Home
Add Document
Sign In
Register
16474957-DOU-PERNCEK-Ecinsellik-ve-Yabanclama-ekitap (1).pdf
Home
16474957-DOU-PERNCEK-Ecinsellik-ve-Yabanclama-ekitap (1).pdf
Full description...
Author:
Ömer Tuğrul Özen
3 downloads
185 Views
1MB Size
Report
DOWNLOAD .PDF
Recommend Documents
dureza 1pdf
Descripción completa
James Bastien Piano 1pdf
James Bastien Piano 1pdf
Full description
edoc.site_doflein-violin-method-1pdf (1).pdf
Full description
A Detailed Lesson Plan in Science 1pdf
for future beed science
edoc.site_doflein-violin-method-1pdf (1).pdf
Descripción completa
DOĞU PERİNÇEK
Eşcinsellik ve Yabancılaşma
KAYNAK
YAYINLARI Bu eser
htt!""#enclikcehesi$bl%#s%t$c%m tara&ın'an (a(ınlanmakta'ır$
Kapak: Rubens’in “Ganymedes’in Kaçırılışı” adlı tablsu! "eus# kartal klı$ına %irerek &eya kartalı %'re&lendirerek# %enç &e %()el Ganymedes’i *limpus +a$ı’na kaçırıyr!
,-,N+.K,L.R
/N0/"
1
G,R,2 3 4e)lerin 4e)lerin 0ınırı: 0ınırı: 4plum 4plumsal sal &e ,del5ik ,del5ik K'ke K'kenli nli .ş6ins .ş6inselli ellikk 3 .şitsi)liklerin .şitsi)liklerin &e Yaban6ılaşman Yaban6ılaşmanın ın 7r(n( 89 I! 0INI0AL .2,40,"L,K ;. .2<,N0.LL,K .şitlikçi ,lkel 4plumda 0ını>lı 4plumda -in# @e)ptamya# ,ran &e Anadlunun 0ını>lı 4plumunda K'le6i Yunan 4plumunda K'le6i Rmada *rtad$unun Kulluk 0isteminde
8= 8= 8? 8B 81 =? =1
II! <,N0L.R ARA0I .2,40,"L,K ;. .2<,N0.LL,K Kadın K'leleştirilin6e &e Aşa$ılanın6a!!! Kadın "iDinsel 7retimin +ışında 4utulun6a!!!
C8 C8 C=
http://genclikcephesi.blogspot.com
III! -7R7Y.N KAE,4AL,"@ ;. .2<,N0.LL,K Aşkın Eiyasaya +(şmesi G(n(m()(n Rması 8= .yl(l Eatlaması 0kak -6u$unun
C1 C1 F9 FC FF F?
I;! 4*ELH@0AL -/K72 ;. .2<,N0.LL,K
F3
;!
,Y*L*J,K .2. YAAN
?= ?= ?C ?1 ?3 B8
;I! .2<,N0.LL,K @H40H"LHK KAYNAI /)%(rl($e Yıkım: .ş6inselli$e ayat
BF BF B? B? BB
;II! .L.24,R,L.R ;. YANI4LARI .leştiri Ya)ıları .leştirilere Yanıtlar Nel Nelib iber eral al ,de ,del l5i 5ikk 0ald 0aldır ırıy ıyla la
BM BM BM 1C
/N0/" u çalışmanın tasla$ı# CB 2ubat 8333 %(nl( Cumhuriyet %a )etelerinde ya)ı di)isi larak yayımlanmıştı! .ş6inselli$in tp lumsal &e idel5ik kaynaklarını saptayan te)lere tepki# me$erse tetikte bekliyrmuş! irbiri peşi sıra yayımlanan ya)ıların# 'nyar %ıyla kaleme alındı$ı# daDa ilk satırlarda anlaşılıyrdu! .leştiri6i ler# kendi inşa ettikleri şatlara saldırıyrlardı! Yanıtlara bakın6a# ya)ımın kunmadı$ı bile s'ylenebilirdi! 4pa tutulan %'r(şler# yayımlanmış lan te)ler de$ildi! atta eleştirilerin bir kısmı# açıkladı$ımı) %'r(şleri d$ruluyrdu! Yanıtları ya)ının içeri$in de bulundu$u için# eleştirilerin ayrı6a yanıtlanmaları %erekmiyr du! An6ak kitap Daline %etirirken# y'neltilen eleştirilerin bilinme sinde yarar %'rd(m! /)etleyerek &e çk kısa yanıtlarıyla birlikte kitabın arkasına ekliyrum! Cumhuriyette yayımlanan di)iyi# il%ili kaynakların bulunma dı$ı bir rtamda# aymana
KAYNAK-A B
http://genclikcephesi.blogspot.com
1
G,R,2 Tezlerin Sınırı: Toplumsal ve İdeolojik Kökenli Eşcinsellik iyl5ik &e %enetik nedenlerle eş6inselli$e e$ilimli d$anların &arlı$ından da s') ediliyr! An6ak bunların# eş6inseller içinde çk k(ç(k k(ç (k bir randa randa ldu$u ldu$u saptanı saptanıyr! yr! /rne$in /rne$in tplumsal tplumsal &e k(lt(rel nedenlerle sını> larak eş6insel ilişkilere %iren eski Yu nan# Rma# ,ran# .me&i# Abbasi# *smanlı aristkrasisinin eş6in sel ilişkide bulunması# biyl5ik &e %enetik nedenlerden %elmi yr! 0krates# Elatn# Arist# arun Reşit#
er ermeki# @e& lana# atiD 0ultan @eDmet# I;! @urat# Nedim &e 2eyD Galiplerin $lan6ılı$ını# biyl5i &eya %enetikle açıklayan bir bilimsel iddia bulunm bulunmuy uyr! r! 4am ters tersine ine d'ne d'nemin min DOkim DOkim k(lt( k(lt(r(# r(# bu ilişk ilişkiyi iyi y( 6eltiyr &e Datta kutsuyrdu! Yine emperyalistkapitalist sistemin ç(r(me d'neminde d'neminde yay%ınlaşan &e adeta bir entelekt(el entelekt(el &e sanatçı belirti belirtisi si lar larak# ak# takdim takdim edilen edilen eş6inse eş6insellik llik de# esas esas lara larakk biyl5i biyl5ikk &e %enetik k'kenli de$ildir! u %erçekler ışı$ında# tariD byun6a# biyl biyl5i 5i &e %en %eneti etikle kle açıkl açıklanm anmaya ayann bir eş6ins eş6insell ellik ik %erçe$inin %erçe$inin bulundu$u apaçık meydandadır! Altını çi)erek belirtelim: u in6elemede# biyl5i# %enetik# tıp &e psikiyatrinin sınırlarına dkunula6ak de$ildir! una la nak da bulunmuyr! -(nk(# biyl5i# >i)yl5i# %enbilimi# tıp &e M3 http://genclikcephesi.blogspot.com
psikiyatri# ya)arın bil%i &e u)manlık alanının dışında kalıyr! u kitapta 'ne s(r(len te)ler# biyl5ik ')ellikleri nedeniyle eş6insel e$ilimli ldu$u s'ylenen k(ç(k a)ınlı$ı kapsamıyr! 4artışmaya suna6a$ımı) %'r(şler# eş6inselli$in asıl yay%ın lan kayna$ıyla# tplumsal &e idel5ik k'keniyle sınırlıdır! Aslında idel5i de tplumsaldır# daDa d$rusu sını>saldır! * nedenle yalnı)6a tplumsalsını>sal )eminden s') edilmesiyle yetinilebilirdi! An6ak eş6insellikte idel5ikk(lt(rel byutun 'nemine dikkat çekmek için# tplumsal &e idel5ik nedenler diye &ur%uluyru)! Eşitsizliklerin ve Yabancılaşmanın Ürn Knuya %irerken# eş6inselli$in tplumsal &e idel5ik kayna $ıyla il%ili başlı6a te)lerimi)i sıralayalım: 8! 4plumsal &e k(lt(rel k'kenli eş6insellik# u)laşma) sını>sal çelişmelerin aşırıya &armasının# dlayısıyla meta eknmisinin la$an(st( derinleşmesinin (r(n(d(r! aşka deyişle# ')el çıkar &e bireysel m(lkiyet sistemi ile insan &e d$a arasındaki çelişmenin çk keskinleşti$i tplumlarda# DOkim sını>lar içinde rtaya çıkar &e yay%ınlaşır! =! .ş6insellik# tplumun sını>lara b'l(nmesiyle ba$lantılı larak# 6insler arası eşitsi)li$in (r(n(d(r! C# @eta eknmisinin artık insanı &e d$ayı yıkıma u$rattı$ı ç(r(yen kapitalist sistem# bir yandan milynlar6a insana şiddet kullanarak eş6inselli$i dayatırken# bir yandan da idel5ik araç larını se>erber ederek# bu durumu tpluma ')%(r 6insel ter6iD larak kabul ettirmektedir!
89
F! .ş6insellik# meta eknmisinin# başka deyişle ')el çıkar sisteminin aşırıya &ararak bunalıma %irdi$i kas &e ç'k(ş d' nemlerinde patlama yapar! ?! .ş6insellik# bir yaban6ılaşma layı &e belirtisidir! iyl 5ik eşe yaban6ılaşma ka&ramı# bu çalışmanın (r(n( larak# bi limsel tartışma &e de$erlendirmeye sunulmaktadır! B! 4plumsal &e k(lt(rel eş6insellik# sını>sal &e 6insel eşitsi) liklerle# yaban6ılaşmayla# tplumsal kas &e ç(r(meyle d$ru rantılı lmasından da anlaşıla6a$ı ()ere# insan ')%(rl($(n( b $an ilişkilerin (r(n(d(r! u nedenle eş6insellik# ')%(r bir ter6iD de$il# >akat tplumsal bir dayatmadır &e mutsu)luk kayna$ıdır! 1! 0ını>sal &e 6insel taDakk(m(n sn buldu$u# yaban6ılaşma nın kaynaklarının kurutuldu$u sını>sı) tplumda# insan ile insan# kadın ile erkek# insan ile d$a arasındaki den%e &e uyum luşa 6ak# 6insel aşk pran%alarından kurtula6ak &e eş6inselli$i besle yen )emin de b(y(k 'lç(de rtadan kalka6aktır!
88
I! S!"!#S$% E&İTSİ'%İK (E E&)İ"SE%%İK
Eşitlik*i İlkel Toplumda *rta Asya tplumlarındaki %')lemlerini anlatan %e)%inler# %' reli eşitlikçi kabile tplumunda eş6inselli$e rastlamadıklarını be lirtirler! +e$erli mitl5i u)manı Ari> A6al$lunun belirtti$i ()ere# >aDişelik# eş6insel ilişkiler &b# eski 4(rkler arasında kıyamet belirtisi larak kabul ediliyrdu!8 .şitlikçi kabile tplumunun Da yatlarını yansıtan 4(rk e>sanelerinde eş6insel ilişkilerin i)leriyle karşılaşmış de$ili)!= 0ını>lara b'l(nmemiş tplumda# 6insler arasında da eşitlik %e çerlidir! 0ını>sal &e 6insel eşitli$in b)ulmaya başladı$ı d'nemin tplumunu anlatan +ede Krkut ikOyeleri# bir yandan arkada kalan kabile eşitli$ini# 'te yandan >ili)lenen >arklılaşmaları yansıtır! amsı eyrek ile anP -içek arasındaki aşk# eşitler arası bir 6in sel iletişimin i)lerini taşır! irbirleriyle %(reş tutarlar! amsı eyrek# an6ak anP -içekin sırtını yere &urdu$u )aman %'nl(n( de 8 Ari> A6al$lunun aydınlatı6ı ya)ısı için bk)! 4(rk mitl5isinde eskatl5i# tplum
&e elik de$erler# Papirüs, *6ak 8333# sayı =C# s!=9 &d!
= k)! aDaeddin *%el# Türk Mitolojisi, Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu
4(rk +il Kurumu Yayınlan# Ankara 833C# 833?# 6!I &e IIQ Na6iye Yıldı)# Manas Destanı (W. Radlof !e"ır#ı$ "ültürü ile %l#ili Tespit !eTah& liller # Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu 4(rk +il Kurumu Yayınları# Ankara 833?!
8=
>etDeder! *$u) yi$idi almak istedi$i kı)ı 'yle tanımlar ki# abası Kam (re ey# *$ul sen kı) dileme)sin# kendine bir yldaş is termişsin der!C G'reli eşit ilişkilerin &ar ldu$u b'yle bir tplum da eş6inselli$e de rastlanmıyr! u l%u# *rta Asya 4(rk tplumlarına ')%( de$il kuşkusu)! @eta eknmisinin pek %elişmedi$i# sını>lara ayrışmanın derin leşmedi$i b(t(n tplumlarda# eş6insel ilişkiler ya %'r(lm(yr &eya çk seyrek %'r(l(yr! Ne &ar ki# eş6inselli$in sını>sal eşitsi)liklerle ba$lantısını 'rtbas etmek isteyen ya)arlar# Amerikalı# Yeni Gineli &e *rta A&ustralyalı &b yerlilerde de eş6inselli$in %'r(lebildi$ini belirtiyrlar!F una karşılık Leis enry @r%an# Ger%e 4Dmsn %ibi ilkel tplumlar alanında trite kabul edilen bilim adamları# yaptıkları ayrıntılı araştırmalarda bu t(r bul%ulara de$inmiyrlar!? Amerika Kı)ılderililerinin mitl5isinde de eş6insel ilişkilere kanıt luştura6ak belirtiler %'r(lm(yr! 4ersine# b(t(n e>saneler# 6insel ilişkinin >arklı 6insler arasında ldu$unu kanıtlıyr! B
C *rDan 0aik G'kyay# 'u#ünkü Dille Dede "orkut,
Rem)i Kitabe&i# ,stanbul 83BC# s!CCQ @uDarrem .r%in# Dede "orkut "itaı, Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu 4(rk +il Kurumu Yayınları# Ankara 833F#6!I# s! 8=F F k)! ran6is @ark @ndimre# )*+inselliin DoalTarihi, çe erna Kılınçer# 0armal Yayıne&i# ,stanbul# Kasım 8333# s!C? &dQ
Kaldı ki# eş6inselli$in sa&unusunu yapan ya)arların# ilkel tplumlarda eş6insel ilişki knusunda &erdi$i 'rnekler# eski Yu nan &eya Rmadaki %ibi# b(t(n bir sını>ın eş6insel k(lt(r(ne işaret etmiyr! ul%ular# belli %ruplarla# ')ellikle b(y(6(lerle sı nırlı larak 'ne s(r(l(yr &eya er%enlik 'n6esindeki %eçi6i bir da&ranış kalıbıyla il%ili %')(k(yr! 1 Aynı kaynaklar# Amerika yerlilerinin %eniş kesiminde# 'rne$in A)teklerde eş6inselli$in yasak ldu$unu &e 6e)alandırıldı$ım da belirtiyrlar! M (y(6( 2amanların kadın kılı$ında lması &e kadın taklidi yapmaları ise# eş6insellik işareti de$ildir! /rne$in *rta Asya 2amanlarının kendilerini kadınlara ben)etmeleri# anaerkil d'nemin bir kalıntı sıydı &e kadındaki kutsallıktan ku&&et almaları içindi! u knuda "iya G'kalp# Türk0ülüün )sasları adlı kitabında# 4(rk >e mini)mi başlı$ı altında şunları ya)mıştı: .ski 4(rkler Dem demkrat Dem >eminist idiler! 4(rklerin >eminist lmasına başka bir sebep de# eski 4(rkler6e 2ama ni)min kadındaki kutsal ku&&ete dayanması idi! 4(rk şa manları b(y( ku&&etiyle Darikalar %'sterebilmek için# ken dilerini kadınlara ben)etme$e me6bur idiler! Kadın elbisesi %iyerler# saçlarını u)atırlar# seslerini in6eltirler# bıyık &e sa kallarını tıraş ederler# Datta %ebe kalırlar# ç6uk d$ururlar dı! una karşılık 4'yni)m dini de erke$in kutsal ku&&e tinde TkutundaU %'r(n(rd(! 4'yni)m ile 2amani)min kıy metçe eşit lması# Dukukça erkek &e kadının eşit tanınma sına sebep lmuştu! 3 1 @ndimre# s! FC! M@ndimre# s!C3! 3 "iyaG'kalp#4(rkç(l($(n.sasları#;arlıkYayınları#(ç(n6(basılış# ,stanbul# .yl(l83?M#s!88=!@etindekibirkaçs')6($(nbu%(nknuşulan4(rkçesi ya)ıldı+E! 8F
.n 'nemlisi# eş6insellikle sını>sal &e 6insel eşitsi)lik arasın daki ba$ı saptamayan ya)arlar bile# e&lilik 'n6esinde karşı 6ins ler arasındaki ilişkiyi 'nlemeyen ilkel tplumların eş6insel uy %ulamaları kabul etmedi$ini belirtiyrlar! 89 u saptamadan Da reketle iki snu6a &arılabilir: irin6isi# ilkel tplumlarda eş6insellik# erkek ile kadın ara sındaki 6insel ilişkinin 'nlendi$i kşullarda rtaya çıkmaktadır! ,kin6isi# >arklı 6inslerin e&lilik 'n6esi ilişkisinin yasaklan ması# d$rudan d$ruya sını>sal >arklılaşmanın başlamasına &e erke$in ')el m(lkiyetine denk d(şmektedir! 'yle6e eş6inselli $in sını>sal >arklılaşma )emininde yeşerdi$i bu kanıtla da ispat lanmış lmaktadır! Sını+lı Toplumda Eeki eş6insel ilişkiler# Dan%i tplumlarda &e Dan%i sını>ların k(lt(r(nde yay%ınlaşmakta &e kurumlaşmaktadırV .ski -in# 0(mer &e ititlerin %'reli %elişmiş meta ekn mileri temelinde y(kselen >edal DOkim sını> içinde! .ski Yunan tplumunda k'le saDibi sylular sını>ı içinde! Yine k'le6i Rma tplumunda sylu sını>ı içinde &e )en%in knaklarında! i)ans# ,ran# .me&i# Abbasi# *smanlı sarayında! Japnyada 0amuray denen sa&aş a$alan )(mresinde &b /)etlersek: .ş6insellik# para eknmisinin %elişmesi snu6u insanın da alınır satılır mal Daline %eldi$i k'le6i tplumlarda &e >edal tp lumlarda %'r(l(yr! 89
8?
0ını>lı tplumda eş6insel ilişkiler# k'le saDibi &eya >edal sylular sını>ı içinde yay%ınlaşmaktadır! Genç k'leler ise# nla rın malı ldu$u için bu ilişkilere me6bur bırakılmaktadır!
,in- .ezopotam/a- İran ve $nadolu0nun Sını+lı Toplumunda (t(n kaynaklar# -inde# 0(merlerde# ititlerde &e eski ,randa# DOkim bylular sını>ı içinde eş6insel ilişkinin yay%ınlaş tı$ını &e kabul %'rd($(n( saptıyrlar! itit# 0(mer &e Asur aristkrasisi# eş6insel ilişkiyi dinsel t' renlerle kutsardı! 4apınaklarda erkek >aDişelerle 6insel ilişkiye %irmek# di$er dinsel ibadet biçimleri %ibi 4anrılara %'sterilen say%ının i>adesiydi! abil sylularının Gıl%amış +estanı# Kral Gıl%amış ile ş'&alyesi .nkidu arasındaki yakın ilişkiyi anlatır! 88 0(mer &e abil k'kenli tektanrılı dinler# Der ne kadar eş6insel ilişkiyi yasaklasalar da# 6ennete %ide6ek lanlara Duriler yanında %ılmanları# yani %enç erkekleri de &aat ediyrlar! 4e&ratta +a&ud pey%amber# çk se&di$i Ynatanı sa&aşta kaybedin6e duy%usal ilişkisini ş'yle açıklar: 0en benim için çk tatlı idinQ 0enin se&%in benim için şaşıla6ak şeydi# Kadının se&%isinden )iyade idi!8= 88 @ndimre# s! F?!
8= "itaı Mukaddes )ski !e 1eni /hit (Te!rat !e %n+il, Kitabı @ukaddes 2irketi Yayını# ,stanbul 83M8# ,kin6i 0amuel# ap 8S=B# s! C91! u lay# @ndimreun kitabının çe&irisinde Ts! F?U çk a$ır çe&iri Datalarıyla aktarılıyr! irin6isi# bu lay ,n6ilde de$il# 4e&ratta %eçiyr! ,kin6isi# +a&udun se&%ili dstu Yusu> de$il# >akat 0aulun $lu Ynatandır! 8B
Aynı# şekilde Japn samurayları &e a&ai sylular# arasında da eş6insel ilişki# açıkça yaşanmaktaydı &e yasaklanması bir yana# kural Daline %elmişti!8C Yunan tariDçisi eredts# Eerslerin %enç $lanlarla 6insel ilişki kurma Duyunu Yunanlılardan aldı$ını belirtir!8F
Köleci Yunan Toplumunda .ski sını>lı tplumda eş6inselli$in rtaya çıkması &e DOkim k(lt(rle meşrulaşmasında# eski Yunan &e Rma tplumları bir mdel luşturuyr! .ş6insellik# eski ça$ın b(t(n DOkim sını> k(l t(rlerinde &ardı! An6ak Diçbir tplumun k(lt(r(# eş6inselli$i eski Yunan &e Rma uy%arlıklarındaki kadar kurumlaştırmadı! u tariDsel %erçek# eş6inselli$i besleyen tplumsaleknmik temeli açıklayabilmek açısından çk 'nemlidir! .ski Yunan &e Rma uy%arlıkları# -in# @e)ptamya &e @ı sır uy%arlıklarından meta eknmisindeki la$an(st( %elişmele riyle ayrılırlar! Yunanistan &e Rmada ')ellikle deni) ti6areti denli %elişti ki# emekçiyi de meta Daline %etirdi &e k'le6i uy%arlı$ın temelini yarattı! K'lelik# kuşkusu) -inde# intte# @e)ptamya &e @ısırda da &ardı! An6ak bu uy%arlıklarda# (retim# esas olarak k'le eme$ine dayanmıyrdu! uralarda k'le eme$i de ldukça yay%ın kullanılmakla birlikte# emekçiler ç$unlukla k'le de$il# >akat kulduQ başka deyişle >edal ba$ımlılık içindeydiler! 8C 'k$. /yhan "orkma$, 2)*+insellik /detleri3, 'ilim !e 4topya# Aralık 8331# sayı F=# s! ?C &d! 8F 5eredot Tarihi, çe&! /mer Rı)a +$rul# birin6i 6ilt# Kanaat Kitabe&i# ,stanbul 83FC# 8! kitap# para%ra> 8C?!
81
/)etleye6ek lursak# insanlı$ın kabile tplumundan sını>lı tpluma %eçişindeki yay%ın biçim# k'le6ili$e de$il# >edali)me d$rudur! u %eçiş s(re6inde k'le6ili$in esas (retim biçimi Da lini alması# eski Yunan &e Rmaya ')%(d(r! A&rupanın di$er 6$ra>yası da# k'le6ili$i DOkim bir (retim biçimi larak yaşama mıştır! Yunan &e Rma k'le6i uy%arlıkları# bu açıdan bakıldı$ı )aman# insanlık tariDinde yay%ın lanı de$il# >arklı &e ')%(n la nı temsil ederler! * kadar ki# eski Yunanistan &e Rmanın k'le6i para eknmisinin dru$unda neredeyse kapitali)min d$uş d'nemine ')%( ilişkiler &e kurumlar uç yermeye başlamıştı! Yu nan k(lt(r(n(n &e Rma Dukukunun daDa snra kapitali)min y(kseliş ça$ında kaynak larak benimsenmesi de bu nedenledir! Aynı Yunanistan &e Rmanın aynı )amanda eş6insel k(lt(r(n en yerleşik &e en tutarlı 'rne$ini &ermesi# bu açıdan çk anlamlı dır! u l%u# eş6insel k(lt(r ile para eknmisinin %elişmesi &e sını>sal çelişmelerin %'r(lmemiş 'lç(lerde keskinleşmesi arasın daki ba$lantıyı kanıtlar! @eta eknmisinin aşırı %elişmesiyle birlikte# emekçinin alınır satılır meta# yani k'le Daline %elmesi# 6insler arasındaki eşitsi)li$i de la$an(st( derinleştirmiştir! 'y le6e insanlık tariDi açısından yay%ın lanı de$il# ender lanı tem sil eden Yunan &e Rma k'le6i sistemleri# eş6inselli$in k(lt(rel kurumlaşması açısından en sa> 'rnekleri luşturmuşlardır! u ne denle eski tplumların DOkim sını>larının eş6insel k(lt(rlerinin açıklanmasında# Yunanistan &e Rmanın birer mdel luşturduk ları raDatlıkla s'ylenebilir! u k'le6i mdeller# eş6inselli$in tp lumsal &e eknmik kaynaklarını araştıran bilimsel çalışmalara en sa$lam &erileri sunmaktadır u%(n eş6inselli$in prpa%andasını yapanlar# eski Yunan >i l)>ları 0krates# Elatn &e Aristtalesin kendi 6insleriyle iliş kiye %irdiklerini s(rekli yineliyrlar! +$rudur# Der (ç(n(n Da 8M
yatı da# eski Yunan aristkrasisinin an6ak erke$e Oşık lunabile 6e$i yar%ısını d$ruluyrdu! K'le6i k(lt(re %'re# kadın e&len mek# %enç erkek ise Oşık lmak içindi! Yunan k'le saDibi syluları# sını> larak eş6inseldi! u %er çek# eş6inselli$in k'lelik sistemiyle &e 6insler arasındaki eşitsi) likle ba$ını rtaya kyar! Ne &ar ki# eski Yunan dilinde eş6in sellik ka&ramı yktu! -(nk( sylu erke$in eş6insel ilişkisi# bu ilişkiyi tanımlaya6ak ')el bir ka&rama %erek duyulmaya6ak ka dar la$andı! Elatnun ideal +e&letinde k'lelere yer yktur K'lelerin &a tandaş stat(s( dışında kalması tartışması) bir l%udur! K'le# mal dırQ Day&anlar %ibi alınır satılırQ Datta e>endisi nu 'ld(rebilir bile! Elatnun ideal +e&letinde kadın da dışlanmıştır# aşa$ı 6ins de k'lenin knumunu paylaşırQ siyasal bir &arlık larak kabul edilme)! -(nk( kadın da bir (retim ara6ıdır# insan (retiminde kullanılır! 0ylular sını>ı# maddW (retimde k'le eme$ini# insan (retiminde de kadın eme$ini kullanmaktadır! Kadına yer &erilmeyen Elatnun +eyleti erkeklerin de&leti dir! u durumda 6insel aşkın da erkek erke$e lması# sisteminQ >else>esine yerleşmiştir! u >else>e# k'le6i eknmi plitik ()e rinde y(kseliyrdu! .ski Yunanda kadının aşa$ılanması &e tplumdan u)aklaştı rılması s(re6inin# tplumun sını>lara b'l(nmesi temelinde ya şandı$ı# bilim d(nyasında eskiden beri kabul edilir! ,lkel tplu mun b(y(k kOşi>i enry @r%anın da saptadı$ı %ibi# sını>lara ayrışmanın Den() derinleşmedi$i KaDramanlık -a$ında kadının aile içindeki knumu# uy%arlı$ın başladı$ı &e %elişmesini ta mamladı$ı d'neme %'re çk daDa nurludur! 8? Yine eski tplum ()erine derin araştırma &e terik çabalarıyla tanınan Ger%e 8?
enry @r%an# 6! II# s! =MB!
83
4Dmsn# eski Yunanda birbirini i)leyen (ç aşamayı temsil eden 0parta# Grtyna &e Atina sistemlerini in6eleyerek# kadının kul Daline %elmesinin temelinde ')el m(lkiyetin %elişiminin yattı$ının kanıtlamaktadır!8B @r%an# kadın syçi)%isinden erkek syçi)%isine %eçilme siyle birlikte# kadının DukukW durumunda karı &e ana larak %e rilemenin başladı$ına dikkat çeker!81 Y()yıllar s(ren bu %'re nekler! Yunan erke$inin ben6illik &e b'b(rlenmesini beslerken# kadın ruDunun derinliklerinde k'kl( bir aşa$ılık duy%usunun by &ermesine yl açar! Kadınların e$itimleri çk y()eyseldir# erkekle tplumsal ilişkide bulunama)lar! Kadın# tplumdan syutlanır! u tplumsal s(reç# kadının aşa$ı bir t(r ldu$u ilkesini b(t(n tpluma yerleştirir &e kadınların kendilerini de aşa$ı lduklarına inandırır! 8M .rke$in ')el m(lkiyeti &e mirası# ç6u$un babasının kesinlikle belli lmasını %erekli kılmıştır! unu %(&en6e altına alabilmek için# kadın# tplum yaşamının dışında tutulmaktadır! @r%anın da saptadı$ı %ibi# eski Yunandaki e& Dayatı# kadının kapatılması &e tplumdan syutlanması ama6ına %'re biçimlenmişti! 83 Kadınsı) tplumsal rtamda &e k(lt(rde# artık aşk da kadınla de$il# >akat erkekledir! .&lilik %'reneklerinden anlaşıla6a$ı ()ere# Yunanlarda kadına y'nelik bir tutku yktu! Yunan erke$ine %'re# kadın yararlıydı# ama aşk rta$ı lama)dı! .&lilik# duy%ulara dayanan bir birleşme de$ildi! Rma ailesinde de kadın# Yu nanistandaki kadar a$ır baskılar altında lmasa bile# aynı k numdaydı!=9 8B Ger%e 4Dmsn# /iskhylos!e /tina, s! =CM &d! 81 enry @r%an# 6! II# s!=MB! 8M enry @r%an# 6! II# s!=MM# &d! 83 enry @r%an# 6! II# s!=38! =9 enry @r%an# 6! II# s!=39! =9
.ski Yunanda eş6inselli$in# k'le6i ilişkiler &e erkek (st(nl( $( temelinde &ar ldu$unu %'steren kanıtlar# 6iltlerle anlatılabi lir! +aDası# k'le6i uy%arlı$ın dru$u# eş6inselli$in de dru$udur aşka deyişle# kadının tplum içindeki stat(s( aşa$ılara indikçe eş6insellik de yukarılara tırmanır! .rkek eş6inselli$i kadınla aşkın alternati>idir! Kadın eş6inselli$i ise# yasak lmakla birlikte# me6buren erkekle aşkın alternati>i lur! er sistem# kendi dru$unda ç'kmeye başlar! ir sistemin la$an(st( %elişmesi &e kendi 'lç(leri içinde m(kemmelleşmesi &e tutarlılaşması# aynı )amanda kabuk ba$laması &e çıkış yllarını kendi eliyle kapatması anlamına %elir! u açıdan bakın6a# eş6inselli$in k'le6i sylular içinde iyi6e yay%ınlaşması &e kurumlaşması# sistemin ç'k(ş d'neminin işaretlerini de &eriyr! 4(66arlar sını>ı ile k'le6i sylular arasındaki DOkimiyet m(6adelesinin sertleşti$i bu d'nemde# %eri6ili$i temsil eden k'le6i syluların >il)>u lan 0krates# )amanın ileri6i sını>ı t(66arlara karşı darbe %irişimine katıldı$ı için yar%ılanmıştır! /$ren6isi Elatn da# %eri6i k'le saDiplerinin >il)>udur! u sını>ın eş6inselli$i# k'lelik sisteminin ç'k(ş d'neminde en %'rkemli ça$ını yaşamıştır! Yunan uy%arlı$ının y(kseliş d'neminin 'nderi Eerikles ise# ç'k(ş d'nemi >il)>ları %ibi $lan6ı de$ildi Eerikles’in 6insel ter6iDini sade6e kadınlar y'n(nde kullanması# kimi ya)arlar tara>ından il%inç bulunmaktadır!=8 -a$ımı)ın ')el m(lkiyetçi kapitalist sistemi# k'le6i sını>ın idealist >il)>larını %'klere çıkartırQ buna karşılık -in# int &e *rtad$uda >else>enin rtaya çıkmasından snra atı >else>esi nin kuru6uları sayılan &e d$a bilimlerine b(y(k katkılarda bu lunan Anadlunun 4Dales# Anaksimandrs# Anaksimeaes# =8
AyDan Krkma)# s! ??! =8
EytDa%ras# .pik(rs# +emkrits# erakleides %ibi materyalist >il)>larını Dep arka planda tutar!== 0istemin e>endisi lan k'le6i sylular# kendi Dayatlarını meş rulaştıran idel5iyi de >il)>ları ara6ılı$ıyla (retmişlerdir! Ela tn# De!let adlı eserinde kutsal aşkın an6ak erkekler arasında la 6a$ını sa&unur! -(nk( kadın Oşık lunamaya6ak kadar aşa$ıdır! 0istem# eş6insel ilişkiyi de&let b(y($( lmanın şartı larak ka bul etmektedir! AristpDanes# ş'yle der: Yalnı)6a beden &e ruDuyla kendini erkeklerin aşkına &eren %enç delikanlılar ileride de&let b(y(kleri labilirler! =C *ysa aynı Yunan tplumu# k'le6ilik 'n6esi d'nemde# eş6insel bir k(lt(re saDip de$ildi! u k(lt(r# sını>lara b'l(nmenin derin leşmesi &e k'le eme$inin s'm(r(s(ne dayanan sistemle birlikte rtaya çıktı! .ş6insellik# e>endik'le ilişkisinin (r(n(yd(! Nitekim yalnı) yery()(ndeki e>endiler de$il# %'ky()(ndeki e>endiler de eş6insel ilişkilere %iriyrlardı! .>endi ka&ramının *limps +a$ının tepesine taşınmasıyla yaratılan Yunan 4anrıları da er keklere Oşık luyr &e kendi 6insleriyle ilişkiye %iriyrlardı! .>endikul ilişkisinin &e erkekkadın eşitsi)li$inin d$uşu ile 4anrıların &e eş6inselli$in d$uşu aynı tariDsel d'nemde luyr! Yunan aristkrasisi# 4anrılar ara6ılı$ıyla# kendi sını>sal de$erleri ni# e>endi knumlarını# erkek (st(nl($(n( &e $lanlara duyulan == Anadlunun
materyalist >il)>larıyla# ')ellikle @ilets &e .>es kuluyla il%ili larak bk)! 6es+hi+hte der Philosophie, d! 8# ;. +euts6Der ;erla% der Xissens6Danen# erlin 83B9# s!BB &d# M9 &dQ Ger%e 4Dmsn# %lk i&lo$oflar, s!8M3 &d# CM? &dQ Ger%e 4Dmsn# /iskhylos !e /tina, s! 89? &dQ alikarnas alıkçısı# /nadolu Tanrıları, il%i Yayıne&i! F! basım# Ankara# .yl(l 83MC# s!CF &d! =C AyDan Krkma)# s! ?F! AristpDanesin eserlerinde kadın &e eş6insellik k nusunda ayrı6a bk)! Emery# s! 8B181=! ==
aşkı kutsamıştır! +aDa snra atı dillerindeki AllaD s')6($(ne is mini &eren# Yunan EantDenunun en b(y(k tanrısı "eus e>sane lerde %enç $lanlara Oşık lur! "eus# 4rya kraliyet ailesinden %enç &e %()el Ganymedes için yanıp tutuşmuştur! .>saneye %'re "eus# insanların en %()eli Ganymedes’i 4rya da$larında kyun %(derken kaçırır &e *limps +a$ına kaldırır! Kimi e>sanelerde "eus Ganymedes’i bi))at kaçırmıştır# kimisinde kartal kılı$ına %irmiş &eya kartalı %'re&lendirmiştir! H)un sarışın kOk(ll( Gany medes# %(nden snra "eusun şakili$ini yapa6aktır!=F "eus’un %enç se&%ilisini kaçırması# Rubens# Rembrandt &e eatri)et %ibi (nl( ressamların eserlerine knu lmuştur! Rubensin tablsunda kaçırılan Ganymedes# da&etkOr &e çeki6i bir %enç kı) %ibi resme dilmiştir! eatri)etnin eserinde# kartal kılı$ındaki "eus# klla rındaki %enç se&%ilisiyle adeta se&işmektedir! =? "eusun $lu 4anrı Aplln da# %enç erkeklere %'n(l &ermiş tir! Apllnun en b(y(k aşkı# la$an(st( %()ellikteki yakint Ds ile kaDraman Kyparissstur! Ne &ar ki# "epDirs da %enç yakintDsa tutkundur! Aynı %en6e Oşık lan iki 4anrı arasındaki rekabet# yakintsun a6ıklı 'l(m(yle snuçlanır! =B .ski Yunan e>sanelerinde# 4anrıların 'nemli %enişlikte bir >a aliyet alanı &arken! 4anrıçalar çk sınırlı işle&lere saDip %'r(n =F N()Det asim 0inan$lu# 6rek !e Romen Mitolojisi,
Kaynak Yayınları# =! basım# ,stanbul# Aralık 8333# s!C9Q Emery# s! 83Q Eierre Grimal# Mitoloji 78$lüü, çe&! 0e&%i 4am%(ç# 0syal Yayınlar# ,stanbul 8331# s! =89! =? Rubens# Rembrant &e eatri)et’nin Ganymedesin kaçırılışı tabllarının siyaD beya) >t$ra>ları için bk)! Ni6s ad5ini6lau# 7anat Tarihi !e 7ınıf Mü+adelesi, çe&! alim 0patar# Kaynak Yayınları# =! basım# ,stanbul# @art 833M# s!=F?=F1Q kitabın s!=FB ile =F1! say>alarında yer alan resim altya)ıları baskı Datası snu6u karışmıştır! u durumda s! =FB’da yer alan resim eatri)et’ye# s! =F1’deki ise Rembrandt’a aittir! .lini)deki kitabın kapa$ında Rubensin eserini bula6aksını)! =B Grimal# s!M8 &e C99 &dQ Emery! s! 83! =C
mektedirler! "eus &e Apllnun D(kmeden# entelekt(el# yar%ıç# sa&aşçı &e baba rlleri=1 ile erkeklerle yaşadıkları aşk arasında sıkı bir ba$lantı bulunmaktadır! 4anrıçalar ise# yery()(ndeki Yunan kadınları %ibidirQ Ama )nlarla il%ili DikOyeler dışında# eski Yunan mitl5isinde kadın lar arasında eş6insel ilişkiye ima yktur!=M .rkek (st(nl($( ()erine kurulan k'le6i sistemin %()ellik 'l ç(leri de erkek eksenlidir! 7st(n lan erkek# aynı )amanda %( )elli$in de dru$udur! Yunan sanatına &e aşk esteti$ine dam%a sını &uran anlayış budur! *$lanla ilişkiyi en y(6e Da) kayna$ı larak kabul eden Yunan k'le6i k(lt(r(nde erkek bedenine tapıl maktadır!=3 * kadar ki# eski Yunan aristkrasisinin erkek (st(n l($(ne dayanan eş6insel ikliminde# kadın &(6udunun en çeki6i yeri# memeleri de$il# >akat ppsudur!C9 /te yandan eş6insel ilişkileri y(6elten &e sanata yansıtan birçk &a) resmi# kabart ma &e Deykel bu%(nlere kadar %elmiştir!C8 .ski Yunan site de&letlerinden 0partada %eline d($(nde er kek elbisesi %iydirilmekte &e saçı da erkek %ibi kısa kesilmekte dir! Emery# bu %'rene$i askerlik sırasında eş6insel ilişkiye alı şan %(&eyin %elinle daDa klay birleşmesi iDtiya6ıyla açıklamak tadır!C= Kuşkusu) bu neden de %eçerli labilir! An6ak daDa 'nemlisi# Yunan sylu sını>ının k(lt(r(ndeki erkek (st(nl($( &e erkek %()elli$idir! =1 Emery# s!88 &d!
=M Emery# s! 83! =3
red Kr'ner ;erla%# 0tutt%art 83M?# s!18! C8 Emery# s! =8? &d# ')ellikle s!=8B &e ==8! C= Emery# s! ?B =F
Köleci 1oma0da K'le6i sistem# kadının 6insel k'leli$i yanında erke$in 6insel k'leli$ini# yani $lan6ılı$ı da d$uruyr! unun ikin6i 'nemli 'r ne$i Rmadır! .ş6insellik# Rmada imparatr saraylarının &e )en%in knaklarının k(lt(r(d(r! "en%inler# k(ç(k ç6uklardan luşan Daremler kuruyrlardı! Rma )anları# eş6insel ilişkiler yaşıyr &e erkek se&%ililerinin isimlerini eserlerinde belirtiyrlar dı! ratiusun se&%ilisinin adı# Ly6is6us#
aDişe yapar! Kı) kardeşi A%rippinayı metres tutar! u A%rippinanın $lu Ne rn daDa snra imparatr la6ak &e Rmayı ateşe &ere6ektir! Nern# k'lesi 0prusla t'ren yaparak e&lenmişti! /te yandan +rypDre adlı a)atlısının karısıydı!C? (t(n bunları# 6insel ter6iD ')%(rl($( diye anlatanlar bu lunmaktadır! em de ya)ılarını 'ilim !e 4topya %ibi say%ın bi lim der%ilerinde yayımlatabiliyrlar!CB CC AyDan Krkma)# s!??! CF
b(t(n k6aların karısı diye nitelendirdi$ini ya)ıyr Ts! 8M3U! *ysa bi)im Adli 4ıp kitabımı)da bu s')# Klepatra’nın k6ası &e b(t(n Rmalıların karısı di ye %eçiyrdu! C?
*ysa Rma imparatr sarayındaki bu 6insel Dayatın 6insel ter6iD ')%(rl($(yle en k(ç(k il%isi yktur!
arkı# ')%(r %ençlerle de$il# k'leleriyle eş6insel ilişki de bulunmalarıdır! An6ak bu k'leler# e$itilmiş &e entelekt(el biri kim ka)anmışlardır! Rma imparatrları# eş6inselli$i ')%(r6e seçmemişlerdir! *n ların bu ter6iDlerini# e>endisi ldukları sistem belirlemiştir! R ma 'rne$i de %'stermektedir ki# yay%ın larak %'r(len eş6insel lik# biyl5ik &eya %enetik de$il# >akat k(lt(reldir! "en%iniyle# sa biyle# imparatruyla b(t(n bir DOkim sını>ın k(lt(r(# eş6inselli$i de$erli %'rmektedir! Gerçi Rmanın kay)erleri# k'le saDipleri sı nı>ının imparatrudur# ama 6insel Dayatlarıyla e>endisi ldukları sistemin k'lesidirler! ,nsanı alınır satılır mal Daline %etiren sistem# k'leyle birlikte kadını da aşa$ılara iterken# k'le6i sylular sını>ını da eş6inselli $e maDkPm etmiştir! K'le6i tplumsal sistem# erkeklerden luşan k'le6i sını>ı# kendi arasında 6insel ilişkiye &e k'leleriyle 6insel ilişkiye Dapsetmiştir! 0istemin idel%ları ise# bu Dayatı meşru laştırmalardır!
endisinin aynı )amanda 6insel k'lesidir! -(r(yen kapita li)min idel%larına %'re# bu da ')%(rl(k luyr!
2rtado3u0nun Kulluk Sisteminde 0ını>sal &e idel5ik k'kenli eş6inselli$i# *rtad$unun kulluk sistemlerinde de %'r(yru)! *$lan6ılık# ,slamiyet’in yasaklarına ra$men# .me&i# Abbasi &e *smanlı sarayının mutluluk kayna $ıdır!
er ermekW arasın daki aşkı anlatır! C1 Yine Ga)ne de&letinin kuru6usu 0ultan @aD mut ile erkek se&%ilisi Aya) arasındaki ilişkiler# +i&an şiirinde bir se&%i 'rne$i larak anılır! CM 4pkapı 0arayı Arşi&i +e>terte rinden '$rendi$imi)e %'re# *smanlı padişaDlarının şeD)adeleri ne %'nderdikleri arma$anlar arasında 6ariyelerle eşit sayıda $ lan bulunmaktadır! 0>u eya)ıd diye anılan 88! eya)ıt# 8FM= yı lında $lu 2eD)ade 2eDinşaDa# beş $lan beş 6ariye# aynı 2eD)a deye iki yıl snra bu ke) 89 $lan 89 6ariye# di$er $lu ADmete 8FMF yılında 89 $lan 89 6ariye# 8FMB yılında ise iki $lan iki 6a riye# şeD)ade @aDmuda ise altı $lan beş 6ariye %'ndermiştir! C3 uradan da anlaşılmaktadır ki# *smanlı sultanları &e beylerinin $lan6ılı$ı# bireysel bir e$ilim de$il# >akat sını>sal bir k(lt(rd(! 2eD)adelere $lan Dediye etmek# bu k(lt(r(n uy%ulamasıydı! 2eD)adeler daDa %ençlik ça$ından başlanarak bu k(lt(re %'re e$i tiliyr &e $lan6ılı$a y'nlendiriliyrlardı! C1
Yayınları# ,stanbul 83MC!
CM ,smet "eki .y(b$lu , Di!an :iirinde 7apık 7e!#i, 'roy 1ayınları,
#8$den #eçirilmiş %enişletilmiş =! basım# ,stanbul# Aralık 8338# s! 8==!
C3 -a$atay Hluçay# 5arem, AK+4YK 4(rk 4ariD Kurumu Yayınları# =!
basım# Ankara 83M?# 6! II# s!==!
=B
=1
atiD 0ultan @eDmet# Ya&u) 0ultan 0elim# Kanuni 0ultan 0( leyman# ya)dıkları şiirlerde %enç delikanlılara duydukları aşkı açıkça dile %etirmişlerdir!F9 *$lan6ılık# *smanlı saray k(lt(r( açısından la$an &e %()eldi! Gerçi şeriat eş6insel ilişkiyi yasak lamıştı# an6ak 6ennette %ılman &aat etmeyi de iDmal etmemişti! *smanlı kaynaklarında# )ade%On sını>ı içinde $lanla ilişki kurdu diye şeriatın 6e)a yaptırımlarıyla karşılaşmış DerDan%i bir 'rne$e rastlanmıyr! atiD# A&nW maDlasıyla ya)dı$ı şiirde# yakışıklı ıristiyan de likanlının tıpkı ,sa %ibi dudaklarıyla 'l(leri diriltti$ini# nu %' ren bir @(sl(manın dinden imandan çıkabile6e$ini s'yler! F8 Ya &u) 0ultan 0elimin y()(ne esir ldu$u %enç ise# Yusu> Eey%am ber den daDa %()eldir!F= *smanlı di&an şairleri# en muDteşem %a)ellerini erkekler için ya)mışlardır# ismet "eki .y(b$lu# Di!an :iirinde 7apık 7e!#i adlı kitabında! Kadı urDanettin# ADmet Eaşa# Ne6ati# "atW# @e siDW# elOkW# AmrW# ayreti# 4aşlı6alı YaDya e$# Ne>W# 0abri# Na bW# Riya)i# NailW# NO)ım# ennW# a)ıl# 0ermet# 2eyD "ekOWden 'rnekler &ermektedir! FC *smanlı di&an şairleri de# tıpkı Rmalı şairler %ibi# $lan se&%ililerinin isimlerini şiirlerinde anmışlar dır! Genç erkeklere duydu$u aşkı şiire d'kmeyen bir di&an şairi yk %ibidir! Nedimin se&%ilisine kimisi 6anım# kimisi 6ananım diye seslenmektedir! +i&an şiirinin 6şkulu şairinin se&%iliye kı) mısın $lan mısın kO>ir diye ateşli bir dille ya)dı$ı %a)eli buraya alıyru): ,smet "eki .y(b$lu# s! 8==# 8=?# 8CF# 8F=! F8 ,smet "eki .y(b$lu# s! 8=C! F= ,smet "eki .y(b$lu# s! 8F=! FC ,smet "eki .y(b$lu# s! 893 &d! F9
=M
4aDamm(l m(lk(ni yıkdın (lO%P an mısın kO>ir Aman d(nyOyı yakdın Oteşi sP)On mısın kO>ir Kı)$lan kı) nO)ı nO)ın şeDle&end O&O)ı O&O)ın elOsın ben de bilmem kı) mısın $lan mısın kO>ir Ne manO %'sterir dPşundaki l Oteşin atlas Ki yani şulei 6OnsP)i D(sn ( On mısın kO>ir Nedir bu %i)li %i)li ODlOr çOki %WribOnlar A6eb bir şuDa sen de Oşıkı nOlOn mısın kO>ir 0ana kimisi 6anım kimisi 6ananım deyu s'yler Nesin sen d$ru s'yle 6On mısın 6OnOn mısın kO>ir 2arObı Oteşinin key>i rPyun şulelendirmiş u Daletle çera$ı me6lisi mestOn mısın kO>ir Niçin sık sık bakarsın b'yle mirOti m(6ellOya @e$er sen daDi kendi D(sn(ne Dayran mısın kO>ir NedWmi )arı bir kO>ir esir etmiş işitmişdim 0en l 6ellOdı din l d(şmeni WmOn mısın kO>ir FF +i&an şiirinin sn b(y(k şairi @e&le&i tekkesi şeyDlerinden Galip de# )ade%Onların eş6insel k(lt(r(n( yaşamış# Datta 0(tl( 6ede tanıştı$ı ,braDim an)adelerden Yunus bey adlı maDbu ba T$lan se&%iliU duydu$u aşk &e alakası nedeniyle ansı)ın Knyaya %iderek @e&lana der%ODında çileye syunmuştu!
Yayınları# @art 833?# s!CCM! ADmet Ne6detin seçkisinde ikin6i beyitin “Kı)$lan kı) diye başlayan ilk di)esinden kı) s')6($( d(şm(ş! ;e)ini b)an bu eksi$in# d()eltme Datası ldu$u anlaşıyr! =3
6insel e$ilimini tabii %'rmek %erekti$ini belirtir! K'pr(l(ye %'re# Yunan >il)>u .>latunun sanatkOrlar için l()umlu &e )runlu saydı$ı bu duy%ulanma tar)ı 0krat d'nemindeki Atinada &e R'nesans )amanındaki ,talyada ne kadar %enel bir şekil al mışsa# +$uda eskiden beri aynı ku&&et &e %enellikle D(k(mran lmuştur!F? 2eyD Galipin padişaD III! 0elime yakınlı$ı da bir aşk ilişkisi larak tariDe %eçmiştir! EadişaD# 2eyD Galipe bin maDbPb $ lan se&%iliZ altunu &ermiş# 2eyD Galip de# in adet sikkei maD bPb ile şad ldu kulun diye başlayan bir d'rtl(k ile ş(kranları nı ya)mıştı! 4ariDsel kaynaklar# EadişaDın başını 2eyD Galipin di)ine kyarak şiirlerini dinledi$ini ya)maktadırlar! FB *smanlı DOkim sını>ını# eş6insellikten kurtaran# 83! y()yılda başlayan demkratik de&rim lmuştur! 8M1Bda Yeni *smanlıla rın 'nderli$indeki irin6i @eşrutiyet# 839Mde Gençt(rklerin 'n derli$indeki (rriyet +e&rimi &e 8383 snrasındaki Kemalist +e&rim knaklarından %eçen millW demkratik de&rim# kadınla rın kurtuluşu ylunda 'nemli başarılar ka)anmış &e *smanlı )ade%On sını>ının erkekler arası aşk k(lt(r(n(n etki alanını iyi6e daraltmıştır!
II! )İ"S%E1 $1$S! E&İTSİ'%İK (E E&)İ"SE%%İK Kadın Köleleştirilince ve $şa3ılanınca444 ir ilkça$ &e rtaça$ ')eti çıkaralım: .ş6insel k(lt(r# aşırı sı nı>laşma temelinde y(kselmiştirQ sarayların &e )en%inlerin Daya tında %'r(l(rQ k'le &e kul sistemlerinin (r(n(d(r! u sistemler# kadını meta Daline %etirirken# insan stat(s(n( bir tek erke$e bı rakmıştır!
eministlerin# eş6inselli$i bir ')%(rl(k %ibi yansıt maları# tariDin a6ı bir 6il&esi luyr! u 6insel ter6iD ')%(rl( $(n(n tariDsel dayanakları ise# eski Yunan# Rma# A&rupa &e ,s lam rtaça$ından %etiriliyr! 'yle6e ')%(rl(kç(ler# sını>sal &e 6insel eşitsi)li$in en aşın 'rneklerini temsil eden sistemlerle yan yana %elmiş luyrlar! u da d$aldır! -(nk( tplumsal &e k(l t(rel eş6insellik# 6insler arasında eşitsi)li$in# kadının aşa$ılanması &e k'leleştirilmesinin (r(n(d(r! 4plumun# meta eknmisinin yay%ınlaşmasıyla birlikte sını>lara b'l(nmesi# kadınerkek ayrı mını da derinleştirdi! 0ını>lara b'l(nme &e 6insler arası eşitsi)li $in b(y(mesi birlikte yaşandı! Annales *kulunun 'nde %elen tariDçilerinden Ger%es +uby# sını>sal eşitsi)lik ile eş6insellik arasındaki d$rudan ba$ı# tariDsel &erilere dayanarak %'sterir! *rtaça$ A&rupasında# Dem kilisenin#
F? K'pr(l()ade @eDmet uad# 7er!etifünun, sayı FC# s!FCMden aktaran +ç!
+r! 2edit Y(ksel# :eyh 6alip )serlerinin Dil !e 7anat Deeri, 4(rkiye ,ş ankası K(lt(r Yayınları# Ankara 83M9# s!l =! FB +ç! +r! 2edit Y(ksel# s! 83 &d . C9
http://genclikcephesi.blogspot.com
C8
Dem de >edal DOkim sını>ın idel5isi# erke$in kendi karısına Oşık lmasını kınamaktadır! *rtaça$da e&lilik# ser&eti &e &eraseti d()enlemek &e 6inselli$i kntrl etmek için 'r%(tlenen aşksı) bir kurumdur! Kadınlar# tplumsal Diyerarşinin kadar altındadır ki# nlara Oşık lunama)! * d'nemde aşk# %enç ş'&alye ile sen y'r(n(n karısı arasında yaşanmaktadır! *rtaça$ın klasik ş'&alye Danımseny'r (ç%eninde# ş'&alyenin kendi seny'r(n(n Danımına y'nelmesi# +ubynin de belirtti$i %ibi# aslında seny'r(ne duydu $u say%ının &e na ulaşma duy%usunun bir i>adesidir! Genç ş' &alye# seny'r(n Danımına Di)met ederken# e$ilerek b(k(lerek aslında prensin se&%isini ka)anmaya çalışıyrdu! 0eny'r(n Danı mına y'nelen duy%uların temelinde# seny're ba$lılık# seny'r(n &asati lma stat(s( &ardı! 0araylı aşkı# +$uda ldu$u %ibi a tıda da aslında erkekler arasındaki aşktır! *rtaça$ k(lt(r(# kadına DerDan%i bir tplumsal de$er &ermedi$i için# aşkın kadına y'nelik bir duy%u lması bekleneme)di! *rtaça$ tam anlamıyla erkek bir tplum &e erkek bir d' nem ldu$u için# aşk e$er la6aksa# an6ak erkekler arasında labilirdi! T!!!U edal tplumda ş'&alye# kadınlara Oşık l maya6ak kadar erkektir! 8
Kadın 'i5insel Üretimin 6ışında Tutulunca444 Elatnun ideal +e&letinde kadına yer lmadı$ını belirtmiş tik! Aşa$ı 6ins lan kadın# kutsal +e&let 'r%(tlenmesine %ire me)! 8 k)! Ger%e +uby# )rkek ;rta0a, çe&! @eDmet Ali Kılıçbay# Ayrıntı Yayın ları# ,stanbul# .yl(l 8338# ')ellikle 0araylı +enilen Aşka +air başlıklı ça lışma# s!M? &d &e @eDmet Ali Kılıçbayın ya)ıları ')etleyen 'ns')(# s! 88[8=!
Kadın yalnı)# +e&letin mi dışındadır! Kadın# )iDinsel >aaliye tin# sanatın# DOkim sını>ların ayrı6alı$ı lan Der >aaliyetin dışındadır! .ski Yunanda şu anda Datırını)a %elen kadın >il)> &ar mıV elle$ini)deki Kadın Rmalı şairleri sayar mısını)V )! @uDammed’in Dadislerine %'re# 8=F bin nebi bulunuyr! ,çlerinde kadın &ar mıdırV Aynı sruları# ,ran# .me&i# Abbasi# *smanlı &e A&rupa rta ça$ı için de srabiliri)! Gerçi sn )amanlarda kadın >il)>lar %ibi başlıklarla ba)ı kitaplar yayımlanıyr!= * kadın >il)>lar an6ak tariDin derinlik lerinde# k'şe bu6ak araştırılarak keş>ediliyr! Adları# belli başlı >else>e tariDlerinde %eçmiyr! else>e tariDlerini erkeklerin ya) dı$ı &eya erkek e%emen k(lt(r nedeniyle kadın >il)>ların %'r me)den %elindi$i t(r(nden %'r(şler de %eçerli de$ildir! Kadının# eski tplumlarda >else>e &e bilim Dayatının dışında tutulması# kadının kendi kusuru de$ilQ k'le &e kulluk sistemlerinin %erçe $idir! u l%u# kadın adına yapılan )rlamalarla de$iştirileme)!
sal# eşitsi)liklerin ()erinden atlayan >emini)m# kadının erkek kadar yetenekli ldu $unu %'stereyim derken# kadının aşa$ı ldu$u 'nyar%ısını %(ç lendiriyr! 4plumda eşit lmayan kadını# erkekle yarıştırmaya kalkanlar# kadını eşitsi)li$e maDkPm eden tplumsal ilişkileri pekiştiriyrlar! ,lkça$ &e rtaça$ tplumlarında kadın# bilim Dayatının da dı şındadır! ilim tariDine bakıldı$ı )aman# e>sanelere %'re ipek b'6e$inden ipek (retmeyi keş>eden -inin e>sane&W ,mparatri çesi 0i Lin%
@arid Rullmann# "adın ilo$oflar, Kabala Yayıne&i# ,stanbul 833B# 6! I# II!
C= CC
%emetri D6ası ypatia TC??F8?U &e 8C! y()yılda l%na 7ni&ersitesinde ukuk K(rs(s( aşkanlı$ında bulunan ettina G))adini dışında bilim kadınına rastlanmıyr! C u 'rnekler# lsa lsa istisnaların kaideyi b)madı$ını ispatlı yrlar! ,lk &e rtaça$ tplumlarında çbandan &eya demir6iden >i l)> &e bilim adamı lamaya6a$ı %ibi# kadın >il)> &e bilim ada mı da lama)dı! -(nk( kadın# )iDinsel &e plitik >aaliyetin dışında bırakılmıştı! K'lelik &e kulluk sistemlerinin idel5isini inşa edenler arasında kadın bulunma)dı! -(nk( kadının kendisi# kul &e k'le stat(s(nde idi! Kadın lmak &e aydın lmak bir araya %ele me)di! Kadın# )iDinsel yaratı6ılı$ın dışına s(r(lm(şt(! u durum da# kadınla derin duy%usal iletişim de lanaksı) kılınmıştı! Kadı nın bilim &e d(ş(n Dayatına %irerken# aynı )amanda entelekt(el erke$in aşk Dayatına da %irmesi# demkratik de&rimlerle ldu! "iDinsel &e duy%usal derinli$i lmayan kadınla an6ak insan syunu (retmek için ilişki kurulur! Aşk ise# yalnı) insan t(r(n( (retme eylemi de$ildirQ )iDinsel &e duy%usal byutları lan bir ilişkidir! Nitekim Atinalı %enç &e yakışıklı %eneral &e de&let ada mı Alkibiades# '$retmeni çpur y()l(# patlak %')l(# şişman &e kısa bylu 0kratese deli %ibi tutkundur! Alkibiades# 0kratesi nasıl baştan çıkarttı$ını &e yata$ına nasıl %irdi$ini kendisi anla tır!F Kadının entelekt(el Dayatın ye sanatın dışında tutuldu$u# %()elli$in erkekle tanımlandı$ı bir tplumda# %enç Alkibiadesin b(y(k >il)>a aşkı d$al sayılmaktadır! -(nk( aşk# an6ak )i Dinsel &e duy%usal y'nden %elişmiş eşitler arasında yaşanabilir! u durumda Elatn ne yapsınV Kadını niçin +e&letine &eya kynuna alsınV "iDinsel &e duy%usal y'nden %elişmemiş kadınla Dan%i derin 6insel arkadaşlı$ı tadabilir kiV Elatnun +e&letinde
kutsal aşkın erkekler arasında lması# kadının )iDinsel >aaliye tin dışına atılmasının la$an bir snu6udur! +uy%usal ilişki er kekle lmaktadır! .ski Yunanda erkekle duy%usallık byum l mayan ilişkiye pis $lan6ılık denmektedir ? *$lan6ılı$ın Dası duy%usal luyr! Kutsal aşklar# k'le6i &e >edal sylular sını>ı içinde erkek ler arasında yaşanıyr! (y(k ,skenderin b(y(k aşkı# >il)> Aristtalestir! @e&lana# de&rin d(ş(n adamları 2emsW 4ebri)i &e (samettin -elebiye b(y(k bir tutkuyla ba$lıdır! atiD 0ultan @eDmet# .>lak Erensi Ka)ıklı ;y&danın erkek kardeşi Ra duyu se&mektedir!
il)>ları# d(ş(n(rleri# şairleriQ kadınlar arasında kendi denklerini bulamaya6akları için# derin )iDinsel &e duy%usal beraberlikleri kendileri %ibi entelekt(el erkeklerde aramışlardır! Eeki saray kadınları# syluların kadınları ne yaptılar# %erçek se&%i &e şe>kati nerede buldularV .rke$in erke$e y'neldi$i bu tplumlarda# aşa$ılanmış &e %ururunu yitirmiş lan kadın# aşkı kendi eşitinde aramıştır! Le)biyenlik bir bakıma bir aşa$ılanma nın &e bir D()n(n paylaşılmasıdır! .ski Yunandan bu%(nlere ka dar %elen belki de tek 'nemli kadın şair lan 0appD# erkekler için aşk şiiri ya)mamıştı! 0appD# ,sadan B8= yıl 'n6e aristkrat bir ailenin kı)ı larak Lesbs Adasında d$du! Kadınlar arasın daki eş6insellik de DOkim sını> içindeydi!B 0partada da kadınlar arasında 6insel ilişkilerin &arlı$ına de$i nilmektedir! An6ak araştırma6ılar# Atina kadınının durumunun 0parta &e Lesbstan >arklı ldu$unu belirtiyrlar! K'le6i sistemin dru$undaki Atinanın kadını# kendi 6insinden bile say%ı %'rm(
F999 Yıllık ilim 4ariDinde Kadın# Cumhuriyet 'ilim Teknik, C Nisan 8333# sayı B=M# s!=! F @ndimre# s!=1 &d!
? AyDan Krkma)# s! ?F! B Emery# s!M9# M= &d# =BC! 0appD knusunda Attila ,lDan’a da bakılabilir: 5an#i 7eks, s!=1 &d!
C
CF
C?
yrdu &e bir kadın atms>erinde e$itilmiyrdu! Atinalı kadın yal nı) erkeklerden de$il# yalnı) kendi k6asından de$il# kadınlardan da syutlanmış larak yaşıyrdu! .&in içine kapatılmıştı &e aile bireyleri dışındaki kadınlarla da teması yktu! una karşılık Ati nalı kadın >aDişeler# kendi aralarında eş6insel ilişkilere %irebiliyr lardı! Atinada le)biyenlik an6ak >aDişelerin ayrı6alı$ı luyrdu! 1 .rkek &e kadının birbirinden kparıldı$ı# kadının e&e Dapse dildi$i Der tplumda# yalnı) erkekler de$il# kadınlar da eş6insel li$e itilmiştir! *$lan6ılık ile se&i6ilik# aynı tplumsal ilişkilerin (r(n(d(rQ bir madalynun iki y()(d(r! *rtayununda kadın %ibi %iyinmek )runda lan "enne# aslında erkek lan an6ak kadın dansı yapan k'çek# kadın lmakla birlikte erkek kılı$ında dans eden çen%i# 6insleri birbirinden kparan tplumun l%ularıdır! .şitsi) tplum# di$er 6insin rl(ne %irmeyi# yalnı) 6insel Dayatta de$il# sanat >aaliyeti içinde de dayatıyr! @etin Andın belirtti$i %ibi# %eleneksel tiyatrda karşı 6insin rl(n( ynamaya )r lananlar# 6insel Dayatta da aynı )rlamayı yaşıyrlar! urada bi yl5inin de$il# >akat k(lt(r(n 6insel rl( belirledi$ini %'steren çk çarpı6ı bir durumla karşı karşıyayı): !!!çen%ilerin ç$u tıpkı k'çekler %ibi 6insel sapıktılar# ka dın kadına se&işirlerdi! M .rkek &e kadın# )iDinsel &e duy%usal derinli$i lan beraberli $i# sını>sal karşıtlıklar y()(nden karşı 6insle kuramayın6a bu ke)# kendi 6insini tersine çe&irmeye y'nelmiştir! 4plumsal sis tem &e k(lt(r# erkek &e kadın biyl5isini )rluyr! Aşkın rtaya çıkması için# erkek &e kadın eşitli$inin Diç de $ilse#terik d()lemde kabul edilmesini beklemek %erekiyrdu!
III! ,Ü1ÜYE" K$7İT$%İ'. (E E&)İ"SE%%İK $şkın 7i/asa/a 6şmesi Kapitali)mde (retim# kullanım için de$il# kOr içindir! Kapita list (retim# maddW mane&W# Der şeyi metalaştırmış# kOr Dırsının nesnesi Daline %etirmiştir! Kapitali)min belirleyi6i ')elli$i# insa nın iş%(6(n( de metalaştırmasıdır! (t(n tariD %'stermektedir ki# tplumsal eme$in d()enlenmesi# insanın 6insel da&ranışlarını d$rudan d$ruya etkiliyr! Gelişmiş kapitali)m# işb'l(m( &e u)manlaşmada kadar aşırı snuçlar d$urmuştur ki# bireysel yetenek &e e$ilimlerin tek y'nl( %elişmesine &e aşk ilişkilerinin tptan y)laşmasına neden lmuştur! ,şb'l(m(nden kaynaklanan y)laşma# nasıl baskı6ı Dayat tar)ıyla ba$lantılı ise# ertik y)laş ma da# baskı6ı Dayat tar)ının Dem snu6u Dem de nedenidir! 8 Gelişmiş kapitalist tplumlarda# 6insiyet &e 6insel erti)m# aşırı bir yer ka)anmış# bu işin ti6areti t(kenme) bir ka)anç kay na$ı lmuştur! Kapitali)m kadim işprtaya d(ş(rd($( %ibi# b(t(n işprta mal larını da kadın 6inselli$ine byayarak satmaktadır! 4(kenme) ka lem mi ala6aksını)# kadın %'$(slerinin arasında reklam ediyr!
8 Le K>ler# Perspekti!en des re!olutionaeren 5umanismus, RDlt
4as6Denbu6D ;erla%# ambur%! +e)ember 83BM# s!8?F &d! Ayrı6a bk)! s! =B &d# s!8BC &d!
1 Emery# s!M9# M= &d# 8C= &d! M Aktaran Attila ,lDan# 1anlı* "adınlar 1anlı* )rkekler, s!3?# 81= &d! CB
C1 http://genclikcephesi.blogspot.com
ira# kı)armış ta&uk# 0iss Airden uçak biletiV epsi kadın %' $(sleriyle sunuluyr satışa! ir de kalçalar &ar tabi# reklam6ılar için &a)%eçilme) lan! lue 5ean &e mtsikleti Dadi anladık# ama artık bil%isayarı# barda$ı# tmbil aksamını# bks eldi&enini de kalçayla satıyrlar! Kadın memesinin u6una ben)etilen )iller pa)arlanıyr! "ile %iden parma$ını)a birden yaban6ılaşıyrsunu)! -(nk( dkundu$unu)# )ilin d($mesi mi# yksa kadın memesinin u6u muV ark etme)# ç(nk( kadının memesine de )ile dkunur %ibi dkuna6aksını) nasıl lsa!!! ipermarketteki 6am seDpa# siyaD u)un eldi&enli &e siyaD çi)meli çıplak bir kadının sırtında duruyr! *turdu$unu) kltuk ise da&etkOr bir kadının kalçalarının (st(nde! @endil %ibi 6inselli$i de kullan kullan at! Aşk# kadın# 6insellik# Der şey piyasada yerini buluyr! Eiyasa# %'r(nmeyen el# d(nyanın en muDteşem Darikası# pa)arlanmayan tek şey bırakmıyr! 2arl# @dern "amanlar >ilminde >abrikada bant başında &ida sıkan işçinin yaban6ılaşmasını anlatmıştı! 4emp çk 'nemli kapitali)mde! a babam de babam yapa6aksın işini Aşk &e 6insellik de bandın ()erinde şimdi! abrikasyn\ .lindeki anaDtarla &idayı sıkbırak\ er şey tmati$e ba$lanmış! eş dakikada eşiktaş\ Kapitali)m aşkı pa)ara çıkarmakla yetinmedi! 4ek byutlu# tek r%anlı bir insan da imal etti! eyin &e y(rek# Dı)la 6insel r%anların biçimini alıyr! /)%(r d(ş(n6e &e derin duy%ular# kapitalist tmasynun dişlerinde '$(t(l(yr! ,nsan bil%isayar ekranlarında tek byuta iniyr! ir 6insel budala imal ediyr kapitali)m! ,nsana yaban6ılaşma# se&%iye yaban6ılaşma krkunç bir mane&i yıkım %etiriyr!
CM
t(keti6i# bir 6insel rbttur aynı )amanda! Rbtların 6insiyeti lur muV Ea)ar yarata6aksa niye lmasınV Kapitali)min rekabet ça$ındaki Dm e6nmi6us Teknmik insanU# şimdi ç(r(me ça$ında Dm se]us T6insel insanU ile tamamlanıyr! Rbtlar sanayiye %irerken# insanlar da kapitalist sanayide yalnı)6a 6insel byuta indir%enerek rbtlaştırılıyr! *lay insanın yıkıma u$ratılmasıdır# Dem erke$in Dem kadının k'leleştirilmesidirQ insanlı$ın kapitali)m tara>ından bir 6insel enayiler yı$ınına d'n(şt(r(lmesidir! Kapitali)m# b(t(n insanW derinliklerin# yaratı6ılı$ın# ')%(rl($(n# 6insel aşkın (st(ne bir karabasan %ibi ç'km(şt(r! @utluluk# )e&k# neşe# tat# e$lenmek# se&inç# 6şku# esin# Dayal# ')lem# ar)u: epsi standartlara ba$ lanmıştır! +layısıyla ne Dayal kalmıştır# ne esinQ ne 6şku kal mıştır# ne de ')lem\ epsi piyasanın kalıplarına d'k(lm(ş# çek de>terinde karşılı$ı lan de$işim de$erlerine d'n(şt(r(lm(ş# ka pitali)min pran%alarına &urulmuş# işken6ede maD)un duruyrlar! Kalabalıklar ise kurulmuş yun6aklar %ibi %'bek atıyrlar! Kadın piyasaya d(şerken# erkek de a6ına6ak Daldedir# duy%uları &e d(nyasıyla# Der şeyiyle piyasada kı&ranmaktadır! .rke$in dudakları# erke$in elleri# Der şeyi CB dere6e ateşi lmayan lastiklere dkunuyr &e raya yapışıp kalıyr! aşka seçene$i yk# alternati>i yk denen piyasa# işte insanıQ kadını &e erke$iyle piyasanın %irdabına atmıştır! ayranlıkla s')( edilen atı kapitali)mi# krkunç bir mane&i yıkımın# bir çıkma)ın içine %irmiştir! Eiyasa# yalnı) eknmik d()enin %'r(nmeyen eli larak de$il# aşkın katili# en metalsi yaban6ılaşmanın dinamsu larak işliyr! Eiyasa yalnı) kendi imal etti$i iDtiyaçlar ile mal ar)ı arasında den%eler luşturmakla kalmıyr# kendine ')%( b(t(n ilişkileri tplumların kanında dlaştırıyr! C3
a)ı atı (lkelerinde kadının 6insel r%anını ça$rıştıran k(l tablalarının pa)arlandı$ını 8339 'n6esindeki ba)ı reklamlardan '$renmiştik! Aslında bu yeni buluş# kapitali)min bu%(nk( %er çe$ini yansıtıyr! Kapitali)m# kadının 6insel r%anını# içinde si %ara s'nd(r(len k(l tablasına çe&irmiştir# i)mariti bastıran par mak ise# 'n6elikle kendi bilin6inden &e insanlı$ından yksun ka lıyr &e kendisine yaban6ılaşıyr! 8nmzn 1oması u ç(r(me# kendi uydurdu$u yalanların içine kapanmıştır &e ka)anç kayna$ı larak da %ene kendisinin i6at etti$i sıkıntıları# tut kuları &e sinir b)ukluklarını s'm(rmektedir! u sistemde sapık lıkların nrmal 6insel Dayata )rla skulması &e bir işken6e Dali ne %elmesi la$andır! Ar)ular# )runlu larak içe atılmakta &e bas tırılmaktadır! = @eta eknmisinin aşırı %elişmesi# insanı kendi d $asından kparmakta# buna ba$lı larak tariD byun6a %'r(ld($( %ibi eş6insel ilişkileri de yay%ınlaştırmaktadır! Leninin
833F#M!19!
C
"etkinin Leninle kadın srunu ()erine yaptı$ı bu %'r(şmenin tam metni# 4(rkçe larak# bi)im saptadı$ımı) (ç kitapta yayımlandı! -e&irilerinde 'nemli yanlışlar bulunan bu kaynaklar ş'yle: @ar]# .n%els# LeninQ "adın !e /ile, çe&! /ner 7nalan# 0l Yayınları# Ankara# a)iran 8313# s!=FB &d! s!=?MQ K! @ar]# ! .n%els# ;!,!Lenin# J! 0talinQ "adın !e Marksi$m, çe&! /! H>uk# /n6( Kitabe&i# s!==M &d# s!=F8Q ;! ,! Lenin# "adınların "urtulu*u, çe&! .rtu$ rul Yemen$lu! G(n6e Yayınları# ,stanbul# @ayıs 831?# s! 8=? &d# s! 8F9!
F9
Kapitali)min ç(r(me d'neminde# başka deyişle emperya li)m ça$ında# eş6insellik dru$a çıktı! itler’i# @ussliniyi &e en sn A+ saldır%anlı$ını yaratan emperyali)m# yalnı) şiddet alanında de$il# eş6insellikte de Nern’ların k'le6i imparatrluklarını %eçmiş# eş6inselli$i DOkim sını>ın dışına taşırarak tplumun b(t(n sını>ları içine yaymıştır! A+li araştırma6ı Kinsey# kırk yıl 'n6e A+de yaptı$ı ankete katılan erkeklerden y()de C1sinin kendi 6insiyle en a) bir ke) r%a)mla snuçlanan ilişki kurdu$unu 'ne s(r(yrdu! u ran C? yaşına kadar bekOr kalmış erkeklerde y()de ?9lere kadar çıkıyrdu! .rkeklerin y()de 89u ise# 8B?? yaşları arasında en a) (ç yıl s(reyle yalnı)6a eş6insel ilişkide bulunmuştu! F Yalnı) Kinseyin de$il# ransada Eierre 0imnun yaptı$ı araştırmalara %'re# %elişmiş kapitalist tplumların aşa$ı yukarı yarısının eş6insel e$ilimli ldu$u iddia ediliyrdu! Kinseyin bu snuçları yanlıştır diye yapılan anketlere %'re# A+de 19M9 milyn eş6insel &eya eş6insel duyumlu insan bulunuyrdu!? Aradan %eçen kırk yıl içinde eş6inselli$in çk daDa yay%ın Dale %eldi$i &e sistemin prpa%anda araçların6a y(6eltildi$i %' r(l(yr! llandada eş6insel ranının y()de F?# A+nin Ls An%eles şeDrinde y()de CC ldu$u belirtiliyr! B .mperyalistkapitalist tplum# Der alanda %(n(m()(n R ması ldu! Kapitali)min liberal ça$ında eş6insellik# bu%(ne %'re -k çk k(ç(k randaydı! Kapitalist tplumlarda eş6insellik ra F Aktaran @ndimre# s! 8C?# 8CM! u çalışmamı)ın ilk Dali
%a)etesinde di)i larak yayımlandı$ı )aman# Akt(el der%isine demeç &eren psikiyatrist +$an 2aDin# Kinsey raprunun &erilerini “yanlış” aktardı$ımı)ı s'yl(yrdu TAkt(el# =? 2ubatC @art 8333# s! CBU! *ysa AyDan Krkma)’ın ya)ısından aktardı$ımı) bu &eriler# @ndimre’un kitabında da &ar! ? AyDan Krkma)# s!??! B aydar +(men# 7aah Pa$ar )ki, 8C a)ıran 8333! F8
nındaki la$an(st( artışın# biyl5ik &eya %enetik nedenlerle açıklanamaya6a$ı meydandadır! 0n iki y() yıl içinde insan bi yl5isinde 'nemli bir de$işiklik lmamıştır! .ş6inselli$in yay %ınlaşması &e neredeyse bir mda Daline %etirilmesi# tplumsal &e k(lt(rel nedenledir! -(r(yen kapitalist k(lt(r# tabuları yık mak adı altında# sistemli larak d$al lmayan 6insel ilişkilerin prpa%andasını yapmaktadır! ,n%ili) tele&i)ynlarının =999 yılın daki yayınlarından 'rnekler &ere6ek lursak# <rnain 0treet di)isinde bir transseks(elin ser(&eni# rksideda le)biyen 'p(6(kler#
ediyru): Atina &e Rmada ldu$u %i bi# sını> taDakk(m(n(n a$ırlaşması# 6insler arası eşitsi)liklerin b(y(mesi &e sistemin ç(r(mesi ile eş6insellik arasındaki ba$lan tıyı# emperyalistkapitalist s(reç de kanıtlamıştır! /)el çıkar &e bireysel kOr sistemi# bu%(n d$a &e insanı yıkı ma u$ratan bir nitelik ka)andı! Artık sistem# aşkı da d$adan k parmaktadır! -(r(yen kapitali)m# d$ayla birlikte insan d$ası nı da )rluyr! ,n%iltere parlamentsunun kudretini anlatmak için# Kadını erkek# erke$i kadın yapmak dışında Der şeyi yapabilir denir! -(r(yen kapitali)m# ,n%ili) parlamentsunu da %eçerek# erke$i kadın &e kadını erkek yapa6ak 'lç(lerde d$ayı )rlamaktadır! =9! y()yılın snlarında ')el çıkar6ılık# di)%inlerinden bşandı! una ba$lı larak# birey6ileşme# yalnı)laşma# 6emaatini yitir 1 4;de seks sa&aşları# Cumhuriyet, 8M 2ubat =999! M Cumhuriyet Der#i, 8M 4emmu) 8333Q 5ürriyet, 8F @art &e 8= 4emmu) 8333Q Milliyet, 8 4emmu) 8333! F=
me t(ketim Dumması &e 6an sıkıntısı yanında &e nlarla ilişkili larak eş6insellik de yayılmaktadır! urada eş6insellik# sistemin insana dayattı$ı a6ılardan &e yırtı6ılıktan kaçmak için# uyuşturu 6u %ibi# kumar# iskambil yunları# >al6ılık# b(y(6(l(k# lt tt# piyan%# %anyan %ibi# bir yaban6ılaşma &e ç(r(me laydır! 9 E/ll 7atlaması 4(rkiyenin eş6insellik layını# 8= .yl(lden snra y$un &e yay%ın larak yaşaması da anlamlıdır! =F *6ak Kararları &e 8= .yl(l 6untası# sını> >arklarını 4(rkiye tariDinin %'rmedi$i ran da derinleştirmiş# tplam B?9 bin insanın %')altı &e DapisDane den %eçti$i bir şiddet uy%ulamış# emekçi Dareketini e)miş# 4(rk ,slam 0ente)ini resmi idel5i larak kabul etmiştir! (t(n bun lara ba$lı larak# eş6insellikte de patlama yaşanmıştır! 4(rkiye insanı# Dmseks(el# tra&esti# Deterseks(el# le)bi yen# %ay %ibi ka&ramlarla Dep 8= .yl(l d'neminde tanıştı! .ski den 4(rkiye tplumunda la$andışı %'r(len &e iyi %')le bakılma yan# en a)ından bir da&ranış b)uklu$u sayılan eş6insellik# 8= .yl(lden snra b(y(k idel5ik ata$ını yapmıştır! ,stanbul# ,)mir &e Ankaranın belli çe&relerinde# eş6insel lmayan entellerin en telden sayılmadı$ı &e utandı$ı bir Da&a yaratılmıştır! .ş6insellik# yeni bar k(lt(r(nde# uyuşturu6u ba$ımlılı$ıyla birlikte# bir sanat çı alameti larak sunulmaktadır! .ş6insel# y(kselen de$erlere %' re# çi)%i 'tesidir! @uDali> &eya aykırı r(tbesine mi ulaşmak! istiyrsunu)# 'yleyse eş6insel ilişkiye %ire6eksin\ Neliberal ya)ar tay>ası# A&rupadan aldıkları işaretle bu t(r muDale>et birliktedir! 0ı>ır Nktasındaki neliberal# ş'yle ya)ıyr! FC
.ş6inseller# tplumun %enel 6insel ter6iDlerinin dışında bir 6insel yaşamı seçtikleri için aykırı bir tpluluk larak şekil leniyrlar!3 0endikalı işçi sayısı a)alırken# işçi Dakları bastırılırken# tarı mın ç'kertildi$i bir rtamda k'yl(n(n yaşama Dakkı teDdit altı na %irerken# 6insel ter6iD ')%(rl($(# neliberallerin insan Dakları listesinin en başına kurulmuştur! .mperyalist sistemin merke)lerinde imal edilen Yeni 0l# bu d'nemde 4(rkiyeye iD raç edilmiş &e bunlar ara6ılı$ıyla sını> m(6adelesi aşa$ılanarak# eş6insel# tra&esti# >aDişe# l(mpenlik %ibi sını> dışı unsurların Dak &e ')%(rl(kleri için m(6adele 'r%(tleri &e partisi de&reye skul muştur! .ş6inselli$in ça$ımı)da bir emperyalist iDraç malı ldu $unu# 8= .yl(l d'neminde kendi (lkemi)de de %'rd(k! Yılma) G(neyin Yl >ilminde Kenan .&ren ile (lent .rsyun prtre lerini yan yana %'stermesi# %(n(m()(n siyasalk(lt(rel %erçe$ini çk iyi yansıtıyr! Sokak ,ocu3unun ;)insel Terci5
ından )rla dayatılmasını# en çarpı6ı biçimde tplu mumu) yaşamıştır!
usunun y()de C8i 8? yaşın altındaki ç6uklardan luşuyr! +emek ki# =9 milyn ç6u$un 8 milynu skaklarda yatmaktadır! 3 *ral -alışlar# Cumhuriyet, 8B .kim 833B! FF
0kak -6ukları ;ak>ının kuru6u (yelerinden# sinema eleş tirmem 4un6a Arslan# ska$a d(şen Der ç6u$un# içlerinde >arklık lmaması için# aralarına katıldı$ı %rubun (yelerinin 6in sel te6a&()(ne u$radı$ını belirtmektedir! 89 0istem# a6ıması) eknmik &e tplumsal kşullarıyla ska$a attı$ı Der erkek ç6u$a du&ar diplerinde te6a&() etmekte# nu şiddet yluyla eş6inselli$e )rlamakta &e arkasından da# ç6u $a# u senin 6insel ter6iD ')%(rl($(nd(r demektedir! Sistem Sanat*ısının ve Yazarının İşlevi Yıkıntıların içindeki bedensel te6a&()# idel5ik te6a&()le birleşmekte &e desteklenmektedir! 0istemin şiddetini kutsama işle&i ise# neliberal takımına iDale edilmiştir! 0ı>ır Nktasının ya)arı# sistemin şiddetini ş'yle meşru laştırıyr: Kadın lsun erkek lsun insanın bedeni &e beyni kendisi ne ait! an%i 6insel ter6iDlerde buluna6a$ına# nasıl bir yl i)leye6e$ine kendisi karar &erir! 88 A+ &e A&rupanın merke)lerinde (retilen bu anlayış# sl6u lu$un en temel Dede>i diye yaldı)lanmaktadır! Neliberal sla %'re# bu temel Dede># %elişmiş bir tplumun bireyi lmak imiş! .mperyalistkapitalist sistemin idel5isi lan neliberali)min %elişmişlik tanımı aynen benimsendikten snra# bu tanımın y(kledi$i %'re& ş'yle belirtiliyr: Gelişmiş birey lmak# kritik 89 4un6a Arslan# “0istemin s'&d($( &e se&di$i ç6u$u: .ş6insellik# Eapir(s# *6ak 8333# sayı =C# s!3! 88 *ral -alışlar# Cumhuriyet, 8B.kim833B! F?
knularda %enel %eçer aDlak anlayışına karşı çıkabilmeyi %erekti rir! Arkasından da teDdit %eliyr: Yksa si)in de ,slam6ılardan bir >arkını) lma)!8= 2eriatçılarla Der knuda el ele lan# 6emaatlere ')%(rl($( sa &unan neliberali)m# eş6inselli$in prpa%andasına %elin6e# şeri attan ayrıldı$ını s'yl(yr! *ysa yukarıda b(t(n ayrıntısıyla açık ladı$ımı) &e Derkesin bildi$i %ibi# eş6insellik# rtaça$ DOkim sı nı>larının k(lt(r(d(r! .mperyali)m# bu knuda da rtaça$a yas lanmaktadır! K'lelik &e kulluk tplumundaki eş6inselli$i y(6el ten &e birer Yunan# Rma &e ,slam uy%arlı$ı Darikası larak sunanlar# emperyalist sistemin ya)arlarıdır!
aa liyeti# aynı mekani)manın >arklı işle&leridir! 0istem# te6a&() etti $i ç6u$a# bu durumu ')%(rl(k larak kabul ettirmektedir! u nun için# neliberali)min idel%ları# rman6ıları# sinema6ıları# şairleri# ma%a)in basını &e ya)arları# ()erlerine d(şeni yapıyrlar! 'yleleri# şiddet yluyla dayatılan eş6inselli$i# y(kselen de$er 8= Aynı yerde! FB
ler kate%risi içine skarak# sistemin entel stat(s( içinde yer bu luyr &e sistem tara>ından besleniyrlar! 4un6a Arslanın Papi& rüs’te ya)dı$ı %ibi# tele&i)yn ekranları# ()erimi)e eş6inselli$i b6a ediyr! 2arkı6ı lmak için eş6insellik ter6iD nedeni ldu! .ş6insel lmayanlar bile eş6insel taklidi yaparak bu piyasada yer buluyrlar! eya) perdede# saDnede# pp m()i$i Oleminde# ş'Dret lmak &e k'şe d'nmek için uy%un kimlik# sistemin merke)lerinde belirlenmiş bulunmaktadır!8C .ş6inselli$in yukarıdan aşa$ı k(lt(r larak b(t(n tpluma dayatılması# tele&i)yn seyreden ç6ukları bile etkilemektedir! ir ilkkul '$retmeni anlatıyr: ,ki erkek ç6uk el ele tutuşarak %eliyrlar# '$retmenim bi) e&lenmek istiyru) diyrlar! K(reselleşme# Yeşilçamdaki ulusallı$ı &e
Klçakların temsil etti$i m(lks() ama mert &e namuslu erkek tipi tariDe %'m(l(rken# 6insiyeti belirsi) mar5inal aydın &eya l(mpen tipi# sistemin %')desi lmuştur! Geçen yılla rın druklara çıkartılan iki >ilmini Datırlayını)! iri A$ır R man# di$eri amam >ilmleriydi! er ikisi de# ç(r(yen siste min (r(n( lan insanlık >a6ialarını# eş6inselli$i# >aDişeli$i# uyuş turu6u ba$ımlılı$ını# çakallı$ı# ')etle (retimle Diçbir ba$ı lma yan tplumsal trtuyu# şirin &e %()el %'stermektedir! 0istemin bu durumlara itti$i )a&allı insanlarımı)a# d(şk(nl(kleriyle %urur duymaları telkin edilmekte# Der an bu Dallere d(şebile6ek lanlar ise çukura itilmektedir! .mperyali)me ba$ımlı sistemin yaktı$ı yaban6ılaşma# sanata da yansımış &e sistemin sanatçısını da ana>run içine çekmiştir! 8C 4un6a Arslan# “Kimlik ararken kayblmak başlıklı ya)ısında# ')ellikle Amerikan sinemasındaki eş6insellik temasını in6eliyr! k)! Papirüs, Nisan =999# sayı CM! F1
4e6a&()e u$rayan# yalnı) ska$a d(şen ç6uk de$ildir! (t(n tplum# sistemin ç(r(yen k(lt(r &e sanatının te6a&()( altındadır! 0n d'nemlerde# 'd(ller &erilen# %'klere çıkarılan >ilmlerin Demen Depsi eş6inselli$i yaldı)lamaktadır! 4ariD >ilmi bile# artık eş6inselli$in parlatılmasına yarıyrsa# medya deste$i alıyr! ,stanbul Kanatlarımın Altında >ilminin kadar reklam edilmesinin başka bir nedeni bulunmuyr! 0istem# bir milyn ç6u$u ska$a atıyr! 0ka$a atılan erkek ç6uk# daDa 'n6e ska$a atılmış a$abe yinin te6a&()(ne u$ruyr! 0istemin sanatçısı# ç6u$un te6a&()e u$rama ')%(rl($( n( sa&unuyr! @ekani)manın işleyişi budur!
I;! T27%>.S$% ,
lar &e 6insler arasındaki >arklılaşmaların aşırıya &armasıyla la$anlaştı$ını saptadık! u >arklılaşmaların la$an(st( derinleşmesi# sını>lı tplum sistemlerinde tıkanmala ra# ç'k(ş &e da$ılmalara neden lmaktadır! u d'nemlerde eş 6inselli$in de patlamalar yaptı$ı saptanıyr! .ş6insellik ile tplumsal ç'k(ş &e kar%aşalık rtamları ara sında kurulan ilişki# insanlık te6r(besini yansıtır! 4(rk mitl5i si# binler6e yıl 'n6e eş6inselli$i kas &e kıyamet d'nemlerinin belirtisi sayıyr! .ski 4(rkler# eş6inselli$i d(nyanın snunun %eldi$ini %'steren bir alamet larak %'r(yrlar! 8 4plumların de&rim6i y(kseliş d'nemlerinde yaşanan iyim serlik &e %ele6e$e duyulan umut# 6insel aşka da 6anlılık ka)an dırırken# ç'k(ş &e da$ılma kşulları eş6insellik e$ilimini %(ç lendirmektedir! u lay# sını>sal çelişmelerin keskinleşmesi ya nında# bunalım d'nemlerinin ruD Dalinde yarattı$ı karamsarlık lar# den%esi)likler &e karmaşayla da il%ilidir! Nitekim eş6insellik# eski Yunanda# Rmada# *rtad$u im paratrluklarında &e emperyalistkapitalist tplumda# derin bu nalım &e ç'k(ş d'nemlerinde yayılmış &e tplumu sarmıştır!
8
FM
Ari> A6al$lu# s! =9 &d! F3
unalım d'nemlerinin belirsi)likleri# %(&ensi) rtamı# yırtı 6ılı$ı &e karmaşası# eş6insellik e$ilimini %(çlendiriyr! Alman bilim adamı +'rner# stres içinde kalan >arelerin beyin yapılan &e Drmnlarındaki s(reçleri in6eleyerek# %er%in bir yaşam ile eş 6insellik arasında ba$lar kurmuştur! = Yine +'rner# annenin d $um 'n6esi %er%inli$i ile eş6insellik arasında ilişki bulundu$unu belirlemiştir! ul%ulara %'re# Almanyada ikin6i +(nya 0a&aşı snrasının %er%in &e bunalımlı d'neminde d$an erkekler ara sında eş6insel ranı beklenenden daDa >a)ladır! Yine annelerle yapılan %'r(şmelerde# $ullan eş6insel annelerin# >arklı 6insle ilişki kuran $ulların annelerine %'re daDa çk %er%inlik yaşa dıkları belirlenmiştir! C u te)ler# eş6inselli$i sa&unan ya)arlar tara>ından eleştirilmekte &e t(yler (rperti6i bulunmaktadır! F Labratu&ar deneyleri bir yana# tplumsal s(reçleri in6ele mek bile# ç'k(ş &e kas d'nemleri ile eş6insellik arasındaki ba$ lantıyı %'rmeye yetmektedir! .mperyalistkapitalist sistem# bu nalım d'nemlerinde yarattı$ı kar%aşalık &e %(&ensi)likle# insan ları serseme çe&irmekte &e %(r(lt( altında kalan >arenin duru muna itmektedir! G(r(lt(de kalan >are durumunu# sn yıllarda Rusya Dalkı b( y(k a6ılarla yaşadı! 833B yılı A$usts ayındaki Rusya %e)imde %'r(şt($(m 2eniyin# 4ulkin# Li%açe Grçk "u%an& %ibi %(n(m()(n Km(nist Earti liderlerinden# Rusyanın sn yıllarda yaşadı$ı çarpı6ı %erçekleri dinledim! Anlattıklarını ş'yle ')etle yebilirim:
Rus tplumu# eş6inselli$i yay%ın larak emperyali)min k(l t(rel saldırısıyla '$rendi! elki seyrek larak eskiden de &ardı! Ama kenarda# k'şedeydi# tplum bilme)di! ele '&(lmesi# ya yılması# reklam edilebilmesi d(ş(n(leme)di bile! An6ak ç(r( yen emperyalist k(lt(r# bi)im tplumsal de$erlerimi)i b)%una u$ratın6a# eş6insellik artık sıradanlaştı# daDası bir s(re snra y)laşmış aydınlar arasında bir itibar kayna$ı Daline %eldi! .ş 6insellik ile tplumsal ç'k(ş &e ç(r(me arasındaki ilişkiyi# bi) kendi te6r(bemi)le '$rendik# '$renmeye de&am ediyru)! ;e 8M *6ak 8333 %(nl( %a)etelerde çıkan bir Daber# Rus as kerlerinin >aDişelik yaparak %eçimlerini sa$ladıklarını ya)ıyr du! Rus askeri# en snunda kendi 6insel ter6iDini açlık &e yk sulluk sayesinde keş>etmiş bulunuyr! Rusyanın neliberal ya )arları# sinema6ıları &e Der alandaki sanatçıları ise# keş>edilen bu ter6iDin ')%(rl($(n( tpluma benimsetmek için# çktan Dare kete %eçirildiler! 2imdilerde ')%(rl(k# Leninlerden &a)%eçtikQ G%ller# Lermant&lar# elinskiler# -ayk&skiler# 4lstylar# Euşkinler )amanındaki %ibi tanımlanmıyr! -(r(yen &e kasa yu&arlanan kapitali)m# demkratik de&rimlerin kapitali)mine tam karşıt knumdadır! .ş6insellik bir ke) daDa tplumsal &e eknmik i>lasın a6ı mey&esi larak karşımı)a çıkıyr!
= Aktaran @ndimre# s! 83? &d!
C Aktaran @ndimre# s! 83M! F @ndimre# s! 833 &d! ?9
?8
;! ?İY2%2@İK E&E Y$?$")!%$&.$ Yabancılaşma Yaban6ılaşma# u)laşma) sını> çelişmelerinin (r(n(d(r! Kabi le tplumunun sını>lara b'l(nmesiyle birlikte insanın yaban6ı laşması s(re6i de başlamıştır! Eara eknmisinin dru$u lan kapitali)m# yaban6ılaşma s( re6inin de dru$udur! Kapitalist meta sistemi# Dele emperyali)m ça$ında# Der şeyi meta eknmisinin içine çekmiş# Der şeyi alınır satılır Dale %etirmiştir! 'yle6e %')( d'nm(ş kOr sisteminde# bi reyin ')%(r %elişmesinin kşulları da rtadan kalkmıştır! @ar]ın belirtti$i %ibi# bireyin ')%(r &e ')%(n %elişmesinden# kişili$i luşturan D(ner# yetenek &e e$ilimlerin# insandan insana >arklı %e lişmesi anlaşılır! /)%(r kişilikten kasıt# insanın# kendi mane&W &e ertik %(çlerinin bilin6ine &ardı$ı )aman# nları s(rekli bir >aali yetle %eliştirmesi &e den%eli bir tar)da kullanmasıdır! Kapitalist ilişkilerin ')%(r &e ')%(n kişili$i %eliştirmeye en%el luşturdu$u açıktır! Gelişmiş meta eknmisi kşullarında# an6ak tek tek ba)ı insanlar# da ')el &e uy%un kşullarda# en%elleri kırarak kişilik ka)anabilirler! .n%elsin /nti Dührin#=de, belirtti$i %ibi# Yalnı) işçi de$il# işçileri d$rudan &eya dlaylı yllardan s'm(ren sını>
?=
lar da# işb'l(m( ara6ılı$ıyla kendi >aaliyetinin aleti larak k'le leştirilirlerQ manen 'lm(ş bulunan bur5u&a# kendi sermayesinin &e kendi kOr Dırsının k'lesi Daline %elir! 8 /)etle kapitali)m# insanlar arasındaki Der t(rden d$al &e insa nW ilişki yanında# 6insler arası aşkı da yıkıma u$ratmaktadır! 0iste min de&asa de&let ay%ıtı &e iletişim tekeli# bu yıkımın kşullarını Der saat# Der an yeniden (retmekte# işb'l(m(n(n %(d(kleştirdi$i insan ruDunu aşksı) bir 6insel ilişkiler a$ının içine atmaktaQ aptal laştırdı$ı insanı aynı )amanda se&%isi)leştirmektedir! .ş6insellik# Dem bu se&%isi)leşmenin (r(n(# Dem de se&%isi)leşmeye bir tepki larak yayılmaktadır! er durumda eş6insellik# insan kişili$inin ')%(r &e ')%(n larak %elişmesini 'nleyen kşulların besledi$i bir da&ranış lmaktadır! -alışma )amanının kısaltılması# bu kşulları rtadan kaldır madı$ı %ibi a$ırlaştırmaktadır! ş )aman# bilinçli insanın kendini %eliştirmesi için de$il# sistemin elinde iyi6e yun6aklaşması &e kişili$inin sn kırıntılarını da sistemin dişlilerinde e)dirmesi içindir! 4emel mesele# insanın bu sını>sal ba$ımlılıklardan# işb'l(m(n(n aşırılaşmasının yl açtı$ı k'leleşmeden &e yaban6ılaşmadan kurtulmasıdır! İnsanın Kendi Trnn Üretimine Yabancılaşması @ar] &e .n%els# /lman %deolojisinde, maddW Dayatın (reti 6ini i>ade eden tplumsal ilişki ile insanın kendi t(r(n( (retme sini i>ade eden d$al ilişki arasındaki ba$lantıyı taDlil etmişlerdi! = .n%els# /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8keni adlı (n 8 Aktaran Le K>ler# s! 8B= &d! = Karl @ar]riedri6D .n%els# Alman ,del5isi# çe&! 0elaDittin ila 0syal Yayınlar# ,stanbul 83BM# s! ?8 &d! ?C
l( eserinde# insanın kendi t(r(n( (retmesi ile maddW malları (ret mesi# daDa basit i>adeyle ç6uk yapmak ile tplumsal çalışma arasındaki kpma) ba$ı işledi! C @ar] &e .n%else %'re# maddW (retim &e 6insel (retim# birlikte tplumsal Dayatın temelini luş turuyrdu! 0talin d'nemi 0&yetler irli$inde .n%els# ç6uk yapmaya ldu$undan >a)la 'nem &eriyr diye eleştirildi! F *ysa .n%elsin tplumsal emek ile 6insel (retim arasındaki ba$a 'nemle işaret etmesi yerindeydi! ,nsan# d$anın bir parçasıydı &e an6ak d$a ile belli bir uyum içinde &ar labilirdi! ,nsanın d$a ()erindeki DOkimiyetini &e d$ayı de$iştirmesini aşırı &ur%u layan te)ler# b(y(k teDlikeler içeriyrdu! .n%els# Doa=nın Di& yalektii=nde insanlı$a# 'n(ndeki y()yılları %'rm(şçesine# çk 'nemli bir uyanda bulunur: ,nsanlık d$a ()erinde )a>erler ka)andı diye '&(nmeye lim! +$a# bi)den b'ylesine )a>erlerin intikamını alır!? ,nsan eme$inin metalaşması &e işb'l(m(n(n aşırılaşması )e mininde yay%ınlaşan eş6insellik# insanın (retimi ile maddW mal ların (retimi arasındaki ba$ı bir ke) daDa kanıtlamıştır! KOr sis teminin Di)metindeki teknl5i ile emekçiyi &e b(t(n insanlı$ı daDa karşıt knumlara s(r(kleyen s(reçler# 6insel Dayatta da d $anın )rlanmasına yl açmıştır! .ş6insellik# insanın kendi t(r( n( (retmesine yaban6ılaşması Dalidir!B u durumda insan# Dem
kendi 6insel &arlı$ına# Dem de biyl5ik eşine yaban6ılaşmakta dır! /)el m(lkiyet sistemi nedeniyle insan# kendi eme$ine saDip lamadı$ı %ibi# kendi 6insel bedeni &e 6insel rl( ()erindeki DO kimiyetini de kaybetmektedir! Eiyasa tplumunun nesneleştirdi $i insanın 6inselli$i de nesneleşmektedir! 'yle6e erkekte &eya kadında# kendi 6insel &arlı$ı knusunda ters bir bilinç luşmakta# Datalı bilinç yerleşmektedir! AttilO ,lDan# eş6insellik kendini bir başkası sanma srunudur derken# aynı l%uya işaret ediyr!1 u açıdan tplumsal &e k(lt(rel eş6insellik# insanın kendi 6insiyeti Dakkındaki bir bilinçsi)lik durumu &e da&ranışı larak %'r(lebi lir! Yarattı$ı (r(n(# başka deyişle metayı >etiş Daline %etiren &e nun k'lesi lan insan# kendi 6insel rl( Dakkında yarattı$ı ters bilin6in k'lesi durumuna da d(şebilmektedir! .ş6insellik k(lt( r(# aslında insanın# idel5ik d()lemde imal edilen insan6a lma yan bir durumun esiri lmasıdır! ,nsanın kendi t(r(n(n (retimine &e biyl5ik eşine yaban6ılaşması# eş6inselli$i sa&unanlar tara >ından# insanın d$aya karşı bir )a>eriymiş %ibi sunulmaktadır! Ne &ar ki# d$a# insanlıktan bu t(r )a>erlerin a6ısını çıkarmaya başlamıştır bile! ?@AA Paris )lya$malan=nda piyasa eknmisini taDlil eden @ar]# kapitalist (retimle ba$lantılı larak# yaban6ılaşmanın d'rt biçimini açıklar: 7r(ne#
C .n%els# /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8keni, çe&! Kenan 0mer# 0l
7retim >aaliyetine#
F Jean aby# s!BM &d! ? @ar] .n%els# Werke, erlin 831M# d =9# s! F?=! B Yaban6ılaşma knusunda bk)! Karl @ar]riedri6D .n%els# /lman %deolojisi, çe&!
Kendi t(r(ne TGattun%U# başka deyişle kendisine# kendi ')(
Yayınları# C! basım# Ankara# .yl(l 831F!
0elODattin ila 0syal Yayınlar# ,stanbul 83BM# s!?M &d Eeter 0trtman# ;rrti in: >ur "ritik der 7o!jet8konomie, ;erla% Klaus Xa%enba6D! erlin 831=# s!1 &d!
?F
ne! 1
AttilO ,lDan# 1anlı* "adınlar 1anlı* )rkekler, s! 81! ??
,nsanlara &eya tpluma!M @ar]# (r(n &e (retim >aaliyeti (reti6iye ait lmadı$ına %'re# kime ait srusundan Dareketle insanın insana yaban6ılaşmasını saptamıştır: 4anrılar de$il# d$a de$il# yalnı)6a insanın kendisi# insan ()erindeki yaban6ı kudret labilir! T!!!U 'yle6e insan TişçiU# (retemeyenin (retim &e (r(n ()erindeki DOkimiyetini ya ratmıştır!3 @ar]# daDa snraki eserlerinde# %enel larak de$indi$i ya ban6ılaşmayı smutlar &e di$er yaban6ılaşma %'r(n(mlerini be lirledi$i için# (r(ne yaban6ılaşmaya merke)W bir 'nem &erir! @ar]# kapitali)min ç(r(me d'neminde yaşamadı# eş6inselli $in bu denli yay%ınlaştı$ını &e sistem tara>ından dayatıldı$ını &e y(6eltildi$ini %'rmedi! Yaban6ılaşmanın %'r(n(mlerine bu%(n bir yenisini daDa eklemek %erekiyr! Kapitali)m# insanı maddi (retime yaban6ılaştırdı$ı %ibi# kendi t(r(n(n (retimine de yaban M Karl @ar]# Pariser Manuskripte ?@AA, Reinbek 83BB# s!?C! Yalçın K(ç(k# /y& dınlıkB ta ya)dı$ı ya)ılarda# yaban6ılaşma teriminin yerine# ransı)6a /liena& tion s')6($(nden Dareketle 'tekileşme s')6($(n(n daDa yerinde ldu$unu s'yledi! /n6elikle belirtelim: Yaban6ılaşma ka&ramını idealist >else>eye yer leştiren e%el lsun# ')el m(lkiyet temelinde açıklayan @ar] lsun# Alman6a ya)dılar &e )ntfremdun# terimini kullandılar! )ntfremdun# s')6($(# fremd, yani yaan+ı k'k(nden t(retilmiştirQ yaban6ı Daline %elme anlamını taşımaktadır! u s')6($( 4(rkçemi)de karşılaya6ak en uy%un ka&ram# ya ban6ılaşmadır! ,kin6isi# yaban6ılaşmanın çeşitli %'r(n(mlerini d(ş(nd($( m() )aman# 'tekileşme teriminin turmadı$ı daDa iyi anlaşılıyr! ,nsanın (re time yaban6ılaşması# işe yaban6ılaşması# (r(ne yaban6ılaşması# tpluma ya ban6ılaşması &e kendisine yaban6ılaşması /rnekleri# yaban6ılaşma teriminin bilimsel iDtiya6a yanıt &erdi$ini %'steriyr! *ysa (retime 'tekileşme# işe 'tekileşme# (r(ne 'tekileşme# tpluma 'tekileşme# kendisine 'tekileşme de nemiyr! Yaban6ılaşmanın içeri$i &e %'r(n(mleri d(ş(n(ld($( )aman# 'teki leşme teriminin kullanılmaya6a$ı &e tutmaya6a$ı saptanabilir! 3 Karl @ar]# Pariser Manuskripte ?@AA. s! B9!
6ılaştırmaktadır! Kendisini (retmeye yaban6ılaşan insan# Dem kendi 6insel &arlı$ına# Dem de d$adaki biyl5ik eşine# yani karşı 6inse yaban6ılaşıyr! aşka deyişle 6insel aşka yaban6ılaşıyr! )insel $şk ve 6o3a
i)iksel s(reçlere yl açtı$ı &e bu s(reçlerin 6anlıların e&rim tariDi içinde belli de$işimlerden %eçti$i açıktır! u e&rimin dru $unda insan t(r( bulunuyr! ilimsel &erilere %'re# 6insel aşk# insan beyninde &e &(6u dunda belli >aaliyet &e d'n(ş(mlerle ba$lantılı larak yaşanıyr!
aaliyete yl açtı $ı# kandaki &e insan &(6udundaki belli Drmnları Darekete %e çirdi%i# slunum sistemini# kalp atışlarını# kan basın6ını &b etki ledi$i biliniyr! Yalnı) bilim adamları de$il# Der insan# 6insel aşk ile insanın >i)iksel &arlı$ı# arasındaki ilişkiyi kendi te6r(beleriyle saptamış tır!
?B
Aktaran Jean aby# s! 3B! ?1
%'rme# kklama# duyma &e tat alma duy%ularının# insan &(6u dundaki belli maddW luşum &e de$işimleri Darekete %eçirdi$i belirlenmiştir! Kadın &e erkekte# beyin yarık(relerinin &e daDa başka işle& lerinin >arklı ldu$u da kanıtlanmıştır! 88 u durumda# insanın 6insiyeti ile )iDni >aaliyeti &e duy%ulan arasında bir ba$lantı l du$u kesindir!
aaliyetin 6insi yetten kparılması# idel5ik bir )rlama luyr!
i)yl5ik &arlı$ı arasındaki ilişki# ters ten de kanıtlanabilir! .ş6insellik ile %enetik b)ukluklar ara sındaki ba$lantı bilim adamların6a saptanmıştır! 8= Knuyu u)manlarına bırakıyru)! An6ak bu ya)ı kapsamı içinde &ur%ulamak istedi$imi) l%ular şunlardır:
aaliyetiyle ba$lantılı lan ar)u &e duy%ular# 6an lıların milyarlar6a yıllık &e insan t(r(n(n milynlar6a yıllık e& rimi snunda luşan >i)yl5ik &e kimyasal s(reçlerdir! ,nsan# bu s(reçleri &e duy%uları# kadın &e erkek larak# kendi 6insinin ')ellikleriyle yaşar! Karşı 6inse beslenen 6insel duy%uların (reme ile ba$lantısı# insanın e&rimiyle sınırlarsak# en a)ından birkaç milyn yıllık bir %eçmişe dayanmaktadır! ;e bu e&rim snu6u# insan >i)yl5isinde belli ')ellikler &e s(reçler luşmuştur! Aşk ile (reme arasındaki bu ba$a# aşk ile insan d$ası &eya aşk ile 6inslerin d$ası arasın 88 @ndimre# s! 88M &e =98Q .rkek &e kadın beyinleri arasında b(y(k >arklar
&ar\! Cumhuriyet 'ilini !e Teknik, 83 a)iran 8333! 8= @ndimre# s! 8B? &d! ?M
daki ilişki larak da bakabiliri)! 7reme ile 6insel duy%ular arasın daki bu ba$ >i)yl5ik ldu$u için# tplumsal &e idel5ik neden lerle )rlandı$ı )aman# kri) d$maktadır! .ş6insellik# bu kri)in belirimlerinden biridir! )insel $şkın 'i5insel ve 6u/=usal )ep5esi
i)iksel ilişki# Day&anlarda da &ar! An6ak insanlar# Day&anlardaki bu ilişkiyi 6insel aşk larak %'rm(yr! ,nsanlara %'re# 6insel aşkta# Day&anlardan >arklı &e >a)la la rak# >i)iksel ilişkinin 'tesinde# )iDinsel &e duy%usal bir alış&eriş &ar!
aaliyetiyle ba$ lantısıdır! 7reme >aaliyeti temeli luşturuyr! An6ak insanın )iDinsel &e duy%usal &arlı$ı %eliştikçe# 6insel aşkın da derinleşti$i &e çk daDa )en%in bir mutluluk kayna$ı Daline %eldi$i kesindir! 2'yle de i>ade edebiliri): ititler d'neminde# bundan (çd'rt bin yıl 'n6e yaşayan çbanlar &eya tarım6ılar arasındaki 6insel aşk ile =9! y()yıl aydınının aşkını karşılaştıra6ak lursak# duy%u derinli$i &e )en%inli$i açısından b(y(k >ark &ardır! u nedenle de rin bir d(ş(n(r &e yaratı6ı# aynı )amanda duy%ulu &e tutkulu bir Oşıktır! eyindeki %elişmişlik &e bilinç ile aşk arasında d$ru bir rantı bulunur! ?3
Aşkın )iDinsel &e duy%usal byutu# kuşkusu) tplumsaldır# insanın sını>ı# k(lt(r(# te6r(beleri# )iDinsel birikimi &e duy%usal %elişimiyle belirlenmiştir! @asallar &e pastral 'yk(ler ne derse desin# )iDinsel birikimi )en%in lan bir insanın# aşkı da derin &e )en%in duy%ularla yaşama lana$ı >a)ladır! @r%an# barbarlar arasında aşk duy%usu diye bir şeyin bilin medi$ini belirtiyr! +uy%u )en%inli$i# uy%arlı$ın &e duyarlılaş manın (r(n(d(r! 8C .n%els# /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8keninde, bar barlıktan uy%arlı$a %eçiş s(re6i içinde rtak 6insel aşkın birey sel aşka d$ru %elişmesiyle birlikte insan duy%ularındaki )en %inleşmeyi &e arınmayı açıklar! IF ilinç ile duy%u arasındaki d$ru ilişkiyi en iyi açıklayanlar dan biri de#
arke deri)! T!!!U +uy%u &e d(ş(n6e birbirlerini yardımlaşarak y(kseltirler! ,nsanın bWr s(m(kl(b'6ekten daDa derin bir şe kilde duy%ulanmasının nedeni daDa çk d(ş(nmesidir! T!!!U ;aDşi danslarının sn dere6e ertik ')elli$i# ba)ı i)leyi6ile rin sa>ça &arsaydı$ı %ibi ilkellerin duy%ularının aşırı uyarı 8C Leis enry @r%an# 6! II# s! =M3 &d! 8F .n%els# /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8keni, çe&! Kenan 0mer# 0l Yayınlan# C! basım# Ankara# .yl(l 831F!
B9
labilir lmasından %elme)# tam tersine eksik duyarlılıkları y()(nden# nlarda 6insel tepkiler an6ak şiddetli etkiknim le uyandırılabilir! *ysa u>ak bir etki# uy%ar insanda tetik çe ker6esine duy%ulanım uyandırmaya yeter! Aynı %'r(n%(# il kelin a6ıya duyarsı)lı$ında da belirir! u nedenle %eldi$i mi) yldan %eriye# ilkelli$e# kana# tene d'ne6eksek# yalnı) 6a daDa a) &e kaba bir d(ş(n6eye de$il# daDa a) &e kaba bir duy%u d()eyine# a)almış bir bilin6e d'ne6e$i)! 8? İnsan 'i5ninin ?i/olojik (arlı3ından Kopma/a 'orlanması .ş6insellik# 6insel aşkın iki unsuru arasındaki ba$ı kparmak tadır! .ş6insellikte# insan >i)yl5isi ile )iDin &e duy%u iletişimi arasındaki ba$lantı# milynlar6a yıllık %eçmişinden kpmaya )rlanmaktadır! *ysa 6insel duy%ularla beyin# Drmnlar# kan dlaşımı arasındaki ilişki# insan e&rimi açısından milynlar6a yıllık bir %eçmişin (r(n(d(r! u açıdan baln6a# eş6insellik# milynlar6a yıllık biyl5ik e&rimin inkOrı luyr! elli tplumsal s(reçlerde luşan belli bir idel5ik knumlanma &eya belli tplumsal durumların dayattı$ı bir insanlık Dali# kişiyi insanın biyl5ik tariDinden kpmaya )rlamıştır! ,nsanın# milynlar6a yıllık >i)iksel e&riminden# belli tplum sal &e )iDinsel dayatmalarla kpması# >i)i$in )rlanmadırQ >i)ik 'tesi# meta>i)ik bir laydır! 8?
*ysa insan# d$anın bir parçasıdır! ;e insan# d$ada bir 6ins larak# kadın &eya erkek larak &ar lur! ;e insanın kadınlı$ı ya da erkekli$i# tek tek Der insanın Dayatıyla belirlenmemiştirQ in san t(r(n(n Dayatıyla belirlidir! 4ek tek insanların 6insel &arlık ları &e duy%ulan# beyinleri# slunum &e kan dlaşım sistemleri# insanın bireysel te6r(besiyle kendi t(r(n(n %enel ')elliklerin den ayrılama)! Ayrılmaya )rlanırsa# insanın >i)yl5ik# )iDinsel &e duy%usal &arlı$ının bunalıma %irmesi kaçınılma)dır! .ş6insellikte# kişinin yaşadı$ı tplumsal te6r(be# insan t(r( n(n milynlar6a yıllık d$al e&rimiyle karşı karşıya %elmekte dir! @ilynlar6a yıldır erkek lan bir >i)yl5ik &e %enetik sis tem# diyelim seki) n yıllık bir te6r(be snunda# tplumsal &eya idel5ik nedenlerle kadın lmaya )rlanmaktadır! ;eya milyn lar6a yıllık kadın >i)yl5isi &e duy%usal &arlı$ı# belli tplumsal etkilerle erkek lmaya )rlanmaktadır! .ş6insellik# idel5inin d$ayı )rlaması luyr! 4emele inersek# eş6insellik bir tplum sal &e k(lt(rel durumun d$ayı )rlamasıdır! *ysa karşı 6inse duyulan aşk ile d$aya duyulan se&%i ara sında çk k'kl( bir ba$lantı &ardır! ,nsanın aşkını# eskiden beri çiçeklerle# akarsularla# ça$layanlarla# ya$murla# r()%Orla &eya >ırtınayla anlatması# d$a ile aşk arasındaki ba$lantının ne kadar yerleşik &e sa$lam ldu$unu %'sterir!
aaliyet &e kurumlaş ma )rlanmaktadır! eş duyu sisteminin milynlar6a yıllık yer leşik yapısı )rlanmaktadır! u >i)yl5ik )rlamanın temelinde# tplumsal )rlamalar &ardır! B=
@ilynlar6a yıl sını>sı) larak yaşamış lan insan# sını>lara b'l(n(n6e# taDakk(m &e byun e$me ilişkisine )rlanmıştır! u# insan &arlı$ını derinden etkilemiş &e yaban6ılaşma dedi$imi) (re6e yl açmıştır! .şit lmayan insanlar arasındaki aşk ise# e) mek# byun e$mek# teslim almak# burnunu s(rtmek# kapris# na)# aldatmak %ibi eylemlerle iç içe %eçmiştir! Nitekim erkek erke$e 6insel ilişkinin y() y()e %elmekten krkan# e)meye# k'leleştir meye y'nelik karakteri saptanmıştır!
BC
;I! E&)İ"SE%%İK .>TS>'%>K K$Y"$A!
0ını>sal eşitsi)lik# baskı &e s'm(r(!
sı!
,nsanın kendine &e biyl5ik eşine yaban6ılaşması! 4plumsal ç'k(nt( &e kas d'nemlerinde insanın sersemle mesi &e den%esini yitirmesi! .ş6inselli$in tplumsal kaynakları bunlar! ,nsanlı$ın e)eli ')lemlerine yapılan saldırılar# eş6inselli$in de ylunu açıyr! un6a >enalık &e mutsu)lukla birlikte by &eren eş6insellik# nasıl luyr da mutluluk kayna$ı larak %'sterilebiliyr ,nsanın ')%(rl(k m(6adelesi# sını>sal &e 6insel eşitsi)likleri rtadan kaldırma &e d$a ile insan arasındaki uyumu sa$lama m(6adelesidir! /)%(rl($e yıkım %etiren Der şey# eş6inselli$e Dayat &eriyr! * )aman nasıl lur da eş6inselli$in bir ')%(rl(k ldu$u ileri s(r(lebilirV
BF
)insel Kölenin ;.utlulu3u; Yunan sylularının ku6aklarına atılan %enç delikanlıların# Rma imparatrlarının kyunlarına skulan k'le $lanların# pa dişaDların e$len6esi lan $lanların# kuytularda )rla ır)larına %eçilen skak ç6uklarının ')%(rl($(nden s') etmek kadar krkunç bir aldatma &e ikiy()l(l(k &ar mıdırV .)en &e ç'ken sistemin e>endileri bu eş6insel ilişkilere %irer ken# a6aba ')%(rler miV *nlar da taDakk(m# baskı &e şiddet uy %ularken insanlıktan çıkan )a&allılar durumuna d(şm(yrlar mıV 0istem# nları da eş6inselli$e yu&arlamış de$il midirV ante)i ldu$u s'ylenen b(t(n bu da&ranışlar# krkunç bir yaban6ılaş manın pençesindeki insanların b)%un içinde itildikleri bir in sanlık Dali de$il midirV 4ariDin tanıklı$ı bir yana# Derkesin 'rneklerine bakarak yap tı$ı %')lemler de# eş6inselli$in b(y(k a6ıların &e mutsu)lukların kayna$ı ldu$unu %'stermiyr muV ?ulunama/an İ* ?arış G'r(len dur ki eş6inseller# tplumumu)daki yaban6ılaşma yı# yalnı)laşmayı# birey6ileşmeyi# yırtı6ılı$ı# %er%inlikleri Du)ur su)lukları# Derkesten birkaç kat daDa a$ır yaşamaktadırlar! u ıstırapları# yalnı) tplumdan dışlanma &e aşa$ılanmayla a çıklamak çk aldatı6ıdır! ir yaban6ılaşma &e kişisel b)%un du rumu lan eş6inselli$in yarattı$ı %er%inlikleri# kendilerine çk %(&enen kimi sanatçılar &e entelekt(eller daDi# aşabilmiş de$il lerdir! B?
4plumsal barış yanında insanın iç barışı &e din%inli$i# mutlu luk için lma)sa lma) kşuldur! .ş6insel# kendisinden Dşnut &e Du)urlu de$ildir! ,ntiDarların# eş6inseller arasında yay%ın lması anlamlıdır! u açıdan eş6insel# tplumun yaşadı$ı b(y(k buna lımları en aşırı yaşayan bir tplumsal kurbandır! *nlar# tplumsal eşitsi)liklerin &e yaban6ılaşmanın y(k(n( şu &eya bu nedenle en çk çeken &e bu a$ırlı$ın altında en çk e)ilen insanlardır! al b'yle lun6a# sistemin idel% &e sanatçılarının eş6insel li$i ')endiren idel5ik >aaliyetleri de yerli yerine turuyr! Yabancılaşmadan Kurtulmuş Eşitlerin $şkı .ş6insellik# eşitli$e aykırı s(reçlerin (r(n(d(r! Yine eş6insellik# yukarıda kanıtlarıyla %'sterildi$i %ibi# ') %(rl($e aykırı s(reçlerin (r(n(d(r! *ysa 6insel aşk# an6ak eşit &e ')%(rler arasında# bilinçle# b( t(n )iDinsel derinli$i &e duy%u )en%inli$iyle yaşanabilir! ,mparatr Nern ile k'lesi arasında derin bir aşk lama)! ,lk eş6insellik deneyimini d(şt($( skakta te6a&()e u$raya rak yaşamış insan da yaralanmıştırQ in6inmiştir! (t(n deneyim ler# en snunda ilk deneyimin tekrarıdır! ,nsanlı$ın (ç b(y(k da&ası &ardır: .şitlik# ')%(rl(k &e barış! 0ını>lara b'l(nm(ş &e 6insler arası eşitsi)li$in D(k(m s(rd( $( tplum# an6ak sını>lar &e 6insler arası eşitlikle yaban6ılaşma dan kurtulur &e barışa da ka&uşur! u barış# Dem tplum içinde ki barıştır# Dem de insanın iç d(nyasındaki barıştır# kendinden Dşnut lmaktır! 4plum içindeki >arklılıkların yarattı$ı ka&%a# eş6inselin iç d(nyasına daDa da şiddetle yansımaktadır! BB
0ını>sı) tplum# eşitlik &e ')%(rl($(n )eminini yaratmak yanında# insan ile d$a arasında b)ulan den%eyi kurmak yluyla da# %erçek 6insel aşkın rtamını %etire6ektir! ,nsan$lu# ')el çıkar &e bireysel kOr sistemini rtadan kaldı rarak# insanın biyl5ik &arlı$ı ile )iDinselduy%usal &arlı$ı ara sındaki milynlar6a yıllık den%eyi# bu ke) daDa (st d()eyde ye niden kura6aktır! u# bş bir Dayal de$ildir! ,nsanlık tariDine &e %(n(m() tp lumuna bakarsak# en derin &e en %()el aşkların# bireysel çıkar dan arınmış derin d(ş(n6eli &e eşitler arasında yaşandı$ını %'r( r()! 0ını>sı) bir d(nya ')lemi &e Der t(r eşitli$i ')(mlemek uç su) bu6aksı) duy%u )en%inli$inin de kşuludur! erkes# sını>sı) tplum insanını daDa bu%(nden kendi kişili$inde yaratarak# b( y(k se&daların &e eşsi) mutlulukların insanı labilir!
B1
;II! E%E&Tİ1İ%E1 (E Y$"!T%$1!
Eleştiri Yazıları .ş6inselli$in tplumsal &e idel5ik kaynaklarına ilişkin %' r(şlerim# CB 2ubat 8333 %(nl( Cumhuriyet %a)etelerinde ya yımlandıktan snra eleştirildi! asında %'rebildi$im yanıtlar şunlardı: .ş6insel si&il 'r%(tlerinin yanıtı# Cumhuriyet, 388 2ubat 8333! @usta>a Knur# Eerinçek neyin (r(n(# Radikal %ki, 8F 2u bat 8333! Y(6e Y'neyADu .rkı&anç# ,E belden aşa$ı indi# /ktüel, sayı C31# =? 2ubatC @art 8333!
Eleştirilere Yanıtlar u ya)ılarda 'ne s(r(len eleştiri &e %'r(şleri 88 maddede tpladık! Yanıtlarıyla birlikte sıralıyru)! Aslında eleştirilerin yanıtları ya)ıdi)isinde &ardı &e elini)deki kitapta da bulunuyr! 4ekrar etmek paDasına da lsa# birer 6(mleyle yeniden Datırlatı yru): BM
)le*tiri l. Perin0ek, #eleneksel ahlak0ı yakla*ımı payla*ıyor. Yanıt 8! -alışmamda knunun aDlakW byutu tartışılmamıştır! 0run yalnı) &e yalnı) tplumsal &e idel5ik açıdan in6elenmiş tir! *lsa lsa eş6inselli$e pirim &eren %eleneksel &e pstmdern aDlakın tplumsal temeli &e idel5ik d()lemdeki yeri açıklan mıştır! +laylı larak çıkarılabile6ek bu açıklama# nesneldirQ DerDan%i bir de$er yar%ısı içermemektedir! )le*tiri . )*+insellik ir hastalık deildir. Yanıt =! -alışma# kendi sınırını Giriş b'l(m(nde açık &e kesin i>adelerle belirlemiştiQ eş6inselli$in biyl5ik# %enetik# tıb bW &e psikiyatrik k'kenleri il%imi)in &e bil%imi)in dışındadır! elirtilen te)lerin# tplumsal &e idel5ikk(lt(rel k'kenli eş6in selli$i açıkladı$ı ')ellikle &ur%ulanmıştır! )le*tiri . )*+insellik, eski toplumlarda yalnı$ hEkim sınıflar i0inde ortaya 0ıkmamı*tırF "aliforniya !e /ri$ona=da ya*ayan "ı& $ılderililer !e ;rta /!ustralya=da ya*ayan /randalar arasında da, kısa+ası insanın olduu her ortamda *u ya da u *ekilde #8& rülmektedir. Yanıt C! .ş6inselli$in şurda &eya burda# %'r(lmesi ile tp lumsal &e k(lt(rel temelde kurumlaşması >arklıdır! (t(n insan lık tariDi in6elendi$i )aman# bu%(n eş6insel diye anılan ilişkilerin meta eknmisinin derinleşti$i sını>lı tplumların DOkim idel5i &e k(lt(r(nde kurumlaştı$ı &e aDlaken de kabul %'rd($( saptaya bilmektedir! )le*tiri A. )*+insellik, ireysel !e psikiyatrik ir olaydan 8te sosyal ir #er0ekliktir. Yanıt F! i)im çalışmamı) da# eş6inselli$in bireysel &e psiki yatrik bir laydan 'te ssyal bir %erçeklik lmasıyla il%ilenmek te &e bu ssyal %erçekli$in tariDseltplumsal temelini açıkla maktadır! B3
http://genclikcephesi.blogspot.com
)le*tiri G. )*+insellik, femini$m, arı*, 0e!re re etnik a$ınlık hareketlerinden olu*an 1eni Toplumsal 5areket, sınıf mü+adelesi !e ulusal kurtulu*0uluk ekseninde !ar olan eski sistem kar*ıtı harekete kar*ı mü+adele i0inde *ekillendi. Yanıt ?! +$rudur# Yeni 0l6uların ()erinde d(ş(nmeleri %e reken de budur )aten! a$landıkları Dareket# emperyali)min merke)lerinde (retilmiştir! Yeni 0l6uluk# emperyali)mi yıkma birikimini taşıyan emekçi sını>lara &e ulusal kurtuluş Dareketle rine karşı me&)ilendirilmiştir! )le*tiri H. )*+insellii de kapsayan 1eni Toplumsal 5areket, parti 8r#ütlenmesini !e politik iktidarı ele #e0irme perspektifini ilin0li olarak reddetti. 1eni 7ol+uluk, aynı $amanda, parti 8r#üt& lenmesine, ürokrasiye !e hiyerar*iye a*kaldırı olarak #eli*ti. Yanıt B! Aynen katılıyru)! 'yle ldu$u içindir ki# Yeni 4plumsal areket# sistem tara>ından piyasaya s(r(lm(ş &e desteklenmiştir# iktidar ama6ını# partileşmeyi# Diyerarşi &e disip lini reddeden Der Dareket# kaçınılma) larak sistemin ku&&etleri içinde yer alır &e sisteme Di)met eder! )le*tiri I. 1eni Toplumsal 5areketler, Türkiye=de asıl yansı& masını @J=li yıllarda ularak ortaya 0ıkmaya a*lamı*tırF @J daresiyle irlikte ütün toplumsal hareketlerin astırıldıı ir d8nemde, hem hayatın i0inde hem de akademik !e dü*ünsel alanda üyük tartı*maları eraerinde #etirmi*tir. Yanıt 1! .kleye6ek bir şey yk! Yeni 0l6ulu$un# 8= .yl(l kşullarında# emekçi Dareketinin &e ulusal kurtul usçulu$un bas tırıldı$ı bir rtamda by &ermiş ldu$u açıkça itira> edilmekte dir! .ş6inselli$in Rusyada Yeltsin d'neminde Dı)la %elişti$ini belirtmeleri de# aynı itira>ın d(nya Daritası byutuna yayılması de$il midirV Yeni 4plumsal areketin# emperyalist %(d(ml( karakteri &e işle&i# d(nyanın Der yerinde kendini %'stermektedir!
19
)le*tiri @. 1alnı$ Türkiye=de deil, ütün dünyada me!+ut den#eler !e e#emen dü*ün+eler, @J=li yıllarda sarsılmı*tır. Yanıt M! u d'nemde sarsılan# bur5u&a &e emekçi sını>ların de&rim6ili$idir! +en%elerin emperyali)mden yana de$işti$i bir s(reçte neliberali)min saldırıya %eçmesiyle birlikte# sistem kendi muDali>lerini de (retmiş &e piyasaya salmıştır! .ş6insel li$in b'yle bir rtamda mda Daline %elmesi# anlamlı de$il miV )le*tiri K. Lo+uk, #er0ekten de +insel istismar !e s8mürüye uramaktadır. ?&?A ya*ındaki 0o+ukları e!lendireilen ir kültü& rün, aynı ya*taki 0o+uun kendi +insinden iriyle ili*ki kurmasını ho*#8rmemesi, ikiyü$lülüktür. 1a*ına akılmaksı$ın kendi +insel& liini ara*tırmak !e #eli*tirmek, her ireyin hakkıdır ('u #8rü*, sokak 0o+uklarına te+a!ü$le il#ili te$lerimi$e yanıt olarak ileri sürülmektedir. Yanıt 3! 4am da bunu s'yl(yrduk# 8=8F yaşındaki ç6ukların du&ar diplerinde 6insel te6a&()e u$raması# kendi 6inselli$ini araştırmak &e %eliştirmek diye açıklanmakta &e bireyin Dakkı kapsamı içine alınmaktadır! .leştiri6ilerimi)# burada da# sistemin 6insel şiddetini sa&unmaktan 'te bir açıklama %etirmiyrlar! 'y le6e skak ç6uklarına te6a&()(n bile meşrulaştırıldı$ı %'r(l(yr! edal sistem# kadın 6insini k'le larak %'rd($( için 8=8F yaşın daki ç6u$u iradesini Diçe sayarak 6ariye Daline %etiriyr! una %'ndermede bulunarak# 898= yaşındaki ç6u$un )rla eş6insel ilişkiye skulmasını# kendi 6inselli$ini araştırmak &e %eliştir mek diye yrumlamak ne anlama %elmektedirV )le*tiri ?J. Perin0ek, insan +inselliini an+ak elden a*aıda olup itenlerle al#ılayailiyorF insan ile hay!anın +inselliini ir tutuyorF kültürel !e insana 8$#ü duy#usal oyutu anmıyor (Radi& kal %ki.
18
Yanıt 89! ,n6elememi)in
edal tp lumların DOkim sını>ları içinde kurumlaşan eş6insel ilişkiler# ay nı )amanda )iDinsel &e duy%usal denklik ile açıklanmaktadır! )le*tiri . Perin0ek, u ya$ı di$isini -DP=yi !urmak i0in ya& yımlamı*tır (Radikal %ki !e /ktüel Yanıt 88! G'r(şlerimi)in ya)ıya d'k(lmesinin tek nedeni# emperyali)min merke)lerinden %elen idel5ikk(lt(rel saldırıyı ser%ilemekti! Neliberal k(lt(re karşı idel5ik m(6adele# kaçı nılma) larak nesl6ulu$u da kapsamaktadır! /+Enin yara al ması# bulundu$u knumla il%ilidir! /+Eyi eş6inselli$e d$rudan %'nderme yapan resimlerle sim%eleyen# +$u Eerinçek de$ildir! u resimler# /+E kuruldu $u )aman# bi)i belden aşa$ı inmekle suçlayan /ktüel der%isin de yayımlanmıştı T81 2ubat 833BU! /ktüel, resimlerle /+Enin tplumdaki i)d(ş(m(n( saptıyrdu! .sasen /+Enin de bundan bir şikOyeti lmamış# tam tersine bu çi)%iyi tplumun 'n(nde sa &unmuştur! u nedenle ÖDP'nin Kimliği adlı kitabımın kapa$ı na /ktüelde, yayımlanan /+E 6anlandırmasını aldım! Kaldı ki# benim aldı$ım b'l(m# resmin belden aşa$ı >i%(rleri de$il# eli ne anarşi)m bayra$ı &erilerek /+Eye ben)etilen ransı) ,Dtila lindeki kadın sim%esidir!
"eoliberal İdeolojik Saldırı/la )ep5eden .cadele Neliberal k(lt(r(n Dan%i byutlara &ardı$ını anlamak için# atı tplumlarını i)lemek %erekiyr! ,s&içrede de&letin yaptırdı$ı araştırmalarda# ensest ilişkinin Tanneyle# babayla# ç6ukla &e kardeşle 6insel ilişkiU y()de 89a &ardı$ı saptanıyrdu! una ba$lı larak# A&rupada eş6insellikten snra ensest ilişki de sa&u nulmaya &e '&(lmeye başladı! irkaç yıl 'n6e arkadaşlarıma# A&rupa merke)li bu %'r(şlerin yakında 4(rkiyede de rtaya çı ka6a$ını s'ylemiştim! Neliberali)min en 6esur ya)arlarından G(lay G'kt(rk# beni maD6up etmedi! Tempo der%isine knuşan G(lay G'kt(rk# %a)etelerde de i>tiDarla yayımlattı$ı deme6inde ş'yle diyr: !!!en ensest Taile içi 6insel ilişkiU takıntılarımı atamamış bir insanım! 4plumun %enelindeki ensestle ilişkili takıntıların Depsi bende &ardır! *ysa ben ensestin takıntıdan başka bir şey lmadı$ını# beyin larak d(ş(nen bir insanım! u# %(çl( bir ensest duy%usu yaşamamı en%ellemiyr! Yani yıkamadı$ım bir nkta!8 .mperyalist %(d(ml( ')%(rl(k m(6adelesinin# en sn %elip dayandı$ı du&ar# ensest ilişki takıntısından kurtulmak luyr# .lDak# bu du&arı da yıka6ak birikim &e 6esaretleri &ardır! "ültür !e ideoloji dü$leminde eş6inselli$i &e ensest ilişkileri yayma# bunları ')%(rl(k larak tanımlama# %(n(m()de nelibe ral idel5ik saldırının başlı6a temalarından biridir! Ya)ımı)a y'neltilen eleştirilerde# Yeni 4plumsal arekelin 6insiyet# kuşak# etnik kimlik &e 6insellik talepleriyle rtaya çıktı$ı belirtili 8 Aydınlık# B 2ubat =999Q Tempo, =1 *6ak[= 2ubat =999# sayı F# s! C8: (rriyet# C9 *6ak =999!
1=
1C
yr! /)elleştirme# tarımı ç'kertme# işçi kıyımı# sendikası)laştır ma pr%ramıyla# b(t(n bir Dalkın en temel ')%(rl(klerini yıkıma u$ratan emperyali)m# ')%(rl(kleri eş6inselli$e# ensest ilişkiye# etnik &e me)Depsel ayrım6ılı$a indir%emektedir!
%anistanda# indistanda# Ka>kas larda &e 4(rkiyede %'r(yru)! u yeni ')%(rl(k listesinin en kaDraman sa&unu6ularının 4ur%ut /)al Dayranı d'neklerden çıkması rastlantı de$ildir! @e selenin p(> nktası da buradadır! .mek &e ulusal kurtuluş eksenine turan tplumsal Dareket ile eş6insellik# ensest ')%(rl($(# etnik &e me)Depsel ayrım6ılık temelinde kışkırtılan sistem %(d(ml( Dareket arasındaki m(6a dele# 4(rkiye deneyimi de %'stermiştir ki# emperyali)m ile 4(r kiye Dalkı arasındaki m(6adelenin bir parçasıdır! A+ &e A&rupanın Yeni 0e&r pr5esi# ulusal de&leti &e
sal s(reçlerden beslendi$ini saptamak &e taDlil etmektir!
K$Y"$K,$
A
: 4(rk mitl5isinde eskatl5i# tplum &e etik de$erler# Papirüs, *6ak 8333# sayı =C# s!=9 &d! AR*N#
1F
.NG.L0# riedri6D: /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8ke& ni, çe&! Kenan 0mer# 0l Yayınları# C! basım# Ankara .yl(l 831F! .RG,N! @uDarrem: Dede "orkut "itaı, I# Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu 4(rk +il Kurumu Yayınları# Ankara 833F! .Y7*GLH# ,smet "eki: Di!an :iirinde 7apık 7e!#i, ry Ya yınları# %')den %eçirilmiş %enişletilmiş =! basım# ,stanbul Aralık 8338! 6es+hi+hte der Philosophie, d! I! ;. +euts6Der ;erla% der Xissens6Da>ten# erlin 83B9! G/KALE# "iya: Türk0ülüün )sasları, ;arlık Yayınları# C! ba sım# ,stanbul# .yl(l 83?M! G/KYAY# *rDan 0aik: 'u#ünkü Dille Dede "orkut, Rem)i Ki tabe&i# ,stanbul 83BC! GRI@AL# Eierre: Mitoloji 78$lüü, çe&! 0e&%i 4am%(ç# 0syal Yayınlar# ,stanbul 8331! A+JINI<*LA*H# Ni6s: 7anat Tarihi !e 7ınıf Mü+adelesi, çe&! alim 0patar# Kaynak Yayınları# =! basım# ,stanbul# @art 833M! AL,KARNA0 ALIK-I0I: /nadolu )fsaneleri, il%i Yayıne &i# F! basım# Ankara# A$usts 83MC! AL,KARNA0 ALIK-I0I: /nadolu Tanrıları, il%i Yayıne &i# F! basım# Ankara# .yl(l 83MC! A;.@ANN# Rbert: Mor#en, R! Eiper < ;erla%# @(n6Den 83M9! A;.@ANN! Rbert: 1arın, Ayrıntı Yayınları# ,stanbul 8339! .R.+*4 Tarihi, çe&! /mer Rı)a +$rul# Kanaat Kitabe&i# ,s tanbul 83FC# 6! l!
1B
.R@ARY;I.ILL.#
@AR`# K!.NG.L0# L.N,N# ;!,!04AL,N# J!: "adın &e Marksi$m, çe&! /! H>uk# /n6( Kitabe&i! @*N+I@*R.# ran6is @ark: )*+inselliin Doal Tarihi, çe&! erna Kılınçer# 0armal Yayıne&i# ,stanbul# Kasım 8333! @*RGAN# enry Leis: )ski Toplum, çe&! Hnsal *skay# Eayel Yayınları# ,stanbul# a)iran 83M1Q 2ubat 833F# 6!I &e n! N.<+.4# ADmet: 'u#ünün Diliyle Di!an :iiri /ntolojisi, Adam Yayınları# ,stanbul# @art 833?! /G.L# aDaeddinQ Türk Mitolojisi, Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu 4(rk +il Kurum Yayınları# Ankara 833C# 833?# 6!I &e II! E*@.R*Y# 0araD !: rauenleen im klasis+hen /ltertum, Al >red Kr'ner ;erla%# 0tutt%art 83M?! RHI.# Jaues: Cinsellik !e -lüm, çe&! Nermin A6ar# 0armal Yayınlan# ,stanbul# @art 8333! 0.L0A@# ard: )tik, 1eni Deerler !e -$#ürlük, çe&! Y(k sel +emirekler# Yaba Yayınları# Ankara# Nisan 833?! 0,NAN*LH# N()Det aşim: 6rek !e Romen Mitolojisi, Kay nak Yayınları# =! basım# ,stanbul# Aralık 8333! 04R*4@AN# Eeter: ;r&&rt# in: >ur "ritik der 7o!jet8kono& mie, ;erla% Klaus Xa%enba6D# erlin 831=! 4HGAR,N*X# X!R: 7ber die Xerte des Lebens und der K(l t(r# 7berset)un% ! Radtke# ;. +euts6Der ;erla% der Xis sens6Da>ten# erlin 83B=! HLH-AY# -a$atay: 5arem, AK+4YK 4(rk 4ariD Kurumu Ya yınlan# =! basım# Ankara 83M?# 6!II! YIL+I"# Na6iye: Manas Destanı (W. Radlof !e "ır#ı$ "ültürü ile %l#ili Tespit !e Tahliller, Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(k sek Kurumu 4(rk +il Kurumu Yayınları# Ankara 833?!
1M
K$Y"$K
Y$Y!"%$1!
6o3u 7erin*ek0in Kitapları N'o$kurt )fsaneleri !e 6er0ek TGeliştirilmiş F! asımU N"ı!ıl+ımlı=nın 'urju!a ;rdu !e De!let Teorisinin )le*tirisi TAydınlık Yayınları# 831?U N;smanlı=dan 'u#üne Toplum !e De!let N"emalist De!rim ?O Teorik Ler0e!e N"emalist De!rim O Din !e /llah N"emalist De!rim O /ltı ;k N"emalist De!rim AO "urtulu* 7a!a*ı=nda "ürt Politikası N/nayasa !e Partiler Rejimi N
×
Report "16474957-DOU-PERNCEK-Ecinsellik-ve-Yabanclama-ekitap (1).pdf"
Your name
Email
Reason
-Select Reason-
Pornographic
Defamatory
Illegal/Unlawful
Spam
Other Terms Of Service Violation
File a copyright complaint
Description
×
Sign In
Email
Password
Remember me
Forgot password?
Sign In
Our partners will collect data and use cookies for ad personalization and measurement.
Learn how we and our ad partner Google, collect and use data
.
Agree & close