CNC glodanje
EMCO WinNC
HEIDENHEIN 426 - 430 Conversational V1.3
I. tehnička škola TESLA, Zagreb, Klaićeva 7
CENTAR ZA NOVE TEHNOLOGIJE
Dipl. ing. stroj. Ivo Slade
Zagreb, travanj 2008.
0
A: OSNOVE
A.1
Referentne točke EMCO glodalica - NUL točke
M – strojna nul točka (Machine zero point, Machine datum)
Pozicija ove točke se ne može mijenjati. Određena je od strane proizvođača NC stroja. Ona je ishodište koordinatnog sustava. R – Referentna točka (Reference point)
Točka u radnom područ ju stroja koja je determinirana sa krajnjim prekidačima. Pozicija se prijavljuje kontrolnom uređaju čim se klizači približe točki R N – Referentna točka alata (Tool mount reference point)
Početna točka od koje se mjere svi alati. Leži na osi držača alata. Određena je od strane proizvođača i ne može se mijenjati. W – Nul točka obratka (Workpiece zero point, Workpiece datum )
Točka vezana za obradak. Početna točka mjerenja u NC programu. Slobodno se mijenja prema potrebama konstrukcije ili izrade.
1
A: OSNOVE
A.1
Referentne točke EMCO glodalica - NUL točke
M – strojna nul točka (Machine zero point, Machine datum)
Pozicija ove točke se ne može mijenjati. Određena je od strane proizvođača NC stroja. Ona je ishodište koordinatnog sustava. R – Referentna točka (Reference point)
Točka u radnom područ ju stroja koja je determinirana sa krajnjim prekidačima. Pozicija se prijavljuje kontrolnom uređaju čim se klizači približe točki R N – Referentna točka alata (Tool mount reference point)
Početna točka od koje se mjere svi alati. Leži na osi držača alata. Određena je od strane proizvođača i ne može se mijenjati. W – Nul točka obratka (Workpiece zero point, Workpiece datum )
Točka vezana za obradak. Početna točka mjerenja u NC programu. Slobodno se mijenja prema potrebama konstrukcije ili izrade.
1
A.2
NUL TOČKA W
M ) Kod EMCO glodalice strojna nul točka ( M leži na lijevom prednjem kraju radnog stola stroja. Kako ova točka nije pogodna kao početna točka rada, koordinatni sistem je moguće promijeniti i postaviti ga na drugu povoljnu to čku u radnom prostoru NC stroja.
Heidenhein TNC 426 ima dvije metode, koje se mogu kombinirati, kako bi se promijenio podatak pozicije M (strojne nul to č k čke) ke) u W (nul to č čku u obratka) 1) postavljanje referentne točke ili 2) Cycle 7 – Promjena podataka. Mogu se koristiti apsolutne ili inkrementne koordinate (Odjeljak D – Ciklusi promijene koordinata)
A.2.1 Postavljanje podataka / referentne točke •
•
•
•
•
Odabrati Manual (ručni) operacijski mod
Pomicati alat dok ne dodirne površinu sirovca
Odabrati os (također se mogu odabrati sve osi) Nulti alat, os rotacije, postaviti display na poznatu poziciju na sirovac (npr 0). Odabrati radijus alata Ponoviti postupak za ostale osi
Ako se upotrebljavaju ve ć prije postavljeni alati postaviti display alata na duljinu alata L.
2
A.3
REFERENTNI SISTEM GLODALICE
Referentni system je potreban za definiranje pozicije na površini ili u prostoru. Podaci pozicioniranja su uvijek referentni za predeterminiranje točke i određeni su koordinatama. Pravokutni koordinatni sistem (Cartesian) se bazira na tri koordinate X, Y i Z. Osi su međusobno okomite i sjeku se u jednoj točki koja se zove ishodište. Koordinate prikazuju udaljenost od ishodišta u jednom od ova tri pravca. Pozicija u ravnini se opisuje dvijema koordinatama, dok se pozicija u prostoru opisuje trima koordinatama. Koordinate koje se odnose na ishodište nazivaju se apsolutnim koordinatama. Relativne koordinate se odnose na neku drugu poznatu poziciju unutar koordinatnog sistemavrijednosti relativnih koordinata se tako đer nazivaju inkrementnim koordinatama. Prilikom rada na obratku na glodalici orijentacija gibanja alata je u pravokutnom (Cartezijevom) sistemu. Slika prikazuje kako pravokutni (Cartezijev) sistem opisuje strojne osi. Pravilo desne ruke pomaže u definiranju osi. Heidenhein TNC 426 može upravljati do 5 osi. Osi U, V i W su druge pravocrtne osi paralelne s osima X, Y i Z. Rotacione osi su označene kao A, B i C. Prikazane osi su na slici A.3.1 Pravilo desne ruke: Određivanje pozitivnog pravca koordinatnog sistema slijedi položaj prstiju desne ruke, odnosno: Palac pokazuje u pozitivnom smjeru os X, kažiprst u pozitivnom smjeru osi Y, dok srednji prst pokazuje pozitivni smjer osi Z. Koordinatni sustav kod EMCO glodalice je za os: X – paralelan sa prednjim rubom radnog stola Y – paralelan sa bočnim rubom radnog stola Z – okomit na radni stol Apsolutni koordinatni sustav je vezan za fiksnu točku na stroju (M ili W ), a inkrementni koordinatni sustav je vezan za referentnu točku alata ( N ili T ).
3
A.4
POLARNE KOORDINATE
Na nacrtima su dimenzije u pravokutnim koordinatama, programi se također pišu u pravokutnim koordinatama. Za dijelove sa kružnim lukovima ili kutovima često je jednostavnije raditi u polarnim koordinatama. Suprotno pravokutnom sistemu s X, Y i Z osima koje su tridimanzionalne i mogu opisati poziciju u prostoru, polarne koordinate su dvodimenzionalne i definiraju točku na površini. Polarne koordinate imaju ishodište u centru kružnice – polu (CC). Ovime je pozicija točke na površini definirana: Polarnim radijusom – udaljenost izme đu centra kružnice – pola (CC) i pozicije to čke Polarnim kutom (PA) – kutom između referentne osi i linije koja spaja centar kružnice – pol (CC) i poziciju točke • •
A.4.1 Definicija pola i kuta Pol je postavljen zadavanjem dvije pravokutne koordinate u jednoj od tri ravnina. Te koordinate također određuju referentnu os za polarni kut (PA)
4
A.5
APSOLUTNE I INKREMENTNE KOORDINATE
A.5.1 Apsolutno pozicioniranje Apsolutne koordinate je pozicija koordinata u odnosu na ishodište koordinatnog sistema. Svaka pozicija je jasno određena. Primjer 1: Rupe označene apsolutnim koordinatama Rupa 1 X=10 mm Y=10 mm Rupa 1 X=30 mm Y=20 mm Rupa 1 X=50 mm Y=30 mm A.5.2 Inkrementno pozicioniranje Relativne koordinate u NC programu se odnose na zadnju programiranu poziciju alata, koja služi kao relativno (imaginarno) ishodište. Kod programa pisanog u inkrementalnim koordinatama, putanja alata se programira tako da se pomakne za distancu (razmak) izme đu prethodne i slijedeće pozicije. Zato se inkrementne koordinate često nazivaju i lančanim (slijednim) dimenzijama. Za programiranje inkrementnih koordinata potrebno je upisati prefiks «I» ispred osi Primjer 2: Rupe označene inkrementnim koordinatama Rupa 4 – apsolutne koordinate X=10 mm Y=10 mm Rupa 5 – u odnosu na rupu 4 IX=20 mm IY=10 mm Rupa 6 – u odnosu na rupu 5 IX=20 mm IY=10 mm
5
A.5.3 Apsolutne koordinate
i
inkrementne
polarne
Apsolutne koordinate se uvijek odnose na pol (CC) i polarni kut (PA) Inkrementne koordinate se uvijek odnose na zadnju programiranu poziciju alata.
A.6
PODACI O ALATU
Svrha mjerenja alata. CNC stroj koristi alat prema centru na čeonoj površini, a ne prema točki montaže alata. Zato se svaki alat mora izmjeriti. Mjeri se udaljenost između Točke montaže i čela alata (prikazano na slici). U podacima o alatu spremaju se izmjerena vrijednost duljine alata i radijus alata Radijus alata je potreban samo kod korištenja kompenzacije alata. R radijus noža alata
6
B: OPIS TIPKI B.1
Kontrolna ploča
7
B.2 Adresno numerička tipkovnica
B.3 Funkcijske tipke B3.1 Programiranje putanje Prilaz konturi / odmicanje od konture FK - Slobodno programiranje konture Pravocrtno gibanje Središte kružnice / pol u polarnim koordinatama Kružnica sa centrom Kružnica sa radijusom Kružni luk sa tangencijalnim spojem Zakošenje Zaobljenje B3.2 Upisivanje slova i simbola Tipke za unos slova i simbola kod DIN / ISO programiranja 8
B3.3 Ciklusi, podprogrami i ponavljanje programske sekcije Definiranje i poziv ciklusa Postavljanje i poziv ciklusa i ponavljanje programske sekcije Unos programskog stopa u program Unos funkcije Touch probe u program B3.4 Funkcije alata Upisivanje duljine alata i radijusa alata Pozivanje duljine alata i radijusa alata B3.5 Upravljanje programom / file-ovima TNC funkcijama Odabir ili brisanje programa i datoteka (file-ova) Transfer vanjskih podataka Unos poziva programa u program Odabir funkcije MOD Prikazivanje teksta pomoći ili poruka o NC greškama Računalo B3.6 Odabir radnih modova stroja Ručno upravljanje Elektronska lineta (handwheel) Pozicioniranje ručnim unosom podataka Izvršenje prograna blok po blok Puno izvršenje programa
9
B3.7 Odabir programskih radnih modova Programiranje i ispravljanje programa Testiranje B3.8 Micanje oznaka, direktno pozicioniranje na blokove, cikluse i parametarske funkcije Micanje oznaka Direktno pozicioniranje na blokove, cikluse i parametarske funkcije
B3.9 Unos i ispravljanje koordinata i brojeva Odabir koordinate
Brojevi
Decimalni zarez Predznak Ulaz u polarne koordinate Inkrementne dimenzije Q-parametri Hvatanje trenutne pozicije Preskakanje pitanja iz dijaloga i brisanje rije či Potvrda unosa i nastavak dijaloga Kraj bloka Brisanje numeričkog unosa ili TNC poruka greške Prekid dijaloga, brisanje programske sekcije
10
B.4 IZGLED EKRANA
1 – ekran strojnog operativnog moda, linija dijaloga 2 – linija alarma i poruke 3 – ekran sprogramskog operativnog moda 4 – radni prozor, NC ekran 5 – ekran dodatnog statusa koji sadržava detaljne informacije o izvo đenju programa. Može se pozvati u bilo kojem operativnom modu (ne u programiranju i ispravljanju) 6 – ekran snage 7 – ekran opčeg statusa daje informacije o trenutnom stanju stroja. Pojavljuje se automatski SPWR – snaga na glavnom vratilu (Spindle power) SOVR – korekcija glavnog vretena FOVR – korekcija posmaka 8 – menu red pokazuje broj redova funkcijskih tipki (soft-key) koji se mogu odabrati tipkama 9 – red funkcijskih tipki (soft-key) Ekran se može odabrati u odgovarajućem menu-u tipkama (prelazak iz ekrana u ekran)
11
B.5
STROJNO – UPRAVLJAČKA TIPKOVNICA
Strojna tipkovnica je donji dio kontrolne plo če. Ovisi o stroju i opremi koja se upotrebljava – koje su funkcije aktivne.
Sastoji se od više podgrupa upravlja čkih funkcija. SKIP – preskočeni blok se neće izvršiti DRY RUN – ispitivanje programa (test) OPT STOP – zaustavljanje programa kod naredbe M01 1x – EMCO tipka RESET SBL - Rad stroja blok po blok STOP / START Zaustavljanje / izvršavanje programa
Ručno pokretanje alata po osima -4 i +4 EMCO tipke Pozicioniranje u Nul – točku po svim osima FEED STOP / START Zaustavljanje / pokretanje posmaka Rotacija glavnog radnog vretena smanjivanje / 100% / povećavanje SPINDELSPEED STOP / START Zaustavljanje / pokretanje glavnog radnog vretena
12
Tipke koje su aktivne sa napravama koje se mogu pridodati NC stroju .
Okretanje diobene glave Odvođenje strugotine
Tipka za pomak revolverske glave glodalice za jedno mjesto. Tipka za uključivanje / isključivanje rashladne tekućine. Preklopnik načina rada
Regulator brzine posmaka od 0 – 120 %.
13
B.5
PC TIPKOVNICA
Osim tipkovnice EMCO NC stroja moguće je korištenje standardne tipkovnice za osobno ra čunalo. Značenje kombinacija tipki je ovisno o modelu stroja koji se koristi
14
B.6
OPIS TIPKI NA ENGLESKOJ TIPKOVNICI
15
C: POSTUPAK RADA C.1
Gašenje
Da bi se izbjeglo gubljenje podataka prilikom gašenja, potrebno je obaviti gašenje na slijedeći način: •
Odabrati rad u ručnom operacijskom modu
•
Pritisnuti tipku AUX OFF
•
Odabrati funkcijsku tipku za gašenje te potvrditi tipkom YES
Sada je moguće ugasiti napajanje. Gašenje WinNC-a na nepropisan način može dovesti do gubitka podataka. C.2
Operativni modovi (načini rada)
Operativni modovi Win NC Heidenhein TNC 426 su podijeljeni u pet strojnih i dva programska moda: Strojni mod: - Ručno upravljanje - Elektronska lineta - handwheel - Pozicioniranje s ručnim unosom podataka - Izvođenje programa – blok po blok - Izvođenje programa - kompletno Programski mod: - Programiranje i ispravljanje - Testiranje Gornji dio prozora (zaglavlje) prikazuje strojni mod u lijevom dijelu, a programski mod na desnom dijelu ekrana. Trenutni operativni mod se prikazuje u većem okviru zaglavlja, gdje se također pojavljuju dijalozi i poruke. C.3
Poziv operativnog moda (načina rada)
Operacijski modovi se pozivaju pomo ću odgovarajučih tipki na tipkovnici ili preko PC tipkovnice kombinacijom tipki ili preko preklopnika načina rada.
16
C.4
Kretanje u prozoru izbornika (menu-a)
U podnožju ekranaWinNC prikazuje dodatne funkcije na funkcijskim tipkama.Linija to čno iznad okvira podnožja pokazuje broj funkcijskih redova koji se mogu odabrati tipkama ili tipkom . Aktivni funkcijski red je označen.
C.5
Načini rada
C.5.1 Ručni način (mod) i elektronska lineta - handwheel Ručni način rada (mod) je potreban za postavljanje alata. Također se mogu pozicionirati strojne osi i odrediti nul točke. Rad s modom Elektronska lineta – handwheel ne može se koristiti. C.5.2 Pozicioniranje s ručnim unosom podataka Ovaj način rada omogućuje programiranje jednostavnijih gibanja alata kao npr.: čeono glodanje, prepozicioniranje,... C.5.3 Izvođenje programa – blok po blok te kompletnog programa Kod kompletnog izvo đenja programa, WinNC izvršava program do njegove zadnje naredbe ili do programskog zaustavljanje ili ručnog prekida. Moguće je nastaviti izvođenje programa nakon prekida. Kod izvođenja programa red po red (blok po blok), zasebno se pokreće svaki blok pritiskivanjem na tipku START. C.5.4 Programiranje i ispravljanje U programskom načinu rada pišu se programi. Mogućnost programiranja u «slobodnoj konturi», pomoću različitih ciklusa i Q-parametara pomaže u procesu programiranja i pruža dodatne mogućnosti. Mogučnost grafičkog programiranja pokazuje pojedine korake. Također se može upotrijebiti dodatni prozor (ekran) za crtanje programa C.5.5 Testiranje programa U testiranju WinNC simulira program i programske sekcije, kako bi provjerio geometrijsku kompatibilnost, nedostatne ili krive podatke u programu ili koliziju s radnim prostorom. Simulacija je grafički podržana kroz nekoliko na čina prikazivanja.
17
C.6
Strojne operacije (rad na stroju)
Strojne operacije ukljućuju sve funkcije i utjecajne faktore koji upravljaju strojem ili kontroliraju stanje stroja. Karakteristične su četiri operacije: C.6.1 Ručni rad Brzi hod služi za ručno upravljanje i namještanje stroja. Funkcije su slijedeće: - pomicanje u referentnu točku (Ref) Pomicanje klizača alata po X, Y ili Z osi korakom od: S1 – pomak od 1/1000 mm - tisu činkom S10 – pomak od 10/1000 mm - stotinkom S100 – pomak od 100/1000 mm - desetinkom S1000 – pomak od 1000/1000 mm - milimetrom C.6.2 Pozicioniranje ručnim upisom podataka Poluautomatski rad programa, pozicioniranje ručnim upisom podataka Ovdje se može izraditi NC program i raditi na blokovima. C.6.3 Izvođenje programa blok po blok (red po red) U ovom modu se odabire program, pokreće, ispravlja, direkno se na njega utje če i zaustavlja. C.6.4 Izvršenje cijelog programa Izvršenje programa na potpuno automatski na čin. Odabir operacije može biti preko funkcijskig tipki na tipkovnici Heidenheina YNC 426 ili preko PC tipkovnice ili preko preklopnika načina rada.
18
C.7
Prilaz referentnoj točki (reset stroja)
Kod prilaženja referentnoj točki kontrola je sinkronizirana s strojem. - Način rada se odabire automatski - Upotrebljavaju se tipke za pravac osi kako bi se prilazilo referentnoj točki po odgovarajućoj osi. - Upotrebom tipki prilaz referentnoj točki će biti automatski s tima da je najprije po osi Z, a zatim po X i Y osi. Kada stroj dođe u referentnu točku pozicija se prikaže na ekranu kao aktualna pozicija. Ovime se usklade (sinkroniziranu) kontrola i stroj. C.8
Ručno gibanje (pomicaje) po osima
Gibanje alata po osima stroja može se odvijati i ru čno upotrebom tipki za ručno upravljanje - Uključiti ručni način rada - Upotrebom tipki za ručno upravljanje pomicat alat po osima u novu poziciju. Dok je tipka pritisnuta alat se giba. - Upotrebom tipki za ručno upravljanje i istovremenim držanjem tipke alat će se gibati kontinuirano po odabranoj osi dok se ne pritisne tipka - Brzina posmaka se određuje preko preklopnika posmaka
C.9
Inkrementno gibanje (pomicaje) po osima
Inkrementno gibanje alata po osima stroja odvija se upotrebom tipki za ru čno upravljanje uz prebacivanje preklopnika na čina rada na određenu veličinu pomaka. Zbog što to čnijeg pozicioniranja alata veličina posmaka se može mijenjati korištenjem preklopnika na čina rada.
ili
1 1/1000 mm 10 1/100 mm 100 1/10 mm 1.000 1 mm 10.000 10 mm VAR 10 mm
pritiskom na tipku pritiskom na tipku pritiskom na tipku pritiskom na tipku pritiskom na tipku pritiskom na tipku
Promjena se može napraviti i s tipkovnice računala kombinacijom tipki: Alt 0 .. 100 = 1, Alt 1 .. 101 = 10, Alt 2 .. 102 = 100, Alt 3 .. 103 = 1000,…. i korištenjem funkcijske tipke
19
C.10 Pozicioniranje u MDI operativnom modu (Manual Data Input) Programiranje i izvršavanje jednostavnih strojnih radnji Način rada «Pozicioniranje u MDI operativnom modu» je djelomično prikladan za jednostavnije operacije i prednamještanje alata. Omogućuje pisanje kratkih programa u konvencionalnom programiranju i njihovo izvršavanje. Moguće je i pozivanje ciklusa. Program se sprema u datoteku $MDI. U ovom način rada može se aktivirati dodatni ekran statusa. Pozicioniranje u MDI operativnom modu - Odabrati pozicioniranje u MDI operativnom modu - Napisati program – datoteka $MDI - pokrenuti izvršenje programa tipkom Napomena: Pozicioniranje u MDI operativnom modu moguće je samo u konvencionalnom programiranju. Ne mogu se koristiti slobodne konture, ili programska grafika, podprogrami,.. C.11 Spremanje $MDI datoteka $MDI datoteka je privremena datoteka namjenjena za kratke programe. Program se ne sprema. Ako ga je potrebno spremiti koristi se slijedeća procedura: - odabrati način rada programiranje i ispravljanje - pritisnuti tipku PGM MNG za poziv file managera ( rukovanje podacima) - odabrati (osvjetliti) $MDI datoteku - pritisnuti funkcijsku tipku COPY - upisati ime datoteke pod kojim se sprema - npr PROGRAM0123 - izvršiti kopiranje - zatvoriti file manager funkcijskom tipkol END
20
C.12 Izvođenje programa – blok po blok ili kompletnog U operativnom modu Izvođenje programa, NC program se može izvesti na potpuno automatski način. Potrebni preduvjeti su: - Referentna točka je postavljena - Učitao se NC program u controlnu jedinicu - Sve potrebne korakcije su napravljene, unešene i provjerene (npr korekcija alata) - sigurnosni uvjeti su aktivni (npr. zatvorena vrata stroja) Mogučnosti za vrijeme izvršenja programa - pretraživanje blokova - utjecanje na izvršenje (npr. promjena parametar obrade, brzine, posmaka,..) C.13 Osnove file managera (upravljanja datotekama) Napomena: Može se odabrati standardni ili napredni file manager upotrebom tipke PGM MGT. Ako je racunalo spojeno s mrežom upotrebljava se napredni file manager. Datoteke (file) TNC datoteke Programske u Heidenhein formatu u SIN / ISO formatu Tabele za Alate Izmjenjivače alata Palete Referentnih točaka Točaka – digitalizirano područ je Mjerenja Režima rada Obradaka Tekst kao ASCII file
tip .H .I .T .TCH .P .D .PNT .CDT .TAB .A
WinNC ima posebni file manager prozor za jednostavno pronalaženje i rukovanje datotekema. Ovdje se datoteke mogu pozivati, kopirati, mijenjati nazivi ili brisati. C.14 Imena datoteka Prilikom spremanja programa, tabela, tekstova imenu se mora dodati ekstenzija odvojena točkom. Ekstenzija definira tip datoteke
21
C.15 Standardno rukovanje datotekama Napomena: Standardno rukovanje datotekama je prilago đeno potrebama spremanja svih datoteka u jedan direktorij ili za upoznavanje starih TNC kontrola. C.15.1
Pozivanje rukovanja datotekama
Pritiskom tipke PGM MGT datotekama.
(ili Shift F7) WinNC će prikazati prozor rikovanja
Prozor prikazuje sve datoteke koje su spremljene u WinNC programu. Svaka datoteka daje različite informacije. Prikaz File-Name Byte
Opis Ime do 16 znakova i tip datoteke Veličina datoteke u bitovima
Status
E S M P C.15.2.
Karakteristike datoteke Program je u programskom ili korekturnom načinu rada Program je u testnom načinu rada Program je u izvršnom načinu rada Program je zaštićen od brisanja ili Korekture
Traka s funkcijskim tipkama
Prebacivanje iz trake u traku tipkom F9.
22
C.15.2.1 Odabir datoteke Pozvati rukovanje datotekama Upotrijebiti tipke sa strelicama za pomicanje oznake (osvjetljenja) do datokeke koja se odabire Pomicati oznaku gore-dolje u prozoru datoteke po datoteka Pomicati oznaku gore-dolje u prozoru stranica po stranica. Tipke ili . Odabiranje datoteke (ili tipkom ENTER) Tipka . C.15.2.2 Brisanje datoteke Pozvati rukovanje datotekama Upotrijebiti tipke sa strelicama za pomicanje oznake (osvjetljenja) do datokeke koja se odabire Pomicati oznaku gore-dolje u prozoru datoteke po datoteka Pomicati oznaku gore-dolje u prozoru stranica po stranica. Brisanje odabrane datoteke Tipka za nastavak funkcijskih tipki te tipka . Potvrda ili odbijanje brisanja datoteke Tipke ili . C.15.2.3 Kopiranje datoteke Pozvati rukovanje datotekama Upotrijebiti tipke sa strelicama za pomicanje oznake (osvjetljenja) do datokeke koja se odabire Pomicati oznaku gore-dolje u prozoru datoteke po datoteka Pomicati oznaku gore-dolje u prozoru stranica po stranica. Kopiranje datoteke tipkom . Nakon toga upisati ime nove datoteke u koju se kopira te pritisnuti tipku EXECUTE . Prilikom kopiranja ne može se raditi u WinNC-u. Ako se kopiraju vrlo duge datoteke, može se koristiti tipka PARALLEL EXECUTE . Rad se može nastaviti, dok se u pozadini presnimava datoteka.
23
C.15.2.4 Odabir vrste datoteke Pritiskom na funkcijsku tipku TYP SELECT otvaraju se nove funkcijske tipke za odabir pojedinih vrsta datoteka koje će biti vidljive u prozoru.
C.15.2.5 Odabir 10 zadnje korištenih datoteke Pozvati rukovanje datotekama Odabrati funkcijsku tipku 10 zadnje korištenih datoteka. Tipka . Pomicati oznaku gore-dolje u prozoru datoteke po datoteka Odabrati datoteku tipkom (ili tipkom ENTER) C.15.2.6 Preimenovanje datoteke Po odabiru datoteke kojoj se mijenja ime, pritisnuti funkcijsku tipku za promijenu imena. Tipka u produljenju funkcijskih tipki . Nakon upisivanja novog imena tipkom EXECUTE ili Enter potvrditi promjenu imena. C.15.2.7 Pretvaranje FK programa u konverzacijski format Po odabiru datoteke kojoj se konvertira iz Free Kontur programa u razumljivi oblik, pritisnuti funkcijsku tipku za promjenu . U produljenju funkcijskih tipki odabrati MORE FUNCTIONS . Otvara se dodatna traka funkcijskih tipki.
Nakon upisivanja imena pod kojim se program sprema tipkom EXECUTE ili Enter potvrditi konverziju.
24
C.15.2.8 Zaštita programa / poništavanje zaštite programa U produljenju funkcijskih tipki odabrati MORE FUNCTIONS . Otvara se dodatna traka funkcijskih tipki. Odabrati datoteku Pritisnuti funkcijsku tipku PROTECT . Datoteka dobiva status p Odabrati datoteku Pritisnuti funkcijsku tipku UNPROTECT . Datoteka gubi status p Napomena: Funkcijska tipka END ili tipka end na PC-u vraća u prethodni ekran.
C.15.2.9 Označivanje datoteka U produljenju funkcijskih tipki odabrati TAG označivanja. Otvara se nova traka s funkcijskim tipkama.
Izborom tipki datototeke se mogu ozna čiti pojedinačno FILE TAG ili sve odjednom ALL FILES TAG . Također se oznaka datoteke može poništiti jednoj UNTAG FILE ili svim ALL UNTAG FILE datotekama. Označene datoteke se mogu kopirati ili brisati.
25
C.16. Napredno rukovanje datotekama Napomena: Upotreba naprednog rukovanja datotekama se primjenjuje kod spremanja podataka u različite direktorije. Direktoriji se nalaze pod C : \ WINNC \ HEIDENHEIN \ TNC426M \ PROG \ C.16.1 Direktoriji Da bi se osiguralo lako pronalaženje datoteka, preporuka je organizacija diska u direktorije i poddirektorije. Napomena: WinNC podržava do 6 nivoa poddirektorija. Ako se u direktoriju nalazi više od 512 datoteka WinNC ih više ne slaže abecedno. Organizacija direktorija prikazana u Exploreru
HEIDENHEIN-ovom rukovanju datotekama
26
C.17. Kreiranje i pisanje programa C.17.1 Organizacija NC programa u HEIDENHEIN-ovom konvencionalnom formatu Program se sastoji od više programskih blokova. Elementi bloka su - broj bloka (programske rečenice) - vodeća funkcija (glavna) - programske riječi Prvi blok programa je BEGIN PGM, ime programa i aktivna mjerna jedinice. Slijedeći blokovi sadrže informacije o:
-
sirovcu definiraju i pozivaju alate određuju brzine vrtnje i posmake kretanja po konturi, podprograme, cikluse itd
zadnji blok END PGM sadrži ime programa i aktivnu mjernu jedinicu. C.17.2 Definiranje sirovca Odmah na poćetku programiranja mora se definirati kvadar (kuboid) – sirovac. WinNC treba ovaj podatak za grafičku simulaciju programa. Stranice sirovca su paralelne s osima X, Y i Z i ne smiju biti dulje od 100 000 mm. Sirovac je definiran s dva vrha. MIN-point: najmanje X, Y i Z koordinate sirovca – u apsolutnim vrijednostima MAX-point: najveće X, Y i Z koordinate sirovca – u apsolutnim ili inkrementnim vrijednostima • •
C.17.3 Kreiranje novog NC programa Program se uvijek piše (kreira) u Programming and Editing operativnom modu Primjer pisanja programa: 1. Odabrati operativni mod Programming and Editing – Shift
27
2. - Odabrati direktorij u kojem se želi spremiti program. Npr.: SLADE-PROGRAMI - Upisati ime novog programa PROGRAM01.H
Mora se upisati ekstenzija npr .H
- Odabrati mjerne jedinice MM 3. Otvara se novi prozor s Prvi blok programa je BEGIN PGM, ime programa PROGRAM01 i aktivna mjerna jedinica MM. Otvoren je red za definiranje sirovca BLK FORM 0.1 u kojem se definira minimalna točka sirovca X=0 Y=0 Z=0 Zadnji blok programa je END PGM, ime programa PROGRAM01 i aktivna mjerna jedinica MM 4. Upisivanje dimenzija sirovca Po upisu MIN-point otvara se red za unos MAX-point sirovca X=100 Y=60 Z=40
28
C.17.3 Programiranje gibanja alata u konvencionalnom formatu Programski blok počinje pritiskom na tipku dijaloga. Nakon toga program traži sve potrebne informacije. Primjer dijaloga: 1. Pritisnuti tipku za početak dijaloga
ili Ctrl L za liniju
2. Kontrolna jedinica traži upisivanje koordinata
3. Po unosu koordinata kontrolna jedinica traži upisivanje kompenzacije
4. Sada se mora unijeti posmak
Napomena: Ako se upiše vrijednostg posmaka AUTO koriste se podaci za posmak iz baze podataka alata 5. Dodatno se unosi funkcija M
6. Mogu se unijeti dvije M funkcije
29
D: PROGRAMIRANJE Napomena: Opisane su sve funkcije koje se mogu koristiti kroz Heihenhein TNC426 software. Ipak, ovisno o modelu NC stroja, ovise i funkcije koje se mogu koristiti
D.1
Pregled M naredbi
NAREDBA M0 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M8 M9 M10 M11 M17 M25 M26 M30 M71 M72 M99
OPIS naredba za programski STOP naredba za uvjetni STOP naredba za kraj glavnog programa naredba za uključenje rotacije glavnog radnog vretena u smjeru kazaljke sata naredba za uključenje rotacije glavnog radnog vretena u smjeru protivnom kazaljki sata naredba za zaustavljaje rotacije glavnog radnog vretena naredba za izmjenu alata naredba za uključivanje rashladne tekučine naredba za isključivanje rashladne tekučine naredba za stezanje automatskog škripca naredba za otpuštanje automatskog škripca naredba za kraj potprograma naredba za otvaranje stezne glave naredba za zatvaranje stezne glave naredba za kraj glavnog programa naredba za uključivanje ispuhivanja naredba za isključivanje ispuhivanja naredba za poziv ciklusa
30
D.2
Pregled ciklusa
Ciklus BU ENJE / NAVOJI Ciklusi za bušenje, urezivanje i glodanje navoja
Funkcijska tipka
D EPOVI / STUPOVI / UTORI Ciklusi za glodanje džepova, stupova i utora ABLONE Ciklusi za obradu šablona rupa SL-CIKLUSI Ciklusi za kompleksne konture MULTIPAGES Ciklusi za glodanje sa više prolaza COORDINATE TRANSFER Ciklusi za premještanje koordinata SPECIJALNI CIKLUSI Vrijeme čekanja, pozivi programa, ..... D.3
Matematički operatori
Operator + - * / S C T AS AC AT ^ Q / ( ) P = ENTER D.4
Oznaka sin cos tg arcsin arccos arctg SQR 1/X PI jednako
Opis osnovne matematičke operacije funkcije sinusa funkcije kosinusa funkcije tangensa funkcije arkusa sinusa funkcije arkusa kosinusa funkcije arkusa tangensa potencija kvadratni korijen inverzija zagrade Ludolfov broj 3.14159265358979323846264338327950288 prikazivanje rezultata prikazivanje rezultata
Džepno računalo
U WinNC je integrirano i džepno računalo s najvažnijim matematičkim funkcijama. Otvaranje računala tipkom CALC ili Ctrl W. D.5 Osnove funkcija putanja alata
31
D.5.1 Programiranje gibanja alata za obradu sirovca Program se može se napraviti pisanjem pojedinih funkcija gibanja alata za svaki dio konture obratka. Ovo se radi unosom koordinata krajnje točke elementa konture sa nacrta. Heidenhein-WinNC proračuna put alata od trenutne koordinate (pozicije) do završne pozicije (koordinate) uzevši u obzir podatke o alatu (kompenzacije radijusa, duljine,...). Istoovremeno se miču sve osi koje su programirane u tom bloku. D.5.1.1 Gibanja alata paralelno s strojnim osima Ovdje programski blok sadrži samo jednu koordinatu – alat se giba paralelno s programiranom strojnom osi. Program se izvršava gibanjem radnog stola na koji je stegnut obradak iako se uvijek programira kao da se giba alat. Primjer: L X+100 L – funkcija pravocrtnog gibanja X+100 – koordinate krajnje točke gibanja Alat zadržava Y i Z koordinate i giba se samo do pozicije X=100 mm. D.5.1.2 Gibanja alata po glavnom ravninama Programski blok sadržava dvije koordinate i gibanje alata je po programiranoj ravnini. Primjer: L X+70 Y+50 Alat ne mijenja Z koordinatu i giba se po XY ravnini u poziciju X=70 mm, Y=50 mm
D.5.1.3 3-dimenzionalno gibanja alata Programski blok sadržava tri koordinate i alat se istovremeno giba po sve tri osi do zadane to čke u prostoru Primjer: L X+80 Y+0 Z-10
32
D.5.1.4 Kružnice i kružni lukovi Istovremeno gibanje dvije osi po kružnici oko centra rotacije – središta kružnice CC. Programira se gibanje po kružnici u glavnoj ravnini koja je definirana osi alata odabranog pozivom TOOL CALL. Os alata Z
Glavna ravnina XY ili UV ili XV ili UY
D.5.1.4 Kružnice i kružni lukovi Kod gružnog gibanja alata mora biti definiran smjer rotacije DR. Rotacija u smjeru kazaljke sata: DRRotacija u obrnutom smjeru od kazaljke sata: DR+
D.5.2 Kompenzacija radijusa alata Kompenzacija alata se mora nalaziti u bloku u kojem se alat pomi če do prve točke konture. Ne može se početi s kompenzacijom u bloku gibanja po kružnici. Kompenzacija mora biti unaprijed programirana kroz pravocrtno gibanje ili kao blok približavanja (APPR). Predpozicioniranje Prije ulaza alata u obradak uvijek je potrebno napraviti predpozicioniranje alata kako bi se izbjegla oštećenja alata ili obratka Izrada programa funkcijskim tipkama Sive funkcijske tipke pokre ću konvenzacijski format programa. Heidenhein WinNC traži sve potrebne podatke i umeće blok u program. D.5.3 Prilaženje i odmicanje od konture Funkcija APPR-DEP se aktivira tipkom ili Ctrl A. Tada se otvar nova traka s funkcijskim tipkama
33
1 2 3 4 5 6 7 8 1 – prilaz pravocrtno s tangencijalnim spajanjem na konturu 2 – prilaz pravocrtno s okomitim spajanjem na konturu 3 – prilaz po kružnom luku s tangencijalnim spajanjem na konturu 4 – prilaz po kružnom luku s tangencijalnim spajanjem iz pravocrtnog na konturu 5 – odmicanje pravocrtno s tangencijalnim odmicanjem od konture 6 – odmicanje pravocrtno s okomitim odmicanjem od konture 7 – odmicanje po kružnom luku s tangencijalnim odmicanjem od konture 8 – odmicanje po kružnom luku s tangencijalnim odmicanjem od konture u pravocrtno D.5.3.1 Prilaženje i odmicanje od konture po zavojnici Alat prilazi i odmiče se po zavojnici do svog produžetka i spaja se na konturu tangencijalno po kružnom luku. Programiranje prilaženja i odmicanja po zavojnici je tipkom APPR CT i funkcijama DEP CT. D.5.3.2 Bitne pozicije za prilaženje i odmicanje Početna točka PS Ova se točka mora programirati neposredno prije prilaznog bloka. PS leži izvan kontura sirovca i u nju se dolazi bez kompenzacije alata po radijusu (R0). Pomoćna točka PH Neke putanje alata prilikom prilaženja ili odmicanja moraju proći kroz pomoćnu točku PH koju Heidenhein WinNC proračunava iz unosa u APPR ili DEP bloku. Npr.: Ako se kod prilaženja mijenja visina po Z osi pomo ćna točka je na radnoj površini. Prva točka konture PA i zadnja točka PE U APPR bloku se programira prva to čka konture PA. Zadnja točka konture PE se može programirati bilo kojom putanjom. Završna točka PN Pozicija PN se nalazi izvan konture sirovca i ovisi o podacima iz DEP bloka. Ako DEP blok sadrži promjenu visine po osi Z putanja alata će ići do pomoćne točke PH na radnoj površini i nakon toga ide prema završnoj to čki i mijenja visinu. D.5.3.3 Kratice i njihovo značenje APPR DEP L C T N
- Prilaženje - Odmicanje - Linija - pravocrtno - Kružnica - kružno - Tangencijalno (kontinuirano, blagi spoj) - Normalno - okomito 34
D.5.4 Primjeri prilaženja D.5.4.1
1 – prilaz pravocrtno s tangencijalnim spajanjem na konturu APPR LT Alat se pravocrtno giba od po četne točke PS do pomoćne točke PH. Iz pomoćne točke P H dolazi do prve točke konture tako da se tangencijalno spaja na konturu. Udaljenost od pomoćne točke do prve točke konture je LEN. Nastavlja se programiranje gibanja alata po konturi do zadnje točke PN.
Primjer NC naredbi: L X+40 Y+10 R0 FMAX M3 ; pravocrtno do pozicije, bez kompenzacije alata, maksimalni posmak, rotacija alata CW APPR LT X+20 Y+20 Z-10 LEN15 RR F100 ;
prilaz linearno tangencijalan na poziciji, desna kompenzacija, LEN15 označava udaljenost od pomo ćne točke PH do prve točke konture PA.
L X+35 Y+35 .... D.5.4.2
2 – prilaz pravocrtno s okomitim spajanjem na konturu APPR LN Alat se pravocrtno giba od po četne točke PS do pomoćne točke PH. Iz pomoćne točke P H dolazi do prve točke konture tako da se spaja okomito na konturu. Udaljenost od pomoćne točke do prve točke konture je LEN. Nastavlja se programiranje gibanja alata po konturi do zadnje točke PN.
Primjer NC naredbi: L X+40 Y+10 R0 FMAX M3 ; pravocrtno do pozicije, bez kompenzacije alata, maksimalni posmak, rotacija alata CW APPR LN X+20 Y+20 Z-10 LEN15 RR F100 ; prilaz linearno tangencijalan na poziciji, desna kompenzacija, L X+35 Y+35 ....
LEN15 označava udaljenost od pomoćne točke PH do prve točke konture PA.
35
D.5.4.3
3 – prilaz po kružnom luku s tangencijalnim spajanjem na konturu APPR CT Alat se pravocrtno giba od po četne točke PS do pomoćne točke PH. Iz pomoćne točke P H dolazi do prve točke konture po kružnom luku i tako se spaja na konturu. Luk od pomoćne točke do prve točke konture je definiram radijusom R i centrom luka CCA. Smjer rotacije po luku je automatski definiran. Nastavlja se programiranje gibanja alata po konturi do zadnje točke PN.
Primjer NC naredbi: L X+40 Y+10 R0 FMAX M3 ;pravocrtno do pozicije, bez kompenzacije alata, maksimalni posmak, rotacija alata CW APPR CT X+10 Y+20 Z-10 CCA180 R+10 RR F100 ; prilaz po kružnom luku tangencijalno u poziciju,
desna kompenzacija, CCA ozna čava kut luka, a R radijus luka od pomoćne točke PH do prve točke konture PA.
L X+20 Y+35 .... D.5.4.4
4 – prilaz po kružnom luku s tangencijalnim spajanjem iz pravocrtnog na konturu
APPR LCT
Alat se pravocrtno giba od po četne točke PS do pomoćne točke PH. Iz pomoćne točke P H dolazi do prve točke konture po kružnom luku i tako se spaja na konturu. Luk se tangencijalno nastavlja od linije PS-PH do prve točke konture PA. Nastavlja se programiranje gibanja alata po konturi do zadnje točke PN. Primjer NC naredbi: L X+40 Y+10 R0 FMAX M3 ;pravocrtno do pozicije, bez kompenzacije alata, maksimalni posmak, rotacija alata CW APPR LCT X+10 Y+20 Z-10 R+10 RR F100 ; prilaz po kružnom luku tangencijalno u poziciju, L X+20 Y+35 ....
desna kompenzacija, a R radijus ozna čava luk od pomoćne točke PH do prve točke konture PA. U obje točke se luk tangencijalno nastavlja na pravce gibanja
36
D.5.4.5
5 – odmicanje pravocrtno s tangencijalnim odmicanjem od konture DEPT LT Alat se nastavlja pravocrtno gibati od zadnje to čke konture PE do završne točke PN. Udaljenost od zadnje točke konture do završne to čke je LEN. U završnu točku alat dolazi s kompenzacijom radijusa alata.
Primjer NC naredbi: L Y+20 RR F100 ; pravocrtno do pozicije, uklju čena kompenzacija alata, definiran posmak DEP LT LEN+12.5 F100 ; odmicanje linearno tangencijalno od zadnje pozicije, LEN=12.5mm L Z+100 FMAX M2 ....
D.5.4.6
6 – odmicanje pravocrtno s okomitim odmicanjem od konture DEPT LN Alat se pravocrtno giba od zadnje to čke konture PE do završne točke PN. Gibanja alata je okomito na zadnju liniju konture. Udaljenost od zadnje točke konture do završne to čke je LEN.
Primjer NC naredbi: L Y+20 RR F100 ; pravocrtno do pozicije, uklju čena kompenzacija alata, definiran posmak DEP LN LEN+20 F100 ; odmicanje linearno okomito od zadnje pozicije, LEN=20mm L Z+100 FMAX M2 ....
37
D.5.4.7
7 – odmicanje po kružnom luku s tangencijalnim odmicanjem od konture
DEP CT
Primjer NC naredbi:
Alat se pravocrtno giba od zadnje to čke konture PE do završne točke PN. Luk se tangencijalno nastavlja na prijašnju putanju. Luk je definiram radijusom R i centrom luka CCA. Smjer rotacije po luku je automatski definiran. Nastavlja se programiranje gibanja alata po konturi do zadnje točke PN. Ako je potrebno alat pozicionirati u smjeru suprotnom od kompenzacije radijusa alata vrijednost radijusa luka mora biti negativna –R.
L Y+20 RR F100 ; pravocrtno do pozicije, uklju čena kompenzacija alata, definiran posmak DEP CT CCA180 R+8 F100 ; odmicanje kružno od zadnje pozicije, kut je 180 0 radijus 8mm L Z+100 FMAX M2 ; odmicanje po z osi 100 mm, maksimalnim posmakom, kraj programa .... D.5.4.8
8 – odmicanje po kružnom luku s tangencijalnim odmicanjem od konture u pravocrtno
DEPT LCT
Alat se giba po kružnom luku od zadnje to čke konture PE do pomoćne točke PH. Iz pomoćne točke PH dolazi do završne točke PN. Luk se tangencijalno nastavlja od zadnje to čke konture PE i u linije PH-PN.
Primjer NC naredbi: L Y+20 RR F100 ; pravocrtno do pozicije, uklju čena kompenzacija alata, definiran posmak DEP LCT x+10 Y+12 R+8 F100 ; odmicanje kružno tangencijalno na zadnju poziciju, radijus 8mm, tangencijalan prijelaz u pravocrtnu liniju do zadane pozicije
L Z+100 FMAX M2 ; odmicanje po z osi 100 mm, maksimalnim posmakom, kraj programa ....
38
D.5.5 Konture gibanja alata – Kartezijeve (pravokutne) koordinate D.5.5.1
Pregled naredbi gibanja alata
Funkcija
Funkcijska tipka
Gibanje alata
Line L
Pravocrtno
Zakošenje CHF
Zakošenje između dva pravca
Središte kružnice
CC
Kružni luk oko središta do krajnje točke luka
Luk C Luk s radijusom
Luk s tangentom
CR CT
Zaobljenje RND Slobodna kontura
D.5.5.2
Nema gibanja alata
FK
Kružni luk s radijusom Kružni luk s tangencijalnim spajanjem na konturu Kružni luk s tangencijalnim spajanjem dviju linija Slobodna linija ili kružni luk
Dodatni unos Koordinate krajnje točke pravca Duljina zakošenja Koordinate središta kružnice ili pola Koordinate krajnje točke luka, smjer rotacije Koordinate krajnje točke luka, radijus, smjer rotacije Koordinate krajnje točke luka Koordinate krajnje točke luka Pogledati pod «Free contour»
Pravac L
WinNC pomiče alat po pravcu iz trenutne pozicije prema krajnjoj točki. Početna pozicija je završna pozicija prethodnog bloka. Izgled naredbe L - Koordinate krajnje točke pravocrtnog gibanja Druge vrijednosti ako je potrebno: - Kompenzacija radijusa RL / RR / R0 - Posmak F - M naredbe M Primjer: 10 L X+10 Y+40 RL F200 M3 ; pravocrtno na poziciju X10, Y40, lijeva kompenzacija radijusa alata, alat rotira u smjeru kazaljke sata
11 L IX+20 IY-15 ; pravocrtno na poziciju zadano inkrementnim koordinatama 12 L X+60 IY-10 ; pravocrtno na poziciju zadano apsolutnom i inkrementnom koordinatom 39
D.5.5.3
«Hvatanje» trenutne pozicije
Generiranje (pisanje) bloka s pravocrtnim gibanjem alata (L-bloka) može se napraviti tipkom za hvatanje trenutne pozicije na slijedeći način: - Dovesti alat u poziciju za koju se želi uhvatiti (definirati) pozicija u ručnom operativnom modu. - Prebaciti ekran u programski mod - Odabrati programski blok nakon kojeg je potrebno umetnuti L-blok - Pritisnuti tipku za hvatanje trenutne pozicije WinNC će napisati L blok s koordinatama trenutne pozicije D.5.5.4
Zakošenje CHF između dva pravca Zakošenje omogućuje odrezivanje vrhova na sjecištu dva pravca. - U blokovim prije i poslije CHF bloka programiraju se obje koordinate ravnine u kojoj će se izvršiti zakošenje - Kompenzacija radijusa alata prije i poslije CHF bloka mora biti ista - Unutarnje zakošenje mora biti dovoljno dugo za alata
Izgled naredbe CHF - Duljina stranice zakošenja Druge vrijednosti ako je potrebno: - Posmak F
Primjer: 7 L X+0 Y+30 RL F300 M3 ; pravocrtno na poziciju X0, Y30, lijeva kompenzacija radijusa alata, alat rotira u smjeru kazaljke sata
8 L X+40 IY+5 ; pravocrtno na poziciju zadano apsolutnom i inkrementnom koordinatom 9 CHF 12 F250 ; zakošenje od 12 mm po obje osi 10 L IX+5 Y+0 ; pravocrtno na poziciju zadano inkrementnom i apsolutnom koordinatom
40
D.5.5.5
Zaobljenje CHF između dva pravca Funkcija RND se koristi za zaobljenje vrhova kuta. Alat se giba po kružnom luku koji je smješten tangencijalno na oba pravca (dolaznog i slijede ćeg konturnog elementa). Kružni luk mora biti izvediv odabranim alatom. Izgled naredbe RND - Radijus zaobljenja Druge vrijednosti ako je potrebno: - Posmak F Primjer:
7 L X+10 Y40 RL F300 M3 ; pravocrtno na poziciju X10, Y40, lijeva kompenzacija radijusa alata, definiran posmak, alat rotira u smjeru kazaljke sata
8 L X+40 Y+25 ; pravocrtno na poziciju 9 RND R5 F100 ; zaobljenje od 5 mm, definiran posmak SAMO za ovaj blok 10 L X+10 Y+5 ; pravocrtno na poziciju D.5.5.6
Središte kružnice
Određivanje središta kružnice CC za kružna gibanja koja se programiraju s tipkom C (kružni luk) je na slijedeći način: - za definiranje središta kružnice koriste se Kartezijeve (pravokutne) koordinate - Upotreba centra kružnice je određena prijašnjim blokom ili - Tipkom «hvatanje trenutnog položaja» - Koordinate CC Izgled naredbe CC - Koordinate CC – unosom koordinata središta kružnice 5 CC X+25 X+25 Y+25 Y+25 ; središte kružnice je na poziciji X25 Y25 ili - Korištenjem zadnje poticije za središte kružnice 15 X+25 Y+25 ; pozicija X25 Y25 16 CC ; koristiti zadnju poziciju X25 Y25 za središte kružnice Trajanje naredbe CC Postavljeno središte kružnice ostaje aktivno dok se ne definira novo središte. Tako đer je moguće definirati središte kružnice sekundarnim koordinatama U, V, W. Inkrementno definiranje naredbe CC Ako se inkrementno definira središte kružnice CC ono se uvijek odnosi na zadnje programiranu poziciju. 41
D.5.5.7
Luk C
Prije programiranja kružnog gibanja C potrebno je definirati središte kružnice CC. Zadnja programirana pozicija prije bloka C je poćetna (start S) pozicija kružnog gibanja. Izgled naredbe C - dovesti alat do po ćetne točke kružnig gibanja S - definirati koordinate središta kružnice CC - odrediti krajnje točke kružnog gibanja E (end) - dati smjer rotacije DR Druge vrijednosti ako je potrebno: - Posmak F - M naredbe Punu krug – programirati iste koordinate za krajnju to čku E, koje su zadane kao po ćetna točka S. Primjer: 22 CC X+25 Y+25 ; središte kružnice na poziciji X25 Y25 23 L X+45 Y+25 RR F200 M3; pravocrtno na poziciju X10,
Y40, desna kompenzacija radijusa alata, definiran posmak, alat rotira u smjeru kazaljke sata
24 C X+25 Y+25 DR+ ; puni krug, alat se giba po kružnici u smjeru obrnutom od smjera kazaljke sata
D.5.5.8
Luk s radijusom CR
Alat se giba po kružnici radijusa R Izgled naredbe CR - dovesti alat u poćetnu točku S - odrediti krajnju točku kružnog luka E (end) č ki đ uje - odrediti radijus R ki predznak radijusa odre đ uje mjeru kružnog luka - Matemati č - odrediti smjer rotacije DR - Matematički predznak smjera rotacije gibanja alata odre đuje da li je luk konkavan (gibanje alaata u smjeru kazaljke sata – CW) ili konveksan (gibanje alaata u smjeru obrnutom od gibanja kazaljke sata – CCW).
Druge vrijednosti ako je potrebno: - Posmak F - M naredbe
Punu krug – programirati s dva CR bloka jedan za drugim. Koordinate za krajnju to č k e k čku u E 1, je po ć ćetna tna to č čka ka S 2 čku u E 2 2, dok je koordinate za krajnju to č 2, je po ć e k ćetna tna to č čka a S 1.
42
Primjer 1: 55 L X+40 X+40 Y+40 Y+40 RL F200 M3 M3;; pravocrtno na poziciju X40 Y40, lijeva kompenzacija radijusa alata, definiran posmak, alat rotira u smjeru kazaljke sata
56 R X+70 Y+40 R+20 DR- ; gibanje alata po luku kružnice radijusa 20 mm, u smjeru kazaljke sata , na slici je putanja označena brojem 1
ili
56 R X+70 Y+40 R+20 DR+ ; gibanje alata po luku kružnice radijusa 20 mm, u smjeru obrnutom od kazaljke sata, na slici je putanja označena brojem 2
Primjer 2: 55 L X+40 X+40 Y+40 Y+40 RL F200 M3 M3;; pravocrtno na poziciju X40 Y40, lijeva kompenzacija radijusa alata, definiran posmak, alat rotira u smjeru kazaljke sata
56 R X+70 Y+40 R-20 DR- ; gibanje alata po luku kružnice radijusa 20 mm, u smjeru kazaljke sata , na slici je putanja označena brojem 3
ili
56 R X+70 Y+40 R-20 DR+ ; gibanje alata po luku kružnice radijusa 20 mm, u smjeru obrnutom od kazaljke sata, na slici je putanja označena brojem 4
Odnos centralnog kuta CCA i radijusa R kružnog luka Iz primjera je vidljivo da S-poćetna i E-završna točka na konturi mogu biti spojene s četiri različita luka istog radijusa. Zato treba odabrati - manji luk – CCA<180º (na slikama je ostala njemačka oznaka za CCA je ZW-zentral winkel) Radijus ima pozitivnu vrijednost R+ - veći luk – CCA>180º Radijus ima negativnu vrijednost R43
D.5.5.9
Luk s tangentom CT
Alat se giba po kružnom luku koji se tangencijalno nastavlja na prethodnu konturu. Izgled naredbe CT - odrediti koordinate krajnje točke kružnog luka Druge vrijednosti ako je potrebno: - Posmak F - M naredbe Primjer : 32 L X+0 Y+25 RL F300 M3; pravocrtno na poziciju X0 Y25, lijeva kompenzacija radijusa alata, definiran posmak, alat rotira u smjeru kazaljke sata
33 L X+25 Y+30 ; pravocrtno na poziciju 34 CT X+45 Y+20; tangencijalno na prethodni pravac alat se nastavlja gibati po kružnom luku do pozicije X45 Y20
35 L Y+0 ; pravocrtno na poziciju
44
D.5.6 Konture gibanja alata – polarne koordinate Polarnim koordinatama može se odrediti pozicija alata pod pojmovima kuta PA i udaljenosti (radijusa) PR od unaprijed definiranog pola CC. D.5.6.1
Pregled naredbi gibanja alata
Funkcija
Funkcijska tipka
Line LP Kružni luk CP Kružni tangentni luk CTP Spiralna interpolacija
CP
D.5.6.2
Gibanje alata
Dodatni unos
+P
Pravocrtno
Polarni radijus, polarni kut
+P
Kružni luk oko središta do krajnje točke luka
Polarni kut krajnje točke luka, smjer rotacije
+P
Kružni luk sa tangencijalnim spojem iz prethodne konture
Polarni radijus, polarni kut krajnje točke luka
Kombinacija kružnog i pravocrtnog gibanja
Polarni radijus, polarni kut krajnje točke luka, koordinate krajnje točle po osi alata
+P
Pol CC
Pol se može definirati bilo gdje u programu prije prvog bloka u kojem se koriste polarne koordinate. Upisivanje pola se vrši isto kao i upisivanje centra kružnice. Koordinate CC: za definiranje pola CC koristi se kartezijev pravokutni koordinatni sistem. Pol ostaje aktivan dok se ne definira novi pol. Primjer: 23 CC X+44 Y+33
D.5.6.3
Pravac LP
Alat se giba po pravcu iz trenutne pozicije u krajnju to čku. Početna pozicija je krajnja točka prethodne naredbe. Opis: Polarni radijus PR: je pravocrtna udaljenost izme đu krajnje točke i pola. Polarni kut PA: je kut između pravca krajnje točke i hotizontalne linije i kreće se od +360º i -360º. Predznak polarnog kuta definiran je položajem osi. - Kut od referentne osi do linije kuta PR je u smjeru obrnutom od kazaljke sata PA>0 - Kut od referentne osi do linije kuta PR je u smjeru kazaljke sata PA<0 45
Primjer: 13 CC X+45 Y+25 ; polarni kut na poziciji 14 LP PR+30 PA+0 RR F300 M3 ; gibanje po
pravcu do točke definirane polarnim radijusom PR i polarnim kutom PA, uključena desna kompenzacija radijusa alata, definiran posmak, uključena rotacija alata
15 LP PA+60 ; gibanje po pravcu do točke definirane polarnim kutom PA
16 LP IPA+60 ; gibanje po pravcu do točke definirane polarnim kutom PA - inkrementno 17 LP PA+180 ; gibanje po pravcu do točke definirane polarnim kutom PA - apsolutno D.5.6.4
Kružno gibanje CP oko pola CC
Polarni radijus je ujedno i radijus kružnog luka. Definiran je kao pravocrtna udaljenost izme đu početne točke i pola. Zadnja programirana pozicija prethodnog bloka je po četna poticija kružnog gibanja. Opis: Polarni kut PA: je kutna pozicija kružnog gibanja do krajnje točke između +5400º i – 5400º. Smjer rotacije: DR+ je u smjeru obrnutom od kazaljke sata, DR- je u smjeru kazaljke sata. Primjer: 21 CC X+25 Y+25 ; polarni kut na poziciji 22 LP PR+20 PA+0 RR F250 M3 ; gibanje po pravcu do točke definirane polarnim radijusom PR i
polarnim kutom PA, uključena desna kompenzacija radijusa alata, definiran posmak, uključena rotacija alata
23 CP PA+180 DR+ ; gibanje po kružnici za 180º u smjeru obrnutom od kazaljke sata
D.5.6.4
Kružno gibanje CTP sa tangencijalnim spajanjem na konturu
Alat se nastavlja gibati po kružnici koja se tangencionalno nastavlja na prethodnu konturu. Polarni radijus PR: je pravocrtna udaljenost izme đu krajnje točke kružnog gibanja i pola. Polarni kut PA: je kut između pravca koji spaja pol s krajnjom to čkom kružnog gibanja i linije osi. Napomena: Pol CC NIJE centar kružnog luka!
46
Primjer: 17 CC X+40 Y+35 ; polarni kut na poziciji 18 L X+0 Y+35 RL F250 M3 ; gibanje po pravcu do definirane pozicije, lijeva kompenzacija radijusa alata, uključena rotacija alata
19 LP PR25 PA120 ; gibanje po pravcu do definirane polarne pozicije (PR,PA),
20 CTP PR30 PA30 ; gibanje po kružnici tangencijalno s prethodne konture do pozicije (PR,PA) 21 L Y+0 ; gibanje po pravcu do definirane pozicije D.5.6.5
Gibanje po zavojnici
Zavojnica je kombinacija kružnog gibanja po glavnoj površini i pravocrtnog gibanja okomitog na glavnu površinu. Zavojnica se moze programirati samo u polarnim koordinatama. Primjena: - veliki promjeri unutrašnij i vanjskih navoja - kanali za podmazivanje Proračun zavojnice: Programiranje zavojnice treba inkrementni kut kroz koji se alat giba po zavojnici i ukupnu dubinu zavojnice. Za računanje zavojnice koja se urezuje potrebno je: - Broj navoja n – broj navoja + dodatak za ulaz i izlaz navoja - Ukupna visina h – korak navoja puta broj navoja - Inkrementni ukupni zbir IPA – broj zavoja puta 360º + kut ulaz + kut izlaza alata - Početna koordinata Z - korak navoja puta (broj navoja + dodatak za ulaz i izlaz navoja) D.5.6.5.1 zavojnice
Oblik
U tablici je prikazana ovisnost između pravca gibanja, smjera rotacije i kompenzacije radijusa za specifične oblike.
47
D.5.6.5.2
Programiranje zavojnice
Polarni kut – ukupni kut putanje alata po zavojnici u inkrementnim dimenzijama IPA Po unosu kuta potrebno je definirati os alata. Koordinate – koordinate visine zavojnice su inkrementno odre đene IZ Smjer rotacije – DR- u smjeru kazaljke sata ili DR+ obrnuto od smjera kazaljke sata. Kompenzacija radijusa R0 / RL / RR
Primjer: 21 CC X+40 Y+25 ; polarni kut na poziciji 22 L Z+0 F100 M3 ; pravac gibanja u pozitivnom smjeru po osi Z, definiran posmak, uključena rotacija alata
23 LP PR+3 PA+270 RL F50 ; pravocrtno polarno gibanje definrano krajnjnom točkom zavojnice u
polarnim koordinatama (PR polarni radijus je 3mm, PA polarni kut je 270º), lijeva kompenzacija alata (izrada vanjskog navoja), definiran posmak
24 CP IPA-1800 IZ+5 DR- ; kružno polarno gibanje, inkrementno zadan polarni kut u smjeru kazaljke sata, inkrementno zadan korak po osi Z, smjer rotacije u smjeru kazaljke sata Z+0 , RL
i DR- definiraju lijevi vanjski navoj, alat se giba uzlazno (IZ+)
Napomena: Unijeti isti predznak za smjer rotacije DR i inkrementnu ukupnu visinu IPA. U protivnom se alat može po će ti gibati u neželjenom (obrnutom) smjeru. Ukupni kut IPA može imati vrijednosti izme đu –5400º i +5400º. Ako je potrebno više od 15 navoja programira se kao ponavljanje.
D.6
CIKLUSI
D.6.1 Rad s ciklusima 48
Često ponavljani strojni ciklusi koji
sadržavaju nekoliko radnih koraka su spremljeni u memoriju kao standardni ciklusi.. Preomjena koordinata i ostali specijalni ciklusi se također omogućuju preko standardnih ciklusa. Fiksni (nepromjenjivi) ciklusi s brojevima 200 i više koriste Q parametre kao prenosne paramatre. Parametri specijalnih funkcijakoji se koriste u različitim ciklusima imaju uvijek isti broj. Npr. Q200 je uvijek postavljanje odstojanja alata, Q202 je dubina ulaza alata,... D.6.2 Definiranje ciklusa funkcijskim tipkama CYCL DEF Ctrl + Y preko PC tipkovnice otvar traku s funkcijskim tipkama ciklusa
Funkcijske tipke pokazuju mogu će grupe ciklusa. Odabrati funkcijsku tipku određene grupe – npr bušenje
Odabrati određeni ciklus – npr urezivanje navoja
Po odabir ciklusa (npr 262) otvara se prozor za unos podataka ciklusa Unose se svi potrebni podaci za taj ciklus i svaki unos se potvrđuje tipkom ENTER. Po unosu prozor se zatvara i svi podaci se prebacuju u NC program. Primjer: 21 CYCLE DEF 200 Drilling Q200=2 ; postavljanje odstojanja Q201=-20 ; dubina bušenja 49
Q206=150 Q202=5 Q210=0 Q203=+0 Q204=50 Q211=0
; posmak bušenja ; dubina prvog bušenja ; vrijeme čekanja na vrhu ; koordinata visine površine ; drugo odstojanje ; vrijeme čekanja na dnu
U bilo koje vrijeme se rad s ciklusom može prekinuti tipkom END
D.6.3 Definiranje ciklusa GOTO funkcijom Funkcijske tipke prikazuju mogu će grupe ciklusa. Pritisnuti tipku GOTO i broj ciklusa te potvrditi tipkom ENTER. Inicijalizira se ciklus kroz dijalog (prikazan u prethodnom primjeru).
D.6.4 Pozivanje ciklusa Napomena: Uvijek prije cikusa mora biti programirano slijedeće: BLK FORM Poziv alata Smjer rotacija alata Definiran ciklus • • • •
Neki ciklusi automatski postaju aktivni ćim se u programu definiraju. Oni ne mogu i ne smiju biti pozvani. Ciklus 220 za kružni predložak i ciklus 221 za linearni predložak izrade rupa SL ciklus 14 za geometriju konture SL ciklus 20 za podatke konture • • •
50
Ciklus za premještanje koordinata Ciklus 9 za vrijeme čekanja Ostali ciklusi se pozivaju sa CYCL CALL ili naredbom M99. • •
D.6.5 Rad s sekundarnima osima U, V, W WinNC izvršava klizna gibanja po osi koje je definirana u TOOL CALL bloku kao os glavnog vretena. Time se izvršavaju gibanja u radnom prostoru načelno samo po osima X, Y i Z. Isključuje se: Programiranje sekundarne osi za bo čne duline u ciklusima 3 – SLOT MILLING i 4 – POCKET MILLING Programiranje sekundarne osi u konturnoj geometriji SL ciklusa •
•
D.6.6 Tablica točaka Potrebno je napraviti tablicu točaka kada se želi izvesti ciklus ili nekoliko ciklusa u sekvencama na nepravilnom predlošku to čaka (pozicija). Ako se koristi ciklus bušenja rupe, koordinate u tablici točaka predstavljaju centar rupe na radnoj površini. Ako se koristi ciklus glodanja, koordinate u tablici točaka predstavljaju točku početka izrade ciklusa na radnoj površini. D.6.6.1 • • •
•
•
•
•
Kreiranje tablice točaka
Odabrati Programing and Editing radni mod. Pozvati File manager tipkom PGM MGT Upisati ime npr TOCKE.PNT i potvrditi tipkom ENT(er) Odabrati jedinice u MM ili INCH Otvara se novi prozor u koji je potrebno unijeti koordinate točaka Tipkom LINE INSERT umeću se nove linije za unos podataka, dok se tipkom LINE DELITE briše označena linija.
Tipkama X ON/OFF, Y ON/OFF i Z ON/OFF prikazuju se ili brušu stupci osi D.6.6.2
Odabir tablice točaka u programu
U Programing and Editing radnom modu odabrati program u kojem se želi pozvati tablica točaka. Pritisnut tipku PGM CALL 51
Pritisnuti funkcijsku tipku PATTERN TABLE U progranu se pojavi blok SEL PATTERN Upisati ime tablice točaka i potvrditi tipkom ENT(er). Primjer: 21 SEL PATTERN "TNC:\PROGRAMI\TOCKA.PNT" ; Ako tablica točaka nije spremljena u istom folderu gdje se nalazi program mora se napisati kompletan putokaz do datoteke
D.6.6.3
Povezivanje ciklusa i tablice točaka u programu
Napomena: Naredbom CYCL CALL PAT WinNC pokre će zadnje dafiniranu tablicu točaka. Djelovanje tablice točaka na cikluse 1 do 5, 17 i 18 WinNC obrađuje točke radne površine kao koordinate centra rupe. Koordinata osi glavnog radnog vretena definra gornju površinu obratka, tako se WinNC može automatski prepozicionirati. Djelovanje tablice točaka na SL cikluse i ciklus 12 WinNC obrađuje točke kao dopunski podatak pomaka Djelovanje tablice točaka na cikluse 200 do 208 i cikluse 262 do 267 WinNC obrađuje točke radne površine kao koordinate centra rupe. Ako je potrebno koristiti kordinate definrane u tablici točaka za početnu poziciju radnog vretena, mora se definirati koordinata radne površine sirovca (Q203) kao 0. Djelovanje tablice točaka na cikluse 210 do 215 WinNC obrađuje točke kao dopunski podatak pomaka. Ako je potrebno koristiti kordinate definrane u tablici točaka za početnu poziciju radnog vretena, mora se definirati koordinata radne površine sirovca (Q203) kao 0. Ako se želi pozvati zadnje definirani ciklus na poziciju definiranu u tablici to čaka, tada se ciklus poziva naredbom CYCL CALL PAT. Pritisnuti tipku CYCL CALL Pritisnuti funkcijsku tipku CYCL CALL PAT za poziv tablice točaka Unijeti posmak kojim se alat kreće od točke do točke (F MAX nije dozvoljen) Ako treba, unijeti i M funkcije WinNC pomiče alat do sigurnosnog odstojanja iznad početne pozicije. Za korištenja ove naredbe, za cikluse 200 i veće, mora se definrati drugo odstojanje (Q204) kao 0. • •
• •
D.6.7 Ciklusi za bušenje, narezivanje i glodanje navoja CIKLUS 1 PROBIJANJE (bušenje)
Funkcijska tipka
bez automatskog pozicioniranja
52
200 BUŠENJE
sa automatskim pozicioniranjem,
201 RAZVRTANJE
sa automatskim pozicioniranjem
202 IZBUŠIVANJE
sa automatskim pozicioniranjem
203 UNIVERZALNO BUŠENJE
sa automatskim pozicioniranjem, lomljenjem strugotine i smanjivanjem dubine
204 NATRAŽNO BUŠENJE sa automatskim pozicioniranjem,
205 UNIVERZALNO PROBIJANJE
sa automatskim pozicioniranjem, lomljenjem strugotine i stop distancom
208 BUŠENJE GLODANJEM sa automatskim pozicioniranjem
2 UREZIVANJE
sa kompenzacijskom glavom
17 KRUTO UREZIVANJE bez kompenzacijske glave
18 UREZIVANJE NAVOJA NOŽEM 206 UREZIVANJE - NOVO
sa kompenzacijskom glavom, automatsko pozicioniranje
207 KRUTO UREZIVANJE – NOVO
bez kompenzacijske glave, automatsko pozicioniranje
209 UREZIVANJE SA LOMOM STRUGOTINE bez kompenzacijske glave, automatsko pozicioniranje
262 GLODANJE NAVOJA u postoječoj rupi
263 GLODANJE NAVOJA - UPUŠTANJEM u postoječoj konusnoj rupi
264 BUŠENJE I GLODANJE NAVOJA u puni materijal
265 SPIRALNO BUŠENJE I GLODANJE NAVOJA u puni materijal
267 VANJSKO GLODANJE NAVOJA
glodanje vanjskog navoja i obrada konusnog zakošenja
D.6.7.1 Cycle 1 - Ciklusi za probijanje (bušenje) PECKING 1. Alat buši od trenutne pozicije do prve dubine bušenja sa programiranim 53
posmakom. 2. Po dolasku u prvu dubinu bušenja, alat se u brzom hodu vraća u početnu poziciju te vraća do prve dubine bušenja minus stop udaljenost t . 3. Stop udaljenost se automatski izračuna: Npr kod ukupne dubine bušenja od 30mm t =0,6 mm Računa se ukupna dubina bušenja podijeljeno s 50 t =dubina/50 Maksimalna stop udaljenost može biti 7mm • • •
4. Alat dalje nastavnja do nove dubine s programiranim posmakom. 5. Program se ponavlja (točke 1 do 4) dok se ne dostigne postavljena maksimalna dubina rupe. ¸
6. Nakon vremena čekanja na dnu rupe alat se vraća u početni poziciju
Primjer:
5 L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata 6 CYCL DEF 1.0 PECKING ; definiranje ciklusa 7 CYCL DEF 1.1 SET UP 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine 8 CYCL DEF 1.2 DEPTH -15 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti 9 CYCL DEF 1.3 PECKG 7.5 ; postavljanje dubine bušenja po koraku 10 CYCL DEF 1.4 V.DWELL 1 ; postavljanje vremena čekanja u sekundama 11 CYCL DEF 1.5 F80 ; postavljanje posmaka 12 L X+30 Y+20 FMAX M3 ; pozicioniranje iznad prve rupe u brzom hodu, uključena rotacija alata 13 L Z+2 FMAX M99 ; pozicioniranje u brzom hodu da odstojanja, poziv zadnjeg ciklusa 14 L X+80 Y+50 FMAX M99 ; pozicioniranje iznad druge rupe u brzom hodu, poziv ciklusa 15 L Z+100 FMAX M2 ; pravocrtno gibanje alata na poziciju u brzom hodu, kraj programa
D.6.7.2 DRILLING
Cycle 200 - Ciklus za bušenje
1. WinNC pozicionira alat u brzom hodu na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Alat buši do prve dubine bušenja (Q202) 54
3. 4. 5. 6.
sa programiranim posmakom (Q206). WinNC vraća alat u brzom hodu u po četnu poziciju na početno odstojanje, čeka za postavljeno vrijeme čekanja (Q210) pa u brzom hodu pozicionira alat iznad prve dubine bušenja. Alat nastavlja bušiti do slijedeće dubine bušenja u programiranom posmaku. Program se ponavlja (točke 2 do 4) dok se ne postigne programirana dubina bušenja (Q201) Na dnu rupe alat alat čeka za programirano vrijeme čekanja (Q211), a zatim u brzom hodu odlazi na programirano odstojanje ili na drugo odstojanje (Q204) ako je programirano.
Primjer:
10 L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata 11 CYCL DEF 200 DRILLING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -15 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti Q206 = 250 ; odabiranje posmaka Q202 = 5 ; postavljanje dubine bušenja po koraku Q210 = 0 ; postavljanje vremena čekanja iznad rupe Q203 = +20 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = +100 ; postavljanje drugog odstojanja Q211 = 0 ; postavljanje vremena čekanja u rupi 12 L X+30 Y+20 FMAX M3 ; pozicioniranje iznad prve rupe u brzom hodu, uključena rotacija alata 13 CYCL CALL ; poziv ciklusa 14 L X+80 Y+50 FMAX M99 ; pozicioniranje iznad druge rupe u brzom hodu, poziv ciklusa 15 L Z+100 FMAX M2 ; pravocrtno gibanje alata na poziciju u brzom hodu, kraj programa
D.6.7.3
Cycle 201 - Ciklus za razvrtanje REAMING
1. WinNC pozicionira alat u brzom hodu na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Alat razvrće do zadane dubine (Q201) zadane kao inkrementnu vrijednost sa programiranim posmakom (Q206). 55
3. Na dnu rupe alat alat čeka za programirano vrijeme čekanja (Q211). 4. Alat se zatim vraća u programiranom posmaku (Q208) na programirano odstojanje, a nakon toga ako je programirano u brzom hodu na drugo odstojanje (Q204) ako je programirano. Primjer:
10 L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata 11 CYCL DEF 201 REAMING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -15 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti Q206 = 100 ; odabiranje posmaka Q211 = 0.5 ; postavljanje vremena čekanja u rupi Q208 = 250 ; odabiranje posmaka pri izlaženju alata Q203 = +20 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = +100 ; postavljanje drugog odstojanja 12 L X+30 Y+20 FMAX M3 ; pozicioniranje iznad prve rupe u brzom hodu, uključena rotacija alata 13 CYCL CALL ; poziv ciklusa 14 L X+80 Y+50 FMAX M99 ; pozicioniranje iznad druge rupe u brzom hodu, poziv ciklusa 15 L Z+100 FMAX M2 ; pravocrtno gibanje alata na poziciju u brzom hodu, kraj programa
D.6.7.4
Cycle 202 - Ciklus za izbušivanje BORING
1. WinNC pozicionira alat u brzom hodu na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Alat buši do programirane dubine bušenja (Q201) sa programiranim posmakom (Q206). 3. Na dnu rupe alat alat čeka za programirano vrijeme čekanja (Q211). 4. WinNC postavi glavno vreteno u poziciju 0º (pozicija za orijentirani stop vretena). 56
5. ako je odabrana retrakcija alat se pomiče za 0.2 mm (fiksni pomak). 6. WinNC vraća alat programiranim povratnim posmakom (Q208) na programirano odstojanje i nakon toga, ako je programirano, na drugo odstojanje (Q204) u brzom hodu. Primjer:
10 L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata 11 CYCL DEF 202 BORING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -15 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti Q206 = 100 ; odabiranje posmaka Q211 = 0.5 ; postavljanje vremena čekanja u rupi Q208 = 250 ; odabiranje posmaka pri izlaženju alata Q203 = +20 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = +100 ; postavljanje drugog odstojanja Q214 = +1 ; smjer odmicanja alata u dnu rupe * Q336 = +100 ; kut zaustavljanja vretena 12 L X+30 Y+20 FMAX M3 ; pozicioniranje iznad prve rupe u brzom hodu, uključena rotacija alata 13 CYCL CALL ; poziv ciklusa 14 L X+80 Y+50 FMAX M99 ; pozicioniranje iznad druge rupe u brzom hodu, poziv ciklusa 15 L Z+100 FMAX M2 ; pravocrtno gibanje alata na poziciju u brzom hodu, kraj programa
*
Q214 = 0 ; bez odmicanja alata u dnu rupe Q214 = 1 ; odmicanje alata u negativnom smjeru referentne osi Q214 = 2 ; odmicanje alata u negativnom smjeru druge osi Q214 = 3 ; odmicanje alata u pozitivnom smjeru referentne osi Q214 = 3 ; odmicanje alata u pozitivnom smjeru druge osi D.6.7.5
Cycle 203 - Ciklus za univerzalno bušenje UNIVERSAL DRILLING
1. WinNC pozicionira alat u brzom hodu na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Alat buši do prve dubine bušenja (Q202) sa programiranim posmakom (Q206). 3. Ako je programiran lom strugotine, alat će se vratiti za programirani povrat (Q212) - kako bi se strugotina lakše izbacila. Ako nije programiran povrat, alat se vraća u programiranom povratnom posmaku (Q208) 57
do odstojanja (Q200). Ovdje čeka za programirano vrijeme čekanja (Q210) te se ponovo spušta iznad prve dubine bušenja. 4. Alat nastavlja bušiti do slijedeće dubine bušenja u programiranom posmaku. Ako je programiran lom strugotine, alat će se vratiti za programirani povrat nakon svakog koraka bušenja. 5. Program se ponavlja (točke 2 do 4) dok se ne postigne programirana dubina bušenja (Q201) 6. Na dnu rupe alat alat čeka za programirano vrijeme čekanja (Q211). WinNC vraća alat programiranim povratnim posmakom (Q208) na programirano odstojanje i nakon toga, ako je programirano, na drugo odstojanje (Q204) u brzom hodu. Primjer:
10 L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata
11 CYCL DEF 203 UNIVERSAL DRILLING ; definiranje ciklusa
12 13 14 15
Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -20 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q206 = 150 ; odabiranje posmaka mm/min Q202 = 5 ; postavljanje dubine bušenja po koraku Q210 = 0 ; postavljanje vremena čekanja iznad rupe Q203 = +20 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 100 ; postavljanje drugog odstojanja Q212 = 0.2 ; programirani smanjenje dubine bušenja. Q213 = 3 ; prekidi za lomljenje strugotine Q205 = 3 ; minimalna dubina bušenja u inkrementnoj vrijednosti uz unešen Q212 Q211 = 0.25 ; postavljanje vremena čekanja u rupi Q208 = 250 ; odabiranje posmaka pri izlaženju alata Q256 = 0.2 ; vrijednost povrata alata za lomljenje strugotine L X+30 Y+20 FMAX M3 ; pozicioniranje iznad prve rupe u brzom hodu, uključena rotacija alata CYCL CALL ; poziv ciklusa L X+80 Y+50 FMAX M99 ; pozicioniranje iznad druge rupe u brzom hodu, poziv ciklusa L Z+100 FMAX M2 ; pravocrtno gibanje alata na poziciju
u brzom hodu, kraj programa
D.6.7.6 Cycle 204 - Ciklus za natražno bušenje BACK BORING Ciklus radi rupe sa nasuprotne strane sirovca. 1. WinNC pozicionira alat u brzom hodu na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Postavlja se orijentacija vretena na poziciju od 0º sa orijentiranim stopom vretena, izmiče alat za udaljenost odstojanja od središta (Q251) 3. Alat se spušta u već izbušenu rupu programiranim posmakom (Q253) do 58
odstojanja (Q200) od suprotne površine do vrha rezne oštrice zuba noža 4. WinNC centrira alat kroz rupu,uključuje toraciju vretena, uključuje rashlađivanje i posmakom (Q254) vodi alat do dubine bušenja (Q249) 5. Ako je programirano vrijeme čekanja (Q255) alat će na vrhu rupe čekati te će zatim izaći iz rupe (spušta se do odstojanja (Q200) od suprotne površine do vrha rezne oštrice zuba noža), alat se izmiče za udaljenost odstojanja od središta (Q251) 6. WinNC vraća alat programiranim povratnim posmakom (Q253) na gornje programirano odstojanje i nakon toga, ako je potrebno, na drugo odstojanje (Q204) u brzom hodu. Primjer:
11 CYCL DEF 204 BACK BORING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q249 = +10 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od suprotnr površine sirovca do vrha rupe) Q250 = 20 ; definiranje debljine sirovca – inkrementna vrijednost Q251 = 3.5 ; postavljanje odstojanja između osi alata i osi predbušene rupe Q252 = 15 ; postavljanje odstojanja između rezne oštrice alata i donjeg ruba alata Q253 = 500 ; brzina pozicioniranja alata kroz rupu do donjeg odstojanja i iz rupe Q254 = 200 ; posmak natražnog bušenja u mm/min Q255 = 0 ; vrijeme čakanja na vrhu rupe Q203 = +20 ; postavljanje apsolutne koordinate gornje površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q214 = 1 ; smjer odmicanja alata u dnu rupe * Q336 = 0 ; kut postavljanja vretena prije izlaza iz rupe * Q214 = 1 ; odmicanje alata u negativnom smjeru referentne osi Q214 = 2 ; odmicanje alata u negativnom smjeru druge osi Q214 = 3 ; odmicanje alata u pozitivnom smjeru referentne osi Q214 = 3 ; odmicanje alata u pozitivnom smjeru druge osi D.6.7.7
Cycle 205 - Ciklus za univerzalno probijanje UNIVERSAL PECKING
1. WinNC pozicionira alat u brzom hodu na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Alat buši do prve dubine bušenja (Q202) sa programiranim posmakom (Q206). 3. Ako je programiran lom strugotine, alat će se vratiti za programirani povrat (Q212) - kako bi se strugotina lakše izbacila. Ako nije programiran povrat, alat se vraća u brzom hodu do odstojanja (Q200) te se ponovo spušta u brzom hodu iznad prve dubine bušenja. 4. Alat nastavlja bušiti do slijedeće dubine bušenja u programiranom posmaku. Ako je programirano korak bušenja će se smanjivati nakon svakog bušenja. 59
5. Program se ponavlja (točke 2 do 4) dok se ne postigne programirana dubina bušenja (Q201) 6. Na dnu rupe alat alat čeka za programirano vrijeme čekanja (Q211). WinNC vraća alat programiranim povratnim posmakom (Q208) na programirano odstojanje i nakon toga, ako je programirano, na drugo odstojanje (Q204) u brzom hodu. Primjer:
11 CYCL DEF 205 UNIVERSAL PECKING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -80 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q206 = 150 ; odabiranje posmaka mm/min Q202 = 5 ; postavljanje dubine bušenja po koraku - inkrementno Q203 = +100 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q212 = 0.2 ; programirani smanjenje dubine bušenja. Q205 = 3 ; minimalna dubina bušenja u inkrementnoj vrijednosti uz unešen Q212 Q258 = 0.5 ; gornja STOP distanca do koje se alat spušta u brzom hodu u rupu nakon prvog izlaženja iz rupe Q259 = 1 ; donja STOP distanca do koje se alat spušta u brzom hodu u rupu nakon zadnjeg izlaženja iz rupe Q257 = 5 ; dubina prekida na kojoj se lomi strugotina - inkrementno Q256 = 0.2 ; vrijednost povrata alata za lomljenje strugotine Q211 = 0.25 ; postavljanje vremena čekanja u rupi
D.6.7.8
Cycle 208 - Ciklus za bušenje glodanjem BORE MILLING
1. WinNC pozicionira alat u brzom hodu na postavljeno odstojanje (Q200), a zatim pomiče alat do ruba provrta (Q335). 2. Alat gloda po zavojnici od početne pozicije do prve dubine (Q334) programiranim posmakom (Q206). 3. Kad se postigne zadana dubina (Q201), alat napravi još jednom puni krug da počisti zaostali srh. 4. Alat se ponovo pozicionira u srediste rupe 5. WinNC vraća alat u brzom hodu na programirano odstojanje (Q200) i nakon 60
toga, ako je programirano, na drugo odstojanje (Q204) također u brzom hodu.
Primjer:
12 CYCL DEF 208 BORE MILLING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -80 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q206 = 150 ; odabiranje posmaka mm/min Q334 = 1.5 ; postavljanje koraka spirale - inkrementno Q203 = +100 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q235 = 25 ; postavljanje nominalnog promjera – promjer glodane rupe Q242 = 0 ; postavljanje promjera glodanja – ako se postavi veči od 0, WinNC više ne kontrolira odnose
između radijusa alata i nomimalnog promjera. Ovim se mogu g lodati rupe koje su dva i više puta veče od promjera alata
D.6.7.9 Cycle 2 - Ciklus za urezivanje navoja sa kompenzacijskom glavom TAPING WITH A FLOATING TAP HOLDER 1. Alat se giba u jednom neprekinutom gibanju do dna rupe. 2. Kad dosegne dno rupe, smjer rotacije se mijenja i alat se vraća 3. U početnoj poziciji smjer rotacije alata se opet mijenja
Primjer:
61
5 L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata 6 CYCL DEF 2.0 TAPPING ; definiranje ciklusa 7 CYCL DEF 2.1 SET UP 3 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine 1 8 CYCL DEF 2.2 DEPTH -20 ; postavljanje dubine navoja u inkrementnoj vrijednosti 2 9 CYCL DEF 2.3 DWELL 0.4 ; postavljanje vremena čekanja u sekundama 10 CYCL DEF 2.4 F200 ; postavljanje posmaka 11 L X+50 Y+20 FMAX M3 ; pravocrtno gibanje alata na poziciju u brzom hodu, uključena rotacija alata 12 L Z+3 FMAX M99 ; pozicioniranje u brzom hodu da odstojanja, poziv ciklusa Posmak se računa F = S * p F –posmak u mm / min S – brzima rotacije vretena o / min p – korak navoja mm M5, korak 0.8mm – broj okretaja alata S=200 o/min - posmak F=200*0.8=160mm/min M6, korak 1mm, broj okretaja alata S=200 o/min - posmak F=200*1=200mm/min
M8, korak 1.25mm – broj okretaja alata S=200 o/min - posmak F=200*1.25=250mm/min M10, korak 1.5mm – broj okretaja alata S=200 o/min - posmak F=200*1.5=300mm/min
D.6.7.10
Cycle 17 - Ciklus za kruto urezivanje navoja RIGID TAPPING
Ovime se reže navoj bez kompenzacijske glave u jednom ili više prolaza Prednosti ovog načina urezivanja navoja: • •
•
Moguče su veče brzine razanja Moguče je ponavljanje urezivanja po istom navoju preko orijentacije vretena Povečava se duljina hoda alata
Primjer: 62
16 17 18 19
CYCL DEF 17.0 RIGID TAPPING ; definiranje ciklusa CYCL DEF 17.1 SET UP 3 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine 1 CYCL DEF 17.2 DEPTH -20 ; postavljanje dubine navoja u inkrementnoj vrijednosti 2 CYCL DEF 17.3 PITCH +1 ; postavljanje koraka navoja i predznaka lijevog ili desnog navoja 3 + desni navoj - lijevi navoj
D.6.7.11
Cycle 18 - Ciklus za urezivanje navoja nožem THREAD CUTTING
Ciklus 18 radi navoj kontrolom vretena. Alat se giba odabranim brojem okretaja od početne pozicije do dubine navoja. Kada do đe na kraj navoja rotacija vratila se zaistavlja. Primjer:
22 CYCL DEF 18.0 THREAD CUTTING ; definiranje ciklusa 23 CYCL DEF 18.1 DEPTH -20 ; postavljanje dubine navoja u inkrementnoj vrijednosti 1 24 CYCL DEF 18.2 PITCH +1 ; postavljanje koraka navoja i predznaka lijevog ili desnog navoja 2 + desni navoj - lijevi navoj
D.6.7.12 glavom
Cycle 206 - novi ciklus za urezivanje navoja sa kompenzacijskom NEW TAPPING WITH A FLOATING TAP HOLDER
1. WinNC u brzom hodu pozicionira alat iznad rupe na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Alat urezuje navoj do definirane dubine bušenja (Q201) sa programiranim posmakom (Q206). 3. Kad dosegne dno rupe, smjer rotacije se mijenja i alat se vraća na postavljeno odstojanje po završetku vremena čekanja (Q211). Ako je programirano, na drugo odstojanje (Q204) odlazi u brzom hodu. 4. U početnoj poziciji alat opet mijenja smjer rotacije.
63
Primjer:
25 CYCL DEF 206 TAPPING NEW ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -20 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q206 = 150 ; odabiranje posmaka mm/min Q211 = 0.25 ; postavljanje koraka spirale - inkrementno Q203 = +25 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja
D.6.7.13
Cycle 207 - novi ciklus za kruto urezivanje navoja NEW RIGID TAPPING WITHOUT A FLOATING TAP HOLDER
Ovime se reže navoj bez kompenzacijske glave u jednom prolazu Prednosti ovog načina urezivanja navoja: Moguče su veče brzine razanja Moguče je ponavljanje urezivanja po istom navoju preko orijentacije vretena Povečava se duljina hoda alata • •
•
1. WinNC u brzom hodu pozicionira alat iznad rupe na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Alat urezuje navoj do definirane dubine bušenja (Q201). 3. Kad dosegne dno rupe, smjer rotacije se mijenja i alat se vraća na postavljeno odstojanje po završetku vremena čekanja (Q211). Ako je programirano, na drugo 64
odstojanje (Q204) odlazi u brzom hodu. 4. U početnoj poziciji alat opet mijenja smjer rotacije.
Primjer:
26 CYCL DEF 207 RIGID TAPPING NEW ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -20 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q239 = +1 ; postavljanje koraka navoja – inkrementno* Q203 = +25 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja *
D.6.7.14
+ desni navoj - lijevi navoj
Cycle 209 - ciklus za urezivanje navoja sa lomom strugotine TAPPING WITH CHIP BREAKING
Alat reže navoj u nekoliko prolaza dok ne dostigne zadanu dubinu. Definira se parametar kojim se alat vraća iz rupe zbog loma strugotine. 1. WinNC u brzom hodu pozicionira alat iznad rupe na postavljeno odstojanje (Q200). Tu se izvrši orijentirano zaustavljanje vretena. 2. Alat urezuje navoj do prve definirane dubine bušenja (Q257), mijenja smjer rotacije i vraća se za definiranu udaljenost (Q256) ili kompletno izlazi iz rupe (Q256=0). 3. Tada se mijenja smjer rotacije i alat se spušta do slijedeće dubine navoja u rupi. 4. Postupak se ponavlja( točke 1-3 ) dok se ne dostigne ukupna programirana dubina urezivanja navoja. 5. Alat se potom vraća u početnu poziciju na odstojanje. Ako je programirano, na 65
drugo odstojanje (Q204) odlazi u brzom hodu. 6. Zaustavlja se rotacija alata. Primjer:
11 CYCL DEF 209 TAPPING W/ CHIP BRKG; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -20 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q239 = +1 ; postavljanje koraka navoja – inkrementno* Q203 = +25 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q257 = 5 ; dubina prekida na kojoj se lomi strugotina - inkrementno Q256 = +25 ; vrijednost povrata alata za lomljenje strugotine Q336 = 0 ; kut postavljanja vretena prije izlaza iz rupe
66
D.6.7.15
Osnove glodanja navoja
Unutrašnji navoj Desni Lijevi Desni Lijevi Vanjski navoj Desni Lijevi Desni Lijevi
Korak
Uspon
+ + -
+1 (RL) -1 (RR) -1 (RR) +1 (RL) Uspon
Z+ Z+ ZZSmjer
+ + -
+1 (RL) -1 (RR) -1 (RR) +1 (RL)
ZZZ+ Z+
Korak
Smjer
Preduvjeti Glodanje navoja obično dovodi do iskrivljenja profila navoja. Da bi se ispravio ovaj efekt, potrebna je spacifikacija kompenzacije alata iz kataloga alata. Kompenzacija se programira s DELTA vrijednosti radijusa alata RD kod poziva alata. Ciklusi 262, 263, 264 i 267 mogu se izraditi samo s desnim alatima. Ciklus 265 koristi lijeve i desne alate •
•
•
Radni pravac je određen parametrima: - Q239 + ili - desni ili lijevi navoj - Q351 +1 ili –1 uspon ili spuštanje navoja
U tablici je pregledno prikazana interakcija pojedinih parametara za desne alate.
67
D.6.7.16
Cycle 262 - ciklus za glodanje navoja
THREAD MILLING
1. WinNC u brzom hodu pozicionira alat iznad rupe na postavljeno odstojanje (Q200). 2. Alat se pozicionira programiranim posmakom (Q253) na po četnu površinu. Početna površina proizlazi iz predznaka koraka navoja, metode glodanja, broja navoja po koraku. 3. Alat tada prilazi promjeru navoja tangencijalno spiralnim ulazom. 4. Ovisno i postavljenim parametrima za broj navoja (visevojni navoji) alat glođe navoj odjednom u nekoliko podijeljenih prolaza ili u jednom prolazu. 5. Alat se tada tangencijalno odmiče od konture i vraća na startnu poziciju u po četnoj ravnini 6. Alat se potom vraća u brzom hodu na odstojanje. Ako je programirano i na drugo odstojanje (Q204) odlazi u brzom hodu. Primjer:
11 CYCL DEF 262 THREAD MILLING ; definiranje ciklusa Q335 = 10 ; postavljanje nominalnog (nazivnog) promjera navoja Q239 = +1 ; postavljanje koraka navoja – inkrementno* Q201 = -20 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q355 = 0 ; postavljanje broja navoja ** Q253 = 500 ; posmak kod prilaženja i odmicanja alata Q351 = +1 ; uspon Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q203 = +25 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q207 = 300 ; posmak glodanja navoja *
+ desni navoj - lijevi navoj
**
68
D.6.7.17
Cycle 263 - ciklus za glodanje navoja / upuštanjem THREAD MILLING / COUNTERSINKING
1. WinNC u brzom hodu pozicionira alat iznad rupe na postavljeno odstojanje (Q200). Upuštanje / COUNTERSINKING 2. Alat se pozicionira programiranim posmakom (Q253) za duljinu upuštala (Q356) umanjene za odstojanje, a zatim posmakom za upuštanje do same dubine upuštala (Q356). 3. Ako je upisano i bočno odstojanje (Q359) alat se automatski pozicionira za zadanu vrijednost. 4. Ovisno o raspoloživom prostoru, obavlja se tangencijalni prilaz nazivnom promjeru navoja. Upuštanje čela 5. Alat se spušta za dubinu upuštanja (Q358). 6. Pozicioniranje je bez kompenzacije alata, iz centra po luku do razmaka od čela i tada slijedi kružnu putanju posmakom upuštanja. 7. Po završetku upuštanja, alat se giba po luku do središta rupe Glodanje navoja 8. Alat se posmakom za pozicioniranje (Q253) do početne ravnine navoja. Početna ravnina se određuje prama koraku navoja i smjeru uspona. 9. Alat tada prilazi promjeru navoja tangencijalno spiralnim ulazom i glođe navoj. 10. Alat se tada tangencijalno odmiče (Q357) od konture i vraća u startnu točku na početnoj ravnini. 11. Alat se potom vraća u brzom hodu na odstojanje. Ako je programirano i na drugo odstojanje (Q204) odlazi u brzom hodu. Primjer: 11 CYCL DEF 263 THREAD MILLING / COUNTERSINKING; definiranje ciklusa Q335 = 10 ; postavljanje nominalnog (nazivnog) promjera navoja Q239 = +1.5 ; postavljanje koraka navoja – inkrementno* Q201 = -16 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q356 = -20 ; postavljanje duljine upuštala Q253 = 500 ; posmak kod prilaženja i odmicanja alata Q351 = +1 ; uspon Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q357 = 0.2 ; postavljanje tangencijalnog odmicanja od konture (udaljenost od ruba alat do ruba rupe) Q358 = +0 ; postavljanje dubine upuštanja čela alata Q359 = +0 ; postavljanje bočnog odstojanja Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q254 = 150 ; postavljanje posmaka upuštanja (spuštanje ili podizanje alata u smjeru osi alata)- mm/min Q207 = 300 ; posmak glodanja navoja (brzina rezanja okomito na os rotacije alata)- mm/min 69
Napomena: Treba razlikovati radne to čk e koje su definirane kao: 1. Dubina navoja – Q201 – duljina po kojoj treba biti narezan navoj 2. Duljina upuštala – Q356 – udaljenost od č ela alata do gornje površine obratka 3. Dubina č ela - Q358 – udaljenost od vrha alata do gornje površine obratka kod upuštanja (dubina upuštanja)
70
D.6.7.18
Cycle 264 - ciklus za bušenje / glodanje navoja
1. Alat se u brzom hodu pozicionira iznad rupe na postavljeno odstojanje (Q200). Bušenje 2. Alat buši do prve dubine bušenja (Q202) sa programiranim posmakom (Q206). 3. Ako je programiran lom strugotine, alat će se vratiti za programirani povrat (Q256) - kako bi se strugotina lakše izbacila. Ako nije programiran povrat, alat se vraća u brzom hodu do odstojanja (Q200) te se ponovo spušta u brzom hodu iznad prve dubine bušenja. 4. Alat nastavlja bušiti do slijedeće dubine bušenja u programiranom posmaku. 5. Program se ponavlja (točke 2 do 4) dok se ne postigne programirana dubina bušenja (Q201) Upuštanje čela 6. Alat se giba posmakom za pozicioniranje do dubine upuštanja čela (Q358). 7. Pozicioniranje je bez kompenzacije alata, iz centra po luku do razmaka od čela i tada slijedi kružnu putanju posmakom upuštanja. 8. Po završetku upuštanja, alat se giba po luku do središta rupe Glodanje navoja 9. Alat se giba posmakom za pozicioniranje (Q253) do početne ravnine navoja. Početna ravnina se određuje prama koraku navoja i smjeru uspona. 10. Alat tada prilazi promjeru navoja tangencijalno spiralnim ulazom i glođe navoj. 11. Alat se tada tangencijalno odmiče (Q357) od konture i vraća u startnu točku na početnoj ravnini. 12. Alat se potom vraća u brzom hodu na odstojanje. Ako je programirano i na drugo odstojanje (Q204) odlazi u brzom hodu. Primjer: 44 CYCL DEF 264 THREAD DRILLING / MILLING ; definiranje ciklusa Q335 = 10 ; postavljanje nominalnog (nazivnog) promjera navoja Q239 = +1.5 ; postavljanje koraka navoja – inkrementno Q201 = -16 ; postavljanje dubine rupe u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q356 = -20 ; postavljanje duljine upuštala Q253 = 500 ; posmak kod prilaženja i odmicanja alata Q351 = +1 ; uspon Q202 = 5 ; postavljanje dubine bušenja po koraku Q258 = 0.5 ; gornja STOP distanca do koje se alat spušta u brzom hodu u rupu nakon prvog izlaženja iz rupe Q257 = 5 ; dubina prekida na kojoj se lomi strugotina - inkrementno Q256 = 0.2 ; vrijednost povrata alata za lomljenje strugotine Q358 = +0 ; postavljanje dubine upuštanja čela alata Q359 = +0 ; postavljanje bočnog odstojanja Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q206 = 150 ; odabiranje posmaka u pravcu osi alata mm/min Q207 = 300 ; posmak glodanja navoja (brzina rezanja okomito na os rotacije alata)- mm/min 71
D.6.7.19
Cycle 265 - ciklus za spiralno bušenje / glodanje navoja HELICAL THREAD DRILLING / MILLING
1. WinNC u brzom hodu pozicionira alat iznad rupe na postavljeno odstojanje (Q200). Upuštanje čela 2. Ako se upušta prije izrade navoja, alat se spušta posmakom za upuštanje na dubinu upuštanja (Q358). Ako se upušta nakon izrade navoja, alat se giba posmakom za pozicioniranje (Q253) na dubinu upuštanja (Q358). 3. Pozicioniranje je bez kompenzacije alata, iz centra po luku do razmaka od čela i tada slijedi kružnu putanju posmakom upuštanja. 4. Po završetku, alat se giba po luku do središta rupe Glodanje navoja 5. Alat se posmakom za pozicioniranje (Q253) do početne ravnine navoja. Početna ravnina se određuje prama koraku navoja i smjeru uspona. 6. Alat tada prilazi promjeru navoja tangencijalno spiralnim ulazom i glođe navoj. 7. Alat se kontinuirano giba putanjom niz zavojnicu do dna navoja 8. Alat se tada tangencijalno odmiče (Q357) od konture i vraća u startnu točku na početnoj ravnini. 9. Alat se potom vraća u brzom hodu na odstojanje. Ako je programirano i na drugo odstojanje (Q204) odlazi u brzom hodu. Primjer: 25 CYCL DEF 265 HELICAL THREAD DRILLING / MILLING ; definiranje ciklusa Q335 = 10 ; postavljanje nominalnog (nazivnog) promjera navoja Q239 = +1.5 ; postavljanje koraka navoja – inkrementno Q201 = -16 ; postavljanje dubine navoja u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q253 = 500 ; posmak kod prilaženja i odmicanja alata – posmak predpozicioniranja Q351 = +1 ; uspon Q358 = +0 ; postavljanje dubine upuštanja čela alata Q359 = +0 ; postavljanje bočnog odstojanja Q360 = 0 ; upuštanje 0 – prije urezivanja navoj, 1 – poslije urezivanja navoja Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q254 = 150 ; odabiranje posmaka za upuštanje mm/min Q207 = 300 ; posmak glodanja navoja (brzina rezanja okomito na os rotacije alata)- mm/min
72
D.6.7.20
Cycle 267 - ciklus za vanjsko glodanje navoja OUTSIDE THREAD MILLING
1. WinNC u brzom hodu pozicionira alat na postavljeno odstojanje (Q200). Upuštanje čela 2. Alat se pozicionira programiranim posmakom (Q253) na početnu površinu ruba stupa (Q335) u početnu točku upuštanja. Početna površina proizlazi iz promjera navoja, promjera alata i koraka navoja. 3. Alat se giba posmakom pozicioniranja do dubine upuštanja. 4. Pozicioniranje je bez kompenzacije alata, iz centra po luku do razmaka od čela i tada slijedi kružnu putanju posmakom upuštanja. 5. Po završetku, alat se giba po luku do početne pozicije. Glodanje navoja 6. WinNC pozicionira alat u startnu poziciju (ako nije bilo prethodnog upuštanja) na po četnu ravninu. Startna pozicija glodanja = startna pozicija upuštanja 7. Alatse posmakom za pozicioniranje (Q253) do početne ravnine navoja. Početna ravnina se određuje prama koraku navoja i smjeru uspona i broju navoja po koraku. 8. Alat tada prilazi promjeru navoja tangencijalno spiralnim ulazom i glođe navoj. 9. Ovisno i postavljenim parametrima za broj navoja (visevojni navoji) alat glođe navoj odjednom u nekoliko podijeljenih prolaza ili u jednom prolazu. 7. Alat se tada tangencijalno odmiče od konture i vraća na startnu poziciju u po četnoj ravnini 8. Alat se potom vraća u brzom hodu na odstojanje. Ako je programirano i na drugo odstojanje (Q204) odlazi u brzom hodu. Primjer: 25 CYCL DEF 267 OUTSIDE THREAD MILLING; definiranje ciklusa Q335 = 10 ; postavljanje nominalnog (nazivnog) promjera navoja Q239 = +1.5 ; postavljanje koraka navoja – inkrementno Q201 = -16 ; postavljanje dubine navoja u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna rupe) Q355 = 0 ; broj navoja po koraku* Q253 = 500 ; posmak kod prilaženja i odmicanja alata – posmak predpozicioniranja Q351 = +1 ; uspon Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q358 = +0 ; postavljanje dubine upuštanja čela alata Q359 = +0 ; postavljanje bočnog odstojanja Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q254 = 150 ; odabiranje posmaka za upuštanje mm/min Q207 = 300 ; posmak glodanja navoja (brzina rezanja okomito na os rotacije alata)- mm/min *
73
D.6.8 Ciklusi za glodanje džepova, stupova i utora CIKLUS 4 GLODANJE PRAVOKUTNOG DŽEPA ciklus grube obrade bez automatskog predpozicioniranja
Funkcijska tipka
212 FINA OBRADA PRAVOKUTNOG DŽEPA fina obrada sa automatskim pozicioniranjem
213 FINA OBRADA PRAVOKUTNOG STUPA fina obrada sa automatskim pozicioniranjem
5 GLODANJE OKRUGLOG DŽEPA
ciklus grube obrade bez automatskog predpozicioniranja
214 FINA OBRADA OKRUGLOG DŽEPA fina obrada sa automatskim pozicioniranjem
215 FINA OBRADA OKRUGLOG STUPA fina obrada sa automatskim pozicioniranjem
3 GLODANJE UTORA
gruba i fina obrada sa automatskim pozicioniranjem i vertikalnim korakom dubine glodanja
210 GLODANJE UTORA sa naizmjeničnom promjenom dubine gruba i fina obrada sa automatskim pozicioniranjem i naizmjeničnom promjenom dubine glodanja
3 GLODANJE KRUŽNIH UTORA
gruba i fina obrada sa automatskim pozicioniranjem i naizmjeničnom promjenom dubine glodanja
74
D.6.8.1
Cycle 4 - Ciklusi za glodanje pravokutnog džepa POCKET MILLING
7. Alat ulazi u obradak na startnoj poziciji (centru džepa) do prve dubine glodanja. 8. Glodanje počinje u pozitivnom pravcu po duljoj strani džepa (u kvadratnom džepu glodanje počinje u pozitivnom smjeru osi Y) i dubi džep od sredine prema van. 9. Proces se ponavlja dok se ne dostigne zadana dubina džepa. 10. Na kraju ciklusa alat se vraća u startnu (početnu) poziciju
Primjer:
15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata CYCL DEF 4.0 POCKET MILLING ; definiranje ciklusa CYCL DEF 4.1 SET UP 2 ; odstojanje između vrha alata (startna pozicija) i radne površine inkrementno 1 CYCL DEF 4.2 DEPTH -10 ; postavljanje dubine džepa u inkrementnoj vrijednosti 2 CYCL DEF 4.3 PLNGNG 4 F80 ; dubina glodanja po koraku 3 i posmak ulaza alata u materijal CYCL DEF 4.4 X80 ; definiranje duljine džepa po referentnoj osi 4 CYCL DEF 4.5 Y40 ; definiranje širine džepa 5 CYCL DEF 4.6 F100 DR+ RADIUS 10 ; posmak glodanja, smjer glodanja i radijus kuteva džepa L X+60 Y+35 FMAX M3 ; pozicioniranje iznad početne pozicije u brzom hodu, uključena rotacija alata L Z+2 FMAX M99 ; pozicioniranje u brzom hodu da odstojanja, poziv zadnjeg ciklusa
Preduvjeti:
Širina džepa 5 mora biti veča od (2 x Radijus zaobljenja kutova džepa + faktor prekoračenja) Prora ču n:
Faktor prekoračenja k = K * R K – preklop npr 1.2 R – radijus npr 10 Primjer Širina = 2 * 10 + 1.2 * 10 = 32 mm Minimalna duljina džepa je trostruki radijus alata
75
D.6.8.2
Cycle 212 - Ciklus za finu obradu pravokutnog džepa POCKET FINISHING
1. Alat dolazi u startnu (početnu) poziciju (centar džepa) na postavljeno odstojanje. 2. Od centra džepa alat se giba do radne površine u startnu poziciju glodanja. WinNC uzima u proračun radijus alata i toleranciju boka džepa kako bi izračunao startnu poziciju glodanja. 3. Alat se spušta definiranim posmakom spuštanja glodala do prve dubine glodanja. 4. Sada se alat tangencijalno približava konturi završne obrade i nastavlja po konturi džepa. 5. Alat se odmiče od konture tangencijalnom putanjom i vraća u startnu poziciju glodanja prve dubine. 6. Proces od 3 do 5 se ponavlja dok se ne dostigne definirana dubina džepa. 7. Nakon toga se alat podiže na definirano odstojanje, ako je programirano drugo odstojanje alat se u brzom hodu podiže i pozicionira u centru džepa.
Primjer:
16 CYCL DEF 212 POCKET FINISHING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -16 ; postavljanje dubine džepa u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna džepa) Q206 = 100 ; posmak ulaza glodala u materijal - mm/min Q202 = 5 ; postavljanje prve dubine glodanja u inkrementnoj vrijednosti Q207 = 300 ; posmak glodanja (brzina okomito na os rotacije alata)- mm/min Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q216 = +50 ; postavljanje centra džepa po prvoj osi Q217 = +35 ; postavljanje centra džepa po drugoj osi Q218 = +80 ; duljina džepa po prvoj osi Q219 = +40 ; širina džepa po drugoj osi Q220 = 5 ; radijus zaobljenja kuta džepa Q221 = 0 ; postavljanje dodatka za finu obradu – tolerancija boka džepa 76
D.6.8.3
Cycle 213 - Ciklus za finu obradu pravokutnog stupa STUD FINISHING
1. Alat dolazi u startnu (početnu) poziciju na postavljenom odstojanju. 2. Od centra stupa alat se giba do radne površine u startnu poziciju glodanja. Startna pozicija se anlazi desno od stupa udaljena za cca 3.5 radijusa alata. 3. Alat se spušta definiranim posmakom spuštanja glodala do prve dubine glodanja. 4. Sada se alat tangencijalno približava konturi završne obrade i nastavlja po konturi stupa. 5. Alat se odmiče od konture tangencijalnom putanjom i vraća u startnu poziciju glodanja prve dubine. 6. Proces od 3 do 5 se ponavlja dok se ne dostigne definirana duljina stupa. 7. Nakon toga se alat podiže na definirano odstojanje, ako je programirano drugo odstojanje alat se u brzom hodu podiže i pozicionira u centru stupa. Po če tna pozicija = završna pozicija.
Primjer:
27 CYCL DEF 213 STUD FINISHING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -16 ; postavljanje dubine džepa u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna džepa) Q206 = 100 ; posmak ulaza glodala u materijal - mm/min Q202 = 5 ; postavljanje prve dubine glodanja u inkrementnoj vrijednosti Q207 = 300 ; posmak glodanja (brzina okomito na os rotacije alata)- mm/min Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q216 = +50 ; postavljanje centra džepa po prvoj osi Q217 = +35 ; postavljanje centra džepa po drugoj osi Q218 = +80 ; duljina džepa po prvoj osi Q219 = +40 ; širina džepa po drugoj osi Q220 = 5 ; radijus zaobljenja kuta džepa Q221 = 0 ; postavljanje dodatka za finu obradu – tolerancija boka džepa 77
D.6.8.4
Cycle 5 - Ciklus za grubu obradu okruglog džepa CIRCULAR POCKET MILLING
1. Alat ulazi u obradak na startnoj poziciji (centru džepa) do prve dubine glodanja. 2. Nakon toga alat slijedi spiralnu krivulju i širi džep od sredine prema van. 3. Proces se ponavlja dok se ne dostigne zadana dubina džepa. 4. Na kraju ciklusa alat se vraća u startnu (početnu) poziciju
Primjer:
15 16 17 18 19 20 21 22 23
L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata CYCL DEF 5.0 CIRCULAR POCKET ; definiranje ciklusa CYCL DEF 5.1 SET UP 2 ; odstojanje između vrha alata (startna pozicija) i radne površine inkrementno 1 CYCL DEF 5.2 DEPTH -12 ; postavljanje dubine džepa u inkrementnoj vrijednosti 2 CYCL DEF 5.3 PLNGNG 6 F80 ; dubina glodanja po koraku 3 i posmak ulaza alata u materijal CYCL DEF 5.4 RADIUS Y35 ; definiranje radijusa džepa CYCL DEF 5.5 F100 DR+; posmak glodanja, smjer glodanja L X+60 Y+50 FMAX M3 ; pozicioniranje iznad početne pozicije u brzom hodu, uključena rotacija alata L Z+2 FMAX M99 ; pozicioniranje u brzom hodu da odstojanja, poziv zadnjeg ciklusa
78
D.6.8.5
Cycle 214 - Ciklus za finu obradu okruglog džepa CIRCULAR POCKET FINISHING
1. Alat dolazi u startnu (početnu) poziciju (centar džepa) na postavljeno odstojanje. 2. Od centra džepa alat se giba do radne površine u startnu poziciju glodanja. WinNC uzima u proračun radijus alata i toleranciju boka džepa kako bi izračunao startnu poziciju glodanja. 3. Alat se spušta definiranim posmakom spuštanja glodala do prve dubine glodanja. 4. Sada se alat tangencijalno približava konturi završne obrade i nastavlja po konturi džepa. Alat se odmiče od konture tangencijalnom putanjom i vraća u startnu poziciju glodanja prve dubine. 5. Proces od 3 do 5 se ponavlja dok se ne dostigne definirana dubina džepa. 6. Nakon toga se alat podiže na definirano odstojanje, ako je programirano drugo odstojanje alat se u brzom hodu podiže i pozicionira u centru džepa.
Primjer:
16 CYCL DEF 214 CIRCULAR POCKET FINISHING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -20 ; postavljanje dubine džepa u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna džepa) Q206 = 100 ; posmak ulaza glodala u materijal - mm/min Q202 = 5 ; postavljanje prve dubine glodanja u inkrementnoj vrijednosti Q207 = 300 ; posmak glodanja (brzina okomito na os rotacije alata)- mm/min Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q216 = +50 ; postavljanje centra džepa po prvoj osi Q217 = +35 ; postavljanje centra džepa po drugoj osi Q222 = 79 ; promjer sirovog kružnog džepa – gruba obrada Q223 = 80 ; promjer gotovog kružnog džepa – fina obrad
79
D.6.8.6
Cycle 215 - Ciklus za finu obradu kružnog stupa CIRCULAR STUD FINISHING
1. Alat dolazi u startnu (početnu) poziciju na postavljenom odstojanju. 2. Od centra stupa alat se giba do radne površine u startnu poziciju glodanja. Startna pozicija se anlazi desno od stupa udaljena za cca 3.5 radijusa alata. 3. Alat se spušta definiranim posmakom spuštanja glodala do prve dubine glodanja. 4. Sada se alat tangencijalno približava konturi završne obrade i nastavlja po konturi stupa. 5. Alat se odmiče od konture tangencijalnom putanjom i vraća u startnu poziciju glodanja prve dubine. 6. Proces od 3 do 5 se ponavlja dok se ne dostigne definirana duljina stupa. 7. Nakon toga se alat podiže na definirano odstojanje, ako je programirano drugo odstojanje alat se u brzom hodu podiže i pozicionira u centru stupa. Po če tna pozicija = završna pozicija.
Primjer:
27 CYCL DEF 215 CIRCULAR STUD FINISHING ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -20 ; postavljanje dubine džepa u inkrementnoj vrijednosti (od površine sirovca do dna džepa) Q206 = 100 ; posmak ulaza glodala u materijal - mm/min Q202 = 5 ; postavljanje prve dubine glodanja u inkrementnoj vrijednosti Q207 = 300 ; posmak glodanja (brzina okomito na os rotacije alata)- mm/min Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q216 = +50 ; postavljanje centra džepa po prvoj osi Q217 = +35 ; postavljanje centra džepa po drugoj osi Q222 = 81 ; promjer sirovog kružnog džepa – gruba obrada Q223 = 80 ; promjer gotovog kružnog džepa – fina obrad
80
D.6.8.7
Cycle 3 - Ciklus glodanje utora SLOT FINISHING
Gruba obrada 1. WinNC pozicionira alat unutar konture utora – na polovicu udaljenosti širine slota i promjera alata. Prodire u obradak za dubinu glodanja i uzdužno glođe utor. 2. na kraju utora ponovo se spušta na slijedeči korak u glođe u suprotnom pravc. Ovo se ponavlja dok se ne dostigne zadana dubina utora. Fina obrada 3. Alat se giba do dna utora po luku tangencijalno na konturu utora. Zatim slijedi fino glodanje konture 4. Na kraju ciklusa alat se u brzom hodu giba do postavljenog odstojanja u početnu poziciju.
Primjer:
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 23 24
L Z+100 R0 FMAX ; pravocrtno gibanje alata na poziciju, isključena kompenzacija radijusa alata TOOL DEF 1 L+0 R+6 ; definiranje alata na poziciji 1, dulina i promjer TOOL CALL 1 Z S1500 ; postavljanje (pozivanje) alata na poziciji 1, broj okretaja alata CYCL DEF 3.0 SLOT MILLING ; definiranje ciklusa CYCL DEF 3.1 SET UP 2 ; odstojanje između vrha alata (startna pozicija) i radne površine inkrementno 1 CYCL DEF 3.2 DEPTH -15 ; postavljanje dubine utora u inkrementnoj vrijednosti 2 CYCL DEF 3.3 PLNGNG 5 F80 ; dubina glodanja po koraku 3 i posmak ulaza alata u materijal CYCL DEF 3.4 X80 ; definiranje duljine utora po referentnoj osi 4 CYCL DEF 3.5 Y15 ; definiranje širine džepa 5 CYCL DEF 3.6 F100 ; posmak glodanja L X+16 Y+25 FMAX M3 ; pozicioniranje iznad početne pozicije u brzom hodu, uključena rotacija alata L Z+2 M99 ; pozicioniranje u brzom hodu da odstojanja, poziv zadnjeg ciklusa
81
D.6.8.8
Cycle 210 - Ciklus glodanje utora – izduljene rupe SLOT WITH RECIPROCATING PLUNGECUT
Gruba obrada 1. WinNC pozicionira alat unutar konture utora – na centru lijevog zaobljenja na definiranom odstojanju. 2. Alat se radnim posmakom prsloni na radnu površinu. Nastavlja pravocrtno prema desnom centru zaobljenja do prve dubine glodanja (glođe na koso). 3. Nakon toga alat se giba u suprotnom pravcu do lijevog centra zaobljenja za slijede či korak glodanja. Ovo se ponavlja dok se ne dostigne postavljna dubina utora. Fina obrada 5. Alat se giba od centra utora tangencijalno na konturu. Zatim slijedi fino glodanje konture u više prolaza dok ne dosegne zadanu dubinu utora. 6. Na kraju ciklusa alat se tangencijaln giba do centra utora. 7. Od centar ide u brzom hodu do postavljenog odstojanja. Ako je programirano drugo odstojanje alat se u brzom hodu podiže i pozicionira u centru.
Primjer: 16 CYCL DEF 210 SLOT RECIP PLNG ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -16 ; postavljanje dubine utora u inkrementnoj vrijednosti (od površine s irovca do dna utora) Q207 = 300 ; posmak glodanja (brzina okomito na os rotacije alata)- mm/min Q202 = 5 ; postavljanje prve dubine glodanja u inkrementnoj vrijednosti Q215 = 0 ; način obrade 0 – grubo i fino, 1 - samo grubo 2 - samo fino Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q216 = +50 ; postavljanje centra utora po prvoj osi Q217 = +35 ; postavljanje centra utora po drugoj osi Q218 = +80 ; duljina utora po prvoj osi Q219 = +12 ; širina utora po drugoj osi Q224 = +15 ; kut nagiba utora – os rotacije utora je u centru Q338 = 5 ; dubina glodanja kod fine obrade
82
D.6.8.9
Cycle 211 - Ciklus glodanje kružnog utora zakrivljene rupe CIRCULAR SLOT WITH RECIPROCATING PLUNGECUT
Gruba obrada 4. WinNC pozicionira alat unutar konture utora – na centru lijevog zaobljenja na definiranom odstojanju. 5. Alat se radnim posmakom prsloni na radnu površinu. Nastavlja pravocrtno prema desnom centru zaobljenja do prve dubine glodanja (glođe na koso). 6. Nakon toga alat se giba u suprotnom pravcu do lijevog centra zaobljenja za slijedeči korak glodanja. Ovo se ponavlja dok se ne dostigne postavljna dubina utora. Fina obrada 8. Alat se giba od centra utora tangencijalno na konturu. Zatim slijedi fino glodanje konture u više prolaza dok ne dosegne zadanu dubinu utora. 9. Na kraju ciklusa alat se tangencijaln giba do centra utora. 10. Od centra ide u brzom hodu do postavljenog odstojanja. Ako je programirano drugo odstojanje alat se u brzom hodu podiže i pozicionira u centru.
Primjer: 16 CYCL DEF 211 CIRCULAR SLOT ; definiranje ciklusa Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q201 = -16 ; postavljanje dubine utora u inkrementnoj vrijednosti (od površine s irovca do dna utora) Q207 = 300 ; posmak glodanja (brzina okomito na os rotacije alata)- mm/min Q202 = 5 ; postavljanje prve dubine glodanja u inkrementnoj vrijednosti Q215 = 0 ; način obrade 0 – grubo i fino, 1 - samo grubo 2 - samo fino Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q216 = +50 ; postavljanje centra utora po prvoj osi Q217 = +50 ; postavljanje centra utora po drugoj osi Q244 = +80 ; promjer zakrivljenosti utora Q219 = +12 ; širina utora po drugoj osi Q245 = +45 ; kut početka utora – polarno zadan Q248 = 90 ; kutna dulina utora – polarno zadan Q338 = 5 ; dubina glodanja kod fine obrade 83
D.6.9 Ciklusi za obradu predložaka rupa
CIKLUS
Funkcijska tipka
220 KRUŽNI PREDLOŽAK 221 PRAVOCRTNI PREDLOŽAK
Cikluci 220 I 221 mogu se kombinirati sa slijedećim ciklusima: Ciklus 1 Ciklus 2 Ciklus 3 Ciklus 4 Ciklus 5 Ciklus 17 Ciklus 18 Ciklus 200 Ciklus 201 Ciklus 202 Ciklus 203 Ciklus 204 Ciklus 205 Ciklus 206 Ciklus 207 Ciklus 208 Ciklus 209 Ciklus 212 Ciklus 213 Ciklus 214 Ciklus 215 Ciklus 262 Ciklus 263 Ciklus 264 Ciklus 265 Ciklus 267
84
D.6.9.1
Cycle 220 - Ciklusi za kružni predložak
CIRCULAR PATTERN
1. U brzom hodu Heidenhein WinNC vodi alat iz trenutne pozicije u početnu poziciju za prvu strojnu operaciju. 2. Iz ove pozicije Heidenhein WinNC će izraditi zadnje definirani ciklus. 3. Alat se zatim vraća u početnu poziciju slijedeće operacije. 4. Postupak se ponavlja dok se ne izvrše sve strojne operacije.
Primjer: 56 CYCL DEF 220 CIRCULAR PATTERN ; definiranje ciklusa (ili POLAR PATTERN) Q216 = +50 ; postavljanje centra kruga predložka po prvoj osi Q217 = +50 ; postavljanje centra kruga predložka po drugoj osi Q244 = 80 ; promjer kruga predložka Q245 = 0 ; početni kut između prve referentne osi i po četne točke prve strojne obrade na krugu predloška * Q246 = 360 ; završni kut između prve referentne osi i po četne točke zadnje strojne obrade na krugu predloška * Q247 = 0 ; kut koraka – inkrementna vrijednost kuta između dvije operacije** Q241 = 8 ; broj ponavljanja Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q301 = 1 ; pozicioniranje na odstojanje – 1 ili na drugo odstojanje – 2 *
**
Ne smije se upisati ista vrijednost za početni i završni kut. Ako je završni kut veči od početnog obrada ide u smjeru obrnutom od smjera kazaljke sata. Ako je završni kut manji od po četnog obrada ide u smjeru kazaljke sata. Unosom kut 0 kut koraka operacija će se izračunati iz početnog i završnog kuta te broja ponavljanja. Predznak definira pravas obrade ( – je pravac u smjeru kazaljke sata)
85
D.6.9.2
Cycle 221 - Ciklusi za pravocrtni predložak
LINEAR PATTERN
1. U brzom hodu Heidenhein WinNC vodi alat iz trenutne pozicije u početnu poziciju za prvu strojnu operaciju. 2. Iz ove pozicije Heidenhein WinNC će izraditi zadnje definirani ciklus. 3. Alat se zatim vraća u početnu poziciju slijedeće operacije. 4. Postupak se ponavlja dok se ne izvrše sve strojne operacije u prvom redu. Alat se zatim pozicionira iznad početne točke zadnje operacije. 5. Alat se pomakne do zadnje pozicije drugog reda gdje obavi obradu. 6. Od ove pozicije alat kreće prama prvoj poziciji obavljajući obradu po suprotnom pravcu. 7. Proces se ponavlja dok se ne izrade sve operacije ud drugom redu. 8. Tada alat id u početnu poziciju slijedećeg reda. 9. Svaki slijedeći red se obavlja u nasuprotnom gibanju.
Primjer: 56 CYCL DEF 221 LINEAR PATTERN ; definiranje ciklusa (ili CATRESIAN PATTERN) Q225 = +15 ; postavljanje početne pozicije predložka po prvoj osi Q226 = +15 ; postavljanje početne pozicije predložka po drugoj osi Q237 = +10 ; razmak između obrada po prvoj osi Q238 = +8 ; razmak između obrada po drugoj osi Q242 = 6 ; brok stupaca (kolona) Q243 = 4 ; broj redova (linija) Q224 = +15 ; kut zakošenja redova Q200 = 2 ; postavljanje odstojanja između vrha alata i radne površine Q203 = +30 ; postavljanje apsolutnih koordinate površine sirovca Q204 = 50 ; postavljanje drugog odstojanja Q301 = 1 ; pozicioniranje na odstojanje – 1 ili na drugo odstojanje – 2
86
SL ciklusi 157 - 172
Ciklusi glodanja u višestrukom prolazu 173 - 178 Ciklusi premještanja koordinata 179 - 188 Specijalni ciklusi 189 - 192 PODPROGRAMI 193 - 200
87
E
Programiranje alata
E.1
Unos podataka alata
E.1.1 Posmak Posmak F (feed) je brzina alata u mm/min kojom se os rotacije alata giba po svojoj putanji. Maksimalna vrijednost je različita za svaku os i definirana je parametrima NC stroja. Upisivanje posmaka Vrijednost posmaka se upisuje pri pozivu alata u TOOL CALL, CALL, a može se unijeti u svakom bloku Brzi hod F9999. Brzi hod se upisuje naredbom F MAX ili F9999. F MAX se upisuje funkcijskom tipkom kada se u dijalogu na ekranu pojavi pitanje Feed rate =?
Trajanje posmaka Posmak unesen kao broj čana vrijednost ostaje aktivan do bloka u kojem je nova vrijednost posmaka. F MAX je aaktivan samo u redu u kojem je napisan. Promjena posmaka tijekom izvo đenja programa Moguće je mijenjati vrijednost posmaka samo preklopnikom posmaka u veli čini od 0 do 120% programirane vrijednosti. E.1.2 Brzina glavnog vretena Brzina glavnog vretena S (speed) se upisuje kao broj okretaja u minuti (o/min) u bloku CALL. poziva alata TOOL CALL. Promjena brzine u programu U NC programu moguće je promijeniti brzinu vretena u TOOL CALL samo unosom nove vrijednosti. Promjena brzine tijekom izvođenja programa Moguće je mijenjati vrijednost brzine brzine vretena samo tipkama tipkama za promjenu brzine brzine u vrijednosti od 70 do 120% programirane vrijednosti. vrijednosti.
88
E.1.3 Podaci o alatu E.1.3.1 Preduvjeti za kompenzaciju alata Uobičajeno se programiraju koordinate konture putanje kako su kotirane na nacrtu. Kako bi WinNC mogao proračunati put osi alata moraju se definrati promjer i duljina svakog alata koji se koristi. Podaci o alatu se mogu definrati direktno ui programu funkcijom TOOL DEF ili posebno u taablici alata. U tablici se mogu unijeti i dodatni podaci o specifičnom alatu. Tijekom izvo đenja programa uzimaju se u obzir samo podaci uneseni pod T, Name, Name, L, R, DL i DR DR.. Manual operation \ TOOL TABLE (funkcijska tipka F8)
E.1.3.2 Broj alata, ime alata Svaki alat se raspoznaje preko broja. Svakom alatu se može unijeti ime Alat s brojem 0 je definiran kao nulti alat duljine L=0 i radijusa R=0. Tip alata T0 se ne može pozvati. U tablici alata, alat pod brojem 0 mora biti definiran sa R=0 i L=0. E.1.3.3 Duljina alata L Postoje dva načina definiranja duljine alata: 1 - Razlika između duljine alata i duljine nultog alata L0 Algebarski znak L>L0 alat je dulji od nultog alata L
2 – Odrediti duljinu alata mjerenjem (npr.: kompenzatorom) i unijeti izmjerenu veličinu u tablicu alata ili u blok programa TOOL DEF.
89
E.1.3.4 Radijus alata L Radijus alata se direktno unosi. Delta vrijednosti duljine i radijusa alata - Delta vrijednosti su odstupanja od duljine i radijusa alata. - Pozitivne delta vrijednosti opisuju odstupanje alata od nazivne mjere – radijus/duljina je veči. - Negativne delta vrijednosti opisuju odstupanje alata od nazivne mjere – radijus/duljina je manji. - Delta vrijednosti se unose kao numeričke vrijednosti. Kod TOOL CALL bloka mogu se pridodati Q parametrima. - Delta vrijednosti se unose maksimalno kao ± 99.999 Unos podataka o alatu u program - Broj alata, duljina i radijus specifičnog alata se definiraju u TOOL DEF bloku NC programa. - Odabrati TOOL DEF - Unijeti broj alata – svaki alat je definiran svojim brojem – pozicijom na kojoj je smješten u spremniku alata - Unijeti duljinu alata - Unijeti radijus alata Primjer: 4 TOOL DEF 5 L+10 R+5 ; alat na poziciji 5 dulji 10 mm od nultog alata, radijusa 5mm E.1.3.5 Unos podataka o alatu u tablicu Moguće je odrediti i spremiti podatke o alatu u tablicu alata. Standardni podaci o alatu su: Kratica Unos Dijalog broj alata koji se unosi u program T Name Tool name ? ime alata koji se unosi u program L Tool length ? duljina alata radijus alata R Tool radius R ? drugi radijus alata R2 Tool radius R2 ? DL Tool length oversize ? delta vrijednosti duljine alata DR Tool radius oversize ? delta vrijednosti radijusa alata DR2 Tool radius 2 oversize ? delta vrijednosti radijusa 2 alata duljina alata za ciklus 22 LCUTS Tool length in the tool axis ? ANGLE maksimalni kut ulaza alata u Maximum plunge angle ? obradak kod ciklusa 22 i 208 zaključavanje alata TL Tool locked ? Yes = ENT / No = NO ENT broj zamjenskog alata RT Replacement tool ? maksimalno trajanje alata u min TIME1 Maximum tool age ? TIME2 maksimalno trajanje alata u min kroz TOOL CALL Maximum tool age for TOOL CAL ? trenuno trajanje alata u min CUR.TIME Current tool life ? PLC PLC status ? informacija o alatu koja se šalje u PLC PLC-VAL PLC value ? veličina o alatu koja se šalje u PLC 90
Tablica alata: podaci o alatu potrebni kod automatskog mjerenja alata: Kratica Unos Dijalog broj zubi alata (maksimalno 20) CUT Number of teeth ? LTOL dopušteno odstupanje duljine alata zbog trošenja Wear tolerance: length ? dopušteno odstupanje radijusa alata RTOL Wear tolerance: radius ? zbog trošenja smjer rezanja alata pri mjerenju DIRECT. Cutting direction: (M3=_) ? alata tijekom rotacije (rada) Mjerenje duljine alata: razmak alata TT:R-OFFS Tool offset: radius ? između osi mjerne igle i osi alata TT:L-OFFS Mjerenje radijusa alata: dodatni razmak alata između gornje površine mjerne igle i donje Tool offset: lenhth ? površine alata dopušteno odstupanje od duljine alata LBREAK Breaking tolerance: length ? za detekciju prekida dopušteno odstupanje od radijusa alata LBREAK Breaking tolerance: radius ? za detekciju prekida Tablica alata: podaci o alatu potrebni za automatsko određivanje brzine i posmaka: Kratica Unos Dijalog TYPE tip alata (MILL – glodalo, DRIL – svrdlo Tool type ? TAP – ureznica) TMAT Tool material ? materijal alata CDT Name of cuting data table ? ime tablice alata
E.1.3.6 Unos podataka u tablicu alata Tablica alata koja je aktivna prilikom izvođenja programa je TOOL.T Ona mora biti spremljena u WinNC:\ direktorij i može se koristiti u jednom od strojnih modova. Tablica alata koja se može spremiti i koristiti za testiranje programa može imati bilo koje ime sa .T ekstenzijom
Otvaranje tablice alata TOOL.T : Odabrati neki strojni mod Aktivirati tipku TOOL TABLE • •
•
Tipku EDIT postaniti na ON
Otvaranje bilo koje druge tablice alata 91
•
Odabrati mod programiranja i editiranja
•
Aktivirati file manager
•
Za odabir tipa datoteke pritisnuti funkcijsku tipku SELECT TYPE.
•
Za prikazivanje datoteka .T tipa odabrati funkcijsku tipku SHOW.T
•
Odabrati datoteku ili unijeti novo ime za stvaranje nove datoteke alata
Kada se otvori tablica alata za uređivanje, označeno polje se može pomicati na bilo koju poziciju unutar tablice koristeći strelice ili funkcijska tipke. Postojeći podaci se mogu prepisati novim za bilo koju vrijednost.
E.1.3.7 Izlaz iz tablice alata Pozivom file managera i odabirom druge datoteke Odabir početka tablice Odabir kraja tablice Odabir prethodne stranice u tablici Odabir slijedeće stranice u tablici
Traženje imena alata Brisanje linije s alatom Umetanje linije s indeksiranim brojem alata iza aktivne linije Prikazivanje svih podataka o alatu Pozicija na početku reda Pozicija na kraju reda
Umetanje kopiranog polja Kopiranje označenog polja Upisivanje broja linije (alata) na kraj tablice
92
E.1.3.8 Pozivanje alata iz tablice alata Blok pozivanja alata u programu TOOL CALL je određen slijedećim podacima: • • • • • • • •
Primjer:
Odabir funkcije poziva alata tipkom TOOL CALL Broj alata: potrebno je upisati broj ili naziv alata Radna os alata: X , Y ili Z Broj okretaja (glavna brzina) S (okr/min) Posmak F (mm/min) Prekomjerna duljina alata DL (delta vrijednost) Prekomjerni radijus alata DR (delta vrijednost) Prekomjerni drugi radijus alata DR2 (delta vrijednost)
TOOL CALL 5 Z S2500 F350 DL+0,2 DR-1 DR2+0.05
E.1.4 Kompenzacija alata Upoznavanje WinNC prilagođuje putanju alata po radnoj osi kompenzacijom duljine alata. Po radnoj površini može se kompenzirati po radijusu alata. Ako se program direktno upisuje, onda je kompenzacija radijusa alata aktivna jedino u radnoj površini. Heidenhein WinNC može kompenzirati do 5 osi.
E.1.4.1 Kompenzacija duljine alata Kompenzacija duljine alata postaje aktivna kada se pozove alat i kad se postavi u radni položaj. U kompenzaciju duljine sadržani su : duljina alata iz tablice alata ili iz bloka TOOL DEF L DLTOOL CALL prekomjerna duljina alata iz bloka TOOL DEF prekomjerna duljina alata iz tablice alata DLTAB • • •
93
E.1.4.2 Kompenzacija radijusa alata Blok NC programa kojim se pomiče alat sadrži: R0 – ako nema kompenzacije alata RL ili RR za lijevu ili desnu kompenzaciju R+ ili R1 za kompenzaciju kod jednosnog gibanja • • •
Kompenzacija je aktivna dok je aktivan i alat i dok se giba po radnoj površini sa RL ili RR. U kompenzaciju radijusa R + DLTOOL CALL + DLTAB sadržani su : • • •
R radijus alata iz tablice alata ili iz bloka TOOL DEF DRTOOL CALL prekomjerni radijus alata iz bloka TOOL DEF DRTAB prekomjerni radijus alata iz tablice alata . Radijus alata
R0 Gibanje alata bez kompenzacije radijusa – alat se giba tako da os rotacije slijedi konturu.
RL Gibanje alata s uključenom lijevom kompenzacijom Os rotacije alata je udaljena od konture za vrijednost radijusa alata. Alat se giba lijevo od konture. Pomak u lijevo je za vrijednost radijusa alata. RR Gibanje alata s uključenom desnom kompenzacijom Lijevo ili desno se smatra u odnosu ne smjer gibanja alata 94
