7.ariketa Gaia: AUTOMOBILA / Paragrafo mota: Datu nagusiak
Nor-Nork eta Nor-Nori-Nork sistemako bost esaldi oker jarrita daude. Aurkitu eta zuzendu. Gaur egun, autoaren arloan jende askori arduratzen dion gaia segurtasunarena da. Denok nahi dugu autoak joan behar dugun lekura ahalik eta arinen eraman diezagun guri, baina, istripuren bat izanez gero, zerbait larria gertatzeak ere kezkatzen digu. Hori dela eta, inori ez dio molestatzen auto seguruago batengatik diru apur bat gehiago ordaintzeak, eta, fabrikatzaileak horretaz konturatu direnez, autoek gero eta segurtasun neurri handiagoak dituzte: adibidez, orain dela urte batzuk inori ez zion arduratzen autoak air-bag delakoa zeukan ala ez, baina gaur egun ia auto guztietan aurki dezakegu. 8.ariketa Gaia: AUTOMOBILA / Paragrafo mota: Sarrera
Jarri falta diren aditz laguntzaileak (kontuz singular-plural jokoarekin). Automobilek botatzen ...................... ke kutsakorrak, taxistek erakusten ...................... umore txarra eta moto-gidari batzuek ateratzen ……………zaratak gure eguneroko ogi bihurtu dira. Badirudi autoa guztiz beharrezkoa dela gure gaur eguneko gizartean, ez bakarrik guztioi ematen ................ erraztasunengatik (autobusari edo trenari itxaroten ez egotea, joan behar duzun tokitik oso hurbil uztea), baita sortzen .................... milaka lanpostuengatik ere. Egun hauetan, adibidez, Iruñeko Volswageneko langileek ekintza gogorrak antolatu ................................ enpresa horretako arduradunek ez ..........lako inolako kasurik egiten euren eskabideei. 9.ariketa Gaia: ETXEEN SEGURTASUNA / Paragrafo mota: Soluzioak
Zuzendu oker jarritako baldintzazko aditzak. Horregatik, oporretatik itzultzerakoan inolako sorpresarik har ez dezagun, denoi komeniko zitzaigun gure etxebizitza babesteko arau batzuk errespetatzea. Egin beharko genuen lehenengo gauzetariko bat etxea ondo ixtea izango zen, hau da, komenigarria izango zen bai ate nagusiak, bai leihoek oinarrizko baldintza batzuk betetzea. Bestalde, kanpoan gauden bitartean istripurik ez gertatzeko, asko lagunduko zigun argiaren eta uraren giltzak ondo itxita utziko bagenituzke. Azkenik, nik neuk, behintzat, eta epe luzeko oporretan batez ere, nor edo nori eskatuko nion etxea apur bat zaintzeko eta badaezpada ere giltzak emango nizkion, betiere pertsona horrek benetako konpromisoa hartuko baluke.
10.ariketa Gaia: ABEREAK GURE GIZARTEAN / Paragrafo mota: Amaiera
Aditza galdegaia denean erabili beharreko EGIN oker erabilita dago birritan. Nire ustez, animalien kontu honetan berreskuratu egin beharko genuke gizakiok berezkoa dugun arrazionaltasuna. Zoritxarrez, batzuetan desagertu egiten da, eta, horrela, zezen-plaza batean traje distiratsua jantzita zezena torturatzera hel daitezke batzuk. Gainera, han ikusten dauden pertsona guztiak liluratuta geratu egiten dira ikuskizun odoltsu horrekin, guztiak aho bete hortzekin, hurrengo mugimenduari itxaroten. Eta desagertutako arrazionaltasun horrek behin eta berriro erakutsi egiten die barruan daramaten animalia asegaitza. Gauzak horrela, hona hemen nire azken galdera: utzi egin beharko genieke astakeria horrekin jarraitzen? 11.ariketa Gaia: HERIOTZA / Paragrafo mota: Datu nagusiak
Bete hutsuneak, beheko hitzen artean aukeratuz. Kulturaren arabera, heriotzak esanahi ugari izan ditzake, baina guztietan ospatzen da gehiago edo gutxiago. Ez dut uste kulturarik ................1 ............ heriotza indeferentziarekin hartzen ............... 2 ............. Esate baterako, anglosaxoiek egun berezi bat dute, zelten egutegiko azken egunarekin bat ............ 3 ............. eta denontzat oso ezaguna bihurtu ............ 4 ............: Halloween. Anglosaxoiek uste dute hilek euren senitartekoak bisitatzen ............... 5 ............... eta horren aurrean mozorrotu egiten da jendea, izpiritu txarrak uxatzeko. Badira batzuk bestelako mozorroa aukeratzen ............. 6 ............. baina denontzat hain ezagunak diren kalabaza berezi horiek izaten dira gehienei gustatzen .............. 7 ...........
1
2
dagoela dutenik dagoenik duena dagoena duenik
3
4
datorrela dena datorren dela a direna datorreni k
5
6
7
dutela dituztela zaienak dutena dutenak zaiena dituztela dituzten zaizkiena ak k
12.ariketa Gaia: FAMILIA / Paragrafo mota: Sarrera Zuzendu paragrafo honetako sei akatsak ( -N, -LA, -NIK). Ezin da ukatu familiaren ohiko rolak erabat aldatu direnik azken aldi honetan. Badirudi orain dela gutxiko "ama etxean umeak zaintzen" eta "aita kanpoan dirua irabazten" gainditzen ari gara eta beste gizarte eredu bat nagusitzen ari da. Horren aurrean, erakunde batzuk arduratzen ere hasi dira, zeren eta ez baitakite horrek guztiak zelako eragina izango du etorkizunean, ezta alde onak txarrak baino gehiago izango dira ere; hortik aparte, ahaleginak egiten ari dira betiko rolak eskuratzea nola lor daiteke finkatzeko.
13.ariketa Bete hutsuneak, orain arte aipatutako hamabi kontzeptuetariko bat erabiliz. LIGATZEA Edozein pertsona.... hitz egin dezake gai honi buruz, bai beharrezko delako, bai atsegin izan daitekeelako. Gizaki mundu honetan bizi garenetik premia batzuk izan ditugu, eta horietako garrantzitsuenetariko bat harremanak eduki......... izan da, bestela, ez ................... orain euskaltegi honetan idazlan hau egiten arituko. Hasierako harremana adiskidetasunekoa izaten da normalean, eta gero, horietako batzu...... ligatu bitartez, maitasunera iristen dira. Nire buruari askotan galdetu diot zer ote den (ligatu) ................... eta, nahiz eta galdera zaila ez izan, ez zait batere erraza iruditzen hitz eta joera hori (azaldu) .............. Betidanik gizon eta emakume......... elkarrenganako harremanak izan ohi ditugu -geure bizitza betetzeko-. Une horretan murgiltzen garenean, zerbaiten zain egoten gara, alde batetik, ondo pasatu nahi dugulako, eta, bestetik, norbait...... ezagutzeko asmoa dugulako; hala ere, izugarrizko oztopoak jartzen ..............nez, gero eta zailago egiten zaigu. Batek daki zergatik izango den! Nire ustez, gurasoen hezkuntza, herriaren ezaugarriak, gazteen nortasuna eta erlijioak duen eragina dira pertsona bat "egiten" ................. . Adibide bezala, nire herria, Gernika, jarriko dut. Busturialdeko gunea denez, betidanik jende asko....... mugitu da bertotik, batez ere taberna............. eta ez diot zineman edo beste leku batean, Gernikan leku horietan ez dagoelako giro............ Taberna......... gazteen etxeak dira eta hortxe sortzen dira adiskide........ amodio......... eta gorroto....... Ia ehuneko laurogei.......... tabernetan maitemindu dela esango nuke, eta kopuru hori ez dakit txiki......... ez den geratzen. Bestalde, gaurko gizartean gauza ugari......... aldatu dira, eta bat horixe dela uste dut. Lehen, gure gurasoen garaian, prakadun........ ziren, emakume bat beraien gustukoa zenean, hitz egiten hasten ................. ; gaur egun, ostera, oraindik aldaketa txikia izan arren, emakume.......... ere ematen ditugu lehenengo urratsak. Hala ere, ez daukat argi mutilei gustatzen zaien ala ez, eta hori bai da............ arin konpontzeko gauza! Idazlana bukatu........... unean nagoenez, azaldu egin nahi dut ni....... neu....... zelan ikusten dut........ nire burua ligatzen dudanean. Neska atsegina izan arren, ez dakit zer gertatzen zait..........., baina nire bihotza "behar" horretan jartzen dudanean, ez zait ezer ondo ateratzen. Auskalo zergatik izan daiteke.........! Baina benetan diot oraindino gauza asko egin beharrean nagoela, eta bat ondo (ligatu) ........... da.
14.ariketa Gala: MENDEKOTASUNAK / Paragrafo mota: Arrazoiak
Bete hutsuneak, AK/-EK kontzeptuak erabiliz.
Zer dela eta gertatzen da menpekotasuna pertsonengan? Nortzu....... garatzen dute gehien? Nortzu....... erortzen dira gehien horren atzaparretan? Denetarik dago, baina, batez ere, arazo pertsonal….. dituzten edo euren buruarekin gustura ez dauden gizaki….. izaten dira arriskurik handiena duten..... Maitasun eza duten….. auto-estimua oso baxu duten….. edo bakarti diren….. zail ikusten dute, askotan, eguneroko bizimoduari aurre egitea, eta menpekotasunean erortzen dira. 15.ariketa Gala: ZARATA / Paragrafo mota: Sarrera
Zuzen idatzita dago paragrafo hau, mugagabeari dagokionez?
Ta-ta-ta-tatata... Hainbat eta hainbat obra publikotan gailu mekanikoek eragiten dituzten soinu desatseginek edozein elkarrizketatako soinuak itotzen dituzte. Etxean ondo entzuten ditudan alabatxoaren negarrak kalean entzungaitz bihurtzen dira, edozein autok ateratako zarataren ondorioz. Konturatu gabe, gure bizitzako makina bat egoeratan zarataren eraginaren menpean gaude, eta lehen garrantzirik ematen ez genion fenomeno hori gaur egun kutsaduratzat hartzen dugu. Hain zuzen ere, kutsadura akustikoa da, eta frogatuta dago kaltegarria gerta dakiokeela edozein pertsonari. Bai
Ez
16.ariketa Gaia: PROSTITUZIOA / Paragrafo mota: Amaiera
Paragrafo honetan, bost akats daude, -∅ /-K kontzeptuei dagokienez. Bukatzeko, esan beharra daukat ez dudala horrelako andrerik, ez gizonik ezagutzen, nahiz eta nik bizi naizen inguruan putetxe bat egon. Nire ustez, pertsona batek nahi duena egin dezake bere gorputzarekin, baina betiere inork behartuta egiten ez duenean. Ni ez naiz inork inori bere bizitzarekin zer egin behar duen esateko. Beharbada, aholkuren bat emango nioke, baina bera du azken hitza. Dena den, nahiz eta gaur egun legezkoa izan ez, uste dut jaiotzen garenetik edozein pertsona dituela oinarrizko eskubide batzuk, eta emagalduak ere ez dira gutxiago; horietako edozeinek da gure parekoa, eta ezin ditugu mespretxatu.
17.ariketa Gaia: ANIMALIAK GURE GIZARTEAN / Paragrafo mota: Sarrera
Paragrafo hau zuzen idatzita dago, -∅ /AK-RIK/AK kontzeptuei dagokienez? Ezer baino lehen, esan beharra daukat animaliekin inoiz ez dudala harreman zuzenik izan. Ez naiz sekula izan oso aberezalea, ez ditut gogokoegi. Ez daukat arrazoi zehatzik, ezta txikitako traumarik ere: agian, eurok zaintzeko alferkeria bera izan daiteke horren arrazoia; agian, eragiten didaten ezinegona. Batek daki! Gezurra dirudien arren, bai katuak, bai txakurrak urrutitik baino ezin ditut ikusi, zera baino urduriago jartzen bainaute, kikilduta; are gehiago, txakurrak zaunkaka hasten bazaizkit: akabo! Horregatik, ez dut uste zentzuzkoa denik animaliak etxean edukitzea.
Bai
Ez
18.ariketa Gaia: SAGARDOTEGIAK / Paragrafo mota: Amaiera
Bete hutsuneak, Nor-nork / Nor-nori-nork sistemako aditzak erabiliz.
Egia esan, ez naiz sagardotegietan sarritan ibilitakoa, baina noizean behin joanda nago. Azkenengoan, gure koadrilako batek gonbidatu .........................hiru lagun Hernanira eta, gainera, berak ordaindu ………. dena. Antza denez, ez .............kezkatzen gastatu behar zuen diruak, soldata orduantxe kobratuta zegoen eta. Guk ez ………. jan nahi sagardotegietan jaten diren betiko gauzak, baina gure lagun horrek behartu egin ………. eta, azkenean, esperientzia ez zen hain ona izan. Dena den, bertan ikusi ………. giroa ederra izan zen, eta horrek hurrengo batean berriro joatera animatu ………. 19.ariketa Gaia: BARRE EGITEA / Paragrafo mota: Alde onak
Nominalizazioari dagokionez, sei akats daude paragrafo honetan. Gure gizartean barre egitea gero eta garrantzi gutxiago dauka, eta, hori konpontzeko nahian, barreterapiak sortu dira. Horietan, barre egiteko jarraibideak irakasten dituzte. Botila erdi beteta dagoela erakutsi saiatzen dira eta ez erdi hutsik. Adibidez, film eta antzerki komikoetara joan gomendatzen dute, edo barre eragitea helburu duten telebista saioak ikusi. Adituen ustez, terapia horiek erabiltzeak mesedegarria izan daiteke bizitzari hobeto aurre egiteko.
20.ariketa Gala: BULLYNGA / Paragrafo
mota: Soluzioak
Bete hutsuneak, baldintza erako aditzak erabiliz. Horri guztiari irtenbide bat aurkitzeko, gaiari gogor oratu behar ................... Adibidez, begirale gehiago jarriko ..................... eskoletan gazteak kontrolatuago egongo ...................... Baina ez eskolan bakarrik, etxean ere egokia izango ....................... neurri hori kontuan hartzea. Bullyngaren biktimei laguntza eskaintzea ere garrantzitsua izango ......................... Egia da arazoa isilean gordetzeko joera dutela biktimek, baina egoera salatzera animatuko .................. eta irakasleren bati laguntza eskatuko ....................... horrek kasu egin beharko ................... badaezpada, zeren eta horrekin lortuko .....................na beste edozer baino garrantzitsuagoa izango ....................... . 21.ariketa Gaia: NIRE GAUZA ZAHARRAK / Paragrafo mota: Sarrera
Lau esalditan ordena-arazoak daude. Aurkitu eta zuzendu. Ziur asko, guztiok gauza zaharrak gordeta izango ditugu etxean, batzuk umetatik ekarritakoak eta beste batzuk antzinako gailuak edo familiako oroigarriak. Niri gauza horiek bilatzea bolada bateau gustatzen zitzaidan arren, apurka-apurka zaletasuna galtzen joan naiz, eta, gaur egun, gordetzen dut oroigarri gutxi etorkizunerako. Gainera, pentsatzen dut neure baitan egunen batean guztiak bota egingo ditudala, hori egitea izango balitz bezala askatasunera heltzea. 22.ariketa Gaia: ZENTSURA / Paragrafo mota: Sarrera
Bete hutsuneak, beheko hitzak leku egokian jarriz. Orain dela gutxi, bideo bat ikusten ..................... liburutegi bat ikusi nuen, su hartu ondoren kiskalita geratu ......................... eta, zergatik jakin gabe, historian zehar liburuekin egin etorri zitzaizkidan burura: Hitlerrek burutu .........................liburu-suntsiketa,
hainbat
astakeriak kulturatako
altxorrak galtzea suposatu ..................... ; gudetan galdutako liburu baliotsuak, guda haietan etsai ............................. munduaren ikuspegia ezagutzeko balio ....................... ; liburu askok eta askok jasandako zentsura arrazoigabeak, liburu haiek desitxuratuta utzi .......................... Bat-batean zera pentsatu nuen: "Liburu bat erretzean, ez al gaude gizakion historia suntsitzen, gure arbasoen hausnarketen eta jakituriaren kontra egiten? Ez al gara geure buruaren kontra jokatzen ari? Ez al da gizakion -izaki arrazionalon- irrazionaltasun handiko jokaera?". zirenen – zituztenak – nengoela – diren – zena – zezaketenak – zuena – zuen
23.ariketa Gaia: ZINEMA / Paragrafo mota: Amaiera
Baldintzako aditzei dagokienez, akats bat dago paragrafo honetan. Aurkitu eta zuzendu. Amaitzeko, zera azpimarratu nahiko nuke, guztiok dakigula zinemaren egoera ez dela ona eta, hala eta guztiz ere, ezer ez dugula egiten egoera hobetzeko, nahiz eta genre esku egon. Guztiok apurtxo bat egingo bagenu, pixkanaka hobetuko litzateke egoera. Baina guztiok hartu behar genuke parte horretan, guztion arazoa baita. Enpresariek, langileek, zinema-zuzendariek, aktoreek, ikusleek eta, batez ere, erakundeek hartu behar lukete parte. Guztiok ahaleginak egingo bagenitu, irtenbideren bat aurkituko zaio egoerari, zinemaren onerako. 24.ariketa Gaia: HERRI TXIKIAK HUSTEN / Paragrafo mota: Arrazoiak
Paragrafo hau zuzen idatzita al dago, aditzaren galdegaiari (EGIN) dagokionez? Lehenengo eta behin, kontuan hartu behar dugu urte haietan herri txikietako bizimoduaren erakargarritasuna desagertu egin zela. Normalean, han bizi zirenek nekazaritzan eta abeltzantzan lan egiten zuten, eta, lanbide haiek oso gogorrak izateaz gain, etekin handirik ekartzen ez zietenez, azkenean gehienak joan egin ziren dirua lortzeko modu erosoagoaren bila. Aldi berean, biziitxaropena eta biztanleen kopurua hazi egin zen, eta pertsona guztientzako lana ezin zen herri txikietan garatu. Horiek horrela, herri txikiak hustu egin ziren eta hiriak handitu.
Bai
Ez
25.ariketa Gaia: GORPUTZAREN KULTUA / Paragrafo mota: Amaiera
Sei aditzetan singular/plural jokoa oker erabilita dago. Aurkitu eta zuzendu. Nire ustez, egunen batean moda hau aldatu egingo da, eta orduan ez gaitu kezkatuko orain hain burukomin handia ematen dizkiguten hiru-lau kilo horiek hartzeak. Hori gertatzen bada, gaur egun itxurari ematen diogun garrantzia desagertu egingo da, eta beste gauza batzuei emango dizkiegu benetan behar dituen garrantzia. Horregatik, hobe litzateke orain hasita konplexuak aide batera utziko bagenu eta bakoitzak duen kiloak onartuko balu.
26.ariketa Gaia: DIETA / Paragrafo mota: Alde txarrak
Bete hutsuneak, deklinabide-marka egokia erabiliz. Dietan jartzeko joera hau orain dela urte batzu...... agertu zen. Argi dago emakumeen munduan eragin dutela, gehienbat, diet.... horiek gizentzeko erraztasun handia dutelako gizonen aldean. Emakume...... eta, gaur egun, neskatila...... euren burua ondo ikusten ez dutelako eta telebistatik datorkien publizitatearengatik, izugarrizko lan..... egiten dituzte argaltzeko. Gure gizartean polit.... eta argal..... ez dagoenarentzat badirudi ez dagoela leku...... baina zertarako balio dizu polit...... eta argal....... izatea..... osasun....... ez baduzu? 27.ariketa Gaia: ETORKINAK / Paragrafo mota: Arrazoiak
Zuzen erabilita dago ERE paragrafo honetako esaldietan? Penintsulako leku batzuetan -eta Euskal Herriko herrialdeetan ere bai-, 60ko hamarkadaren osteko urteetan, lanpostu ugari sortu zen. Siderurgia eta metalurgia izan ziren lanpostu horiek sortu zituztenak. Baina Euskal Herrian eman zen hazkuntza beste leku batzuetara ere zabaldu zen eta industri mota haien inguruko beharrizanak ere handituz Joan ziren, lanpostu gehiago sortuz. Beste leku batzuek ere bai, baina Euskal Herriak ere eskulana behar zuen, bertokoekin nahiko ez zeukalako, eta emigrazioak eman zien lanpostu haiek betetzeko aukera.
Bai
Ez
