d Seneca
De brevitate vitae Die Kürze des Lebens
i Fage na dm itigen bn t alt, e wa enal da igentlee Thema de Pilooi igentl E git Säte, die or zwetaend arn greben wodn ind nd n hete wiedr betofen macn, da wr on ne dee rage telen. En Re och Stze thn in Seneca Schf b d Krze d Lben S eecen nicht kzüig Lön gen; i ereen kn Erlöng, d nt nm Bewut in zckebt e eten ncht b ogmn ode dologien Sond ie eien af di antengnd Abit der Re flexion. Un and enhlt ene Enüng n Lben, Wk nd W kuggechcht Sena dn latenin Text «e bitat aral allel leld dck ck daz daz ein einee ne dtche dtche be be ta» und in ar zng Anmekngen zr Sae nd Ltatrhinwie i Agae wendet ch an Kollegiaten ud Stdenten, ae ach an «alt atine nd an chtateiner, de e denno mit de hiooi cn woln.
i Fage na dm itigen bn t alt, e wa enal da igentlee Thema de Pilooi igentl E git Säte, die or zwetaend arn greben wodn ind nd n hete wiedr betofen macn, da wr on ne dee rage telen. En Re och Stze thn in Seneca Schf b d Krze d Lben S eecen nicht kzüig Lön gen; i ereen kn Erlöng, d nt nm Bewut in zckebt e eten ncht b ogmn ode dologien Sond ie eien af di antengnd Abit der Re flexion. Un and enhlt ene Enüng n Lben, Wk nd W kuggechcht Sena dn latenin Text «e bitat aral allel leld dck ck daz daz ein einee ne dtche dtche be be ta» und in ar zng Anmekngen zr Sae nd Ltatrhinwie i Agae wendet ch an Kollegiaten ud Stdenten, ae ach an «alt atine nd an chtateiner, de e denno mit de hiooi cn woln.
SENECA DE BREVITAE VAE
DE KÜRZE E LEBEN
Mit Einleiung, brstzun und Anmrkunn hgcn von Frnz Pr W1bin
Duh ahuh V
Bü
rv zweispach von Ksof Wachin-Lwehe
Nuübung 1. Auge 976 ). Auflge Febu 208 Dutshe Tshenbuh Vl GmbH C. G, Münhn .dv.d eishig@d.de Umshlk: Blk & Bumshgn mshlgbild imh euns und de Amhii Ausshni us inm ußbdenmsik h gunden in Cnnine (Ndfik Gchccng Kö ll Geduk uf säuefim hlfi bhm Pi Pnd in Gmny' SBN 9734°9
inleitung
U Nr a a a m Sa r grß Vrgag a rr m Sa, La Pr r ala Höp Al a rr Rpäa p gl Sa, r Lrr r, pär pl ar ßc w a a r Op K Sl a Jg r h w r ( am ab alm , Qa, stito oratoria S Tragö a, m glr Kr, prr Frmlrg gr m Apl bwß v lag a öm Rw Cr abb, ab a Nawl agprc präg Elß a Lrar r N agüb Sa vr maß a Qla r / a pmaa pla a0g ra; g gör pgramm ragö Hercles ures Troades hoeissae Medea Phaedra edipu Agme7101, T1yestes Herules etaeus Ar m m Tragö übrfr raxa tv amm v Sa), ar S Apoolocosis; plp al r (Epistuae morales ad Lcilim) ga alg M m W alg» Qla wl c r z r Tl brlr x Vo der Vorsehg Vo der Standhafigkei des Weise Vom 2 Tros a Mrcia, Vom glcklie ebe, Von der Muße, Vo de See lenrue, Von der Kürze des Lebens, Trostscrf a Polbius Trosshri a die Mter elva) r a übg pp Srf Vo den Wohlate VO der Mlde; g W vrr w arwaf Abalg, v r Naurale Quaestiones m ral rag rpf Ucg m rg glg rg ral . 5
hnet e nt Doge pltone oe toteleoe At onen um populäphooph e Tktte <), e gewe loge emene ent hlten De Auto get u mögle nwäne ene kven Gepäpne en wenet n Aneen un Fgen n en Aeten un pt jee Wot m nk u en ge te Gegenüe Dee logom h mne mt em e gemenm ene om een ene n enem go en Altewek, en piua moral, eent t De Gepäton ängt eng mt e phoophen At zummen. hloophe t ü ene e ehe vom htgen een e Poophen nennt e ee e Menengeslet peeptoe gene humn pila moral 69) W hen e Möglket, üe lle zete Dtnz hnweg mt hnen n Gepä zu kommen, e um t zu gen un une een n hen Weungen enzuten 5. D brvia 'ia, Kp 45) D t ene ee wenge theoete öteung Auoeung mhnung un Veweung u epele u Gete un Altg He legt en Gun ü e tete Akutät ene De n D brvia via geäuete Ktk n e Zetvegeuung zum epe knn enen Lee von heute eeno eteen, we e Deot u ezehen konnte e n p lu e pte n oug e mon hto Nt wenge kuel ehent ene kte l e Fe zet otum), e von e Aet nu u en Gegentn e eägung unteeet e zetgemä klngt u ene Klge üe e eltentemung e Menen een Leen n ewutoe Aktvtät ugeht un en Vekt üe Wenen e nt em Menen enen Im Mttelte wue en wegen ene ähe zum tenu geät. en Kmp gegen e Aekte en Gotte eg un ene Ktk n e ömen Volkelgon wen on en ten Autoen ene wllkommene tütze ü he egene ehe Fü Teull t ene «epe note von kt, e meee tellen u veonen hten ene tet, e l «moum vtomque puloum et ep to vemu et netto emu geümt eonymu 6
t a Gd d (apkyp Bfwcl mt Pa d Katal ctlc At m ad Altm ttad Ezptamm a Sc, d m Mttlal mt a al Wk Sca at V ppc St wa t dm adt v allm d Epitae mrae, De bee d De emetia, t dm 12 adt c d Nat rae Qaetes vbtt, wäd d Dagi t d d al Azü R Bac p ma (zwc 66 d 168 vft wd «dckt wd m mm wd d mttlatlc Vz d Scabld kt. Ea v Rttdm w d Bwl mt Pa al Fälc d btt d t d zwc dm mc Plp d dm C ttm d ScaAa ( d 159 at Eram d d V, ct d t Wk z d, d dc d Br v tttl cavtäd büdt. A b d Rfmat w Sc c a: t ztt mma Cav cb Kmmta z De emeta Fü d tzm d 6 d 7 a dt waSca wct al Vmtl d Plp D ytmatc atll Scl d damal t tad, f z m l af Sa Scpp' Eemeta phiae Stae ma (606 d d Mau t ad Stam phpham d d hyga Stru d dläd Pl t Lp (14 b 166 d Bz z Sca ac km mtt Aab (165 d d Scft De nata (158) dtlc wd. B 8. dt bbt t Dk, wtd d Sca pätt bd Sca tmt Plp da d d z Al d Gdk Stz c tät, t wt Vbld fü j Dk d Datlw, d d Raac abd d d G talt d Aprm d d Ey b t lbd t d Vrd z wt Ala Eaye bt Fac Ba d Fm dcklc amma mt Sa 7
Th wd s la, b h hng s a nas Epe cliu a Essas, ha s dssd Mdas b Mnags a di h fma, sd ah ha a n lah hashlh na abhg, fh ds adn z d fanzösshn Malisn, m al hnd shlil z hhas Aphrmen Lebewehe nd z Ahs Nizshs, d, ah wn as Vfg n hilshi nd gnd shaf z wis, dh d dss g Malsn» mfah Nih wng als d ash as hab sn a gödin, d zg han Tagödin d Röm, d ish a d Ni bnl wa dm lisa bhanishn Dama d d agd lassiq anhs I bgff d ain Tagöd d bsmmn ang das Vsndnis d gihshn Tag Dshlad gal s m 7 Jahhnd as Ehnl nn Dih, dsh a» gan z wdn Es n d zw f ds ahhnds li das ss an nas Dam nah D Wg n d ömsh z ghishn Tagöd bi d Rzn ds ai Damas zg sh mlsh bi Lssng: d s g, dm asfhl hf wdm, wa a Vn en laenicn Taerpeen wche une em amen e Senea bekann n 1754) ing Jah s b gan sh ns m hls z bshgn (76 D Rhm, d nas n bs ns Jahhnd fas nnbhn gflg s, bgn n Anfang a s mm Imm wd, sn z Lbz, wa a An gi asgsz, d sih nss gg snn l, ad sis gg sn sn d d angbihn Wds zw shn bn d Lh hn agla, d ah als Rd afa, d nan Q an nd d Ahasn ds . Jahhds adl nas md hbwis A sinm immns Rhm, d z sshn Mamn shlh z assn sh, nahm sh d Zgnss Ans Bi Tas nd D sss wdn snafndlh adn nnba (gihwh ha as in im gaz sis Bid n na gzi I d N z wd ihm alm n Vbndg m N g 8
on. P rib in inm - b i rhnrt hn n Sna grhttn Bf ; rzlir Bton: «An n gramtn Kir lr Zitn bi gratn; ri r Smann bt n wrol bfratn Si n inr btgn n trmin Klipp glant. Wrm nr bt or gbbn » Epte le 24. Dn zahrin Angrn Sn n am gähr azhn ahhnrn ..) on Vrm gä r t Dro mi inr groß anggn Vrigngr ntggn E u I ve e ue I phphe e c e e g e Clue NI 1799 h wgn an r SnaDrllng b T orintrt D orl Vrrlng S gh om Iabil on Wn a n r immr wr gr br n m r P nfzrt at Dß r Fhr inr Zit o nmi npragrt kn gr rf inw wi r n bn on bürt r. Il
L Anna Sn wr m Chr n orb gborn Sn Vr L. Anna Sna . V- n. hr. r a inrbgürtn Rtramii mt hat in Rom r p bn n gh Fü in oa, Snc n Ma r r in Smmng on D kmonn r Rorn nr Otu e het eee ve cle Sin htor Wrk a rm G hht t r Grzit banl it ror Für i philoophhn Intrn ngn Sna hat r Vtr in r alrmin rt wnig Vrnni. S Gtn Ha til i Lib Sohn r Phoopi konn hr igng br n nta Dr ng Sn rh n rtor n pioopis Abng n Rom. r hrt n Piloopn Soon s Axanria r hn für i ptgor Lbnw gwnn I o aß r n Jar lng g b Tfn Einuk mah af Sn a1 Ppi abn r on r Rhtork hrkommn i nr m Enß rmhn Philoopn r Sr r
9
raken Eik zgean ae aer a nar n aa hpe Srien eraße. Aßerem r Senea ein eirger eher er Vrengen e Siker Aa, een ere e ziehng zr enahen Leeneie zm e hae Nah einem ängeren Erhngaena in Ägen i ]/ re Senea r ie Verinngen eier ane er ain e räeken n Ägen Qar Senamigie Seine renerhe Karrere Caga Eier erreg aen r eine Kränkke, ie earen ieß er ere ne hn ni mer ange een, ae i r er Hnring ge ree er ie Vrgänge, ie a na em Regiernganri e aer Cai im ahr 4 z einer Verannng na Kr ka ren, a i Senea ni geäßer. Er en einer nige er Kaiern Meana zn Oer geaen z ein, ie hn eine eereheren Verhäne m a La ezi ge in eer Fra er jngen er e eman ah e ene ear r ren Enß a Cai Na Meaina 8 re Senea a ereien er Agripia, er neen ain e Kaier a r Verannng zrgeren 9 Sie erg Senea e rherie i ng re eärgen Shne Ner n erae im ie Prär ie he, r ie Rehaierng e ama n ehmen Sieer in er Öenhkei gen En z ereken i Senea z een n r e rhrng iher ehrgeizigen Päne z genen m a re Ca n Agrpna erge ie Prärianer rieen er zm Imerar a. Seine n Senea eraße Lienree a Ca enie e errieene L r en en aß ie örer in aen arahen Ah a ree Ver ng e Ca verzee Senea nih: n eier Saire e en ie pocolocY1toi Verkrng ie ie Ver äpeng räg, hier er mi eißenem z e Hmmen Höenahr e Verrenen In e eren n ahren er Herraf Ner a gi qinqennim Nern nanne raan iee e erree Senea en Henk einer pien Laan. ammen m e Präaneräeken r enke er mi Erg ie
Risoiik Sit mß S riich i dr Ezihg sis isri Schüls Nro t d ach sim Rgi gsitt Btics d Soh ds Cdis d dr M sli drch Git mord lss (55), wi ihm wg sir brchtigt Aprüch f d rizipt gfährlich si Krz dh (55/5 wdmt Sc dm chzh jä N Ar F i dm mt pschologischm Gschic Nros Gü rühmt d r ih doch rst zih wil Es schit dß Sc d ghört d Nro di Güt s rmordt ritics h ilicht aföig 3cits t i dism Zsmmhg Amles 318 ldigs i Nm. So bstrbr si müh ist Nrs Grsami idämm so rmidich wr s dß r sich d drarig Zgstädiss i fs ich bch Im Jr 58 wd Sc i rozß ict i dm r zwr o im brütig d gmi rhtt M aggri ab do gro wd daß r si ir o zil Rchtrigg D vita beo tschloß Di Vowü br i idsh gg di Ahgr d Cladis si Bzihg z r 3 dm Kisrhas si iras tigi d si Ri Ei Jhr spär grit Sca zm zwit Ml i d Vr dht i Mord Nros gbili z hb: dss Asag a si Mt Agrippi Es shit shli dß Sa d Brs d Tod disr hrrschsütg r o dr E si Nro schütz scht ls tws Ubwd brs i Di ids ds g isrs t immr stärr hor si züg gg Sc d Brs immr wigr. Als Brs (ili drch Gifmord) strb (2 w Scs Ei f Nro gbroch (mors Bri ifgit Sc po im schrib Tcits i prägat ormig Tcis schdrt i Adiz bi Nro i dr Sca m si A schid d m di ühm sis Vmögs rsh si äßrs Höfichit bdht Awort i d di Ermdg rschrd dl wd lht No b Sca zog si tozdm om of zrüc dr dgüti :
in im J 6 gn wdn in d n3 62 nnd in Ri l Sin dn D Uo di Reigng d Lbn n m S d g nwinfic W (aal Qon nd di n Lcili ld nd Glgni i ü imm n inm L bn 5 E bicig in d Tilnm n d i n Vung Ein Tbn b Snc3 d bn n in R Kmnn üg w nd in nm ndg Rm mi in Pmi lin d wi Fndn i dn Td Tci bi Aal 562 «n l lng Sn in Tmn D Cni b im gbn D wnd ic inn Fndn nd g d mn in ind i fü di wn Fnd dnb ign in inn d Eiig b d Kb w bi d ild i n bn Wnn i d Eing bn wüdn l Ln ü i Anglii dn R Tgnd nn E c dnn i Tnn d lnd G nn nd c inn im n Tn M
Dampad, wo e m Damp ese De ee wude one alle eelet vebannt So ate e es sebe angeodnet, zu ene et, da e no e und mätig wa und do son an sen Ende dae !
De S De reae vae äß s engemaßen se daeen s dazu B. Hambüen, De Daerug O ee ch Ad Pn De beae ve, Dss. Köln 1966 Da Senea 8, om od Calgas spt muß das We na 4 geseben woden sen. ne genaue Besmmung de Abfassung egbt s aus dem Am des Adessaten Paulnus, de de paefeua annonae (Getedeewalung) nneae; wenn dese Amtsbezenung be Snea au n genannt wd, so läßt de Be sebg de äge do de dentaon zu Da deses Amt on 18 C uanus (atus, Aae 1,; 11,1; woh dents mt dem n De bevae ae ewänten uanus, s Anm 83) beledee, und on 556 aenus Rufus aus Aae 11 ) paefetus annonae wa, muß de Amsze des Paulnus entwede zwsen 4 und 5 ode na 6 angese weden Aus De bevae vae 8 egbt s nun de epun, o dem de S efaß wude Senea ewänt Sula abe als leze Röme das Pomeum (s A 8) eweet obwo Senea be den Voag enes Anuas bete, beset en Gund zu bezwefeln daß e des o de Poeumseweeung des Claudus üja geseben a Damt bebt f de Abfassung de etaum on tobe 4 (Amtsantt des Paulnus bs et\a Ma Daß Senea meeen Stellen so auf de Velbesätgten (oupa) hnwest, als abe e se lebendg o Augen (aspe, peea, neoga audes 5; um deo ; de 111 um dea 15, sent auf sene Anwesene n Rom zu deuen Da e Anang 9 aus de ebannung zuüete wd de S n de esten Monae deses Jaes zu daeen sen De nalt des Wes, de Auffodeung zu a onemplaa zm Rug aus de aten potsen äget, sen m Seneas uee und nnee age n dese Ze benzu
smmn frlch fhn sr unss hrfü Dß Sn, mhr as ffhr, das rbn dr ccupi n Rm as rrun, rrückhi brach, wrd mn wh n nur s pplahisphsch pk, sndn als Erbns sinr Erfhrun n dn ch ahrn dr rbannun rklrn dür fn Auh cus' Brh (As ,8 Arpin hb Snc m dr Rückbufun aus dm Exl ulch (smu) d Prätur vrschaff, sh nch m Widrspruch u n b vi frdrn Abkh vn dn Saasm dnn m Jahr wr Snc sr n amrndr Prr, lnfls lrprr dr prar dsntus für ds r 0 udm s s nch ausschlssn, dß Snc ds Prrnam und d Erhu rs n snn Wlln übrnhmn mß, wil r Apn wn hrr ürsprach vlch wr. Daß r nch dr Rückkhr s dr rbnnun dn Wunsch ha, sch dm im u wdmn, br durch Arppns Pln daran hndr wrd, du n Sln u uvna (5,1°) an D Erhrk frlch s nch bdn n Wdrspuh u Sncas Auffrdrun, knmpv u ln Tr dsr Bhun wschn Wrk und bn wär s vrfhl, bv v ls Bknnnsschi u vrshn Dr nhl wrd uch vn dr Prsn ds Adrssn bsmm. Was Panus br, s sind wir whnd uf rmutn anwn ölihrws war r m Sncs (w?) Ga n Pma Pauln vrnd, vllch wr r ar Nch u klr snd d knkrn Güd für Sncas Appll n hn, dm Ssdns dn Rün u khrn Dadurc wrd dh ds rsndns dr Sch kum vsl, da s sh, uch wn s nhllich und sprchlih uf dn Adrssn Rücksh nmm, durus an das lmn Publkum wnd vl d Anrdn n dr Prsn Plural; auch d DuApsrphn rn ich, w s m Daribnsl üblch s, nich immr n dn ndiduln Adssan Dß ds mnshlich bn nur ku Z whr, s n lmn Erfhrun, di n dr nkn Lrar mmr wdr
m mm K br Fcii r Z, br c Vr r , br i Eic Mcw D c p w r m irr timm T c rr ri mi m W zr r öc i ä D c, m, ä ir v r Dr L, r v r Vwri r T r Wii b Di w , pii vi, tirbt ct, r w D bc, Sbi t wir (Epitlae moaes 9,9)' Dr pc T z r N mr r Naraes Qaesiones 6}212) ict r bä rc mi Vräii, Wi r wir, vrr r rci zwc r r b i i t m mp , rale Quaeoe 6,2,9). S brv vit r D Prbm Wc bc v Sc m r Scri br m? Wär m 49 ri v bric Nä pr c m ti Dm wpp c, ci De breae ie i Mv z Dr r w c r t, ß Wr r pc Lb , i r r i Väct c tr rä, vimr r br Zw Scrt e reae Viae t i Tri Wrbcr i Pip (ngoTgm,"O'). S rr Pi wr mv mt b c v cmpv z wim, w b . D prrptc b t r zw Hä Scri Vrr r crb r Vr ppic b Kp. 415) m rt pp , c m S z rcz Kp. 1-19 D m Wr c mi mibr vr b D p b am mcic K br i Kz Lb Sc w i Vr
w i au s zuü u sl i s ( a as Lb si u a u w i Zi zu uz s as is i Ga s i a aii, i Füll o Bsl illusi n u zali Au bl u i az Si z Gliwo s as G3z i i Ru blib aus ba Vaio s iz Mois so laoll Ealu s Guas, Sc ü S au as ois Zl zuü. s Ts zu asauli, zi Sa zuäs i a R o Bsl, wi Ms b sw S b ic aß si sbl si (oalias obiio, 3/5 a sb si as aa ül Lb i i Z s Rusas (ou) o Gaa ü i so las b zu bsz. u üu s Bs ou» sz Sa Gsaz o u ii Vwu Zi A s o oliis Aiä u Rüzu aus Saas is li sois Ela o Poli si oiu s u ü i Täi ü Saa l3 o si o auzub, ü ili Siu o Au l ail iss Gsä i si b Mü u Ga Auusus) i n V zwilu (Co), lcs n as l i b, as uc Mo o Sbso (iius usus o s As s zu aß i u i ol s ä u i b so 3u Aiiä sc u au Tu u zu s. is w Bi s säsis ouaio u Lbso CA uaß i üb zu s ouas übau is i u � s lebI (7 ,3). i Iao o üll Lb ou w a oul wiol b l Sn u säu si uiba i Aus ass a 3i zu ol äzisi w a ü . zs si as b sä bissi ss ou aou a . a s i Bwis ü i Saz i Sa
I
j
\
J
�6
I (
d Bgr ccpi zu zi M Z d ccp kö Mc gör d i lb (22 ). rd ir Mß vll Bäfigg für r B g d r i iglc vr W d Mß c fr v ccp i ß i dc c d Ggl i Si völligr Uäigki ud r cg d d Bßi dr ig Körprlcki zrör (169) Ac körprlic kiviä dr Gdi il i rkc Mß b ig c gi ig äigki di übrlüig Wc dr llg d Hirikr (9) Wr d di r rfüll b b i plpr Bägg (14) r ir ird d r fc vrbri Bld d rcg b (5; 75 79; 4; 1 kkrir Wr c dr ilpi id rfÜg übr Vrggi Ggr d Zk Er r i Gpräc i d k lr Zi S i ic i Lb dlc (415) c i Blck f d gv Ggld d kr d gr i Gß d rd g ll b d p d S d Ad d frdr i f d Sdi fzgb d c gz ppic z id d Größr, Erb fü ird l i birg äigki. A Scluß k Sc d ccpi zück d ildr r i dr Apk Ed c l: i i r bkgr d c ürdig Al ffkvl Biil für di g rvl Gäfgk bgr Mä ü rri d Avgägr d i. brblik d Gdkgg v b ird dlic d ü di Srkr d G kiiv A v ccpi d i übr rr Vrcbg d Bgrif ccp pic Big d i für, fü d Sc d Adr gi Il i r Hälf dr Scri b päIc dr Bcribg d fc b dr ccpi d d b i p Adg ggg rd dr i Häl r d Bg d i i d Mlpk; d r i ird v dr flc vrd Mß bgb d
)
17
in beie Schideung konketsiet. Als ons dzu wes Sene imme wede u ds veehe eben de ocup (so g innehlb de Sideng des when otium veihe e nict uf ds negive Gegenbild: 4 ) deen Unglü imme deulie wid Aus de Vesciebung de Gewite von de Dstellung de occ upti u Shilderng des oium de ds poeptische Mo iv lmähich hevoteten läßt, egib sic eine Zweieiung de Sch e begng von de esten zu zween Häte s ießend. Sns metodisce Bemekung im 0. piel bidet keine wiklie Zäsu. deuet hie zw den Begin eines du ein neues selungsvefhen gekennzeinete Absnites n, de in de Rheoi gumentio gennnt wid (Beweis ührung; und in de t enthten die piel ? meh Agumention ls die übeiegend deskiptive este Häte de Sit be ein gundsätzie Untesied best nit Gewi knnte mn ds Gne in ein hetoisches Giederung sem bingen exodium (ineitung 1 nio (selung des Flles: 29), popositio (Päisieung des Schvehts ie: bevss ss oupou vt 0) nio (0 bis 1 ptio (Schluß -20) e gmenti wiedeum knnte n nh etoischem Muste in positive und negive Beweise ode wie es P. Gim voscgt, nc iticen egoen (uie onestu nütlic eenvol) einteilen. o mi Gliedeungen diese At wid mn de Aubu de Shit kum geet Sie stelen konvenionele oen d mit denn Sene spiel; die wesentichen Stutuelemente nitese nd viieende iedeolun lsse sic jedoh nict dus bleiten, sonen nu us de psycogshen Ab sic des Autos st die neee Fosung t duc diese Ekennnis ds te Uteil übewnden Senecs Shen seen se komponiet ie liteshe Gesttung dient dem moiscen Ziel non decen veb nst sed posint Epis/la morles 75 D f vt odet zm philosophiscen ebn um ß' jY" u Um diese potepischen Absiht iung zu vesen füt Senec dem ese in imme euen Bide ds veete Leben de oup vo Augen. Imme 'ede
erchen der ene ednke da Leen de occupat e kur, aber edea n neue Lcht Reultt erchedenter Argu entationen, edea forl ariert r oll i de Leer enprgen, ol hn aufrüteln Nicht wenger efektoll al die Motwederholung eendet Senec de Antthee. eder und weder ellt er de erfehlten Leben der Bechtgten da Bld de erfülten Leben entgegen er Kontrt de egten deen Schlderung n De beae iae den gößtn Rau et, ßt da der Phioophe gewidete Leben u o rhender erchenen A de Sprache wrd o Zweck de Werke bett D der eer ert ür die Phloophe gewonnen werden oll, er edet Senec de phioophiche Terinologie o wet we öglch Er paßt de Adreaten in den ahlrehen Au dcken au der nanprche n: collocre anlegen 13) putare uf Sudkonto anrechnen 5) d coputatione reocre Bian ehen 3) delegare überween in redt ee ewinn bngen (,) Au Rückcht auf den t phloophchen rgen nicht ertruten Adreaten unerlßt Seneca ede Auenneretung t anderen Schulen icht au phloophche Dogen kot e h an, onde alein au de inwendung u phlooph chen Leben überhupt war bleibt die toie Grundpoition erkennbar (or le Bd de Ween aber da dea de urückgeogenen Leen rgt duru epkureiche Züge urch de bewußte Auhebung ler dogahen Den en deal der t contepltia, durch den Appel n de Erfhn onkreter Lebentionen, durch die Veredung de phloophchen hprche pricht e ee ie auch heute noch den Leer unittear an Auch an hn ncht nur an aulnu und deen Zeitgenoen wende ch Seneca, der den Snn eine oiu uen ür e cwelt h ch hae ich nt nur on den enchen, ondern uh on den ußeen Angelegenheten in erter Lne on enen egenen u rückgeogen: ür die Nachwelt rbete ich» e ale 8
ANNAV NCA AD AVLNVM DE RVTAE VIA
Maio pas moalum, PauHne, de nauae malgntate conqueu, quod n exguum av ggimu, quod harc a velote, a apde da nobs tmpos spata decuan, deo u excepts almoum paucs ceos pso vtae appaat va desttuat. ec hu pblco ut opnan, maID ub anum e mpudens vulgus ngemu, cIaou quoque vom hc adfectus ueelas evocavt Tnde l1a maxm ecoum excamao es: «vam bvem esse, ongam ae» nde Asoels um eum nata exgents mnme conven ens sapent v ls aetats lam amalbus anu nulsss, u quna aut dena saecula educeent, on n ta mta a magna geno nto cteoem emnwn sae Non exguum mpos abemus,sed mul tu peddmus Sats onga vta et n maxmaum eu consummatoem Iage data s oa bee oIlocetu; sd ub pe Iuxum a neg legenam dfft, ub nul bonae pe dtu, ulma demum necesstae cogenequam e non nellemus anssse senmus " ta s on acpus bevem vtam sed cmus ne opes es sd podg sumus Sut aplae e egae ops, ub 3d malm domnum peveun, momento dsspant, aquamvs moda, s bono ustod adae sun, usu csun ta atas nosta bene dsponnt u tu pae Qud de um tua quemu? la s be ngne gesst vta, s ut sas, Ionga es A alum nsaabls enet avata, alum n u pvaus labobus opeosa seduas aus vno made, lus neta tope alum dea
I
20 21
SENECA AN AUNS BER DE KZE DES LEBENS De een Mn n, an belagn i über e Miß gn e Nar: Nr fr ene re Sanne Z weren wir geboren, e n gegebne F läft o nll, 50 ümi ab, aß a een alle Mnn Ana on gan wengen en n er Vorbrng af a eben rläß ber ee, we an glab, algne be aben n n gewönle ee n e nwne Mae eef a b beümen Männe a i fl Kagn eorgefn Da e banne Arf e gößn ale Äre Kr a eben, ang e Kn» Dar e Ploon ga n aene Sre e Arole, er er Nar ree «Den Tieren a e 0 l ebene belg, aß ie fünf oer en eneraonen lang ebn e Meen abr, er o Vele n o roße geboren , en o l früere Ene be.» Wr aben n wng Zinr eran abn wr iel aon geng n re a Volenng göße aen, wenn e al gane g ageeg würe" obal e abe h Vrwenng n Aloge ernn oba e n fr hlehe Zwe ewn wir ann een wr r o ßeren Verngn beräng, aß e ergngen aß e erge, aben w n eann Ja e nih o aß w en e bn beoen, on ern w aben e r gea n wr n am n angelaf ageae, one wr geen nr erwener a We en gewage öigle Veögen, wenn e an enen een Beer geae m N eee wr en no o beeene eo r Nng w wenn enem übegeben woen er e g beüe o bee ne eben em, er e g enel wen Seam Wa lagen w br e Nar? Se a rgebg geeg wenn an e gebraen ere. Abe a Leben n anern en enen l nerle Hab in belügen Anengngen er eine ef o Wein er aere or Trge arr en
iga x ae udici upa mp am bio aium cadi paecp cupidia circa omi ra, oa maia p uc duc quodam orque cupido miia quam o au a pricui e au ui a io; u quo igtu upeioum cutu ouaia riue coum muo au a ecaio aeae oruae u e cua dei ui; peroque i eum equ aga e co e ib dpce ea per oa coia aa qubudm i quo uum driga pa, d maei ociaque aa dpdu, ado u quod apud max mum poaum mo oacu dctum rum e o dubiem: exigua pa ae qua imu» eem qudem om paum o a ed mpu . U cicum iia udqu e re ug au i dpcu ri aoere ocuo iu d demo e i upidem o pmu, umqu i ecu ad e li Si quado aiqua ouio qu coigi, u poodo mai i quo po um quoque ouato e, uctuaur e umquam i a upidaibu ui oium a ii me pua dc quom i coo maa u Apice io ad quorm eicam cocuitu boi u oca Quam mu diiae gra u Quam muom eo qua e codaa oeadi ge exc ao agum duci Quam mu ou oupabu pa Quam mu ii ib elqu ccumuu cum ppuu! Om dqu o ab m uq ad ummo pea c adoca, ic ade ie peicar, le ddi, il udica,emo ibi ida, aiu i aium coumiur. roga d i
2 23
enen zebt hrgeiz der imm n femder Meinng aden ande Gier n de Hnng af Genn re nd qe drc alle ände alle Meere manhe qält die Lednhaft für den Kregdient da ie et af Gefahen fü andre bedaht ind de ih r egener Gefährdng ängtgen iede andee gibt e die de nnbre gbhei r Hhgeeltn n flg Knethat afebt iele hat a Steben nah dem Gük de anderen der die Sge m da eigene ganz n Behag g nmmn; eh ele die kein bemmte Ziel erfgen hat hall hanende Unbetädigkei die ih elb niht leiden kann n mme nee läne getrieen; manhe fnden an Gefalln raf e tee nden in Shlaheit m Dämmerztand trit ie de Td an daß ih niht an der Wahrhet jene Satze zeifel kann de be einem grßen Dite ie ein Oakel agephen it «r einen keinen Tei d Leben eben ir» Die gze bige Dae it ja nit eben nde blß Zei t. Vn alen Seiten bedäng nd mingel da Lae de Men c ud äß c u dß c u ud d z Betahtug de Wahrheit ehben nde drükt e nede nd häl e tief n ihe Leideaf etit; nie können e z ih kmmen Wenn zfällig einma Rhe enttt r e e n hn nd her e af he See ah nah dem Stm n Wgen rlen nd nieal laen he Begierden ie in Fieden D lab h prehe n denn be deen blen tand e keien Zefel gib? Scha die an denen man egen ihre rflg die Tr einennt: e ertken an ihem Glük Wie ielen t ih Reiht eine at! Wie een gt die Beeamet nd da äentieren ih Begabng da ie tägih üben ale Lebenkat a Wie e nd ganz blei n hren aenlen Vegngngen We velen äß der Sam n Klienn der ih m e drängt kin bißhen eiheit K, geh ie ale drh iedrigte bi m öhten de ene t inen Rehtanalt de ande it elb eine; dee it ngelagte ene Veteidige ei drtte Rhte niemand nmm h ür h eb in Anrh ene ezeht ih f '
qom nmna en, o nc ve no e co e, hc nemo e
24 2
n mnma qonam nna q e eum t, qo e ventb nn vvn Ae qqm ae ba e q b nnqm v Ie n e, qq e, nn qm vu aqn e x, e a a a veba m, e e a at m e nn np e qm, non a e n q qo ca qam m e qnm qum, m , nn e m voeb, e non oea. m qe nqm nn en n ho nm nenn, nnqam a hn hmanam mnm anm man pa oa a no pn e, exa en e e mo nm, a pe e n; n vam am ne ee a nn, mmo veo em eoe ncn n nn q enam am vee ve, vm nqqe qam m b! A u n oneno mono, m 3 a uam m venm e om n eo n hone avta e. be aqe ex enm "tba cmene qem Peene e mm humne vem, cenm tb v a em nn m, 3 cmatonem aeem tm voca c qantm ex emoe ceo, qanm c, qnm ex, qnum cn , qnm xoa, qanum evom ceco, qn
den ande. Fag nah denen deen Namen man auswendig e ! Du wis sehen man unterscheidet sie na, folgenden Merkmalen: de ist für jenen ene für diesen da - niemand fü sich sebst. Ganz unsinnig ist unte desen Umständen die Entüstug mancher Lee die sich übe die veätiche Behandg von seiten Höhergestelte beklagen weil diese keine Zei für sie haten as sie vogelassen werden wollten Da wagt jemand der ür si selbs nie Zei hat sic über den ohmt eines anderen u bekagen? r ha dir wer imme du bist wa mi überheb lichem Bi aber doch igendwann einma seine Aumeksam keit gegönnt hat sich heabgelassen dir Gehö u schenken hat dich an seine Seite gehol d has es nie ür we eachtet dich anuscaen anuhöen. Du hast dahr keinen Grund e mandem soe Hflckeiten as seine Sd u vebuen da du a as du sie ewiesest nih mi einem andeen usamen sein woles sondern mi d nit usmmensein kotest Wolen alle großen Denker deen Ga emals esrah ist in diesem einen Punkt übereinstimmen niemas könen sie sic geng wnden übe eine solche Vedüsteng des mensch lichen Geistes he Landgüe lassen die ete von niemandem in Beslag nehmen nd wenn de kleinste Sei übe den Grenveauf entsteh ennen sie na Steinen und Waen in hr Leben aber lassen sie andee eindringen a sie holen selbst sogar dessen küntge Besiter hebei; niemand inde s de sein Geld verteilen möchte do unter wie viele teilt ein eder sein eben af! Zgeknöpt sind sie wenn es dam g das Vemögen usammenhaten sobald es abe bloß um Zei auwand geht snd sie wahe Veschwende mi einem Gu bei dem as einigem de Gei ewas Ansndiges s Ic möe daher einen as der Sa de Aen festhaten und u ihm sagen «Wie wi sehen bs du an de äßerse Gee des mensien ebens geangt hundert Jahe oder mehr asten af di. un denn ieh die Bian deine ebensei Rene aus wievie die Gläbiger wieviel die Gelebte wieviel de aon wievi de Klient von diese Zei weggenommen ha wieviel der Steit mit de Gatin wievie die Züigg de Skaven wieviel das gesätige mheafen in der Stdt
26
t ficia p m diati; adi m ma fcim adic d t i iacit vidbi pac a ab am ma Rp mmia tcm ad ct ciii fi t i di t dtiava ct ad tibi fit ad i tau vt ad aim itpid id tii i ta 0g av fati pi it am mli vtam uam dipit tit id pd atum va dl ulta latitia avida cpidita lada cvai auli am igm tibi d t lictm it: itlg t immatm m Qid g t i caa? amam mp victui vivi am vi faglita vta cci bvat atm iam m pi tait vl pl t abdati pditi cm tim fta l ip alci vl hmii vl da di ltim it mia tamam mtal timti mia tamam imtal ccpcit Adi pl dict «3 iag i a i tim da agim m a a fcii dimit» Et m tadm gii via padm acipi? Qi ita ic dipi i pattu? pdt t Iiia vit tibi va t id m tmp ba mti dtia d i lam m cfi pit? Qam m t t viv icip m didm t Qa ta lta mtalitati Iivi i iagimm t agimm m diff aa cilia id vll viam cha pai pdt tii t i a bti hmii cid vc vidb ib tim p tt ladt mib bi i pafat
nmm di Krnkhitn dazu, d wir uns durh ign Sud zugogn habn, nimm uh no dazu, was ungnutzt ign gbibn ist du wist shn, daß du wng Jahr bhtst, s du alt bst Bring dir n nnrung, wnn du st bi nm ntshuß gbibn bst, w wng Tag so vraun sind, wi du s dir vognommn hattst, wann du übr dich sbst ü ko, wa G ü ü bwhrt, wa dn Gmüt ohn Angst war, was u so ngr Lbnszit zusandgbraht hast, wi vi din Lbn usgraubt habn, ohn daß du mktst, was dr vrlorn gg, wivi dir gundos Shmrz, töicht Frud, girig Lidnschat d tdnd Umgang wggnommn habn, wi w nig di von dm, was di ghöt, briggbbn ist u wirst rknnn, du stirbst zu früh » Was ist nu schuld daran? Ih bt, as ob ir imm bn würdt, n kommt uh u Vgngkit n dn Sin, h bmkt niht wiv it shon vrgngn ist wi wnn hr si in ü nd Fü httt, vrshwndt ihr s, whrnd untrdssn viht grad jnr Tag, dn ihr rgndinm ee er reeer e e eer eer Ae fürtt ih wi Stbich, as bght hr, w wnn ihr unstbih w Sh vi wist du sagn hön: Vom fünzigstn Jahr a wi ich mich ins ruig bn zurüzihn, das shzigst h wird mich von an Vrpungn ntbindn Wn bkommst du dnn as Bügn für in grs Lbn? Wr wrd s so vonstttn ghn assn, wi du s bstmmst? Smst du di nht, di brbibs ds Lbns für dich ufzuspan und ain dinig it ür hoh Gdankn J vorzushn, di ü hts ds zu vrndn ist? Wi spt st s, st dn mit dm bn u bginnn, wnn mn s bndn mß Ws n töits Vrgssn d Strbchkit, vüg Vor stz uf ds üzst und sist Jhr zu sb d inm Atr das bn ngn zu won, bis zu dm s nu wnig bringn Mn wrd bobahtn, daß mhgn und hogsttn Mn Wot ntfln, wonach s n zuckgzogns bn wünschn pisn, n Güt vozihn. Si bghn bisw
Cupunt ntem c asg su, s ut eat esenee; nam, ut nh exra laessat au quatat, n se psa rtuna ru us ugustus, u pua quam l paestteunt, nn est queem s pea et atnem a e publ petere ns eus sem h semper luts est, u sprare um; c abes UO etm s s, ulc aen bectba sac, aquan se cum sb n quaam a senaum mssa pstula, equem suam nn acum e gntats ne a pe gla scepantem pllctus esset, a eb nen «5 sa e spesus uam pmt pssunt e taen cup temps passm m p x ut, qunam rum aeta matur uc, paecperem aqu luptas e e brum ulne» anta sa est es tum ut lam, qua U nn pterat, cgtatne praesumeet. Qi on v ie x s n penenta, qu mnbus gentbusque unam abat, lum em etssmus cgtabat qu agntunm suam xueret petus eat quanum la bna pe ms teas ulgena sus xpeent, quantum cultaum sllcunum tegeent Cum cbus pmu, en um cegs ns se um anbs cus as eene ma teaque sangunem ut. Per Mae na, Sclam, egptum, Sam squ s ppe as bell actus Rana aee lasss exectus a etea bela cne tt m lpes paat mmtsque meae pa e mper stes peat, um ulra enum et uptem e Danuum temns met, n psa ube Murena, Caepns, Lep, gnat, alm n um mucnes u banu Nnum hum eugea nsas
ln (fal Gfar möi ) v ir ö abn dn ac w v aßn ki Bn d rctrnda Gl r i ic amm. D vwit t dm d Göt m al indim wät abn, btt abäi m R r si nd a imm d Wc v Staacä i i; all n Gpä amn mmr w af d k daß r af Mß f; m dm wn ac tin, d ß Tr, wrd idwann ima f ic lb da in, mact i Mal tälicr In inm i a dn Sna i n dm r vpac, i Rtad wrd nic pltc Wd i d ic m Widrpc i nm n m t ab ic fnd Wt fnd Da ka mn ab lavl amac a vcn D a mic da Vrlann ac d v mi r nn i da bact daß ic mi da ja di Fd an dr V wcn nc af ic wat läßt, a d Sß dr Wt im v twa vn dm Gß vca. S wicti in m d Mß daß i n Gda vrwm, wl r i vkl k Er a ll v al abi d b da Scickal vn Mc nd Völk t cid, dact mi ößtr Frd a d a a dm ic in Stll nldin kö r at ar wvil Swß m j Glck abvlan, da b all Läd tat, wivi vb Sn bdckt Gw m dn B 7 dan mt d mtn nd clilic mi i Vandtn im Wana m d cd kämp, War d u Lad B v. Dr Makdn Sil, Äyptn, Syn, liai d a all änd im i mtbn, wat di H di d Römd md warn, awä Ki Wäd di pnländr brdt nd di id bwa d mn i dn id nd ttn i da Rc dnn wan ärd r d Gn br d i, b Ept d na inacb, da cäft c in d Hapttad Mna Capi Lpd nat d ad i Dlc in Er war ncä nc c n da t n Tctr
30 '
lia e o noie iuvenes aderi veu sacaen aaci am inacam aeam eiaban pluque e heum mena m Aono muH e. aec ulcea m psis memis abcidea: ala ubnaceantu; vel gave mu sanguine cpu pe mpe aiqua mp q m p, n uu p cogiaione aboe eu esidebn, oc um ea eius ui vi cmpoes faee poe a 5 ' M Ciceo ine Cailnas, Codio aca Pmpeioue e (aso, paim maife inimics paim dubios amicos, dum ucua cum e publica e ilam pesum unm ene novim aducu, n ecuns ebu quieu n advesam paiens, uoie i1um ips conuaum uum nn sine caa d ine ne auum deeau ! Quam fees voc expm in uadam ad Acum epula p, u sp nia faca ana eovene «Qud aga» in qui «ic quai? Moo in Tusculano meo mlibe AHa dncep adici ubu pi em aeaem coploa e de paen quei u e de ua depea Smilbeum se dii Ciceo a eul nunquam sapens in a mle nomen po ced nnqua eiibe ei negae em pe lberta e soidae sluu e sui ius e ao ceeis Qud enim upa eu poe ese qui upa fonam es 6 Livius Duu, vi a veemes, um lge nova e mala Gacana moie, stia u ngeni oius Ialiae cotu, eium e non peidens qua nec age icba nc am libeum ea emel noaas elnuee, exe ca uieam a pimodii vam dcitu dixisse i ibi ne pue qude nquam
ee nge nne s em e " , e eebeeise Bezehng ie t ene Teei n se gebunen, en sn vm Ate Gebegten een n me n z zeiten mn eine n e Vebinng mit ene ntns fühten Dese Gse 9 tte e smt e Gliee bgesnitten nee sen nh es e ei öpe, e h en Du es velen Butes ie iee igeneine tele ubi t Desgen shte e si Re n e Hnung f se n im enken n sie ließen seine tpen nh s e Wsh ees nnes e e ht htte, Wünse efülen us Ce, äe ie C tilin n Clis Pmpeis un Csss, teils enen Feinen teis zeiehten Fene sgesett, en zusmm mit e epubk ins Wnken geät n ntegng uften suht zz w ee im g nh im nlk eg ie f eünsht ge sein Knsult s e nit ne un, be hne ß gepesen htte Ws klg lie Wte ußet e n enem Bf n tts s mpus, e Ve, hn b , S be n Spnen e e bhee Heeesmt nh zu eeuen shte «Ws ih hi tue, sgt e, « I lte mi in Tsuln f, n zu Hlfe fei. ügt nn nh nees hnz, in übe sein vegngenes een jmet, sein gegentges bklgt n n sene Zkun eeifelt. «N u Hlte fei» nnte i Ce. E Weise i bei Gtt eine s nieige Bezenung kmmen, hbfei sein imme im Besitz uesete un uneshtte lie F ungebuen, sen eigene He übe en ne. Denn s kn e e be e hiks stet Livis 2 ein enegihe un itge nn ls e u un gises Unheil htte mängt v gelgen Zl s gn Ia un n nit me l sgeen en, v teibn ufte nh l knnte nem sie einm begen sl sen n fng n l efht un gesgt hben, i
a gi Auu im puplu adu paau iudiibu mm da giam uam f ip a a qud u quadam iuda ab ill apa Qu ump a a u b S alum g au pbium auam a paqum audaam S aqu qubau ula bi fa ig a pu du f ga. Duau a p b mau auli ub i ul p ngun ap lapu , aIqu dubia a m u luaia u0 a mpa Supauum mmma plu qu um a Iim du, pi in um imium du pi aum aum uu Sd i quIli al muau p am um ba upu adu ad uudm labutu Va ul a, l upa mII a a, amum au a a ulu n aulum dabu; paum, qud quam aua u ai dIaa, uga ; m adpdi ii ima mum mam a d ab u m upauam a paabIm
7
3
pm aum II um qui ul a bid aa; uIl im upu upa C, iam aa gia mag nanu, pi a an; i aa i, l aud um l dia x ua l blIa, m ii iliu pa i m a lbidm
1n sin nht inm in d indit fi g gönt gwn. Noh mindähg und n nnlidng ) htt s nämli gwgt, o dn ihtn fü Angklgt inuttn und nn nlß uf dm Fom ntn, nd w o wiksm, dß inig Utilspü knnth gn on ihm stimmt wudn ohin hätt o f Ehgi niht utn ln n h win mn, h Vnhi u unghum Unhil uhgn üd, fü n ign Ln w f dn t. Zu pät l klgt , ihm i kn fi Zt gönnt gwsn, , d n Kind n n Unuht und in st fü d om gwn w Mn dkutt, o lst nd n h glgt ht; h nämlih f nml t in nd im Unli umn mn ht Zwifl, n od fwilig w, nimnd, o u n Zit intt ä lüig noh mh nhn wähnn, d h t ü ll Mßn glülih shinn, h lt ggn di hhit gtn in hm Hß ggn lls, ws i in ihm Ln gtn htn Mit dsn lgn hn si flih wd nd noh si lst gändt, dnn wnn i L in ih lt Gwohnhit uük Ds n, ds h fht, m s uh ü tsnd Jh wähn, wid whhtg f in winig pnn mmshpfn: olh st wd in hhundt nh d ndn shlingn is u nsit filih, d d ntülihn Alf um ot n d Vunf ugdhnt wd, mu uh hnll ntflh; dnn ih gi i nht no hltt ih i ft od ing g d hnllt on ln ingn um Vwln, sondn lßt s wi tw Oflüssg und ts ghn Vo llm hn ih hih uh n, di n fü n nd ollut Zt hn; dnn imnd ht n händlih häftigung nn di ndn uh on inm tügishn ld d uhms gnnt ind, 0 ht ih Itm doh tw Glnolls d mg m di ühign, mgst mi d ähonign uähln od dinign, di unght indgktn od Kig ntfn s ll ghn s f in nh mli mnnht i An hnd uh
ieum inne be e Onia -
4 5
rum ema eue, ie qum diu uen, quam diu inidienu, qum diu me an, quam diu lan, quam diu nu, quanum vadimnia ua aque alena ue, qunum nvivia, quae m ia fia u viei quemadmdum ill eiae nn inan vel ml u ve bna Denique ine mne nveni nulm e l bene eeei e ab mine ua, nn equeniam, nn libeale dilin, quand du imu niil aiu eii ed mnia velu inu eui. Niil minu e mni uai quam vivee nulliu ei dli ieni e Pfee aiaum ium vulg mulique un, quadam ve e i uei amum a eeie vii un u eim aeiee en vvee a va di endum e e, qud magi fe miabe i, a via diendum e mi T mim v elii mnbu medmen, um diviii, fi, vluabu enunien, unm in eremm uque aeaem ege u vivee en; lue aen e i nndu e ie nei via abiun, nedum u i n. Magni, mii ede, e u uman e emineni vii e nil e u eme dibai inee, e de eiu vi lngiim e quia, qunumque i, m i vavi. i ine inum iuque iau, ni ub a fui, neque en quiquam eei dignum qud um eme u mue u eiu aiimu aque ai il ui ve nee e deuie quum vi mulum ulu u Ne equd ue nn il liq ine 6 egee dmnum uum leque ee udie e
dt dagg, wr sch dr Völ ud dr ucht d Am gwor hat. Prü mal d ga Lbst dsr M sch, scha, w lag s s m Rchg, w lag m trg bschätg, w lag s voll Furcht sd, w ag s mad ho, w ag s sh hor lass, wvl Zt g d md Vrabdg baspuch, wv d Glag, d so rglrcht splcht sd: d wrst sh w hr Wohl ud hr Wh s cht Atm om ass. brhau sd sch all daübr g, daß Msh, dr bschätgt st, chts mt rolg ausüb ö, cht d B rdsam, cht d r Küst, da rsttr Gst chts tr aummt, sod as w as r grchrts wdr ausspuct Nchts a vlbschägtrMsch wgr as lb chts st schwr rl Lhrr adr Kst gb s allthalb ud goßr Zahl mach vo ds Frtgt sd sogar, w ma sh ot, scho Kab so bschlag daß s Utrrht tl öt b muß ma Lb lag lr, ud darbr wrs d d vllcht och mhr wud b lag mß ma str l• So vl bdutd Mär hab, achdm s als, was s hdrt, htr sch glass ud rm Rchum, hr Ämt, h gügug tsag hatt, bs s höchst Altr g daa gtrat, daß s b vsüd totdm st d Mhahl vo h mt dm B ts gstorb, s wüßt s mmr och cht gswg d daß s d adr wss Gaub mr, großr ud übr mshlch ümr rha br Ma bgt s tg, s vo s Zt chts hm u lass, ud dswg st s b so ag, wl al t, d hm u ügug stad, ga ü h war. Nchts bb dahr oh lg ud ugutt g, chts war vo m ad abhägg, d r at chts gd was Tausch m sr Zt wt gws wär, übr d r mt plchstr pasamt wacht shalb hat s hm gügt jg ab muß s app god s au dr b d ut vl wggomm hab. Abr d dast cht gab j würd hr Vlst cht s Tags sh Schr d mst vo d, d d
s qus maa fltas avat t eum ees au ausaum ates aut eeas estas seas elamae eum «vvee m le Qu eat? Omes l qu e b avat tb abuut le eus qu es absul? Qu lle aas? Qut la us eees eebus assa? Qut le a taam avatam apaum smulatus aee? Qut le pe amus qu vs amam s appaatu abe? spue quam et eese vae tuae es: vebs pas amum et euls apu te esesse Aseutus le qus paveat fases upt pee et sbe : qua aus paeteb? a lle us qum ste sb bte ma aestmavt qua» qut sts euam ptu le t f pats e a usu a ulta quam au pest mpet «qua qut es pfeet? aepat qusque ta uam et fuu ese labat pae setum ae At e qu ulu tempus usus sus fet qu es es auam va , e pt asum e time Qu em est qu a ulla a vae vlpas ps s afee? Oma a, ma a saeaem peepta su e ete Fs tua u vet et: vta am tut est u a ptes eta l et a s queamm sa u am a ple aqu b: qu eseat et apt N es taque qu quequam ppe as aut as putes u vss: le u v se f. Qu em s llum ultum putes avsse qu sava empestas a pu
as oßen ros u raen haben s u m hrer enen oer n erhsverhanunen oe n anern ehrenvoen Mühsekeien manma ausuen hören: Mr s es i verönn zu eben! » Warm soe es ihnen veönn sen? Ae ie ih as Ana ü sh beanspruhen enzehn ih ir Wie vee Tae ha ir ener Anekae esohen? We vee jener Amsbeerber? Wie vee jene Ae ie von en Beränissen ihrer Erben ersp is? Wie vee jener er sih kran see um ie Habe e Erbsheher u reien? We vee ene au mähe reun, er euh nh u senen reunen sonern u seine Aussau zäh? Mah ie Rehnun sae h un he e Tae enes Lebens: u rs sehen a r sehr ene verbeen sin erae jene e anere nh brauhen konnen Ha eine as esehne Am eran so üs h er es neerzuen un sa immer eer «Wann eses Jh vobei sei?» Jr vrant ee n h hm vil bdut, aß m er Aua ur as os uee «Wann» sa er «ere h ese pee hner mr haben» Au em anen ou reiß man sh um jenen Mann as Vereer un m resem eräne er er aes eie as man hn höen kann Wann een e hsern sen?» ra er eer e sü sen ebn un e an er ehnsu nah em Ko menn un am ke vor em enrien er hneen er jeen Auenbk u seinem Nuzen verene er jeen Ta so ene s äre er sein een 16 sehn sih n nah em oenen a un ürhe sih nih av. Was nne enn noh renene une an neuer Lus brnen? Aes s bekann aes bs zur äiun enossen. er as aere ma a ü na Beieben veen as e ben is son in herhei iesem Menshen kann man noh eas azueben enehmen ns; u aueben so e eiem shon vöi esen noh eas eise er nmm es ha aer kein Veanen nah Ween rauer Haae un Rnen brauhs u aher n u auben einer habe an eeb Er ha n an eeb soe s an aeesen. Wäre es en nh nsnn u aube er habe ene eie eerese ueommen en en er
eepum u e ilu u a vibu vnom divero furenium pe edem paia in o bem egi? Non ile mum navigv ed mltum iaau e Mari oleo um video lio emu pe tene e eo ui ogantu flimo iud uee pea pope uod temu eium e ipum uidem neue ai n per, ui nii dat. Re omnium pretioima uditu falit autm il uia e nopoi e uia b oul non veni ideoue vli ma eitu immo pene nullum i eim e Au ongari omne arime i iun e in au laboem u opeam au dgentam am oant nemo aeima em utnu ilo aiu ua gtuio A eodem aeg vide, i mori periulum po admoum mdum gn nge e meun ptae uppliium omn ua ut vivant paao ipendee Tana n ili diodi adfeum et Qodi poeueadodum paeioum aorum uiuue numeu poponi, i fu rom uomodo illi, u auo viderent uperee, repidan, uomodo illi pe e! Ai ae e uam egu dpenae uod ertm e d debe vi diligen uod nei uando deiiat Ne e tmenodue illo ignorreum aa e it: diee olen ei uo valdiime diignt parato e pe annoum oum dare Dn ne intellegu Dn uem i u ne lIorum nemeno ibi dent, ed o ipm und deaant neiun ideo oleabli e l ia demen leni
8
3
Sun son m Asln us m H ln n un on on ggn n m m Ws ggnn ggnn wütnn Wn mm s Bn m Ks m gt n t t t t n n n wt wt S ntomm ntommn n son stt v mgwon s mgwon won mß m mm wn, wnn s, w m Mnsn u Z tn un nn s on wts um ttn lssn; t u s, wswgn m Z gtn w, kn s slst: w wnn n Nts n n Ns ggn wü. Mt m Alkoststn tt mn Sp mn nmmt s n w, w s ws Unköps s, wl mn s n z Gs kommt swgn stt mn s so gng n, j mß m st knn W s sgt n Glspnn nmn Mnsn s g n mpng, un ngn s Askt o Mü o Sogt nmn säz Zt z os m mn von G, s o s nts kost. A s sln Mnsn n, wnn s knk , we Tg ngük , w Kn Äz nssn, o wnn s s os n w s n gsmn sz z op sn, n m m n n z ln So wspü wspü s s G G !! Könnt mn l küngn ns Mnsn gl gl n vgngnn ngn ngn wn jn jngn gn zt, n no wng wng vo s s, s, w spsm wün wün s m m nn umgn Nun st s lt, ws no so Klns nztln, wnn sn Umng ststt; o mt gößt Sogl mß mn ütn wovon mn n wß wnn s n st n Tozm st nt gln, s L wüßtn nt, w wtvol S st: Immu sgn s nn s sons g n s sn , nn nn l z snkn. S gn on z gn. S gn näm so ß s s m tws ng, on ß nn t\s von ätn. A n s, wvon s s tws ntn, knnn s n swgn s nn Sn ägl, o Vls vogn
m stu anns nm um b rddt bt qua aas nc cusum suu au vcab aut sum n umuua btur, n admnbt vctats sua acta abtu n a s rgs mr, nn fa u ngus rfr scut mssa s a rm d u, nusquam dvrtur, nusquam mabu. Qud t u ccuaus s, va fsnat mrs ntrm adrt cu, vs s, vacandum s. Ptstn qucqua qucquam m sutus ss quam sn sus mnum, rum dc qu udntam actant? Orsus ccuat sunt u mus ssnt vv vv mndvt mnd vt vta nst nstuun uun.. gtatns suas n Ingum rdnant; axma va actura da s: la mum qumqu xa dm, a t rsna dum ua mt Maxmum vvnd mdmntum st xca qua nd x casn dt dum Qud n manu frtna sum s dsns qud n ua dmtts. Qu scas? Qu t xtnds? Omna qua vntua sunt n nc acn: tnus vv amat cc maxmus vas vu dvn nsnus nsnus saua saua camn camn can c ant t Oma quaqu ds msrs mrtaus av ma fugt Qu unctas nqu «qud ssas? s cas fugt Et um uavs an fug taqu um rtat ts und vta crandum s t ut x trrnt rad nc smr tur ct aundum Hc ququ um d xbrandam nn tam uncatnm qud nn tmam quamu aam sd dm c Qud scuus n ta tmum fuga nus mnss ns nga sm, uumqu avda
Nemnd wd d de e zuülen nemnd wd d d n enml wedeeben ds eben wd een we es be· nnen , und senen uf wede umeen n nlen es wd enen m men n n sene eswnde ennen: lus wd es dneßen uf Befel enes öns n du de uns des Vles wd es sh eläne; we es m esen senen uf bennen wd es weelufen nends wd es bween nends ewelen Ws wd eseen? Du ses n esäen ds e ben el dn unedessen wd de Td d een f den du e ben muß b du wls de n n Knn es ews Töees eben ls ds Denen de Men sen, mene jene de s e ue ümen? llzu müsm snd se besäf: uf Ksen es ebens en se eben en, um besse leben zu önnen Se een e Pläne uf ne S n Abe de öße Veus n eben s d s Aufs Aufse eben ben : es e s eneß eneß uns enen enen n n dem nde es es bn bn uns um d d s eenw eenwäe äe,, ndem es Enfees esp esp Ds öße Hndes fü ds eben s de Ewun, de m Mn än n ds Hu u m dem, ws n d Hand des Ssls le ws n dene Hnd ee s äß du d eneen. Wuf e s den Bl? W nh ses du de d e Hnd u us s Alles Zuü Zuün n ee le l e m Un Une e-wssen Jez le lebe Se es eünde de öße De2 und sn we m Mundd des es beese Mun beese den de n ebn ebnenden enden Su Su ede de de bese des ebens ebens ene den men Seb Seb en en zue z ues s «Ws zudes du?» s e dm «Ws säums du? efs du nh u s ene e.� nd selbs wenn du ueen s wd e enfleen een de eswnde de Ze muß mn dum du de Snele nämfen m de mn se s e nu es s s w wee be ene eße eßende nden n Wldb dessen Wsse mn snell sfen muß, d es n mme eßen wd Au Au ddu de de De se eend eend ds d s endlse Zude, dß e n s «ede ds bese Ale�, snde ede de bese » Ws bees du sls und b wl de e dnsüm Mne und e n lane Ree
ue su es, eorgs D e e 0 utu et e oc so ugente Nu ubu st ergo un uaeue ot es ugt orlbus sers, st occuts Quou ues uc anos sectus ot, u at esue ervenunt l e ovsu es subto neconts nceu, ac ee ea coe non senbant. Queaou aut sero u lect u lua te o cogto te acets ect et ervess te scunt u rouass, s oc e vte suu et cttssu, uo vganes orentesque ee gru cus occus no pprt ns ne I o ousus n tes e 3guen uce, ula occurren e ue o bress esse outou ta. Solb cere Fbnus no e s es philosophi ed e vei e :m qus cona ecus etu non subttte ugnu ne uts ulnerbus se ncursu eren e on rot cvlatones eos en coun ebere, non ec Ten ut ls erro exobur suus, oen, no nt elorn sun. n t teo t u uo ut uo est uo uuru est Ex hi, uo gus eve est, uo tu suus ubu, uo egus certu oc est en n uo ortuna us t, uo n uus btru eu otes. oc atunt ocut nec en ls ret esee e, s e, u cu est ntee e oto.
42 43
vt tau a tora e eca u evoct ne ut e eetre uoru t e uae luo sns olutts
vo d u, gn e e dene Ge gefä Vo g ch de e d, und gede dvon, d e o füg Gb e nun e enen efe d e de ee Tg de doh de bee 8, den en Sebchen, d he den Ve bechägen, enfeh e och ndch Geü, en d Geene e übefäl, n d e unvobeee und ungeüe gengen denn fü nc vogeog hnunglo nd e löch hneigeen d e ägch näheüe nh en e nch h. We Geäh ode eüe ode nge ee chdenen Reende äuch und e ch e ehen bevo e een d e nähe geoen nd, o d dee ununeohene e ebenee de Wchen d Slfen deelben Gechndge unenehen, den Ve bechägen e nde beu Wole ene Thee n enene Pune und Aguene zeegen , o böe ch oh vee n o ch beeen öne, d d eben de Vebechägen üeen Fbnu, nch ene von den heugen Khedehoohen onde ene von den hen Phoohen en Schlg h e geg, gegen de Ledenen üe n Gel äfen, nch feningen Woen und n öne he on nc echen Veundngen onde nu Su ng u Wechen bngen Sohche Geede blg e nch; denn een üe n de Ledencfen nch neen ode u n jene Leue belehen u hnen hen luhen d df nch nu gen übe e. n de eäue glede ch d Leben: Vegngenhe, Gegen und uunf De e, n de gede eben u; de e n de eben eden efelhf; de e n de geleb hben, che. Denn gegen dee h d Schcl en Rech veloen, e nn n nend Mhbee zuücgebh eden Deen Te en ich de Velbeäfgen engehen den e hben ene e, n de Vegngenhe u uhuen l e be e hben, o doch de nneung n e d n beeuen u nngeneh Unge hen e dhe he Gednen uf ebenbhne de e he vebh hben nd gen nch nochl de u hen, deen Fehle, uch en e ch d du
6
4 45
loiio suipiu, tdo ps ut Nmo, isi quoi omi t sut su su su, qu umqum fliu, li s i pium toqut il qui mult mitios oupii, sup ompsit, pott vit isidios dpi, v puit, podig udit, ss st mmoim sum tim Atqui s ps tmpois osti s ddit, omis umos sus supgss, t gum fotu sudut, qum o iopi, o mtus, o mooum iusus Xgit; ui ipi pos ppu ius itpid posssso st. iguli tum dis, i p mom, ps ts su t ptii mpois oms, um iussiis, dut, d itium uum ispii s dii ptiu, quod f oupis o v Su t qui ms st i oms vit su ps disu ouptoum imi, vu su iugo si, lt s spi o possut Ai igiu vit oum i pofudum t u iil podst, li quulit igs, si o sust quod xipit svt, si il quum mpois du, si o st ui susidt p qussos otosqu imos tsmitit Pss mpus vssimum st, do qui dm u quiusdm ullum vidu i usu im smp s, luit t pipitu t dsii ss qum vi mgs mom piu qum mudus u sid, quoum iqui sp giio uqum i od vsigio mt Solum igitu d oupos pss pi mpus, quod v st ut ipi o possit, t id ipsum ils distitis i mut suduiu iqu vis si quo diu viv Vid
de Reiz eie auelickice ust de Waemu ezo e ae, e eeuem Ducdeke as aeslct komme u we alle see adlue der ee Pfu, de si emals äusce läßt, uezoe at, wedet sc e zu see Veaeet zurck; we vieles vol Eeiz aeset ud vol ocmut veacet at, ueesct ezwue ud emcks esclie, vol ae a sc esse ud ve scwedes duceact at, muß seie Eeru fc e Ud doc ist das de eeiite ud eweite Teil see Zet e ist alle mesclce Zufäle etkt ud de e scaf des Sccksas ezoe; ct o, ct uc, ct de Asum de Kakeie veme i zu euuie; e ka eiem wede esöt oc etsse wede; er st e daueafe ud sorefeie Besitz u ezele ae sd e ewäti, ud de ur f Auelicke; doc alle ae de Veaeei wede vo euc ee, we i es velat, wede sc ac deem Beliee eace ud fesalte lasse; de Velescäfite ae dau keie Zet solose ud ue eis ka alle Pase seis e es ulae die eleäe d we we e ute eem Joc stde, uä sc umzuwede ud zuckzulcke ee veläuf folli i eie Aud, ud we e efä cs tzt ma ma escte so ve ma wll we ke Bode vode is, de das eesctete auffät ud ewat, so ist es leclt, wevie Zeit eiem eee wrd, w sie ct edwo ee al nde kan duc ee zetete ud duclee Geis it se duc Se kuz st de Geewa, so kuz, daß sie mce a c voade zu se scei de mme st se m au, fleßt und szt da; se t auf, evo sie ekomme st, ud se duldet eesowei e Veele we das Welall ode de Gestie, de i ie sets aslose Beeu iemals a desele Selle lee. D Veescäfgtealso ae es allei mit dese Geewat zu u, die so uz st, daß sie si it fasse läßt, d ee se etzie sc e, dee Af meksmket auf vele Dne veseut st Wlls du e f alemal efae, wie kuz die Zeit ist, de
qum upt u ee Deept ee puum um eem t edt, e tu e p ee gut e dutu et t ete e lut qum u t dept m e um l lqu ellt mtltt d mut, quemdmdum pete mutu, tqum eet de t ed tmqu ext tu e ue ut xet mtt et, md eet ll letu d t u; tu qum ut pet quu ueetu, qum um m eet gtt At quu t pul m egt gtu, qud pt t Nl e l delegtu l tque l pgtu, l de tue td, hl eglege tet, l gte detu, l upeuum et: tt, ut t dm, edtu et Qutul uque t ude ut, et de qud que ultu de eet, uttu pe e d mte et gdu. Que te qu upt em N [ r et qud me pute de qu l mm demum e eut, qu ut u de tu peu ed ut le teptu, qu dmu u et u e u dt, ut t pet u et qudque upputu eet Quudm tum uptum et ut let u, med ltude qum mu eeet, p mlet ut quum t t ded et ed ded upt. um u tum qu h, puum ue pet, x uttt t et mm deum p
e lebe? S, wie begerig e id, lg u ebe. Abgelebe ree beel m elbde um ugbe weiger hre, ie m e ebe vr, ger zu ei; mi eer ge chmehel e ud berge i eIer ge wie we e dmi uglei uch de d hier Li fhre. Ud we u er eie Kkhe ie ihre Serblie erier h we erbe e vler Ag, ih l b ie u dem Lee chede, de l b ie u hm heugere wrde öih eie ie gewee, dß ie ich gele he, hreie ie, ud we ie ur deer Kkhei ch er ee, wde ie i Muße ebe d bedeke ie, wie ergebli e ewbe hbe, w ie ich geieße le, we l ihe Aegug elgechlge i Dch wer fe v edem c eb wrum le dee Lebe i g ei? ich dv wird dere berwee, herh ud dhi vre, ch dem Zufl berle/ ich fll der chlgkei um Ope geh durch Vecheke verlr, ich i befg d ge Lebe i zuge, eie Alge, die vll ve Dhe rech e vluf u, e e uh c kur , ud dewee wrd der Wee w mmer der lee g gekmme he Zge m eem Schr de d gehe Du rg vieei welche Lee ich viebechfig ee? Du drf ich glube, i mei ur lche uf die m er Hde hee muß, um e u der Mrhlle zu verreibe e de du eweder m gzvlle edge hre egee Kleew de i ee emlic rckile mde Sr egezwg ieh, lch, ie di flich u dem Hue uf, di ie femde re lfe, de dee de de rr} wege de dice ewi, der gedw eim herueie wid kee uhe lß ei, bei e i uch die Muße vl v eche i ihrem Lu der u ihrem uelger, mie i de Eimkei ie möge ch 5 ehr lem urkgege hbe flle ie ch elb u m k hr Lebe i e Lebe i Muße ee, der echfigkei im u er, mei du, lebe i Muße der kihiche ee die durch die Verrckhei eige eue wervll gewrde
em n ae lamell nut Qu n cemae (nam p acinu! ne man quiem ii labau) ecar pueum xaniu ee Qui ucu uum e e n aetau et clum par iuc Qui alea m pact
Qu 10 ca quu apu tn e multae ae amuu um e cepiu i qui pima ncte ubceit, um e inguli capll cliu itu u au iieca ca euiu au eicien inc aque llc n nem cmpeliu Qum acuu tn paul eleei u amqua um tnee! Qu excanc i qu e a a dcim i u ea inem acui, ni a anul u ecieun Qui e ium qui n ali em publcam uam uba qua ca Qu nn lc i cap i ece qua alue Qui n cmp ee a qua e H u t ca nte pecne peculuque ccpa Qu ll u in cpen, aun, cei cai peati un, um cem, cuu ec cuu naua et pmum e imlicmum n leu uai inepi tquet quu� aliqu na e caen etene epe nant quum m a e ea, ea aepe tte aibi n, exauu acia muat Nn abet um e ne neium Cnii ecule u nn pueim ne acaa empa, cum iea qua lic aenu ien quam ilie eleu uum unica uccinan, qua upen qu ape a cc eea qua ceeae ign a gab iniea
sid, mt ägtlcher Geugket odet ud den gößte T
see ae be ece ll Grsa zbrt? Der au de latz6 stzt de, wele Scade ct eal e rsce aster ede wr ls erer Aäer er ursce de teader raue? Der de erde seer esalte Slae ac Alter ud are Paare etel? Der de Alee terält de erade der lette Scre sd? Mest du, ee lebe Mue de ele Stude be aber erre dee ausezu wrd, was e\a der let te Nct acewacse st Stude, dee a ber edes eele Haar zu Rate et ud zerzaustes aar weder r brt der we es elctet st er ud drt de St usaeät We z se werde, we der Barer e we u acäss wa as b er ee Ma de Haare sctte We se Weßlut erate we rer Mäe etwas abesctte wrde st wenn etas nrde t l la we ct alles de cte Lcke eale st! Wer dese Leute cte ct leber de Staat durce ader erate lasse as see Frsur Wer wäre t de Putz es Hauptes rerer esrs als desse Gesdet? Wer cte ct eber bsc zrecteact se als asäd? Sll a eade ee «Mesce Me» ee der r t ud Speel bescäft st? j ee de d Kpee, de Ah ud sudere eder bescä sd wbe se de Ste derde Natur ee ser ute ud az efac fall e ee at alere eldsce Screl erdree? Dere er er trel wel se erc de akt ees e des sclae8? De a auc we se zu erste ft s trare Aeleeete zeze sd, ese r sc sue rt 9? Dese Mesce abe kee Mu sde e esätu Ire Gastäler4 cte c be Gt c zr Frezet rece w c see, we besrt se das Slber rde, we ewseaf se de uca rer ulkabe crte welce Spau se sd, we de Kc der ber erät i t welce ep af e Zece de atte rcle zu Serere aseaderaue t wecer Kstferket das
diurran, uana are indanur ave n frua nn enrma, uam urie nfeie ueu ebrrm ua deergean ex i eleganiae lauiaeue fama aaur e uue e n mne viae eeu mala ua Il euunur, u ne biban ine ambiine ne edan e ill udem ner numeraveri 6 u ella e e leia u e llu ferun e ad geanum uarum, uai deerere illa nn ea, ra uru u uand Iavar debean, uand naare, uand enare au admne uue e nm deiai anim angure lunur, u er e ire nn in an eurn Aud uendam ex deliai i md deliae vandae un viam e nueudinem u nam dedere, um ex balne iner manu elau e n ella iu ee, dixie ner rgand im d Hun gnm an edea ua ire an viva, an videa, an u i? n faie dixem urum mag mierear gnravi an ignrare e nxi. Muarm udem reum blivnem en 8 iun, ed mularum e mianur uaedam viia il uai feiia argumena delecan nm umil e nem mn videur ire uid faia nun e mim muIa menri ad exrbrandam uxuriam ua Plura me erue raeereun uam fingun e ana nredbiium virum ia ngeni n aeu rei, u am mimum arguere mu neglegeam e auem u uue e deliii nerieri, u an edea aeri rea! n e erg u, aud li nmen mna aeger e, mm mruu e le iu e u i ui e en e.
Gfü in a ni zu rß Sck r wird, mi wcm Eifr di unkicn Bübcn as Erbrcn dr Bunknn aufwishn Dadurc suc man dn Ruf finn Gscmaks und uuriösr Lbnsa zu winnn Und s w fn isn nscn ir Vkhin bis in n Wink irs riva bns aß si wr rinkn n ssn, h akir zu sin Nic inma bi nn ws du vn inm bn in uß schn, i sh in Trasss und Sänf irin un dn bbn und sich nkic zu dn Sundn irr rmnadn infndn, as ür man s nich vsäumn i in anrr an rinn, wann si badn sn, wann swimmn, wann sisn: durch di übrmäßi Ershaffun irr vrzän Gsskra wrdn si s scwä, aß si vn sih aus ni wissn b si Hunr abn ch ör, vn disn Gniß (wnn man s übrau Gnuß nnnn knn, mnscic Lbnswnin zu vr rnn) ab in, as r auf Hänn aus dm Bad bn und in inn Sss sz wrdn war, fra «Siz i sn Gaubs du, disr nsc dr ni wiß, b r siz, wiß b r b, b r si b r uß a? I önn nu scwr sa n, b i s jämmricr ndn s, wnn r s wirki nic wu a r wnn r nur an a, as wiss r s nic In vin än rbn is u zwar Vrßiki, in vin abr s si s nu s; manc Swäcn macn ihnn Saß, as wärn si wis irs Gcks; nur u an nirin und vräin nscn sin s inn zu as sn, daß inr wiß, was r u Nun in und aub, vis si nur n Erfindun dr Scausir, di ami di Gnußsuch ranrn wn , i brn mr as si in, d di Zah unaubicr asr a in usrm nur n ism inn unk babn Za s znmmn, dß wir dn imn sn Nacässiki vrwrfn könnn Es ib as jmandn, r durh Wbn s wi vrkmmn is, daß r si auf inn andrn vrassn mß, b siz Nin as is kinr, r in uß b, du muß im inn drn Namn bin ank is r, dr vmr in uß b, wr auh das Bwußs vn sinr u bsi r Hab
3
Hc ve semvvus cu ad elleeds s su hbus dce us es qumd es hc ulus mrs dmus esse? ersequ sus um es quum u larucul au au excqued se cr rs r csumseeva N su s qurum vluaes mulum e hae m de lls em duav qu ese h aqu eum uu suds dee quae am aud mas quque m us es Gecum se mbus fu queee quem umeum Uxes emum habusse r scr esse las Odss reere eusdem esse ucrs a deces huus ae qu sve ceas h acm csce uv, sve fers dcr vers sed mls cce Rms quque vs e sudum suevacu dsced Hs debus audv quedam refeeem que rmus qusque ex mas ducbus fecsse: mus v el Dulus vc mus Curus Deus umh dux eehs amuc s es d vem rm edu cca cvum e eum exemla vesur es rfuura s sc, es me que s ecs reu vae dee < Hc quque querebus remamus qus ms mus ersuaser vem sce dere Cludus s fu Caudex b hc sum elaus qu lurum bulaum cexus cudex ud qus vcur ude ubca bule cdces duur e aves quque que ex aqua sueude c meas er Tbem subvehu cdcre v ca) Se e hc d rem e, qud Veus
ebedie be, de, eie Köed whehe 4, ede b, de ih ih zei wie k de He ei übe iedeie Aeblik ei Lebe E wüde wei ühe, lle eizel dchzehe, dee Lebe o Beel ode o Blie ode o de oe, de öe i de oe döe 44 le, fezeh wden D lebe n n M n Vgngngn Mhe e. De bei dee, de o eiie udi uzle Wiee i Be eoe id, wd ied bezweiel, d ie ühe Weie ich u; c bei de Röe ib e cho eie ie ch do w eie ieciche Khei, eche wee Zh o Rdee Odyeu ehb hbe, ob die li ode die dyee ze echiebe wod ei, ee, ob ie o de ebe Vee e d och dee Fe diee , die, e ie bei ich behäl, e Bewuei, o d i 3 e di45, i kee Weie öde, d we ie äe, eie i eeh, ode ehe 1i ehei e le J u d Re h de siloe ie bel beie ee . Diee Te höe ih jede eie Vo dübe he, w jede o d öi eefühe l ee e hbe eie eeefec h3 3 ee Dii7 eie, Ci De8 h3 ee Ief3e i ih iefüh We dee Di o whe Ruh wei ee id, o bleibe ie doc ie och i Beeich o Beipiee büelie e; oche Wie wd keie Ne be, e be doch dch de Gz de � ic wichie eiie z eel die e wole w ee 3e, w die Röe ee beede h, ei f z beeie (e Cldi49, de ebe de wee Cdex e wde, wei ehee zeeüe Bee bei de le cde hie wo3h die öeie Geezee odice bezeice wede d c e e wohhei 3\ je och die che, die de ibe hif W e beöde, codicie heie). Gei h d ih uwich ei, d Veu
rvnu m Meanam vt t m aa Vaerum ub catae n ranat nne Meana aeatu et auatque vug eutante ttera Meaa dctu Num e hc cuua cuae emte, ud rmu L Sua n crc ene ut dedt, cum aqun aga daentur ad ncend e m a ege ch auatbu t hc ane remtatu. um et mem mum n Crc eehanum dudevgnt ugnam edde cmm mre re nx hm bu ad uam em bnam etnet Prnce cvtat et nte antqu rnce (u ama tdd) bntat emae membe utavt ectacu genu nv mre erdere hmne «Deugnat Paum t. Lancnatu Parum et ngent e anmaum exteratu»
4
Satu erat ta n bvnem re, ne qu tea ten dcrt nvdeetque e mnme humanae quantum cagn mentbu nt bc magn ecta e e ura eu natum ee cred, um tt mum mnum atva b a nat beu bcer, cum beu nter a dara anmaa mmteret um n cnectum u Rman uum angun undere m lu um unde caturu; a dem tea Aeandna eda decetu utm manc anfdendum e aebut, u demum nteeca nan actatne cgnmn u Sed ut reverta unde dece et n eadem matera tendam uervacuam uundam dgentam dem naaba Meteum vct Sca Pen trumhantem unm mnm Rmarum ante currum centu et vgnt cav eehant du Suam utmum
us0 als rse Mssana bseg a n al as Famle r Valerer aurch aß man en Namen er erober ten St au hn berug, «Messana» genannt we un sä ter w as Volk almähl e aute veränere, Mssaa iß Wrst u aber jemanm zugtehen sc auch aübr n Kopf u ebrechen, aß als ester Sulla m Zkus Löwen fre aufen leß wren se sons angeketet geegt ren we von Köng Bocchus Scüzn gesant woren warn e se erlegen solten Menetegn man mag auch as zulassn Abe aß Pompus 53 as erster m Zrkus enen Kamf vn acten Elefanten aufführen leß wobe Vrbece gegen se we n enem rctgn Gfct anreten mußten ent etwa eser Becht rgenenem guten wek Der rst Mann m Staat un uner en großn Persönlckeen e altn Zet we e Sage überlefer) en außrorentlch gtger Mensc et s fr ne bemekenswerte on es Schauspes, auf neuartg Wese Menscn umzubrngn Se kämpfen au een un T? Das st zu weng. Se weren eresct? Das st u weng: r malm weren sollen se von er ungeeurn Masse er ere !» Es wär besse, solc Dnge gren n Vergessent54 amt s nt später n Mäctger kennenlet un voll Ne au ese unmensclche Tt bckt 0 wvel nstrns wrf großs Gück ber unseen Gest Pompus glaube amals über e Nau u sthen als r saw unglkh Menshn sen Bestn vorwarf e aus remen Breten sammen als er enen Kampf wschen so unglecn ewesn begnen leß ls r vl Blut rgß vo en Augen es römscen Vlkes, as er bal wngen sollte, sebst noc mer zu vergßn oh erselbe Mann eß sch später, von aleannscher Tru losgke getäuscht om nergsten Sklaven öten a en c ekannte er, was fr en oles Praen n senem Bamen 6 ag Abr um orthn zurkukhren von wo ch abgescwf bn, n e überflüssge Grünlket mncer Leute am gle en to arulegen: ersbe uor erählte Metelus 7 habe nah em Seg über e Puner n Sen be senm Trumph als eger Römer vor senem Wagen hunertwang erbeu tt lefanen rteben lassn SIa ab as ltztr öe
omaoum otiss omeiu quo u quam oiiali sed alo ago adquisito ofee ois aud ais fi Ho sie agis odest quam Aeium moem exta omium esse, ut ille admaa, ote aleam ex duaus asis, aut od les eo t, aut quo Remo auia ilo loo aes addixisse, aa deies i umeailia quae au faa st medaiis au similia Nam u oedas omia eos ide oa diee, u ad aestaioem siat, ae uis i5a eoes miue ius uidiates ee Quem foioe, quem iustioem, quem liealioe ae uiae se iem aiaus se aieat a saius esse ullis sudiis admei quam is imliai 4
6 7
oli omim oiosi sut i sieiae a a, soli iu e eim sam aum aetaem ee uu me aeum suo adiiu quiquid aoum ate illos atum es, illis adquisium es Nisi igaissimi sumus, illi laissimi saaum oiiou dioes ois ai su, ois iam aeaaeut. Ad es ulheas ex eeis ad em eas alieo lao deuimu lo ois saeulo ttm m amt mu e magiudie ami egedi humaae imeil ais agsias ie, ulum e qod saiemu eois es Disuae um oae liet, uitae m Caeade, m io quiesee, omiis auam um oicis iee, um Cyiis exedee Cm e aua i osoium oms aei atiau iedee, qidi a o exiguo t aduo mois tasiu i ila oo os emus aimo qae imesa, qae aetea su, quae m melioius ommia
das er 3sgedehn dessn rng e den Aln ne ülc wa wenn rvnzalgee sndern nr wenn ascher Bden eren wden war s s aer e nch wssenswere as dß der Avennhügel we ener Ar ehapee as ene der flgenden we Gründe aßerha des ers lege eweder wel de les drhn asgezgen se de we e Res' Vges a s an jene Or d Vge n günsg geeg hen nd s we nzlge ndere nge de eneder l vn ügen de n de n wahrhe n we enfern snd en sels wenn n g daß se ales n ge aen sagen nd f de War e dessen was se screen ügen können wessen ür wrd denn s ewas ndern Wessen Begerden nederhaen? Wen wd es afeer wen gerecer wen ansndger a chen Er wele welen sage nser as es nch esse se sch gar kenen Sden z wden als sc n sche vekeln. n Me snd alen ene de ür de Phsphe haen nr se een wrklh; denn se hen nh n de egene e ense g sndern versehen jede e der egenen hnzzfü gen wevele ahre ac v hnen dahngegangen snd se haen se z he Besz geach. Wenn wr nh ganz nfg snd Whlaen anznehen s snd al de ehen Begrnder ehwürdge ehren f ns geen haen ns das een veree. den schönsen ngen de drh andeer Mensen Me as de nkel ans gehl wrden snd we den wr gelee ken hnder s ns versag z alen aen wr r nd wenn wr drch de Kra des Geses e Beschn kngen der enschlchen Schwahhe üers hreen wllen s haen wr enen ween era den wr drwandern können W haen de Mögchke Skaes dskeen Kaeades zwefen pk ns n en rhges een zckzehen den Ske de enshche a z esegen den Knken se ne ns assen a ns de ar n Geenschaf jede eaer reen war slen wr ns n vn deser kren nd vegnglcen egangsze gae Hezen de wenden was nend nd ewg s nd ns den Besseen vende?
9
ti, qu p oi diusnt qui s lio qu inqutant u bn nnint, u onu lin otid pbulvint n uIs pt os pnt, p dvi ss doos toi slt u nt qo quq t ns t v upidttibu dst b potunt d Qu ult unt quo llos t sonu ut luu ut nnts uovt Q ti qui ilIos u diu tont iut tnton tnsunt Q lti p ftu lintibs u pod vitbnt t p obso diu t pouint, qs non nhunus it dip q ud! Qu ulti stn pul sons t v ll iss suu onu pnti bus t lnu sptnt v dlvtis lb nsusuu ln non ositton s pbisi ddnt o n vi oiii o pt lit dis, q Znon, qu ytgon otidi u osqu ntsi bon ti q Aisotln t Thophstu v lnt hb qu ilissios No o u non vbit, no non vnint d bto ntio su ditt, no uqu vuis s nibs bi p tu nt nvn, ndi b onibu otbu possunt. o t o no ot, ons dont; ou no nnos tos ontt sos tb ontbuit nullus hs so pous t, nullus it ptls nullus supto obsvto. F Iis quiqd vos; p lo non tbt qons, qn pu u ps, s Q ill ts, q ph snt nt qi s in h ntl ontt! bbt qbs d
Wenn de besgen eue, de vn ener Vepihung zu nähsen enen und s und andee verrk maen wen se s hg usgeb64 habn, wenn se ihen äghen undgang zu jedeanns Sele geh hben und an keine fenen Tr vrbegeggen sd, wenn se in den ene gensn Häuse he bezh ufwaung geh haben w wng wdn nn n d nmßn und vn den vsedensen Ledenshafe zerissenen Sd! We vele wd s geben, deen Sa de wegee der nhöflihke se fwes We vee wd gben, de se es ange au e e spnen und dann une de Vrwnd, n Eile zu sein sehe assen Wie vee weden es vemeden duh das m enen o A zu h d n Hausengänge das Wee suhen as b eine Täushung n n nhöer wäe as ene bweisng W vee weden, vm gesigen aush nh shläfg und benmmen, den men, die ihen egenen Shaf unebeen, u enen fremden abzuwren, auf den m aum geöneen ippen usendm geseen Namen m hhmgem äen nwren 6 Nu de wdmen we w guen, he e wrh V phungen wenn n s sagen dr, de mi Zenn de äg li mi Pyhags und em und den brigen ßen de eden Wssenshaen, de rsees und hephs veesen Umgang haben wen Jede vn desen wd Zei hben, ede wrd den, de z hm glkihe und as seinen n besseen eund enassen, ene wd enen m eeen Hnden vn sh wegghen ssen be Nah und be Tg nnen se vn alen Sebhen besuh weden Vn ihnen wid ener dh zu serben zwingen alle es dih ehen vn hnen eb ene dene hre a, see egenen gb e dr dzu; nie w es gefh sen, wenn du m eem vn ien sprs, ne wird den eben bedh sen, wei du m enem vn hen befeunde bs, ne wd es spelg sen, wenn du ene vn nen he ees es ws du wls, ws du vn hnen bekmen; an ihnen wd es n egen enn du nh s vl aunmms we du ssen könn es Welhes l, welh shönes alr ee der s\ hnen nesssen h r wid Mensen hben, m
J
�
61
mnm maxmqu bu dbt qu cotd conat a qubu udat vum n contuml laudtu n adulton ad quoum mtudnm nat Solmu dc non fu n nota ottat quo otu ant fot nob da nob vo ad notum abtum nac lt Noblmoum nnoum amla unt; l n quam adcc vl non n nomn tantum adotab d n a bona qua non nt odd nc maln cutodnda maoa n qu la lubu dv H tb dabunt ad attatm t t t lum locun qu nmo dctu ublvabunt Hac una ao t tndnda otaltat mmo n mmoaltatm vtnda Hn mon mnta qucqud aut dct ambto u aut ou ut cto ubutu nh non ona dou vtuta t movt; at ua concavt anta noc non ott nula aolbt ata nulla dmnut; qun ac dnd m ulto alqud d vnat nm ont quonam qudm n vcno v atu nvda lcu lon ota mamu Sant o multum tva non dm llum u cto tmnu cludt olu n human bu olvtu ona l acua ut do vunt Tant tmu alquod hoc codaton comndt ntat oc uttu vnum t hoc act Lonam vtam fat omnum tmoum n unum conlato llom bvma ac olctma aa t qu atoum oblvuu anta nunt d utu tmnt um d xtma vnunt o ntllunt m ta du dum nh aunt occuato u Nc quod hoc aumnto oba ut lona lo a vtm ua ntdum motm nvo
denen er ber de kensten nd über de bedetendsten Dne nadenken de er t über s m Rat fraen kann vn denen er de Waret ne ränkn en b ne Sme hee vernmmt na deren Bd er s frmen kann Wr saen mmer es ae nt n nsere Mat estanden wee Ete wr bekmmen da se ns dr Zfa eeben sd: n Waret aber können wr ber nsere Herkn sebst entseden. Es bt Famen der edesten Gester We n wee d afenmmen werden wst; nt nr ren Namen wrst d bekmmen sndern a re Gter nd war se a de d nt mt amseer nasrket afpassen mssen wrst se werden s verröße an e mer d se vrtest. Se werden dr den We r Ewket wesen nd d an enen Ort emreben vn dem nemand erabestürt wrd Das st das ene Mtte nser sterbes eben asdenen a sr n nsterbket veanden Enen Denkmäer was mme de Erst entweder dr öente Bessse anerdnet de dh Batätket afertet at stürt sne en das ter erstört nd ersttet aes; d dem was de Weset eet at kann es nts anaben; ken etate wrd es veten kenes mnden; das näste d jedes wetere wrd etwas r Veern etraen da s de Ned a em Naeeenden ahät wärend man das En ete nbeanene bewundert Wet asebrete st as das eben des Wesen; hn m seßt nt desee Berenn we de bren Mensen e aen nterstet nt dn Geseten des Mensenesetes ae ardere denen m we enem Gtt Ene Zet s veanen er ät se n der Ernnen fest Ene Zet st e enwärt er ntt se Ene Zet wrd kmmn er nmmt se ve De Zsammenassn aer Zten n ene ene versat m en anes Leben m küresten nd nrsten st ds eben dere de das Vranene vressen das Geenwärte nt beaten nd fr de Zkn n rt snd spät seen se en wenn se ans Ende ekmmen snd de rmen daß se s ane besätt waren ne wrk e\as tn D mßt a nht aben es se en Bewes für de äne res Lebens daß se
62 63
an: vexat ls mpudenia ncr adf bu nunbu n q mun; m d o qu mn Iud ququ gumnum non qd u du vvnum, qud l lngu vdu d, quod, dum vn ondum mu n d h quntT n\, qun d llo dun ouon, n o u n qumod d dn u. qu d uonm qum ndun quod n mn mu g v , hul qum um d mun gldo du , u um uu lu vl ul vl vou num nl md d vun Omn l lng dl ud mu qud mn bv bvuqu mu SUD v; lud m Ho ngu n n ua d nn un Nn un lng d, d nv; on qum gu o vdn u, qu n onu om u vo gun! nd m oum u bul umans ee lnum, quu u u volu onubu dntu du nom Qud ud v n nn d qum u l nb d d mbo m dvn um lm Pun nn bvm vd n qu nu? Dm n n du nom lu m vlu m v 7 t obu nqu u ubqu u mm uln oU g «h qum du » Ab ho du g v om n lo mgnud oun u dv, d vnuu qund fn u m mgn mou
mcm en ebeen h e ä e m eene, e äng een n gee em elen, e chen en e e eege el e Ang m hbe A nc l Bee en lge ebe e, ß ne eg lg ece, ß e b e egeee e e Mle kmm klge, e Snen egnge ngm; e en e Geäte e enml m S gee hben, nn e hne begch n e Me e en e e e ee e en een en, m e emzbnge elb nemen e z genee Beägng n le 3zenlegee e ne neäg be G ge , e e e chenge bege möcen, e e g ene Gl ene gekng e e em genene ne en Sel e Vegngen ewe Jee Ahb ee ee Eegne e ng; be kz n lg e e n e e Gele ne e c he egee Scl c el ze enn e en n ene Se z een n könne n be ene eg n bleben Nh ln e eß en e ge; e kz eee nen gege e Näce, e e en Amen he ne e bem We ebngen e e Whnn e ce, e m en Ge e e menlen Vengen Nhng geben N nen e n e L e Bec bezbe, e N eel Sc m c nee Le, en mn en Göe l hebe zeb n e khen e en ch gölce Beel elge ee gb? Men ee Menchen e Näe nc e z m me, e e ee een? e g elee e n E ng e Nh, e Nch Fh em c Selb e Gene n le Ag n lele Seen beng, gee e e m gene n, beech e e gene Geane We lge äen? Be eem Ge ben öge be e M gee, e Göße he Gck hnen ee Fee beee, ne En, enm kmmen e, e Secke eez A e hmge Peekög en
rigeret exerim e merm is sed mesram cpredere Persarm rex isetis sims acrimas prdi qd itra cem as em ex taa ivte spertrs esset at iis admrs erat tm ipse qi fea perdirsqe ais i mari, as i erra ais prei, ais ga et ira exigm temps csmprs is qis eesimm am timeat Qid qd gadi qqe erm repida s N eim idis casis iir sed eadem qa ritr vaiate rar. Qaia atem pas esse empra etiam ipsrm c essie miser, cm haec qqe qis s at et sper hmim eert parm sicera sit? 4 Maxia qaeqe a sicia s e i rta mis ee qam ptima reditr aa eiciae ad edam icitatem ps est et pr ipsis qae sccessee vtis a acieda s Oe eim qd rit vi ista ie est qd atis srrxeri ppris es i asm Nemiem prr casra deecat miserrimam erg ecesse est tam revissimam viam esse em qi ag para are qd maire pssideat Ope rse adse qaev, axii e qae adsecti s a ierim mqam am ps reditri tepris rati est: vae ccpaies veteris ssir, sps spem excitat, amitiem amii Miseriarm is qaeritr sed aera mtar Nsri s hres rser ps empris aiei aert. Cadidai arare desims sra gatre icipims. ccsadi dpsis mesiam iicadi aciscir de desi esse qaesitr es ierm rm ercearia prcraie csei sis pis
Hee in eine iesigen Ebene abeiee n nict seine al ne n seinen mfang abscen knnte vegß e T nen wel in et aen vn s vielen jngen nnen ene me am Leben sein we; c e seb wa e e nen as Vengns bingen slte be as e weine n sie eils af em eee eils Lane eis im amf eis af e lct zgne geen laen n in kze Zeit ie afeiben slte f ie v em nesten Ja bange wa Ja nc me sin nct ac e een iee enscen le Angst enn sie en nic af festem Gn snen ieselbe Nictigkeit as e ie eneen mact ie nsice Was ae glabst müssen as f Zeien ein ie sga na iem eigenen Bekennnis nglcklic sn wenn ac ie in enen sie sic eeben 69 n in bemensclice Höen afscwingen gan n ga nic ngeb in Geae e gößen Gte benigen ns n as öcste Gc veient am wengsen Veaen m Glck ealen ist anees Glck vnnöten n geae f ie Gelbe e füllng gefnen aben mß man Gelbe abegen Denn aes was einem c fa zeil wi ist nbeng; was sic öe eben a neig m s me m negang Nn a ae nieman Fee an ewa a fallen se nglckic al nic n e k mß a Leben ejengen sein ie mit gße Anstengng ewa eweben a ie ann mit nc gößee beien sam eeicen se wa ie wl len nglic alen ie fe wa ie eec aben Dabei ec ne man bea nic mt e Zeit ie nie me weekeen wi nee Becfgngen een an e Sele e aten; ene Hnng eeg ie anee ein egege Pan en anen an sct nct en ne es lens man net n senen Alaß nsee eigenen enmte aben n get me eit nemen n ie femen Wi men n e ie eigene iat ab als Walelfe f anee beginnen wi n ett lagen ie Las e Anklagen aben wi ab geleg ie e Recsecen benemen w Eine a afgeöt Rice ein nn it e Vsiene es Geicts fes e st mit bezale Vewalng feme Gte alt gewen nn w e vm egenen Reicm in Anc ge
tinet Mm aa dimiit onu· eee Qinti dtatm popat peva ee ab t evoabiu bit in Poeno nondm tantae mt ei Sipio; vito ibai vito Antioi i ona de tei pono ni pe ipm moa it m ove eee: cves o tbnt editione et pot ftidto ien di aeqo honoe iam enem ontmai e�ii deebit mbto. Nmqm det ve feie ve ieae oitudini ae; pe oatone vta tdet; otm nqam aet, empe otabit 8 I
Eepe itaqe te vo Paine iim et in tanqo potm non po tt patio iatt tndem eede Coit qot biei t empetat patm pivata tnei patm pb n te oneti ti m e boioa et nieta domenta ehibta vt et epeie qid n oo aat. Maio pa etati ete meio pbiae dta t; qd tmpo t m etiam tb N te d enem t inetem qete voo non t omno et tbe votatib qqd et n te ndo vvdae mea; non et td adqieee invenie mio omnib dh tene tati opeb qae poit e e ie qdem obi tem aton amini� ta ta atinente qm iena ta den te q ta ta eioe qam pb n oiio moem oneqe in qo odm vi te die et Sd ten mihi ede t e vie a aionm qm uenti pbi noe tm nimi viom e maimam paimm mniteio hooo
nmmn Dn Mru Mlär n n u hä n n m Quu c Dkur hn r u rnn mn w n vm Plu uückun Sc w n Pn zn n nc nu ü n ß Unhmn S ü Hnn S ü nc Z n nul Bü ü nul ru ö nch l En wür mn n up n S zn Bürunruhn wn m R u cn mcn n nc n rlcn En r l un Mnn vcmä wr m l Gr nu nch r Sl u n nnn E u mcn N w n lückln unlükln nlän zur nh hn vn nr cän r nrn wr n rän wn Muß w n Wrklck mm nr Wunc n Dr n c vn M l lnu un nlc n nn lrn Hn zück ncm u mr l nm r npräc humwn wn nk w vl Wn ür c n ln w v Süm l m rvn uhn l n r Önck u c r n Tück c n rn m Müh un Un vrunn wn n n n pü nun w n r Muß Dr rößr Tl n Ln hr r m m S w n w vn n Z vn c ür h u nc zu r un nr Ru nch zu ß u m Schl un n Gnün M l vrnkn äß w n lnn lnn n lchn ß n ur Ru kmmn rößr un wr u nn l ll hn u nln n Hn nmmn un n n Zuück nh üln knn Du vrwl chnunüchr Wch wß unnnüz w m räl w n nn wn w n Du wnn Znn n nm m n m chw m Hß zu nn rzm m r n Sn nn n l n lcn Gr u nnn Wn Gößm äh Gkr vn nm w hrnvln
68 69
um rum bem m evoc cog non e ee rm omn cuu uo er u b mu m rumn bne coren ur: u um e u e e rome. Non en e u ce omne e boro oere; no o exorn oneu umn un um noe eu, uoum eneom cem u umum r rcn e Co reere unum ocun n moe obere m vnre b humno neo um ; e ronm r ne eue mur nc u ece cu ouu eurn Moo moo nr uco o e uu C Cr er u ner nu e hoc rvme eren uo ecee ouo o mno uee) em u oc cere erum cbr ueree um e one nvbu un e rbu me u er uum morum be uou, enoum ee; exo ene me con ue mem uur, reru omnum n uro e exern neer uerb re mo Quem n nmum huerun uu f er mn ruen ubc cu, , erum ne Gum excur Summ muone num ne vcer en m ebn um rone cce; uem enm nornu ecun un; cu mu morn u morbum uum noe ce e hec rnuo, uor, mor Sme u u ee urum cure, u ncoruum e rue veenum e a neen rumenum unu n hor re, ne conco ore er e conec,
b fü i glückcs b ic slc gg Am b Bk, u s mi ll fg Wssscf füs ug ic uf bgs s i il us Scl G i sic Obu ggb kö Es Gös u Hös s u i ss Es ic f M, guss iscf kö u kfg bi ü Tsp Ls si g Zug c il bss gig <1s l Rss ssig Bigki j uc scs Gpck gmm Bk um, i il Sg u scs, u i sl Ls uf imms m m Mg Ms s u s zu u ug s Vl, s ul s ki üigs blg c s sc Rclk bsfig c Bi umsimm Es külic, i g Tg u Zi ls Gius Cs75 um
mm poq , hc sc sublm ccs scuus qu m s qu olus qu c qu om qus mum uum csus xpc ub os copobusmssos u compo qu s qu huus mu gssm qu qu mo sus sup l 5usp sumu gm f s us 5us xc c cps gbus p m us Vs u lco soo m s spc u um cl sgus gus mlo um s! xpc hoc g mlum bo u mo uum qu usus cupm obl c mo sc um us. mum qum occupou oco m 2/ s s oum sm u sus qum lb occupou lum om om mbu gum oss s omu ms ubnu. s o s qum bs psoum s cog x qu p su um s qu pxm sp m 5ump um lb foo om s: s mo pu U us b lls umu nus oms os suos co Quosm qum summum bos u pm ucs s lqu quosm cum cosummo m gs p m gs upss ms sub cogo boss psos ulum spuc; quoum ulm scus u os sps u u spu cous mgos pobos l fc ous l qu uo p gossms gobus g u p co
h d s dm M d Gch spch dr d ds hlg d rhb g hrghs, m h r, us lchm G sh, s s Wll7, s sd, s Gsl s lchs ksl d l rr h s d N rs, r Kpr sd chs rp d schr l srs Wlls dr M hl 80 d lch dr sch ds Fr d hchs l sg d Gsr hr chsl d Bh r ud s ss ll glgr Wdr s Wlls d h d rdbd hr dr lss d m dm Gs ds lls blck , slg ds Bl m s, m m kl ds Bssr gh! dsr Ar Lb rr dch l dl Wsssch, r slc Vlkmmh, d m dl rklc d, Vrgss dr Bgd, Wss m b d r, lh G s d g 1r Vlschg klg, m klgss s r dch d Lg r d sch ch ml r h g Bschgg bm sd sch hrm chl ch mdm chl rch, hr chr dm Gg s d ss, sch d , ds Frs llm, h lss W ds ss l kr hr L s, sll s rg, l k l d h gh W d dh pg 8 shs, d sch glg rd s d Nm hrs, dr dm rm gr d, d s ch dsch: ds Dg g m Ks ds Ls gs Jhr ch h ghl rd 8 dr rd s ll hr hr pr. Mch h ds L, r s sch m hh hs Ehgs hr k, sch m g m d gs schrgk rlss mch s, chdm s sch r Vldg rr Wrd drch sd Wdlsgk drchgsg h dr jmmll Gdk gkmm, s h sch r hr Grsch gl mch hhs Grsr s, ährd dr d gd h gsl l gsmd rd m gr d r rhmug krls rlsch sd s r, d hhm Ar Grchshdlug
nae assensiones aanem u liqu; uis ile qu iendo assus iius quam laboando ine isa offiia olasus es; u is quem aiiends nmenem aionibus du au is ees. aeeie quod mi oui eemlum non ossum Tuannus fu eaae diligeniae sene qui os annum nonagesimum um aaione uans ab C. aesae ulo aeiss moni se in e e eu eanme a umsane famiia angi ussi ugeba dmus oum domini senis ne fni an sam quam labo suus esus es Adeone ua ouau mi? demlsque animus es duus uidias lis labos qua fauas es um nbelli ae oois ugnan seneuem sam nulo ao nomie gaem udan quam quod los seoni x a qunquaesimo anno miliem non legi a seagesim senaoem non ia diilius homnes a se oium nean quam a lege. nem dum aiunue aiun du ale aeus qeem um dum uuo mise sun a es sine fuu sine luae sine u ofeu animi nemo n onsuo m e abe nemo non ou ses innd qudam eo dsonun eiam la quae ua am su magnas moles seuoum e oeum boum dediaones e ad ogum ma e ambiosas eequias A me eues isoum fnea amquam minmum xen ad faes e eos duenda sun
3
gnz geöhnihe Stethähne ähed e nh de Be de unkundigen Zuhöe hhte de Ate veen h; hiph it e vo Lben hnele enttet von ene Abei iten n enen Agehäten zengebohen it; pl e vo ng hingehenen ben gel u de e be einen Abehnungen tb in Bepe d i eben enäl knn ih nh übegehen C unn en e Mnn von pünkthe Fleiß e i eh neunig Jhen von Giu e ohne uhen die nung u de Pokutoent ehten hte ließ e i u en Bet legen und von de tehenden ieeh ie enen Toten bee. gnze Hu kgte übe den Ruhetnd de geien Hen und höte i de ue niht ehe u bi ih ein ühevoe A iedegegeben ude Mh e de o vie Feude bi in den od behätigt zu ein? ie eien hben diee intelung i eidehtihe uc h Abei hält änge n ihe Fähigkei du e käpen i de Säe ihe Köpe und d Geiente ebt hlen ie nu deegen ü behelh eil e ie z ee hebt Geet ieht vo nigen ebenh n kenen eh l Solden en vo ehzigen 3n bet e enen eh in den Sen von ih eb egen de Men chen enige eih Muße vo Geez o ähend ie h dängen en nd dängen ähend de ene de nden uhe töt ähend ie eheleitig n glh ind vet ih Leben ohne Geinn one Gen ohne gendenen getgen Fohit; nend h den od vo Agen ede het ene onungen n e ene nhe een doh äih Voengen d enet de Leben leg eige Gbe de Eineng öenl he ee ehenpee heitehuen nd punkvoe Beietzungen o bei Got he eihenbegängnie ollen be Fkeln nd Kezenich8 ttnden ie enn ie nu gnz kuze ei geebt häten
Zm Ieiile Te
Gdlg d xbfug vo De breite vte i d Cod Amboi C 90 A), d oh s dm H hhd mm d ih 60 i d Bibioh Ambos Md bfid D volgd buh d A gb vo P Gim Pi 959 Auß ggügig d g i d pio w fogd Sl dvo b , o odd de om A Gia , iio pio A si opto stigioni, Griml; mögh Aliv wäh Grh o dü p di zhlih Vbdg d Wos m Bgiff dm Bih d Rds w io didi Ci dlmd xiio S Co. 2 p. 4) vbom igdoum . io Qi o Mdig hi A Gm dsid pi Mdvig dd pi A Griml d dh Madvig Korrektor von A dh Grim I ost im tul ss m s homim om dio h Borgerys Vohg o im tis ss m odm homm oum dio Po im s homim om dio A E gib h i Vbssgvh, di m i h d olgd St d o Grim Pos im s s homim om dio i pdim i, oposs? ' pob A: pobb Grima. om D!m iom A imom Gerz Gm , dmo s Gert dmo A Grim. gvisim f od ddb Bogery gssm f od dib A gisim s od sibi dib Giml; gvissim Ersms, db Pcians , vol odd. de volp A Grimal.
4
Anngn shch hologsch Elg ha d Asga b o H Dahm d G (. thws) d c dm Fogd zgd lg. . ulin: s Elng 3 2 xi dio Hos Ahosm
QUXu; 1 BE IV x
{ ßo�
3 Aio . . ini COni apini iro i Sa dl d K a d Nat; ch sosh Aassg ha d Nat, d m Go, V Voshg dsch s s. Dog La 15 S D b N Qas d W als zm Bs gsa s. Cco D a dom ,3 D Klg b d malgs d Na sz Sca d sos Ths vo d bgs aa gg ,1. Das Z s wohl h Asos, sod hohs zz schb a d ach co Tsc ds 3,9) d Gdak zckh Asols ch d Ms z d laglbgs bws D log b v 66 ) oo Sca d h d mm wd dsm Dlog Mah d a d Gsässah sam m Ds Sach s dm Adss a 5 Eg 9) : d bsz als a ds ma g g mß. 5 poe Es s ch ka, u wch Dch s s hadl Gwöhch bz S m dsm As d Ho od Vg (E 3, oam Gacom m ms D bv 9 mas vas) D z Saz Pahas s Vss od ga z od ko bl) smm ab h vo h H Dahma D Bmkg z Sc D bv v, Hms 6, 9, S o v sc Smods ls Ao z s I d omg lß sh das Z jdoh h m m Mads gl Fagm 30 My Q6v L tOÜ ßlO � EV WEV 5
xe6vo), s H mt, Vitm brvm ss m rt. s Prmim dr Sri Scs D bvtt vit y sim 77, 70, }} f. Dr Asck mims ptm wid t dis Vmt ict, d S t ist ß i Zitt m Atr fi scribt v. b 2 N Qst. , 2,2 Ovid sttt ib
6. rcurrr ad Nic si sbst kmm, ic bi sic si, sic sbs tfm si dri it di W ds fs bs d mist Ms Dis k bt f dr stisc Ti d Oikisis c bstt st ib s Msc i d Hiwd m i c, ds m s sic i (lEv mpt Mt dis Hiw vbit si Sbstib, di si s Sbsttus tib ßrt js Lbws sct s ws sim b f ic d mit, ws im sädic ist Dis tsci stt di Wm d i stiti vs st kt Msc si kpic mi zmd Ri c si sisc vfmß stitt i , e w Wee Daau eneh i Wtbri, i fü s iti d. h vrtmß b Vsst sid «t ist ws i rti, i s Ws ds Msc smct, fd d vvkmmt s. d i Lt 7,8 SVF 4 f S p. . Zm i ds i s tys, Pispisc Atpi, Mü ri 98, S 55 f. 7 orum oma sur: M mßt i Nm ß rr Ps k, m si dr Ötickit üß knn. s b Skv, di di Ab tt, im H di Nm sc Ps mcts v m bi d wb m i Amt t m sc d v Vti 8 r Hi bit ds W Pt i s S D i v H p. 7,7 St. 45 Psit t s si : Pts Cpt
9. moro quo m ms: w u üeeee Tex Se. 95 25-29 mmau mo De Ve e Mehe ür e u we e e oe Ae erree er we e ur wee e wk ee e e h h e e ee (6) amq/am mr ur Zu e Guoee er Mee eö e eu u eee e er (mor oo 5; . Co Po U"; Co. Mr oU D or eee u u e o Gee ee o oe ke ee Ze o eree Feere or em e Ze Au er oe u I e ee Ze o emm: e k m Veüe oer eer e u ueü wee S Cr wr otum uh l Bzhnung fü bsn ere Fon e ke er ree Ze ewee ür e wee ooe eu. um eem Se e e ee R we e ohe ke S u . rk Vo S e oum m e Rom Röme erere erm D "967 5 ' er Shr De rqe m e e Seeere e m /0 C eme See em om wme we m er Aüu e oe e ee w De oo (er e Me eem ek em See ür ee m J 6 Cr eoe Rü em oe ee reer er er u ewe e, u e e koeme ee m er oe ee eer De Ame e ee zg e Sr De re e e: ee em we um e Pooe e wme e jee weoe vo e eo o u er eree Fre er e rem 77
dn m hen eben de n blnde A aehende Beshfn n de Fm eezehende Asswefn de snnsem «Hbby wedekeh m als desdsa pa 22 de nes nem 24) 3 bn n De Be mfaß enfes Denen d mase Ine 4 otm opet Den Gedanken, ie Mächgn shntn sch na m wel se den Sz as he hhen sn üen sp Senea n hne Wse n Ep 9473 f as In aa ad na a De Bef s nh she z daeen Sen Ass ap 8 ewhn zwe Zepne z denen sh Ass m dem Gedanen sene Ma nedezleen das ese Mal nah de Nedele des Anns das zwee Ma whend en neen ankhe m ah 28 Ch «Abe af Gnd de belen daß e als amann mme efhde sen ede nd daß es nl se de ee n meheen esnen anzeaen behel e de Mh n senen Hnden wbe es wefelha beb b de fl de de Absh besse waen H Dahmann mm z S) eeh de We de D Casss (9) Ass am Jan 27 m Sena asspehen ß m dem be Senea zeen Bef as Dank f sene Vedense ebe e s n man möe hm elabn nnmeh n he z leben 6 rq ( 0 vaa g/a Ass sen he a Ces behme me m dnae m Ses 98 azspeen s daz Bk Vm Snn des m alen m s Anm 2 M Fhman Gymnasm 67 "6 s 48" 7 C vs pr
.•
Senea zhl fende hsshe
ensse af Beee: een Anns m belm Mnense 4 Ch) een Bs nd asss be hlpp 4 Ch) een L. Anns nd a den Bde nd de Gan des m Anns m belm esnm Ch
Keg gegen e Amgenoen m Jah v h we Lep ageale 0 v h Keg gegen Ano Keg gegen Vewane: Anon wa von 40 2 v . m Oav, e wee Ovan, veeae; ex Pm pe en Ovan v. h. n zlen eege, wa en Vewne e o, e zween a Oavn; 4 De nenamn veween a e Kmpe m en ae möe (Men eg e Phpp O 4 v h, m e Pompe (l 7 v .) n Anon (Aegyp , ya, Aa 0 v h) 5 eeng» e Alpenvöle e n D 5 v Ven e egenzen üe hen n Dna hna e elzge e D n en aen 9 v. h n e e n en Jen v. n 4 n ; e en Vehnngen e Agn aea m em Paeöng m Jah 1 n h we e ph al ehgenze eäg enea Daelng e e e aenpoen ge e Ag. Um e eo en Wng wllen ell enen ynom he zw hen en plen aen e Ag n en Vewö ngen gegen n Vewöng e A een Va M ena n ann aepo m Ja v. h., e Aeml e p on e mvn Lep) ' v e . Eg 19 v. . Z en Vehwöngen gegen Ag vgl en De e ,9; üe enea Agl P. al Im ge Age hez ne, ev e . a. 5, 9, 242 24
8 l tot nobls n la, e e Ag n e na ge 0 v. h ne en Leen e e he m e wa a l Ann, e n e mv, e Ja 2 v. h. ene Vehwöng neam De zehng z eem Mann mße Ag a plhe eh eenen we h Kleopa n M Ann h e la n J Ann eoh J we m Jh 2 v. veann, Ann egng el mo 79
Haec !Ilera: Vgl Sueton, Augu, Kp 6 Aug
he ene ochte li und ihe Kinde Agipp (Potm nd Juli eine dei Eteelen nd Kegechwe gennnt ti omic c i ccinomt u) 20. cOsltum . . .) sie ne wdm Ciceo chie ein po in dei Bche e ein Konul De conlt o 1 n qm a At eptu: De Be me in de ei
wichen dem Augt 4 h Sieg e ompe ei h l und dem M 4 h (Schlch ei Mund, Sieg e die ei den Söhne de Pompe gechieen woden ein. n den AtiBieen komm d t edoch nicht o ipi chlg dhe o, duch eine Textndeng Axim tt Atti um) die Stelle einem de gßtenteil eloenen Biee n A uzcheien f diee Aung pich dß de Ati Biee whcheilich et um d Jh efenlcht w den, lo nch de Afng on De e. ite Dennoch i nicht chließen, dß Sene chon o 60 inich n die Koeponden ekommen ht und ngen u dem Gedcht ni zie d Wot emiie findet ic denn ch in einem Bie n Atic 3,,) om Mi h., eiich n ndeem Konext S. dzu K. Ael, Senec De eitte ite: D m und Zieletung Gymn 9, S }} Livs Du Voktin im h 9 Ch, de «Gc-
U de Aioke»
Mommn) ; e wolle de Reoluion mt eolutionen Miteln egegnen (Heuß) Sein poitiche ogmm hte folgende Ziele Geicheom: Die Ritegeichte olten ugehoen und wiede dem Sen egeen weden d olten 00 Ritte in den Sen genommn weden ede Seten ehnen dieen ln Ageom Liu Du chte ein Geteidegeetz, d die Koetei lung t otenlo mche, nd ein Ackegeet dch, d in nentche Kolonton heefhen olle Bgeec ge: Die Koloniion w ein Angi de wichlichen nteeen de Bndegenoen D wollte e dch die Ve eung de micen Bgeech entchdigen. Diee Pn 80
ra u gßn Anag au ga Ialn, in R uh dr idrad gg ihn ruu wurd rd i ung Brgrrag hr u undgnnkrig 9 9 . h 2 praJ: i d ga praa kid dr i Purpurri n ga, di i a u 17 La grag urd. i paa war au di lidug hr Ba und ldh 2. 1 Vadiniu in igli di durh Brga garanir Vihrung ih a i i Tag r Gri u ll, ghaliung» «Ern r Gh», «Tin» r w rragn Vadung», Rndu� gl. pul Plau Cu 6) Al Baur in ialgn, idrg 96/ . 7 2 dcJm m: Vg n dun i rnd ia i Pip r ni nur da rih tige Lben, sonde uh d Serben. Phlopen hß rn l Ci u dip. 7 i Gda, d h in la Phad augphn wrd 6 ) dr Phiphi rd i r in Gi ir rp u ln u ur rn rknn dr ari u gla 26 q O amqm o gl p 00 12 x v: ir Vgil a Vrkndr glihr ai, gli a Orakl, au dm d G pri
g. 2,2 raui diu hr nd an i d iung, n nr ragdin, nd ga i P, phi p ihin: i i ir prn ihin au d n hilpn augpn wurd dr agp n wrdn ln» (p. ,. k nur au di hig nrprain an ri 0 ig n, wi hid dr Phillg ud dr ilph d Vrgl Opia uau di iri raliu a pria ugi» Ggia 1
6 f.) s phioophsh p io ch dr V l «ltr crm» l hlbrd bwh Z c Vhlt t G l l p 1970 J d d ch Hdlb "94 3
2 p queque p de: Ach m Br 8 r d hl d Vrlr d W mmr d t T ll l btr lt (§ 27 jkt «p m prm» Gt dh t . Qd prpu in e veli ef gue didcee . . . Apl Gldr ch rhrchm r Elt . Im 1 Br rch übr d r chd ch hlph d phm ür d Cc d Adrck l pä hb «Wr ch m lch bb th chl Ut a d dr küp b ü Lb hlt hm cht E wd ddr tprr ch mßll ht rhb W d r lch Gd hlphch td b w hr lr ll lbtrtr ürwdlh» Von ohs lm i sih r b Z dm Grüd dr ch chl d ( E. 8 rd d 0 küd «Blhr» l tr . }O cvile
3 ub cen u hcht mrl l m I d ch i d Ic dr cr crt» tl ch d M d (m p D 36 bch c r llbdlch lbt pü l G m Mch t «h lr G Wch Bbchtr Fh d r Vü» (Ep. ) 3 0 u exe d vi ed / ehu: W wd d Umdlk d Td
nd vo sc n wo doc gwg wd vg Ep 4 «Ws sg dn vo g w m nsgwon wrd? oc g g c wrd wr gworn c s gg c fwlg. Ds wd d Ws nms sgwof d d ß dß mn von m O vrn wd vo dm m g wgg Dr Ws r cs g s d Nowdg w w w s wgn wd JJ prrs önc Vsgrg d m
mlgc wd s Smol d m domnm (G. 6) z fgs s d sc wo m nrmäßgn Gwn dc Ersfprozs (H Dmn Komm z S 4 pprro d p f d Gdk dß rcmäßg wo G c gd
Crn Ko ro od gg w g vg . Con d Hv 1 D n n 96 o n N H 34,6 6. i crot Ds gcc Wo crom zn d Sl m d c d Rgr n d c «Rgplz D Rngkmpf wrd äg ömc l Qs Rom 40. Z Snc Kk d m ds grsc s pß H Dlm Vrsgvorsclg ds lfr com nc snd d dn Rngkmpf gs Skvn 7. mq vm r: vngn vom rr nsov Sorg w d Frn Ac n dn N Qs. grSnc s dr Hpgdän (17) J8 om gt . . Vg Qn. 94
9 c! to: Vg s f 8 )
4 COJivi äh Ws Sa i E 75 d axs Zu Kd d b is bdid Ska oaz Sa 8 sis Z b sih daß d Eb ih sod az afa wd N. is 8 Kß/i Komm z oa Sa 44 dah di So m ds wii ds Mas ( o 4) 4 g/io17 Sich i d S a z ass is wid di Nu» di s üß b ha dami wi sbs sah kö» E ) 4 i Shas im mus im ossa s sh S m so d omdia da ihba das i d Kaisz sh bib wa D Sk hab o moasid ha asa hi d Mimus iaisch R. I 88 üm Sc di hio sohis i mah V ds Mimdchs Pbiis Sus in/ello orori Sfi hb Soa hab ach soish ffassu Bwßs o ihm ö ich Zsad S E 9: Eo omibs osiiois sa sss s) 44 xcoqni j' ol op: Ma ahm Sobäd aus sudhh Gd ch w d Bäu Dah m Komm S) ob ad a ud s so aus o s suus adu oo sam . S D aqu a i E 7. 4 O Nch das «i Gwiss» i moaischm Si is h m sod Oiei s di bsz ds sosh ms O1viBlO (Bwßsi s sbs) s. Dio La 7 85 Dss Bwußsi s d Voasszu f mßs b so s Es d Va ds Msh is (s m 6). Schwd» Sa das Bwßs w s sih i
uet Gegeat etwa ee u au geagee e de tuae 46 nn dm dend u de Nutlgket pllgtquae tude wet eea eal 88 8 . 47 Dul: Kul 6 C. ag ee ue Keg d e az eüke e Mae a de Ndüte le) de ete gße eeeg 7 f.; lu 8 48 ru Dntu Kul 9 ud 73 C Glede Tu a e eg e 7
49
ld ppu Caudu Caudex K 64 C utettte e Maet Meaa gege e ud de Katage a wa de Beg de ete pue Kege a e al ete de öe ewge ae Kege eede ete au Ft at 4 . 8 uet T eea elge kläug de Nae Caude ud de ae aae et au Va ukgee de Nu Mael 8 d zet daae a etau utud appella e ud lu t u . Va de ta ppul Ra qud a plu tala uta de deat a e a daa appelau
Vl n Mau Mau Valeu Meala Ku 63 C ee 63 de Katage au Ma d wag H ak edlß . L pele.
5 ulla eataltete Ja 93 C a t
B wa Kög Matae u 8 . C wegeae de Jguta N ugta
Ni m r n i Römr m zu Vrhnnn zwin ocu n u. oc r ur un ri inn Frunrr mi Rom 0 Cr) 3. Pmw Von om wn 5 Cr zr Ein wih in r rn A Cicro rir i rmi r «Bbn noc irhzn n T j zw ror zn! br w nn r Mn Vrnün rn n wnn in cw r Mn on nr wn zrrin or n rr r om ß rcor wr ( . ) r z T ör n n un M un r ö br rch wm wrn i ni ( . ) üb. on n) c n N H 8,,2 C 338,2. 54 Ss t it m i V nc ri n r Gcihrbn n N Qu 3 r. 5 : «Wii r wr in Fhr uzmrzn r Nhw rm z ürrn 55. tm mpi: om wr r nr h Äyn n n n o on ch inm ffzr rzhjrn oomio I un . m r r czru oomo nhör ron C B C. 3,10,2. Wr on in ühr wr r n rir uc 8,55 ; u. om ; V 2,3,2 nc n c Co Mr 20, n Nmn on r om yichn Hn> un «Hrhr» () 56 Oms su: om nmn «M». . m: L Cc M on 5 un Chr Trmh nch m i übr Hru b mo (0 r ru r nn (oybiu 1,40). 58. pmr rrnz r zur umn h R 1 95 8686 zur r r Hioriz r 86
Agb Sul b l ltt Pomum usg ( Cs u Augusu Abl v v tum ltzug Gym 96 S 3°3 tt m J 49 9. An on Cluu s Pomum u bzog Avt s Sttgbt Etg S )
60. o bs o sssss r Ausug r Plbj u Rom r polt Mt Skmpf St W stk Vo brft sso pb 494 u 449 v. r uf Av o uf mo r 287 uf s ulum t ur ltz sors gsrt 6. Ro p N Sg ttt Romulus u R mus ob u Stt uf m Pt or u m Avt ggt u s m t ollt Vo bvog gl u tt s u Vog Etg brg olt. Rmu s ss Romulus zöf Vgl so Rmu gb mut. 62. ns u si Au Sl l f S ok vo Lg vb t: Nt Qut 4 b 6 63 s o S vu forml ktug v plosop Sul Mt Sokr vbt ktk (m gl S m K ( 2429 v C. 6 v Cr om kp Poop s s Akos vo Pt 362 v Cr m Bg Mtt Ak m Su tklt i m pkur Glk Ausgglt OgOO) m Lb f vom St (J ßw mt Kk tm Rukto msl Bss u Vt uf ll Kov to Gsls& 64 sto Auffsug 1l M
u hl . h le uße m e wh ii (0[VEOfat, ) SVF III S 164 65 x dv b sm ms m ie Stell t pi wo H am Komm S) eht x let li t u uum oe t mi ottoe oitio m m h m eee Se ethe
dn ln utn d n ndrt Jn knr mr m bn n.> . tont Dr Audu t u d t Dntn dr ut nr unntgn Ebng d Sl D n. , 4,13 ubltnm nm n n SVF 3, S 830 1bo� >UQt Myo "X) . 0. Mrim: Mu r bl nul (, 0400, 8 . r. rg m gdnt 13 r Numnt (untr lu Sp Amlnu, 105 r ggn ugu 10 und 01 r Sg br d mbrn nd d u nn 8 . . Ennm Rm. 1 Q: Quntu (Quntu) nnntu l wml Dkttr gn n: 48 �. ud r dr Sg n m lug gglt nd um Dkttr rnnnt, d n dn Äu ngln m Hr u brn. . g n dr Ennnung gt r d Dkttr ndr. 3 . l r d Amt um tn bkldt bn (ntdkung d nun, d du Sp Mu nttndn n) u 3, 4,3,1 . u . t 5 . lu Sp Anu M (23183 r. ud t n Jugnd J 11 . . mt p knum mpum ggn Pn n Spnn gkt 0 . r. bgt Hnbl b Zm. Sgr b dn Sludkng Antu II 90 . b Mgn r Sp nu mttlb, nn n dm g l Brtr n Bd tlnm, dm d Snt d mnd nt brtgn tt, nn Sp nt dn g brg tt (t nult pn g . 11,1. rd n nult 05 . n dm Jr br t r n Sln u d Inn n Ark . D m Atk bggnt Sp but rrtung mt Mtun 18 . . dn n Bdr und gn Btung und ntlgung nglg. N d Vtung d Budr m Jr 184 . r. g u n ndgut
m n amann zü, n Jah s vb sab 73 Maior pars aelais: n s Snca af as
a m na ülng schn Agabn h M ssn h lass sh ab ach n vn Anfang an nm avs bn vnban 74 orb trrarum raion als ha as Val
saaln vsgg afcs annna) A s üb lgs m n Pvnzn as nn ngüh 75 C Csr as asa algla 4� n h sab 76 on navibus ungi: Im Ja 39 n h vg Sn alga a 9 Aßm a sh n Shasl ganz
n, hö A as ß scn aa n Ml vn P, a n Sc vn ngh nhab Mln n ü schagn nm man vn balh assh zsammng, s n z hn v An g, n Eschch aüb b n m azn as sshn Asn Saß gab b s ück zg hn z Tag hn n zü Am sn ag a nvl gsm ß, m m anz as Ehnlab gsmük, m nm ln Sch, nm Sch an S n n nm glnn man am lgnn ag m an ns Wagnlns a nm Zsn, n bühmn nnfn gz gn V hm h gng ng Das n ahshn sln n Ablng an n n Sa vn Fnn a Wagn fhn, bgn n Zg Snca vb zlh asnanlgn Egnss sb Jah 39, Hngsn Jah 41); vll bsan sl Zsammang zschn m nzg Tanssh sn Vsgngsüc 7 furios ' " rgis imfa io : algla l Xxs nachahmn vg Sn aga 9 «I ß, aß msn L
gbten dese Besg hbe s Gius sgedct t Xees Wettbeerb zu trete de n schon desegen beunderte e er den zeh sen elesont überbrückt htte.» 78 Gi xcpti Der bloße Anb des ig kot ener Folterung gle s. e. De r 319/ Gertert htte er sie t le s es n seße Mittel gb it oterste t Knöesrben it de Mrteer t Feer nd t seie egeen Anbic
79. de t Quest Pr u 6) srht ene i hnie Zusehng Afzhlg heologiser r gen o Wilen Gottes die ekureische Vorstelug on der ots Gottes n A überiefert) gehört nht diese Zus� enhg der it Eirs T hologe nits z ht. 8. giim ququ in mio tin . . I der Mtte des Kosos die Erde s ds serste Eeent f ihr ds Wsser d eefal cwe ; übe de äe d c ente u ud esets des Modes ds eteste ds Feer 81 pam öere Bete trug ee t Prr er bräte T og A . 8 WS b iIi umtu s De röse Jhreszhlug erfogte ch de en der beden hrl hselde Ko sn. I der Kerzeit tcete sch ds Konsult er ud ehr bloßen hret Drh erg der Atszet f er i 2. sogr i ot kote ee größer Zh o Beerbe dese ehrenoe Aszeinug erhte Ds Jhr urde nh de erste Kosr bet osles ordiri de höheres Asehe geosse s die nfogede . unniu Woh der bei Tts gennte Trnus oboh in A strius bereert ist) desse Häde o 1448 n hr de etredeerlug Ros lg T Ann. ,7,2 11). De Identtt t des öte n s ol 1
gn Gu n wfl zn unu wu (nh T Ann 11,1,1) n Cluu, l n Mln Hhz m u uh, zu gzgn m n h n Sn Angn nt lgul, m u n h t, hn 9. h htn htt, mt 1 h l gwn i wt Shwg lg n n nn Amtzhnugn Sn ht n ut, n tu nnn (1,7, tu . nnn ,, umnt um A Auu u nn w nhng u nnn u Auguu lh un wu uc n nh wn Gml, mm z S. H l h ntt n ttn Auh hh A tl n nmöglh (. H. hlmnn, Hm 7, ', 1. to x Vgl ggn, w Ann 1, m Bgn Sn h . nlg S ). f r ut ln w n n, hßt nt, Fl n nlc, tt w n (g Sn nu n. 1,7 ,1 O , mmtu m
Lieese
i Biaphi z Sa K , Bam Sa a, 96 gabn, Komma Übrstzng 'on D ba ia
BY, S, la la . x al ai, Pa 9 H ALMANN, L a Sa, Kz L , . ., Mh '949 G IMAt, S, ia ia x p a, Pai '99 . EMS, a Sa alm i XII pz 9. M. NDS Sa, V K L . V M a l, M M ROSNACH a Sa, Phiphc S. a h , ili m m , ama 9 (a. x a . B). bd D bt ve
K , Sa ia ia am Gm. , '96, S 8 . BAUMGATN; Via m , am a a Pmim Si Sa a ia, Gm. , 9, S 99 . , Bmk z Sa a a, m 6, 9, S M T. IF ia a, ma S 5, '96, S. '4 P. IMA, pa a ia, S i L alii, B, Fl 96, S. 4 B. fÜiEN i ai Sa Sc Paim ia ia . K 966. 93
E. KÖSTERANN, Untesuchngen zu den Dilogshen Sene s, tungsbe d pe Ak d Wiss, Ben "934, S 684 (zu e bev. vite S 78 ) H LNZNt Sen Sene ess D Dog og e ev evte te vt vte e Ds D ss. s. Bann 19 1 97 7
Z Sc Scs s Pssche 96 7 K ABEL, Bufomen n Senes Dlogen, Hedelerg 967 ALRTII, omposton dns es ouvgs hilosophiques de Snque, Pris 19 A OURGRY, Snque posteu, Pis 192 H CANI, Untesuhungen zu Senes pistue moles, ü ngen 1967 Spudsmt 18 M G, Sene hosophe n Poiis, Oxod 1976 P G, Snque, s ve san uve ve u epos de s philoophie, Ps '1957 P. GI, Sene cht nd hnmcht des Gestes, Drm sdt 198 1. HAT, Sene und de giechsh-ömshe dton de Seeenleng, Belin 1969 G MURQr, De Bu von Senes pstule moes, Heie beg 970 G MRAH (Hg.) Sc hooh, Dmd 97 (Wge de d e Fosu Fosung, ng, Bd 414 4 14 K MÜSER Sene Senes s Wek Wekee Une Unesu suunge ungen n u As As sungszeit und Ehhet hlo., Supp! 6,1, 92 PLZ, hosophie und lens n Sens Dogen, Nch d A d Wiss Göttngen, 94, N 6. M OZAAR, Sene ne Gesmtdstelg Amsterdm 1976 G STL, Auu, Dstelngsom und philoophische Ge ht de Ntues Questones des Anneu Sene, Dss. Kie 960 geküzt n: Hemes 92, 964 S W RI.TC, Senes Bewesung, Belin 962 F P WIBNER Senes Nues Questiones Grese Wssensh und ömise om, nchen 1977 (emt 7 94
oi i1 1 Phiophi Phi ophi 2lfr o H V. A (H. St tm ma Bd. pz 9°'9 9°'9 Nhd Nhd Stta Stta 96 A. A. L Hlt Phph St Epua pt d '97 A A L (H Plm Sm d 97. M. P Sa Gt Bw Gtt 97 Bd 2 97 97 mt Nht. Nht. u. Stl Stl t E ELLER, D Phlph d Gh i h th Ew E w . . At Atlu lu p p " 9 99 9 S 773. Zur Snc-Rzio
W ILTlEY, Gamt Sh Bd 1I: Wtahau d A A d M Mh h t t d d Raa Raa ud u d Rna Suttat 157 D D a a d Su l phph et sur l d Caud Nn a 779. 77 9. ut : D D hlphh hlphh Sh Sh h u ü Lü Bd Bl 96 h Bd S 3983 H . FRIDICH Mta Mta B B 967 R M G Sa th phph ad h md m a Bt/M Bt/M.. 9 9.. G H h a a ll Td G ad Rm Rma a u u wt w t a a w Ykd Ykd 99 D F MRRIID Sa mah Sh m Sp d dut d uth h Ltatu Lt atu d d ahzh ahzht t hhudt hhudt D t Vtl h '967 S 8 D NOTUr Std um ß S auf d h ph ud Th d wöl ahhudt döl 96 . Rnuzsc S m ltah Utl d Ak tdam 97
9
ht tun
n D t , t btun 202 Zm lt lt 74 nm 75 w 93