Laporan Praktikum Refraktometer A. J udulPe r c oba a n Ref akt ome met er B. Tuj uanPer c obaan Unt ukme mengukuri ndeksbi ass uat us enya wa
C. Landas anTeor i S e c a r ag a r i sb e s a rpe k e r j a a na na l i s i sk i mi a da pa tdi g ol o ngka n
da l a m duaka t e gor ibe s a rya i t ua na l i s i skua l i t a t i fda na na l i s i skua nt i t a t i f . Me l a l uia na l i s i skua l i t a t i fda n kua nt ut a t i fki t a da pa tme me nde t e ks ida n mengi dent i fikas ij eni sdanj uml ahdar ikomp mponenpenyus us nbahanyang di a na l i s i sa t a ul e b i h di k e na ls e b ag a iana l i t .P e r k e mb mb a ng a ni ns t r ume nt s ebagaihas i lper kemb mbangan t eknol ogi ,memu mungki nkan ki t amel akukan a na l i s i da l a m be r ba ga ibe nt ukkompos i s i a na l i t . T uj ua nut a ma maa na l i s i skua l i t a t i fa da l a hme ngi de nt i fika s ik ompone n da l a mz atki mi a .Ana l i s i skua l i t a t i fme ngha s i l ka nda t akua l i t a t i f ,s e pe r t i t er bent uknya endapan,war na gas ,maupun dat anon numer i cl ai nnya. Umumn yada r ia na l i s i skua l i t a t i fh a ny ada pa tdi pe r o l e hi ndi ka s ida s a r dar i komponen penyus un anal i t t a kual i t at i f ,s eper t it er bent uknya e ndapan,war nagas ,maupundat anonnume r i cl ai nnya.Umumnyadar i a na l i s i skua l i t a t i fha ny ada pa tdi pe r ol e hi ndi ka s ida s a rda r ik ompone n pe n yus u na na l i t .Ana l i s i skua l i t a t i fb i a s a n yadi guna ka ns e ba ga il a ngka h a wa lunt uka na l i s i skua nt i t a t i f .Pa dabe r ba ga ic a r aana l i s i smo mode r n,s e pe r t i c a r a c a r aa na l i s i ss pe kt r os k opida pa tdi l a kuka na na l i s i skua l i t a t i fda n k ua nt i t a t i fs e c a r ab e r s a ma ma a n,s e hi ng gawa kt u da nb i a y aa na l i s i sda pa t di t e k a ns e mi mi ni ma lmung ki nda npe r o l e ha nha s i l n yal e b i ha kur a t . Tuj uan ut ama ma anal i s i s kuant i t at i f adal ah unt uk menget ahui k ua nt i t a ss e t i a pk ompo ne ny a ng me n yus un a na l i t .Ana l i s i skua nt i t a t i f
umumnyadi nyat akandal am s at uanvol ume,s at uanber atmaupunsa t uan kons ent r as idengan menggunakan met ode anal i s i st er t ent u.Met ode a na l i s i skua nt i t a t i fumumn yame l i ba t ka npr os e ski mi as e pe r t igr a v i me t r i c dan vol umet r i c .Anal i s i s kuant i t at i f yang mel i bat kan pr ose s fis i ka umumnyame nggunakan pr i ns i pi nt er aks imat er idengan e ner gy pada pr os e spengukur annya .Me t ode i niumumnyame nggunaka n per al at an mo de r n, s e pe r t i po l a r i me t e r ,s p e c t r o me t e r ,s e hi ng ga s e r i ng di k e na l s e ba ga ia na l i s i si ns t r ume nt( Sodi q, I bnu,2 00 4: 1 2 ) . Re f r a kt ome t e ry ai t ua l a ty angbe k e r j abe r da s a r ka npe mbi a s a ns i na r , di pakaiunt ukmenent ukani ndeksbi asc ai r an( Godman, 1991: 452) . I ndeksbi a s adal a h ukur a n ke mampuan s uat u me di um unt uk membi as kanc ahaya .I ndeksbi ass uat umedi um s amadengankec epat an r ambatc ahayadir uanghampadi bagidengankec epat anr ambatc ahayadi dal am medi um t er s ebut .J ugadi ukurdengani ndeksbi as=( s i nuss udut da t i ng):( s i nuss udutbi a s ) . Di l a mba ngka ns e b a ga i : n= I ndeks bi as pada medi um di def eni s i kan s eba gaiper bandi ngan ant ar akec epat anc ahayadal am r uanghampaudar adenganc epatr ambat c ahayapadas uat umedi um Se c a r ama t e ma t i s , i nde ksb i a sda pa tdi t ul i ss e ba ga ibe r i kut: n= di ma na: n=i nde k sb i a s C=ke c e pat anc aha yadal am r uanghampa Vp=c epatr ambatc ahayapadas uat umedi um I nde ks bi a s t i dak pe r na h l e bi h ke c i l dar i1 a t a u n
1
( ht t p: //i d. wi ki pe di a . or g/wi ki /i nde ks bi a s) . Apabi l as i narc ahayamonokr omat i kber pi ndahdar imedi um opt i c yang kur ang r apatke medi um opt i c yang l ebi hr apat ,akan t er j adi
pembi as an kear ah nor mal( l i hats i nara, b,dan cdal am gambar115) . Menur uthukum Snel l i usber l aku: = Ka l a us i dutIb e r t a mb ahb e s a r ,s udutrj ug aa ka nb e r t a mb a hb e s a r . Suduta kan me nc apaihar gamaxkal au s udutime nj adihampi rs ama de nga ns uduts i kus i ku( s i na rc ) . =
a t a us i nr=
Sudutri nidi s e buts udutbi a s( Br i nk, 1 98 5: 1 51 1 52 ) Al atyang di gunakan unt uk mengukuri nde ks bi asdar is uar u s e nya wa at au l ar ut an di namaka n r e f r akt ome t e r ( Mi f t a, 20 09 . ht t p: //www. mi f t a c h e mi s t r y . b l o gs po t . c o m)
D. Al atdanBahan 1 .Al a t a.Re f r a kt o me t e r b.Pi pe tt e t e s c .Bot ols empr ot 2 .Bahan a.Mi numandengan ber bagaimer k( buavi t a,kaca ng hi j au,j usmadu,t eh
ge l a s ,f r i t a mi n,mount e a, da na l e a l e ) . b.Aquades t c .Ti s s ue E. Pr os e durke r j a 1. Me ne t e s ka n mi numan ya ng ak an di per i ks ai nde ks bi a s nya pada
per mukaanpr i s mar ef r akt omet er 2. Menut up danme mbi ar kan ber kasc aha yame mas uki ,mel e wat il ar ut an ( mi numan)dan pengat ur pr i s ma aga rc aha ya pada l a ya rdal am al at t e r s e b utme nj a diduawa r nade ng a nb at a sy a ngj e l a s .
3. Me ngges e rt anda bat as t e r s e but dengan me mut ar knop pengat ur , s ehi nggamemot ong t i t i k per pot ongan dua gar i sdi agonalyang s al i ng be r pot ongabya ngt e r l i ha tpa dal a yar 4. Mengamat idanmembac as kal ai ndeksbi asyangdi t unj ukkanol ehj ar um l a y ars k a l ame l a l uimi kr os k op 5. Layarhas i lwar nayangt el ahdi at urs edemi ki ans ehi nggamember i kan duawar nayangmempunyaiwar nayangj el asdant ega s . 6. Me ngont r olk e t e l i t i a nt e mpe r a t ur F. Has i lPengamat an
Lar ut anbl anko=aquades t=0 J e ni s
Kadargul a
Mi numa n
Kac anghi j a u Bua vi t a Al e a l e J usma du Te hge l as Fr ut ami n Mount e a
Wa r na
Ska l a
( gr am)
29 26 24 19 17 15 12
Bi r uput i h Bi r uput i h Bi r uput i h Bi r uput i h Bi r uput i h Bi r ume r a hmuda Bi r uput i h
G. Ana l i s i sDa t a Ni l a ike t e t a pa nr e f r a kt ome t e r=0 ,7 9 I nde ksbi a sda r ima s i ngma s i ngl a r ut a n: 1. Kac anghi j au` =12 , 6+0, 79=1 3, 3 9 2. Bua vi t a =11 , 6+0, 79=1 2, 3 9 3. Al e a l e =11 , 0+0, 79=1 1, 7 9 4. J usma du =8, 4+0 , 7 9 =9, 19 5. Te hge l a s =8, 2+0 , 7 9 =8, 99 6. Fr ut ami n =7, 0+0 , 7 9 = 7, 79 7. Mount e a =5, 4+0 , 7 9 = 6, 19 Gr a fik
1 2, 6 1 1, 6 1 1, 0 8 , 4 8 , 2 7 , 0 5 , 4
Ke t e r a ng a n 1 = Kac angHi j a u 2 = Bua vi t a 3 = Al e Al e 4 =J usMa du 5 = Te hGe l as 6 = Fr ut ami n 7 = Mount e a H. Pe mbahas a n Re f r akt ome t e r adal ah al at ya ng di gunaka n unt uk me ngukur
k ada r /k ons e nt r a s ib aha nt e r l a r utde ng a nme ma nf a a t ka nr e a k s ic a h a y a . Tuj uanper c obaanyai t umenget ahuic ar amemnggunakanal atdan me nghi t ung i nde ks bi as dar i be be r apa j e ni s mi numan. Per t ama me ngguna ka n r e f r akt ome t e r de nga n me ngukur bl anko unt uk mens t abi l kan r ef r akt omet erdi t unj ukkan dengan penunj ukkan s kal a0 y angdi l i ha tpa dal a y a rr e f r a kt ome t e r .S e l a nj ut n ya ,me ngukuri nde ksbi a s be be r a pa j e ni s mi numa n s a t u pe r s at u t e r l e bi h da hul u s e be l um mel anj ut kan mengukuri ndeksbi asj eni smi numan l ai n.Ref r akt omet er di no l ka nt e r l e b i hda hul ude ng a nc a r ame ng e l a pl e ns apa dar e f r a kt o me t e r denganaquadesagart i dakt er kont ami nasi ol ehmi numans ebel umnya.
Dar iper c obaandat ayangdi per ol ehunt ukmi numankaca ngbhi j au s k al aya ngdi t unj ukka nya i t u=1 2, 6unt ukbua vi t a=1 1, 6 ,a l e a l e=1 1, 0 ,j us ma du=8 , 4 ,t e hg e l a s=8 , 2 ,f r ut a mi n=7 , 0 ,da nmo unt e n=5 , 4 .P adat a be l j uga di t ul i s ka n ka da rgul a pada mi numa nmi numan t e r s e butkar e na be r das ar ka nt e or ikada rgul ada l a ms ua t ul a r ut a nat aus e nya was e bandi ng at au ber bandi ng l ur us dengan ni l aii ndeks bi as nya.Dar iper c obaan di pe r ol e hda t as e s ua ide nga nt e or i .
I . Kes i mpul andanSar an a. Ke s i mpul an 1. Be s a ri nde k sb i a spa dab e r b a ga ij e ni smi numa ny a i t uk ac a n ghi j a u( 1 2 , 6 ) ,
bua vi t a ( 11 , 6) ,al e a l e ( 11 , 0 ) ,j us ma du( 8 , 4 ) ,t e hge l a s ( 8, 2 ) ,f r ut a mi n( 7, 0)dan mount e a ( 5 , 4 ) . 2. Kadargul adal am kemas ans ebandi ngdenganbes ari ndeksbi ass enya wa t e r s e but . b. S a r a n Di s a r a nk an k e pa da pr a kt i ka ns e l a nj ut n ya a g arbe r ha t i ha t ida n c er matdal am per c obaanunt ukmendapat kanhas i lyangmaks i mal .
DAFTARPUSTAKA
s a r Da s a rI l muI ns t r ume n. Br i nk.1 98 5.Da Bandung:PT.BumiCi pt a
Godman,Ar t hur .19 91.Ka .J a ka r t a:PT .Gr a me di aPus t a ka musKi mi aBe r ga mb a r Ut a ma f r a k t o me t e r Mi f t a .2 00 9.Re .ht t p: //www. mi f t a c he mi s t r y . bl ogs po t . c o m di a ks e spa da t anggal5Des ember2010 mi aAna l i t i kI Sodi q,I bnu.2 00 4.Ki . Ma l a ng:J I CA
Wi ki pedi a.2010.I .ht t p: //i d. wi ki pe di a . or g/wi ki /i nde ks b i a s di a ks e s nd e k sBi a s padat anggal5Des ember2010