KABANATA I ANG SULIRANIN AT KALIGIRAN NITO
1.Introduksyon Sa lalong bumibilis na mundo na ating ginagalawan ngayon, ang pagkahapo ay lalo ring naging naging kapansin-pansin. kapansin-pansin. Ang pagkahapo pagkahapo o stress ay isang bagay na hindi hindi mahihiwalay mahihiwalay sa buhay ng tao. Karamihan Karamihan ay dumaranas ng pagkahapo pagkahapo halos arawarawaraw. Nararanasan Nararanasan ito kahit saan saan man tayo tayo magtungo. magtungo. Madalas itong itong nararamdaman nararamdaman ng mga taong nagtatrabaho nagtatrabaho at ng mga taong taong nag-aaral. nag-aaral. Nararanasan Nararanasan din ito ng mga taong mayroong problema sa pamilya at iba pang mga personal na suliranin. May mga iba’t iba’t ibang ibang dahilan sa pagkaran pagkaranas as ng pagkah pagkahapo. apo. Maaarin Maaaring g hinde hinde komportable komportable ang isang sitwasyon para sa isa ngunit ito ay maaaring masaya masaya naman para sa iba. Hindi Hindi dapat nating isipin isipin na iisa lang lang ang uri at sanhi sanhi ng pagkaha pagkahapo po na nararanasan ng lahat. Dapat tayong maging mapanuri at dapat nating tuklasin ang mga sanhi at kung ano nga ba talaga ang pagkahapo. Sa pag-aaral na may pamagat na “Iba’t Ibang Pamamaraan ng Pagkontrol ng Pagkahapo ng mga mag-aaral sa Unang Taon ng Unibersidad ng Santo Tomas sa Kolehiyo ng Nursing”, masusing tatalakayin ang pagkahapo sa buhay ng mga magaaral. Aalamin ng pag-aaral na ito ang mga naidudulot ng pagkahapo sa kani-kanilang kalusugan at pamumuhay. Ang pag-aaral na ito ay tatalakayin rin ang mga iba’t-ibang pamamaraan ng mga mag-aaral upang mabawasan ang pagkahapo at kung ano ang epekto ng mga pamamaraang ito sa kanila. 2. Layunin ng Pag-aaral Sa pamamagitan ng pag-aaral na ito layunin ng mga mananaliksik na: 1.
Tukuyin kung ano ang karaniwang nakakapagdulot nakakapagdulot ng pagkahapo pagkahapo sa mga magaaral.
2.
Alamin kung ano ang epekto ng pagkahapo sa isang mag-aaral.
3. Tukuyin ang iba’t iba’t ibang pamamaraan pamamaraan ng pagkontrol pagkontrol ng pagkahap pagkahapo o
4.
Alam Alamin in kung kung gaan gaano o kaep kaepek ekti tibo bo ang ang mga mga pama pamama mara raan an sa pagk pagkon ontr trol ol ng pagkahapo.
3. Kahalagahan ng Pag-aaral
Ang pag-aaral pag-aaral na ito ay isinagaw isinagawa a upang upang alamin alamin kung aling mga bagay bagay ang nakakadulot sa pagiging hapo ng mga mag-aaral sa Unibersidad ng Santo Tomas sa Kolehiyo ng Narsing at kung aling mga diskarte o paraan ang kanilang ginagawa upang maib maibsan san ito. ito. Sa pamam pamamag agita itan n ng pagpag-aa aaral ral na ito, ito, maaar maaaring ing maka makahan hanap ap ng mga mga mabisang paraan ang mga mag-aaral kung paano nila mababawasan ang pakiramdam ng pagiging hapo na siyang nagsisilbing balakid sa kanila upang magawa nila ang kanilang mga gawain na puno ng kalidad.
Makakapa Makakapagbig gbigay ay kaalama kaalaman n din ang pamana pamanahong hong papel na ito sa mga guro, propesor o mga magulang na gustong malaman kung paano nilang matutulungan ang kani kanila lang ng mga mga estu estudy dyan ante te’t ’t mga mga anak anak upan upang g maba mabawa wasa san n ang ang paki pakira ramd mdam am ng pagkahapo na siyang maaaring dahilan ng kanilang pagiging iritable, malungkutan o kaya’y paghina ng kanilang kalusugan.
Bagamat limitado ang mga datos na nakalap sa mga mag-aaral sa unang taon ng Unibersidad ng Santo Tomas, Kolehiyo ng Narsing maaaring sabihin na naaangkop pa rin ito sa iba’t ibang uri ng mga mag-aaral sapagkat halos pareho lamang ang dinaranas na pagkahapo ng mga mag-aaral na ito na maaaring hatiin sa tatlong aspeto: sa personal na buhay, sa pag-aaral at sa kalusugan.
4. Saklaw at Limitasyon
Ang Ang sakop sakop ng pag-a pag-aara arall ay ang ang iba’t iba’t iban ibang g pamam pamamara araan an ng pagk pagkon ontro troll ng pagkahapo ng mag-aaral sa unang taon ng Unibersidad ng Santo Tomas sa Kolehiyo ng Nars Narsin ing. g. Guma Gumam mit ang ang mga manan ananal alik iksi sik k ng isan isang g tala talata tanu nung ngan an upa upang makapangalap ng datos.
Animnapung mag-aaral ng Unibersidad ng Santo Tomas sa Kolehiyo ng Narsing ang sumagot ng talatanungan. Inabot ng isang lingo ang pamimigay at pangongolekta ng datos. Nakapokus ang pag-aaral sa mga nakuhang sagot mula sa mga respondante.
Sapagkat kulang sa panahon ang mga mananaliksik, maaring makaapekto ito sa lawak ng pag-aaral.
5. Depinisyon ng mga Terminolohiya
Upang mas maunawaan ng mga mamababasa ang pag-aaral na ito, narito ang ilan sa mga terminilohiyang ginamit at ang mga angkop na kahulugan para rito:
-
Bawal na gamot – mga uri ng gamot na hindi legal na ibinebenta sa merkado. Halimbawa nito ay ecstasy; kemikal na nakakaapekto sa utak na nagdudulot ng ng pagbabago sa ugali at kilos ng tao na kadlasa'y humahantong sa pagkalulong
-
Bisyo – kaugaliang imoral, tiwali, o nakakapagpababa ng pagkatao
-
Disposisyon – estado ng utak ukol sa mga bagay-bagay.
-
Emosyon – ang damdamin ng pagkatuwa, pagkalungkoy, pagkatakot, pagmamahal,
atbp.
-
Kaibigan – isang tao na kapantay nito sa abilidad, edad, o social status
-
Kapaligiran – ang mga bagay-bagay na pumapalibot sa isang tao; isang lugar na nakapaligid sa isang tao o bagay.
-
Karamdaman – ito ay ang estado ng pagkakaroon ng sakit resulta ng karamdamang pangangatawan o pang-isipan.
-
Karanasan – ang pag-oobserba o pag-eengkwentro sa mga bagay-bagay habang ang mga ito’y nagaganap sa kurso ng oras.
-
Kontrol – Kontrol – maehersisyo ang kontrol o pagbibigay ng direksyon sa iba o mga bagay: mangibabaw
-
Memorya – ang kakayahan ng ng pag-iisip na alalahanin at panatilihin ang mga impormasyon, impresyon, pangyayari, mga nakaraang engkwentro, atbp
-
Simtomas – Simtomas – isang senyales o indikasyon ng isang sakit, lalong-lalo na tuwing nakararanas ang isang tao ng pagiba mula sa karaniwang gawi,pakiramdam, ohitsura.
-
Stimulus -- isang bagay na maaaring magdulot ng madaliang pag-responde o kaya'y pakiramdam
-
Tahanan – isang lugar kung saan nakatira ang isang pamilya. Dito maaring magkaroon ng interasyon ang mga myembro ng pamilya.
-
Trabaho – anumang bagay na obligadong gawin ng isang tao; obligasyon; responsibilidad
KABANATA II MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA
Ang Ang pagk pagkah ahap apo o o stre stress ss ay hind hindii na bago bago sa buha buhay y ng isan isang g tao. tao. Ito Ito ay nararana nararanasan san ng bawat bawat indibid indibidwal, wal, lalo na ng mga tao na nagtatra nagtatrabaho baho at mga magaaral, sa magkakaibang antas at kadahilanan. Masasabing ang bagay na nagbibigay ng pagkahapo sa isang tao ay maaring hindi naman magdulot ng pagkahapo sa ibang tao. Bagk Bagkus us,, ang ang sanh sanhii at uri uri ng pagk pagkah ahap apo o na nara narara rana nasa san n ng bawa bawatt tao tao ay hind hindii magkak magkakatul atulad. ad. Kailang Kailangan an nating nating maging maging mapanu mapanuri ri upang upang lubos lubos nating nating maunaw maunawaan aan kung ano nga ba ang pagkahapo.
Pagkahapo
A. Ano ang pagkahapo?
Ang pakahap pakahapo o o stress stress ay anumang anumang sitwasy sitwasyon on na nagdudu nagdudulot lot ng negatib negatibong ong pakiram pakiramdam dam at damdam damdamin in sa isang isang tao. tao. Ang Ang isang isang sitwas sitwasyo yon n ay maar maaring ing magin maging g kahapo-hapo kahapo-hapo sa isang tao, ngunit hindi para sa isa pa. Bagkus, hindi lahat ng tao ay nakakaranas ng iisang pakiramdam at damdamin kapag nahahapo. (Whitman et. al. 1985)
Ang Ang pagka pagkaha hapo po ay tumutu tumutukoy koy sa kawala kawalan n ng balan balanse se sa pagit pagitan an ng isang isang pinanghihinalaang pangangailangan at ang abilidad ng indibidwal na umaksyon dito. (McGrath 1970)
Ang pagkahapo, sa larangan ng medisina, ay isang pisikal, kemikal, o emosyonal na pangyayari na nagdudulot nagdudulot sa pisikal o mental na karamdaman. (Funk and Wagnalls New Encyclopedia, 1986)
B.Iba’t-ibang uri ng pagkahapo
Ang pagkahapo pagkahapo ay isang isang karamda karamdaman man na nalilikh nalilikha a kapag kapag tayo ay kumikil kumikilos os bilang tugon sa isang pangyayari. Ito ay paraang ng katawaan upang harapin ang isang hamon hamon at mga mahihirap mahihirap na sitwasy sitwasyon on na may halong pokus, pokus, lakas, lakas, at pagkaal pagkaalisto isto.. (Lyness 2007)
Ang mga pangyayaring nagdadala ng pagkahapo ay tinatawag na stressors at sinasakop nito ang iba’t ibang pangyayari. (Lyness 2007)
Habang nakararamdam ng pagkahapo ang mga tao, nawawalan sila ng kontrol sarili. Pinatunayan ng mga mananaliksik na ang mga taong nakararanas ng pagkahapo ay mas madalas ang pagliban sa kanilang diyeta, paginom ng mas maraming kape, mas madalas na paninigarilyo, pagbale-wala ng mga gawaing bahay, pagkalimot ng mga kasunduan sa mga kaibigan, at pagiging iresponsable iresponsable sa pananalapi. pananalapi. Sila rin ay nagiging sumpungin, iritable, magagalitin, at agresibo. Ang pagkahapo ay nakasisira ng mga matatag na kundisyon at damdamin (Challem 2007)
Ang pagkahapo ay isang sikolohikal na reaksyon sa isang hindi komportable komportable o pamilyar na stimulus. stimulus . Dahil sa stimulus na ito, nagkakaroon nagkakaroon ng pagbabago pagbabago sa katawan gaya gaya ng pagta pagtaas as ng pagka pagkaali alist sto, o, pagka pagkaba balis lisa, a, pagta pagtaas as ng heart heart rate at sobrang sobrang pagpapawis.
Isa pang mas simpleng depinisyon ng pagkahapo ay: ito’y isang klase ng strain na umaapekto sa pangkaisipan, pisikal at emosyonal na aspeto ng tao. Ito ay ang “flight or flee response” ng response” ng katawan sa adrenaline.
Ang Ang depin depinisy isyon on ng pagka pagkaha hapo po ay mapa mapapa palaw lawak ak ng tatlo tatlo niyan niyang g uri: uri: Acute Stress, Episodic Acute Stress at Chronic Stress. Ang Acute Ang Acute Stress ay ang pinakamadalas na uri ng stress na nagaganap. Ito ay mula sa mga pang-araw-araw na pangyayari sa buhay ng isang tao.
Ang Episo Episodic dic Acute Acute Stres Stress s ay nangy angyay ayar arii sa mga taon taong g madal adalas as na nakakaramdam ng acute stress. stress . Kasama dito ang mga taong palaging nakararanas ng kaguluhan at krisis na nagdudulot ng matinding pagkabalisa.
Ang Chronic Stress ay nagagaganap sa mga taong hindi makahanap ng paraan upang masolusyonan masolusyonan ang isang masamang sitwasyon. sitwasyon. Ito’y nagdudulot nagdudulot na pagkasira ng isip, ng buhay at ng pangangatawan ng isang tao. (Grossman 2008)
Ang Ang pagka pagkahap hapo o ay nagla naglalab labas as ng hormo hormone ne na tinat tinataw awag ag na corticotropinrelea releasin sing g facto factorr o CRF . Ito ang ang nagsisi nagsisimu mula la ng biological biological response response kapag kapag may naramdaman naramdaman na pagkahapo pagkahapo ang katawan. Tumataas Tumataas ang antas ng CRF sa iba’t ibang bahagi ng utak dahil sa pagkahapong pagkahapong nararamdam nararamdaman. an. Ayon sa mga nakaraang nakaraang pagaaral, natuklasan na ang pag-abuso sa droga ay nagpapataas din ng antas ng CRF. Nagpap Nagpapahiw ahiwatig atig ito na may neurobio neurobiologi logical cal na kaugnay kaugnayan an ang pagkah pagkahapo apo sa pagabuso sa droga.
Naglalabas din ito ng neurotransmitter na norepinephrine na kinakailangan sa memorya. memorya. Ito ay isang dahilan kung bakit mas natatandaan natatandaan ng mga tao ang mga oras ng pagiging hapo kaysa sa mga karaniwang karanasan. (Jaff-Gill et. al. 2007)
Noong Noong 1974, 1974, inilimba inilimbag g ni Richard Richard Lazarus Lazarus ang isang isang modelo modelo na naghaha naghahati ti sa eustress at distress. Sinasabing eustress ang nagaganap kapag ang pisikal at mental na gawai gawain n ay pinag pinagtit titib ibay ay ng pagk pagkaha ahapo. po. Kapag Kapag ang ang stres stress s ay paulit paulit-ul -ulit it at hindi hindi
maresolba ng pagaalinsunod, ito ay tinatawag na distress. distress . Ang distress ay maaring magdulot ng anxiety at depression.
Mga Karaniwang Pagkahapo: Pagkahapo :
Pagkahapong Pangkaligtasan: Maaaring narinig mo na ang “flight or flight”. Ito ay karaniwang tugon sa panganib sa lahat ng hayop at tao. Kapag ikaw ay takot na ang isang tao o isang bagay ay maaaring saktan ka pisikal, ang katawan mo ay tumutugon sa pamamagitan ng biglang paglabas ng enerhiya para ikaw ay mas makaliligtas mula sa mapa mapang ngan anib ib na sitwas sitwasyo yon n (fight (fight)) o takas takasan an ito (flig (flight ht). ). Ito ang ang pagh paghah ahap apong ong pangkaligtasan.
Pangkaloobang Pagkahapo: nahuli mo na ba ang iyong sarili na nag-aalala sa mga bagay na wala kang magagawa o mag alala sa wala talagang kadahilanan? Ito ang pangkaloo pangkaloobang bang pagkahap pagkahapo o at ito ay isa sa mga pinaka pinaka mahala mahalagang gang klase ng pagkahapo pagkahapo na dapat intindihin at kontrolin. kontrolin. Pangkaloobang Pangkaloobang pagkahapo pagkahapo ay kung saan ang mga tao ay ginagawa nila ang sarili nilang nahapo. Ito ay kadalasang nangyayari tuwing nagaalala tayo sa mga bagay-bagay hinde natin kayang kontrolin o ilagay ang sarili natin sa mga sitwasyon na alam nating lilikha ng pagkahapo. Ilan sa mga tao ay nahihilig sa klase ng minadali, banat, uri ng pamumuhay na ang sanhi ay ang pagiging hapo. Humahanap din sila ng mga nakahahapong mga sitwasyon at nararamdamang pagkahapo ukol sa mga bagay na hinde nakahahapo.
Pagkahapo sa kapaligiran: Ito ay tugon sa mga bagay sa kapaligiran na nakaka likha ng pagkahapo, gaya ng ingay, pagdami ng tao, at pagdidii mula sa pamilya o trabaho. trabaho. Ang pag ukol sa mga kapaligira kapaligirang ng pagkaha pagkahapo po at pagkatut pagkatuto o para maiwasan maiwasan ang mga ito o harapin ag mga ito ay makatutulong mapababa ang antas ng pagkahapo.
Pagkahapo sa trabaho: Para makisabak ng matagumpay, ang mga kompanya ay hindi hindi kakayan kakayaning ing matulog matulog . Mas kaunting kaunting trabahado trabahadorr rin ang kayang mawalan mawalan ng komu komuni nika kasy syon on tuwi tuwing ng kata katap pusan usan ng ling linggo go o baka bakasy syon on.. (Cha (Chall llem em 2007 2007)) Ang Ang
pagkahapong ito ay nililikha sa matagal na panahon at maaring makapagod sa iyong kataw katawan an.. Maaar Maaarin ing g ang ang sanhi sanhi nito nito ay lubusa lubusang ng pagt pagtrat ratra rabah baho o sa iyong iyong traba trabaho ho,, eskw eskwela elaha han, n, o tahana tahanan. n. Ito Ito ay maaa maaari ri ring ring likha likha ng hinde hinde pagal pagalam am kung kung papa papaano ano gamitin ng wasto ang oras o pagliban ng oras para sa bakasyon o pahinga. Ito ay maaaring isa sa mga pinakamahirap na klase ng pagkahapo na iwasan dahil maraming tao ang nakararamdam na ito ay labas at wala sa kanila ang kontrol.
Maramin Maraming g tao ang hindi hindi nakapag nakapagbaba babakas kasyon yon dahil dahil sa presyon presyon sa trabaho trabaho at pagkaalista. Marami sa kanila ang ayaw magpaliban dahil natatakot sila sa trabahong nakaabang sa kanilang pagbalik. (Challem 2007)
Ang pagkahapo pagkahapo sa mga personal personal na ugnayan. ugnayan. Ang madalas madalas na pagtata pagtatalo lo at hinan hinanak akit it ay naka nakadar darag agdag dag sa pagk pagkaha ahapo po.. Maram Maraming ing gulo gulo sa mga mga ugnay ugnayan an ay kinahahantungan sa mga pangunahing isyu, gaya ng problema sa pakikipagugnayan at pagtangkang kontrolin ang ibang tao. (Challem 2007)
Pagkahapo mula sa kakulangan ng pahinga. Ang pagkahapo at ang mataas na antas ng cortisal ay nakagagambala sa pagtulog na dumaragdag sa lalong pagtaas ng antas ng cortisal . Ang cortisal at kakulangan sa pagtulog ay parehong mas madalas na nag diyabetes, obesity at obesity at heart disease. (Challem 2007)
Pagkahapo mula sa pagsakay sa pampasaherong sasakyan. Ang pagsakay sa pampas pampasaher aherong ong sasakya sasakyan n papunta papunta at pabalik pabalik sa trabaho trabaho ay isa pang kadalasang kadalasang dahilan sa pagkahapo ng maraming tao. Nakaiinis na maipit maipit sa gitna ng trapiko at wala kang kang kapa kapangy ngyari arihan hang g guma gumawa wa ng kahit kahit ano ano para para takas takasan an ito. ito. Ang Ang pagk pagkaha ahapo po ay umaapekto sa ating neuronutrients at neurotransmitters . (Challem 2007)
C. Sanhi at Salik na Nagdudulot ng Pagkahapo
Maramin Maraming g sanhi sanhi ang stress at ito ay magka-i magka-iba ba sa iba-iban iba-ibang g indibidw indibidwal. al. Ang iyong itinuturing na nakahahapo ay depende rin sa maraming mga dahilan kabilang na ang iyong personalidad, abilidad sa paglutas ng problema at ang mga taong nariyan para sumoporta. sumoporta. Ang isang bagay na nakahahapo nakahahapo sa’yo ay maaring maaring nakatutuwa pala para sa iba. (Jaff-Gill et. al. 2007)
Ayon Ayon sa Holm Holmes es-Ra -Rahe he Life Life Stress Stress Inven Inventor tory, y, ito ang mga mga Unan Unang g Samp Sampun ung g nakahahapong pangyayari:
1. Pagka Pagkama mata tay y ng Asawa Asawa 2. Diborsyo 3. Pagh Paghihi ihiwa walay lay ng ng mag-a mag-asa sawa wa 4. Pagk Pagkak akul ulon ong g 5. Pagkama Pagkamatay tay ng ng isang isang malapit malapit na kama kamag-an g-anak ak 6. Karam ramdaman 7. Pag-a g-aasawa awa 8. Pagka Pagkawa wala la ng Trab Trabaho aho 9. Pagkasa Pagkasa-ayo -ayos s ng rela relasyon syong g mag-asa mag-asawa wa 10. Pagbitiw mula sa trabaho
Mga karaniwang dahilan ng pagkahapo sa pag-aaral:
Transisyon. Transisyon . Bawat taon ay isang transisyon transisyon sa iyong anak. Mga bagong guro, bagong bagong silid-ar silid-aralan alan,, at mga bagong inaasah inaasahan an ay nakadara nakadaragdag gdag sa pagkaba pagkabalisa lisa ng isang mag-aaral. Ang pagkabalisa ng isang mag-aaral ay nagsisimula sa unang araw ng pasukan, ngunit hindi iyon nagtatapos doon. Ang pinakamatinding transisyon ay ang
simula ng hayskul. Ang mga mag-aaral ay pumupunta sa mga mas malalaking gusali at nakahaha nakahaharap rap ng bagong bagong kurikulum. kurikulum. Higit pa dito, dito, palipat palipat lipat sila ng silid-ar silid-aralan alan at nakatatagpo ng mga bagong guro at sistema ng pagbigay ng grado. Ang mga magaaral na ito ay dumaranas ng masidhing hormonal at pisikal na pagbabago.
Mga marka at report kard. Para sa isang mag-aaral na nagpupunyagi nagpupunyagi sa pagaaral aaral,, ang ang repor reportt kard kard ay maaar maaaring ing magk magkum umpir pirma ma ng pagka pagkabuw buway. ay. Kahit Kahit para para sa magagaling na mag-aaral, ibig sabihin ng report kards ay maaaring hindi pagkamit ng mga layunin na kanilang itinalaga sa kanilang sarili ang. Kadalasan, ang mga mag-aaral ay nagbibi nagbibigay gay ng mabigat mabigat na dalahin dalahin sa kanilan kanilang g sarili sarili dahil dahil sa mga simpleng simpleng takda takda sapagkat sila’y nag-aalala sa kanilang mga marka. Mayroon silang pakiramdam na ang isang pagsusulit o sanaysay ay sisira sa kanilang pagkakataon pagkakataon na makapasok sa isang magandang kolehiyo. (Britt, H., 1992)
Mga Takdang-aralin at mga Proyekto. Minsan, kapag ang isang takdang-aralin ay masyadong mahirap, ito’y ginagawa ng magulang. Ito ang isa sa pinakamalaking pagk pagkak akam amal alii na maga magaga gawa wa ng isan isang g magu magula lang ng sapa sapagk gkat at nina ninana naka kaw w nito nito ang ang oportunidad ng bata na matuto. Ang pinakamalala, ito ay nakadaragdag sa pagkahapo. (Holmes, R., 1992)
Peer Pressure. Ang mga kabataa kabataan n ay despera desperadon dong g makibah makibahagi agi sa paarala paaralan. n. Nakararamdam Nakararamdam sila ng pagkahapo pagkahapo kapag sila’y hindi tanggap ng kanilang mga kamagaral. (Britt, H., 1992) Ang Peer Pressure ay maimpluwensiya kahit sa mga elementarya. Kadalas Kadalasang ang nakarara nakararamda mdam m ng kakapus kakapusan an ang mga mag-aar mag-aaral al kapag kapag sila’y sila’y wala sa uso. Halimbawa, Halimbawa, 30 taon nakalilipas, nakalilipas, nagsusuot ang mga tao ng damit na nasa loob ang tatak subalit ngayon, lahat ng tatak ay nasa labas. (Chase, C., 1992)
Pagp Pagpapa apasay saya a sa magu magulan lang. g. Para Para sa mga mga naka nakara rara rami ming ng kaba kabata taan an,, ang ang pinakam pinakamalak alaking ing pagkaha pagkahapo po ay ang maging maging kasiya-s kasiya-siya iya sa kanilan kanilang g mga magulan magulang. g. Marami ang nakakaalam na ang kanilang mga magulang ay may lubos na inaasahan sa
kanila kaya naman sila’y natatakot bumagsak. bumagsak. Dala nila ito sa lahat ng kanilang mga gawain. Hindi na nila sinusubukang gumwa ng ibang bagay sa takot na mabigo. (Egan, J., 1992)
D. Epekto ng Pagkahapo sa Aspektong Sikolohikal ng Isang Mag-aaral
Ang mga epekto sa pag-iisip ay ang kahirapan sa pag-iisip ng mabuti, pagiging makalim makalimutin utin,, kawalan kawalan ng pagiging pagiging malikhain malikhain at paggawa paggawa ng mga desisyon, desisyon, at ang pagkawala ng kakayahang makita ang bagay na nakakatawa . (Martiquet, n.d.)
Ang pagkahapo pagkahapo ay nagdudu nagdudulot lot sa katawan katawan ng pananak pananakit it ng ulo, pananakit pananakit ng tyan at dibdib, pagtaas ng blood pressure at pagkakaroon ng problema sa pagtulog. Ayon Ayon sa pananal pananaliksi iksik, k, ang pagkahapo pagkahapo ay maaring maaring magdulot magdulot o magpala magpalala la sa ilang ilang simptomas o karamdaman. (Chang, 2006).
Ang pagkahapo pagkahapo sa paaralan ay mas malala ngayon ngayon kung ikukumpara ikukumpara noon. Sa sobrang tindi ng pagkahapo ng kabataan, minsan ito ay umaabot sa pagpapakamatay. Ayon
sa
Capa Capabl ble e
Kids Kids
Coun Counse seli ling ng
Cent Center ers, s,
isang America American n
teenage teenager r ay
nagtatangkang magpakamatay bawat 78 segundo. (Atkins, A., 1992)
Ang kasalukuyang panahon na tinatawag na Information Information Age ay nakadaragdag sa pagkahap pagkahapo o ng kabataa kabataan. n. Sa katunay katunayan, an, ang pagkaka pagkakaroon roon ng sobrang sobrang daming daming impormasyon ay maaaring gumulat sa mga bata and matatanda. (Durbin, K., 1992) Ang pagkahapo ay hindi lamang nagdudulot nagdudulot ng pisikal na karamdaman, karamdaman, ito rin ay may masamang epekto sa mental na kalusugan. Habang nagtatagal, ito ay nagdudulot ng mental na problema, tulad ng:
•
pagkabalisa
•
kalungkutan
•
problema sa pagkain, at
•
pag-aabuso ng substansiya
(Jaff-Gill et. al. 2007)
Ang pagkahapo ay nakakaapekto nakakaapekto sa utak, particular particular na dito ay ang memorya, memorya, ngunit ang epekto nito at nag-iiba depende kung ito ay acute o chronic.
Epekto ng Acute Stress sa memorya at konsentrasyon
Ayon sa mga pag-aara pag-aaral, l, ang agad-aga agad-agad d na epekto epekto ng acute stress ay ang pagbaba ng kalidad ng short-term memory , particular nito ang verbal memory . Ang positibong epekto naman nito ay sa mataas na lebel ng stress hormone sa acute stress ay inaasociate sa magandang memory storage and mataas na konsentrasyon sa mga importanteng pangyayari.
Epekto ng Chronic Stress sa memorya
Kung Kung ang ang pagk pagkah ahap apo o ay nagi naging ng chronic , ang ang mga naap naapek ekto toha han n nito nito ay nakararanas ng pagkawala ng konsentrasyon sa trabaho at bahay, at sila ay maaring mawalan mawalan ng silbi silbi at maging maging malapit malapitin in sa disgras disgrasya. ya. Sa kabataa kabataan, n, ang sikolohikal sikolohikal na epekto nito ay ang pagbaba ng kalidad ng pagkatuto. Ang chronic stress sa matatanda ay nakakadagdag sa memory loss. (sanggunian: http://adam.about.com/reports/000031_2.htm)
Samantala, ang anxiety o anxiety o pagkabalisa ay mistulang naghahasik ng kaguluhan sa limbic system, isang bahagi sa ating utak na nagkokontrol sa ating mga emosyon. Isang parte ng limbic system na pinakaapektado ay ang amygdala. Ang amygdala ay kabilang sa pakikiramdam at sa pagresponde sa mga fear-evoking stimuli. (Sapolsky 2003)
Ang pagkakaiba pagkakaiba sa karanasa karanasan n na dulot dulot ng eustress o distress ay malalaman sa pamamagitan ng pagkakaiba sa mga karanasan (totoo o kathang isip lamang), personal na inaasahan at mga pamamaraan upang makaraos sa pagkahapo. Ang isang taong nakak nakakam amit it ang ang kany kanyang ang pansa pansaril riling ing ekspe ekspekt ktasy asyon on ay walan walang g narar nararam amdam daman ang g pagkahapo, kahit ang kondisyon ng kanyang pamumuhay ay negatibo sa pananaw ng iba. Halimbawa, Halimbawa, ang isang taong minarkahang minarkahang “mahirap” ay maaaring hindi dumanas ng pagkahapo kung sapat ang kanyang kinikita para sa kanyang mga pangangailangan. Kung mayroong patuloy na pagkakaiba sa pagitan ng karanasan at mga inaasahan, ang pagkahapo ay maaring humupa sa pamamagitan ng pagsasaayos ng mga inaasam nang nang maka makamit mit ang mga mga kasalu kasaluku kuya yang ng mga mga kara karanas nasan an o kondis kondisyon yon.. Ang mga mga nakababa nakababahala halang ng karanas karanasan, an, ito ma’y ma’y totoo totoo o hindi, hindi, ay maaring maaring magdulot magdulot ng isang isang stress response. response . (Sapolsky 2003)
May mga epekto rin ang pagkahapo sa pag-uugali at kilos ng isang tao. Kasama dito ang pagiging palautos at palapintas, ang sobrang paggamit ng alkohol o tabako, pagkain ng marami, at ang pagkawala ng kakayahang makapagtrabaho ng mahusay. (Martiquet, n.d.)
Ang Ang mga mga emosy emosyona onall na epekt epekto o ng pagk pagkaha ahapo po ay ang ang pag-i pag-iya yak, k, pagig pagiging ing nerbi nerbiyos yoso, o, at pagk pagkab abaha ahala. la. Kasam Kasama a pa rito rito ang ang pagka pagkaini inip p o boredom (walang kahuluga kahulugan n nakikit nakikita a ang tao sa kanyan kanyang g mga gawain o sa kanyang kanyang buhay), buhay), pagiging pagiging matatak matatakutin utin,, pagkakar pagkakaroon oon ng impresy impresyon on na hindi hindi na maaabot maaabot ang pagbaba pagbabago, go, at kalungkutan. (Martiquet, n.d.)
E. Epekto ng Pagkahapo sa Aspektong Pisikal ng Isang Mag-aaral
Ang mga pisikal na epekto ng pagkahapo ay ang pagsakit ng ulo, pananakit ng tiyan, kahirapam sa pagtulog, masakit na likod at leeg, pagbilis na pagtakbo ng puso, at ang pakiramdam na walang katahimikan o pahinga. (Martiquet, n.d.)
Ang pagkahapo ay maaring maging pangunahing kaaway ng kalusugan dahil malaki ang epekto nito sa immune system, system , mas madalas na nakararanas nakararanas ng matinding matinding karamdaman ang katawan. Respiratory conditions gaya ng hika, ay maaring lumala. Maaari ring tumaas ang blood pressure pressure na pwedeng dumagdag sa chronic high blood pressure. Lalong titindi ang pagcontract ng puso na siyang nagpapataas ng antas ng free fatty acids na maaaring bumara sa arteries na masama para sa puso.
Ang pananakit ng ulo ay madalas na nauugnay sa pagkahapo. Ito’y nangyayari dahil dahil sa bigla biglaan ang g pagsa pagsakit kit ng anit, anit, ulo, ulo, at muscles sa leeg. leeg. Ang Ang mas mas matin matindin ding g pagkahapo ay dumaragdag sa muscular tension na makikita sa pananakit ng ulo, likod, leeg at iba pang pananakit sa katawan.
Ang Ang pagk pagkaha ahapo po ay mayro mayroon on ring ring epekt epekto o sa nutritional nutritional status ng katawan at immune immune respons response e sa saki sakit. t. Upan Upang g maka makami mitt ang ang mga mga demands ng pagkahap pagkahapo, o, mahalaga na mapanatili ang nararapat na nutrisyon sa pagkaroon ng balanseng diyeta. Ang Ang pagk pagkai ain n ng masya asyado dong ng maram aramii o kont kontii at pagk pagkai ain n ng mga mga mali mali at hin hindi masusustansyang masusustansyang pagkain ay maaring makaimpluwensya makaimpluwensya sa pagdanas ng pagkahapo. pagkahapo. (Bairds 2008)
Ayon sa mga pag-aaral pag-aaral,, 60-90 60-90 porsyen porsyento to ng mga sakit sakit ay may kinalama kinalaman n sa pagkahap pagkahapo. o. Ito ay nakakasam nakakasama a sa cardiovascular cardiovascular system at sa immune system. system . Maraming medical na kondisyon ay sanhi ng pagkahapo o lumalala dahil dito, gaya ng: •
Chronic pain
•
Sakit sa puso
•
•
Matinding pananakit ng
•
Diyabetes
•
•
Hika
•
Irritable bowel syndrome
•
PMS
•
Problema sa balat
•
Obesity
ulo •
Ulser
•
Pangangasim ng sikmura
•
High blood pressure
(Sanggunian: http://adam.about.com/reports/000031_2.htm)
Pagkabaog Autoimmune diseases
Ang pagkahapo ay may iba’t ibang epekto sa problema ng pagkain at timbang.
Pagtaas ng timbang
Kada Kadalas lasan an ang ang pagk pagkaha ahapo po ay inuug inuugnay nay sa pagta pagtaas as ng timban timbang g at obesity . Maraming tao ang nagkakaron ng hilig sa maaalat, matataba at matatamis na pagkain upang maalis ang tensyon. Nagreresulta Nagreresulta ito sa pagtaas ng timbang. Ang pagtaba ay nang nangya yaya yari ri kahi kahitt sa healthy healthy diet basta basta ang ang tao tao ay nakak nakakara aranas nas ng pagka pagkaha hapo. po. Karagda Karagdagan gan dito, ang timbang timbang na dumadag dumadagdag dag sa katawan katawan ng tao ay kadalas kadalasang ang abdominal fat , isang sinyales ng diabetes at sakit sa puso.
Pagbaba ng timbang
Ang ibang tao ay nakakaranas ng pagkawala ng gana sa pagkain at pagbaba ng timba timbang ng sa pana panahon hon ng pagk pagkaha ahapo po.. Sa ibang ibang kaso kaso nama naman, n, ang ang pagk pagkaha ahapo po ay nagreresulta ng hyperactivity ng thyroid gland , na nagpapalakas ng gana sa pagkain ngunit ang pagtunaw ng calories ay nagiging mas mabilis kaysa normal. (sanggunian: http://adam.about.com/reports/000031_2.htm)
Mga pamamaraan sa pagkontrol ng pagkahapo
A. Mga gawaing pisikal
Ang hobby o libangan ay nagbibigay ng pagkakataong gawin ang kanilang naising gawin at kasabay nito ang pagkakataong bumaba ang antas ng pagkapo ng isang tao.
Ang libangan ay isang pahinga mula sa nakahahapong realedad ng buhay. Binibigyan nito ang isang tao ng pagkakataon na pansamantalang makalimutan ang mga pang-araw-araw na alalahanin. Binibigyan rin ng pagkakataon ng isang libangan ang isang indibidwal na palawakin ang kanyang kaalaman at madiskubre ang kanyang talento (Whittle, 2007). Ang pagkakaroon ng pinagkakaabalahan tulad ng pagpinta, pagkanta at pagtugtog ng instrumentong pangmusika ay nakatutulong sa pag-relax at nagbibigay kasiyahan sa isang tao (Nyholm, 2007). Dahil dito, ang pagkahapo ay napapahupa ng husto (Whittle, 2007).
Ang pagsali sa isang gawaing pangkalakasan ay isang mahusay na paraan upang mapahupa ang pagkahapo (Hall, 2006). Ito’y sa kadahilanang nakatutulong ito sa pansamantalang paglimot sa mga problema. Halimbawa, pwedeng palabasin ang galit sa trabaho sa pamamagitan ng paglalaro ng mas may mataas na enerhiya at pagiging mas agresibo (Rein, 2006).
Ang regular na pageehersisyo ay isang halimbawa upang mabisang mapahupa ang pagkahapo. Kung ang isang indibidwal ay hindi nais magkaroon ng kakompetisyon, nararapat na hindi na ito sumali sa mga kompetitib na gawaing pangkalakasan (Nutrition Health Center, 2008).
Ayon kay Gng. Christine Vicencio, guidance counselor , isa pang paraan sa pag bawas ng pagkahapo ay ang paggawa ng mga bagay na hindi ordinaryo. Kasi kapag paulit-ulit na ginagawa ang isang bagay, nakakabigay-hapo din ‘yon. Halimbawa, umuuwi ka gamit ang daan na nakasanayan mo na, bakit di mo subuking humanap ng ibang daan?” Kailangan hindi masyadong mekanikal ang mga estudyante para hindi paulit ulit ang mga gawain sa buhay. (Guevara 2008)
Sa librong “The Stress Management Sourcebook,”ni J. Barton Cunningham, Ph.D, mas nakatutulong ang pagiging masigla para sa pag papagaan ng mga bagay.
Ang pagiging masayahin ay importante para sa magandang pagiisip at pagpigil sa pagtaas ng bantuan. (Guevara 2008)
Ayon kay Johnny Rocha, isang propesor sa paglilinis ng isipan o mental hygiene, ang time budgeting ay budgeting ay isa ring paraan ng paglaban sa pagkahapo. “Turuan mo sila ng tamang pangangasiwa ng oras at magkaroon ng mga kanais-nais na mga kaibigan,” sabi niya. Kasali sa t ime management ang management ang tamang pagpili ng ng mga gawain o prioritize, o prioritize, pagsunod at pag-ebalwa sa sarili. (Guevara 2008)
B. Mga bisyo
Ang Ang pagi pagino nom m ng alak alak at pagg paggam amit it ng ipin ipinag agba bab bawa awal na gamo gamott bila bilang ng pamam pamamara araan an upan upang g mabaw mabawas asan an ang pagk pagkaha ahapo po ay hindi hindi mabis mabisa. a. Lalo Lalo lamang lamang napapalala ang kondisyon ng katawan sa pamamagitan nito (Chang 2006)
Tipika Tipikall sa mga mga mang manging ingin inom om ang ang umin uminom om ng alak alak kapag kapag nakar nakarar arana anas s ng pagkahapo. Umiinom sila upang magpahinga , umiwas sa mga problema sa trabaho, pampananalapi at pamilya at para maiwasan ang pagkaalista, pagkagalit, at panghihina ng loob.
Ang pagpili nila sa alak bilang pagbawas sa pagkahapo ay ang pinakamababang paraan. paraan. Una, pagpapa pagpapadala dalas s na paggam paggamit it ng alak upang iwasan ang problem problema a ay maaring magdulot sa matinding pag-depende sa alak. Pangalawa, ang pag-inom ng alak ay maaring maging sanhi sa mababang mababang kalidad ng kalusugan sa karamihan. karamihan. Sa katunayan, ang paglapit ng mga abusadong manginginom sa alak upang mabawasan ang kanilang pagkahapo ay mas nagpapadagdag pa ng pakahapo sa kanilang sistema. (Drinking alcohol to relieve stress...a dangerous choice, 2003)
Ang alak ay isang depressant d epressant na na nagpapabagal ng nervous system. system . Subalit, ang paginom ng alam ay hindi isang mainam na paraan upang labanan ang pagkahapo. Hindi nito tinatanggal ang problema ng isang tao bagkus ay tinatakpan niya lamang ito. (Guevara 2008)
Ang paninigarilyo ay popular sa mga estudyante ng FEU at iba pang mga unibersidad. Madalas natin silang nakikitang naninigarilyo sa mga bangketa. Ang sigarilyo ay may nicotine na isang stimulant na nagdaragdag pa ng pagkahapo. Sa Oktubreng isyu ng APA American Psychologist, nalaman ni Andy Parrot, Ph.d na ang sigarilyo ay hindi nakakabawas ng stress kundi nakakadagdag pa. (Guevara 2008)
Ang pinakadelikadong paraan ng pagkontrol ng pagkahapo ay ang paggamit ng bawal na gamot. Nakasaad sa pulyeto ng DAPP-CG na ang mga bawal na gamot ay mga lason na siyang nakakaapekto sa pagiisip at mapanira sa pagkamapanlikhain ng isang tao. (Guevara 2008)
Epekto ng pagkahapo sa iba’t ibang aspeto ng buhay ng isang mag-aaral
Ang Ang pagka pagkahap hapo o ay nakaka nakakaap apekt ekto o sa emosy emosyon on at dispo disposis sisyo yon n ng tao, tao, kaya kaya naman karaniwang naapektuhan rin ang mga taong malapit sa isang indibidwal na nakararanas ng stress. Ang mga taong maaring maapektuhan ay ang mga kaibigan at pamily pamilya a na kada kadalas lasan ang g nakak nakakas asam ama a ng nasa nasabin bing g indibi indibidw dwal al na naka nakarar raran anas as ng pagkahapo (Nadig, n.d.). n.d.) .
KABANATA III DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK
1. Disenyo ng Pananaliksik Pananaliksik
Ang naisaga naisagawan wang g pag-aara pag-aarall ay gumamit gumamit ng deskrip deskriptibo tibong ng metodo metodolohi lohiya ya ng panana pananalik liksik sik.. Maram Maraming ing uri uri ng deskr deskript iptibo ibong ng panana pananalik liksik sik,, ngun ngunit it napil napilii ng mga mga mananaliksik mananaliksik na gamitin ang Descriptive Survey Research Design, na gumagamit gumagamit ng talatanugan (survey questionnaire) para makalikom ng mga datos. Naniniwala ang mga mana manana nali liks ksik ik na angk angkop op ang ang dise diseny nyon ong g ito ito para para sa paks paksan ang g ito ito sapa sapagk gkat at mas mas mapapadali ang pangangalap ng datos mula sa maraming respondente.
2. Metodolohiya
Nagbiga Nagbigay y ng 60 talatanu talatanunga ngan n ang mga mananal mananaliksi iksik k sa mga mag-aaral mag-aaral sa unan unang g taon taon ng Kole Kolehi hiyo yo ng Nars Narsin ing g sa Unib Uniber ersi sida dad d ng Sant Santo o Toma Tomas. s.
Sa 60
talatanungan, talatanungan, lahat ay naibalik. naibalik. Ang talatanungan talatanungan ay nagpokus nagpokus sa pananaw ng mag-
aaral tungkol tungkol sa pagkahapo o stress. stress. Una, nagtanong nagtanong ito tungkol sa mga palagay palagay ng mga mag-aaral tungkol sa pagkahapo, at kung ano sa tingin nila ang mga dahilan ng kanilang pagkahapo pagkahapo (tulad (tulad ng akademiks, akademiks, personal personal na buhay, buhay, at iba pa). Nagtanong Nagtanong din ito kung sa aling aspeto nakakaapekto ang pagiging hapo ng mag-aaral, kung sa paaralan, sa pamilya at mga kaibigan o sa pangagatawan o kalusugan, at ang kanilang dahilan kung bakit nila nasabing nasabing naapektuhan ang mga aspetong aspetong ito. Huli, nagtanong nagtanong ito ng mga ginagawa ng mga mag-aaral upang mabawasan ang kanilang pagkahapo, tulad tulad ng mga pinagka pinagkakaa kaabala balahan han ( hobbies), hobbies ), mga gawaing gawaing pangkalaka pangkalakasan san ( sports), sports ), bisyo o pagkain. Tinanong rin nito kung paano nakakatulong nakakatulong ang mga gawain gawain ng mga mag-aar mag-aaral al sa pagbawas pagbawas ng pagkahapo pagkahapo.. Sinukat Sinukat din ng talatanung talatanungan an kung kung gaano gaano kadalas ginagawa ng mga mag-aaral ang mga gawaing ito, at kung sa kanilang palagay ay epektibo ba ang mga nasabing gawain sa pagbawas ng pagkahapo, pati na rin kung paano nakatutulong sa pagbawas ng pagkahapo ang kanilang napiling gawain.
3. Presentasyon, Pagsusuri at Interpretasyon ng Datos
Karaniwang depenisyon ng paghahapo mula sa mga mag-aaral sa unang taon sa UST, Kolehiyo ng Nursing
Pagtatrabaho o pag-aaral na walang pahinga Pagkapagod at kakulangan ng pahinga at tulog Sobrang daming ginagawa, kulang sa oras CHEM at ZOO NURSING Problema sa buhay Hadlang sa gustong gawin Kakulangan sa enerhiya upang ipagpatuloy ang gagawin Sobrang pag-aaral at masyadong pag-iisip
Talahanayan 1. Mga iba’t ibang kahulugan ng pagkahapo para sa mga mag-aaral sa unang taon ng Unibersidad ng Santo Tomas, Kolehiyo ng Narsing.
Ayon sa listahang ito, ang karaniwang kahulugan ng pagkahapo para sa mga mag-aaral sa unang taon sa Unibersidad ng Santo Tomas, Kolehiyo ng Narsing ay ang “pag-aaral at pagtatrabaho ng walang pahinga”, “kakulangan ng pahinga at tulog”, “sobrang daming ginagawa at kakulangang sa oras” na siya namang alinsunod sa mga kahulugang ibinigay ng iba’t ibang mga mananaliksik gaya ni McGrath (1970) na nagsasabing ang pagkahapo ay “tumutukoy sa kawalan ng balanse sa pagitan ng isang pinanghihinalaang pangangailangan at ang abilidad ng indibidwal na umaksyon dito.”
Grap 1. Bahagdan ng mga respondenteng mag-aaral na nagsasabing sila ay nakakaranas ng pagkahapo.
Sa 60 na estudyanteng binigyan ng sarbey, lahat sila ay nagsasabing nakararamdan na sila ng pagkahapo. Lahat tayo ay nakakaranas ng pagkahapo. Hindi lamang tayong mga estudyante pero pati ang ating mga guro, magulang, kapatid at iba pa.
Grap 2. Ipinapakita nito ang mga dahilan na nagdudulot ng pagkahapo
Sa tatlong kadahilanan ng pagkahapo, limampu’t-tatlong bahagdan (53%) ang nagsasabing ang akademiks ang nakapagdudulot sa kanila ng pagkahapo, samantalang tatlumpu’t-limang bahagdan (35%) ang nagsasabing ang personal na
buhay nila ang nagdudulot ng pagkahapo. Labindalawang bahagdan naman o 12% ang nagsasabing ang extra-curricular activities nila ang nagdadala ng pagkahapo. Batay dito, masasabi nating ang pag-aaral ay isang dahilan kung bakit nahahapo ang isang mag-aaral sapagkat ‘di lamang ang mga pangangailangan ng pag-aaral ang nakakabit dito kundi pati na rin ang iba’t ibang mga bagay na nagdudulot ng pagkahapo gaya ng pagkakasabay-sabay ng mga proyekto’t takdang-aralin, ang pagpapasaya ng mga magulang, mga marka at report kard (Britt 1992, Holmes 1992, at Egan 1992)
Iba’t ibang
Mga dahilan kung bakit nagdudulot ito ng
gawain ng isang
pagkahapo sa isang mag-aaral
mag-aaral Akademiks
•
Pagsabay-sabay ng mga pagsusulit, proyekto at research paper
Extra-curricular
Personal na Buhay
•
Inaantok sa klase
•
Cut-off
•
Kinakain ang oras sa personal na buhay
•
Walang tulog
•
Bumabagsak
•
Dagdag sa aalahanin
•
Kinakain ang oras sa personal na buhay
•
Dagdag sa rami ng ginagawa
•
Pagkapagod
•
Hindi alam kung ano ang gagawin (prayoridad)
•
Sobrang pag-iisip
Talahanayan 2. Iba’t ibang gawain ng mga mag-aaral at ang mga dah ilan kung bakit ito
nakakadulot ng pagkahapo.
Kadalasan nakakadulot ng pagkahapo sa isang mag-aaral ang pagaaral. Dito nararanasan ang pressure sa dami ng pinapagawa ng mga guro sa maikiling panahon lamang. Lalo na sa kursong nursing, may marka na kailanganang kailanganang maabot upang makatuloy sa pangalawang taon. Minsan, para matapos ang lahat ng gawain, hindi na sapat ang oras ng pagtulog kaya nagiging mainitin ang ulo ng estudyante. Ang extra-curricular activities naman ay kumakain ng oras kaya’t napipilitan ang estudyante na tapusin ang kanyang mga kinakailangan sa maikling panahon na
lamang.
Grap 3. Mga aspetong naaapektuhan sa buhay n g isang mag-aaral na hapo.
Sa mga aspetong naaapektuhan ng pagiging hapo ng isang mag-aaral, apatnapung bahagdan o 40% ang nagsabing naapektuhan ang kanilang pag-aaral o ang kanilang mga gawain sa paaralan habang tatlumpu’t apat na bahagdan o 34% ang nagsabing ang kalusugan nila ang naapektuhan ng kanilang pagiging hapo. Dalawampu’t anim na bahagdan o 26% naman ang nagsabing ang kanilang pamilya at mga kaibigan ang naapektuhan sa kanilang pagiging hapo.
Maaaring mahinuha sa datos na ito na maraming bagay ang naapektuhan sa pagiging hapo ng isang mag-aaral at isa na rito ang kanilang abilidad sa paaralan. Nakakalungkot isipin na nahahapo ang isang mag-aaral dahil sa kanyang mga gawain sa eskwelahan at dahil dito ay lalo pang bumababa ang kalidad ng kanilang gawain na maaari namang maging dahilan din ng pagkahapo. Masasabing ito ay isang masalimuot na cycle na kung hindi maaagapan ay maaaring lumala pa. Ayon kay Martiquet (n.d.), ang isang epekto ng pagiging hapo ay ang kahirapan sa pag-iisip ng mabuti, pagiging makalimutin, kawalan ng pagiging malikhain at paggawa ng mga desisyon na maaring isang dahilan kung bakit bumababa ang kalidad ng gawa ng mga mag-aaral lalo na kung sila’y pagod. Ang sunod na pinakamalaking aspetong naapektuhan ng pagkahapo ay ang kalusugan ng mag-aaral. Mula ulit kay Martiquet, pagsakit ng ulo, pananakit ng tiyan, kahirapam sa pagtulog, masakit na likod at leeg, pagbilis na pagtakbo ng puso, at ang pakiramdam na walang katahimikan o pahinga ang karaniwang nararamdaman ng isang taong hapo.
Epekto ng Pagkahapo •
Palaging pagod
•
Nawawalan ng oras para sa pamilya
•
Hindi nakakakilos ng maayos
•
Nakakasama sa kalusugan
•
Walang pokus
•
Kakulagan sa pagkain at pagtulog
•
Hindi tamang pag-kain
•
Maraming iniisip
•
Mababa ang marka
•
Pag-aaway
•
Hirap sa akademiks
•
Nawawalan ng gana
Talahanayan 3. Listahan ng iba’t ibang dahilan ng pagkahapo sa buhay ng isang mag-aaral.
Ang pagkahapo ay nakakaapekto sa maraming aspeto ng buhay. Naapektuhan nito hind lamang ang sarili pati ang pakikitungo sa ibang tao. Sa pisikal na aspeto, mabilis mapagod ang estudyante. Nawawala na rin ang pokus nito sa paaralan dahil sa dami ng inaalala. Sa nais nitong matapos ang maraming gawain sa maikling panahon, napapabayaan na ang pagkain. Minsan sobra sobra ang pagkain at minsan naman ay kulang. Kadalasan din ang hindi pagtulog ng estudyante. Bumababa din ang performance level ng level ng estudyante sa klase. Minsan, nagiging mainitin ang ulo ng estudyante kaya lagi ito napapaaway. Para makatapos ng gawain, nilalaan na lamang ang oras sa pag-aaral kaysa sa pamilya. Resulta nito ang pagkawala ng gana sa paggawa ng mga importanteng bagay.
Grap 4. Ilan sa mga gawaing ginagawa ng mga mag-aaral upang mabawasan ang kanilang pagiging hapo
Tatlumpu’t siyam na bahagdan (39%) ng mga respondente ang nagsabing pagkain ang kanilang solusyon upang mabawasan ang kanilang pagiging hapo. Ang
mga pinagkakaabalahan naman o hobbies ang sumunod na sagot ng tatlumpu’t limang bahagdan o 35% ng mga respondente na siya nilang ginagawa upang mabawasan ang kanilang pagkahapo. Labing-anim na bahagdan o 16% naman ang nagsabing mga gawaing pangkalakasan ang kanilang ginagawa upang mabawasan ang kanilang pagkahapo samantalang sampung bahagdan (10%) lamang ang nagsabing ang bisyo ay nakatutulong sa kanila.
Iba’t ibang dahilan kung bakit nakakabawas sa pagkahapo ang kanilang napiling gawain
Pagpahinga Naalis ang pagkanegatibo Pang-agaw pansin Nagiging masaya Nakakalimutan ang problema
Talahanayan 4. Iba’t ibang dahilan ng mga mag-aaral kung bakit nakakabawas ng pagkahapo ang kanilang mga napiling gawain.
Grap 5. Ipinapakita nito ang pagkadalas ng paggawa ng mga gawaing ito.
Marami ang nagsasabing madalas nilang ginagawa ang mga gawaing nakakabawas ng kanilang pagkahapo na umaabot sa apatnapu’t walong bahagdan (48%) ng mga respondente habang tatlumpu’t anim na bahagdan (36%) naman ang nagsasabing palagi nilang nagagawa ang mga bagay na nakakabawas ng pagkahapo para sa kanila. Labintatlong bahagdan (13%) naman ang nagsabing paminsan-minsan lamang nilang nagagawa ang mga gawaing nakakabawas ng pagkahapo habang tatlong bahagdan (3%) ang nagsabing bihira lamang nila itong gawin. Mula sa datos na nakalap, maaaring dahil sa mga kadahilanang tinukoy sa Talahanayan 4 kaya’t marami ang nagsabing madalas nilang gawin ang mga gawaing nakakabawas ng pagkahapo. Isinulat nila na nakakapagbigay ito ng saya at nakakaalis ng problema na maaaring magsilibing “gamot” para sa pagkahapong kanilang nadaranas.
Grap 6. Ipinapakita nito ang pagka-epektibo ng mga ginagawa upang mabawasan ang pagkahapo (stress)
Sa mga gawaing pinagpilian sa talatanungan, walumpu’t dalawang bahagdan (82%) ang nagsasabing epektibo ang kanilang napiling gawain sa pagbawas ng kanilang pagkahapo habang labinlimang bahagdan o 15% ang nagsasabing hindi. Tatlong bahagdan (3%) naman ang nagsabing medyo epektibo lamang ang kanilang napiling gawain. Makikita na isang angkop na paraan upang kontrolin o bawasan ang pagkahapo ay ang gumawa ng iba’t ibang bagay na nakapagdudulot sa iyo ng saya o kalayaan na gawin ang ano mang iyong naisin.
Sagot Oo
Hindi
Medyo
Dahilan •
Pang-agaw pansin
•
Nagiging masaya
•
Nagkakaron ng motibasyon
•
Nawawala ang stress
•
Nakakapagpahinga
•
Nagagawa ang gusto
•
Nawawala ang pagkaba
•
Nauubos agad ang enerhiya
•
Pagod
•
Hindi nawawala ang pagkahapo
•
Hindi lubusang nawawala ang pagkahapo
Talahanayan 5. Iba’t ibang kadahilanan kung bakit nasabing epektibo o hindi ang napiling gawaing nakakabawas ng pagkahapo.
Ayon sa talahanayan, karaniwang dahilan ng mga mag-aaral kung bakit nila ginagawa ang mga bagay na nakakabawas ng kanilang pagkahapo sapagkat ito’y nakakaagaw ng kanilang pansin, nagiging masaya sila sa kanilang ginagawa at nabibigyan sila ng kalayaan upang gawin ang mga bagay na gusto nilang gawin. Ayon naman sa mga sumagot ng hindi, nasabi nilang hindi epektibo ang kanilang mga ginagawa dahil hindi naman talaga nawawala ang kanilang pagkahapo at kung nakakapagod pa ang kanilang mga ginagawa gaya ng mga gawaing pangkalakasan o
mga pinagkakaabalahan ay mas lalo lamang itong makadaragdag sa kanilang pagiging hapo.
KABANATA IV LAGOM, KONGKLUSYON AT REKOMENDASYON
1.
Lagom
Lahat Lahat ng mga mga respo responde ndente nte ay nakar nakarara aranas nas ng pagka pagkahap hapo o (100%) (100%).. Ang Ang kara karani niwa wang ng
naka nakak kapag apagdu dulo lott
sa
kani kanila la
ng
pagk pagkah ahap apo o
ay
akad akadem emik iks s
(53% (53%), ),
extracurricular activities (12%), at personal na buhay (35%).
Ang mga aspetong naapektuhan sa buhay ng mag-aaral na hapo ay paaralan (40%), pangangatawan o kalusugan (34%), at pamilya at mga kaibigan (26%).
Ilan Ilan sa mga mga gawain gawaing g ginag ginagawa awa ng mga mga magmag-aar aaral al upang upang maba mabawa wasan san ang ang kanilang pagiging hapo ay ang kumain (39%), pinagkakaabalahan o hobbies (35%), gawaing pangkalakasan o sports (16%), at bisyo (10%).
Mara Marami mi ang ang nags nagsas asab abin ing g mada madala las s nila nilang ng gina ginaga gawa wa ang ang mga mga gawa gawain ing g nakakabawas ng kanilang pagkahapo (48%) habang ang iba naman ay nagsasabing palag palagii nilang nilang ginag ginagaw awa a ang mga mga ito (36%). (36%). Mayro Mayroon on din namin naming g nags nagsasa asabin bing g paminsan-minsan paminsan-minsan lamang lamang nila nagagawa ang mga gawaing gawaing ito (13%) habang ang iba naman ay nagsasabing bihira lamang nila itong gawin (3%).
Sa mga respondente, marami ang nagsasabing epektibo ang kanilang mga gawain sa pagbawas na kanilang hapo (82%) habang ang iba naman ay nagsasabing hindi hindi (15%). (15%). Kaunti Kaunti lamang lamang ang nagsabin nagsabing g medyo medyo epektibo epektibo lamang ang kanilan kanilang g napiling gawain (3%).
2. Kongklusyon
Mula sa pag-aaral, mapapansin na lahat ng mga mag-aaral ay nakakadama ng pagkahapo. Ang mga estudyante ay nakakaranas ng problema lalung-lalo na sa aspeto ng akademiks. Dahilan dito ang sabay-sabay na pangangailangan ng bawat sabjek at ang kinakatakutan na cut-off. Mangilan-ilan lamang ang nakararanas ng pagkahapo sa extracurricular activities.
Upang Upang maibsa maibsan n ang nararamda nararamdaman man na pagkah pagkahapo, apo, dapat ay maghana maghanap p ng makabuluhang pampalipas oras. Maaring gumaan ang pakiramdam ng taong hapo at bumalik ito sa dating sigla. Maiaalis din sa isipan ang mga problema.
Lahat ng tao ay makararanas ng pagkahapo. Maaring iba’t iba ang sanhi nito. Ngunit Ngunit dapat tayong matuto matuto kung kung ano ang mga bagay na dapat dapat bigyang pansin pansin at magkaron ng mabisang pamamahala ng oras. Huwag natin hayaan na tayo ay laging nakakaranas ng pagkahapo sapagkat kapag ito ay lumala maaring maapektuhan ang ating kalusugan.
3. Rekomendasyon
Bini Binigy gyan ang g puna puna ng amin aming g pam pamanah anahun unan ang g pape papell
ang mga mga epek epekti tibo bong ng
pamamaraan pamamaraan ng pagbawas sa pagkahapo. pagkahapo. Para sa mga mag-aaral mag-aaral na kasulukuyang kasulukuyang hinaharap ang mga karanasang nakakahapo, isaisip ang mga pamamaraang ito, gaya ng mga pinagkakaabalah pinagkakaabalahan an o hobbies at mga gawaing gawaing pangkalakasan. pangkalakasan. Alalahanin Alalahanin din na ang pamamaraan tulad ng bisyo ay nagdudulot ng negatibong epekto sa katawan.
Ang pamanah pamanahunan unang g papel papel na ito ay maaaring maaaring pagyaman pagyamanin in pa. Para Para sa mga susunod na mananaliksik, maaaring gumawa ng isang case study ng mga piling magaaral. Sa ganitong paraan, paraan, maaaring masubaybay masubaybayan an ang buhay ng mag-aaral mag-aaral sa mga panahon ng kanilang kanilang pagkahapo. pagkahapo. Magiging mas detalyado detalyado at eksakto ang pag-aaral pag-aaral sapagkat makikita ng mga mananaliksik mismo ang pagkilos at ang mga epekto nito sa mag-aaral.
Listahan ng mga Sanggunian
About, Inc. (n.d.). Stress. Available: http://adam.about.com/reports/000031_2.htm
American Academy of Family Physicians . (1996). Stress: How to cope better with life's challenges. Available: http://familydoctor.org/online/famdocen/home/common/mentalhealth/stress/167.html Babao-Guballa , C.S. (2008). Roots and wings : Protecting your kids’ health. Available: http://services.inquirer.net/print/print.php?article_id=112027
Bairds, R. (n.d.). Health effects of stress: Anxiety. Available: http://ezinearticles.com/?Health-Effects-of-Stress---Anxiety&id=965748
Challem, J. (2007). The food-mood situation. New Jersey: John Wiley & Sons Inc.
Chang, L. (2006, December). The effects of stress on your body. WebMD. Available: http://www.webmd.com/content/pages/7/1674_52147.htm
Drinking alcohol to relieve stress...a dangerous choice. (2003). Available: http://www.fiu.edu/~oea/InsightsFall2004/online_library/articles/drinking%20to %20relieve%20stress%20a%20dangerous%20choice.htm
Funk and Wagnalls New Encyclopedia. (1986). Stress, v. 24, p. 383. USA: Rand McNally & Company.
Grossman, M. (n.d.). The definition of stress: Knowing can be a life-saver. Available: http://ezinearticles.com/?The-Definition-of-Stress---Knowing-Can-Be-a-LifeSaver&id=960128 Guevara, E. (February 2008). Uno. dos. stress. Tambayan Tamaraw Bayanihan. Available: http://www.feuadvocate.com/advocatefeatures/unodosstress02012008.htm
Hall, G. (2006, September). Consider taking up recreational sports to relieve stress. EzineArticles. Available: http://ezinearticles.com/?Consider-Taking-UpRecreational-Sports-To-Relieve-Stress&id=310304
Jaffe, J. Segal, J. (2007, September). Dealing with stressful relationship: How to stay calm and communicate better. Help Guide. Available: http://www.helpguide.org/mental/eq2_managing_stress_relationships.htm
Jaffe-Gill, L., et. al. (2007, March). Understanding stress: Signs, symptoms, and effects. Help Guide. Available: http://www.helpguide.org/mental/stress_signs.htm
Kaplan, S. and C. Wicox. (2004). Majority of students stressed, shows poll. The Dickinsonian. Available: https://www.dickinson.edu/dickinsonian/detail.cfm?316
Martiquet, P. (n.d). MHO article: Effects of stress. Vancouver Coastal Health. Available: http://www.vch.ca/living/depression/mho_stress.htm
McGrath, J.E. (1970) A conceptual formation for research on stress. In J.E. McGrath (ed.) Social and Psychological Factors in Stress. New York: Holt, Rinehart & Winston, pp. 10-21
Nadig, A. Stress: A health and relationship killer. DrNadig . Available: www.drnadig.com/stress.htm Nyholm, C. (2007, August). Stress reduction techniques: How people cope with stressful life situations. Suite 101. Available: http://healthpsychology.suite101.com/article.cfm/stress_reduction_techniques
Rein, D. (2006). Ways to relieve stress: Working out, playing sports, doing a craft and more. Associated more. Associated Content, The People’s Media Company. Available: http://www.associatedcontent.com/article/71384/ways_to_relieve_stress_working_out.ht ml
Stress relief. (2008). Nutrition Health Center. Available: http://www.addadhd-help-center.com/stress/relieve_stress.htm The Nemours Foundation. (2007). Stress. Available: http://www.kidshealth.org/teen/your_mind/emotions/stress.htmt University Health Centre. Centre. (2001). Studens & stress. Available: http://www.ualberta.ca/dept/health/public_html/healthinfo/stress.htm
Whittle, Adrian. (2007, March). Hobbies As Stress Relief. EzineArticles. Available: http://ezinearticles.com/?Hobbies-As-Stress-Relief&id=486452
APENDIKS A BALANGKAS NG MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA
I. Pagkahapo A. Makaa Makaagha gham m na depin depinisy isyon on B. Kahuluga Kahulugan n ayon sa nakara nakararami rami o lay definit definition ion
C. Sanhi at salik salik na nagdudulot nagdudulot ng pagkahapo pagkahapo D. Epekto Epekto ng pagkaha pagkahapo po sa isang isang estudyant estudyante e 1. Sikolohikal 2. Pangangatawan
II. Mga pamamaraan ng pagkontrol ng pagkahapo A. Mga gawa gawaing ing pisik pisikal al 1. Pinagkakaabalahan 2. Gawaing pangkalakasan 3. Bisyo a. Paninigarilyo b. Pag-inom ng alak c. Bawal na gamut
III. Epekto ng pagkahapo sa isang mag-aaral A. Sa paar paaral alan an B. Sa pam pamily ilya a at kaib kaibig igan an C. Sa pan pangan ganga gataw tawan an
APENDIKS B
HALIMBAWA NG TALATANUNGANG GINAMIT UPANG MAKAPANGALAP NG DATOS
Magandang araw! Kami ay isang grupo ng mga mananaliksik mula sa pangkat 110 ng Kolehiyo ng Narsing, Unibersidad ng Santo Tomas na nagsasagawa ng isang sarbe sarbey y para para sa aming aming pama pamana naho hong ng papel papel sa paks paksang ang “Iba’t “Iba’t iban ibang g para paraan an ng pagkontrol ng pagkahapo ng mga mag-aaral sa unang taon sa Unibersidad ng Santo Tomas, Kolehiyo ng Narsing” Narsing” . Hinihiling po namin ang inyong kooperasyon at matapat na pagsagot ng talatanungang ito. Maraming salamat po! -----------------------------------------------------------------------------------------------------------TAON AT PANGKAT: KASARIAN: EDAD: 1. Sa iyong palagay, ano ang pagkahapo (stress)? ______________________________________________________________________ ________________________________________________ 2. Nakadarama ka ba ng pagkakahapo (stress)? [ ] Oo [ ] Hindi 3. Anu-ano ang mga dahilan? Pumili sa mga ss. (Markahan lahat ng naangkop sa iyo) [ ] Akademiks [ ] Extracurricular activities [ ] Personal na buhay
4. Sa mga napili, paano mo nasabing nakapagdudulot ito ng pagkahapo (stress) sa iyo? ______________________________________________________________________ ________________________________________________ 5. Sa tingin mo, sa aling aspeto nakakaapekto ang iyong pagiging hapo (stressed)?
[ ] Sa paaralan [ ] Sa pamilya at mga kaibigan [ ] Sa pangagatawan o kalusugan 6. Bakit mo nasabing naapektuhan ang aspetong ito ng iyong pagiging hapo (stressed)? ______________________________________________________________________ ________________________________________________ 7. Alin sa mga sumusunod ang iyong mga ginagawa upang mabawasan ang iyong pagkahapo (stress)? (Markahan lahat ng naangakop sa iyo) [ ] Mga pinagkakaabalahan (hobbies) [ ] Mga gawaing pangkalakasan (sports) [ ] Bisyo [ ] Pagkain 8. Paano ka natutulungan sa pagbawas ng pagkahapo (stress) ng iyong mga napiling gawain. ______________________________________________________________________ ________________________________________________ 9. Gaano mo kadalas ginagawa ang mga gawaing ito? [ ] Palagi (Always) [ ] Madalas (Often) [ ] Paminsan-minsan (Sometimes) [ ] Bihira (Rarely) 10. Sa iyong palagay, epektibo ba ang iyong mga ginagawa upang mabawasan ang iyong pagkahapo (stress)? [ ] Oo [ ] Hindi 11. Bakit mo nasabing epektibo o hindi epektibo ang mga gawaing ito?
