalukuyan. a pamamagitan ng ponema ay naging payak ang paglalarawan sa palatunugan ng isang wika sapagkat kakaunting simbolo na lamang ang ginagamit. a $.P.A. ay binibigyan ng katumbas na simbolo pati mga alopono ng isang ponema kaya"t lubhang napakarami ang ginagamit na mga simbolo. Ang ponema ay itinuturing na panulukang!bato ng linggwistikang!istruktural. morpema ,umagamit din ang mga instrukturalista ng katawagang #morpheme% sa pagsusuri sa palabuuan ng mga salita ng isang wika. Ang linggwistikang istruktural ay naging popular noong 12C= hanggang 12==. (amukod-tangi sa panahong ito ang pangalang Leonard BloomDeld ng Amerika. ubalit sa paglakad ng panahon ay napansin ng mga dalubwika na hindi sapat na ilarawan lamang ang mga balangkas ng mga pangungusap. $nisip din nilang kailangan ding alamin kung 0bakit" at kung 0paano" nagsasalita ang tao. Ang mga pantas #philosophers%& mga sikologo #psy'hologists%& antropologo #anthropologists%& at maging mga inhinyero #engineers% ay nangangailangan ng isang wikang inilalarawan sa pamamagitan ng isang maagham na pamamaraan upang kanilang higit na maipahayag ang kanilang karunungan sa isang mabisa& tiyak at teknikal na paraan. Logial Synta! Pinabuti at pinayaman ni "ellig Harris na hindi nagtagal at nakilala sa tawag na 0trans3ormational" o 0generati5e grammar". Linggwistikang ikolohikal (#syco!linguistics) inasabing bunga o resulta ng gramatika heneratibo upang lalong matugunan ang pangangailangan sa larangan ng sikolohiya. i *arris ang kinikilalang Etransitional DgureF mula sa istruktural tungo sa linggwistikang heneratibo. "nthropologial Linguistis Pinangungunahan nina Boas& apir& 7hor3& Malinowski& Kroeber& at /rager. Tagmemi Model
•
•
•
•
•
ni Kenneth #ike
(agbibigay-diin sa pagkakaugnayan ng anyo # $orm% at ng gamit #$unction %. Ang isang anyo at gamit sa disiplinang tagmemiko ay itinuturing na isang yunit na may sariling lugar o %slot& sa isang wika. Ang isang yunit ay may iba"t-ibang antas: Antas ng Ponema # poneme level% Antas ng Morpema (morpeme level% Antas ng alita # word level% Antas ng Parirala # prase level% Antas ng ugnay #' lause level% Antas ng Pangungusap (sentence level) at Antas ng /alakay (discourse level %. Phrase-tru'ture /rans3ormational ,enerati5e Model
Masasabing nag-ugat sa 0logi'al syntaG". !ito"y namukod-tangi ang pangalan ni 8homsky. 'ay pagkakaawig sa linggwistikang sikoloika! ang pagtarok sa 0sinasabi" at 0di sinasabi" ng nasasalita sa kanyang sariling wika . Modelong $enerati%e&Semantis inundan nito ang trans$ormational!generative. Kung ang una ay nagbibigay-diin sa $orm o anyo& ang huli naman ay sa meaning o kahulugan. !ito"y nakilala ang pangalang Lako6& @illmore& M'8awley& 8ha3e& atb. a Pilipinas& masasabing ang pinakapalasak na modelo ay istruktural pa rin. Bukambibig na din ang modelong trans$ormational!generative ni 8homsky at ng kanyang mga kasamang tulad nina Ha'obs at osenbaum ngunit waring ang modelong ito"y hindi makapasok sa larangan ng pagtuturo ng wika sa mga paaralan. Ang modelong generative!semantics ay nagsisimula nang pumalit sa modelong trans3ormational-generati5e& gayundin ang modelong ase $or ase ni @illmore. Panahon lamang ang makapagsasabi kung aling modelo ang sa dakong huli ang totohanang papalit sa modelong istruktural. a kasalukuyan& marami pang lumilitaw na modelo sa linggwistika. 'atematical Linguistics o Linggwistikang 'atematikal pinakahuli at ang ipinapalagay na siyang magiging Ang pinakamalaganap at gamitin sa mga darating na araw . /inatawag din itong %computational linguistics&. *indi man ito gaanong nalilinang sa ngayon& halos natitiyak na ito"y magiging palasak sa malapit na hinaharap dahil sa pagdatal ng 0'omputer" sa lahat halos ng larangan ng pag-unlad. ' Kasaysayan ng Linggwistika sa #ilipinas Ayon kay 8onstantino #12
•
• •
Ang sabi ni Phelan: E/he 3riars had learned the ne'essity o3 prea'hing the ,ospel to the nati5es in their own tongues. >nly thus 'ould the message o3 8hristianity 'ould rea'h the $ndian"s hearts. /he nati5es were to be asked to repudiate their pagan 'ults but not their mother tongues. $n 1=9C& the )''lesiasti'al Hunta eGtended this aGiom o3 panish missionary pro'edure to the Philippines. Ang mga pag-aaral sa wika na isinagawa ng mga prayle& kung sabagay& ay mga pag-aaral na hindi sopistikado. (atural lamang na magkagayon sapagkat ang linggwistika ay hindi pa gaanong nalilinang ng mga panahong iyon& bukod sa mga prayleng nagsagawa ng mga pag-aaral ay hindi nagkaroon ng pormal na pagsasanay sa larangan ng aghamwika. ,ayunpaman& ang isinagawang pag-aaral ng mga prayle ay maituturing na napakahalaga bilang mga panimulang pag-aaral sa ating mga katutubong wika. a larangan ng wikang /agalog na naging saligan ng wikang pambansa& masasabing bahagi ng kasaysayan ang sumusun od na mga isinagawang pagaaral ng mga prayle at ilang nakapag-aral na Pilipino: (auukol sa ,ramatika 1. "rte y *oabula+io de la Lengua Tagala, ni Pari Huan de Juiones. (ilimbag noong 12=1. Maraming naniniwala na ito ang kauna-unahang pananaliksik na isinagawa ng mga prayle ukol sa wikang /agalog. #'3. Phelan 12==% C. "rte y -eglas de la Lengua Tagala, ni Pari @ran'is'o Balan'as de an Hose& >. P. (ilimbag ni /omas Pinpin #Ama ng Limbagang Pilipino% noong 11;. . "rte de la Lengua Tagala, ni Pari ,aspar de an Agustin. (alathala nong 1<; at muling nilimbag noong 1<9<. / Nue%a $ramatia Tagalog, ni Pari Huan 8oria #19
•
•
•
•
•
•
•
Nauukol sa Talasalitaan 2 *ale&Meum o Manual de la 7oner%aion 8amiliar 1spanyol& Tagalog9 Siglo de un 7urioso *oabulario de Modismos Manile:os, ni /.M. Abella #walang petsa% ; *oabulario de la Lengua Tagala, ni Pari an Buenaentura #11%. inasabing ito ang kauna-unahang talasalitaan sa /agalog. . *oabulario de la Lengua Tagala, nina Pari Huan de (o'eda at Pari Pedro de an Lu'ar #1<=%. Pinakamakapal ito sa mga nasulat noong panahon ng Kastila.
•
•
•
1. C. . . •
•
•
•
•
/ Nue%o Memorial de la *ida 7hristiana en Lengua Tagala, ni Pari Balan'as de an Hose #1;=% 7ompendio del "rte de la Lengua Tagala, ni ,aspar de an Agustin #1<;% "rte de la Lengua Tagala y Manual Tagalog, ni ebastian de /otanes #1<=% Sobre La Nue%a rtogra@a de la Lengua Tagala, ni !r. Hose ial #1992% Ang itinuturing na pinakadahilan kung bakit napabilis ang pag-aaral sa mga wikang katutubo noong panahon ng Kastila ay ang pagkakahati-hati ng kapuluan sa apat na Orden noong 1594 & bilang pagsunod sa kautusan ni *aring @elipe $$. Ang pagkakahati-hati ay gaya ng ss: Ang Kabisayaan ay hinati sa mga Augustinian at Hesuitas. $binigay diin sa mga Augustinian ang $lo'os at Pampanga. Ang mga $ntsik at ang mga lalawigan ng Pangasinan at 8agayan ay ibinigay sa mga !omini'an. Ang mga @ran'is'an naman ang pinangasiwa sa Kabikulan. Ang Katagalugan ay hinati rin sa apat na >rden. apagkat nagkaroon ng kanya-kanyang tiyak na pangangalagaan ang bawat >rden& nagkaroon ng sigla ang pag-aaral sa mga katutubong wika na humantong sa paglilimbag ng mga gramatika at diksyunaryo. (gunit kapansin-pansin na sinadya man o hindi ay napakaraming naisagawang pag-aaral sa /agalog. Ayon kay #helan: hindi kukulangin sa C na aklat ang nalimbag tungkol sa wikang /agalog& amantalang = lamang sa mga wikang Bisaya. Ang dahilan marahil ay sapagkat /agalog ang wikang ginagamit sa Maynila na siyang pinakasentro ng pamahalaan. Panahon ng mga Amerikano Ang pagsakop ng mga Amerikano sa Pilipinas ang naging sanhi ng panibagong pagtingin sa pag-aaral sa mga wikang laganap sa kapuluan. Ang mga linggwistang paring Kastila"y napalitan ng mga linggwistang sundalong Amerikano. "no ba ang pinagkaiba ng layunin ng mga Kastila sa pag&aaral ng ating wika9 sa layunin ng mga "merikano? Kung ang pangunahing layunin ng mga Misyonerong Kastila ay mapabilis ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa kapuluan& ang mga Amerikano naman ay maihasik sa sambayanang Pilipino ang ideolohyang demokratiko. •
•
Ang naging suliranin ng mga prayleng Kastila at ng mga sundalong Amerikano ay iisa: kawalan ng isang wikang magiging daluyan ng Ang komunikasyon upang maisakatuparan ang kani-kanilang layunin. At tulad din ng mga Kastila& inisip ng mga Amerikanong higit na madali kung sila ang mag-aral ng mga pangunahing wika sa kapuluan kaysa kanilang hintayin na matuto ng $ngles ang nakararaming Pilipino. $sa pa& inisip din ng mga Amerikano na higit na magiging madali ang pagtuturo ng $ngles sa mga Pilipino kung mauunawaan ng mga guro ang pagkakatulad at pagkakaiba ng $ngles sa iba"t-ibang wika sa kapuluan. (oon nagsimula ang pagsusuri sa mga pangunahing wika sa kapuluan& lalo na sa /agalog. $lan sa mga isinagawang pag-aaral noon ang mga ss: ni EHandbook and $rammar in TagalogA Ma'Kinlay #12;=% ni *enry wi3t isang B$rammar oC IloanoA #12;2% at isang E#rimer and *oabulary oC MaguindanaoF ni . . Porter #12;%. May ilan ding pagsasaling-wika na isinagawa noon tulad ng: pagsasalin ni 8. 8. mith #12;% sa $ngles ng isang aklat sa gramatika ng wikang Magindanao na sinulat sa Kastila ni H. Huanmarti& at ang pagsasalin ni >. /. Mason sa $ngles ng isang pananaliksik na sinulat ni @. Blumentritt sa wikang Aleman noong 1922 tungkol sa mga tribo sa kapuluan at ang kani-kanilang wikang sinasalita. #'.3. 8onstantino 12tto 'heerer at *. 8ostenoble #mga Aleman%& Mori'e anoberbergh #misyonerong Belhikano%& 8arlos )5erett 8onant& @rank . Blake& at #mga Amerikano% Leonard BloomDeld Karamihan sa mga pagsusuring wika ay maituturing na historikal at deskriptiba #histori'al at des'ripti5e% ina 7onant9 7ostenoble9 at Sheerer ang kinilala sa disiplinang historikal. (gunit ang higit na kilala ay si 7onant. Kung sabagay& hindi lamang sa larangan ng linggwistang historikal nakilala si 8onant. $sa rin sya sa mga unang nagsasagawa ng pag-aaral sa pagpapangkat-pangkat ng mga wika sa kapuluan. •
•
•
•
•
•
•
•
•
• •
Ang totoo& ang itinuturing na una nyang artikulo sa linggwistika ay tungkol sa mga tunog na $ atv sa mga wika sa Pilipinas. inabi nyang karamihan sa mga wika sa Pilipinas ay walang $ atv, mga tunog na karaniwan sa wikang Malay. ,anunpaman ay nakatagpo sya ng kataliwasan nito. inabi nyang ang mga wika sa dulong timog at hilaga ng kapuluan& tulad ng: $banag #at mga diyalekto nitong $tawis%& mga wika ng $gorot sa Bonto' at Benguet. sa gawing /imog& at ng /iruray& Bilaan at /agakaolo sa gawing hilaga … ay nagtataglay ng mga tunog na $ at v. $to& anya& ay naiiba sa sinabi ni Brandstetter na ang wikang Malay lamang ang nagtataglay ng $ sa mga wikang kanluranin ng Malayo-Polinesyo. #'3. 8onant 12;9%I 7onant Maraming isinagawang pag-aaral si 8onant tungkol sa mga wika sa Pilipinas& ngunit ang pinakakilala sa kanyang mga pananaliksik ay ang kanyang E/he ,* Law in Philippine LanguagesF #121;% at E/he Pepet Law in Philippine LanguagesF #121C% na tumatalakay sa nagaganap sa pagbabago sa mga tunog ng iba"t-ibang wika sa kapuluan. *al. Ang tunog na r sa pagkakawatak-watak ng mga wikang mula sa Proto-Austronesian ay nananatili sa ibang wika& samantalang sa iba ay nagiging g& & y . Ano nga ba ang ,* Law ni 8onant? "ng angkan ng wikang Malayo&#olinesyo #kilala rin sa tawag na Austronesian% Pangalawang pinakamalaking angkan sa buong daigdig. #pinakamalaki ang $ndo-)uropean% Lumaganap ito sa mga kapuluan sa Pasipiko at sa gawing kanluran ng Madagas'ar. a mga wikang buhat sa angkang ito ay kabilang ang mga ss. na lumaganap sa gawing kanlurang Pasipiko: Malay- na lumaganap sa umatra& Malaya& Borneo at iba pang karatig na pookI $ndonesyo-wikang opisyal ng $ndonesya - sinasabing nakabatay sa wikang Malay Ha5anese -ng Ha5a Balinese- ng Bali !ayak-ng Borneo Makassar- ng 8elebes Ang mga wika sa Pilipinas& #maliban sa 8ha5a'ano& lumaganap sa 8a5ite& Namboanga& at )rmita& buhat sa wikang )spanyol ng Angkang oman'e% ay sinasabing nagmula sa wikang $ndonesyo. a mga wikang ito ng Pilipinas na tinanatayang hindi kukulangin sa 9; #hindi kabilang ang mga diyalekto%& ay higit na kilala ang /agalog& Bisaya& at $lo'o. •
•
• •
• • • • • •
• •
•
•
•
•
•
•
•
•
Ang mga wikang ito ang karaniwang ginagamit ng mga dalubwika sa kanilang pagsusuri ng mga wika sa Pilipinas noong mga unang panahon ng ating pagkabansa. Mga 7ikang lumaganap sa gawing ilangang Pasipiko na buhat sa Angkang Malayo-Polinesyo karaniwang hinahati sa Mi'ronesian& Polynesian& at Melanesian. a mga pangkat na ito ay maibibigay na mga halimbawa ang *awaiian& /ahitian& amoan& Maori at @iOian. a kasalukuyan& ang mga wikang kaangkan ng Malayo-Polinesyo ay binubuo na ng napakaraming iba"t-ibang wika. Ang mga wikang ito& bagama"t buhat sa iisang angkan& ay nagkaroon na ng pagbabago sa pagdaraan ng maraming taon. (agkaroon na ng pagkakaiba ang mga ito sa palatunugan& sa palabuuan& sa palaugnayan. *alimbawa: a ibang salita& ang isang orihinal na tunog na buhat sa inangwika na Malayo-Polinesyo ay nagkakaiba-iba na sa mga wikang kaangkan nito. H N %an der Tuuk & isang iskolar na landes na syang unang nakapansin at napag-aralan ang mga pagbabago sa mga wikang ito. D sinundan sya ng iba pang mga palaaral at dalubwikang tulad
nina:
Brandes Kern Adriani Brandstetter 8onant !empwol6 at !yen
*alimabawa: /ingnan ang isang tunog na sa inang wikang Malayo-Polinesyo ay may tunog na . #mula rito ay tatawagin nating tunog na proto ang lahat ng tunog na may tandang asteriko. Ang ibig sabihin ng tunog na proto ay ang tunog na ipinalalagay ng dalubwikang nagsusuri& na syang orihinal na tunog sa pinakainang MalayoPolinesyo.% Ang Proto-Malayo-Polinesyong #PMP % ay mananatiling r sa ibang wika at maaaring sa ibang wika naman ay naging g& h& o kaya"y y. Ang ganitong penomenon ay waring isang batas na nagaganap sa mga wikang Malayo-Polinesyo. •
•
•
•
#!ito hinango ang naging kilalang E,* LawF ni 8onant.%
*alimbawa:
vein (‘nerve, o sinew’ urat ugat uhat oya #Malay% #/agalog% #!akya% #Lampong% (angyayari rin na kung minsan ay nawawala ang & tulad sa uat ng Ha5anese.
•
• •
•
•
•
• •
• •
•
•
•
•
•
•
(aniniwala ang mga dalubwika na ang mga salitang urat, ugat, uat, at oya& pati na rin ang uat ay buhat lahat sa iisang salitang Malayo-Polinesyo. a ibang salita& ang mga ito ay magkakaugat #'ognates%. (agkaroon lamang ng pagbabago ang mga ito sa pagdaraan ng panahon dahil sa pagkakawatak-watak ng mga taong gumagamit nito. Ayon kay 8onant& #nanatili sya sa Pilipinas mula noong 12; hanggang 12 bilang tagapagsalingwika ng pamahalaan%& ang mga wika sa Pilipinas ay may tunog na g sa ,* na katinig& na ang ibig sabihin ay nagiging g sa karamihan ng mga wika sa Pilipinas ang PMP & bagama"t ang ilan ay nagiging r& l& o kaya"y y. Kaya"t ang ginawa ni 8onant ay pinangkat nya ang mga wika sa Pilipinas ayon sa kinauwian ng ,* na katinig. a pagsusuri ni 8onant& ay lumabas na ang /agalog& Bi'ol at mga wikang Bisaya& tulad ng 8ebuano& *iligaynon& 7aray& Kinaray-a& at ang omblomanon& ay mga wikang g. Ang $lo'ano ay wikang r & gayundin ang /irurai. Ang Pangasinan ay wikang l, gayundin ang Kankanai& $baloi& Bonto'& at 8alamian. Ang Pampango ay wikang y, gayundin ang $5atan at ambal. Ang mga ss. ay ang ibinigay na halimbawang patibay ni 8onant na ipinakikita ang kinauwian ng ,* na katinig sa mga pusisyong inisyal& medyal& at pinal: Mga Eikang $ Inisyal Medyal #inal /agalog gamQt ugRt Skog Bisaya gamTt ugRt Skog Bi'ol gamQt ugRt Skog $banag gamTt ugRt #niTg"'o'onut% Magindanao gamTt ugRt Skug ulu gamTt ugRt Skog Bagobo ramQt ugRt Skog Mga Eikang $lo'o ramTt urRt bibSr #lip% /iruray $rohok 0rib" urat igor Mga Eikang L Pangasinan lamQt ulRt Skol Kankanai lamQt uwRt $nibaloi damQt ulRt Skol Bonto' lamQt #darRla 0girl"% #bibSl 0lip% Mga Eikang F Pampango yamTt uyRt Ski? $5atan yamQt Tyat #itiQi 0egg% ambal #yRbi 0night"% bTyas #0ri'e"% #tolQi 0sleep"% a mga halimbawa sa $banag na gamut at ugat, ang t sa posisyong pinal ay hindi binibigkas& tulad din naman ng iba pang walang boses na istap na k at p na pawang napapalitan ng tunog na impit o glotal stap. (gunit lumilitaw ang mga ito kapag ang mga salitang nagtatapos sa alinman sa ganitong mga tunog ay hinuhulapian. *al. yubT? U"ask"& ngunit nagiging yubutan a pagtunton sa pinagmulan ng tunog na g sa mga wika sa Pilipinas ay sinuri naman ni 8onant ang mga tunog na r-l-d-g na nagmula sa tunog na * sa ProtoAustronesian. –
•
Pagkatapos ay muli na naman niyang pinangkat ang nasabing 1< wika ayon sa tunog na kinauwian ng isa"t-isa. Ang 7aray at Bi'ol ay mga wikang r & gayundin ang /irurai& $batan& 8uyononI ang /agalog& Kapampangan& 8ebuano at *iligaynon ay l& kasama na ang /ausog at MagindanaoI ang $lo'ano at Pangasinan ay g & gayundin ang $banag. Batay sa kanyang mga natuklasan& nagbigay ng konklusyon si 8onant na ang tunog na g na taglay ngayon ng mga wika sa Pilipinas ay mahahati sa tatlong klase ayon sa pinagmulan orihinal na g, #C% g sa ,*& at #% g sa L!. #'3. 8onant 1211% amantala & may kahabaan ang pagtatalakay ni 8onant sa EPeppet LawF. Kinuha nya ang kanyang mga dataps sa na wika sa Pilipinas at higit sa 1; wikang Austronesian. Ang ebolusyon ng patinig na pepet #Proto-Austronesian - V% ay tinunton ni 8onant sa < uri ng kaligiran& tulad ng mga ss: #1% A#!class #mga salitang may V sa unang pantig ng dadalawahing pantig na salita at ang ikalawang pantinig ay pepet& e.g. at Vp% #C% PA-'lass #mga salitang may pepet sa unang pantig at a sa ikalawang pantigI e.g. bVgas% #% #!class #mga salitang may $ sa unang pantig at pepet sa ikalawang pantig& e.g. ngipVn% #% #!class, e.g. bVli& #=% +#!class, e.g. pusVd%. #% #+!class& e.g. pVnu%& at PP-'lass& e.g. lVbVng #'3. 8onant 121C% Pagkatapos ay pinangkat nya ang mga wika ayon sa kinauwian ng patinig na pepet. Lumabas sa kanyang pagsusuri na ang /agalog& halimbawa: wikang iI ang $lo'ano at Pangasinan ay VI ang Kapampangan ay aI at ang mga wikang Bisaya at Bi'ol ay u. Pansinin ang mga ss. na halimbawa: /ag. atipI $ilk. W Png. - at Vp& Kap. atapI Bi'ol #at karamihan ng wikang Bisayaatup. !lake a mga palarawan #des'ipti5e% namang pag-aaral ay nangingibaw ang dalawang linggwistang Amerikano #Blake at BloomDeld& sa kabila ng katotohanang hindi sila nagkaroon ng pagkakataong magtungo rito sa Pilipinas kahit minsan% at isang linggwistang Pilipino #8e'ilio Lope%. a pag-aakala ng mga Amerikanong ang Pilipinas ay mananatiling isang kolonya ng Amerika& noong 12;;& ay sinimulan sa nibersidad ng Hohn *opkins ang pagsusuri at pag-aaral sa iba"t-ibang wika sa Pilipinas. i Blake& nagtapos sa nasabing unibersidad ay naatasang magsagawa ng pagsusuri sa mga wika sa Pilipinas sa pamamagitan ng mga impormante upang ituro sa mga Amerikanong may balak magtungo sa Pilipinas. (oong aralang-taong 12;1-12;C ay sinimulan nya ang pagtuturo ng /agalog sa isang klase na may 9 mag-aaral. (ang sumunod na taon ay 8ebuano naman ang kanyang itinuro. Bagama"t hindi gaanong pinahahalagahan ng pamahalaan ng )stados nidos ang proyektong isinasagawa sa nibersidad ng Hohn *opkins ay nagpatuloy •
•
•
• •
•
•
•
•
•
–
•
•
•
• •
pa rin si Blake sa pagsusuri sa mga wika sa Pilipinas na tumagal ng halos =; taon. Ayon pa rin kay 8onstantino& sa pagitan ng 12;C at 12=;& ay nakasulat si Blake ng hindi kukulangin sa C< artikulo tungkol sa iba"t-ibang wika sa Pilipinas. Ang ilang halimbawa ay ang mga ss: Ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga wikang Bisaya Ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga wikang Bisaya at ng /agalog Ang mga salitang hiram ng /agalog sa anskrito #% Ang pag-aaral na isinasagawa ng nibersidad ng Hohn *opkins tungkol sa iba"tibang wika sa Pilipinas. #=% Ang tungkulin ng pamahalaan ng )stados nidos sa paglinang ng aghamwika sa Pilipinas sa wika #% Pagsusuring-basa sa pagsusuring isinagawa ni BloomDeld tungkol sa /agalog #<% Pagtitipon ng mga pagsusuring isinagawa sa mga wika sa Pilipnas #9% $sang aklat tungkol sa gramatika ng /agalog #2% $sang monograp tungkol sa sistema ng mga diin sa /agalog. Pinangkat din ni Blake sa tatlo ang mga wika sa Pilipinas: Pangkat /imog& na kinasasamahan ng $lo'ano at Pangasinan Pangkat entral& na kinasasamahan ng /agalog& Bi'ol at mga wikang Bisaya. Ang Kapampangan ay nasa pagitan ng dalawang pangkat na ito. a Pangkat *ilaga ay kasama ang Magindanaw at Maranaw (gunit ang itinuturing na pinakamahalagang ambag ni Blake sa linggwistika sa Pilipinas ay ang kanyang aklat tungkol sa gramatika ng /agalog #12C=%. a paraan ng paglalahad ni Blake sa gramatika ng /agalog ay malinaw na makikita ang impluwensya ng mga pinakamahusay na mambababalarilang Kastila& tulad ni /otanes #19=%. Ang mga kategorya ng kanyang gramatika at mga katawagang ginamit ay tulad ng ginamit ng mga mambabalarilang Kastila na naimpluwensyahan naman ng mga tradisyunal na mambabalarilang )uropeo. a pagsusuri ni Blake sa /agalog at iba pang wika sa Pilipinas ay labis nyang napag-uukulan ng pansin ang tatlong magkakaugnay na mga yunit sa mga gramatika: erb oi'e 8ase inabi nya na bilang alituntuning pangkalahatan& masasabing ang lahat ng salita sa /agalog& maging anumang uri& ay maaaring gawing pandiwa. inabi nyang 0/he 5erbaliing power o3 /agalog and generally speaking o3 other Philippine langages& and indeed o3 Malayo-Polynesian languages in general has so to speak run wild." (gunit hindi sang-ayon dito si 8onstantino& sa dahilang ang konklusyon ni Blake ay hindi salig sa masusing pananaliksik. inabi ni 8onstantino na hindi lahat ng salita sa /agalog o sa alinmang salita sa Pilipinas ay maaaring kabitan ng makadiwang panlapi. ,ayunpaman& naniniwala si 8onstantino na ang kakayahan sa berbalisasyon ng /agalog at ng iba pang wika sa Pilipinas ay malinaw na isang natatanging kakayanhan ng mga wika sa PilipinasI na ang kakanyahang ito ang isa sa ikinaiiba ng mga wika sa Pilipinas sa ibang kaangkang wika ng Austronesya. •
•
– – –
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
'loom@eld Ang pagsusuring isinagawa ni BloomDeld sa gramatika ng /agalog ang higit na kilala hanggang sa kasalukuyan. Ang totoo& may mga palaaral& tulad nina Lope at 8onstantino& ang naniniwala na hanggang sa ngayon ay hindi pa nahihigitan ang pagsusuring isinagawa ni BloomDeld sa /agalog. Ang pagkakalahathala ng aklat ni BloomDeld na may pamagat na ELanguageF noong 12 na kinapapalooban ng mga mahahalagang pag-aaral sa gramatikang /agalog at ang kaalinsabay na paglaganap ng linggwistikang BloomDeldian pagkatapos ng $kalawang !igmaang Pandaigdig ang naging dahilan upang ang pamamaraan ni BloomDeld ay gamiting modelo ng mga ss. na palaaral sa wika. Ang pagsusuri sa gramatikang /agalog ni BloomDeld ay lumikha ng rebolusyon sa pagsusuri ng mga wika sa Pilipinas sa dalawang kadahilanan: #1% Ang sapilitang paggamit ng mga impormante sa pagtitipon ng mga datos& at ang #C% Paggamit ng mga bagong katawagang panggramatika na kapalit ng mga katawagang tradisyunal upang bigyang-diin ang pagkakaiba sa ibang wika #hindi ang pagkakatulad% ng wikang sinusuri. Ang gramatika ni BloomDeld ay naiiba kay Blake hindi sa lawak kundi sa paraan ng pagkakaayos ng mga yunit panggramatika& gayundin ang mga kaisipang ginamit. Kaiba sa pagsusuri ni Blake& ang pagsusuri ni BloomDeld sa gramatikang /agalog ay masasabing higit na maagham. *inati ni BloomDeld sa tatlong bahagi ang kanyang pagsusuri sa /agalog: Bahagi $- kinapapalooban ng mga salitang /agalog na nasusulat sa transkripsyong pamponemika. Kasunod ang katumbas sa $ngles Bahagi $$- Kinapapalooban ng kanyang pagsusuri sa /agalog na hinati nya sa phoneti's& syntaG at morphology. Bahagi $$$- katatagpuan ng talaan ng mga pormasyon at ng glossary. *alimbawa: a seksyon ng ponemika ay inilarawan ni BloomDeld ang mga makahulugang tunog ng /agalog& ang pagpapantig at ang sistem ng diin. inabi nya na ang mga tunog na i at e& gayundin ang o at u ay hindi maituturing na ponema& maliban sa mga salitang hiram. $nilarawan nya ang dalawang uri ng diin& malakas at mahina& sa mga salitang /agalog& na hindi matatagpuan sa magkatulad na kaligiran& maliban sa ilang salita na maaaring bigkasin sa dalawang paraan. $nilarawan din nya ang pagtaas ng tono at ang paghaba ng patinig na nagpapalangkap sa bawat diin. Ang pagtalakay ni BloomDeld sa sintaksis ng /agalog ay di-gaanong masusi& isang patotoo sa kanyang pagkakaroon ng 0P*>()/$8 B$A"& gaya ng ibinibintang sa kanya ng kanyang mga kritiko. Pinangkat nya ang kanyang talakay sa apat: #1% enten'e and 7ord& #C% ubOe't and Predi'ate& #% Attribute at #% erial elation • •
•
•
•
•
•
•
•
•
a morpolohiya naman ng /agalog ay binigyan-diin ni BloomDeld ang pagagamit ng mga panlaping A-E at #ASS-E & ang relasyon sa isa"t-isa ng mga ito at sa iba pang panlapi na nagbubunga ng #1% Mga salitang waring E/+01 na tinawag nyang 0AB/A8/ >@ A8/$>(&" o #C% Mga 02'0ALS na tinawag nyang 0P)8$AL /A/$8 7>!" Maliban sa kanyang natalakay sa kahalagahan ng diin at paglilipat ng diin sa pagbubuo ng salita& ang talakay ni BloomDeld sa morpolhiya ng /agalog ay maituturing na hindi gaanong nakadagdag sa mga pagsusuring isinagawa ni Blake at ng mga mambabalarilang Kastila. LopeG Kinilalang kauna-unahang linggwistang Pilipino. (oong 12<; ay kinilala sya at pinarangalan ng Pambansang amahan sa Linggwistikang Pilipino bilang EAMA (, L$(,,7$/$KA(, P$L$P$(>.F At noong 12<= lumabas ang isang @ests'hri3t na may pamagat na Parangal kay Lope na handog ng Linguisti' o'iety o3 the Philippines bilang pagkilala sa kanya sa larangan ng linggwistika. (agsimula bilang isang mag-aaral ni 'heerer sa nibersidad ng Pilipinas. Mula roon ay ipinadala sya sa nibersidad ng *amburg. a nasabing unibersidad nya natapos nya ang kanyang titulo sa pagkadoktorado sa linggwistika noong 12C9. Ang kanyang disertasyon ay tungkol sa pahambing na pagsusuri ng /agalog at $lo'ano sa pamamatnubay ni !empwol6. Ang mga unang pananaliksik ni Lope ay masasabing naimpluwensyahan ng mga sinulat ni Blake. Ang ilan sa mga ito ay tumatalakay sa mga kakanyahan ng mga wika sa Pilipinas& tulad ng paglalapi sa /agalog& at ang mga salitang-hiram ng /agalog sa Kastila. Marami rin syang sinulat at ipinalathalang mga artikulo tungkol sa pahambing na pagsusuri na mga wika sa Pilipinas sa paraang singkroniko at dayakroniko •
•
•
#'3. ,onales& et al& 12< at 8onstantino 12
Ang itinuturing na pinakamahalagang ambag ni Lope sa larangan ng linggwistikang Pilipino ay ang kanyang ipinalimbag na manwal na nauukol sa gramatika ng wikang pambansa #121%. (ang sulatin ang nasabing manwal ay kapoproklama pa lamang sa /agalog bilang batayan ng wikang pambansa ng Pilipinas. Ang manwal ni Lope ay isang maagham na pagtalakay sa gramatika ng /agalog na angkop gamitin ng mga guro sa pagtuturo ng wikang pambansa. Madarama sa manwal ni Lope ang naging impluwensya ng isinagawang pagsusuri ni BloomDeld sa /agalog at ng #HL2S2#H3 24 /A'A/ ni Hespersen. *inati ni Lope ang kanyang manwal sa apat na bahagi: isa sa ponetika dalawa sa morpolohiya at isa sa sintaksis Ang talakay ni Lope sa sintaksis ng /agalog ay makabago at higit na masusi sa ginawang talakay ni BloomDeld. a mga sinulat ni Lope na nalathala bago matapos ang $kalawang !igmaang Pandaigdig ay mababanggit ang mga ss.:
#1% Pagsusuring sikolohikal sa morpolohiya ng /agalog& #C% Pahambing na pagsusuri sa mga leksikograpiya ng /agalog at ng Malay #122%& #% $sang artikulong nasusulat sa wikang Aleman tungkol sa pagkakaugnayan ng /agalog at ng Malay #12;%& at #% $sang artikulong tumatalakay sa kakanyahan ng mga wika sa Pilipinas#121%. habang nagtuturo ng linggwistika sa P& paminsan-minsan ay At nagpapalathala si Lope ng mga artikulo. Ang mga sumusunod ay ilan lamang sa kanyang mga sinulat: 0>rigins o3 the Philippine Languages"& 125erlay in /agalog"& 12=I 0Paghahambing sa mga 7ika sa Pilipinas"& 12
. #anahon ng Kalayaan (agsimula ang panahong ito pagkatapos ng $kalawang !igmaang Pandaigdig at makamit ng Pilipinas ang kalayaan noong 12. a panahong ito ay masasabing dumami na nang dumami ang pagsusuri sa mga wika sa Pilipinas #'3. 8onstantino 12
•
•
•
•
•
•
•
•
•
8onstantino at 8asambre ng P& ibayan at >tanes ng P(8& ,onales ng !e la alle& Llamon at Pas'asio ng Ateneo& (ati5idad ng !)8& atbp.I #C% Mga nagsipagtapos sa Pilipinas. a Ateneo-P(8 8onsortium 3or a Ph.!. in linguisti's& halimbawa ay mayroon ng walong nakatapos- Ma. Lourdes Bautista& )l5ira ergara& ,loria 8han-Xap& osa oberano& is. Ma. $sabelita iego de !ios& 8asilda Luares& /eresita a3ael at )mma . 8astillo. Mapapansin na ang Pilipinas ay nagiging laboratoryo o larangan ng mga linggwistang dayuhan na karamihan ay mga Amerikano. a katotohanan& di-iilang wika sa Pilipinas ang ginagamit upang subukin ang mga modelong pangwika& prinsipyo o pamaraan. a kasalukuyan ang pag+aaral sa mga wika sa Pilipinas ay masasabing isinasagawa ng iba"t-ibang pangkat ng mga linggwista. Ang pinakamalaki at pinakamalaganap sa mga ito ay ang sangay sa Pilipinas ng 0ummer $nstitute o3 Linguisti's". Masasabing higit na pinag-uukulan ng pansin ng pangkat na ito ang mga wikang di gaanong malaganap. $sinasalin sa mga wikang ito ng nasabing pangkat ang Bibliya at iba pang babasahing panrelihiyon. *alimbawa: 0>5ert elation Markers in Maranao" - isa sa mga pag-aaral na isinagawa ni M'Kaughan #'3. M'Kaugha 12ryental at Lingwistika sa nibersidad ng Pilipinas. a katotohanan& ang pangkat na ito ang maituturing na pinakamatanda sa lahat ng pangkat. $tinatag ang nasabing departamento noong 12C upang magsagawa ng pahambing na pagsusuri sa iba"t-ibang wika sa kapuluan. Mababanggit dito ang isinasagawang proyekto ng nasabing pangkat sa huling limang taon- ang pagtitipon ng mga datos na leksikal at gramatikal mula sa lahat ng wika at wikain sa kapuluan upang gamitin sa pahambing na pagsusuri sa ponolohiya& morpolohiya at sintaksis ng nasabing mga wika. Maaari ring magamit ang matitipong mga datos sa pagsulat ng mga diksyunaryo sa bawat wika. Ayon kay 8onstantino ay hindi kukulangin sa C&;;; pangungusap na naglalarawan ng hulwarang morpo-sintaktikal at mahigit na &;;; salitangugat ang natitipon na mula sa ;; mga wika at wikaing sinusuri. Ang mga manuskrito at tapes ay iniingatan ng 0Ar'hie5es o3 Philippine Languages and !iale'ts." Ang iba pang pangkat ng mga linggwista ay matatagpuan sa 0Language tudy 8enter" ng !alubhasang (ormal ng Pilipinas& sa Ateneo de Manila& sa •
•
•
•
•
•
•
• •
•
•
•
•
•
•
•
•
• •
•
•
•
•
•
!e la alle& sa nibersidad ng an 8arlos& at sa 0$nter'hur'h Language 'hool". Ang 0(ew /ribes Mission" sa Pilipinas ay may isa o mga dalawang linggwista. a 0Language tudy 8enter" ng P(8 ay nagsasagawa ng mga pagsusuringwika sa linggwistikang pamamaraan upang iangkop sa pagtuturo ng wika. /aun-taon ay nagpapadala ang 8LA ng mga linggwista upang makatulong sa mga proyekto ng L8. a mga naipadala na ng 8LA ay mababanggit ang pangalan nina !r./ommy ay Anderson #. L. (.%& !r.i'hard /u'ker& !r. *enry @eenstra& at !r. obert ,ardner. (ag-aanyaya rin ang L8 ng mga kilalang linggwistang tulad nina $sidore !yen& )ugene (ida& *oward M'Kaughan& 8li6ord Prator& !onald H. Bowen& atb. upang magbigay ng panayam sa mga mag-aaral at guro sa linggwistika. Bukod dito ay nagpapadala pa rin ang L8 ng mga iskolar sa )stados nidos at sa 8anada upang magpakadalubhasa sa aghamwika. Ang aklatan ng L8 ay masasabing isa sa pinakamayaman sa mga aklat panlinggwistika sa buong kapuluan.
Ang mga panaliksik-wika sa iba"t-ibang wika sa Pilipinas ay mapapansing isinasagawa hindi lamang ng mga linggwista sa Pilipinas kundi gayon din ng mga linggwista at mag-aaral sa mga unibersidad sa Amerika& tulad ng nibersidad ng Xale& nibersidad ng Mi'higan& nibersidad ng 8ali3ornia sa Los Angeles& at nibersidad ng *awaii. Masasabi rin na ang mga isinasagawang pag-aaral sa wika ay mauuri sa tatlo: #1% pag-aaral na nauukol sa pagkaklasipika ng mga wika sa Pilipinas& at #C% mga pagsusuring historikal& at #% mga pagsusuring palarawan. $ilan-ilan lamang ang nagsagawa ng pananaliksik na historikal. !yen mula sa nibersidad ng Xale na itinuturing na pinakakilala sa mga mananaliksik. nakapagpalathala siya ng isang monograp at maraming artikulo tungkol sa rekonstruksyon ng ilang ponema at salita sa ProtoAustronesian na tinawag niyang Malayo-Polinesian. - $sa sa kanyang mga artikulo ay tinalakay nya ang kanyang teorya na ang ! ng Proto-Austronesian ay naging d sa /agalog sa mga pusisyong inisyal at kapag pinangungunahan ng katinig& at hindi nagiging l na tulad ng sabi ni !empwol6. @r. Llamon #12%- sumulat ng isang artikulo na tumatalakay sa kanyang isinagawang muling pagsusuri sa V ng Proto-Austronesian #PA%. - (agbigay sya ng konklusyon na ang V ng PA ay regular na nagiging i at diregular na nagiging a o kaya"y u sa /agalog. - Mapapansing gayon din ang konklusyon ni 8ostenoble noong 12;. Masasabing higit na napakiling ang mga linggwista sa pagsusuring palarawan pagkaraan ng $kalawang !igmaang Pandaigdig. Masasabi ring karamihan sa mga pag-aaral na isinagawa noon ay nakalundo sa ponolohiya ng isang wika. (gunit nang mga dakong 12; ay dumami na nang dumami ang mga pagsusuring tumutugon sa gramatika o sintaksis ng isang wika. Mga Modelo sa Paglalarawang-7ika /atlong modelo ang nangibabaw sa paglalarawan ng mga wika sa Pilipinas pagkatapos ng digmaan. •
•
• •
•
•
•
•
•
#1% Modelong ginamit ni BloomDeld sa paglalarawan sa /agalog at $lo'ano. #C% /agmemi' Model na nilinang ni Kenneth L. Pike na syang karaniwang ginagamit ng mga linggwista ng $L #% /rans3ormational-,enerati5e Model ni 8homsky na syang higit na pinaniniwalaan ng mga linggwista ng 8LA at sa P #'3. 8onstantino 12
•
•
•
• •
•
Pinangkat ni 8onstantino ang mga pangungusap na predikatibo # predicative sentences% ayon sa mga balangkas ng kanilang mga $8 sa tatlong uri: 1. !eDnite C. $ndeDnite . ituational Bawat isa sa mga $8 ng pangungusap na tiyak ay pinangungunahan ng 0parti'le" o 0marker". Kinilala ni 8onstantino ang mga unang $8 ng mga pangungusap na tiyak at ditiyak at ang pangalawang $8 ng mga pangungusap na sitwasyonal bilang simuno ng mga pangungusap& at ang pangalawang mga $8 ng mga tiyak at di-tiyak na mga pangungusap at ang unang $8 ng pangungusap na sitwasyonal bilang mga panaguri. •
•
•
imuno $81 Ytiyak at di-tiyak
$8C Ypangungusap na pangungusapZ na sitwasyonalZ Panaguri 5 6 [/iyak at di-tiyak na pp.\ [pangungusap na sitwasyonal\ Masasabing ang pagsusuri ni 8onstantino sa mga simuno at panaguri ng mga wika sa Pilipinas ay may malaking pagkakaiba sa tradisyunal na pagsusuring sinunod nina Blake& BloomDeld& Lope at iba pang linggwista. a /radisyunal na pagsusuri& ang unang $8 ng alinmang pangungusap na 0predi'ati5e" sa normal na ayos ang syang panaguri at ang pangalawang $8 ang simuno maging anuman ang uri ng pangungusap. *indi kukulangin sa tatlo ang naisagawa nang pagsusuri sa ponolohiya ng /agalog simula nang matapos ang $kalawang !igmaang Pandaigdig.
•
•
•
#1% Ang sinulat ni emedios 8ayari noong 1=2. *indi kinilala ni 8ayari na magkaibang ponema ang UeU at UiU& gayundin ang UoU at UuU sa /agalog kahit na may mga salitang hiram o katutubo sa /agalog na magagamit upang ikontrast ang mga ito. Ang Matandang /agalog ay walang mga tunog na UeU at UoU. Ang mga ito"y hiram lang natin sa Kastila. #C% at #%. Ang dalawa pang pag-aaral sa ponolohiya ay ang kina obert to'kwell #12=<% at /eodoro Liam-on #12%. a dalawang pag-aaral nito ay kinilala ng mga awtor ang pagkakaiba ng mga ponemang UeU at UiU& gayundin ng UoU at UuU sa /agalog& gayundin ang mga klaster at mga padron ng intonasyon ng /agalog. #%. Ang pinakahuling pagsusuring isinagawa tungkol sa palatunugan ng Pilipino ay ang kay Andrew ,onale #A'ousti' 8orrelates o3 A''ent& hythm and $ntonation in /agalog% na nalathala sa P*>()/$8A. inuri ni ,onales ang diin& ritmo& at intonasyon ng /agalog sa pamamagitan ng paggamit ng makabagong instrumentong pangwika sa nibersidad ng 8ali3ornia& Berkeley& 8ali3ornia& tulad ng 0Lin'-9 8omputer& /rans-Pit'hmeter& Kay anograph& at Pit'h )Gtra'tor." Lumitaw sa pag-aaral ni ,onales na ang tono& lakas& at haba ay hindi nagiging resulta lamang ng diin o 0stress" at hindi ng haba o 0length" na tulad ng lumabas sa pagsusuri nina 'ha'hter at >tanes #'3. 0/agalog e3eren'e ,rammar" 12<%. 0estatement o3 /agalog ,rammar" ni )lmer 7ol3enden ng $L #121% $sa sa mga isinagawang pag-aaral sa gramatika. Ayon kay 7ol3enden& dalawa ang kanyang layunin sa pagsasagawa ng nasabing pag-aaral: %o realign 7loom8eld&s gramatical categories, esp. te verbal ones9 and o modi$y 7loom8eld&s nomenclature.& ina Paul 'ha'hter at @e >tanes& sa ilalim ng pangangasiwa ng 0Philippine 8enter 3or Language tudy" ay may sinulat na /agalog e3eren'e ,rammar. Ang nasabing aklat& sa kasalukuyan& ay kabanakabanatang isinasalin sa /agalog ng mga nagsisisulat ng tesis sa Pilipino sa P(8. a P ay mababanggit ang apat na tesis na tumatalakay sa iba"t-ibang aspeto ng gramatika ng /agalog. #1% Kay il5erio # 12C% na sumusuri sa mga pandiwa at pangungusap na 0passi5e" sa /agalogI #C% Kay ,onales #21C% na tumatalakay sa mga pandiwa at pangungusap na 0a'ti5e"I #% Kay 8ayari #12% na nagkaklasipika ng mga pandiwang pamanahon #time ad5erbs% ng /agalog ayon sa distribusyonI #% Kay Pa #12<% na nagsusuri sa morpolohiya at sintaksis ng mga pangalan at pang-uri sa /agalog. Pineda !irektor ng urian ng 7ikang Pambansa # '3. Pineda 12
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
a unang bahagi ng kanyang aklat ay nagbigay sya ng mga tuntunin sa pagbubuo ng mga pangungusap sa /agalog. a ikalawang bahagi naman& naglahad sya ng mga transportasyon at nagbigay sya ng mga halimbawa kung papaanong magagamit ang mga ito sa pngungusap sa /agalog. *indi kukulangin sa lima ang naisagawa nang pahambing na pagsusuri sa /agalog at $ngles. Ang dalawa rito #'3. to'kwell 12=tanes #12%. 8ebuano. i Anderson& sa kanyang disertasyon sa pagdodoktorado noong 12=& ay nagsagawa rin ng paghahambing sa pagsusuri sa 8ebuano at $ngles na ginamitan naman ng 0trans3ormational model" ni 8homsky. i Hohn 7ol6& #12 at 12<%& ay magkasunod na nagpalathala ng dalawang bolyum ng mga aralin sa 8ebuano. Ang gramatika ng 8ebuano ay inilarawan nya ayon sa modelo ni BloomDeld. $lo'ano. unang deskripsyong isinagawa pagkatapos ng $kalawang Ang !igmaang Pandagdig sa mga gramatika ng $lo'ano ay inilahad sa 0$ntensi5e 8ourse" nina *. M'Kaughan at H. @orster #12=C%. Ang nasabing gramatika ay inihanda upang magsilbing patnubay o modelo sa paghahanda ng katulad na mga gramatika sa ibang wika sa Pilipinas sa darating na mga taon. $binatay ito sa 0>utline o3 $lo'ano yntaG" ni BloomDeld. $sa namang 0trans3ormational-generati5e grammar" ng $lo'ano ang sinulat ni 8onstantino #12=2% para sa kanyang disertasyon sa Ph. !. Ang modelong ginamit dito ay ang gramatikang inilahad ni 8homsky sa kanyang 0ynta'ti' tru'tures". B. ibayan- nagsagawa ng isang pahambing na pagsusuri sa mga ponemang segmental ng $lo'ano at ng $ngles noong 121 sa kanyang disertasyon sa Ph. !.& Kapampangan. $sang tesis sa M. A. ni 8astrillo noong 12== ang nasulat sa P na tumalakay sa balangkas ng mga pangungusap sa Kapampangan na ginamit ang modelo ni BloomDeldI isang disertasyon sa Ph. !. ni 8lardy noong 12=9 na sumusuri sa mga ponema ng Kapampangan& ang kanilang mga alopono at distribusyonI isang artikulo ni /abasondra noong 12C na sumusuri sa mga ponema ng Kapampangan at pagkatapos ay inihambing sa mga ponema ng $ngles. i Pere ng P(8 ay sumulat ng tesis sa M.A. na may pamagat na 0Pampango ang Pilipino 8ognates:ound and pelling elationship" #12%. *iligaynon.
•
•
•
•
•
•
Ang balangkas ng *iligaynon ay sinuri at inihambing sa balangkas ng $ngles nina Huntado #121% at ui #12% sa kanikanilang disertasyon sa Ph. !.
Pangasinan. Ang Pangasinan ay sinuri ni 'ha'hter noong 12=2 sa kanyang disertasyon sa Ph. !. at pagkatapos ay inihambing niya sa $ngles. paglalahad sa disertasyong ito ay batay sa modelong Ang transpormasyonal ni 8homsky sa kanyang 0tati' tru'tures" . *inati ni 'ha'hter ang kanyang pag-aaral sa dalawang antas: Ponolohiya ,ramatika Binansagan ni 'ha'hter ang kanyang gawa ng E@rom Pangasinan to )nglishF sapagkat nilalayon ng pag-aaral na matulungan ang mga mag-aaral na Pangasinan sa pag-aaral ng $ngles. 7aray. ina H. at $. 7ol6 noong 12< ay sumulat ng isang aklat& EBeginning 7aray-warayF. Batay din sa modelo ni BloomDeld ang kanilang pagkakasuri sa nasabing wika. ay At nitong mga huling araw& gaya na ng nasabi sa umpisa& masasabing may kasiglahan ang kilusan sa linggwistika sa Pilipinas. /atlong pambansang samahang pangwika ang nakatutulong nang malaki sa pagpapaunlad ng disiplinang ito Linguisti' o'iety o3 the Philippines Pambansang amahan sa Linggwistikang Pilipino Philippine Asso'iation 3or Language /ea'hing Ang tatlong samahang ito"y patuloy sa pagdaraos ng mga seminar pangwika at pagpapalathala ng kani-kanilang *ournal na nagiging daluyan ng mga pagaaral at pananaliksik na isinasagawa sa larangan ng wika. Ang pagkakaroon ng 8onsortium 3or a Ph. !. in Linguisti's ng Ateneo de Manila at Philippine (ormal 8ollege ay isa pa rin sa mga salik na nakapagpapasigla sa kilusang panglinggwistika. Mga (akapagtapos sa 8onsortium 3or a Ph. !. in Linggwistika at ang kanilang mga paksa: Bautista& Ma. Lourdes . E/he @ilipino Bilingual"s 8ompeten'e: A Model Based on an Analysis o3 /agalog-)nglish 8ode wit'hing.F $nilarawan ni Bautista ang paglilipat-lipat ng mga nagsasalita sa $ngles at /agalog. (agbigay sya ng mga tuntuning tinatawag na Ephrase stru'ture and trans3ormational rulesF batay sa modelong 12= ni 8homsky. Lumabas sa kanyang pag-aaral na ang E8ode-wit'hingF ay nagaganap sa iba"t ibang antas ng wika-salita& parirala& sugnay at pangungusap. 8han-Xap& ,loria. E*okien 8hinese Loanwords in /agalog.F 12<=. inuri nya ang mga salita sa/agalog at inalam nya ang mga salitang mula sa *okkien 8hinese. $nilarawan nya ang naganap na pagbabago sa tunog at sa kahulugan ng mga salita sa /agalog na hiram sa *okkien 8hinese. oberano& osa P. E/he !iale't o3 Marindu]ue /agalog.F 12<.
$sa sa kanyang mga layunin ay upang alamin ang pagkakatulad at pagkakaiba ng /agalog-Marindu]ue sa /agalog-Maynila. ergara& )l5ira 8. Eub'ategoriation and ele'tional estri'tions o3 )nglish 7ordsF. 12<=. inuri ni ergara ang mga pandiwang iisahing salita na nakasama sa eneral Service List ni 7est #12=%. ,inamit nya ang ase rammar 'atri: ni 8ook sa subkategorisasyon ng mga pandiwa. Lumabas sa pagsusuri na ang mga pandiwang iisahang salita ay mapapangkat ayon sa basi9 e!perimental9 beneCati%e9 at loati%eI at mapapangkat pa sa 1 na uri ng subkategorisasyon ayon sa kaligiran ng kaukulan o 0'ase". Luares& 8asilda. E/he Morphology o3 ele'ted 8ebuano erbs: A 8ase Analysis .F 12<= . ,inamit ni Luares ang modelong 129 at 12<; ni @illmore ngunit pinasukan nya ng pagbabago ang mga ito. Lumabas sa pag-aaral nya na ang morpolohiya hindi hiwalay sa sintaksis at semantika. a3ael& /eresita 8. E(egati5iation in the Bisayan Languages: A 8ase tudy o3 the )5olution o3 a ubsystemF. 12<. Pinagtuunan nya ng interes ang na uri ng pananggi na tinawag nyang (), ^)5ent_s"& (), ^tate_s"& (), (), ^Know_s"&(), ^!esiderati5e_s"& (), ^)GiGtantial_& at prohibiti5es. 8astillo& )mma . EA /est o3 8ommuni'ation 8ompeten'e in Pilipino 3or Prospe'ti5e )lementary 'hool /ea'hersF. 12<9. (aghanda ng isang instrumento si 8astillo na susubok sa kakayahan ng pakikipagtalastasan sa Pilipino ng isang magiging guro sa elementarya& batay sa hinuha na ang isang mahusay sa wika ay may kakayahang magsabi ng at umunawa sa mga pananalitang angkop sa kontekstong sosyokultural. iego de !ios& Ma. $sabelita. E8ha5a'ano !i'tionary.F 12<<. #7ala pa sa aklatan ang kanyang tesis%
