16474957-DOU-PERNCEK-Ecinsellik-ve-Yabanclama-ekitap (1).pdf

DOĞU PERİNÇEK

Eşcinsellik ve Yabancılaşma

KAYNAK

YAYINLARI Bu eser

htt!""#enclikcehesi$bl%#s%t$c%m tara&ın'an (a(ınlanmakta'ır$

Kapak: Rubens’in “Ganymedes’in Kaçırılışı” adlı tablsu! "eus# kartal klı$ına %irerek &eya kartalı %'re&lendirerek# %enç &e %()el Ganymedes’i *limpus +a$ı’na kaçırıyr!

,-,N+.K,L.R 

/N0/"

1

G,R,2 3 4e)lerin 4e)lerin 0ınırı: 0ınırı: 4plum 4plumsal sal &e ,del5ik ,del5ik K'ke K'kenli nli .ş6ins .ş6inselli ellikk 3 .şitsi)liklerin .şitsi)liklerin &e Yaban6ılaşman Yaban6ılaşmanın ın 7r(n( 89 I! 0INI0AL .2,40,"L,K ;. .2<,N0.LL,K .şitlikçi ,lkel 4plumda 0ını>lı 4plumda -in# @e)ptamya# ,ran &e Anadlunun 0ını>lı 4plumunda K'le6i Yunan 4plumunda K'le6i Rmada *rtad$unun Kulluk 0isteminde

8= 8= 8? 8B 81 =? =1

II! <,N0L.R ARA0I .2,40,"L,K ;. .2<,N0.LL,K Kadın K'leleştirilin6e &e Aşa$ılanın6a!!! Kadın "iDinsel 7retimin +ışında 4utulun6a!!!

C8 C8 C=

http://genclikcephesi.blogspot.com

III! -7R7Y.N KAE,4AL,"@ ;. .2<,N0.LL,K Aşkın Eiyasaya +(şmesi G(n(m()(n Rması 8= .yl(l Eatlaması 0kak -6u$unun 
C1 C1 F9 FC FF F?

I;! 4*ELH@0AL -/K72 ;. .2<,N0.LL,K

F3

;!

,Y*L*J,K .2. YAAN
?= ?= ?C ?1 ?3 B8

;I! .2<,N0.LL,K @H40H"LHK KAYNAI /)%(rl($e Yıkım: .ş6inselli$e ayat
BF BF B? B? BB

;II! .L.24,R,L.R ;. YANI4LARI .leştiri Ya)ıları .leştirilere Yanıtlar  Nel  Nelib iber eral al ,de ,del l5i 5ikk 0ald 0aldır ırıy ıyla la
BM BM BM 1C

/N0/" u çalışmanın tasla$ı# CB 2ubat 8333 %(nl( Cumhuriyet %a )etelerinde ya)ı di)isi larak yayımlanmıştı! .ş6inselli$in tp lumsal &e idel5ik kaynaklarını saptayan te)lere tepki# me$erse tetikte bekliyrmuş! irbiri peşi sıra yayımlanan ya)ıların# 'nyar %ıyla kaleme alındı$ı# daDa ilk satırlarda anlaşılıyrdu! .leştiri6i ler# kendi inşa ettikleri şatlara saldırıyrlardı! Yanıtlara bakın6a# ya)ımın kunmadı$ı bile s'ylenebilirdi! 4pa tutulan %'r(şler# yayımlanmış lan te)ler de$ildi! atta eleştirilerin bir kısmı# açıkladı$ımı) %'r(şleri d$ruluyrdu! Yanıtları ya)ının içeri$in de bulundu$u için# eleştirilerin ayrı6a yanıtlanmaları %erekmiyr du! An6ak kitap Daline %etirirken# y'neltilen eleştirilerin bilinme sinde yarar %'rd(m! /)etleyerek &e çk kısa yanıtlarıyla birlikte kitabın arkasına ekliyrum! Cumhuriyette yayımlanan di)iyi# il%ili kaynakların bulunma dı$ı bir rtamda# aymana
KAYNAK-A B

http://genclikcephesi.blogspot.com

1

G,R,2 Tezlerin Sınırı: Toplumsal ve İdeolojik Kökenli Eşcinsellik  iyl5ik &e %enetik nedenlerle eş6inselli$e e$ilimli d$anların &arlı$ından da s') ediliyr! An6ak bunların# eş6inseller içinde çk k(ç(k k(ç (k bir randa randa ldu$u ldu$u saptanı saptanıyr! yr! /rne$in /rne$in tplumsal tplumsal &e k(lt(rel nedenlerle sını> larak eş6insel ilişkilere %iren eski Yu nan# Rma# ,ran# .me&i# Abbasi# *smanlı aristkrasisinin eş6in sel ilişkide bulunması# biyl5ik &e %enetik nedenlerden %elmi yr! 0krates# Elatn# Arist# arun Reşit# er ermeki# @e& lana# atiD 0ultan @eDmet# I;! @urat# Nedim &e 2eyD Galiplerin $lan6ılı$ını# biyl5i &eya %enetikle açıklayan bir bilimsel iddia  bulunm  bulunmuy uyr! r! 4am ters tersine ine d'ne d'nemin min DOkim DOkim k(lt( k(lt(r(# r(# bu ilişk ilişkiyi iyi y( 6eltiyr &e Datta kutsuyrdu! Yine emperyalistkapitalist sistemin ç(r(me d'neminde d'neminde yay%ınlaşan &e adeta bir entelekt(el entelekt(el &e sanatçı  belirti  belirtisi si lar larak# ak# takdim takdim edilen edilen eş6inse eş6insellik llik de# esas esas lara larakk biyl5i biyl5ikk &e %enetik k'kenli de$ildir! u %erçekler ışı$ında# tariD byun6a#  biyl  biyl5i 5i &e %en %eneti etikle kle açıkl açıklanm anmaya ayann bir eş6ins eş6insell ellik ik %erçe$inin %erçe$inin  bulundu$u apaçık meydandadır! Altını çi)erek belirtelim: u in6elemede# biyl5i# %enetik# tıp &e psikiyatrinin sınırlarına dkunula6ak de$ildir! una la nak da bulunmuyr! -(nk(# biyl5i# >i)yl5i# %enbilimi# tıp &e M3 http://genclikcephesi.blogspot.com

 psikiyatri# ya)arın bil%i &e u)manlık alanının dışında kalıyr! u kitapta 'ne s(r(len te)ler# biyl5ik ')ellikleri nedeniyle eş6insel e$ilimli ldu$u s'ylenen k(ç(k a)ınlı$ı kapsamıyr! 4artışmaya suna6a$ımı) %'r(şler# eş6inselli$in asıl yay%ın lan kayna$ıyla# tplumsal &e idel5ik k'keniyle sınırlıdır! Aslında idel5i de tplumsaldır# daDa d$rusu sını>saldır! * nedenle yalnı)6a tplumsalsını>sal )eminden s') edilmesiyle yetinilebilirdi! An6ak eş6insellikte idel5ikk(lt(rel byutun 'nemine dikkat çekmek için# tplumsal &e idel5ik nedenler diye &ur%uluyru)! Eşitsizliklerin ve Yabancılaşmanın Ürn Knuya %irerken# eş6inselli$in tplumsal &e idel5ik kayna $ıyla il%ili başlı6a te)lerimi)i sıralayalım: 8! 4plumsal &e k(lt(rel k'kenli eş6insellik# u)laşma) sını>sal çelişmelerin aşırıya &armasının# dlayısıyla meta eknmisinin la$an(st( derinleşmesinin (r(n(d(r! aşka deyişle# ')el çıkar &e  bireysel m(lkiyet sistemi ile insan &e d$a arasındaki çelişmenin çk keskinleşti$i tplumlarda# DOkim sını>lar içinde rtaya çıkar &e yay%ınlaşır! =! .ş6insellik# tplumun sını>lara b'l(nmesiyle ba$lantılı larak# 6insler arası eşitsi)li$in (r(n(d(r! C# @eta eknmisinin artık insanı &e d$ayı yıkıma u$rattı$ı ç(r(yen kapitalist sistem# bir yandan milynlar6a insana şiddet kullanarak eş6inselli$i dayatırken# bir yandan da idel5ik araç larını se>erber ederek# bu durumu tpluma ')%(r 6insel ter6iD larak kabul ettirmektedir!

89

F! .ş6insellik# meta eknmisinin# başka deyişle ')el çıkar sisteminin aşırıya &ararak bunalıma %irdi$i kas &e ç'k(ş d' nemlerinde patlama yapar! ?! .ş6insellik# bir yaban6ılaşma layı &e belirtisidir! iyl  5ik eşe yaban6ılaşma ka&ramı# bu çalışmanın (r(n( larak# bi limsel tartışma &e de$erlendirmeye sunulmaktadır! B! 4plumsal &e k(lt(rel eş6insellik# sını>sal &e 6insel eşitsi) liklerle# yaban6ılaşmayla# tplumsal kas &e ç(r(meyle d$ru rantılı lmasından da anlaşıla6a$ı ()ere# insan ')%(rl($(n( b $an ilişkilerin (r(n(d(r! u nedenle eş6insellik# ')%(r bir ter6iD de$il# >akat tplumsal bir dayatmadır &e mutsu)luk kayna$ıdır! 1! 0ını>sal &e 6insel taDakk(m(n sn buldu$u# yaban6ılaşma nın kaynaklarının kurutuldu$u sını>sı) tplumda# insan ile insan# kadın ile erkek# insan ile d$a arasındaki den%e &e uyum luşa 6ak# 6insel aşk pran%alarından kurtula6ak &e eş6inselli$i besle yen )emin de b(y(k 'lç(de rtadan kalka6aktır!

88

I! S!"!#S$% E&İTSİ'%İK (E E&)İ"SE%%İK 

Eşitlik*i İlkel Toplumda *rta Asya tplumlarındaki %')lemlerini anlatan %e)%inler# %' reli eşitlikçi kabile tplumunda eş6inselli$e rastlamadıklarını be lirtirler! +e$erli mitl5i u)manı Ari> A6al$lunun belirtti$i ()ere# >aDişelik# eş6insel ilişkiler &b# eski 4(rkler arasında kıyamet  belirtisi larak kabul ediliyrdu!8 .şitlikçi kabile tplumunun Da yatlarını yansıtan 4(rk e>sanelerinde eş6insel ilişkilerin i)leriyle karşılaşmış de$ili)!= 0ını>lara b'l(nmemiş tplumda# 6insler arasında da eşitlik %e çerlidir! 0ını>sal &e 6insel eşitli$in b)ulmaya başladı$ı d'nemin tplumunu anlatan +ede Krkut ikOyeleri# bir yandan arkada kalan kabile eşitli$ini# 'te yandan >ili)lenen >arklılaşmaları yansıtır! amsı eyrek ile anP -içek arasındaki aşk# eşitler arası bir 6in sel iletişimin i)lerini taşır! irbirleriyle %(reş tutarlar! amsı eyrek# an6ak anP -içekin sırtını yere &urdu$u )aman %'nl(n( de 8 Ari> A6al$lunun aydınlatı6ı ya)ısı için bk)! 4(rk mitl5isinde eskatl5i# tplum

&e elik de$erler# Papirüs, *6ak 8333# sayı =C# s!=9 &d!

= k)! aDaeddin *%el# Türk Mitolojisi, Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu

4(rk +il Kurumu Yayınlan# Ankara 833C# 833?# 6!I &e IIQ Na6iye Yıldı)#  Manas  Destanı (W. Radlof !e"ır#ı$ "ültürü ile %l#ili Tespit !eTah& liller # Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu 4(rk +il Kurumu Yayınları# Ankara 833?!

8=

>etDeder! *$u) yi$idi almak istedi$i kı)ı 'yle tanımlar ki# abası Kam (re ey# *$ul sen kı) dileme)sin# kendine bir yldaş is termişsin der!C G'reli eşit ilişkilerin &ar ldu$u b'yle bir tplum da eş6inselli$e de rastlanmıyr! u l%u# *rta Asya 4(rk tplumlarına ')%( de$il kuşkusu)! @eta eknmisinin pek %elişmedi$i# sını>lara ayrışmanın derin leşmedi$i b(t(n tplumlarda# eş6insel ilişkiler ya %'r(lm(yr &eya çk seyrek %'r(l(yr!  Ne &ar ki# eş6inselli$in sını>sal eşitsi)liklerle ba$lantısını 'rtbas etmek isteyen ya)arlar# Amerikalı# Yeni Gineli &e *rta A&ustralyalı &b yerlilerde de eş6inselli$in %'r(lebildi$ini belirtiyrlar!F una karşılık Leis enry @r%an# Ger%e 4Dmsn %ibi ilkel tplumlar alanında trite kabul edilen bilim adamları# yaptıkları ayrıntılı araştırmalarda bu t(r bul%ulara de$inmiyrlar!? Amerika Kı)ılderililerinin mitl5isinde de eş6insel ilişkilere kanıt luştura6ak belirtiler %'r(lm(yr! 4ersine# b(t(n e>saneler# 6insel ilişkinin >arklı 6insler arasında ldu$unu kanıtlıyr! B

C *rDan 0aik G'kyay# 'u#ünkü Dille Dede "orkut,

Rem)i Kitabe&i# ,stanbul 83BC# s!CCQ @uDarrem .r%in# Dede "orkut "itaı, Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu 4(rk +il Kurumu Yayınları# Ankara 833F#6!I# s! 8=F F k)! ran6is @ark @ndimre# )*+inselliin DoalTarihi, çe&# erna Kılınçer# 0armal Yayıne&i# ,stanbul# Kasım 8333# s!C? &dQ
Kaldı ki# eş6inselli$in sa&unusunu yapan ya)arların# ilkel tplumlarda eş6insel ilişki knusunda &erdi$i 'rnekler# eski Yu nan &eya Rmadaki %ibi# b(t(n bir sını>ın eş6insel k(lt(r(ne işaret etmiyr! ul%ular# belli %ruplarla# ')ellikle b(y(6(lerle sı nırlı larak 'ne s(r(l(yr &eya er%enlik 'n6esindeki %eçi6i bir da&ranış kalıbıyla il%ili %')(k(yr! 1 Aynı kaynaklar# Amerika yerlilerinin %eniş kesiminde# 'rne$in A)teklerde eş6inselli$in yasak ldu$unu &e 6e)alandırıldı$ım da belirtiyrlar! M  (y(6( 2amanların kadın kılı$ında lması &e kadın taklidi yapmaları ise# eş6insellik işareti de$ildir! /rne$in *rta Asya 2amanlarının kendilerini kadınlara ben)etmeleri# anaerkil d'nemin bir kalıntı sıydı &e kadındaki kutsallıktan ku&&et almaları içindi! u knuda "iya G'kalp# Türk0ülüün )sasları adlı kitabında# 4(rk >e mini)mi başlı$ı altında şunları ya)mıştı: .ski 4(rkler Dem demkrat Dem >eminist idiler! 4(rklerin >eminist lmasına başka bir sebep de# eski 4(rkler6e 2ama ni)min kadındaki kutsal ku&&ete dayanması idi! 4(rk şa manları b(y( ku&&etiyle Darikalar %'sterebilmek için# ken dilerini kadınlara ben)etme$e me6bur idiler! Kadın elbisesi %iyerler# saçlarını u)atırlar# seslerini in6eltirler# bıyık &e sa kallarını tıraş ederler# Datta %ebe kalırlar# ç6uk d$ururlar dı! una karşılık 4'yni)m dini de erke$in kutsal ku&&e tinde TkutundaU %'r(n(rd(! 4'yni)m ile 2amani)min kıy metçe eşit lması# Dukukça erkek &e kadının eşit tanınma sına sebep lmuştu! 3 1 @ndimre# s! FC! M@ndimre# s!C3! 3 "iyaG'kalp#4(rkç(l($(n.sasları#;arlıkYayınları#(ç(n6(basılış# ,stanbul# .yl(l83?M#s!88=!@etindekibirkaçs')6($(nbu%(nknuşulan4(rkçesi ya)ıldı+E! 8F

.n 'nemlisi# eş6insellikle sını>sal &e 6insel eşitsi)lik arasın daki ba$ı saptamayan ya)arlar bile# e&lilik 'n6esinde karşı 6ins ler arasındaki ilişkiyi 'nlemeyen ilkel tplumların eş6insel uy %ulamaları kabul etmedi$ini belirtiyrlar! 89 u saptamadan Da reketle iki snu6a &arılabilir: irin6isi# ilkel tplumlarda eş6insellik# erkek ile kadın ara sındaki 6insel ilişkinin 'nlendi$i kşullarda rtaya çıkmaktadır! ,kin6isi# >arklı 6inslerin e&lilik 'n6esi ilişkisinin yasaklan ması# d$rudan d$ruya sını>sal >arklılaşmanın başlamasına &e erke$in ')el m(lkiyetine denk d(şmektedir! 'yle6e eş6inselli $in sını>sal >arklılaşma )emininde yeşerdi$i bu kanıtla da ispat lanmış lmaktadır! Sını+lı Toplumda Eeki eş6insel ilişkiler# Dan%i tplumlarda &e Dan%i sını>ların k(lt(r(nde yay%ınlaşmakta &e kurumlaşmaktadırV  .ski -in# 0(mer &e ititlerin %'reli %elişmiş meta ekn mileri temelinde y(kselen >edal DOkim sını> içinde!  .ski Yunan tplumunda k'le saDibi sylular sını>ı içinde!  Yine k'le6i Rma tplumunda sylu sını>ı içinde &e )en%in knaklarında!   i)ans# ,ran# .me&i# Abbasi# *smanlı sarayında!   Japnyada 0amuray denen sa&aş a$alan )(mresinde &b /)etlersek:  .ş6insellik# para eknmisinin %elişmesi snu6u insanın da alınır satılır mal Daline %eldi$i k'le6i tplumlarda &e >edal tp lumlarda %'r(l(yr! 89


8?

 0ını>lı tplumda eş6insel ilişkiler# k'le saDibi &eya >edal sylular sını>ı içinde yay%ınlaşmaktadır! Genç k'leler ise# nla rın malı ldu$u için bu ilişkilere me6bur bırakılmaktadır!

,in- .ezopotam/a- İran ve $nadolu0nun Sını+lı Toplumunda (t(n kaynaklar# -inde# 0(merlerde# ititlerde &e eski ,randa# DOkim bylular sını>ı içinde eş6insel ilişkinin yay%ınlaş tı$ını &e kabul %'rd($(n( saptıyrlar! itit# 0(mer &e Asur aristkrasisi# eş6insel ilişkiyi dinsel t' renlerle kutsardı! 4apınaklarda erkek >aDişelerle 6insel ilişkiye %irmek# di$er dinsel ibadet biçimleri %ibi 4anrılara %'sterilen say%ının i>adesiydi! abil sylularının Gıl%amış +estanı# Kral Gıl%amış ile ş'&alyesi .nkidu arasındaki yakın ilişkiyi anlatır! 88 0(mer &e abil k'kenli tektanrılı dinler# Der ne kadar eş6insel ilişkiyi yasaklasalar da# 6ennete %ide6ek lanlara Duriler yanında %ılmanları# yani %enç erkekleri de &aat ediyrlar! 4e&ratta +a&ud pey%amber# çk se&di$i Ynatanı sa&aşta kaybedin6e duy%usal ilişkisini ş'yle açıklar: 0en benim için çk tatlı idinQ 0enin se&%in benim için şaşıla6ak şeydi# Kadının se&%isinden )iyade idi!8= 88 @ndimre# s! F?!

8= "itaı Mukaddes )ski !e 1eni /hit (Te!rat !e %n+il, Kitabı @ukaddes 2irketi Yayını# ,stanbul 83M8# ,kin6i 0amuel# ap 8S=B# s! C91! u lay# @ndimreun kitabının çe&irisinde Ts! F?U çk a$ır çe&iri Datalarıyla aktarılıyr! irin6isi# bu lay ,n6ilde de$il# 4e&ratta %eçiyr! ,kin6isi# +a&udun se&%ili dstu Yusu> de$il# >akat 0aulun $lu Ynatandır! 8B

Aynı# şekilde Japn samurayları &e a&ai sylular# arasında da eş6insel ilişki# açıkça yaşanmaktaydı &e yasaklanması bir yana# kural Daline %elmişti!8C Yunan tariDçisi eredts# Eerslerin %enç $lanlarla 6insel ilişki kurma Duyunu Yunanlılardan aldı$ını belirtir!8F

Köleci Yunan Toplumunda .ski sını>lı tplumda eş6inselli$in rtaya çıkması &e DOkim k(lt(rle meşrulaşmasında# eski Yunan &e Rma tplumları bir mdel luşturuyr! .ş6insellik# eski ça$ın b(t(n DOkim sını> k(l t(rlerinde &ardı! An6ak Diçbir tplumun k(lt(r(# eş6inselli$i eski Yunan &e Rma uy%arlıklarındaki kadar kurumlaştırmadı! u tariDsel %erçek# eş6inselli$i besleyen tplumsaleknmik temeli açıklayabilmek açısından çk 'nemlidir! .ski Yunan &e Rma uy%arlıkları# -in# @e)ptamya &e @ı sır uy%arlıklarından meta eknmisindeki la$an(st( %elişmele riyle ayrılırlar! Yunanistan &e Rmada ')ellikle deni) ti6areti  denli %elişti ki# emekçiyi de meta Daline %etirdi &e k'le6i uy%arlı$ın temelini yarattı! K'lelik# kuşkusu) -inde# intte# @e)ptamya &e @ısırda da &ardı! An6ak bu uy%arlıklarda# (retim# esas olarak k'le eme$ine dayanmıyrdu! uralarda k'le eme$i de ldukça yay%ın kullanılmakla birlikte# emekçiler ç$unlukla k'le de$il# >akat kulduQ  başka deyişle >edal ba$ımlılık içindeydiler! 8C 'k$. /yhan "orkma$, 2)*+insellik /detleri3, 'ilim !e 4topya# Aralık  8331# sayı F=# s! ?C &d! 8F 5eredot Tarihi, çe&! /mer Rı)a +$rul# birin6i 6ilt# Kanaat Kitabe&i# ,stanbul 83FC# 8! kitap# para%ra> 8C?!

81

/)etleye6ek lursak# insanlı$ın kabile tplumundan sını>lı tpluma %eçişindeki yay%ın biçim# k'le6ili$e de$il# >edali)me d$rudur! u %eçiş s(re6inde k'le6ili$in esas (retim biçimi Da lini alması# eski Yunan &e Rmaya ')%(d(r! A&rupanın di$er 6$ra>yası da# k'le6ili$i DOkim bir (retim biçimi larak yaşama mıştır! Yunan &e Rma k'le6i uy%arlıkları# bu açıdan bakıldı$ı )aman# insanlık tariDinde yay%ın lanı de$il# >arklı &e ')%(n la nı temsil ederler! * kadar ki# eski Yunanistan &e Rmanın k'le6i  para eknmisinin dru$unda neredeyse kapitali)min d$uş d'nemine ')%( ilişkiler &e kurumlar uç yermeye başlamıştı! Yu nan k(lt(r(n(n &e Rma Dukukunun daDa snra kapitali)min y(kseliş ça$ında kaynak larak benimsenmesi de bu nedenledir! Aynı Yunanistan &e Rmanın aynı )amanda eş6insel k(lt(r(n en yerleşik &e en tutarlı 'rne$ini &ermesi# bu açıdan çk anlamlı dır! u l%u# eş6insel k(lt(r ile para eknmisinin %elişmesi &e sını>sal çelişmelerin %'r(lmemiş 'lç(lerde keskinleşmesi arasın daki ba$lantıyı kanıtlar! @eta eknmisinin aşırı %elişmesiyle  birlikte# emekçinin alınır satılır meta# yani k'le Daline %elmesi# 6insler arasındaki eşitsi)li$i de la$an(st( derinleştirmiştir! 'y le6e insanlık tariDi açısından yay%ın lanı de$il# ender lanı tem sil eden Yunan &e Rma k'le6i sistemleri# eş6inselli$in k(lt(rel kurumlaşması açısından en sa> 'rnekleri luşturmuşlardır! u ne denle eski tplumların DOkim sını>larının eş6insel k(lt(rlerinin açıklanmasında# Yunanistan &e Rmanın birer mdel luşturduk ları raDatlıkla s'ylenebilir! u k'le6i mdeller# eş6inselli$in tp lumsal &e eknmik kaynaklarını araştıran bilimsel çalışmalara en sa$lam &erileri sunmaktadır  u%(n eş6inselli$in prpa%andasını yapanlar# eski Yunan >i l)>ları 0krates# Elatn &e Aristtalesin kendi 6insleriyle iliş kiye %irdiklerini s(rekli yineliyrlar! +$rudur# Der (ç(n(n Da 8M

yatı da# eski Yunan aristkrasisinin an6ak erke$e Oşık lunabile 6e$i yar%ısını d$ruluyrdu! K'le6i k(lt(re %'re# kadın e&len mek# %enç erkek ise Oşık lmak içindi! Yunan k'le saDibi syluları# sını> larak eş6inseldi! u %er çek# eş6inselli$in k'lelik sistemiyle &e 6insler arasındaki eşitsi) likle ba$ını rtaya kyar! Ne &ar ki# eski Yunan dilinde eş6in sellik ka&ramı yktu! -(nk( sylu erke$in eş6insel ilişkisi# bu ilişkiyi tanımlaya6ak ')el bir ka&rama %erek duyulmaya6ak ka dar la$andı! Elatnun ideal +e&letinde k'lelere yer yktur K'lelerin &a tandaş stat(s( dışında kalması tartışması) bir l%udur! K'le# mal dırQ Day&anlar %ibi alınır satılırQ Datta e>endisi nu 'ld(rebilir bile! Elatnun ideal +e&letinde kadın da dışlanmıştır# aşa$ı 6ins de k'lenin knumunu paylaşırQ siyasal bir &arlık larak kabul edilme)! -(nk( kadın da bir (retim ara6ıdır# insan (retiminde kullanılır! 0ylular sını>ı# maddW (retimde k'le eme$ini# insan (retiminde de kadın eme$ini kullanmaktadır! Kadına yer &erilmeyen Elatnun +eyleti erkeklerin de&leti dir! u durumda 6insel aşkın da erkek erke$e lması# sisteminQ >else>esine yerleşmiştir! u >else>e# k'le6i eknmi plitik ()e rinde y(kseliyrdu! .ski Yunanda kadının aşa$ılanması &e tplumdan u)aklaştı rılması s(re6inin# tplumun sını>lara b'l(nmesi temelinde ya şandı$ı# bilim d(nyasında eskiden beri kabul edilir! ,lkel tplu mun b(y(k kOşi>i enry @r%anın da saptadı$ı %ibi# sını>lara ayrışmanın Den() derinleşmedi$i KaDramanlık -a$ında kadının aile içindeki knumu# uy%arlı$ın başladı$ı &e %elişmesini ta mamladı$ı d'neme %'re çk daDa nurludur! 8? Yine eski tplum ()erine derin araştırma &e terik çabalarıyla tanınan Ger%e 8?

enry @r%an# 6! II# s! =MB!

83

4Dmsn# eski Yunanda birbirini i)leyen (ç aşamayı temsil eden 0parta# Grtyna &e Atina sistemlerini in6eleyerek# kadının kul Daline %elmesinin temelinde ')el m(lkiyetin %elişiminin yattı$ının kanıtlamaktadır!8B @r%an# kadın syçi)%isinden erkek syçi)%isine %eçilme siyle birlikte# kadının DukukW durumunda karı &e ana larak %e rilemenin başladı$ına dikkat çeker!81  Y()yıllar s(ren bu %'re nekler! Yunan erke$inin ben6illik &e b'b(rlenmesini beslerken# kadın ruDunun derinliklerinde k'kl( bir aşa$ılık duy%usunun by &ermesine yl açar! Kadınların e$itimleri çk y()eyseldir# erkekle tplumsal ilişkide bulunama)lar! Kadın# tplumdan syutlanır! u tplumsal s(reç# kadının aşa$ı bir t(r ldu$u ilkesini b(t(n tpluma yerleştirir &e kadınların kendilerini de aşa$ı lduklarına inandırır! 8M .rke$in ')el m(lkiyeti &e mirası# ç6u$un babasının kesinlikle  belli lmasını %erekli kılmıştır! unu %(&en6e altına alabilmek için# kadın# tplum yaşamının dışında tutulmaktadır! @r%anın da saptadı$ı %ibi# eski Yunandaki e& Dayatı# kadının kapatılması &e tplumdan syutlanması ama6ına %'re biçimlenmişti! 83 Kadınsı) tplumsal rtamda &e k(lt(rde# artık aşk da kadınla de$il# >akat erkekledir! .&lilik %'reneklerinden anlaşıla6a$ı ()ere# Yunanlarda kadına y'nelik bir tutku yktu! Yunan erke$ine %'re# kadın yararlıydı# ama aşk rta$ı lama)dı! .&lilik# duy%ulara dayanan bir birleşme de$ildi! Rma ailesinde de kadın# Yu nanistandaki kadar a$ır baskılar altında lmasa bile# aynı k numdaydı!=9 8B Ger%e 4Dmsn# /iskhylos!e /tina, s! =CM &d! 81 enry @r%an# 6! II# s!=MB! 8M enry @r%an# 6! II# s!=MM# &d! 83 enry @r%an# 6! II# s!=38!  =9 enry @r%an# 6! II# s!=39! =9

.ski Yunanda eş6inselli$in# k'le6i ilişkiler &e erkek (st(nl( $( temelinde &ar ldu$unu %'steren kanıtlar# 6iltlerle anlatılabi lir! +aDası# k'le6i uy%arlı$ın dru$u# eş6inselli$in de dru$udur aşka deyişle# kadının tplum içindeki stat(s( aşa$ılara indikçe eş6insellik de yukarılara tırmanır! .rkek eş6inselli$i kadınla aşkın alternati>idir! Kadın eş6inselli$i ise# yasak lmakla birlikte# me6buren erkekle aşkın alternati>i lur! er sistem# kendi dru$unda ç'kmeye başlar! ir sistemin la$an(st( %elişmesi &e kendi 'lç(leri içinde m(kemmelleşmesi &e tutarlılaşması# aynı )amanda kabuk  ba$laması &e çıkış yllarını kendi eliyle kapatması anlamına %elir! u açıdan bakın6a# eş6inselli$in k'le6i sylular içinde iyi6e yay%ınlaşması &e kurumlaşması# sistemin ç'k(ş d'neminin işaretlerini de &eriyr! 4(66arlar sını>ı ile k'le6i sylular arasındaki DOkimiyet m(6adelesinin sertleşti$i bu d'nemde# %eri6ili$i temsil eden k'le6i syluların >il)>u lan 0krates# )amanın ileri6i sını>ı t(66arlara karşı darbe %irişimine katıldı$ı için yar%ılanmıştır! /$ren6isi Elatn da# %eri6i k'le saDiplerinin >il)>udur! u sını>ın eş6inselli$i# k'lelik sisteminin ç'k(ş d'neminde en %'rkemli ça$ını yaşamıştır! Yunan uy%arlı$ının y(kseliş d'neminin 'nderi Eerikles ise# ç'k(ş d'nemi >il)>ları %ibi $lan6ı de$ildi Eerikles’in 6insel ter6iDini sade6e kadınlar y'n(nde kullanması# kimi ya)arlar tara>ından il%inç bulunmaktadır!=8 -a$ımı)ın ')el m(lkiyetçi kapitalist sistemi# k'le6i sını>ın idealist >il)>larını %'klere çıkartırQ buna karşılık -in# int &e *rtad$uda >else>enin rtaya çıkmasından snra atı >else>esi nin kuru6uları sayılan &e d$a bilimlerine b(y(k katkılarda bu lunan Anadlunun 4Dales# Anaksimandrs# Anaksimeaes# =8

 AyDan Krkma)# s! ??! =8

EytDa%ras# .pik(rs# +emkrits# erakleides %ibi materyalist >il)>larını Dep arka planda tutar!== 0istemin e>endisi lan k'le6i sylular# kendi Dayatlarını meş rulaştıran idel5iyi de >il)>ları ara6ılı$ıyla (retmişlerdir! Ela tn# De!let adlı eserinde kutsal aşkın an6ak erkekler arasında la 6a$ını sa&unur! -(nk( kadın Oşık lunamaya6ak kadar aşa$ıdır! 0istem# eş6insel ilişkiyi de&let b(y($( lmanın şartı larak ka  bul etmektedir! AristpDanes# ş'yle der: Yalnı)6a beden &e ruDuyla kendini erkeklerin aşkına &eren %enç delikanlılar ileride de&let b(y(kleri labilirler! =C *ysa aynı Yunan tplumu# k'le6ilik 'n6esi d'nemde# eş6insel  bir k(lt(re saDip de$ildi! u k(lt(r# sını>lara b'l(nmenin derin leşmesi &e k'le eme$inin s'm(r(s(ne dayanan sistemle birlikte rtaya çıktı! .ş6insellik# e>endik'le ilişkisinin (r(n(yd(! Nitekim yalnı) yery()(ndeki e>endiler de$il# %'ky()(ndeki e>endiler de eş6insel ilişkilere %iriyrlardı! .>endi ka&ramının *limps +a$ının tepesine taşınmasıyla yaratılan Yunan 4anrıları da er keklere Oşık luyr &e kendi 6insleriyle ilişkiye %iriyrlardı! .>endikul ilişkisinin &e erkekkadın eşitsi)li$inin d$uşu ile 4anrıların &e eş6inselli$in d$uşu aynı tariDsel d'nemde luyr! Yunan aristkrasisi# 4anrılar ara6ılı$ıyla# kendi sını>sal de$erleri ni# e>endi knumlarını# erkek (st(nl($(n( &e $lanlara duyulan == Anadlunun

materyalist >il)>larıyla# ')ellikle @ilets &e .>es kuluyla il%ili larak bk)! 6es+hi+hte der Philosophie, d! 8# ;. +euts6Der ;erla% der Xissens6Danen# erlin 83B9# s!BB &d# M9 &dQ Ger%e 4Dmsn#  %lk  i&lo$oflar, s!8M3 &d# CM? &dQ Ger%e 4Dmsn#  /iskhylos !e /tina, s! 89? &dQ alikarnas alıkçısı# /nadolu Tanrıları, il%i Yayıne&i! F! basım# Ankara# .yl(l 83MC# s!CF &d! =C AyDan Krkma)# s! ?F! AristpDanesin eserlerinde kadın &e eş6insellik k nusunda ayrı6a bk)! Emery# s! 8B181=! ==

aşkı kutsamıştır! +aDa snra atı dillerindeki AllaD s')6($(ne is mini &eren# Yunan EantDenunun en b(y(k tanrısı "eus e>sane lerde %enç $lanlara Oşık lur! "eus# 4rya kraliyet ailesinden %enç &e %()el Ganymedes için yanıp tutuşmuştur! .>saneye %'re "eus# insanların en %()eli Ganymedes’i 4rya da$larında kyun %(derken kaçırır &e *limps +a$ına kaldırır! Kimi e>sanelerde "eus Ganymedes’i bi))at kaçırmıştır# kimisinde kartal kılı$ına %irmiş &eya kartalı %'re&lendirmiştir! H)un sarışın kOk(ll( Gany medes#  %(nden snra "eusun şakili$ini yapa6aktır!=F "eus’un %enç se&%ilisini kaçırması# Rubens# Rembrandt &e eatri)et %ibi (nl( ressamların eserlerine knu lmuştur! Rubensin tablsunda kaçırılan Ganymedes# da&etkOr &e çeki6i bir %enç kı) %ibi resme dilmiştir! eatri)etnin eserinde# kartal kılı$ındaki "eus# klla rındaki %enç se&%ilisiyle adeta se&işmektedir! =? "eusun $lu 4anrı Aplln da# %enç erkeklere %'n(l &ermiş tir! Apllnun en b(y(k aşkı# la$an(st( %()ellikteki yakint Ds ile kaDraman Kyparissstur! Ne &ar ki# "epDirs da %enç yakintDsa tutkundur! Aynı %en6e Oşık lan iki 4anrı arasındaki rekabet# yakintsun a6ıklı 'l(m(yle snuçlanır! =B .ski Yunan e>sanelerinde# 4anrıların 'nemli %enişlikte bir >a aliyet alanı &arken! 4anrıçalar çk sınırlı işle&lere saDip %'r(n =F N()Det asim 0inan$lu# 6rek !e Romen Mitolojisi,

Kaynak Yayınları# =!  basım# ,stanbul# Aralık 8333# s!C9Q Emery# s! 83Q Eierre Grimal#  Mitoloji 78$lüü, çe&! 0e&%i 4am%(ç# 0syal Yayınlar# ,stanbul 8331# s! =89! =? Rubens# Rembrant &e eatri)et’nin Ganymedesin kaçırılışı tabllarının siyaD beya) >t$ra>ları için bk)! Ni6s ad5ini6lau# 7anat Tarihi !e 7ınıf  Mü+adelesi, çe&! alim 0patar# Kaynak Yayınları# =! basım# ,stanbul# @art 833M# s!=F?=F1Q kitabın s!=FB ile =F1! say>alarında yer alan resim altya)ıları baskı Datası snu6u karışmıştır! u durumda s! =FB’da yer alan resim eatri)et’ye# s! =F1’deki ise Rembrandt’a aittir! .lini)deki kitabın kapa$ında Rubensin eserini bula6aksını)! =B Grimal# s!M8 &e C99 &dQ Emery! s! 83! =C

mektedirler! "eus &e Apllnun D(kmeden# entelekt(el# yar%ıç# sa&aşçı &e baba rlleri=1 ile erkeklerle yaşadıkları aşk arasında sıkı bir ba$lantı bulunmaktadır! 4anrıçalar ise# yery()(ndeki Yunan kadınları %ibidirQ Ama )nlarla il%ili DikOyeler dışında# eski Yunan mitl5isinde kadın lar arasında eş6insel ilişkiye ima yktur!=M .rkek (st(nl($( ()erine kurulan k'le6i sistemin %()ellik 'l ç(leri de erkek eksenlidir! 7st(n lan erkek# aynı )amanda %( )elli$in de dru$udur! Yunan sanatına &e aşk esteti$ine dam%a sını &uran anlayış budur! *$lanla ilişkiyi en y(6e Da) kayna$ı larak kabul eden Yunan k'le6i k(lt(r(nde erkek bedenine tapıl maktadır!=3 * kadar ki# eski Yunan aristkrasisinin erkek (st(n l($(ne dayanan eş6insel ikliminde# kadın &(6udunun en çeki6i yeri# memeleri de$il# >akat ppsudur!C9  /te yandan eş6insel ilişkileri y(6elten &e sanata yansıtan birçk &a) resmi# kabart ma &e Deykel bu%(nlere kadar %elmiştir!C8 .ski Yunan site de&letlerinden 0partada %eline d($(nde er kek elbisesi %iydirilmekte &e saçı da erkek %ibi kısa kesilmekte dir! Emery# bu %'rene$i askerlik sırasında eş6insel ilişkiye alı şan %(&eyin %elinle daDa klay birleşmesi iDtiya6ıyla açıklamak tadır!C=  Kuşkusu) bu neden de %eçerli labilir! An6ak daDa 'nemlisi# Yunan sylu sını>ının k(lt(r(ndeki erkek (st(nl($( &e erkek %()elli$idir! =1 Emery# s!88 &d!

=M Emery# s! 83! =3 red Kr'ner ;erla%# 0tutt%art 83M?# s!18! C8 Emery# s! =8? &d# ')ellikle s!=8B &e ==8! C= Emery# s! ?B =F

Köleci 1oma0da K'le6i sistem# kadının 6insel k'leli$i yanında erke$in 6insel k'leli$ini# yani $lan6ılı$ı da d$uruyr! unun ikin6i 'nemli 'r ne$i Rmadır! .ş6insellik# Rmada imparatr saraylarının &e )en%in knaklarının k(lt(r(d(r! "en%inler# k(ç(k ç6uklardan luşan Daremler kuruyrlardı! Rma )anları# eş6insel ilişkiler yaşıyr &e erkek se&%ililerinin isimlerini eserlerinde belirtiyrlar dı! ratiusun se&%ilisinin adı# Ly6is6us# aDişe yapar! Kı) kardeşi A%rippinayı metres tutar! u A%rippinanın $lu Ne rn daDa snra imparatr la6ak &e Rmayı ateşe &ere6ektir!  Nern# k'lesi 0prusla t'ren yaparak e&lenmişti! /te yandan +rypDre adlı a)atlısının karısıydı!C? (t(n bunları# 6insel ter6iD ')%(rl($( diye anlatanlar bu lunmaktadır! em de ya)ılarını 'ilim !e 4topya %ibi say%ın bi lim der%ilerinde yayımlatabiliyrlar!CB CC AyDan Krkma)# s!??! CF
 b(t(n k6aların karısı diye nitelendirdi$ini ya)ıyr Ts! 8M3U! *ysa bi)im Adli 4ıp kitabımı)da bu s')# Klepatra’nın k6ası &e b(t(n Rmalıların karısı di ye %eçiyrdu! C?
*ysa Rma imparatr sarayındaki bu 6insel Dayatın 6insel ter6iD ')%(rl($(yle en k(ç(k il%isi yktur! arkı# ')%(r %ençlerle de$il# k'leleriyle eş6insel ilişki de bulunmalarıdır! An6ak bu k'leler# e$itilmiş &e entelekt(el biri kim ka)anmışlardır! Rma imparatrları# eş6inselli$i ')%(r6e seçmemişlerdir! *n ların bu ter6iDlerini# e>endisi ldukları sistem belirlemiştir! R ma 'rne$i de %'stermektedir ki# yay%ın larak %'r(len eş6insel lik# biyl5ik &eya %enetik de$il# >akat k(lt(reldir! "en%iniyle# sa  biyle# imparatruyla b(t(n bir DOkim sını>ın k(lt(r(# eş6inselli$i de$erli %'rmektedir! Gerçi Rmanın kay)erleri# k'le saDipleri sı nı>ının imparatrudur# ama 6insel Dayatlarıyla e>endisi ldukları sistemin k'lesidirler! ,nsanı alınır satılır mal Daline %etiren sistem# k'leyle birlikte kadını da aşa$ılara iterken# k'le6i sylular sını>ını da eş6inselli $e maDkPm etmiştir! K'le6i tplumsal sistem# erkeklerden luşan k'le6i sını>ı# kendi arasında 6insel ilişkiye &e k'leleriyle 6insel ilişkiye Dapsetmiştir! 0istemin idel%ları ise# bu Dayatı meşru laştırmalardır! endisinin aynı )amanda 6insel k'lesidir! -(r(yen kapita li)min idel%larına %'re# bu da ')%(rl(k luyr!

2rtado3u0nun Kulluk Sisteminde 0ını>sal &e idel5ik k'kenli eş6inselli$i# *rtad$unun kulluk sistemlerinde de %'r(yru)! *$lan6ılık# ,slamiyet’in yasaklarına ra$men# .me&i# Abbasi &e *smanlı sarayının mutluluk kayna $ıdır! er ermekW arasın daki aşkı anlatır! C1 Yine Ga)ne de&letinin kuru6usu 0ultan @aD mut ile erkek se&%ilisi Aya) arasındaki ilişkiler# +i&an şiirinde bir se&%i 'rne$i larak anılır! CM 4pkapı 0arayı Arşi&i +e>terte rinden '$rendi$imi)e %'re# *smanlı padişaDlarının şeD)adeleri ne %'nderdikleri arma$anlar arasında 6ariyelerle eşit sayıda $ lan bulunmaktadır! 0>u eya)ıd diye anılan 88! eya)ıt# 8FM= yı lında $lu 2eD)ade 2eDinşaDa# beş $lan beş 6ariye# aynı 2eD)a deye iki yıl snra bu ke) 89 $lan 89 6ariye# di$er $lu ADmete 8FMF yılında 89 $lan 89 6ariye# 8FMB yılında ise iki $lan iki 6a riye# şeD)ade @aDmuda ise altı $lan beş 6ariye %'ndermiştir! C3 uradan da anlaşılmaktadır ki# *smanlı sultanları &e beylerinin $lan6ılı$ı# bireysel bir e$ilim de$il# >akat sını>sal bir k(lt(rd(! 2eD)adelere $lan Dediye etmek# bu k(lt(r(n uy%ulamasıydı! 2eD)adeler daDa %ençlik ça$ından başlanarak bu k(lt(re %'re e$i tiliyr &e $lan6ılı$a y'nlendiriliyrlardı! C1
Yayınları# ,stanbul 83MC!

CM ,smet "eki .y(b$lu , Di!an :iirinde 7apık 7e!#i, 'roy 1ayınları,

 #8$den #eçirilmiş %enişletilmiş =! basım# ,stanbul# Aralık 8338# s! 8==!

C3 -a$atay Hluçay# 5arem, AK+4YK 4(rk 4ariD Kurumu Yayınları# =!

 basım# Ankara 83M?# 6! II# s!==!

=B

=1

atiD 0ultan @eDmet# Ya&u) 0ultan 0elim# Kanuni 0ultan 0( leyman# ya)dıkları şiirlerde %enç delikanlılara duydukları aşkı açıkça dile %etirmişlerdir!F9 *$lan6ılık# *smanlı saray k(lt(r( açısından la$an &e %()eldi! Gerçi şeriat eş6insel ilişkiyi yasak lamıştı# an6ak 6ennette %ılman &aat etmeyi de iDmal etmemişti! *smanlı kaynaklarında# )ade%On sını>ı içinde $lanla ilişki kurdu diye şeriatın 6e)a yaptırımlarıyla karşılaşmış DerDan%i bir 'rne$e rastlanmıyr! atiD# A&nW maDlasıyla ya)dı$ı şiirde# yakışıklı ıristiyan de likanlının tıpkı ,sa %ibi dudaklarıyla 'l(leri diriltti$ini# nu %' ren bir @(sl(manın dinden imandan çıkabile6e$ini s'yler! F8 Ya &u) 0ultan 0elimin y()(ne esir ldu$u %enç ise# Yusu> Eey%am  ber den daDa %()eldir!F= *smanlı di&an şairleri# en muDteşem %a)ellerini erkekler için ya)mışlardır# ismet "eki .y(b$lu#  Di!an :iirinde 7apık 7e!#i adlı kitabında! Kadı urDanettin# ADmet Eaşa# Ne6ati# "atW# @e siDW# elOkW# AmrW# ayreti# 4aşlı6alı YaDya e$# Ne>W# 0abri# Na  bW# Riya)i# NailW# NO)ım# ennW# a)ıl# 0ermet# 2eyD "ekOWden 'rnekler &ermektedir! FC *smanlı di&an şairleri de# tıpkı Rmalı şairler %ibi# $lan se&%ililerinin isimlerini şiirlerinde anmışlar dır! Genç erkeklere duydu$u aşkı şiire d'kmeyen bir di&an şairi yk %ibidir! Nedimin se&%ilisine kimisi 6anım# kimisi 6ananım diye seslenmektedir! +i&an şiirinin 6şkulu şairinin  se&%iliye kı) mısın $lan mısın kO>ir diye ateşli bir dille ya)dı$ı %a)eli  buraya alıyru): ,smet "eki .y(b$lu# s! 8==# 8=?# 8CF# 8F=! F8 ,smet "eki .y(b$lu# s! 8=C! F= ,smet "eki .y(b$lu# s! 8F=! FC ,smet "eki .y(b$lu# s! 893 &d! F9

=M

4aDamm(l m(lk(ni yıkdın (lO%P an mısın kO>ir Aman d(nyOyı yakdın Oteşi sP)On mısın kO>ir  Kı)$lan kı) nO)ı nO)ın şeDle&end O&O)ı O&O)ın elOsın ben de bilmem kı) mısın $lan mısın kO>ir   Ne manO %'sterir dPşundaki l Oteşin atlas Ki yani şulei 6OnsP)i D(sn ( On mısın kO>ir   Nedir bu %i)li %i)li ODlOr çOki %WribOnlar A6eb bir şuDa sen de Oşıkı nOlOn mısın kO>ir  0ana kimisi 6anım kimisi 6ananım deyu s'yler  Nesin sen d$ru s'yle 6On mısın 6OnOn mısın kO>ir  2arObı Oteşinin key>i rPyun şulelendirmiş u Daletle çera$ı me6lisi mestOn mısın kO>ir   Niçin sık sık bakarsın b'yle mirOti m(6ellOya @e$er sen daDi kendi D(sn(ne Dayran mısın kO>ir   NedWmi )arı bir kO>ir esir etmiş işitmişdim 0en l 6ellOdı din l d(şmeni WmOn mısın kO>ir FF +i&an şiirinin sn b(y(k şairi @e&le&i tekkesi şeyDlerinden Galip de# )ade%Onların eş6insel k(lt(r(n( yaşamış# Datta 0(tl( 6ede tanıştı$ı ,braDim an)adelerden Yunus bey adlı maDbu  ba T$lan se&%iliU duydu$u aşk &e alakası nedeniyle ansı)ın Knyaya %iderek @e&lana der%ODında çileye syunmuştu!
Yayınları# @art 833?# s!CCM! ADmet Ne6detin seçkisinde ikin6i  beyitin “Kı)$lan kı) diye başlayan ilk di)esinden kı) s')6($( d(şm(ş! ;e)ini b)an bu eksi$in# d()eltme Datası ldu$u anlaşıyr! =3

6insel e$ilimini tabii %'rmek %erekti$ini belirtir! K'pr(l(ye %'re# Yunan >il)>u .>latunun sanatkOrlar için l()umlu &e )runlu saydı$ı bu duy%ulanma tar)ı 0krat d'nemindeki Atinada &e R'nesans )amanındaki ,talyada ne kadar %enel bir şekil al mışsa# +$uda eskiden beri aynı ku&&et &e %enellikle D(k(mran lmuştur!F? 2eyD Galipin padişaD III! 0elime yakınlı$ı da bir aşk ilişkisi larak tariDe %eçmiştir! EadişaD# 2eyD Galipe bin maDbPb $ lan se&%iliZ altunu &ermiş# 2eyD Galip de# in adet sikkei maD  bPb ile şad ldu kulun diye başlayan bir d'rtl(k ile ş(kranları nı ya)mıştı! 4ariDsel kaynaklar# EadişaDın başını 2eyD Galipin di)ine kyarak şiirlerini dinledi$ini ya)maktadırlar! FB *smanlı DOkim sını>ını# eş6insellikten kurtaran# 83! y()yılda  başlayan demkratik de&rim lmuştur! 8M1Bda Yeni *smanlıla rın 'nderli$indeki irin6i @eşrutiyet# 839Mde Gençt(rklerin 'n derli$indeki (rriyet +e&rimi &e 8383 snrasındaki Kemalist +e&rim knaklarından %eçen millW demkratik de&rim# kadınla rın kurtuluşu ylunda 'nemli başarılar ka)anmış &e *smanlı )ade%On sını>ının erkekler arası aşk k(lt(r(n(n etki alanını iyi6e daraltmıştır!

II! )İ"S%E1 $1$S! E&İTSİ'%İK (E E&)İ"SE%%İK  Kadın Köleleştirilince ve $şa3ılanınca444 ir ilkça$ &e rtaça$ ')eti çıkaralım: .ş6insel k(lt(r# aşırı sı nı>laşma temelinde y(kselmiştirQ sarayların &e )en%inlerin Daya tında %'r(l(rQ k'le &e kul sistemlerinin (r(n(d(r! u sistemler# kadını meta Daline %etirirken# insan stat(s(n( bir tek erke$e bı rakmıştır! eministlerin# eş6inselli$i bir ')%(rl(k %ibi yansıt maları# tariDin a6ı bir 6il&esi luyr! u 6insel ter6iD ')%(rl( $(n(n tariDsel dayanakları ise# eski Yunan# Rma# A&rupa &e ,s lam rtaça$ından %etiriliyr! 'yle6e ')%(rl(kç(ler# sını>sal &e 6insel eşitsi)li$in en aşın 'rneklerini temsil eden sistemlerle yan yana %elmiş luyrlar! u da d$aldır! -(nk( tplumsal &e k(l t(rel eş6insellik# 6insler arasında eşitsi)li$in# kadının aşa$ılanması &e k'leleştirilmesinin (r(n(d(r! 4plumun# meta eknmisinin yay%ınlaşmasıyla birlikte sını>lara b'l(nmesi# kadınerkek ayrı mını da derinleştirdi! 0ını>lara b'l(nme &e 6insler arası eşitsi)li $in b(y(mesi birlikte yaşandı! Annales *kulunun 'nde %elen tariDçilerinden Ger%es +uby# sını>sal eşitsi)lik ile eş6insellik arasındaki d$rudan ba$ı# tariDsel &erilere dayanarak %'sterir! *rtaça$ A&rupasında# Dem kilisenin#

F? K'pr(l()ade @eDmet uad# 7er!etifünun, sayı FC# s!FCMden aktaran +ç!

+r! 2edit Y(ksel# :eyh 6alip )serlerinin Dil !e 7anat Deeri, 4(rkiye ,ş ankası K(lt(r Yayınları# Ankara 83M9# s!l =! FB +ç! +r! 2edit Y(ksel# s! 83 &d . C9

http://genclikcephesi.blogspot.com

C8

Dem de >edal DOkim sını>ın idel5isi# erke$in kendi karısına Oşık lmasını kınamaktadır! *rtaça$da e&lilik# ser&eti &e &eraseti d()enlemek &e 6inselli$i kntrl etmek için 'r%(tlenen aşksı)  bir kurumdur! Kadınlar# tplumsal Diyerarşinin  kadar altındadır ki# nlara Oşık lunama)! * d'nemde aşk# %enç ş'&alye ile sen y'r(n(n karısı arasında yaşanmaktadır! *rtaça$ın klasik ş'&alye Danımseny'r (ç%eninde# ş'&alyenin kendi seny'r(n(n Danımına y'nelmesi# +ubynin de belirtti$i %ibi# aslında seny'r(ne duydu $u say%ının &e na ulaşma duy%usunun bir i>adesidir! Genç ş' &alye# seny'r(n Danımına Di)met ederken# e$ilerek b(k(lerek aslında prensin se&%isini ka)anmaya çalışıyrdu! 0eny'r(n Danı mına y'nelen duy%uların temelinde# seny're ba$lılık# seny'r(n &asati lma stat(s( &ardı! 0araylı aşkı# +$uda ldu$u %ibi a tıda da aslında erkekler arasındaki aşktır! *rtaça$ k(lt(r(# kadına DerDan%i bir tplumsal de$er &ermedi$i için# aşkın kadına y'nelik  bir duy%u lması bekleneme)di! *rtaça$ tam anlamıyla erkek bir tplum &e erkek bir d' nem ldu$u için# aşk e$er la6aksa# an6ak erkekler arasında labilirdi! T!!!U edal tplumda ş'&alye# kadınlara Oşık l maya6ak kadar erkektir! 8

Kadın 'i5insel Üretimin 6ışında Tutulunca444 Elatnun ideal +e&letinde kadına yer lmadı$ını belirtmiş tik! Aşa$ı 6ins lan kadın# kutsal +e&let 'r%(tlenmesine %ire me)! 8 k)! Ger%e +uby#  )rkek ;rta0a, çe&! @eDmet Ali Kılıçbay# Ayrıntı Yayın ları# ,stanbul# .yl(l 8338# ')ellikle 0araylı +enilen Aşka +air başlıklı ça lışma# s!M? &d &e @eDmet Ali Kılıçbayın ya)ıları ')etleyen 'ns')(# s! 88[8=!

Kadın yalnı)# +e&letin mi dışındadır! Kadın# )iDinsel >aaliye tin# sanatın# DOkim sını>ların ayrı6alı$ı lan Der >aaliyetin dışındadır! .ski Yunanda şu anda Datırını)a %elen kadın >il)> &ar mıV elle$ini)deki Kadın Rmalı şairleri sayar mısını)V )! @uDammed’in Dadislerine %'re# 8=F bin nebi bulunuyr! ,çlerinde kadın &ar mıdırV Aynı sruları# ,ran# .me&i# Abbasi# *smanlı &e A&rupa rta ça$ı için de srabiliri)! Gerçi sn )amanlarda kadın >il)>lar %ibi başlıklarla ba)ı kitaplar yayımlanıyr!= * kadın >il)>lar an6ak tariDin derinlik lerinde# k'şe bu6ak araştırılarak keş>ediliyr! Adları# belli başlı >else>e tariDlerinde %eçmiyr! else>e tariDlerini erkeklerin ya) dı$ı &eya erkek e%emen k(lt(r nedeniyle kadın >il)>ların %'r me)den %elindi$i t(r(nden %'r(şler de %eçerli de$ildir! Kadının# eski tplumlarda >else>e &e bilim Dayatının dışında tutulması# kadının kendi kusuru de$ilQ k'le &e kulluk sistemlerinin %erçe $idir! u l%u# kadın adına yapılan )rlamalarla de$iştirileme)! sal# eşitsi)liklerin ()erinden atlayan >emini)m# kadının erkek kadar yetenekli ldu $unu %'stereyim derken# kadının aşa$ı ldu$u 'nyar%ısını %(ç lendiriyr! 4plumda eşit lmayan kadını# erkekle yarıştırmaya kalkanlar# kadını eşitsi)li$e maDkPm eden tplumsal ilişkileri  pekiştiriyrlar! ,lkça$ &e rtaça$ tplumlarında kadın# bilim Dayatının da dı şındadır! ilim tariDine bakıldı$ı )aman# e>sanelere %'re ipek  b'6e$inden ipek (retmeyi keş>eden -inin e>sane&W ,mparatri çesi 0i Lin%
 @arid Rullmann# "adın ilo$oflar, Kabala Yayıne&i# ,stanbul 833B# 6! I# II!

C= CC

%emetri D6ası ypatia TC??F8?U &e 8C! y()yılda l%na 7ni&ersitesinde ukuk K(rs(s( aşkanlı$ında bulunan ettina G))adini dışında bilim kadınına rastlanmıyr! C u 'rnekler# lsa lsa istisnaların kaideyi b)madı$ını ispatlı yrlar! ,lk &e rtaça$ tplumlarında çbandan &eya demir6iden >i l)> &e bilim adamı lamaya6a$ı %ibi# kadın >il)> &e bilim ada mı da lama)dı! -(nk( kadın# )iDinsel &e plitik >aaliyetin dışında  bırakılmıştı! K'lelik &e kulluk sistemlerinin idel5isini inşa edenler arasında kadın bulunma)dı! -(nk( kadının kendisi# kul &e k'le stat(s(nde idi! Kadın lmak &e aydın lmak bir araya %ele me)di! Kadın# )iDinsel yaratı6ılı$ın dışına s(r(lm(şt(! u durum da# kadınla derin duy%usal iletişim de lanaksı) kılınmıştı! Kadı nın bilim &e d(ş(n Dayatına %irerken# aynı )amanda entelekt(el erke$in aşk Dayatına da %irmesi# demkratik de&rimlerle ldu! "iDinsel &e duy%usal derinli$i lmayan kadınla an6ak insan syunu (retmek için ilişki kurulur! Aşk ise# yalnı) insan t(r(n( (retme eylemi de$ildirQ )iDinsel &e duy%usal byutları lan bir ilişkidir! Nitekim Atinalı %enç &e yakışıklı %eneral &e de&let ada mı Alkibiades# '$retmeni çpur y()l(# patlak %')l(# şişman &e kısa bylu 0kratese deli %ibi tutkundur! Alkibiades# 0kratesi nasıl baştan çıkarttı$ını &e yata$ına nasıl %irdi$ini kendisi anla tır!F  Kadının entelekt(el Dayatın ye sanatın dışında tutuldu$u# %()elli$in erkekle tanımlandı$ı bir tplumda# %enç Alkibiadesin  b(y(k >il)>a aşkı d$al sayılmaktadır! -(nk( aşk# an6ak )i Dinsel &e duy%usal y'nden %elişmiş eşitler arasında yaşanabilir! u durumda Elatn ne yapsınV Kadını niçin +e&letine &eya kynuna alsınV "iDinsel &e duy%usal y'nden %elişmemiş kadınla Dan%i derin 6insel arkadaşlı$ı tadabilir kiV Elatnun +e&letinde

kutsal aşkın erkekler arasında lması# kadının )iDinsel >aaliye tin dışına atılmasının la$an bir snu6udur! +uy%usal ilişki er kekle lmaktadır! .ski Yunanda erkekle duy%usallık byum l mayan ilişkiye pis $lan6ılık denmektedir ? *$lan6ılı$ın Dası duy%usal luyr! Kutsal aşklar# k'le6i &e >edal sylular sını>ı içinde erkek ler arasında yaşanıyr! (y(k ,skenderin b(y(k aşkı# >il)> Aristtalestir! @e&lana# de&rin d(ş(n adamları 2emsW 4ebri)i &e (samettin -elebiye b(y(k bir tutkuyla ba$lıdır! atiD 0ultan @eDmet# .>lak Erensi Ka)ıklı ;y&danın erkek kardeşi Ra duyu se&mektedir! il)>ları# d(ş(n(rleri# şairleriQ kadınlar arasında kendi denklerini bulamaya6akları için# derin )iDinsel &e duy%usal  beraberlikleri kendileri %ibi entelekt(el erkeklerde aramışlardır! Eeki saray kadınları# syluların kadınları ne yaptılar# %erçek se&%i &e şe>kati nerede buldularV .rke$in erke$e y'neldi$i bu tplumlarda# aşa$ılanmış &e %ururunu yitirmiş lan kadın# aşkı kendi eşitinde aramıştır! Le)biyenlik bir bakıma bir aşa$ılanma nın &e bir D()n(n paylaşılmasıdır! .ski Yunandan bu%(nlere ka dar %elen belki de tek 'nemli kadın şair lan 0appD# erkekler için aşk şiiri ya)mamıştı! 0appD# ,sadan B8= yıl 'n6e aristkrat  bir ailenin kı)ı larak Lesbs Adasında d$du! Kadınlar arasın daki eş6insellik de DOkim sını> içindeydi!B 0partada da kadınlar arasında 6insel ilişkilerin &arlı$ına de$i nilmektedir! An6ak araştırma6ılar# Atina kadınının durumunun 0parta &e Lesbstan >arklı ldu$unu belirtiyrlar! K'le6i sistemin dru$undaki Atinanın kadını# kendi 6insinden bile say%ı %'rm(

F999 Yıllık ilim 4ariDinde Kadın# Cumhuriyet 'ilim Teknik, C Nisan 8333# sayı B=M# s!=! F @ndimre# s!=1 &d!

? AyDan Krkma)# s! ?F! B Emery# s!M9# M= &d# =BC! 0appD knusunda Attila ,lDan’a da bakılabilir:  5an#i 7eks, s!=1 &d!

C

CF

C?

yrdu &e bir kadın atms>erinde e$itilmiyrdu! Atinalı kadın yal nı) erkeklerden de$il# yalnı) kendi k6asından de$il# kadınlardan da syutlanmış larak yaşıyrdu! .&in içine kapatılmıştı &e aile  bireyleri dışındaki kadınlarla da teması yktu! una karşılık Ati nalı kadın >aDişeler# kendi aralarında eş6insel ilişkilere %irebiliyr lardı! Atinada le)biyenlik an6ak >aDişelerin ayrı6alı$ı luyrdu! 1 .rkek &e kadının birbirinden kparıldı$ı# kadının e&e Dapse dildi$i Der tplumda# yalnı) erkekler de$il# kadınlar da eş6insel li$e itilmiştir! *$lan6ılık ile se&i6ilik# aynı tplumsal ilişkilerin (r(n(d(rQ bir madalynun iki y()(d(r! *rtayununda kadın %ibi %iyinmek )runda lan "enne# aslında erkek lan an6ak kadın dansı yapan k'çek# kadın lmakla birlikte erkek kılı$ında dans eden çen%i# 6insleri birbirinden kparan tplumun l%ularıdır! .şitsi) tplum# di$er 6insin rl(ne %irmeyi# yalnı) 6insel Dayatta de$il# sanat >aaliyeti içinde de dayatıyr! @etin Andın belirtti$i %ibi# %eleneksel tiyatrda karşı 6insin rl(n( ynamaya )r lananlar# 6insel Dayatta da aynı )rlamayı yaşıyrlar! urada bi yl5inin de$il# >akat k(lt(r(n 6insel rl( belirledi$ini %'steren çk çarpı6ı bir durumla karşı karşıyayı): !!!çen%ilerin ç$u tıpkı k'çekler %ibi 6insel sapıktılar# ka dın kadına se&işirlerdi! M .rkek &e kadın# )iDinsel &e duy%usal derinli$i lan beraberli $i# sını>sal karşıtlıklar y()(nden karşı 6insle kuramayın6a bu ke)# kendi 6insini tersine çe&irmeye y'nelmiştir! 4plumsal sis tem &e k(lt(r# erkek &e kadın biyl5isini )rluyr! Aşkın rtaya çıkması için# erkek &e kadın eşitli$inin Diç de $ilse#terik d()lemde kabul edilmesini beklemek %erekiyrdu!

III! ,Ü1ÜYE" K$7İT$%İ'. (E E&)İ"SE%%İK  $şkın 7i/asa/a 6şmesi Kapitali)mde (retim# kullanım için de$il# kOr içindir! Kapita list (retim# maddW mane&W# Der şeyi metalaştırmış# kOr Dırsının nesnesi Daline %etirmiştir! Kapitali)min belirleyi6i ')elli$i# insa nın iş%(6(n( de metalaştırmasıdır! (t(n tariD %'stermektedir ki# tplumsal eme$in d()enlenmesi# insanın 6insel da&ranışlarını d$rudan d$ruya etkiliyr! Gelişmiş kapitali)m# işb'l(m( &e u)manlaşmada  kadar aşırı snuçlar d$urmuştur ki# bireysel yetenek &e e$ilimlerin tek y'nl( %elişmesine &e aşk ilişkilerinin tptan y)laşmasına neden lmuştur! ,şb'l(m(nden kaynaklanan y)laşma# nasıl baskı6ı Dayat tar)ıyla ba$lantılı ise# ertik y)laş ma da# baskı6ı Dayat tar)ının Dem snu6u Dem de nedenidir!  8 Gelişmiş kapitalist tplumlarda# 6insiyet &e 6insel erti)m# aşırı bir yer ka)anmış# bu işin ti6areti t(kenme) bir ka)anç kay na$ı lmuştur! Kapitali)m kadim işprtaya d(ş(rd($( %ibi# b(t(n işprta mal larını da kadın 6inselli$ine byayarak satmaktadır! 4(kenme) ka lem mi ala6aksını)# kadın %'$(slerinin arasında reklam ediyr!

8 Le K>ler# Perspekti!en des re!olutionaeren 5umanismus, RDlt

4as6Denbu6D ;erla%# ambur%! +e)ember 83BM# s!8?F &d! Ayrı6a bk)! s! =B &d# s!8BC &d!

1 Emery# s!M9# M= &d# 8C= &d! M Aktaran Attila ,lDan# 1anlı* "adınlar 1anlı* )rkekler, s!3?# 81= &d! CB

C1 http://genclikcephesi.blogspot.com

ira# kı)armış ta&uk# 0iss Airden uçak biletiV epsi kadın %' $(sleriyle sunuluyr satışa! ir de kalçalar &ar tabi# reklam6ılar için &a)%eçilme) lan! lue 5ean &e mtsikleti Dadi anladık# ama artık  bil%isayarı# barda$ı# tmbil aksamını# bks eldi&enini de kalçayla satıyrlar! Kadın memesinin u6una ben)etilen )iller pa)arlanıyr! "ile %iden  parma$ını)a birden yaban6ılaşıyrsunu)! -(nk( dkundu$unu)# )ilin d($mesi mi# yksa kadın memesinin u6u muV ark etme)# ç(nk( kadının memesine de )ile dkunur %ibi dkuna6aksını) nasıl lsa!!! ipermarketteki 6am seDpa# siyaD u)un eldi&enli &e siyaD çi)meli çıplak bir kadının sırtında duruyr! *turdu$unu) kltuk ise da&etkOr bir kadının kalçalarının (st(nde! @endil %ibi 6inselli$i de kullan kullan at! Aşk# kadın# 6insellik# Der şey piyasada yerini buluyr! Eiyasa# %'r(nmeyen el# d(nyanın en muDteşem Darikası# pa)arlanmayan tek şey bırakmıyr! 2arl# @dern "amanlar >ilminde >abrikada bant başında &ida sıkan işçinin yaban6ılaşmasını anlatmıştı! 4emp çk 'nemli kapitali)mde! a babam de babam yapa6aksın işini Aşk &e 6insellik de bandın ()erinde şimdi! abrikasyn\ .lindeki anaDtarla &idayı sıkbırak\ er şey tmati$e ba$lanmış! eş dakikada eşiktaş\ Kapitali)m aşkı pa)ara çıkarmakla yetinmedi! 4ek byutlu# tek r%anlı bir insan da imal etti! eyin &e y(rek# Dı)la 6insel r%anların  biçimini alıyr! /)%(r d(ş(n6e &e derin duy%ular# kapitalist tmasynun dişlerinde '$(t(l(yr! ,nsan bil%isayar ekranlarında tek  byuta iniyr! ir 6insel budala imal ediyr kapitali)m! ,nsana yaban6ılaşma# se&%iye yaban6ılaşma krkunç bir mane&i yıkım %etiriyr!
CM

t(keti6i# bir 6insel rbttur aynı )amanda! Rbtların 6insiyeti lur muV Ea)ar yarata6aksa niye lmasınV Kapitali)min rekabet ça$ındaki Dm e6nmi6us Teknmik insanU# şimdi ç(r(me ça$ında Dm se]us T6insel insanU ile tamamlanıyr! Rbtlar sanayiye %irerken# insanlar da kapitalist sanayide yalnı)6a 6insel byuta indir%enerek rbtlaştırılıyr! *lay insanın yıkıma u$ratılmasıdır# Dem erke$in Dem kadının k'leleştirilmesidirQ insanlı$ın kapitali)m tara>ından bir 6insel enayiler yı$ınına d'n(şt(r(lmesidir! Kapitali)m# b(t(n insanW derinliklerin# yaratı6ılı$ın# ')%(rl($(n# 6insel aşkın (st(ne bir karabasan %ibi ç'km(şt(r! @utluluk# )e&k# neşe# tat# e$lenmek# se&inç# 6şku# esin# Dayal# ')lem# ar)u: epsi standartlara ba$ lanmıştır! +layısıyla ne Dayal kalmıştır# ne esinQ ne 6şku kal mıştır# ne de ')lem\ epsi piyasanın kalıplarına d'k(lm(ş# çek de>terinde karşılı$ı lan de$işim de$erlerine d'n(şt(r(lm(ş# ka  pitali)min pran%alarına &urulmuş# işken6ede maD)un duruyrlar! Kalabalıklar ise kurulmuş yun6aklar %ibi %'bek atıyrlar! Kadın piyasaya d(şerken# erkek de a6ına6ak Daldedir# duy%uları &e d(nyasıyla# Der şeyiyle piyasada kı&ranmaktadır! .rke$in dudakları# erke$in elleri# Der şeyi CB dere6e ateşi lmayan lastiklere dkunuyr &e raya yapışıp kalıyr! aşka seçene$i yk# alternati>i yk denen piyasa# işte insanıQ kadını &e erke$iyle piyasanın %irdabına atmıştır! ayranlıkla s')( edilen atı kapitali)mi# krkunç bir mane&i yıkımın# bir çıkma)ın içine %irmiştir! Eiyasa# yalnı) eknmik d()enin %'r(nmeyen eli larak de$il# aşkın katili# en metalsi yaban6ılaşmanın dinamsu larak işliyr! Eiyasa yalnı) kendi imal etti$i iDtiyaçlar ile mal ar)ı arasında den%eler luşturmakla kalmıyr# kendine ')%( b(t(n ilişkileri tplumların kanında dlaştırıyr! C3

a)ı atı (lkelerinde kadının 6insel r%anını ça$rıştıran k(l tablalarının pa)arlandı$ını 8339 'n6esindeki ba)ı reklamlardan '$renmiştik! Aslında bu yeni buluş# kapitali)min bu%(nk( %er çe$ini yansıtıyr! Kapitali)m# kadının 6insel r%anını# içinde si %ara s'nd(r(len k(l tablasına çe&irmiştir# i)mariti bastıran par mak ise# 'n6elikle kendi bilin6inden &e insanlı$ından yksun ka lıyr &e kendisine yaban6ılaşıyr! 8nmzn 1oması u ç(r(me# kendi uydurdu$u yalanların içine kapanmıştır &e ka)anç kayna$ı larak da %ene kendisinin i6at etti$i sıkıntıları# tut kuları &e sinir b)ukluklarını s'm(rmektedir! u sistemde sapık lıkların nrmal 6insel Dayata )rla skulması &e bir işken6e Dali ne %elmesi la$andır! Ar)ular# )runlu larak içe atılmakta &e bas tırılmaktadır! = @eta eknmisinin aşırı %elişmesi# insanı kendi d $asından kparmakta# buna ba$lı larak tariD byun6a %'r(ld($( %ibi eş6insel ilişkileri de yay%ınlaştırmaktadır! Leninin
833F#M!19!

C
"etkinin Leninle kadın srunu ()erine yaptı$ı bu %'r(şmenin tam metni# 4(rkçe larak# bi)im saptadı$ımı) (ç kitapta yayımlandı! -e&irilerinde 'nemli yanlışlar bulunan bu kaynaklar ş'yle: @ar]# .n%els# LeninQ  "adın !e  /ile, çe&! /ner 7nalan# 0l Yayınları# Ankara# a)iran 8313# s!=FB &d! s!=?MQ K! @ar]# ! .n%els# ;!,!Lenin# J! 0talinQ  "adın !e Marksi$m, çe&! /! H>uk# /n6( Kitabe&i# s!==M &d# s!=F8Q ;! ,! Lenin#  "adınların "urtulu*u, çe&! .rtu$ rul Yemen$lu! G(n6e Yayınları# ,stanbul# @ayıs 831?# s! 8=? &d# s! 8F9!

F9

Kapitali)min ç(r(me d'neminde# başka deyişle emperya li)m ça$ında# eş6insellik dru$a çıktı! itler’i# @ussliniyi &e en sn A+ saldır%anlı$ını yaratan emperyali)m# yalnı) şiddet alanında de$il# eş6insellikte de Nern’ların k'le6i imparatrluklarını %eçmiş# eş6inselli$i DOkim sını>ın dışına taşırarak tplumun b(t(n sını>ları içine yaymıştır! A+li araştırma6ı Kinsey# kırk yıl 'n6e A+de yaptı$ı ankete katılan erkeklerden y()de C1sinin kendi 6insiyle en a)  bir ke) r%a)mla snuçlanan ilişki kurdu$unu 'ne s(r(yrdu! u ran C? yaşına kadar bekOr kalmış erkeklerde y()de ?9lere kadar çıkıyrdu! .rkeklerin y()de 89u ise# 8B?? yaşları arasında en a) (ç yıl s(reyle yalnı)6a eş6insel ilişkide  bulunmuştu! F Yalnı) Kinseyin de$il# ransada Eierre 0imnun yaptı$ı araştırmalara %'re# %elişmiş kapitalist tplumların aşa$ı yukarı yarısının eş6insel e$ilimli ldu$u iddia ediliyrdu! Kinseyin bu snuçları yanlıştır diye yapılan anketlere %'re# A+de 19M9 milyn eş6insel &eya eş6insel duyumlu insan  bulunuyrdu!? Aradan %eçen kırk yıl içinde eş6inselli$in çk daDa yay%ın Dale %eldi$i &e sistemin prpa%anda araçların6a y(6eltildi$i %' r(l(yr! llandada eş6insel ranının y()de F?# A+nin Ls An%eles şeDrinde y()de CC ldu$u belirtiliyr! B .mperyalistkapitalist tplum# Der alanda %(n(m()(n R ması ldu! Kapitali)min liberal ça$ında eş6insellik# bu%(ne %'re -k çk k(ç(k randaydı! Kapitalist tplumlarda eş6insellik ra F Aktaran @ndimre# s! 8C?# 8CM! u çalışmamı)ın ilk Dali
%a)etesinde di)i larak yayımlandı$ı )aman# Akt(el der%isine demeç &eren  psikiyatrist +$an 2aDin# Kinsey raprunun &erilerini “yanlış” aktardı$ımı)ı s'yl(yrdu TAkt(el# =? 2ubatC @art 8333# s! CBU! *ysa AyDan Krkma)’ın ya)ısından aktardı$ımı) bu &eriler# @ndimre’un kitabında da &ar! ? AyDan Krkma)# s!??! B  aydar +(men# 7aah Pa$ar )ki, 8C a)ıran 8333! F8

nındaki la$an(st( artışın# biyl5ik &eya %enetik nedenlerle açıklanamaya6a$ı meydandadır! 0n iki y() yıl içinde insan bi yl5isinde 'nemli bir de$işiklik lmamıştır! .ş6inselli$in yay %ınlaşması &e neredeyse bir mda Daline %etirilmesi# tplumsal &e k(lt(rel nedenledir! -(r(yen kapitalist k(lt(r# tabuları yık mak adı altında# sistemli larak d$al lmayan 6insel ilişkilerin  prpa%andasını yapmaktadır! ,n%ili) tele&i)ynlarının =999 yılın daki yayınlarından 'rnekler &ere6ek lursak# <rnain 0treet di)isinde bir transseks(elin ser(&eni# rksideda le)biyen 'p(6(kler# ediyru): Atina &e Rmada ldu$u %i  bi# sını> taDakk(m(n(n a$ırlaşması# 6insler arası eşitsi)liklerin  b(y(mesi &e sistemin ç(r(mesi ile eş6insellik arasındaki ba$lan tıyı# emperyalistkapitalist s(reç de kanıtlamıştır! /)el çıkar &e bireysel kOr sistemi# bu%(n d$a &e insanı yıkı ma u$ratan bir nitelik ka)andı! Artık sistem# aşkı da d$adan k  parmaktadır! -(r(yen kapitali)m# d$ayla birlikte insan d$ası nı da )rluyr! ,n%iltere parlamentsunun kudretini anlatmak için# Kadını erkek# erke$i kadın yapmak dışında Der şeyi yapabilir denir! -(r(yen kapitali)m# ,n%ili) parlamentsunu da %eçerek# erke$i kadın &e kadını erkek yapa6ak 'lç(lerde d$ayı )rlamaktadır! =9! y()yılın snlarında ')el çıkar6ılık# di)%inlerinden bşandı! una ba$lı larak# birey6ileşme# yalnı)laşma# 6emaatini yitir 1 4;de seks sa&aşları# Cumhuriyet, 8M 2ubat =999! M Cumhuriyet Der#i, 8M 4emmu) 8333Q 5ürriyet, 8F @art &e 8= 4emmu) 8333Q  Milliyet, 8 4emmu) 8333! F=

me t(ketim Dumması &e 6an sıkıntısı yanında &e nlarla ilişkili larak eş6insellik de yayılmaktadır! urada eş6insellik# sistemin insana dayattı$ı a6ılardan &e yırtı6ılıktan kaçmak için# uyuşturu 6u %ibi# kumar# iskambil yunları# >al6ılık# b(y(6(l(k# lt tt# piyan%# %anyan %ibi# bir yaban6ılaşma &e ç(r(me laydır! 9 E/ll 7atlaması 4(rkiyenin eş6insellik layını# 8= .yl(lden snra y$un &e yay%ın larak yaşaması da anlamlıdır! =F *6ak Kararları &e 8= .yl(l 6untası# sını> >arklarını 4(rkiye tariDinin %'rmedi$i ran da derinleştirmiş# tplam B?9 bin insanın %')altı &e DapisDane den %eçti$i bir şiddet uy%ulamış# emekçi Dareketini e)miş# 4(rk ,slam 0ente)ini resmi idel5i larak kabul etmiştir! (t(n bun lara ba$lı larak# eş6insellikte de patlama yaşanmıştır! 4(rkiye insanı# Dmseks(el# tra&esti# Deterseks(el# le)bi yen# %ay %ibi ka&ramlarla Dep 8= .yl(l d'neminde tanıştı! .ski den 4(rkiye tplumunda la$andışı %'r(len &e iyi %')le bakılma yan# en a)ından bir da&ranış b)uklu$u sayılan eş6insellik# 8= .yl(lden snra b(y(k idel5ik ata$ını yapmıştır! ,stanbul# ,)mir &e Ankaranın belli çe&relerinde# eş6insel lmayan entellerin en telden sayılmadı$ı &e utandı$ı bir Da&a yaratılmıştır! .ş6insellik# yeni bar k(lt(r(nde# uyuşturu6u ba$ımlılı$ıyla birlikte# bir sanat çı alameti larak sunulmaktadır! .ş6insel# y(kselen de$erlere %' re# çi)%i 'tesidir! @uDali> &eya aykırı r(tbesine mi ulaşmak! istiyrsunu)# 'yleyse eş6insel ilişkiye %ire6eksin\ Neliberal ya)ar tay>ası# A&rupadan aldıkları işaretle bu t(r muDale>et  birliktedir! 0ı>ır Nktasındaki neliberal# ş'yle ya)ıyr! FC

.ş6inseller# tplumun %enel 6insel ter6iDlerinin dışında bir 6insel yaşamı seçtikleri için aykırı bir tpluluk larak şekil leniyrlar!3 0endikalı işçi sayısı a)alırken# işçi Dakları bastırılırken# tarı mın ç'kertildi$i bir rtamda k'yl(n(n yaşama Dakkı teDdit altı na %irerken# 6insel ter6iD ')%(rl($(# neliberallerin insan Dakları listesinin en başına kurulmuştur! .mperyalist sistemin merke)lerinde imal edilen Yeni 0l# bu d'nemde 4(rkiyeye iD raç edilmiş &e bunlar ara6ılı$ıyla sını> m(6adelesi aşa$ılanarak# eş6insel# tra&esti# >aDişe# l(mpenlik %ibi sını> dışı unsurların Dak &e ')%(rl(kleri için m(6adele 'r%(tleri &e partisi de&reye skul muştur! .ş6inselli$in ça$ımı)da bir emperyalist iDraç malı ldu $unu# 8= .yl(l d'neminde kendi (lkemi)de de %'rd(k! Yılma) G(neyin Yl >ilminde Kenan .&ren ile (lent .rsyun prtre lerini yan yana %'stermesi# %(n(m()(n siyasalk(lt(rel %erçe$ini çk iyi yansıtıyr! Sokak ,ocu3unun ;)insel Terci5 ından )rla dayatılmasını# en çarpı6ı biçimde tplu mumu) yaşamıştır! usunun y()de C8i 8? yaşın altındaki ç6uklardan luşuyr! +emek ki# =9 milyn ç6u$un 8 milynu skaklarda yatmaktadır! 3 *ral -alışlar# Cumhuriyet, 8B .kim 833B! FF

0kak -6ukları ;ak>ının kuru6u (yelerinden# sinema eleş tirmem 4un6a Arslan# ska$a d(şen Der ç6u$un# içlerinde >arklık lmaması için# aralarına katıldı$ı %rubun (yelerinin 6in sel te6a&()(ne u$radı$ını belirtmektedir! 89 0istem# a6ıması) eknmik &e tplumsal kşullarıyla ska$a attı$ı Der erkek ç6u$a du&ar diplerinde te6a&() etmekte# nu şiddet yluyla eş6inselli$e )rlamakta &e arkasından da#  ç6u $a# u senin 6insel ter6iD ')%(rl($(nd(r demektedir! Sistem Sanat*ısının ve Yazarının İşlevi Yıkıntıların içindeki bedensel te6a&()# idel5ik te6a&()le  birleşmekte &e desteklenmektedir! 0istemin şiddetini kutsama işle&i ise# neliberal takımına iDale edilmiştir! 0ı>ır Nktasının ya)arı# sistemin şiddetini ş'yle meşru laştırıyr: Kadın lsun erkek lsun insanın bedeni &e beyni kendisi ne ait! an%i 6insel ter6iDlerde buluna6a$ına# nasıl bir yl i)leye6e$ine kendisi karar &erir! 88 A+ &e A&rupanın merke)lerinde (retilen bu anlayış# sl6u lu$un en temel Dede>i diye yaldı)lanmaktadır! Neliberal sla %'re# bu temel Dede># %elişmiş bir tplumun bireyi lmak imiş! .mperyalistkapitalist sistemin idel5isi lan neliberali)min %elişmişlik tanımı aynen benimsendikten snra# bu tanımın y(kledi$i %'re& ş'yle belirtiliyr: Gelişmiş birey lmak# kritik  89 4un6a Arslan# “0istemin s'&d($( &e se&di$i ç6u$u: .ş6insellik# Eapir(s# *6ak 8333# sayı =C# s!3! 88 *ral -alışlar# Cumhuriyet, 8B.kim833B! F?

knularda %enel %eçer aDlak anlayışına karşı çıkabilmeyi %erekti rir! Arkasından da teDdit %eliyr: Yksa si)in de ,slam6ılardan  bir >arkını) lma)!8= 2eriatçılarla Der knuda el ele lan# 6emaatlere ')%(rl($( sa &unan neliberali)m# eş6inselli$in prpa%andasına %elin6e# şeri attan ayrıldı$ını s'yl(yr! *ysa yukarıda b(t(n ayrıntısıyla açık ladı$ımı) &e Derkesin bildi$i %ibi# eş6insellik# rtaça$ DOkim sı nı>larının k(lt(r(d(r! .mperyali)m# bu knuda da rtaça$a yas lanmaktadır! K'lelik &e kulluk tplumundaki eş6inselli$i y(6el ten &e birer Yunan# Rma &e ,slam uy%arlı$ı Darikası larak sunanlar# emperyalist sistemin ya)arlarıdır! aa liyeti# aynı mekani)manın >arklı işle&leridir! 0istem# te6a&() etti $i ç6u$a# bu durumu ')%(rl(k larak kabul ettirmektedir! u nun için# neliberali)min idel%ları# rman6ıları# sinema6ıları# şairleri# ma%a)in basını &e ya)arları# ()erlerine d(şeni yapıyrlar! 'yleleri# şiddet yluyla dayatılan eş6inselli$i# y(kselen de$er 8= Aynı yerde! FB

ler kate%risi içine skarak# sistemin entel stat(s( içinde yer bu luyr &e sistem tara>ından besleniyrlar! 4un6a Arslanın  Papi& rüs’te ya)dı$ı %ibi# tele&i)yn ekranları# ()erimi)e eş6inselli$i  b6a ediyr! 2arkı6ı lmak için eş6insellik ter6iD nedeni ldu! .ş6insel lmayanlar bile eş6insel taklidi yaparak bu piyasada yer  buluyrlar! eya) perdede# saDnede# pp m()i$i Oleminde# ş'Dret lmak &e k'şe d'nmek için uy%un kimlik# sistemin merke)lerinde belirlenmiş bulunmaktadır!8C .ş6inselli$in yukarıdan aşa$ı k(lt(r larak b(t(n tpluma dayatılması# tele&i)yn seyreden ç6ukları bile etkilemektedir! ir ilkkul '$retmeni anlatıyr: ,ki erkek ç6uk el ele tutuşarak %eliyrlar# '$retmenim bi) e&lenmek istiyru) diyrlar! K(reselleşme# Yeşilçamdaki ulusallı$ı &e Klçakların temsil etti$i m(lks() ama mert &e namuslu erkek tipi tariDe %'m(l(rken# 6insiyeti belirsi) mar5inal aydın &eya l(mpen tipi# sistemin %')desi lmuştur! Geçen yılla rın druklara çıkartılan iki >ilmini Datırlayını)! iri A$ır R man# di$eri amam >ilmleriydi! er ikisi de# ç(r(yen siste min (r(n( lan insanlık >a6ialarını# eş6inselli$i# >aDişeli$i# uyuş turu6u ba$ımlılı$ını# çakallı$ı# ')etle (retimle Diçbir ba$ı lma yan tplumsal trtuyu# şirin &e %()el %'stermektedir! 0istemin  bu durumlara itti$i )a&allı insanlarımı)a# d(şk(nl(kleriyle %urur duymaları telkin edilmekte# Der an bu Dallere d(şebile6ek lanlar  ise çukura itilmektedir! .mperyali)me ba$ımlı sistemin yaktı$ı yaban6ılaşma# sanata da yansımış &e sistemin sanatçısını da ana>run içine çekmiştir! 8C 4un6a Arslan# “Kimlik ararken kayblmak başlıklı ya)ısında# ')ellikle Amerikan sinemasındaki eş6insellik temasını in6eliyr! k)!  Papirüs, Nisan =999# sayı CM! F1

4e6a&()e u$rayan# yalnı) ska$a d(şen ç6uk de$ildir! (t(n tplum# sistemin ç(r(yen k(lt(r &e sanatının te6a&()( altındadır! 0n d'nemlerde# 'd(ller &erilen# %'klere çıkarılan >ilmlerin Demen Depsi eş6inselli$i yaldı)lamaktadır! 4ariD >ilmi bile# artık eş6inselli$in parlatılmasına yarıyrsa# medya deste$i alıyr! ,stanbul Kanatlarımın Altında >ilminin  kadar reklam edilmesinin başka bir nedeni bulunmuyr! 0istem# bir milyn ç6u$u ska$a atıyr! 0ka$a atılan erkek ç6uk# daDa 'n6e ska$a atılmış a$abe yinin te6a&()(ne u$ruyr! 0istemin sanatçısı#  ç6u$un te6a&()e u$rama ')%(rl($( n( sa&unuyr! @ekani)manın işleyişi budur!

I;! T27%>.S$% ,lar &e 6insler arasındaki >arklılaşmaların aşırıya &armasıyla la$anlaştı$ını saptadık! u >arklılaşmaların la$an(st( derinleşmesi# sını>lı tplum sistemlerinde tıkanmala ra# ç'k(ş &e da$ılmalara neden lmaktadır! u d'nemlerde eş 6inselli$in de patlamalar yaptı$ı saptanıyr! .ş6insellik ile tplumsal ç'k(ş &e kar%aşalık rtamları ara sında kurulan ilişki# insanlık te6r(besini yansıtır! 4(rk mitl5i si# binler6e yıl 'n6e eş6inselli$i kas &e kıyamet d'nemlerinin  belirtisi sayıyr! .ski 4(rkler# eş6inselli$i d(nyanın snunun %eldi$ini %'steren bir alamet larak %'r(yrlar! 8 4plumların de&rim6i y(kseliş d'nemlerinde yaşanan iyim serlik &e %ele6e$e duyulan umut# 6insel aşka da 6anlılık ka)an dırırken# ç'k(ş &e da$ılma kşulları eş6insellik e$ilimini %(ç lendirmektedir! u lay# sını>sal çelişmelerin keskinleşmesi ya nında# bunalım d'nemlerinin ruD Dalinde yarattı$ı karamsarlık lar# den%esi)likler &e karmaşayla da il%ilidir!  Nitekim eş6insellik# eski Yunanda# Rmada# *rtad$u im  paratrluklarında &e emperyalistkapitalist tplumda# derin bu nalım &e ç'k(ş d'nemlerinde yayılmış &e tplumu sarmıştır!

8

FM

 Ari> A6al$lu# s! =9 &d! F3

unalım d'nemlerinin belirsi)likleri# %(&ensi) rtamı# yırtı 6ılı$ı &e karmaşası# eş6insellik e$ilimini %(çlendiriyr! Alman  bilim adamı +'rner# stres içinde kalan >arelerin beyin yapılan &e Drmnlarındaki s(reçleri in6eleyerek# %er%in bir yaşam ile eş 6insellik arasında ba$lar kurmuştur! = Yine +'rner# annenin d $um 'n6esi %er%inli$i ile eş6insellik arasında ilişki bulundu$unu  belirlemiştir! ul%ulara %'re# Almanyada ikin6i +(nya 0a&aşı snrasının %er%in &e bunalımlı d'neminde d$an erkekler ara sında eş6insel ranı beklenenden daDa >a)ladır! Yine annelerle yapılan %'r(şmelerde# $ullan eş6insel annelerin# >arklı 6insle ilişki kuran $ulların annelerine %'re daDa çk %er%inlik yaşa dıkları belirlenmiştir! C u te)ler# eş6inselli$i sa&unan ya)arlar tara>ından eleştirilmekte &e t(yler (rperti6i bulunmaktadır! F Labratu&ar deneyleri bir yana# tplumsal s(reçleri in6ele mek bile# ç'k(ş &e kas d'nemleri ile eş6insellik arasındaki ba$ lantıyı %'rmeye yetmektedir! .mperyalistkapitalist sistem# bu nalım d'nemlerinde yarattı$ı kar%aşalık &e %(&ensi)likle# insan ları serseme çe&irmekte &e %(r(lt( altında kalan >arenin duru muna itmektedir! G(r(lt(de kalan >are durumunu# sn yıllarda Rusya Dalkı b( y(k a6ılarla yaşadı! 833B yılı A$usts ayındaki Rusya %e)imde %'r(şt($(m 2eniyin# 4ulkin# Li%açe&# Grçk&# "u%an& %ibi %(n(m()(n Km(nist Earti liderlerinden# Rusyanın sn yıllarda yaşadı$ı çarpı6ı %erçekleri dinledim! Anlattıklarını ş'yle ')etle yebilirim:

Rus tplumu# eş6inselli$i yay%ın larak emperyali)min k(l t(rel saldırısıyla '$rendi! elki seyrek larak eskiden de &ardı! Ama kenarda# k'şedeydi# tplum bilme)di! ele '&(lmesi# ya yılması# reklam edilebilmesi d(ş(n(leme)di bile! An6ak ç(r( yen emperyalist k(lt(r# bi)im tplumsal de$erlerimi)i b)%una u$ratın6a# eş6insellik artık sıradanlaştı# daDası bir s(re snra y)laşmış aydınlar arasında bir itibar kayna$ı Daline %eldi! .ş 6insellik ile tplumsal ç'k(ş &e ç(r(me arasındaki ilişkiyi# bi) kendi te6r(bemi)le '$rendik# '$renmeye de&am ediyru)! ;e 8M *6ak 8333 %(nl( %a)etelerde çıkan bir Daber# Rus as kerlerinin >aDişelik yaparak %eçimlerini sa$ladıklarını ya)ıyr du! Rus askeri# en snunda kendi 6insel ter6iDini açlık &e yk sulluk sayesinde keş>etmiş bulunuyr! Rusyanın neliberal ya )arları# sinema6ıları &e Der alandaki sanatçıları ise# keş>edilen bu ter6iDin ')%(rl($(n( tpluma benimsetmek için# çktan Dare kete %eçirildiler! 2imdilerde ')%(rl(k# Leninlerden &a)%eçtikQ G%ller# Lermant&lar# elinskiler# -ayk&skiler# 4lstylar# Euşkinler )amanındaki %ibi tanımlanmıyr! -(r(yen &e kasa yu&arlanan kapitali)m# demkratik de&rimlerin kapitali)mine tam karşıt knumdadır! .ş6insellik bir ke) daDa tplumsal &e eknmik i>lasın a6ı mey&esi larak karşımı)a çıkıyr!

= Aktaran @ndimre# s! 83? &d!

C Aktaran @ndimre# s! 83M! F @ndimre# s! 833 &d! ?9

?8

;! ?İY2%2@İK E&E Y$?$")!%$&.$ Yabancılaşma Yaban6ılaşma# u)laşma) sını> çelişmelerinin (r(n(d(r! Kabi le tplumunun sını>lara b'l(nmesiyle birlikte insanın yaban6ı laşması s(re6i de başlamıştır! Eara eknmisinin dru$u lan kapitali)m# yaban6ılaşma s( re6inin de dru$udur! Kapitalist meta sistemi# Dele emperyali)m ça$ında# Der şeyi meta eknmisinin içine çekmiş# Der şeyi alınır satılır Dale %etirmiştir! 'yle6e %')( d'nm(ş kOr sisteminde# bi reyin ')%(r %elişmesinin kşulları da rtadan kalkmıştır! @ar]ın  belirtti$i %ibi# bireyin ')%(r &e ')%(n %elişmesinden# kişili$i luşturan D(ner# yetenek &e e$ilimlerin# insandan insana >arklı %e lişmesi anlaşılır! /)%(r kişilikten kasıt# insanın# kendi mane&W &e ertik %(çlerinin bilin6ine &ardı$ı )aman# nları s(rekli bir >aali yetle %eliştirmesi &e den%eli bir tar)da kullanmasıdır! Kapitalist ilişkilerin ')%(r &e ')%(n kişili$i %eliştirmeye en%el luşturdu$u açıktır! Gelişmiş meta eknmisi kşullarında# an6ak tek tek ba)ı insanlar#  da ')el &e uy%un kşullarda# en%elleri kırarak kişilik ka)anabilirler! .n%elsin /nti Dührin#=de, belirtti$i %ibi# Yalnı) işçi de$il# işçileri d$rudan &eya dlaylı yllardan s'm(ren sını>

?=

lar da# işb'l(m( ara6ılı$ıyla kendi >aaliyetinin aleti larak k'le leştirilirlerQ manen 'lm(ş bulunan bur5u&a# kendi sermayesinin &e kendi kOr Dırsının k'lesi Daline %elir! 8 /)etle kapitali)m# insanlar arasındaki Der t(rden d$al &e insa nW ilişki yanında# 6insler arası aşkı da yıkıma u$ratmaktadır! 0iste min de&asa de&let ay%ıtı &e iletişim tekeli# bu yıkımın kşullarını Der saat# Der an yeniden (retmekte# işb'l(m(n(n %(d(kleştirdi$i insan ruDunu aşksı) bir 6insel ilişkiler a$ının içine atmaktaQ aptal laştırdı$ı insanı aynı )amanda se&%isi)leştirmektedir! .ş6insellik# Dem bu se&%isi)leşmenin (r(n(# Dem de se&%isi)leşmeye bir tepki larak yayılmaktadır! er durumda eş6insellik# insan kişili$inin ')%(r &e ')%(n larak %elişmesini 'nleyen kşulların besledi$i bir da&ranış lmaktadır! -alışma )amanının kısaltılması# bu kşulları rtadan kaldır madı$ı %ibi a$ırlaştırmaktadır! ş )aman# bilinçli insanın kendini %eliştirmesi için de$il# sistemin elinde iyi6e yun6aklaşması &e kişili$inin sn kırıntılarını da sistemin dişlilerinde e)dirmesi içindir! 4emel mesele# insanın bu sını>sal  ba$ımlılıklardan# işb'l(m(n(n aşırılaşmasının yl açtı$ı k'leleşmeden &e yaban6ılaşmadan kurtulmasıdır! İnsanın Kendi Trnn Üretimine Yabancılaşması @ar] &e .n%els# /lman %deolojisinde, maddW Dayatın (reti 6ini i>ade eden tplumsal ilişki ile insanın kendi t(r(n( (retme sini i>ade eden d$al ilişki arasındaki ba$lantıyı taDlil etmişlerdi! =  .n%els# /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8keni adlı (n 8 Aktaran Le K>ler# s! 8B= &d! = Karl @ar]riedri6D .n%els# Alman ,del5isi# çe&! 0elaDittin ila&# 0syal Yayınlar# ,stanbul 83BM# s! ?8 &d! ?C

l( eserinde# insanın kendi t(r(n( (retmesi ile maddW malları (ret mesi# daDa basit i>adeyle ç6uk yapmak ile tplumsal çalışma arasındaki kpma) ba$ı işledi! C  @ar] &e .n%else %'re# maddW (retim &e 6insel (retim# birlikte tplumsal Dayatın temelini luş turuyrdu! 0talin d'nemi 0&yetler irli$inde .n%els# ç6uk yapmaya ldu$undan >a)la 'nem &eriyr diye eleştirildi! F  *ysa .n%elsin tplumsal emek ile 6insel (retim arasındaki ba$a 'nemle işaret etmesi yerindeydi! ,nsan# d$anın bir parçasıydı &e an6ak d$a ile belli bir uyum içinde &ar labilirdi! ,nsanın d$a ()erindeki DOkimiyetini &e d$ayı de$iştirmesini aşırı &ur%u layan te)ler# b(y(k teDlikeler içeriyrdu! .n%els#  Doa=nın Di&  yalektii=nde insanlı$a# 'n(ndeki y()yılları %'rm(şçesine# çk 'nemli bir uyanda bulunur: ,nsanlık d$a ()erinde )a>erler ka)andı diye '&(nmeye lim! +$a# bi)den b'ylesine )a>erlerin intikamını alır!? ,nsan eme$inin metalaşması &e işb'l(m(n(n aşırılaşması )e mininde yay%ınlaşan eş6insellik# insanın (retimi ile maddW mal ların (retimi arasındaki ba$ı bir ke) daDa kanıtlamıştır! KOr sis teminin Di)metindeki teknl5i ile emekçiyi &e b(t(n insanlı$ı daDa karşıt knumlara s(r(kleyen s(reçler# 6insel Dayatta da d $anın )rlanmasına yl açmıştır! .ş6insellik# insanın kendi t(r( n( (retmesine yaban6ılaşması Dalidir!B u durumda insan# Dem

kendi 6insel &arlı$ına# Dem de biyl5ik eşine yaban6ılaşmakta dır! /)el m(lkiyet sistemi nedeniyle insan# kendi eme$ine saDip lamadı$ı %ibi# kendi 6insel bedeni &e 6insel rl( ()erindeki DO kimiyetini de kaybetmektedir! Eiyasa tplumunun nesneleştirdi $i insanın 6inselli$i de nesneleşmektedir! 'yle6e erkekte &eya kadında# kendi 6insel &arlı$ı knusunda ters bir bilinç luşmakta# Datalı bilinç yerleşmektedir! AttilO ,lDan# eş6insellik kendini bir  başkası sanma srunudur derken# aynı l%uya işaret ediyr!1 u açıdan tplumsal &e k(lt(rel eş6insellik# insanın kendi 6insiyeti Dakkındaki bir bilinçsi)lik durumu &e da&ranışı larak %'r(lebi lir! Yarattı$ı (r(n(# başka deyişle metayı >etiş Daline %etiren &e nun k'lesi lan insan# kendi 6insel rl( Dakkında yarattı$ı ters  bilin6in k'lesi durumuna da d(şebilmektedir! .ş6insellik k(lt( r(# aslında insanın# idel5ik d()lemde imal edilen insan6a lma yan bir durumun esiri lmasıdır! ,nsanın kendi t(r(n(n (retimine &e biyl5ik eşine yaban6ılaşması# eş6inselli$i sa&unanlar tara >ından# insanın d$aya karşı bir )a>eriymiş %ibi sunulmaktadır!  Ne &ar ki# d$a# insanlıktan bu t(r )a>erlerin a6ısını çıkarmaya  başlamıştır bile! ?@AA Paris )lya$malan=nda piyasa eknmisini taDlil eden @ar]# kapitalist (retimle ba$lantılı larak# yaban6ılaşmanın d'rt  biçimini açıklar:  7r(ne#

C .n%els#  /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8keni, çe&! Kenan 0mer# 0l

 7retim >aaliyetine#

F Jean aby# s!BM &d! ? @ar] .n%els# Werke, erlin 831M# d =9# s! F?=! B Yaban6ılaşma knusunda bk)! Karl @ar]riedri6D .n%els#  /lman %deolojisi, çe&!

 Kendi t(r(ne TGattun%U# başka deyişle kendisine# kendi ')(

Yayınları# C! basım# Ankara# .yl(l 831F!

0elODattin ila&# 0syal Yayınlar# ,stanbul 83BM# s!?M &d Eeter 0trtman# ;rrti in:  >ur "ritik der 7o!jet8konomie, ;erla% Klaus Xa%enba6D! erlin 831=# s!1 &d!

?F

ne! 1

 AttilO ,lDan# 1anlı* "adınlar 1anlı* )rkekler, s! 81! ??

 ,nsanlara &eya tpluma!M @ar]# (r(n &e (retim >aaliyeti (reti6iye ait lmadı$ına %'re# kime ait srusundan Dareketle insanın insana yaban6ılaşmasını saptamıştır: 4anrılar de$il# d$a de$il# yalnı)6a insanın kendisi# insan ()erindeki yaban6ı kudret labilir! T!!!U 'yle6e insan TişçiU# (retemeyenin (retim &e (r(n ()erindeki DOkimiyetini ya ratmıştır!3 @ar]# daDa snraki eserlerinde# %enel larak de$indi$i ya  ban6ılaşmayı smutlar &e di$er yaban6ılaşma %'r(n(mlerini be lirledi$i için# (r(ne yaban6ılaşmaya merke)W bir 'nem &erir! @ar]# kapitali)min ç(r(me d'neminde yaşamadı# eş6inselli $in bu denli yay%ınlaştı$ını &e sistem tara>ından dayatıldı$ını &e y(6eltildi$ini %'rmedi! Yaban6ılaşmanın %'r(n(mlerine bu%(n  bir yenisini daDa eklemek %erekiyr! Kapitali)m# insanı maddi (retime yaban6ılaştırdı$ı %ibi# kendi t(r(n(n (retimine de yaban M Karl @ar]# Pariser Manuskripte ?@AA, Reinbek 83BB# s!?C! Yalçın K(ç(k#  /y& dınlıkB ta ya)dı$ı ya)ılarda# yaban6ılaşma teriminin yerine# ransı)6a  /liena& tion s')6($(nden Dareketle 'tekileşme s')6($(n(n daDa yerinde ldu$unu s'yledi! /n6elikle belirtelim: Yaban6ılaşma ka&ramını idealist >else>eye yer leştiren e%el lsun# ')el m(lkiyet temelinde açıklayan @ar] lsun# Alman6a ya)dılar &e )ntfremdun# terimini kullandılar!  )ntfremdun# s')6($(#  fremd, yani yaan+ı k'k(nden t(retilmiştirQ yaban6ı Daline %elme anlamını taşımaktadır! u s')6($( 4(rkçemi)de karşılaya6ak en uy%un ka&ram# ya  ban6ılaşmadır! ,kin6isi# yaban6ılaşmanın çeşitli %'r(n(mlerini d(ş(nd($( m() )aman# 'tekileşme teriminin turmadı$ı daDa iyi anlaşılıyr! ,nsanın (re time yaban6ılaşması# işe yaban6ılaşması# (r(ne yaban6ılaşması# tpluma ya  ban6ılaşması &e kendisine yaban6ılaşması /rnekleri# yaban6ılaşma teriminin  bilimsel iDtiya6a yanıt &erdi$ini %'steriyr! *ysa (retime 'tekileşme# işe 'tekileşme# (r(ne 'tekileşme# tpluma 'tekileşme# kendisine 'tekileşme de nemiyr! Yaban6ılaşmanın içeri$i &e %'r(n(mleri d(ş(n(ld($( )aman# 'teki leşme teriminin kullanılmaya6a$ı &e tutmaya6a$ı saptanabilir! 3 Karl @ar]# Pariser Manuskripte ?@AA. s! B9!

6ılaştırmaktadır! Kendisini (retmeye yaban6ılaşan insan# Dem kendi 6insel &arlı$ına# Dem de d$adaki biyl5ik eşine# yani karşı 6inse yaban6ılaşıyr! aşka deyişle 6insel aşka yaban6ılaşıyr! )insel $şk ve 6o3a i)iksel s(reçlere yl açtı$ı &e bu s(reçlerin 6anlıların e&rim tariDi içinde belli de$işimlerden %eçti$i açıktır! u e&rimin dru $unda insan t(r( bulunuyr! ilimsel &erilere %'re# 6insel aşk# insan beyninde &e &(6u dunda belli >aaliyet &e d'n(ş(mlerle ba$lantılı larak yaşanıyr! aaliyete yl açtı $ı# kandaki &e insan &(6udundaki belli Drmnları Darekete %e çirdi%i# slunum sistemini# kalp atışlarını# kan basın6ını &b etki ledi$i biliniyr! Yalnı) bilim adamları de$il# Der insan# 6insel aşk ile insanın >i)iksel &arlı$ı# arasındaki ilişkiyi kendi te6r(beleriyle saptamış tır!
?B

 Aktaran Jean aby# s! 3B! ?1

%'rme# kklama# duyma &e tat alma duy%ularının# insan &(6u dundaki belli maddW luşum &e de$işimleri Darekete %eçirdi$i  belirlenmiştir! Kadın &e erkekte# beyin yarık(relerinin &e daDa başka işle& lerinin >arklı ldu$u da kanıtlanmıştır! 88 u durumda# insanın 6insiyeti ile )iDni >aaliyeti &e duy%ulan arasında bir ba$lantı l du$u kesindir! aaliyetin 6insi yetten kparılması# idel5ik bir )rlama luyr! i)yl5ik &arlı$ı arasındaki ilişki# ters ten de kanıtlanabilir! .ş6insellik ile %enetik b)ukluklar ara sındaki ba$lantı bilim adamların6a saptanmıştır! 8= Knuyu u)manlarına bırakıyru)! An6ak bu ya)ı kapsamı içinde &ur%ulamak istedi$imi) l%ular şunlardır:  aaliyetiyle ba$lantılı lan ar)u &e duy%ular# 6an lıların milyarlar6a yıllık &e insan t(r(n(n milynlar6a yıllık e& rimi snunda luşan >i)yl5ik &e kimyasal s(reçlerdir! ,nsan# bu s(reçleri &e duy%uları# kadın &e erkek larak# kendi 6insinin ')ellikleriyle yaşar! Karşı 6inse beslenen 6insel duy%uların (reme ile ba$lantısı# insanın e&rimiyle sınırlarsak# en a)ından birkaç milyn yıllık bir %eçmişe dayanmaktadır! ;e bu e&rim snu6u# insan >i)yl5isinde  belli ')ellikler &e s(reçler luşmuştur! Aşk ile (reme arasındaki  bu ba$a# aşk ile insan d$ası &eya aşk ile 6inslerin d$ası arasın 88 @ndimre# s! 88M &e =98Q .rkek &e kadın beyinleri arasında b(y(k >arklar

&ar\! Cumhuriyet 'ilini !e Teknik, 83 a)iran 8333! 8= @ndimre# s! 8B? &d! ?M

daki ilişki larak da bakabiliri)! 7reme ile 6insel duy%ular arasın daki bu ba$ >i)yl5ik ldu$u için# tplumsal &e idel5ik neden lerle )rlandı$ı )aman# kri) d$maktadır! .ş6insellik# bu kri)in  belirimlerinden biridir! )insel $şkın 'i5insel ve 6u/=usal )ep5esi i)iksel ilişki# Day&anlarda da &ar! An6ak insanlar# Day&anlardaki bu ilişkiyi 6insel aşk larak %'rm(yr! ,nsanlara %'re# 6insel aşkta# Day&anlardan >arklı &e >a)la la rak# >i)iksel ilişkinin 'tesinde# )iDinsel &e duy%usal bir alış&eriş &ar! aaliyetiyle ba$ lantısıdır! 7reme >aaliyeti temeli luşturuyr! An6ak insanın )iDinsel &e duy%usal &arlı$ı %eliştikçe# 6insel aşkın da derinleşti$i &e çk daDa )en%in bir mutluluk kayna$ı Daline %eldi$i kesindir! 2'yle de i>ade edebiliri): ititler d'neminde# bundan (çd'rt  bin yıl 'n6e yaşayan çbanlar &eya tarım6ılar arasındaki 6insel aşk ile =9! y()yıl aydınının aşkını karşılaştıra6ak lursak# duy%u derinli$i &e )en%inli$i açısından b(y(k >ark &ardır! u nedenle de rin bir d(ş(n(r &e yaratı6ı# aynı )amanda duy%ulu &e tutkulu bir Oşıktır! eyindeki %elişmişlik &e bilinç ile aşk arasında d$ru bir rantı bulunur! ?3

Aşkın )iDinsel &e duy%usal byutu# kuşkusu) tplumsaldır# insanın sını>ı# k(lt(r(# te6r(beleri# )iDinsel birikimi &e duy%usal %elişimiyle belirlenmiştir! @asallar &e pastral 'yk(ler ne derse desin# )iDinsel birikimi )en%in lan bir insanın# aşkı da derin &e )en%in duy%ularla yaşama lana$ı >a)ladır! @r%an# barbarlar arasında aşk duy%usu diye bir şeyin bilin medi$ini belirtiyr! +uy%u )en%inli$i# uy%arlı$ın &e duyarlılaş manın (r(n(d(r! 8C .n%els# /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8keninde,  bar  barlıktan uy%arlı$a %eçiş s(re6i içinde rtak 6insel aşkın birey sel aşka d$ru %elişmesiyle birlikte insan duy%ularındaki )en %inleşmeyi &e arınmayı açıklar! IF ilinç ile duy%u arasındaki d$ru ilişkiyi en iyi açıklayanlar dan biri de# arke deri)! T!!!U +uy%u &e d(ş(n6e birbirlerini yardımlaşarak y(kseltirler! ,nsanın bWr s(m(kl(b'6ekten daDa derin bir şe kilde duy%ulanmasının nedeni daDa çk d(ş(nmesidir! T!!!U ;aDşi danslarının sn dere6e ertik ')elli$i# ba)ı i)leyi6ile rin sa>ça &arsaydı$ı %ibi ilkellerin duy%ularının aşırı uyarı 8C Leis enry @r%an# 6! II# s! =M3 &d! 8F .n%els# /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8keni, çe&! Kenan 0mer# 0l Yayınlan# C! basım# Ankara# .yl(l 831F!

B9

labilir lmasından %elme)# tam tersine eksik duyarlılıkları y()(nden# nlarda 6insel tepkiler an6ak şiddetli etkiknim le uyandırılabilir! *ysa u>ak bir etki# uy%ar insanda tetik çe ker6esine duy%ulanım uyandırmaya yeter! Aynı %'r(n%(# il kelin a6ıya duyarsı)lı$ında da belirir! u nedenle %eldi$i mi) yldan %eriye# ilkelli$e# kana# tene d'ne6eksek# yalnı) 6a daDa a) &e kaba bir d(ş(n6eye de$il# daDa a) &e kaba bir duy%u d()eyine# a)almış bir bilin6e d'ne6e$i)! 8? İnsan 'i5ninin ?i/olojik (arlı3ından Kopma/a 'orlanması .ş6insellik# 6insel aşkın iki unsuru arasındaki ba$ı kparmak tadır! .ş6insellikte# insan >i)yl5isi ile )iDin &e duy%u iletişimi arasındaki ba$lantı# milynlar6a yıllık %eçmişinden kpmaya )rlanmaktadır! *ysa 6insel duy%ularla beyin# Drmnlar# kan dlaşımı arasındaki ilişki# insan e&rimi açısından milynlar6a yıllık bir %eçmişin (r(n(d(r! u açıdan baln6a# eş6insellik# milynlar6a yıllık biyl5ik e&rimin inkOrı luyr! elli tplumsal s(reçlerde luşan belli bir idel5ik knumlanma &eya belli tplumsal durumların dayattı$ı bir insanlık Dali# kişiyi insanın biyl5ik tariDinden kpmaya )rlamıştır! ,nsanın# milynlar6a yıllık >i)iksel e&riminden# belli tplum sal &e )iDinsel dayatmalarla kpması# >i)i$in )rlanmadırQ >i)ik 'tesi# meta>i)ik bir laydır! 8?
*ysa insan# d$anın bir parçasıdır! ;e insan# d$ada bir 6ins larak# kadın &eya erkek larak &ar lur! ;e insanın kadınlı$ı ya da erkekli$i# tek tek Der insanın Dayatıyla belirlenmemiştirQ in san t(r(n(n Dayatıyla belirlidir! 4ek tek insanların 6insel &arlık ları &e duy%ulan# beyinleri# slunum &e kan dlaşım sistemleri#  insanın bireysel te6r(besiyle kendi t(r(n(n %enel ')elliklerin den ayrılama)! Ayrılmaya )rlanırsa# insanın >i)yl5ik# )iDinsel &e duy%usal &arlı$ının bunalıma %irmesi kaçınılma)dır! .ş6insellikte# kişinin yaşadı$ı tplumsal te6r(be# insan t(r( n(n milynlar6a yıllık d$al e&rimiyle karşı karşıya %elmekte dir! @ilynlar6a yıldır erkek lan bir >i)yl5ik &e %enetik sis tem# diyelim seki) n yıllık bir te6r(be snunda# tplumsal &eya idel5ik nedenlerle kadın lmaya )rlanmaktadır! ;eya milyn lar6a yıllık kadın >i)yl5isi &e duy%usal &arlı$ı# belli tplumsal etkilerle erkek lmaya )rlanmaktadır! .ş6insellik# idel5inin d$ayı )rlaması luyr! 4emele inersek# eş6insellik bir tplum sal &e k(lt(rel durumun d$ayı )rlamasıdır! *ysa karşı 6inse duyulan aşk ile d$aya duyulan se&%i ara sında çk k'kl( bir ba$lantı &ardır! ,nsanın aşkını# eskiden beri çiçeklerle# akarsularla# ça$layanlarla# ya$murla# r()%Orla &eya >ırtınayla anlatması# d$a ile aşk arasındaki ba$lantının ne kadar yerleşik &e sa$lam ldu$unu %'sterir! aaliyet &e kurumlaş ma )rlanmaktadır! eş duyu sisteminin milynlar6a yıllık yer leşik yapısı )rlanmaktadır! u >i)yl5ik )rlamanın temelinde# tplumsal )rlamalar &ardır! B=

@ilynlar6a yıl sını>sı) larak yaşamış lan insan# sını>lara  b'l(n(n6e# taDakk(m &e byun e$me ilişkisine )rlanmıştır! u# insan &arlı$ını derinden etkilemiş &e yaban6ılaşma dedi$imi) (re6e yl açmıştır! .şit lmayan insanlar arasındaki aşk ise# e) mek# byun e$mek# teslim almak# burnunu s(rtmek# kapris# na)# aldatmak %ibi eylemlerle iç içe %eçmiştir! Nitekim erkek erke$e 6insel ilişkinin y() y()e %elmekten krkan# e)meye# k'leleştir meye y'nelik karakteri saptanmıştır!

BC

;I! E&)İ"SE%%İK .>TS>'%>K K$Y"$A!
0ını>sal eşitsi)lik# baskı &e s'm(r(!
sı! 

,nsanın kendine &e biyl5ik eşine yaban6ılaşması!  4plumsal ç'k(nt( &e kas d'nemlerinde insanın sersemle mesi &e den%esini yitirmesi! .ş6inselli$in tplumsal kaynakları bunlar! ,nsanlı$ın e)eli ')lemlerine yapılan saldırılar# eş6inselli$in de ylunu açıyr! un6a >enalık &e mutsu)lukla birlikte by &eren eş6insellik# nasıl luyr da mutluluk kayna$ı larak %'sterilebiliyr  ,nsanın ')%(rl(k m(6adelesi# sını>sal &e 6insel eşitsi)likleri rtadan kaldırma &e d$a ile insan arasındaki uyumu sa$lama m(6adelesidir! /)%(rl($e yıkım %etiren Der şey# eş6inselli$e Dayat &eriyr! * )aman nasıl lur da eş6inselli$in bir ')%(rl(k ldu$u ileri s(r(lebilirV

BF

)insel Kölenin ;.utlulu3u; Yunan sylularının ku6aklarına atılan %enç delikanlıların# Rma imparatrlarının kyunlarına skulan k'le $lanların# pa dişaDların e$len6esi lan $lanların# kuytularda )rla ır)larına %eçilen skak ç6uklarının ')%(rl($(nden s') etmek kadar krkunç bir aldatma &e ikiy()l(l(k &ar mıdırV .)en &e ç'ken sistemin e>endileri bu eş6insel ilişkilere %irer ken# a6aba ')%(rler miV *nlar da taDakk(m# baskı &e şiddet uy %ularken insanlıktan çıkan )a&allılar durumuna d(şm(yrlar mıV 0istem# nları da eş6inselli$e yu&arlamış de$il midirV ante)i ldu$u s'ylenen b(t(n bu da&ranışlar# krkunç bir yaban6ılaş manın pençesindeki insanların b)%un içinde itildikleri bir in sanlık Dali de$il midirV 4ariDin tanıklı$ı bir yana# Derkesin 'rneklerine bakarak yap tı$ı %')lemler de# eş6inselli$in b(y(k a6ıların &e mutsu)lukların kayna$ı ldu$unu %'stermiyr muV ?ulunama/an İ* ?arış G'r(len dur ki eş6inseller# tplumumu)daki yaban6ılaşma yı# yalnı)laşmayı# birey6ileşmeyi# yırtı6ılı$ı# %er%inlikleri Du)ur su)lukları# Derkesten birkaç kat daDa a$ır yaşamaktadırlar! u ıstırapları# yalnı) tplumdan dışlanma &e aşa$ılanmayla a çıklamak çk aldatı6ıdır! ir yaban6ılaşma &e kişisel b)%un du rumu lan eş6inselli$in yarattı$ı %er%inlikleri# kendilerine çk %(&enen kimi sanatçılar &e entelekt(eller daDi# aşabilmiş de$il lerdir! B?

4plumsal barış yanında insanın iç barışı &e din%inli$i# mutlu luk için lma)sa lma) kşuldur! .ş6insel# kendisinden Dşnut &e Du)urlu de$ildir! ,ntiDarların# eş6inseller arasında yay%ın lması anlamlıdır! u açıdan eş6insel# tplumun yaşadı$ı b(y(k buna lımları en aşırı yaşayan bir tplumsal kurbandır! *nlar# tplumsal eşitsi)liklerin &e yaban6ılaşmanın y(k(n( şu &eya bu nedenle en çk çeken &e bu a$ırlı$ın altında en çk e)ilen insanlardır! al b'yle lun6a# sistemin idel% &e sanatçılarının eş6insel li$i ')endiren idel5ik >aaliyetleri de yerli yerine turuyr! Yabancılaşmadan Kurtulmuş Eşitlerin $şkı .ş6insellik# eşitli$e aykırı s(reçlerin (r(n(d(r! Yine eş6insellik# yukarıda kanıtlarıyla %'sterildi$i %ibi# ') %(rl($e aykırı s(reçlerin (r(n(d(r! *ysa 6insel aşk# an6ak eşit &e ')%(rler arasında# bilinçle# b( t(n )iDinsel derinli$i &e duy%u )en%inli$iyle yaşanabilir! ,mparatr Nern ile k'lesi arasında derin bir aşk lama)! ,lk eş6insellik deneyimini d(şt($( skakta te6a&()e u$raya rak yaşamış insan da yaralanmıştırQ in6inmiştir! (t(n deneyim ler# en snunda  ilk deneyimin tekrarıdır! ,nsanlı$ın (ç b(y(k da&ası &ardır: .şitlik# ')%(rl(k &e barış! 0ını>lara b'l(nm(ş &e 6insler arası eşitsi)li$in D(k(m s(rd( $( tplum# an6ak sını>lar &e 6insler arası eşitlikle yaban6ılaşma dan kurtulur &e barışa da ka&uşur! u barış# Dem tplum içinde ki barıştır# Dem de insanın iç d(nyasındaki barıştır# kendinden Dşnut lmaktır! 4plum içindeki >arklılıkların yarattı$ı ka&%a# eş6inselin iç d(nyasına daDa da şiddetle yansımaktadır! BB

0ını>sı) tplum# eşitlik &e ')%(rl($(n )eminini yaratmak yanında# insan ile d$a arasında b)ulan den%eyi kurmak yluyla da# %erçek 6insel aşkın rtamını %etire6ektir! ,nsan$lu# ')el çıkar &e bireysel kOr sistemini rtadan kaldı rarak# insanın biyl5ik &arlı$ı ile )iDinselduy%usal &arlı$ı ara sındaki milynlar6a yıllık den%eyi# bu ke) daDa (st d()eyde ye niden kura6aktır! u# bş bir Dayal de$ildir! ,nsanlık tariDine &e %(n(m() tp lumuna bakarsak# en derin &e en %()el aşkların# bireysel çıkar dan arınmış derin d(ş(n6eli &e eşitler arasında yaşandı$ını %'r( r()! 0ını>sı) bir d(nya ')lemi &e Der t(r eşitli$i ')(mlemek uç su) bu6aksı) duy%u )en%inli$inin de kşuludur! erkes# sını>sı) tplum insanını daDa bu%(nden kendi kişili$inde yaratarak# b( y(k se&daların &e eşsi) mutlulukların insanı labilir!

B1

;II! E%E&Tİ1İ%E1 (E Y$"!T%$1!

Eleştiri Yazıları .ş6inselli$in tplumsal &e idel5ik kaynaklarına ilişkin %' r(şlerim# CB 2ubat 8333 %(nl( Cumhuriyet %a)etelerinde ya yımlandıktan snra eleştirildi! asında %'rebildi$im yanıtlar şunlardı:  .ş6insel si&il 'r%(tlerinin yanıtı# Cumhuriyet, 388 2ubat 8333!  @usta>a Knur# Eerinçek neyin (r(n(#  Radikal %ki, 8F 2u  bat 8333!  Y(6e Y'neyADu .rkı&anç# ,E belden aşa$ı indi#  /ktüel, sayı C31# =? 2ubatC @art 8333!

Eleştirilere Yanıtlar u ya)ılarda 'ne s(r(len eleştiri &e %'r(şleri 88 maddede tpladık! Yanıtlarıyla birlikte sıralıyru)! Aslında eleştirilerin yanıtları ya)ıdi)isinde &ardı &e elini)deki kitapta da bulunuyr! 4ekrar etmek paDasına da lsa# birer 6(mleyle yeniden Datırlatı yru): BM

 )le*tiri l. Perin0ek, #eleneksel ahlak0ı yakla*ımı payla*ıyor. Yanıt 8! -alışmamda knunun aDlakW byutu tartışılmamıştır! 0run yalnı) &e yalnı) tplumsal &e idel5ik açıdan in6elenmiş tir! *lsa lsa eş6inselli$e pirim &eren %eleneksel &e pstmdern aDlakın tplumsal temeli &e idel5ik d()lemdeki yeri açıklan mıştır! +laylı larak çıkarılabile6ek bu açıklama# nesneldirQ DerDan%i bir de$er yar%ısı içermemektedir!  )le*tiri . )*+insellik ir hastalık deildir. Yanıt =! -alışma# kendi sınırını Giriş b'l(m(nde açık &e kesin i>adelerle belirlemiştiQ eş6inselli$in biyl5ik# %enetik# tıb  bW &e psikiyatrik k'kenleri il%imi)in &e bil%imi)in dışındadır! elirtilen te)lerin# tplumsal &e idel5ikk(lt(rel k'kenli eş6in selli$i açıkladı$ı ')ellikle &ur%ulanmıştır!  )le*tiri . )*+insellik, eski toplumlarda yalnı$ hEkim sınıflar i0inde ortaya 0ıkmamı*tırF "aliforniya !e /ri$ona=da ya*ayan "ı&  $ılderililer !e ;rta /!ustralya=da ya*ayan /randalar arasında da, kısa+ası insanın olduu her ortamda *u ya da u *ekilde #8& rülmektedir. Yanıt C! .ş6inselli$in şurda &eya burda# %'r(lmesi ile tp lumsal &e k(lt(rel temelde kurumlaşması >arklıdır! (t(n insan lık tariDi in6elendi$i )aman# bu%(n eş6insel diye anılan ilişkilerin meta eknmisinin derinleşti$i sını>lı tplumların DOkim idel5i &e k(lt(r(nde kurumlaştı$ı &e aDlaken de kabul %'rd($( saptaya  bilmektedir!  )le*tiri A. )*+insellik, ireysel !e psikiyatrik ir olaydan 8te  sosyal ir #er0ekliktir. Yanıt F! i)im çalışmamı) da# eş6inselli$in bireysel &e psiki yatrik bir laydan 'te ssyal bir %erçeklik lmasıyla il%ilenmek te &e bu ssyal %erçekli$in tariDseltplumsal temelini açıkla maktadır! B3

http://genclikcephesi.blogspot.com

 )le*tiri G. )*+insellik, femini$m, arı*, 0e!re re etnik a$ınlık hareketlerinden olu*an 1eni Toplumsal 5areket, sınıf mü+adelesi !e ulusal kurtulu*0uluk ekseninde !ar olan eski sistem kar*ıtı harekete kar*ı mü+adele i0inde *ekillendi. Yanıt ?! +$rudur# Yeni 0l6uların ()erinde d(ş(nmeleri %e reken de budur )aten! a$landıkları Dareket# emperyali)min merke)lerinde (retilmiştir! Yeni 0l6uluk# emperyali)mi yıkma  birikimini taşıyan emekçi sını>lara &e ulusal kurtuluş Dareketle rine karşı me&)ilendirilmiştir!  )le*tiri H. )*+insellii de kapsayan 1eni Toplumsal 5areket,  parti 8r#ütlenmesini !e politik iktidarı ele #e0irme perspektifini ilin0li olarak reddetti. 1eni 7ol+uluk, aynı $amanda, parti 8r#üt& lenmesine, ürokrasiye !e hiyerar*iye a*kaldırı olarak #eli*ti. Yanıt B! Aynen katılıyru)! 'yle ldu$u içindir ki# Yeni 4plumsal areket# sistem tara>ından piyasaya s(r(lm(ş &e desteklenmiştir# iktidar ama6ını# partileşmeyi# Diyerarşi &e disip lini reddeden Der Dareket# kaçınılma) larak sistemin ku&&etleri içinde yer alır &e sisteme Di)met eder!  )le*tiri I. 1eni Toplumsal 5areketler, Türkiye=de asıl yansı& masını @J=li yıllarda ularak ortaya 0ıkmaya a*lamı*tırF @J daresiyle irlikte ütün toplumsal hareketlerin astırıldıı ir d8nemde, hem hayatın i0inde hem de akademik !e dü*ünsel alanda üyük tartı*maları eraerinde #etirmi*tir. Yanıt 1! .kleye6ek bir şey yk! Yeni 0l6ulu$un# 8= .yl(l kşullarında# emekçi Dareketinin &e ulusal kurtul usçulu$un bas tırıldı$ı bir rtamda by &ermiş ldu$u açıkça itira> edilmekte dir! .ş6inselli$in Rusyada Yeltsin d'neminde Dı)la %elişti$ini  belirtmeleri de# aynı itira>ın d(nya Daritası byutuna yayılması de$il midirV Yeni 4plumsal areketin# emperyalist %(d(ml( karakteri &e işle&i# d(nyanın Der yerinde kendini %'stermektedir!

19

 )le*tiri @. 1alnı$ Türkiye=de deil, ütün dünyada me!+ut den#eler !e e#emen dü*ün+eler, @J=li yıllarda sarsılmı*tır. Yanıt M! u d'nemde sarsılan# bur5u&a &e emekçi sını>ların de&rim6ili$idir! +en%elerin emperyali)mden yana de$işti$i bir s(reçte neliberali)min saldırıya %eçmesiyle birlikte# sistem kendi muDali>lerini de (retmiş &e piyasaya salmıştır! .ş6insel li$in b'yle bir rtamda mda Daline %elmesi# anlamlı de$il miV  )le*tiri K. Lo+uk, #er0ekten de +insel istismar !e s8mürüye uramaktadır. ?&?A ya*ındaki 0o+ukları e!lendireilen ir kültü& rün, aynı ya*taki 0o+uun kendi +insinden iriyle ili*ki kurmasını ho*#8rmemesi, ikiyü$lülüktür. 1a*ına akılmaksı$ın kendi +insel& liini ara*tırmak !e #eli*tirmek, her ireyin hakkıdır ('u #8rü*,  sokak 0o+uklarına te+a!ü$le il#ili te$lerimi$e yanıt olarak ileri  sürülmektedir. Yanıt 3! 4am da bunu s'yl(yrduk# 8=8F yaşındaki ç6ukların du&ar diplerinde 6insel te6a&()e u$raması# kendi 6inselli$ini araştırmak &e %eliştirmek diye açıklanmakta &e bireyin Dakkı kapsamı içine alınmaktadır! .leştiri6ilerimi)# burada da# sistemin 6insel şiddetini sa&unmaktan 'te bir açıklama %etirmiyrlar! 'y le6e skak ç6uklarına te6a&()(n bile meşrulaştırıldı$ı %'r(l(yr! edal sistem# kadın 6insini k'le larak %'rd($( için 8=8F yaşın daki ç6u$u iradesini Diçe sayarak 6ariye Daline %etiriyr! una %'ndermede bulunarak# 898= yaşındaki ç6u$un )rla eş6insel ilişkiye skulmasını# kendi 6inselli$ini araştırmak &e %eliştir mek diye yrumlamak ne anlama %elmektedirV  )le*tiri ?J. Perin0ek, insan +inselliini an+ak elden a*aıda olup itenlerle al#ılayailiyorF insan ile hay!anın +inselliini ir tutuyorF kültürel !e insana 8$#ü duy#usal oyutu anmıyor (Radi& kal %ki.

18

Yanıt 89! ,n6elememi)in edal tp lumların DOkim sını>ları içinde kurumlaşan eş6insel ilişkiler# ay nı )amanda )iDinsel &e duy%usal denklik ile açıklanmaktadır!  )le*tiri . Perin0ek, u ya$ı di$isini -DP=yi !urmak i0in ya&  yımlamı*tır (Radikal %ki !e /ktüel Yanıt 88! G'r(şlerimi)in ya)ıya d'k(lmesinin tek nedeni# emperyali)min merke)lerinden %elen idel5ikk(lt(rel saldırıyı ser%ilemekti! Neliberal k(lt(re karşı idel5ik m(6adele# kaçı nılma) larak nesl6ulu$u da kapsamaktadır! /+Enin yara al ması# bulundu$u knumla il%ilidir! /+Eyi eş6inselli$e d$rudan %'nderme yapan resimlerle sim%eleyen# +$u Eerinçek de$ildir! u resimler# /+E kuruldu $u )aman# bi)i belden aşa$ı inmekle suçlayan  /ktüel der%isin de yayımlanmıştı T81 2ubat 833BU!  /ktüel,  resimlerle /+Enin tplumdaki i)d(ş(m(n( saptıyrdu! .sasen /+Enin de bundan  bir şikOyeti lmamış# tam tersine bu çi)%iyi tplumun 'n(nde sa &unmuştur! u nedenle ÖDP'nin Kimliği  adlı kitabımın kapa$ı na  /ktüelde, yayımlanan /+E 6anlandırmasını aldım! Kaldı ki#  benim aldı$ım b'l(m# resmin belden aşa$ı >i%(rleri de$il# eli ne anarşi)m bayra$ı &erilerek /+Eye ben)etilen ransı) ,Dtila lindeki kadın sim%esidir!

"eoliberal İdeolojik Saldırı/la )ep5eden .cadele  Neliberal k(lt(r(n Dan%i byutlara &ardı$ını anlamak için# atı tplumlarını i)lemek %erekiyr! ,s&içrede de&letin yaptırdı$ı araştırmalarda# ensest ilişkinin Tanneyle# babayla# ç6ukla &e kardeşle 6insel ilişkiU y()de 89a &ardı$ı saptanıyrdu! una  ba$lı larak# A&rupada eş6insellikten snra ensest ilişki de sa&u nulmaya &e '&(lmeye başladı! irkaç yıl 'n6e arkadaşlarıma# A&rupa merke)li bu %'r(şlerin yakında 4(rkiyede de rtaya çı ka6a$ını s'ylemiştim! Neliberali)min en 6esur ya)arlarından G(lay G'kt(rk# beni maD6up etmedi! Tempo der%isine knuşan G(lay G'kt(rk# %a)etelerde de i>tiDarla yayımlattı$ı deme6inde ş'yle diyr: !!!en ensest Taile içi 6insel ilişkiU takıntılarımı atamamış bir insanım! 4plumun %enelindeki  ensestle ilişkili takıntıların Depsi bende &ardır! *ysa ben ensestin takıntıdan başka bir şey lmadı$ını# beyin larak d(ş(nen bir insanım! u# %(çl( bir ensest duy%usu yaşamamı en%ellemiyr! Yani yıkamadı$ım  bir nkta!8 .mperyalist %(d(ml( ')%(rl(k m(6adelesinin# en sn %elip dayandı$ı du&ar# ensest ilişki takıntısından kurtulmak luyr# .lDak# bu du&arı da yıka6ak birikim &e 6esaretleri &ardır!  "ültür !e ideoloji dü$leminde eş6inselli$i &e ensest ilişkileri yayma# bunları ')%(rl(k larak tanımlama# %(n(m()de nelibe ral idel5ik saldırının başlı6a temalarından biridir! Ya)ımı)a y'neltilen eleştirilerde# Yeni 4plumsal arekelin 6insiyet# kuşak# etnik kimlik &e 6insellik talepleriyle rtaya çıktı$ı belirtili 8 Aydınlık# B 2ubat =999Q Tempo, =1 *6ak[= 2ubat =999# sayı F# s! C8: (rriyet# C9 *6ak =999!

1=

1C

yr! /)elleştirme# tarımı ç'kertme# işçi kıyımı# sendikası)laştır ma pr%ramıyla# b(t(n bir Dalkın en temel ')%(rl(klerini yıkıma u$ratan emperyali)m# ')%(rl(kleri eş6inselli$e# ensest ilişkiye# etnik &e me)Depsel ayrım6ılı$a indir%emektedir! %anistanda# indistanda# Ka>kas larda &e 4(rkiyede %'r(yru)! u yeni ')%(rl(k listesinin en kaDraman sa&unu6ularının 4ur%ut /)al Dayranı d'neklerden çıkması rastlantı de$ildir! @e selenin p(> nktası da buradadır! .mek &e ulusal kurtuluş eksenine turan tplumsal Dareket ile eş6insellik# ensest ')%(rl($(# etnik &e me)Depsel ayrım6ılık temelinde kışkırtılan sistem %(d(ml( Dareket arasındaki m(6a dele# 4(rkiye deneyimi de %'stermiştir ki# emperyali)m ile 4(r kiye Dalkı arasındaki m(6adelenin bir parçasıdır! A+ &e A&rupanın Yeni 0e&r pr5esi# ulusal de&leti &e sal s(reçlerden  beslendi$ini saptamak &e taDlil etmektir!

K$Y"$K,$

A: 4(rk mitl5isinde eskatl5i# tplum &e etik de$erler# Papirüs, *6ak 8333# sayı =C# s!=9 &d! AR*N#
1F

.NG.L0# riedri6D: /ilenin -$el Mülkiyetin !e De!letin "8ke& ni, çe&! Kenan 0mer# 0l Yayınları# C! basım# Ankara .yl(l 831F! .RG,N! @uDarrem: Dede "orkut "itaı, I# Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu 4(rk +il Kurumu Yayınları# Ankara 833F! .Y7*GLH# ,smet "eki: Di!an :iirinde 7apık 7e!#i, ry Ya yınları# %')den %eçirilmiş %enişletilmiş =! basım# ,stanbul Aralık 8338! 6es+hi+hte der Philosophie, d! I! ;. +euts6Der ;erla% der Xissens6Da>ten# erlin 83B9! G/KALE# "iya: Türk0ülüün )sasları, ;arlık Yayınları# C! ba sım# ,stanbul# .yl(l 83?M! G/KYAY# *rDan 0aik: 'u#ünkü Dille Dede "orkut, Rem)i Ki tabe&i# ,stanbul 83BC! GRI@AL# Eierre: Mitoloji 78$lüü, çe&! 0e&%i 4am%(ç# 0syal Yayınlar# ,stanbul 8331! A+JINI<*LA*H# Ni6s: 7anat Tarihi !e 7ınıf Mü+adelesi, çe&! alim 0patar# Kaynak Yayınları# =! basım# ,stanbul# @art 833M! AL,KARNA0 ALIK-I0I: /nadolu )fsaneleri, il%i Yayıne &i# F! basım# Ankara# A$usts 83MC! AL,KARNA0 ALIK-I0I: /nadolu Tanrıları, il%i Yayıne &i# F! basım# Ankara# .yl(l 83MC! A;.@ANN# Rbert:  Mor#en, R! Eiper < ;erla%# @(n6Den 83M9! A;.@ANN! Rbert: 1arın, Ayrıntı Yayınları# ,stanbul 8339! .R.+*4 Tarihi, çe&! /mer Rı)a +$rul# Kanaat Kitabe&i# ,s tanbul 83FC# 6! l!

1B

.R@ARY;I.ILL.#
@AR`# K!.NG.L0# L.N,N# ;!,!04AL,N# J!:  "adın &e  Marksi$m, çe&! /! H>uk# /n6( Kitabe&i! @*N+I@*R.# ran6is @ark:  )*+inselliin Doal Tarihi, çe&! erna Kılınçer# 0armal Yayıne&i# ,stanbul# Kasım 8333! @*RGAN# enry Leis: )ski Toplum, çe&! Hnsal *skay# Eayel Yayınları# ,stanbul# a)iran 83M1Q 2ubat 833F# 6!I &e n!  N.<+.4# ADmet: 'u#ünün Diliyle Di!an :iiri /ntolojisi, Adam Yayınları# ,stanbul# @art 833?! /G.L# aDaeddinQ Türk Mitolojisi, Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(ksek Kurumu 4(rk +il Kurum Yayınları# Ankara 833C# 833?# 6!I &e II! E*@.R*Y# 0araD !: rauenleen im klasis+hen /ltertum, Al >red Kr'ner ;erla%# 0tutt%art 83M?! RHI.# Jaues: Cinsellik !e -lüm, çe&! Nermin A6ar# 0armal Yayınlan# ,stanbul# @art 8333! 0.L0A@# ard: )tik, 1eni Deerler !e -$#ürlük, çe&! Y(k sel +emirekler# Yaba Yayınları# Ankara# Nisan 833?! 0,NAN*LH# N()Det aşim: 6rek !e Romen Mitolojisi, Kay nak Yayınları# =! basım# ,stanbul# Aralık 8333! 04R*4@AN# Eeter: ;r&&rt# in: >ur "ritik der 7o!jet8kono& mie, ;erla% Klaus Xa%enba6D# erlin 831=! 4HGAR,N*X# X!R: 7ber die Xerte des Lebens und der K(l t(r# 7berset)un% ! Radtke# ;. +euts6Der ;erla% der Xis sens6Da>ten# erlin 83B=! HLH-AY# -a$atay: 5arem, AK+4YK 4(rk 4ariD Kurumu Ya yınlan# =! basım# Ankara 83M?# 6!II! YIL+I"# Na6iye: Manas Destanı (W. Radlof !e "ır#ı$ "ültürü ile %l#ili Tespit !e Tahliller, Atat(rk K(lt(r +il &e 4ariD Y(k sek Kurumu 4(rk +il Kurumu Yayınları# Ankara 833?!

1M

K$Y"$K

Y$Y!"%$1!

6o3u 7erin*ek0in Kitapları N'o$kurt )fsaneleri !e 6er0ek TGeliştirilmiş F! asımU N"ı!ıl+ımlı=nın 'urju!a ;rdu !e De!let Teorisinin  )le*tirisi TAydınlık Yayınları# 831?U N;smanlı=dan 'u#üne Toplum !e De!let  N"emalist De!rim ?O Teorik Ler0e!e N"emalist De!rim O Din !e /llah N"emalist De!rim O /ltı ;k  N"emalist De!rim AO "urtulu* 7a!a*ı=nda "ürt Politikası N/nayasa !e Partiler Rejimi N