DGR - Tehlikeli Madde Taşımacılğı

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 1. UYGULANABİLİRLİK 1.1. GENEL FELSEFE 1.2. TANIMLAMA 1.3. YASAL DAYANAKLAR 1.4. GÖNDERİCİ SORUMLULUĞU 1.5. TAŞIYICI SORUMLULUĞU 1.6. EĞİTİM GEREKLİLİKLERİ 1.7. TEHLİKELİ MADDELER GÜVENLİĞİ 1.8. GÖNDERİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ 2. TEHLİKELİ MADDE LİMİTLERİ 2.1. GENEL 2.2. HAVAYOLU İLE TAŞINABİLEN TEHLİKELİ MADDELER 2.3. HAVAYOLU İLE TAŞINMASI YASAK OLAN TEHLİKELİ MADDELER 2.4. GİZLİ TEHLİKELİ MADDELERİN TANIMLANMASI 2.5. YOLCU ve EKİP BERABERİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELER 2.6. HAVA POSTASI İLE TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI 2.7. TAŞIYICI MÜLKİYETİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELER 2.8. TAŞIYICI VE ÜLKE ŞARTLARI 3. SINIFLANDIRMA 3.1. GENEL PRENSİPLER 3.2. TEHLİKELİ MADDE CLASS ve DIVISION LİSTESİ 4. PAKETLEME 4.1. GENEL PAKETLEME GEREKLİLİKLERİ 4.2. PAKETLEME YÖNTEMLERİ 4.3. PAKET TİPLERİ 5. İŞARETLEME VE ETİKETLEME 5.1. GENEL 5.2. İŞARETLEME 5.3. ETİKETLEME 6. DEPOLAMA VE YÜKLEME 6.1. TEHLİKELİ MADDELERİN HASARDAN KORUNMASI 6.2. TEHLİKELİ MADDE PAKETLERİNİN KONTROLÜ 6.3. TEHLİKELİ MADDELERİN AYRIMI VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER 6.4. YOLCU UÇAKLARINDA TEHLİKELİ MADDE YÜKLEME KISITLAMALARI 6.5. KARGO UÇAKLARINA YÜKLEME 6.6. BİRBİRİ İLE UYUMSUZ OLAN TEHLİKELİ MADDELER 6.7. ZEHİRLİ VE BULAŞICI MADDELERİN İSTİFLENMESİ 6.8. SIVI HALDE BULUNAN TEHLİKELİ MADDE İÇEREN PAKETLERİN 6.9. YÜKLENMESİ 6.10. RADYOAKTİF MADDELERİN İSTİFLENMESİ VE YÜKLENMESİ 6.11. MANYETİK MADDELERİN YÜKLENMESİ 6.12. KURUBUZ YÜKLEMESİ 6.13. POLİMERİK GRANÜLLERİN YÜKLENMESİ

Sayfa 1

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 6.14. 6.15. 6.16. 6.17. 6.18. 6.19. 6.20.

TEHLİKELİ MADDELER VE CANLI HAYVANLARIN BİRLİKTE YÜKLENME KURALLARI AKÜ İLE ÇALIŞAN TEKERLEKLİ SANDALYE VE DİĞER HAREKETLİ YARDIM ARAÇLARININ KAYITLI BAGAJ OLARAK YÜKLENMESİ ORGANİK PEROKSİTLERİN VE KENDİLİĞİNDEN REAKSİYON VEREN MADDELERİN HANDLİNG’İ TEHLİKELİ MADDE İÇEREN ULD’LER

7. BİLGİLENDİRME 7.1. SORUMLU PİLOTUN BİLGİLENDİRİLMESİ (NOTOC) 7.2. UÇAKTAKİ ACİL DURUMDA SORUMLU PİLOTUN BİLGİ VERMESİ 8. TEHLİKELİ MADDELER ve ACİL DURUM 8.1. GİRİŞ 8.2. RAMP VE ANTREPO PERSONELİ İÇİN ACİL DURUM GENEL 8.3. PROSEDÜRLERİ 8.4. IATA ACİL DURUM HAREKET TABLOSU 8.5. MADDE BULAŞMASI DURUMUNDA KARGO VEYA BAGAJIN HANDLİNG’İ

Sayfa 2

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 1.UYGULANABİLİRLİK 1.1 GENEL FELSEFE Havayolu ile tehlikeli madde taşımacılığında göz önüne alınması gereken esaslar nelerdir? Tehlikeli maddeler, belirlenmiş kurallar sıkı bir şekilde takip edildiğinde güvenli bir şekilde taşınabilmektedir. İlgili ilke ve prosedürler : 1.1.1. Sınıflandırma: Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, Birleşmiş Milletler Uzman Komitesi (CoE) tarafından belirlenen kriterlere göre yapılmıştır. Bu sınıflandırma, maddelerin ve eşyaların havayolu ile taşımaya kabul edilip edilmeyeceğini belirlemektedir. Taşıması yapılacak olan maddenin tehlikeli olup olmadığı ve eğer tehlikeliyse sınıf veya bölümünün doğru olarak belirlenmesi göndericinin sorumluluğuna girmektedir. 1.1.2. Kısıtlama: Bazı tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınması her şart altında kesinlikle yasaklanmıştır. Bazı tehlikeli maddelerin ise normal şartlar altında taşınması yasaktır; taşınmaları ancak ilgili devletlerin onayı ile mümkündür. Bazı tehlikeli maddeler ise kargo uçağında sınırlandırılmış miktarlarda taşınmakta, hatta yolcu uçağı için belirlenmiş kurallar uygulandığında bazı tehlikeli maddelerin yolcu uçağı ile de taşımaları yapılabilmektedir. 1.1.3. Eğitim : Eğitim, tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde taşınmasında en önemli unsurlardan biridir. Tehlikeli maddeler eğitimi, gönderinin havayolu ile taşınmasında görev alan tüm personelin görev tanımlarına göre düzenlenerek ilgili eğitimleri içermektedir. Eğitim programını hazırlayan kişiler ilgili ülke otoriteleri tarafından denetlenmekte ve onaylanmaktadır. Tazeleme eğitimi yerel otoriteler daha kısa bir süre belirlemedikçe ilk eğitimi takiben 2 yıl içinde alınması gerekmektedir. Tehlikeli madde düzenlemelerinin anlaşıldığının kontrolü amacıyla kurs sonunda eğitim alınan konuları kapsayan bir sınavın yapılması gerekmektedir. 1.1.4. Paketleme: Tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde taşınmasında diğer önemli bir unsur paketlemedir. IATA1 DGR2, taşınabilir tüm tehlikeli maddeler için iç paket, dış paket ve tek paketleme hakkında çok sayıda paketleme talimatı seçenekleri sunmaktadır. Paketleme talimatı seçeneklerinde, UN3 performans testlerinden geçmiş paketlerin kullanımı gerekmektedir. Ancak tehlikeli maddelerin Limited Quantity4 gönderiminde UN tipi paket kullanımı gerekmemektedir. Paketleme içinde yer alan tehlikeli madde 1.1.5. miktarları taşımacılık esnasında oluşabilecek kazaları en aza indirmek amacıyla sınırlandırılmıştır. 1

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri 3 Birleşmiş milletler 4 Sınırlı miktar 2

Sayfa 3

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 1.1.6. İşaretleme ve Etiketleme: Paketler üzerinde, acil durumlarda içermiş oldukları tehlikelerin anlaşılabilmesi için gerekli işaretleme ve etiketlemeler yer almalıdır. 1.1.7. Dokümantasyon: Tehlikeli maddelerin göndericisi tarafından doğru beyanı, taşıma sürecinde taşımacılık zincirinde yer alan kişilerin bilgilenmesini sağlamaktadır. Tehlikeli maddenin uygun olarak kabulü, handlingi, yüklenmesi ve olası kaza anında uygun tedbirin uygulanması dokümantasyonun kurallara uygun yapılması ile sağlanabilmektedir. 1.1.8. Sorumlu pilotun bilgilendirilmesi: Sorumlu pilot uçağa yüklenen tehlikeli maddeler hakkında bilgilendirilmelidir. Böylece acil durumlarda yapılması gereken eylemler kaptan tarafından önceden bilinebilmektedir. Pilot, olay veya kaza anında eğer mümkün ise NOTOC5’ta yer alan bilgileri hava trafik servisine bildirmesi gerekmektedir. 1.1.9. Gizli tehlikeli maddeleri önlemek: Yolcu üzerinde, bagajında veya kargo olarak taşınması yasaklanan ve tehlikeli olduğu bilinmeyen gizli tehlikeli maddeler hakkındaki bilgilendirmenin yolcu ve göndericilere yapılması gerekmektedir. 1.1.10. Kaza / olayların raporlanması: Tehlikeli madde kaza veya olayların, inceleme ve düzeltici faaliyetlerin başlatılabilmesi amacıyla ilgili otoritelere raporlanmalıdır. İncelemeler sonucunda Tehlikeli Madde Düzenlemelerinde değişiklik yapılması gerekiyor ise, ilgili otoriteler tarafından acil kural düzenlemelerinin yapılması gerekmektedir. 1.2 TANIMLAMA Tehlikeli maddeler nelerdir? Taşımada sağlığa, emniyete, diğer varlıklara ve çevreye zarar verme riski taşıyan; DGR kitabındaki tehlikeli maddeler listesinde tanımlanmış veya bu kurallara göre sınıflandırılmış olan madde veya nesnelerdir. Bununla birlikte hava taşımacılığının sahip olduğu karakteristikler (sarsılma, basınç, sıcaklık farklılıkları) havayolu ile taşınan pakete diğer taşıma modlarına göre daha farklı etkiler yapabilmektedir. Bundan dolayı tehlikeli maddelerin hava taşımacılığında ek önlemler alınmaktadır ve böylece uçak, yolcular ve ekibin sahip olduğu riskler azaltılmış veya ortadan kaldırılmış olmaktadır. Eğer bir risk varsa, tehlikeli maddelerin taşımacılığına neden izin verilmektedir? Boya, pil, özellikle tıp amaçlı taşınan ve kısa ömürlü radyoizotoplar gibi bir çok maddenin taşınması için ticari bir talep vardır. Hava taşımacılığı uzak yerlere ulaşmak için bazen tek çözümdür Bir uçağın uçabilmesi ya da operasyonunu tamamlayabilmesi için bazı tehlikeli maddelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlar: 5

Notification to Captain

Sayfa 4

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI    

uçak yakıtı pil yangın söndürücüler cankurtaran sallarıdır.

Parfüm gibi bazı duty free malzemeleri, alkollü içecekler; uçuşta kabin servisi amaçlı kullanılmaktadır. Bu tür madde veya nesnelerin taşınması, havayolu tarafından belirlenen ölçülerde olmak şartıyla tehlikeli maddeler uygulamalarından muaf tutulmuştur. Daha önemlisi, eğer risk tanımlanabilir ise, sıkı kontrol ve kişilere sorumluluklar verilerek yok edilebilmektedir. Tehlikeli maddelerin güvenle taşındığından nasıl emin olabiliriz? Risk, düzenlemelere uyulduğunda düşürülebilmektedir. Yasaklanmış maddeler, taşımaya asla kabul edilmemeli ve taşınmasına izin verilen tehlikeli maddelerin sınıflandırma, tanımlama, paketleme, işaretleme ve etiketlemelerinin düzenlemelere uygun olarak yapıldığından emin olunduktan sonra kabul edilmesi gerekmektedir. Belirli bazı maddelerin taşınması, geçmişte yaşanan olaylar nedeniyle çok tehlikelidir. Ancak istisnai olarak ve ülkelerin muaf tutması durumunda, havayolu ile mutabakat sağlanarak taşımacılığı yapılabilmektedir. Havayolu ile kaç tane tehlikeli maddenin taşıması yapılabilmektedir? Düzenlemelere göre hazırlanmış birçok tehlikeli madde uçakta kargo olarak taşınabilmektedir. Tehlikeli Maddeler Listesinde 3.000 ‘den fazla madde yer almaktadır. Düzenlemelerde, taşımacılıkta sıklıkla kullanılan bu maddelerin isimleri, paket başına yolcu veya kargo uçağında taşınabileceği maksimum miktarları yer almaktadır. Listede yer alan maddelerin yolcu ya da ekip beraberinde, el bagajında veya kontrol edilmiş bagajlarında yer alması yasaklanmıştır. Her tehlikeli maddenin IATA DGR kitabında yer alan Tehlikeli Maddeler Listesi’nde uygun gönderi adı (PSN)ile tanımlanmış olması gerekmektedir. Her bir PSN 4 haneli UN numarasına veya 8000 ile başlayan ID numarasına sahiptir.

UN1088

Acetal

UN1089

Acetaldehyde

UN1841

Acetaldehyde ammonia

ID 8000

Consumer commodity

Sayfa 5

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Yerel otoritelerin ya da havayolu şirketlerinin sınırlandırmaları Tehlikeli Maddeler Düzenlemelerinde yer alan miktarlardan daha kısıtlayıcı olabilmektedir. Bu kısıtlamalar State and Operator Variants ( Ülke ve taşıyıcı değişiklikleri )başlığı altında yer almaktadır ve DGR’da yer alan kurallardan daha kısıtlayıcılardır. 1.3 YASAL DAYANAKLAR Düzenlemeler nelerdir? ICAO6’nun Technical Instructions for the Safe Transport of Dangerous Goods (Tehlikeli Maddelerin Güvenli Taşınması için Teknik Talimatlar) adlı yayınında yer alan yasal gereklilikler, uluslararası ve ulusal yasaların temelini oluşturmaktadır.

Ancak IATA Dangerous Goods Regulations (Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri) tehlikeli maddeler için havayollarının referans aldığı pratik bir kitaptır. IATA DGR kitabı ICAO Technical Instruction kitabı ile uygunluk göstermekte, hatta sektörel uygulamalar ve operasyonel faktörler göz önüne alındığında daha kısıtlayıcı olabilmektedi

Tehlikeli maddeler hakkında neden bilgili olmam gerekiyor?  6

Tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili bilgili olmak yasal bir gerekliliktir.

Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu

Sayfa 6

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI  

Uçağın, yolcuların ve ekibin daha güvende olmasını ve tehlikeler karşı dikkatli ve tetikte olmanızı sağlar. Yolcu olarak uçak ile uçtuğunuz zamanlarda, çalışanların düzenlemeler hakkında bilgili olması sizi daha rahat hissettirecektir.

Peki ya diğer çalışanlar, onların da tehlikeli maddeler konusunda bilgili olması gerekiyor mu? Evet, gerekiyor. Ulaştırma zincirinde yer alan herkesin tehlikeli maddeler hakkında bilgili olması ve yaptıkları işe göre eğitim içeriklerinin düzenlenmesi gerekmektedir. Örneğin; kargo göndericisinin almış olması gereken eğitimin DGR ile belirtilen özelliklere uygun olması gerekmektedir. Düzenlemeler hangi amaç için kullanılmaktadır? ICAO Teknik Talimatları, uçak ve uçakta yer alan kişilerin hayatını riske atmadan hangi tehlikeli maddelerin güvenle taşınabileceği hakkında prensipler içermektedir. Genel prensip, eğer tehlikeli maddeler ile ilgili bir olay olur ise sonucunda yaşanan olay kazaya neden olmamalıdır. Tehlikeli madde olayları, tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınması esnasında :  bir kişinin yaralanması,  araçların zarar görmesi,  yangın,  sıvının akması,  radyasyon yayılımı şeklinde olmaktadır. Bir tehlikeli madde kazası; tehlikeli maddelerin taşınması esnasında bir insanın ciddi yaralanma ya da ölümü, veya kullanılan araçlarda büyük bir hasarın meydana gelmesi şeklinde tanımlanmaktadır.

1.4 GÖNDERİCİ SORUMLULUĞU Havayolu ile tehlikeli madde gönderen göndericinin sorumlukları nelerdir? Gönderici sorumluluğu ve DGR ile uygunluğunun hiçbir zaman göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Bilhassa gönderici:  çalışanlarının sorumluluklarını yerine getirecekleri uygunlukta eğitilmiş olması gerekmektedir.

Sayfa 7




madde veya nesnenin havayolu ile taşınmasının yasak olup olmadığını belirleyebilmelidir. tehlikeli maddelerin tanımlanması, sınıflandırılması, paketlenmesi, işaretlenmesi, etiketlenmesi ve dokümantasyonunun düzenlemelere uygun hazırlandığından emin olması gerekmektedir. Ayrıca kargonun taşımaya kabulü sırasında “ Not restricted (Sınırlandırılmamış) ” veya “ Non-Dangerous Goods “ olarak beyan edilen kargonun tehlikeli madde sınıfına girmemesi gerekmektedir. Tehlikeli maddelerin hava taşımacılığı gerekliliklerine uygun olarak paketlediğinden emin olması gerekmektedir.

1.5 TAŞIYICI SORUMLULUĞU Peki havayolu? Havayolunun da özel sorumlulukları var mıdır? Havayolu; hava taşımacılığı yapılacak olan kargonun kabulünde eğer tehlikeli madde ise DGR’a uygunluğundan, değil ise tehlikeli madde içermediğinden emin olmalıdır. Beyan edilen tehlikeli maddeler kabulünde kullanılan checklist EK1 ve Ek 2’de yer almaktadır. Havayolunun kabul aşamasındaki diğer sorumlulukları:       

depolama, yükleme, kontrol, acil durumlarda yapılması gereken işlemler de dahil olmak üzere bilgilendirme, tehlikeli madde olay ve kazalarının raporlanması, ilgili kayıtların tutulması ve evrakların saklanması, eğitim.

1.6 EĞİTİM GEREKLİLİKLERİ Düzenlemeler benim ile ilgili neler içeriyor? Teknik talimatların felsefesi ve gerekliliklerinin anlaşılması amacıyla eğitim zorunlu tutulmuştur. Bireysel sorumlulukların karşılanabilmesi amacıyla, herkesin konu hakkında tanıtıcı veya görevine göre detaylı eğitim alması tüm çalışanlar için zorunludur. DGR eğitiminin anlaşıldığının kontrol edilmesi amacıyla eğitimi takiben bir sınavın yapılması gerekmektedir. Başlangıç eğitiminin başarıyla tamamlanmasından sonra 24 ay içinde tazeleme eğitiminin alınması gerekmektedir. Yetkili otoritenin, tazeleme eğitiminin alınacağı süreyi 24 aydan daha kısa bir süre olarak belirleme hakkı vardır. Hangi kavramları ve eğitimi almam gerekir? DGR’ın başarılı bir şekilde uygulanması, mevcut risklerin iyi bir şekilde anlaşılması ve düzenlemeler hakkında bilgi sahibi olunması ile sağlanabilir.

Sayfa 8

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Havayolu ile tehlikeli madde taşımacılığı zincirinde yer alan personel kategorilerine göre alınması gereken eğitimler DGR’da yer almaktadır. Eğitimin üç unsuru vardır:  Genel bilgilendirme eğitimi,  Fonksiyonel ya da mesleğe yönelik eğitim,  Güvenlik eğitimi. Tazeleme eğitimi bilgilerin güncelliğini kontrol etmek amacıyla 24 ay içinde tekrar alınmaktadır. Hangi DGR kursunu almam gerekiyor? Tehlikeli maddeler gönderisinde görev alan her kategoriden personelin alması gereken eğitim DGR Kitabında detaylı olarak belirtilmiştir. Sizin eğitiminiz (Ramp ya da antrepo personeli-Tablo 1.5.A’ya göre kategori 5 ve 8) aşağıdaki konuları içermektedir:  Genel felsefe  Depolama ve yükleme prosedürleri  Sorumlu pilotun bilgilendirilmesi  Yolcu ve ekip beraberindeki tehlikeli maddeler  Beyan edilmemiş tehlikeli maddelerin belirlenmesi  İşaretleme ve etiketleme  Acil durum prosedürleri Personelin yapmış olduğu göreve göre alması gereken eğitim konuları için faydalanılacak Tablo 1.5.A aşağıda yer almaktadır.

Havayolu ile tehlikeli madde taşımacılığında görevi gereğince alınması gereken asgari eğitimler

Gönderici ve Paketleyiciler

Havayolu ve yer hizmetleri personeli

Nakliyeciler

Görüntüleme cihazında çalışan güvenlik görevlileri

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Genel Felsefe

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Kısıtlamalar

x

x

x

x

x

x

x

x

x 9 Sayfa

Gönderici için genel gereklilikler

x

x

x

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI

Bilgi sahibi olmam gereken başka düzenlemeler de var mı? Evet. Bu kitapta sadece IATA Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri hakkında bilgi verilmektedir. Ancak çalışmış olduğunuz firmaya ait el kitaplarında sağlık ve güvenlik, vb. gibi tehlikeli maddeler ile ilgili eğitim çalışmaları yapılmaktadır. 1.7 TEHLİKELİ MADDELER GÜVENLİĞİ Tehlikeli maddelerin taşınmasında görev alan tüm personel, tehlikeli maddeler güvenliği hususunda dikkatli olmak zorundadır. Çalışanlar tehlikeli maddeler güvenlik planları konusunda bilgi sahibi olmalı ve bu planlara göre sahip oldukları bireysel sorumlulukları bilmelidirler. Tehlikeli maddeler taşımacılığı zincirinde yer alan tüm çalışanlar DGR’da tanımlanan güvenlik konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Güvenlik bilinçlendirme eğitimi şunları içermektedir:   

Güvenlik risklerinin tanımlanması Risklerin belirleme ve azaltma yöntemleri Güvenlik ihlali olayında yapılması gerekenler

1.8 GÖNDERİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ Gönderici tehlikeli madde taşımacılığı hakkında nasıl bilgi sahibi olabilir?

Sayfa 10

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Havayolu kargo kabul noktalarında gönderici firmaları tehlikeli madde gönderileri hakkında uyarmak amacıyla yeterli oranda görsel uyarılar ile bilgilendirmelidirler. Bu uyarılara ek olarak halihazırda konşimento üzerinde tehlikeli maddeler hakkında uyarılar yer almaktadır. IATA tarafından hazırlanan ve göndericileri ikaz etme amaçlı kargo kabul noktalarında yer alan görsel afiş aşağıda yer almaktadır.

Tehlikeli maddelerin taşınması zincirinde göndericiden kargo kabule, yer hizmetleri ve kargo yüklemeye, ve bununla birlikte uçucu ekibe kadar birçok kişi görev almaktadır. Eğer bu zincirde yer alan herkes tehlikeli maddeler ve taşınması ile ilgili düzenlemeler hakkında bilgi sahibi olurlar ise güvenlik hiçbir şekilde tehlikeye atılmayacaktır. 2.TEHLİKELİ MADDE LİMİTLERİ 2.1 GENEL Tehlikeli maddelerin taşınmasında herhangi bir sınırlama var mıdır? Bazı tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınması çok tehlikelidir, bazıları sadece kargo uçağı ile ve bazıları da hem kargo hem de yolcu uçağı ile taşınabilmektedir. Havayolu ile taşınabilen tehlikeli maddelere bazı sınırlamalar getirilmiştir. Bu sınırlamalar IATA DGR kitabında yer almaktadır. Bununla birlikte ülkeler ve havayolları mevcut düzenlemelerden daha kısıtlayıcı kurallar da uygulayabilmektedir. 2.2 HAVAYOLU İLE TAŞINABİLEN TEHLİKELİ MADDELER Havayolu ile taşıması kabul edilen tehlikeli maddeler hangileridir? Ünite 1’de bahsedildiği üzere, DGR’a uygun olarak hazırlanmış bir çok sayıda tehlikeli madde havayolu ile kargo olarak taşınabilmektedir. Tehlikeli Maddeler Listesi (DGR 4.2) havayolu kullanılarak taşınan maddelerin isimlerine göre oluşturulmuştur ve yolcu/kargo uçağında paket başına olabilecek maksimum ağırlığı da içermektedir. Bazı tür tehlikeli maddeler yolcu uçaklarında taşınamazken, yüksek miktarları ise kargo uçağıyla da taşınamamaktadır. Genel olarak yukarıda bahsedilen tehlikeli maddeler ekip veya yolcu bagajında ve el bagajında taşınamamaktadırlar. Bagajda taşınması yasak olan

Sayfa 11

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI maddeler, DGR limitleri içinde ise ve uygun paketlemesi yapılmış ise kargo olarak taşınabilmektedir. 2.3 HAVAYOLU İLE TAŞINMASI YASAK OLAN TEHLİKELİ MADDELER Havayolu ile taşınması tamamen yasaklanmış olan tehlikeli maddeler var mıdır? Bazı tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınması her şart altında çok tehlikelidir. Hava taşıması esnasında; normal taşıma şartları altında dahi :  patlamaya yatkın,  tehlikeli bir şekilde reaksiyona girebilecek,  ateş veya tehlikeli oranda sıcaklık oluşturan,  tehlikeli derecede zehirli gaz yayan,  aşındırıcı olan,  yanıcı gaz veya buhar yayan maddeler her şart altında havayolu ile taşımaya kabul edilmemelidir. Yukarıda sıralanan tehlikeli maddelerin taşınması için istisnalar var mıdır? Normal şartlar altında taşınması çok riskli olan tehlikeli maddeler mevcuttur. Ancak istisnai durumlarda- ilgili ülke otoritelerinin onayı ile ve konu edilen şartların eksiksiz olarak yerine getirilmesi durumunda taşıma yapılabilmektedir. Ülke onayı ile istisnai taşıması yapılabilen maddeler için ayrıca taşımayı yapacak olan havayolundan da onay alınması gerekmektedir. ICAO Teknik Talimatlar Ek’i ülkelerin ilgili otoritelerine istisnai taşıması yapılacak olan maddelerin paket başına maksimum ağırlıklar ve paketlemeleri hakkında bilgiler içermektedir. 2.4 GİZLİ TEHLİKELİ MADDELERİN TANIMLANMASI Tüm tehlikeli maddeler kolayca tespit edilebilir mi? Hayır. Kargo kabul ve handlingi aşamasında, her zaman bilgilendirme ve dikkatli takip gerekli davranışlardır. Daha önce belirtmiş olduğumuz taşınması çok tehlikeli olan tehlikeli maddelerin uçağa yüklenmediğinden emin olunması gerekmektedir. Önemle hatırlanması gerekmektedir ki, gönderici, gönderinin içeriğinde tehlikeli madde olduğundan ve taşımasının kurallar ile düzenlendiğinden haberdar olmayabilir. Tehlikeli madde içerdiğinden şüphelenilen kargonun göndericisinden, içeriğinde herhangi bir tehlikeli madde olmadığına dair onay alınmalıdır. Hangi maddelere karşı tetikte olmam gerekir? Tehlikeli madde içeren bir çok gönderi örneği mevcuttur. Tüketim malzemelerinde yer alan ve tehlikeyi ifade eden etiketler, gerçek tehlikeyi gösterebileceği gibi bunun dışında eski paketlerde bulunan bu etiketler gönderi içeriğinde tehlikeli madde bulunmasa da yanıltıcı olabilmektedir.

Sayfa 12

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Ne tür malzemeler bende şüphe uyandırmalıdır? Tehlikeli madde içeren veya içerdiğini işaret eden tipik örnekler şöyledir: 

   

     

    

Uçak yedek parçaları / ekipmanları: Tehlikeli madde kriterlerine sahip maddeler içermektedirler. Örneğin, patlayıcılar (ateş ya da parlak alev veren kartuşlar), kimyasal oksijen jeneratörleri, sıkıştırılmış gaz silindirleri (oksijen, karbondioksit, nitrojen veya yangın söndürücüler), boyalar, yapıştırıcılar, spreyler, can kurtarma aparatları(can yeleği, acil durumlar için kaçış slaydları), ekipmanların içerdiği yakıt, ilk yardım ekipmanları, ıslak ya da lityum piller/aküler, kibritler v.b. Otomotiv parçaları (otomobil, motor ve motosiklet): Islak pil, hava yastığı şişiricileri, hava yastığı modülleri, yakıt içeren ya da içermiş karbüratör ya da yakıt tankları, lastik şişirme aparatlarında yer alan sıkıştırılmış gazlar. Nefes alma aparatları: Sıkıştırılmış hava ya da oksijen içeren silindirler, kimyasal oksijen jeneratörleri veya soğutulmuş sıvı oksijen içerebilirler. Kamp ekipmanları: Yanıcı gaz (bütan, propan v.b.), yanıcı katı (kibritler) ve diğer tehlikeli maddeler. Kimyasallar: Birçok kimyasal madde (bazıları tehlikeli madde sınıfına girmemektedir) tehlikelidir ve kargo olarak kabul etme kararını konu hakkında bilgi sahibi olan personel karar vermektedir. Tehlikeli kimyasal maddeler hiçbir zaman bagaj olarak kabul edilmemelidir. COMAT (Şirket malzemeleri): Uçak parçaları,örneğin yolcu servis biriminde yer alan kimyasal oksijen jeneratörleri, sıkıştırılmış gazlar, yanıcı sıvılar, aşındırıcı maddeler, manyetik malzemeler gibi. Cryogenic ( kriyojenik ) sıvılar: Nitrojen, neon, helyum, argon gibi soğutularak sıvılaştırılmış gazlardır. Kriyojenik gazlar temas halinde insanların dokularına zarar vermekte, dar alanlarda boğulmaya neden olabilmektedirler. Silindirler: Sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gazlar içermektedirler. Dişçilik aparatları: İçeriğinde yanıcı reçine ya da kimyasal çözücüler, sıkıştırılmış ya da sıvılaştırılmış gazlar, cıva ve radyoaktif malzemeler. Teşhis numuneleri: Bulaşıcı madde içerebilmektedirler. Dalış ekipmanları: Sıkıştırılmış veya özel karışım içeren hava silindirleri içerebilmektedirler. Boş silindirler (ölçümü 0 olan) taşıma için kabul edilmektedir. Dalış fenerleri şarj edilebilir kurşun asidi içerebilmektedir ve şiddetli ışık üreten dalış fenerleri havada aktif hale geldiğinde yüksek ısı üretebilmektedir. Fenerlerin güvenli bir şekilde taşınabilmesi için ampul yada pilin ayrılması gerekmektedir. Madencilik ekipmanları: Patlayıcı veya diğer tehlikeli maddeleri içerebilmektedir. Elektrikli ekipmanlar: Manyetik madde, cıva veya sıvı akü içerebilmektedirler. Elektrik ile çalışan aparatlar: Sıvı akü içerebilmektedirler. Film malzemeleri veya medya ekipmanları: Patlayıcı, jeneratör, içten yanmalı motorlar, sıvı akü ve ısı üreten eşyalar içerebilmektedirler. Dondurulmuş gıda maddeleri: Karbondioksit katı/kurubuz ile paketlenmiş olabilirler ve canlı hayvan ve insan hayatına karbondioksit gazı yayılımı nedeniyle olumsuz etki verebilir.

Sayfa 13

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI        



          

Yakıt kontrol ünitesi: Yanıcı sıvı içerebilmektedirler. Ev eşyaları: Yanıcı sıvı, yapıştırıcı, cila, spreyler gibi tehlikeli maddeler içerebilmektedirler. Cihazlar: Barometre, manometre, v.b. gibi cıva içerebilmektedirler. Laboratuar test malzemeleri: Kısmen yanıcı sıvı, yanıcı katı, oksitleyici, organik peroksit, zehirli veya aşındırıcı madde içerebilmektedirler. Makine parçaları: Yapıştırıcı, boya, izolasyon malzemesi, çözücüler, kuru ya da ıslak aküler, cıva, sıkıştırılmış ya da sıvılaştırılmış gaz içerebilmektedirler. Mıknatıslar ve benzeri diğer maddeler: Tek başlarına ya da toplam etkileri düşünülerek birlikte manyetik materyal özelliğine sahip olabilmektedirler. Tıbbi malzemeler: İçeriğinde tehlikeli madde tanımına girebilecek malzeme bulunabilmektedir. Örneğin, yanıcı sıvı, yanıcı katı, oksitleyici gibi. Metal yapı malzemeleri / metal borular: Uçak aletlerini olumsuz etkileyebilecek ferro-manyetik malzeme içerebilirler, özel depolama gerekmektedir. Yolcu bagajı: Tehlikeli madde tanımına girebilecek maddeler içerebilmektedirler. Havai fişekler, yanıcı sıvılar, yanıcı gazlar veya çakmak doldurma amaçlı kullanılan tüpler, kamp ocağı silindirleri, kibritler, av fişekleri, çamaşır suyu, spreyler (tehlikeli madde sınıfına giren) bu tip maddelere örnek olabilmektedir. Eczacılık malzemeleri: Radyoaktif madde, yanıcı sıvı, yanıcı katı, oksitleyici, organik peroksitler, zehirli veya aşındırıcı maddeler gibi tehlikeli madde olabilecek maddeler içerebilmektedirler. Fotoğrafçılık malzemeleri: Isı üreten aletler, yanıcı sıvı, yanıcı katı, oksitleyici, organik peroksitler, zehirli veya aşındırıcı maddeler gibi tehlikeli madde olabilecek maddeler içerebilmektedirler. Yarış arabası veya motosiklet takımı ekipmanları: Motor, yakıt/artık yakıt içeren karbüratör ve yakıt tankları, yanıcı spreyler, sıkıştırılmış gaz silindirleri, nitrometan, diğer yakıt katkı maddeleri veya ıslak aküler içerebilmektedirler. Soğutucular: Amonyak çözeltisi veya sıvılaştırılmış gaz içerebilmektedirler. Onarım aparatları / takımları: Yanıcı yapıştırıcılar, çözelti bazlı boyalar, organik peroksitler ve reçine içerebilmektedirler. Test numuneleri: Bulaşıcı madde(virüs testleri), yanıcı sıvılar (yakıt örnekleri), oksitleyiciler, organik peroksit, zehirli veya aşındırıcı katılar içerebilmektedirler. Spermler: Karbondioksit katı (kurubuz) veya soğutulmuş gaz içerebilmektedirler. Şov, film özel sahne efekt ekipmanları: Yanıcı, patlayıcı madde ya da duman içerebilmektedirler. Yüzme havuzu kimyasalları: Oksitleyici ya da aşındırıcı kimyasallar içerebilmektedirler. El fenerleri: Küçük fenerler, yanıcı gaz içerebilmektedirler ve üzerlerinde elektronik çalıştırıcı bulunabilmektedir. Refakatsiz yolcu bagajı / kişisel eşyalar: Tehlikeli madde tanımına girebilecek maddeler içerebilmektedirler. Havai fişekler, yanıcı sıvılar, yanıcı gazlar veya çakmak doldurma amaçlı kullanılan tüpler, kamp ocağı silindirleri, kibritler, av

Sayfa 14




fişekleri, çamaşır suyu, spreyler (tehlikeli madde sınıfına giren) bu tip maddelere örnek olabilmektedir. Aşılar: Kurubuz ile paketlenmiş olabilirler.

Akma veya dökülme ihtimali olan diğer sıvı ve tozlar için paketleme standartları nelerdir? DGR kapsamına girmeyen ancak akma ya da dökülme durumunda ciddi temizlik sorunlarına yolaçabilecek ve uzun dönemde uçak yapısında aşındırıcı etkisi olabilecek maddeler mevcuttur. Bu tip gönderilerin taşıma esnasında akma veya dökülmeyi önleyecek yeterlilikte paketlemeye sahip olduğunun kontrolü gerekmektedir.

2.5 YOLCU ve EKİP BERABERİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELER Yolcu veya ekip bagajlarında tehlikeli madde taşımacılığı yapılabilmekte midir? Yolcu veya ekip bagajında çok az miktarda tehlikeli madde taşınabilmektedir. Tehlikeli maddelerin yolcu ve ekip beraberinde taşınabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi zorunludur. Günlük kullanımı olan birçok malzeme tehlikeli madde sınıfına girmektedir ve kontrol edilen miktarlarda yolcular ve ekip tarafından; kişi üzerinde, kontrol edilmiş bagaj olarak veya el bagajı olarak taşınabilmektedir. Tehlikeli maddelerin yolcu ve ekip tarafından taşınması için DGR’da belirtilen şartların eksiksiz yerine getirilmesi durumunda düzenlemelerden muaf tutularak taşıması yapılabilmektedir. Ancak bu maddeler DGR’da yer alan şartlara ve kısıtlamalara her zaman tabidir. Aşağıdaki kısaltılmış listede yer alan maddeler kabinde yolcu ve ekip tarafından taşınabilmektedirler.       

alkollü içecekler, radyoaktif özelliğe sahip olmayan ilaçlar ya da parfümler (spreyler dahil), hidrokarbon gaz içeren bigudiler, kurubuz, kibritler (emniyetli) veya çakmaklar kişi üzerinde bulundurulması şartıyla taşınabilirler, küçük karbondioksit ve oksijen gazı silindirleri, klinik termometre.

DGR Tablo 2.3.A’da yer alan tehlikeli maddeler haricinde yolcu ve ekip beraberinde bulunan tehlikeli maddelerin taşınmasına izin verilmemelidir.

Sayfa 15

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI El bagajı olarak veya el bagajının içinde taşımaya izni Kontrol edilmiş bagaj olarak veya kontrol edilmiş bagaj içinde taşımaya izni Kişinin üzerinde taşımaya izni Operatör onayı gerekliliği Sorumlu pilotun bulunduğu nokta hakkında bilgilendirilme gerekliliği Hayır Hayır Hayır n/a n/a Savunma amaçlı kullanılan araçlar (diabling devices) biber gazı veya sprey gibi tahriş edici maddeler içermektedirler. Hayır Hayır Hayır n/a n/a Güvenlik tipi çantalar, nakit para kasaları, nakit para çantaları, Lityum piller ve/veya piroteknik madde içerme durumlarında Hayır Evet Hayır Evet Hayır Cephane (silahlar için fişek), (Division 1.4S UN0012 veya UN0014) 5 kg brüt ağırlığı geçmeyecek ateşleme mekanizması çıkarılmış bir şekilde güvenli bir paket içinde taşımaya hazırlanmalıdır. Birden fazla yolcunun bu hakkı bir paket içinde birleştirmesine izin verilmez. Hayır Evet Hayır Evet Hayır Kamp ocakları ve yanıcı sıvı içeren yakıt konteynırları. Kamp ocaklarının yakıt tankı veya yakıt konteynırlarının içindeki yakıt boşaltılmışsa ve tehlike ihtimali ortadan kaldırılmışsa Evet Evet Hayır Evet Hayır Karbondioksit, katı (Kurubuz), yolcu başına 2 kg’yi geçmeyecek miktarlarda, taşınan bagajda DGR ile düzenlenmemiş bozulabilir maddeler için kullanıldığında ve karbon dioksit gazının çıkışını sağlayacak tipte bir pakette olmalıdır. Taşıyıcının onayı sadece el bagajında taşınmak istenir ise gerekmektedir. Hayır Evet Hayır Evet Hayır Kuru akülü tekerlekli sandalye ve diğer yardım araçları, Akü bağlantıları çıkarılmış ve terminalleri yalıtılmış ve akü araca sağlam bir şekilde tutturulmuş olmalıdır Hayır Evet Hayır Evet Evet Sıvı akülü tekerlekli sandalye ve diğer yardım araçları, ( Bkz.2.3.2.4 ) Evet Hayır Hayır Evet Hayır Isı üreten eşyalar, Su altı fenerleri ve lehim makineleri gibi. Evet Hayır Hayır Evet Evet Cıvalı barometre ve termometre, Ülke Meteoroloji dairesi veya benzeri bir kuruma ait temsilcinin taşımasına izin verilmektedir. 2.6 HAVA POSTASI İLE TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI Hava postası ile taşınan maddeler nelerdir ve taşınması için hangi şartların sağlanması gerekmektedir?

Sayfa 16

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Aşağıda yer alan maddeler haricinde tehlikeli maddelerin hava postası ile taşınması yasaktır. Aşağıda yer alan tehlikeli maddelerin taşınması, ulusal posta otoritesinin onayı ve DGR’da yer alan gerekliliklerin karşılanması ile mümkündür.  Gönderi beraberinde Shipper Declaration Formu7 bulunan bulaşıcı maddeler,  Gönderi beraberinde Shipper Declaration Formu bulunan ve bulaşıcı maddenin soğuk tutulması için kullanılan kurubuz.  İstisnai miktar paket limitinin 1/10 miktarı oranında aktiviteye sahip radyoaktif materyal 2.7 TAŞIYICI MÜLKİYETİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELER Taşıyıcı mülkiyetinde yer alan tehlikeli madde örnekleri nelerdir? Tehlikeli madde sınıfına giren birçok materyal, uçabilirliğin sağlanması, işletme düzenlemeleri ve ilgili ülke otoritelerinden izin alınarak özel şartları yerine getirmek amacıyla taşınabilmektedir. Örnek olarak; cankurtaran yelekleri ve şişebilen botlar, acil çıkış slaydları gibi materyaller tehlikeli madde sınıfına giren sıkıştırılmış gaz içermektedirler. Spreyler, alkollü içecekler, parfümler ve kolonyalar, kibritler (safety) uçuş esnasında satış ya da kullanım amacıyla ekip tarafından taşınabilmektedir. Ancak yedek parça amacıyla taşınan uçak parçaları ya da değiştirme sonucunda çıkartılmış parçalar DGR’da belirtilen şartlar altında taşınmalıdır. Bu tür parçalar, eğer DGR’da yer alan paketleme kurallarına uygun bir şekilde özel tasarlanmış konteynırlarda yer alıyor ise havayolu tarafından muaf tutularak taşınabilmektedir. Ek olarak yiyecek ya da içecek servisi amacıyla kullanılacak olan kurubuz uçak içinde taşınabilmektedir. 2.8 TAŞIYICI VE ÜLKE ŞARTLARI Ülke ve havayolları tarafından belirlenmiş olan başka kısıtlamalar var mıdır? Ülkeler ve havayolları tehlikeli maddeler düzenlemelerine bazı ek şartlar da getirmektedirler. Örneğin, birçok devlet, ülkelerine gelecek veya ülkelerinde çıkış yapacak bazı tehlikeli maddelerin taşımacılığı için ön izin alınmasını zorunlu hale getirmiştir. Bazı devletler ise belirli tip paketlemelere izin vermemektedir. Birçok havayolları da benzer kısıtlamaları şart koşabilmektedir. 3.SINIFLANDIRMA 3.1 GENEL PRENSİPLER Tüm tehlikeli maddeler aynı riske sahip midir? Hayır. Düzenlemeler tehlikeli maddeleri içerdikleri risklere göre 9 sınıfa ayırmaktadır. Bazı durumlarda sınıflar, sahip oldukları özel riskleri yansıtmaları amacıyla sınıflar 7

Gönderici Beyanı Formu

Sayfa 17

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI içinde bölümlere ayrılmıştır. Bu durumda referans alınacak bilgi sınıf değil bölüm olmalıdır. Sınıflar tek haneli numaralar ile gösterilmektedir. Örneğin Class8 7 Kısımlar 2 haneli numaralar ile ifade edilmektedir. İlk hane sınıf numarasını, ikinci hane ise sınıfa ait kısım numarasını ifade etmektedir. Örneğin: Oksitleyiciler 5.1

5.1

Sınıf 5

Kısım 1

Sınıf ve kısım numaraları tehlikeli maddelerin anlaşılması ve düzenlemelerin daha rahat uygulanması amacıyla kullanılmaktadır ve kullanılan numaralar maddenin daha riskli yada daha az riskli olması ile ilgili değildir. Örneğin Class 3 tipi bir tehlikeli maddenin Class 7 tipi bir tehlikeli maddeden daha tehlikeli olup olmadığına sınıf numaralarına bakarak karar vermemiz doğru değildir. Tehlikeli madde sınıfları nelerdir? Her sınıf ya da kısım madde veya nesnenin ilgili sınıf ya da kısma ait olup olmadığını belirleyen kriterlere sahiptir. Bu kriterler teknik olarak detaylandırılmıştır ve maddenin sınıflandırılması için ilgili detayların uzman bilgi ile değerlendirilmesi gerekmektedir. Class 1 Patlayıcılar Class 2 Gazlar Class 3 Yanıcı sıvılar Class 4 Yanıcı katılar; Kendiliğinden patlayan maddeler; Su ile temas ettiğinde yanıcı gaz çıkartan maddeler Class 5 Oksitleyici maddeler; Organik peroksitler Class 6 Zehirli maddeler; Bulaşıcı maddeler Class 7 Radyoaktif maddeler Class 8 Aşındırıcılar Class 9 Çeşitli tehlikeli maddeler 3 harfli Cargo Imp Kodları, her bir sınıf ve kısım için belirlenmiş olup; kargo manifestosu, NOTOC gibi dokümanlarda çeşitli uçuş dokümanlarında kullanılmaktadır. 3.2 TEHLİKELİ MADDE CLASS ve DIVISION LİSTESİ Class / Division / İsim Kargo IMP Kodu Class 1 Patlayıcılar Division1.1 REX 8

Hasar Etiketi

Tanım

Kütle halinde patlama tehlikesi olan maddeler

Açıklama ve örnekler

Bu patlayıcı

Sınıf

Sayfa 18


Division 1.2 REX

Parça tesir tehlikesi olan maddeler

maddelerin havayolu ile taşınması normal şartlar altında yasaktır Örnek: TNT, Dinamit, Torpido

Division 1.3 REX RCX RGX

Yangın çıkarma riskine sahip patlayıcı maddeler. Ayrıca küçük çapta patlama ve / veya parça tesir tehlikesi olan maddelerdir.

Division 1.4 REX

Taşımada önemli bir tehlike içermeyen patlayıcı maddeler

Kütle halinde patlama özelliğine sahip duyarsız patlayıcılar

Division 1.5 REX

Kütle halinde patlama özelliği olmayan aşırı derecede duyarsız patlayıcılar

Division 1.6 REX

Class / Division / İsim Kargo IMP Kodu

Hasar Etiketi

Tanım


Sayfa 19


RXB RXC RXD RXE RXG Taşımada önemli bir tehlike içermeyen patlayıcı maddeler. Kaza anında oluşacak etkiler paket içinde sınırlı kalmaktadır

RXS

El silahları cephaneleri, bazı havai fişekler

Class 2 Gazlar Division 2.1 Yanıcı Gazlar RFG

Belirli oranda hava ile karıştırıldığında yanıcı hale gelmektedirler

Bütan, Hidrojen, Propan, Asetilen

Division 2.2 Yanıcı ve zehirli olmayan gazlar RNG RCL

Yanma ve zehirleme özellikleri yoktur, sıvılaştırılmış gazlar da bu sınıfa girmektedir.

Karbondioksit, Neon, yangın söndürücüler, sıvılaştırılmış nitrojen veya helyum

Division 2.3 Zehirli gazlar RPG

İnsanlar zehirli ya da aşındırıcı etkisi olan veya sağlığı riske atabilecek gazlar

Birçok zehirli gazın havayolu ile taşınması yasaklanmıştır.

Class 3 Yanıcı sıvılar RFL

Kapalı kapta parlama noktası 60,5o veya altında olan sıvılardır

Boyalar, alkoller, bazı yapıştırıcılar, aseton, benzin


Hasar Etiketi

Tanım


Sayfa 20


Class 4 Yanıcı katılar Division 4.1 Yanıcı katılar

Yanabilir veya sürtünme nedeniyle yangına neden olabilecek maddelerdir.

Division 4.2 Kendiliğinden parlayan maddeler

Hava ile teması sonucunda anlık sıcaklık veren ya da sıcaklığı arttıran ve yanmaya başlayabilen maddelerdir

Division 4.3 Islandığında tehlikeli olan maddeler

Class 5 Oksitleyici maddeler ve organik peroksitler Division 5.1 Oksitleyiciler ROX

Division 5.2 Organik peroksitler

Su ile temas ettiklerinde yanıcı olan veya yanıcı gaz çıkartan maddelerdir.

Diğer maddelerin yanmasında etkili olabilecek miktarda oksijen içeren maddelerdir

Dış yanma ile kolayca alev alabilen ve yanmayı hızlandıran organik maddelerdir.

Kibritler, Sülfür selüloit

Beyaz veya Sarı fosfor, magnezyum diamid

Kalsiyum karpit, sodyum

Amonyum nitrat, gübre, kalsiyum klorat

Tert-butil hidroperoksit,

Sayfa 21


Class / Division / İsim Kargo IMP Kodu Class 6 Zehirli maddeler ve bulaşıcı maddeler Division 6.1 Zehirli maddeler

Division 6.2

Class 7 Radyoaktif maddeler Class 7 Radyoaktif madde Kategori I – Beyaz RRY Class 7 Radyoaktif madde Kategori II – Sarı RRY

Class 7 Radyoaktif madde Kategori III – Sarı RRY Class 7 Radyoaktif madde Fizıl

Hasar Etiketi

Tanım

Solunduğunda, yutulduğunda veya deri yoluyla emildiğinde tehlikeli olan zehirli maddelerdir.

Hayvan ve insanlarda hastalığa yolaçacak patojen içerdiği düşünülen maddelerdir.


Arsenik, nikotin, siyanür, böcek ilacı

Virüsler, bakteriler (HIV), bazı teşhis numuneleri, biyolojik ürünler, tıbbi atıklar

Paket yüzeyinde düşük seviyeli radyasyon bulunur Paket yüzeyinde Kategori I numaralı paketten daha yüksek seviyede radyasyon bulunmaktadır ve Transport Index <1 Paket yüzeyinde Kategori II numaralı paketten daha yüksek seviyede radyasyon bulunmaktadır ve/veya 1>Transport Index <10

Tıp amaçlı veya endüstriyel amaçlı kullanılan radyonüklid veya izotoplar

Fizıl madde içeren overpack veya paketlerin toplam değerlerinin

Sayfa 22

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI kontrol edilebilmesi amacıyla kritik güvenlik indekslerinin diğer etiketlemelere ek olarak yazılması gerekmektedir.

Class / Division / İsim Kargo IMP Kodu Class 8 Aşındırıcılar RCM

Class 9 Çeşitli tehlikeli maddeler RMD RSB ICE

Hasar Etiketi

Tanım

Canlı dokular ile teması ciddi hasarlara yol açan maddelerdir. Akma veya sızma anında diğer maddelere de zarar vermektedir.

Uranyum 233 ve 235 Plütonyum 239 ve 241


Pil / akü asitleri Cıva, sülfürik asit

Diğer tehlike madde Asbest, sınıfları kapsamına cankurtaran girmeyen ve taşıma botları, esnasında tehlike arz eden elektrikli testere maddelerdir.

Sayfa 23

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 4.PAKETLEME 4.1 GENEL PAKETLEME GEREKLİLİKLERİ Tehlikeli maddeler, sızıntı ve akmayı önlemek amacıyla üretilmiş iyi kalite paketler içinde taşınmalıdır. Paketler; havayolu taşıması esnasında normal şartlar altında yaşanan titreşim, ısı değişikliği, nem ve basınca dayanıklı olmalıdırlar. Bazı tehlikeli maddeler için, içermiş oldukları tehlike oranına göre paketleme gruplarına9 ayrılmışlardır: Paketleme Grubu I – yüksek seviyede tehlike Paketleme Grubu II – orta seviyede tehlike Paketleme Grubu III – düşük seviyede tehlike Paketleme grupları Class 1, Class 2 veya Class 7’de yer alan tehlikeli maddelere uygulanmamaktadır. 4.2 PAKETLEME YÖNTEMLERİ Tehlikeli maddeleri paketlemede kullanılan yöntemler nelerdir? Birleşik paketleme10 – Dış paketi tahta, sıkıştırılmış fiber, plastik veya metalden yapılmış olan ve iç kapları metal, plastik, cam vb. maddelerden oluşan paketleme tipleridir. Bu tip paketlerde, iç paketler ile dış paket arasında muhtemel sızıntıları emici11 veya taşıma esnasında oluşabilecek darbeleri emen destekleyici madde 12 kullanılabilmektedir.

Dış paket

9

Packing group Combination packaging 11 Absorbe edici 12 Cushioning material 10

Sayfa 24


İç kaplar Tek paketleme13 – UN tipi paketler çelik, alüminyum, plastik veya izin verilen diğer maddelerden yapılmıştır ve genellikle koruma amacıyla kullanılan pakete ihtiyaç duymamaktadırlar. Ancak tek paketleme kullanılarak dar gövdeli uçaklarda taşınmak istenen çelik veya alüminyum paketlerin overpack yapılması veya paletlenmesi olası hasar risklerini azaltacaktır.

Birleşik paketler ve/veya tek paketler getirilebilmektedirler. Buna overpack denir.

tek

bir

nakliye

ünitesi

haline

Overpack nedir? Overpack – göndericinin, handling ve istiflemede kolaylık sağlamak amacıyla bir veya birden fazla paketi tek bir nakliye ünitesi haline getirmesidir. Overpack içinde yer alan tehlikeli madde paketlerinin DGR’a uygun olarak paketlenmesi, etiketlenmesi ve işaretlenmesi gerekmektedir. (ULD14ler, overpack olarak değerlendirilmezler) Overpack örnekleri: 

13 14

Sıkıştırılmış fiber kutu veya varil, tahta sandık veya fıçı, metal fıçı veya varil ile yapılmış overpackler:

Single packaging Unit load device

Sayfa 25




Sandık şeklinde hazırlanmış overpackler:



Paketlerin kayış ile bağlanması şeklinde hazırlanmış overpackler



Depo paletleri üzerinde paketlerin kayış ile bağlanması şeklinde hazırlanmış overpackler

Sayfa 26


4.3 PAKET TİPLERİ UN Tipi paketler Bu tip paketlere, normal taşıma şartları altında içeriklerine herhangi bir zarar gelmeyeceğinin belirlenmesi amacıyla çeşitli performans testleri uygulanmaktadır. Uygulanan testlerin zorluğu, test edilen pakette taşınılması düşünülen içeriğin tehlike derecesine göre yapılmaktadır. (Tehlike riski yüksek olan bir maddenin taşınması için kullanılan pakete uygulanacak testler, tehlike riski nispeten düşük olan bir maddenin taşınması için kullanılacak pakete uygulanacak testlere göre daha fazladır.) Taşınan maddenin tehlikesi paketleme grubunu göstermektedir. UN tipi paketler, devlet otoritelerinin yetkilendirmiş olduğu kurumlar tarafından yapılmaktadır. Bu tip paketlerin üzerinde UN tipi paket işaretleri bulunmaktadır.

4G/Y145/S/04 NL/VL823

Sınırlı miktar15 paketleri Birçok tehlikeli madde çeşidi düşük miktarlarda taşındığında daha düşük risk taşımaktadır. DGR’da belirtilmiş uygun kalitede ( ancak UN tipi olmayan ) paket ve birleşik paketleme ile tehlikeli maddeler sınırlı miktarlarda güvenle taşınabilmektedir. Sınırlı miktar paketleri, UN tipi paketlerde bulunan yapısal özelliklere sahip olmalıdır. Bu tip paketlere UN tipi paket testleri uygulanmamakta ancak 1.2 metreden düşürülme ve 24 saat istifleme testlerinden geçirilmektedirler. Sınırlı miktar paketlerin üzerinde 15

Limited quantity (LTD QTY)

Sayfa 27

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI “Limited Quantity” veya “LTD QTY” işaretlemelerinin bulunması gerekmektedir. (Sınırlı miktar paketlerin UN tipi işaretleme içermeleri zorunlu değildir.)

Diğer paketleme tipleri Bazı paket talimatları,bazı tehlikeli maddelerin UN tipi paket veya sınırlı miktar paket haricindeki paketler ile taşınmalarına izin vermektedir. Örneğin bazı tüketim malları perakende satışa sunulacakları paketler ile taşınabilmektedir. İstisnai miktar16 paketleri: Çok az miktarlardaki tehlikeli maddeler, DGR’da belirtilen şartlar yerine getirildiğinde paketleme, etiketleme, işaretleme, dokümantasyon ve yükleme kurallarından muaf tutulmaktadır. İstisnai miktar paketinde yer alması gereken etiket:

5.İŞARETLEME VE ETİKETLEME 5.1 GENEL Tüm tehlikeli maddeler işaretlenmiş ve etiketlenmiş midir? Evet. Tehlikeli madde içeren paketlerde, içeriğin sahip olduğu tehlikeden sizleri haberdar etmek amacıyla belirli işaret ve risk etiketleri bulunmaktadır. Doğru işaretleme ve etiketleme güvenli taşıma sürecinin önemli unsurlarındandır. İşaretleme ve etiketleme aşağıdaki genel amaçları karşılamalıdır.  16

paketin içeriğini göstermelidir.

Excepted quantity

Sayfa 28

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI   

paketin ilgili standartları karşıladığı ve paketin onaylandığını belirtmelidir. güvenli handling ve istifleme hakkında bilgi vermelidir. tehlikenin türünü belirtmelidir.

Gönderici taşıması yapılacak paketin doğru olarak işaretlenmesi ve etiketlenmesinden sorumludur. Kargo acentesi havayolu tehlikeli madde kabul personeli, kargonun kabul edilmesinden önce tüm paketlerin üzerinde gerekli işaretleme ve etiketlemenin yapıldığından emin olmalıdır. 5.2 İŞARETLEME17 Göndericinin, tehlikeli sorumluluğu var mıdır?

madde

içeren

paketlerin

işaretlenmesinde

özel

Tehlikeli madde içeren ve işaretleme gerektiren her bir paket veya overpackte ihracatçının yerine getirmesi gereken sorumluluklar: 

gerekli işaretlemeler paketin üzerinde doğru yerlerde bulunmalıdır ve DGR’a göre gerekli kalite ve özellikte olmalıdır.  özel paketlere ait özel işaretlemeler (UN 4G/Y145/S/04NL/VL823 vb.) belirtilmelidir.  gönderi ile ilgisi olmayan işaretlemeler çıkartılmalı veya yok edilmelidir.  paketler kabule sunulduğunda tüm gerekli işaretlemelerin yapılmış olması gerekmektedir. Tehlikeli madde paketlerinde hangi işaretlemelerin bulunması gerekmektedir? İki çeşit işaretleme vardır:  Gönderinin özelliğini belirtmek için kullanılan işaretleme. Her bir tehlikeli madde paketi, uygun gönderi adı18, UN yada ID numarası, gönderici ile alıcı adı ve adresini içermelidir.  UN tipi paket kullanıldığında paket üzerinde , paket dizayn ve özelliklerinin yer aldığı işaretlemeler bulunmalıdır.  Uygun gönderici adı (PSN)

UN/ID numarası

Gönderici adı ve adresi UN1133 Adhesives Shipper: ABC gönderici Address:...

Alıcı adı ve adresi

17 18

Marking Proper shipping name

Cnee.XYZ alıcı Address:...

4G/Y145/S/ 04 NL/VL823 UN tipi paket işaretlemeleri Sayfa 29


UN tipi paket işaretlemelerini nasıl fark edebilirim? UN tipi paketler üzerinde yer alan paket tipi işaretlemeleri, belirli performans testleri sonucunda paket üzerinde yer almaktadırlar. UN tipi paket işaretlemeleri ve anlamları aşağıda yer alan örnekte incelenmektedir:

Birleşmiş Milletler Paketleme Sembolü. Paketin tasarım, üretim ve testlerinin Birleşmiş Milletler tanımlarına uygunluğunu belirtir.

S.............. C.............. 4G/Y10/S/01 USA/T7402 4G

Sıkıştırılmış fiber olduğunu belirten paket tip kodu

Y

Paketleme grubu dizaynı. Paketleme grubu I, II, III için sırasıyla X, Y, Z harfleri kullanılmaktadır. Örnekte yer alan Y, gönderi, içinde yer alabilecek madde paket grubunun en fazla II olabileceğini belirtmektedir.

10 S

Paketin olabilecek maksimum brüt ağırlığını belirtmektedir. Paket içine katı madde veya iç kap konulabileceğini belirtmektedir.

01

Paketin üretildiği yılı belirtmektedir. (2001)

USA

İşaretlemeyi onaylayan kurumun bulunduğu ülkeyi belirtir.

T7402

Üreticinin adı veya kodu

5.3 ETİKETLEME Tehlikeli madde paketleri üzerinde hangi etiketleri görmem gerekir? Tehlikeli madde paketleri etiketlemeleri, içeriklerini tam olarak belirten bir şekilde yapılmalıdır. İki tür etiket vardır:  

risk etiketleri handling etiketleri

Tehlikeli madde içeren paketlerin etiketlenmesi gönderici sorumluluğundadır. Havayolu sadece yırtılmış ve tanınmaz hale gelmiş etiketlerin yerine yenilerinin yapıştırmasından sorumludur.

Sayfa 30

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Risk etiketi ne ifade etmektedir? Tehlikeli madde içeren paketler, içeriğinde yer alan madde hakkında sizi ikaz etmek amacıyla risk etiketleri ile tanımlanmaktadır. Kitabın 3. bölümünde tehlikeli madde içeren paketin dışında yer alması gereken sınıf veya kısım etiketleri açıklanmıştı. Risk etiketleri, ölçü, renk, sembol ve sınıf/kısım numaralarını yansıtacak özellikte olmalıdırlar. Birçok risk etiketi üzerinde riski tanımlayan bir açıklayıcı yazı bulunmaktadır, bazılarında ise açıklayıcı yazı bulunmamasına karşın şekil, renk ve semboller sizi risk konusunda bilgilendirmektedirler. Risk etiketleri 45o‘lik açı yapan kare şeklinde (baklava biçiminde) ve en az 100x100 mm ölçüsünde olmalıdır.

o

45

Handling etiketleri nedir? Bazı tehlikeli maddelerde, risk etiketlerinin yanında özel handling etiketleri de kullanılması gerekmektedir. Bunun nedeni handling veya yükleme sırasında özel uygulamalara ihtiyaç duymalarıdır. Aşağıdaki tabloda yer alan handling etiketleri havayoluyla tehlikeli madde taşımada kullanılmaktadırlar. Class / Division / İsim Kargo IMP Kodu

Manyetik madde19 MAG

19

Handling Etiketi

Tanım Bu maddeler, diğer maddelere göre daha güçlü manyetik sahaya sahiptir

Açıklama ve örnekler Manyetron (lamba), mıknatıslar v.b. (Manyetik madde etiketi kullanıldığında Class 9 risk etiketinin kullanılması gerekli değildir.)

Magnetized material

Sayfa 31


Sadece kargo uçağında taşınabilecek tehlikeli madde paketleri için kullanılan etikettir.

Cargo Aircraft Only CAO

Kriyojenik sıvılar için kullanılan handling etiketi

Kriyojenik Sıvı RCL

Paket duruş yönü20 (This Way Up)

20

Handling Etiketi

Kriyojenik sıvı içeren yanıcı olmayan gazların yer aldığı paket veya overpacklerde kullanılmaktadır.

ISO Standardı 780:1985

Bazı istisnaları olmakla beraber birleşik paketler ve sıvı tehlikeli maddeler içeren paketlerde kullanılmalıdır.

Tanım


Paket duruş yönü (This Way Up), alternatif


Yanıcı olmayan ancak zehirli olan bazı spreyler

Dik tutun

Sayfa 32


Etiket iki kısımdan oluşmaktadır. Üzerinde Batarya ile çalışan tekerlekli sandalye araçların handling’ine resmi olan kısım yardımcı olmak akünün çıkarılıp amacıyla takılmaktadır. çıkarılmadığını Tekerlekli sandalye göstermektedir. veya hareketli yardım Etiketin diğer aracının aküsünün takılı kısmı ise araçtan yada çıkarılmış olduğu ayrılmış olan hakkında bilgi de bataryanın hangi içermektedir. araca ait olduğunun tanımlanması için kullanılmaktadır.

Akü ile çalışan tekerlekli sandalye veya hareketli yardım araçları

.

Sıcaktan uzak tutunuz

Radyoaktif madde İstisnai miktar paket RRE

Kendiliğinden reaksiyon veren maddeler içeren Division 4.1 ve 5.2 Organik Peroksitler için kullanılan etikettir

Tüm istisnai radyoaktif madde paketi handling etiketidir

Kendiliğinden reaksiyon veren maddeler içeren Division 4.1 ve 5.2 Organik Peroksitlerin risk etiketlerine ek olarak kullanılmalıdır. Bu tip maddeler direkt güneş ışığından korunmalı, serin ve iyi havalandırılan bir yerde istif edilmeli, tüm ısı kaynaklarından uzakta bulunmalıdır. 1 Ocak 2005 itibariyle istisnai radyoaktif madde etiketlerinde bulundurulması önerilmiştir. 1 Ocak 2007 tarihi itibariyle zorunlu hale getirilmiştir.

Sayfa 33


Manyetik madde etiketi neden baklava biçiminde değildir? Çünkü tehlikeli madde risk etiketi değildir, handling etiketidir. Uçakta yer alan ve manyetik alandan etkilenecek aletlerden kurallarca belirlenmiş uzaklıkta yüklenmesi gerektiğini ifade etmektedir. “Cargo Aircraft Only” etiketi ne zaman kullanılır? Kargo uçağı paketleme talimatlarına göre hazırlanan paketler üzerinde kullanılmaktadır. “Cargo Aircraft Only” etiketine sahip paketler hiç bir zaman yolcu uçağına yüklenmemelidir.

“This Way UP” etiketi bazı tehlikeli madde paketlerinde bulunmuyor. Bu etiketler hangi paketlerde kullanılmaktadır? This Way Up” etiketleri (paketin karşılıklı yüzeylerinde yer almalıdır) birleşik paketleme veya sıvı içeren overpack’lerde kullanılmaktadır. Bu gerekliliğin istisnaları bulunmaktadır. Örneğin; iç paketlerin miktarı 120mL’den az olan yanıcı sıvı, iç paket miktarı 50 mL veya daha az olan bulaşıcı madde, radyoaktif madde paketlerinin, iç paket içermeyen fıçı veya bidonların üzerinde dik tutun etiketinin yer alması gerekmemektedir.

Kriyojenik Sıvı etiketi hangi durumlarda kullanılmaktadır? Bu etiket soğutulmuş gaz veya Kriyojenik sıvı içeren paketlerde kullanılmaktadır. Etiket taşıması yapılan tüpten gaz çıkışının olabileceğini ve son derece soğuk olan gaz havadaki su buharı yoğunluğunu arttırabilmektedir. Havada duman gibi gözükmektedir ve

Sayfa 34

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI herhangi bir risk bulunmamaktadır. Bu tip gönderiler canlı hayvanlardan ayrı tutulmalıdır. Üzerinde “Cargo Aircraft Only” etiketi bulunan paketler daha tehlikeli midir? Bazı zamanlar evet. Bu etiketin kullanılmasının gerekli olduğu paketler genellikle diğer paketlere oranla daha fazla miktarlarda tehlikeli madde içermektedirler. Bu etikete sahip paketlerde taşınan tehlikeli madde miktarının daha fazla olmasının nedeni, uçuş esnasında bu paketlerin birçoğunun ekibin ulaşabileceği yerlere yükleniyor olmasıdır. Acil durum anında ekibin çok fazla sayıda hareket seçeneği mevcuttur. İşaretleme ve etiketleme örneği:

ALLYL ACETATE, UN2333 Net Qty 0.5 L ABC Kimya Ltd .......... TURKIYE XYZ Chemicals ...... ……...ENGLAND 4G/Y145/S/04 NL/VL823

Not: İşaretleme ve etiketlemelerin paketin tek bir yüzeyinde olması zorunlu değildir. Yukarıda yer alan örnekte anlaşılır olması amacıyla etiketler aynı yüzeyde bulunmaktadır. Buna karşın uygulanması gereken etiketleme ve işaretleme kuralları:  Eğer paket ölçüleri yeterliyse, etiketler aynı yüzeyde ve uygun gönderi adının yanında olmalıdır.  Etiketlerin gönderici veya alıcı adresinin yanında bulunması önerilir.  Yan risk etiketleri, ana risk etiketinin yanında olmalıdır.  “Cargo Aircraft Only” etiketi bulunması gereken paketlerde, CAO etiketinin risk etiketleri ile aynı yüzeyde bulunması gerekmektedir.  “This Way Up” etiketi kullanıldığında, paket üzerinde en az iki tane yer alması gerekmektedir. “This Way Up” etiketi karşılıklı yüzeylere gelecek şekilde yapıştırılmalı ve şekilde yer alan okların doğru yönü göstermesi gerekmektedir.  Eğer paket işaretleme kuralları gereğince net veya brüt ağırlık işaretlemesinin yapılması gerekiyorsa, işaretlemenin UN numarası ve uygun gönderi adının yanına yazılması gerekmektedir.  UN tip paket üzerinde yer alan UN paket işaretlemeleri diğer işaret ve etiketlerden farklı yüzeyde yer alabilmektedir.  Etiketler paketlere birbirlerini öretmeyecek şekilde yapıştırılmalıdır Tehlikeli madde paketlerinin üzerinde bulunabilecek başka etiketler var mıdır?

Sayfa 35

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Evet. “İstisnai Miktar Tehlikeli Maddeler21” için kullanılan etiket vardır. Çok küçük miktarlarda taşınmak istenen tehlikeli maddelerin riski de çok düşük olmaktadır ve risk etiketleri kullanmaksızın sadece bu etiketi kullanmanız yeterli olmaktadır. Paketin yapısı, DGR’da tanımlanan özelliklere uygun olmalıdır.

Tehlikeli maddeleri belirten başka işaretleme veya etiketler var mıdır? Evet, ama bu etiketler tehlikeli maddelerin taşınması için gerekli değildir. Bu ek etiket ve işaretlemelerin iki kaynağı vardır. İlk olarak, bu tip işaret ve etiketlemeler diğer taşıma modları için gerekli olabilmektedir. Taşıma modu uyum çalışmaları bu tür farklılıkları azaltmaya çalışsa da, deniz yolu, demiryolu taşımalarında etiket ve işaretleme farklılıkları olmaktadır. Diğer bir neden ise, tüketim malzemelerinin ulusal düzenlemeler nedeniyle tüketici uyarı bildirileri ve etiketlerini taşımak zorunda olmalarıdır. Bu ilgili maddelerin tehlikeli olduğunu göstermez, ancak kullanım ve imhaları için uygun etiket ve işaretlemelerin kullanılması zorunludur. Ancak unutulmamalıdır ki; madde üzerinde yer alan etiket, maddenin tehlikeli madde olabileceğinin bir göstergesidir. Şüphelendiğiniz bir durumda, üst yöneticiniz ve tehlikeli maddeler uzmanınızdan bilgi almalısınız. Tüketici uyarıları ve etiketleri: POISON: Zehir KEEP OUT OF REACH OF CHILDREN: Çocukların ulaşacağı yerlerden uzak tutunuz READ SAFETY DIRECTIONS BEFORE OPENING: Açmadan önce güvenlik talimatlarını okuyunuz

6. DEPOLAMA VE YÜKLEME 21

Dangerous goods in excepted quantities

Sayfa 36

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 6.1 TEHLİKELİ MADDELERİN HASARDAN KORUNMASI Tehlikeli maddelerin depolanması ve yüklenmesi hakkında bilmem gereken özel gereklilikler var mıdır? Operatör, tehlikeli madde paketlerini olası hasarlardan korumalıdır. Paketlerin taşımaya hazırlanırken handling’i sırasında dikkatli olunması gerekmektedir. Yüklemenin yapılacağı uçak tipi, uçağa yükleme metoduna (yığma yükleme, palet veya konteynır içinde yükleme) göre paketlerin hazırlanması yükleme esnasında oluşabilecek kazaları en aza indirecektir. (DGR 9.3.5.1)

6.2 TEHLİKELİ MADDE PAKETLERİNİN KONTROLÜ Tehlikeli madde paketlerinin kontrolü önemli midir? Önemli ise bu ne zaman yapılmalıdır? Yükleme öncesi paket veya overpack’lerin kontrol edilmesi, herhangi bir akma veya hasarın olmadığından emin olunması gerekmektedir. Bu şartlar sağlanmadan tehlikeli madde paketlerinin yükleme ünitesi veya uçağa yüklemesinin kesinlikle yapılmaması gerekmektedir. Uçağa yükleme yapılmadan önce, ULD’lerin akma veya hasara karşı kontrol edilmesi gerekmekte, eğer akma veya hasar varsa ünite uçağa yüklenmemeli ve servis dışı yapılmalıdır. Boşaltma esnasında da tehlikeli madde içeren paket veya overpack’ler kontrol edilmelidir. Hasar tespiti durumunda ULD’nin yüklü olduğu pozisyon hasar veya bulaşmaya karşı incelenmesi gerekmektedir. Hasar veya akma tespit edilen paketler uçaktan hemen uzaklaştırılmalı; havayolu , havaalanı ve devlet otoritesi prosedürlerine göre imhası gerçekleştirilmelidir. Bu işlem konu hakkında uzman bir kişi gerektirmektedir. Radyoaktif madde veya bulaşıcı madde dökülmesi durumunda ilgili otorite en kısa sürede bilgilendirilmelidir. Operatör tehlikeli maddenin akması

Sayfa 37

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI durumunda, konşimentoya ait diğer parça ve yakınındaki diğer paketlerde bulaşma olmadığından emin olmalıdır. (DGR 9.3.6.3) 6.3 TEHLİKELİ MADDELERİN AYRIMI VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER Tehlikeli madde paketlerinin uçuşta handling’i diğer paketlere göre farklı mıdır? Tehlikeli madde içeren paketlerin, uçuş sırasında oluşan titreşim ve diğer etkiler sonucunda hareket ederek hasar görebilirler. Bu tür hasara karşı korunmalıdırlar. Tehlikeli madde içeren paketler paletlere veya uçak ambarlarına yüklenirken, birbirleriyle reaksiyona girme ihtimalleri olduğu için belirlenmiş yöntemler kullanılarak fiziksel olarak ayrılmalıdırlar. Ayrım işlemi aşağıdaki gibi yapılabilmektedir: 

Paketlerin belirli uzaklıkta bağlanmaları.

ROX RFL 5,1 3



Ayrım gerektiren tehlikeli maddelerin arasına tehlikeli madde içermeyen paketin yerleştirilmesi.

RCM

TEHLİKELİ MADDE İÇERMEYEN PAKET

RFW 4

8

Radyoaktif madde içeren paket veya overpack’ler DGR 9.3.10.6 ve 9.3.10.7’de belirtilen ayrım gerekliliklerini karşılaması gerekmektedir. Bölüm 6.9’da radyoaktif maddelerin ayrımıyla ilgili detaylar bulunmaktadır. 6.4 YOLCU UÇAKLARINDA TEHLİKELİ MADDE YÜKLEME KISITLAMALARI

Sayfa 38

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Tehlikeli maddelerin yüklenmesinde sınırlamalar var mıdır? 1.1.11. Yükleme sınırlamaları: Tehlikeli maddeler; yolcu uçaklarının ana kompartımanlarına, kompartıman Sınıf B ve Sınıf C sertifikasyon gereklilikleri karşılandığı taktirde yüklenebilmektedirler. “Cargo Aircraft Only” etiketi taşıyan paketler yolcu uçağına yüklenmemelidir. IATA DGR Ek A’da yer alan yolcu uçağı tanımı: Uçuş ekibi, havayolu çalışanı, ilgili ulusal otorite temsilcisi veya taşınmakta olan kargoya refakat eden görevli haricinde kişiler taşıyan uçak yolcu uçağıdır. IATA DGR Ek A’da yer alan kargo uçağı tanımı: Yolcu uçağı tanımının dışında kalan, eşya ve mülk taşıyan uçak kargo uçağıdır. 1.1.12.

Kargo kompartıman sınıflandırması:

Sınıf A: Aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanı:  

ateş oluşumunu, ekibin görev yerinden kolayca fark edebileceği, uçuşta, kompartımanın her bölümüne kolayca erişimin sağlanabileceği.

Sınıf B: Aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanı:  



uçuş esnasında; ekibin yangın söndürücü ile etkin bir şekilde kompartımanın herhangi bir kısmına yeterli erişimi sağlayabileceği, yangın söndürücü ile müdahale edildiğinde; tehlikeli miktarda duman, alev veya yangın söndürücü tozlarının yolcu veya ekip üyeleri tarafından kullanılan kompartımanlara giriş yapmayacağı, pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden ikazı görebileceği, duman veya yangın detektör sisteminin bulunduğu.

Sınıf C: Sınıf A veya Sınıf B kompartıman özelliklerine sahip olmayan ancak aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanı:  

pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden ikazı görebileceği, duman veya yangın detektör sisteminin bulunduğu, pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden kontrol edebileceği, kompartımana gömülü veya monte edilmiş, otoritelerce onaylı yangın söndürme sisteminin bulunduğu

Sayfa 39


zararlı miktarda duman, alev veya yangın söndürücü tozlarını yolcu veya ekip üyeleri tarafından kullanılan kompartımanlardan uzak tutacak yapıda, kompartıman dahilinde kontrol edilebilir havalandırma veya hava akımının olduğu, ve böylece kullanılan yangın söndürücü ile oluşabilecek yangının kontrol altına alınabileceği,

Sınıf D: Aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanı: 

Yangın oluşumunda, uçak ve ekibi tehlikeye atmadan yangının kontrol altına alınabileceği,  zararlı miktarda duman, alev veya zehirli gazların yolcu veya ekip üyeleri tarafından kullanılan kompartımanlardan uzak tutacak yapıda,  havalandırma ve hava akımı her bir kompartımanda ayrı ayrı kontrol edilebilmekte ve böylece kompartımanda oluşan yangın güvenlik limitlerini aşmamaktadır,  kompartımanda, uçağın kritik parçaları yakınında oluşacak ısının etkisi göz önünde bulundurulmuştur. 14.2 m3 veya daha az hacimli kompartımanlarda, saatte 42.5 m3’lük bir hava akışı yeterli olmaktadır. Sınıf E: Sınıf E kargo kompartımanı, kargo taşıyan uçaklarda bulunmaktadır ve aşağıdaki özelliklere sahiptir:  pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden ikazı görebileceği, duman veya yangın detektör sisteminin bulunduğu,  kompartımana doğru veya kompartıman içinde hava akışı oluşturan havalandırma sisteminin kapatılabileceği ve ekibin uçuş kompartımanından kontrol edebileceği,  zararlı miktarda duman, alev veya zehirli gazları ekip üyeleri tarafından kullanılan kompartımanlardan uzak tutacak yapıda,  gerekli ekip acil çıkışları herhangi bir kargo yükleme durumunda kolay ulaşılabilir olan Not: Konu hakkında detaylı bilgi, ICAO Emergency Response Guidance for Aircraft Incidents Involving Dangerous Goods (Doc 9481 – AN/928)’da yer almaktadır.

6.5 KARGO UÇAKLARINA YÜKLEME

Sayfa 40


Kargo uçağına yüklenebilir.

Yolcu uçağına yüklenemez.

“Cargo Aircraft Only” etiketi içeren paketlerin kargo uçaklarına yüklenmesinde özel şartlar var mıdır? “Cargo Aircraft Only” etiketi bulunan paketler, kargo uçaklarına yüklenmelidir. Böylece bu paketlere kolayca ulaşılabilir (gözlemlenebilir, handle edilebilir, ölçü ve ağırlıkları uygun olduğu durumlarda uçuş esnasında diğer kargolardan ayrılabilir). Risk uyarı etiketleri ve “Cargo Aircraft Only” etiketi görülebilir olmalıdır. Bu şart aşağıdaki durumlarda uygulanmamaktadır.    

Class 3,Yanıcı Sıvılar; Paketleme Grubu III, yan riski bulunmayan Class 6, Zehirli ve Bulaşıcı Maddeler Class 7, Radyoaktif Maddeler, Class 9, Çeşitli Tehlikeli Maddeler.

6.6 BİRBİRİ İLE UYUMSUZ OLAN TEHLİKELİ MADDELER Tüm tehlikeli maddeler birlikte yüklenebilir mi? Tehlikeli madde içeren ve birbiriyle tehlikeli reaksiyona girebilecek paketler, depo yada uçakta yan yana veya akma sonrası etkileşime girebilecekleri yakınlıkta bulundurulmamalıdır. DGR Tablo 9.3.A, tehlikeli madde içeren ve farklı risk gruplarına sahip paketlerin ayrımı için kullanılmaktadır. Ayrım ana veya yan risk etiketleri fark gözetmeksizin tün risk etiketleri göz önünde bulundurularak yapılır.

Sayfa 41

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Class 1 Patlayıcıların birlikte istiflenebilmesi için uygunluk grupları kullanılmaktadır. Patlayıcıların uygunluk grupları DGR Tablo 3.1.A’da yer almaktadır. Class 1 Patlayıcıların yükleme kısıtlamaları ise DGR 9.3.2.2’de yer almaktadır. Ayrım gerektiren tehlikeli maddeler, ya fiziksel olarak tehlikeli olmayan diğer bir paket ile ayrılmalı ya da ayrı olarak yüklenmiş olduğu palet veya uçak tabanına bağlanmalıdır. Tablo 9.3.A Paketlerin Ayrımı (1.4 S Hariç)

Risk etiketi (1.4 S Hariç)

Not 1: DGR 9.3.2.2’de detaylar yer almaktadır. Not 2: DGR 9.3.2.2.4’te detaylar yer almaktadır. Not 3: Satır ve sütun kesişiminde yer alan “x” işareti, bu sınıf/bölümde yer alan tehlikeli maddelerin ayrılması gerektiğini belirtmektedir. “--” işareti ise, sınıf/bölümde yer alan tehlikeli maddelerin ayrım gerektirmediğini belirtmektedir. Not 4: Division 4.1 ve Class 6,7 ve 9 diğer tehlikeli maddeler ile ayrım gerektirmediğinden Tablo 9.3.A’ya dahil edilmemişlerdir. Örnek: Class 8 – Aşındırıcı madde ve Division 4.3 ıslandığında tehlikeli olan madde

Risk etiketi

Sayfa 42

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI Bazı tehlikeli maddeler, bazı tip tehlikeli olmayan kargolarla uyumsuzdur. Aşağıda bu konu hakkında bilgi verilmektedir. 6.7 ZEHİRLİ VE BULAŞICI MADDELERİN İSTİFLENMESİ Zehirli veya bulaşıcı madde içeren paketlerin yüklenmesinde nelere dikkat edilmesi gerekmektedir? Division 6.1 ve 6.2 etiketi içeren paketler ile birlikte aynı kompartımana yüklenmemesi gerekenler:    

hayvanlar, yiyecekler, yemler, hayvan veya insanların tüketimine sunulacak diğer yenebilen maddeler.

Yukarıda yer alan kuralın istisnaları:  

tehlikeli maddeler ve yiyecek veya hayvanlar kapalı farklı ULD’lere yüklenmişse, eğer açık tip ULD kullanılmış ise, ULD’lerin yüklendiği pozisyonların yan yana olmaması gerekmektedir.

Division 6.1 ve 6.2 tehlikeli madde içeren paketler; PER(Bozulabilir kargo kodu), EAT,PEP,PES,PEM (insan veya hayvan tüketimine sunulmuş yiyecek kodları), AVI, PET (Canlı hayvan kodu) ile farklı kompartımanlara yüklenmelidir. (Yukarıda belirtilen istisnalar hariç) 6.8 SIVI HALDE BULUNAN TEHLİKELİ MADDE İÇEREN PAKETLERİN YÜKLENMESİ Sıvı halde bulunan tehlikeli madde paketlerinin yüklenmesinde özel bir şart var mıdır? “This Way Up” etiketi taşıyan paketlerin; yüklemesi, istiflenmesi ve handling’i etiketin gösterdiği yön dikkate alınarak yapılmalıdır. Sıvı içeren tek paketlemede, kapak kısmı üste gelecek şekilde yükleme yapılmalıdır. 6.9 RADYOAKTİF MADDELERİN İSTİFLENMESİ VE YÜKLENMESİ Radyoaktif maddeler için özel yükleme şartları var mıdır? Kategori 1-Beyaz, II-Sarı ve III-Sarı tip radyoaktif maddeler, yolcu veya ekibin yer aldığı kompartımanlara yüklenmemelidir. Radyasyon yayılımını mümkün olduğunca düşük tutmak amacıyla radyoaktif madde içeren paketler alt kompartıman tabanına veya ana kompartımanda mümkün oldukça en arka kısma yüklenmelidir. “Transport Index”, radyoaktif madde içeren paketin radyasyon seviyesini belirlemek amacıyla kullanılan bir birimdir. Uçaklara yüklenen bu ve benzeri paketlerin

Sayfa 43

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI birikimlerini (toplam seviyelerini) kontrol etmek amacıyla kullanılmaktadır. Transport Index, Kategori II-Sarı ve III-Sarı etiketlerde yer almaktadır. Kategori 1-Beyaz etiketine sahip paketleri, hiçbir ayrım gerektirmeden ve sınırsız miktarlarda yüklenebilmektedir. Bu kategori paketlerde Transport Index bulunmamaktadır. Kategori II-Sarı veya Kategori III-Sarı etiketli paketler, yolcu kabini ve kokpitten ayrım yapılarak yüklenmelidir. Etiket üzerinde yer alan Transport Index, ayrım yapılması gereken mesafeyi belirlemektedir. Radyoaktif paketler için gerekli ayrım Transport Index’e göre DGR Tablo 9.3.D ve 9.3.E’de yer almaktadır. Bu ayrım ayrıca radyoaktif maddelerin depolandığı antrepolarda da kullanılmalıdır. Tablo 9.3.D Radyoaktif Maddelerin Ayrımı – Yolcu ve Kargo Uçaklarında Toplam Transport Index

Minimum mesafe Metre

Inch

Sayfa 44


Fizıl madde içeren paketler üzerinde, her ne kadar çok az sayıda taşıması yapılsa da, Critical Safety Index(CSI) değerini içeren bir etiket bulunmak zorundadır. CSI; fizıl madde içeren paket, overpack veya kargo konteynırı üzerinde yer alabilmektedir(İstisnai fizıl madde hariç). Critical Safety Index, fizıl madde içeren paket veya overpack’lerin birikimlerini (toplam seviyelerini) kontrol etmek amacıyla kullanılmaktadır. Eğer uçağa radyoaktif madde içeren birden fazla paket, overpack veya yük konteynırı uçağa yüklenirse; radyoaktif madde paket, overpack veya yük konteynırları için gerekli minimum ayrım uzaklığı Tablo 9.3.D kullanılarak yapılmalıdır. Alternatif olarak, eğer paketlerin tamamı ayrılamıyorsa ve gruplanarak yüklenebiliyorsa, öncelikle her bir grupta yer alan Transport Index’ler toplanmalı ve a) Tablo 9.3.D kullanılarak paketlerin sahip olduğu en yüksek nokta ile yolcu veya ekibin yer aldığı kompartımanın tabanı arasında olması gereken minimum mesafe bulunur. b) Buna ek olarak iki grubu içinde en yüksek Transport Index değerine sahip paketler belirlenerek, Tablo 9.3.D’de yer alan minimum mesafe 3 ile çarpılarak iki paket grubu arasında olması gereken minimum mesafe hesaplanır. Not:Transport Index’in daha büyük toplam değerleri için DGR Tablo 9.3.E kullanılmaktadır.

a) Minimum mesafe

a) Minimum mesafe

b) Minimum mesafe

Sayfa 45


Örnek: Paket 1

= 5.5 TI = paketin en üst noktasından en yakın uçak kabin tabanına gereken uzaklık 1.15 metre. Eğer paketin yüksekliği 50 ise kargo ambarı en az 1.65 metre olmalıdır.(1.15+0.50=1.60 metre) Paket 2

= 4.2 TI = paketin en üst noktasından en yakın uçak kabin tabanına gereken uzaklık 1.00 metre.

Paket 1

Paket 2

Paket 1 en büyük Transport Index değerine sahip. Bu durumda Paket 1 ile Paket 2 arasında olması gereken minimum uzaklık 1.15 x 3 = 3.45 metre. 6.10 MANYETİK MADDELERİN YÜKLENMESİ Manyetik maddeler, uçağın manyetik pusulasını veya olumsuz etkilenebilecek diğer parçalarına yakın pozisyonlara yüklenmemelidir. 6.11 KURUBUZ YÜKLEMESİ Karbondioksit katı (Kurubuz), tek başına veya diğer eşyaların soğutulması amaçlı taşınabilmektedir. Havayolu; uçak tipi, uçak havalandırma sistemi, paketleme ve istifleme tipi, aynı uçuşta canlı hayvan taşımacılığının yapılıp yapılmayacağı ve diğer faktörleri değerlendirerek kurubuz taşınması ile ilgili düzenlemeleri yapması gerekmektedir. Havayolu görevli yer ekibinin kurubuz yüklemesi hakkında bilgilendirildiğinden emin olmalıdır.

Sayfa 46


6.12 POLİMERİK GRANÜLLERİN YÜKLENMESİ Net 100 kiloyu aşmayan miktarda şişebilen polimerik yastıkların veya plastik şekillendirici materyalin Paketleme Talimatı 908 referansı ile -uçuş esnasında ulaşılamayan bir kompartımanda da- taşınması mümkündür. 6.13 TEHLİKELİ MADDELER VE CANLI HAYVANLARIN BİRLİKTE YÜKLENME KURALLARI Canlı hayvanlar, kriyojenik sıvı veya kurubuz içeren paketlerin yakınına yüklenmemelidir ve kurubuz yüklemesinin yapıldığı kompartımanda canlı hayvan kurubuzlu paketten daha yüksek seviyede olmalıdır. Canlı hayvanlar Kategori II-Sarı ve III-Sarı radyoaktif madde paketlerinden, 24 saate kadar uçuşlar için en az 0.5 metre ve 24 saatten uzun süren uçuşlar için en az 1 metre uzaklığa yüklenmelidir. 6.14 AKÜ İLE ÇALIŞAN TEKERLEKLİ SANDALYE VE DİĞER HAREKETLİ YARDIM ARAÇLARININ KAYITLI BAGAJ OLARAK YÜKLENMESİ 1.1.13. Sıvı aküler: Havayolu onayı ile taşınabilen akülü tekerlekli sandalye veya diğer hareketli yardım araçlarının taşınmasında aşağıdakilere dikkat edilmesi gerekmektedir: a) Tekerlekli sandalye veya hareketli yardım aracı; yüklenmesi, istiflenmesi, güvene alınması ve boşaltılması sırasında her zaman dik tutulabiliyorsa: Akü kutup başları oluşabilecek kısa devreye karşın izole edilmeli ve batarya araca güvenli bir şekilde tutturulmalıdır. b) Tekerlekli sandalye veya hareketli yardım aracı yüklenmesi, istiflenmesi, güvene alınması ve boşaltılması sırasında dik taşıma mümkün değil ise: Akü araçtan ayrılmalıdır ve bu durumda araç herhangi bir kısıtlama olmaksızın taşınabilmektedir. Ayrılan akü sağlam ve sert yapıda olan bir paket içinde aşağıda belirtilen şekilde taşınmalıdır:  Paket akü sıvısının akmayacağı ve su geçirmeyen yapıda olmalıdır. Palet veya ambarlara yüklenen diğer kargoların kayış ile bağlanma veya benzeri güvenlik uygulamaları esnasında, akülerin devrilmemesine dikkat edilmelidir.  Aküler kısa devrelere karşı korunmalı, olası akmalara karşın içinde bulundukları paketlere yeterli miktarda absorbe madde konulmalıdır.  Akülerin yer aldığı paket işaretlemesi “ BATTERY, WET, WITH WHEELCHAIR” veya “BATTERY, WET, WITH MOBILITY AID” ifadeleri kullanılarak yapılmalı; Class 8 Aşındırıcı ve “This way up” etiketleri ile etiketlenmelidir. Sorumlu pilot akülü tekerlekli sandalye veya hareketli yardım aracının veya akü ayrılmış ise akünün paketinin yüklendiği pozisyon hakkında bilgilendirilmelidir.

Sayfa 47

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 1.1.14. Kuru aküler: Kuru akü ile çalışan tekerlekli sandalye veya hareketli yardım araçları kontrol edilmiş bagaj olarak taşınmaktadır ve taşıma esnasında bataryanın bağlantılarının çıkarılmalı ve kutup başlarının kısa devreye karşı yalıtılmalı ve akü tekerlekli sandalye veya hareketli yardım aracına güvenli bir şekilde tutturulmalıdır.

Not: Jel tipi akü kullanan tekerlekli sandalye/hareketli yardım araçlarının akü terminalleri kısa devreye karşı izole edilmişse, akünün bağlantılarının çıkarılmasına gerek yoktur. 1.1.15. Akülü tekerlekli sandalye / yardım aracı etiketi: Tekerlekli sandalye ve hareketli yardım araçlarının handling’ini kolaylaştırmak amacıyla aşağıda yer alan etiket kullanılmaktadır. Etiket, araçtan akünün ayrılıp ayrılmadığını göstermektedir. İki kısımdan oluşan etiketin tekerlekli sandalye resmi olan bölümü araçta kalmakta ve akünün araçtan çıkarılıp çıkarılmadığını belirtmektedir. Diğer kısım ise akünün araçtan ayrılması durumunda kullanılır ve batarya ile akünün eşleştirilmesinde yardımcı olmaktadır.

6.15 ORGANİK PEROKSİTLERİN VE KENDİLİĞİNDEN REAKSİYON VEREN MADDELERİN HANDLİNG’İ Division 4.1 kendiliğinden reaksiyona giren maddeler ve Division 5.2 Organik peroksit içeren paket ve yükleme üniteleri direkt güneş ışığından uzak tutulmalıdır. Yükleme, boşaltma ve depolaması ısı kaynaklarından korunan iyi havalandırmalı yerlerde yapılmalıdır. 6.16 TEHLİKELİ MADDE İÇEREN ULD’LER Tehlikeli madde içeren her bir ULD’ nin dış tarafında, içinde tehlikeli madde olduğunu belirten bir gösterge bulunmalıdır. Bu gösterge; ULD dışına takılan, en az 148x210 mm ölçülerinde ve dış sınırları kırmızı ile taranmış bir etiket (ULD Tag) ile sağlanır. ULD Tag

Sayfa 48

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI üzerinde ULD’ye yüklenmiş olan tüm tehlikeli madde Class / Division’ları yer almalıdır. ULD Tag, tehlikeli maddelerin indirilmesini takiben ULD’den çıkartılmalıdır. Eğer ULD “Cargo Aircraft Only” etiketi taşıyan bir paket içeriyorsa, ULD sadece kargo uçağına yüklenmelidir.

7.BİLGİLENDİRME 7.1 SORUMLU PİLOTUN BİLGİLENDİRİLMESİ (NOTOC) Sorumlu pilot uçağa yüklenen tehlikeli madde hakkında bilgi sahibi olmalı mıdır? Evet, olmalıdır. Uçak operatörü, uçağın ayrılmasından önce (mümkün olduğunca erken) sorumlu pilota taşınan tehlikeli maddeler hakkında bilgi iletmelidir. Taşınan tehlikeli maddelerin bilgisi, doğru olmalı ve okunaklı yazı veya bilgisayar çıktısı olarak sunulabilmektedir. Pilota verilen bilgi, belirlenmiş bir form üzerinde sunulmaktadır ve “Special Load – Notification to Captain (NOTOC) olarak adlandırılmaktadır. (AWB veya tehlikeli madde beyan formu dışında bir evrak olarak düzenlenmelidir.) NOTOC, NOPIC veya NOTAC olarak da anılmaktadır. İstisnai miktar tehlikeli madde yada istisnai miktar radyoaktif paketler NOTOC’ta yer almamaktadır. NOTOC en azından aşağıdaki bilgileri içermelidir. 

AWB numarası

Sayfa 49

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI    

   

Uygun gönderi adı (uygulandığında ek olarak teknik ismi) ve DGR 2’de yer alan UN veya ID numarası Paket üstünde yer alan etiketlere uygun Class veya Division (var ise yan risk) numaraları ve Class 1 için uygunluk grubu Paketleme grubu (uygulandığında) Radyoaktif olmayan maddeler için paket sayısı, net miktar veya bazı tehlikeli maddeler için her bir paketin brüt kilosu (Gönderici beyanında net veya brüt kilo yazılması gerekmeyen tehlikeli maddeler muaf tutulmuştur), ve tehlikeli maddenin yüklendiği pozisyon. Birden fazla paket içeren aynı UN numaralı ve aynı uygun gönderici ismine sahip tehlikeli maddeler için NOTOC’ta yer alması gereken bilgi toplam miktar ve en büyük ve en küçük paketlerin yüklendiği pozisyon bilgilerinin belirtilmesi. Radyoaktif maddeler için, paket sayısı, kategorileri, tranport index ve uygulanabilir ise yüklendikleri kesin pozisyon. Paketin kargo uçağı ile taşınıp taşınmayacağı. Paketlerin indirileceği havalimanı Uygulandığında, ülke onayı ile taşınan tehlikeli maddelerin belirtilmesi.

Bu bilgiler, kontrol edebilmesi amacıyla sorumlu pilota yazılı olarak kalkış öncesi mümkün oldukça erken verilmelidir. Sorumlu pilot bu bilgileri aldığını belirtmek için NOTOC’un kopyasına işaretleme yaparak veya şirket prosedürleri ile belirlenmiş başka bir yöntem kullanarak belirtmelidir.

Special Load – Notification to Captain

Sayfa 50


Yukarıda yer alan NOTOC örneği, IATA tarafından önerilen IATA Airport Handling Manuel (AHM 391-384)’e yer alan formata uygundur. NOTOC’ta tehlikeli maddeler haricinde; canlı hayvan, yiyecek ve diplomatik posta gibi özel yük bilgileri de yer almaktadır. Sorumlu pilot ayrıca yüklemeden sorumlu kişiden, hasarlı veya akan bir paketin yüklenmediğini ve yazılı olarak belirtilen yükleme pozisyonlarının mevcut yükleme ile aynı olduğunun onayını imzalı veya şirket prosedürleri ile belirlenmiş başka bir yöntem kullanarak almalıdır. NOTOC, uçuş sırasında sorumlu kaptanın kolayca ulaşabileceği bir yerde olmalıdır. Sorumlu kaptan transit bir uçuşu devraldığında, önceki uçuşa ait diğer havalimanından yüklenen ve uçuşuna devam eden tüm tehlikeli maddelerin bilgisine kolayca ulaşabilmelidir. Genellikle kargo departmanı, kargonun yüklendiği pozisyon haricinde diğer bilgilerin tamamlanmasından sorumludur. Yükleme pozisyonunu bilgisi yükleme planlayıcısı veya yükleme planlayıcısının bilgilendirdiği yükleme şefi / ramp görevlisi tarafından tamamlanması gerekmektedir. Sorumlu pilota verilen NOTOC’un okunaklı bir kopyası yükleme yapılan istasyonda bırakılmaktadır. Bırakılan bu kopya üzerinde, kaptana NOTOC’un verildiğine dair bir bilgilendirmenin olması gerekmektedir. Çıkış limanında kalan kopya veya içerdiği bilgiler, çıkış ve varış istasyonlarında olası ihtiyaca karşı ilgili uçuş sona erene kadar kolayca ulaşılabilir olmalıdır. Gönderici Beyanı (Shipper’s Declaration)’nın bilgisayar çıktısı formatında oluşturulmuş NOTOC üzerindeki görünümü aşağıda yer almaktadır.

Sayfa 51


Sayfa 52


Bilgisayar çıktısı formatında basılan NOTOC’ta yer alan bilgilerin açılımı: 01 = Giriş numarası, ORG= Uygun gönderi adı, DL= Yükleme pozisyonu, JFK= Yüklemenin boşaltılacağı istasyon, 98296844= AWB numarası, 6.1= Ana riske ait Class / Division, UN3017= UN numarası, 3= Yan riske ait Class / Division, 5= Parça sayısı, 30L= Parça başına düşen net miktar, I= Paketleme grubu, RPB= Ana riske ait IMP kodu, X= Paketin kargo uçağına yüklenmesi gerektiği belirten işaret, P6P00648LH= ULD numarası Bilgisayar çıktısı formatında basılan NOTOC’ta yer alan kısaltmalar: CL= Class, CV= Division, COMP= Uygunluk grubu, QTI= Miktar, TI= Transport Index, PCK= Paket, RRR CAT= Radyoaktif kategorisi, PCK GRP= Paketleme grubu, POS= Yükleme pozisyonu, ULD= Yükleme ünitesi 7.2 UÇAKTAKİ ACİL DURUMDA SORUMLU PİLOTUN BİLGİ VERMESİ Uçuş esnasında tehlikeli maddeleri içeren acil bir durumda ne olur? Eğer uçuşta acil bir durum olursa sorumlu kaptanın, durumunun elverdiği en kısa sürede hava trafik servisine bilgi vermesi gerekmektedir. Hava trafik servisi bu durumda ilgili havaalanı otoritelerine uçakta taşınan tehlikeli maddeler hakkında bilgi iletebilecektir. Mümkün olduğunda, bilginin içermesi gerekenler:  Uygun gönderi adları ve UN/ID numaraları,  Class / Division (ve Class 1 için uygunluk grupları),  Tanımlanmış yan riskler,  Tehlikeli maddelerin uçakta bulundukları pozisyonlar. Alternatif olarak, Pilota verilen bilginin alınabileceği telefon numarası da kaptan tarafından ilgili kişilere verilebilir. Acil bir durumda kaptana verilmiş olan bilgilerin telefon ile alınması mümkün değilse, bu bilgiler tehlikeli maddenin her bir kompartımandaki miktarı ve risk sınıflarını içermek üzere havayolu tarafından da verilebilmektedir.

Sayfa 53

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 8.TEHLİKELİ MADDELER ve ACİL DURUM 8.1 GİRİŞ Acil bir durumda ne yapabilirim, takip edeceğim prosedürler nelerdir? Tehlikeli madde taşımacılık sürecini içeren her yerde Acil Durum Prosedürlerinin yer alması gerekmektedir. ICAO Annex 14 – Havameydanı, Bölüm 9 – Acil Durum ve Diğer Servisler yayını, tehlikeli maddeler ile ilgili bilgilerin de yer aldığı acil durumlarda izlenecek prosedürlerin havalimanı otoritesi tarafından belirlenmesi gerekliliğini belirtmektedir. Ek olarak düzenlemeler havayolunun, tehlikeli maddelerin de yer aldığı acil durumlarda yapılması gereken davranışlar hakkında uçuş ekibi ve diğer çalışanlarına bilgi vermesi gerektiğini belirtmektedir. Acil durumda yapılması gerekenler, DGR’da belirtildiği üzere Tablo 1.5.A’da yer alan her kategorideki kişiler için gereklidir. (Bkz. 1.6) Yerel gereklilikler ve acil durumda temasa geçilecek kişilerin telefonları hakkında bilgili olunması oldukça önem taşımaktadır. 8.2 RAMP VE ANTREPO PERSONELİ İÇİN ACİL DURUM GENEL PROSEDÜRLERİ İzlenmesi gereken prosedürler genel olarak aşağıdakileri içermektedir:  İlk olarak en kısa sürede amire haber verilmesi,  Tehlikeli maddelerin tanımlanması (güvenli olduğu sürece yapılmalı),  Güvenli ise, paketin diğer paket veya mallardan yalıtılması,  Paketin içeriği ile temastan kaçınılmalı,  Eğer paket içeriği ile temas olursa yapılması gerekenler: o Bol su ile vücudun temas edilen bölümü çok iyi bir şekilde yıkanmalı, o bulaşma olan kıyafet çıkartılmalı o gıda maddesi yenmemeli veya sigara içilmemeli, o eller göz, ağız veya burundan uzak tutulmalı o sağlık yardımı alınmalı. 

Olay yerinde bulunan kişiler, isimleri not edilene kadar olay yerinden ayrılmamalıdırlar. 8.3 IATA ACİL DURUM HAREKET TABLOSU Class / Division ve Risk Grubu 1.3C 1.3G 1.4B 1.4C 1.4D 1.4E 1.4G 1.4S

Tehlikeli madde Sınıfı

Patlayıcılar (Sadece kargo uçağında taşınabilenler)

Patlayıcılar (Emniyetli)

Tehlike Tanımı Yangın veya az miktarda patlama ve/veya az miktarda itici güç oluşumu. Yangın (Başka önemli bir risk yoktur)

İlk Hareket, Akmayı en aza indirmek ve diğer kargolar ile teması önlemek

İtfaiye teşkilatına haber verilmeli Yangına karşı korunulmalı

Az miktarda yangın riski

Sayfa 54

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI 2.1 2.2 2.2

Yanıcı gazlar Yanıcı olmayan gazlar Kriyojenik gazlar

2.3 Zehirli gazlar (CAO)

3 4.1 4.2 4.3

5.1

Yanıcı sıvılar Yanıcı katılar Kendiliğinden yanan katılar Sıvı ile temas durumunda tehlikeli katılar Oksitleyiciler

5.2

Organik peroksitler

6.1

Zehirli maddeler

6.2

Bulaşıcı maddeler

7 Cat I Radyoaktif – Beyaz 7 Cat Radyoaktif – Sarı II/III 8

9

Sızma durumunda yanıcıdır Zararlı miktarda soğutucu etki Dondurucu etki Yüksek basınçlı silindirin parçalanma riski ve solunum yoluyla zehirlenme Yanıcı buhar yayılımı Tutuşabilir, yangını ilerletme Hava ile temasta yanma riski Su ile temasta yanma riski Kolay tutuşabilen maddeler ile temasta yanıcıdır. Diğer maddeler ile şiddetli reaksiyona girme riski Yutma, soluma ve dokunma durumunda zararlıdır İnsan ve hayvanlarda hastalığa neden olur Radyasyon tehlikesi ve sağlığa zarar verme

Deri ve metallere zarar verme

Aşındırıcılar

İtfaiye teşkilatına haber verilmeli Yangına karşı korunulmalı Diğer gönderiler tahliye edilmeli, bölge havalandırılmalı En az 25 m uzaklıkta durulmalı İtfaiye teşkilatına haber verilmeli Yangına karşı korunulmalı Hiçbir durumda su kullanılmaz İtfaiye teşkilatına haber verilmeli Yangına karşı korunulmalı Su kullanılmaz Alanı yalıtın Kalifiye yardım alınmalıdır Dokunulmamalıdır En az 25 m uzaklıkta durulmalı İtfaiye teşkilatına haber verilmeli Yangına karşı korunulmalı Deriye temasından kaçınılmalı

Polimerik parçalar Manyetik madde Karbondioksit, katı Çeşitli maddeler

Az miktarda yanıcı gaz oluşumu Seyrüsefer sistemlerini Deriye temasından etkiler kaçınılmalı tehlikeli Dondurucu ve boğucu Acil önlem gerektirmez etkisi vardır Diğer sınıfların içermediği riskler

8.4 MADDE BULAŞMASI DURUMUNDA KARGO VEYA BAGAJIN HANDLİNG’İ Tehlikeli madde taşıyan bagaj veya kargoya madde bulaşması tespit edildiğinde veya bulaşmadan şüphelenildiğinde, paket veya bagajdaki bulaşmanın cinsi ve kaynağının araştırılması konusunda gerekli önlemler alınmalıdır. Bulaşan madde DGR’a göre tehlikeli madde olarak sınıflandırılıyorsa veya tehlikeli madde olmasından şüpheleniliyorsa, havayolu / operatör bagaj veya kargonun havayolu ile taşınmasından

Sayfa 55

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI önce izole etmeli veya olası riskleri tamamen ortadan kaldırmak için uygun önlemleri almalıdır. Tehlikeli madde kazası ve olayı nedir? Tehlikeli madde kazası, tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili olan ve ölüm, bir insanın ciddi yaralanması veya büyük miktarlarda mülkiyet hasarına yol açan hadiseler olarak tanımlanmaktadır. Tehlikeli madde olayı ise, tehlikeli madde kazası dışında kalan, tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili olan ve bir insanın yaralanması, mülkiyet zararı, yangın, hasar, akma veya dökülme (içeriğin paket tarafından muhafaza edilememesi) hadisesi olarak tanımlanmaktadır.Tehlikeli madde taşımacılığı sırasında uçağı veya çalışanlarını tehlikeye atan hadiseler de tehlikeli madde olayı sayılmaktadır. Tehlikeli madde olay ve kazalarını kime raporlamalıyım? Operatörün, tehlikeli madde olay ve kazalarını; operatörün faaliyette bulunduğu ülkeye ait ilgili ulusal otoriteye ve kaza veya olayın yaşanmış olduğu ülkeye ait ilgili ulusal otoriteye raporlaması gerekmektedir. Kargoda, beyan edilmemiş veya eksik beyanda bulunulmuş tehlikeli maddelerin de raporlanması gerekmektedir. Raporlama, operatörün faaliyette bulunduğu ülkeye ait ilgili ulusal otoriteye ve tespitin yapıldığı ülkeye ait ilgili ulusal otoriteye yapılmalıdır. Operatör ayrıca yolcu bagajında 2.3’e göre izin verilmeyen bir eşyanın tespitinde de raporlama yapmalıdır. Bu rapor tespitin yapıldığı ülkeye ait ilgili ulusal otoriteye sunulmalıdır. Havayolu beyan edilmemiş veya eksik beyan edilmiş tehlikeli maddeleri yetkili otoriteye raporlaması mecburidir? Raporlama, ilgili otorite bu tür bir olayın tekrar etmemesi için gerekli önlemleri alması için önemlidir.

Sayfa 56

DGR - Tehlikeli Madde Taşımacılğı

Recommend Documents