Bulaklak ng Lahing Kalinis-linis Kalinis-linisan an Jose Corazon de Jesus Jesus at Florentino Florentino Collantes ((1924) 1924) 1
.A/).A/0: Sa aking !aglangha! ay laon nang !atay
Binubuksan ko na itong Balagtasan, Lahat ng makata’y inaanyayahang Sa gaang !agtula ay maki!aglaban"
Ang bango ng mga bulaklak sa !arang Ngunit ang !uso’y may na!anagim!ang Bulaklak ng lahing kalinis'linisan" 1& Ang bula bulakl klak ak ko !on !ong g !in !inak akai aiiirog )bo$ na ng gan$a’t !uti ang talutot Bulaklak !o ito ng lu!ang agalog, Ka!atak na luhang !angala’y kam!u!ot"
inihalal
#
Ang ma makasasali’y ba batikang ma makata At ang bibigkasi’y magagan$ang tula, %agan$ang kumilos, kumilos, may gata sa $ila At kung hin$i ay ma!a!ahiya"
&
Itong Ba Balagtasa’y ga galing ka kay Balagtas Na Hari ng mga %anunulang lahat, Ito’y $ating Du!long tinataag'taag tinataag'taag Balagtasan ngayon ang i!inamagat"
(
At sa gabing ito’y sa sa hara! ng bayan Binubuksan ko na itong Balagtasan Saka ang ibig kong $ito’y !ag'usa!an: B)LAKLAK N* LAHIN* KALINIS' LINISAN" +
1#
LAKANDIWA: Yamang ako’y siyang Haring
inataagan ko ko an ang mg mga ma makata, Ang lalong kilabot sa gaang !agtula, Lumita na kayo’t $ito’y !umagitna At magbalagtasan sa sariling ika"
.A/).A/0: %a %agan$ang ga gabi sa sa kanilang lahat %ga nalilim!ang kaal ni Balagtas Ako’y !aru!arong may itim na !ak!ak At nagbabalita ng masamang oras"
1(
Kung kaya !o na naman man $ $ii ko ko ma masans nsa ala Ang taghoy ng $ib$ib na kanyang $inaya" %ata!os na siya’y $iligan ng luha Nang siya’y umunla$, nagtago """ naala5 1+
Isa Isang $a!i $a!itt'ha! 'ha!o ong !a !alubo lubog g an ang ar ara Sa loob ng har$in, kami’y nagtaguan, .aru!aro, an’ya kita’y tatalian, Ako’y hana!in mo’t kung makita’y hagkan" 1Isa Isang !any !anyo ong !uti uting may may $a $agta gta ng ng lason Ang sa aking mata’y itinaki! noon, At ang bulaklak ko’y bumaba sa $ahon, Nagtago !a man$in at aking hinabol" 1
Nananaagan !o, bunying Lakan$ia, Ang uo$ na $ating ngayo’y nagmakata, Naging !aru!aro !aru!aro sa gitna ng tula At isang bulaklak ang !ini!ithaya" 2 ko
Sa ul ulilang ha har$ing !i !inanggagalingan
Laon nang !anahong nagtam!o ang bango, Nguni’t ayan baga’t sa san$aling ito Ay may kabanguhang binubuhay ako" 3
%ay il ilang taon na nang nagtam!o sa sa ak akin Ang bango ng mga bulaklak sa har$in, Luksang .aru!aro kung ako’y taagin, mata ko’y luhaan, ang !ak!ak ko’y
12
Ang tagu Ang taguan ang g bir biro’y o’y nagi naging ng toto totoha hana nan n Hanggang tunay na ngang maala sa tana, At ang hinag!is ko noong ako’y ian, Bali na mistula sa !agsisintahan" !agsisintahan" 13
Sa lah lahat ng su sulok lok at at la lahat ng !an !anig Ay siya ang laging lamang niring isi!, %atulog man ako’y na!a!anagini!, na!a!anagini!, %istulang nalimbag sa sugatang $ib$ib" #4
itim" Bunyin Buny ing g Lak Lakan$i an$ia a,, $aki $akila lang ng *at! *at!ay ayo, o, Yaring Yaring kasaia’y kasaia’y !ag!a!yuhan !ag!a!yuhan ninyo, At si Lakan'ila ang gagamitin ko )!ang matalunton ang naglahong bango"
14
11
LAKANDIWA: Sa ka!angyarihan na taglay ko na rin
Ikinagagalak na kayo’y tangga!in, %agtuloy !o kayo at $ito sa har$in, ingnan ingnan sa kanila kanila kung sino sino at alin"
Hina Hinabo bol' l'ha habo boll ko ko ang ang bango ango at s sa amyo myo Hanggang makarating ako sa malayo, At nang alisin na ang taki! na !anyo Wala si Kam!u!ot, ala yaring !uso"
Sa a!at a!at na su sulok lok ng ng mu mun$on n$ong g !aya !aya!a !a Ang aking anino’y tulang naban$ila, .aru!aro akong sa mata’y may luha, Ang mga !ak!ak ko’y may !atak na
luksa" #1 Ang sak$a k$al kun kung g ito ito,, Lak Lakan an$i $i ang mahal, Ibalik sa akin, !uso kong ninaka, At kung si kam!u!ot ay aya !o naman, Ay ang !uso niya sa aki’y ibigay" ## B)B)Y )B)Y0* 0*:: Hin Hin$i $i mang mangya yay yari ari at at ang ang !uso niya’y
Karugtong ng aking !usong nag$urusa, 6 .uso ni Bulaklak !ag iyong kinuha Ang lalagutin mo’y $alaang hininga"
Lumaki ako’t tumibay ang !ak!ak, At nang sa butas ko ako’y makali!a$ Ang unang hinagka’y katabing bulaklak"
#&
&&
.usong !inagtali ng isang !ag'ibig .ag !inaghialay ka!anga'!anganib Dagat ma’t hatiin ang agos ng tubig, Sa ngalan ng Diyos ay maghihimagsik"
Ang $alaang ibon na magkasintahan, .a!aglayuin mo’t ka!a mamamatay, Kambal na !ag'ibig !ag !inaghialay, Bangkay ang umalis, !atay ang nilisan"
Sa kanyang talutot unang isinangla Ang tamis ng aking halik na saria, At sa aking bulong na matalinghaga Na!amuka$ka$ ko ang kanyang sanghaya"
#(
#+ itim
&( Nang mamuka$ka$ na ang aking kam!u!ot Sa ara at gabi ako’y nagtatano$, Langgam at tutubing $uma!o sa ubo$ Sa !anibugho ko’y aking tinata!os"
.aru!arong saing may !ak!ak na
Waring ang mata mo’y nagtataki!silim, At sa $ahil sa $iang bali na !aggili Di man Kam!u!ot mo’y iyong inaangkin"
&+ Ngayon, tan$a ko ngang kayo’y nagtaguan Habang ako’y kanlong sa isang halaman, Luksang !aru!aro nang ika’y maliga Ang aking halakhak ay nakabulaha"
#-
&-
Dinaram$am ko rin ang $inaranas mo At sa kasaia’y magkauri tayo Ako ma’y mayroong naaalang
bango
!uso Ng isang bulaklak kaya na!arito"
# Buhat !a kanginang ika’y nangungusa! Baat salita mo’y matulis na sibat, Saka ang hana! mong mabangong bulaklak, Luksang !aru!aro, siya ko ring hana!" #2
Ang inyong taguan, akala ko’y biro, Kaya ang taa ko’y abot sa malayo, Ngani’t nang sang saya’y tumagos sa Sa akin man !ala ay naka!agtago"
& Lumubog ang ara hanggang sa $umilim *ili kong bulaklak $i $umarating, Nang kinabukasa’t muling nangulimlim Ay hinana! ko na ang naalang gili" &2
Nili!a$ ko halos ang taas ng langit At tinalunton ko ang bakas ng ibig, Ang kaikaan ko sa aking !ag'alis Kung $i makita’y $i na magbabalik"
&3
Sa malaong ara na nili!a$'li!a$ Dito ko natunton ang aking bulaklak, Bukong sa halik ko kaya namuka$ka$ 6Di ko !a!ayagang ma!aibang !ala$"
(4
Luksang .aru!aro, kam!u!ot na iyan Iyan ang langit ko, !ag'asa at buhay, Ang unang halik kong katamis'tamisan Sa talutot niya ay nakalaraan"
I!inahintulot mo, .aru!arong luksa, Dalitin ko yairng matin$ing $alita" Itulot mo rin !o, hukom na $akila, Bubuyog sa sai’y maka!agsalita"
#3 .A/).A/0: 6Di ko !inigil ang !agsasalaysay Lalo’t magniningning ang isang katiran, Nguni’t tantuin mo na sa $aig$igan Ang baa’t magan$a’y !inag' aagaan" &4 LAKANDIWA: %agsaklita kayo at i!alianag Ang ubo$ ng lungkot na inyong $inanas,’ .aano at saan ninyo na!agmalas Na ito ang siya ninyong hinahana!7 &1 B)B)Y0*: Sa isang malungkot at ulilang har$in Ang binhi ng isang halama’y sumu!ling, Sa butas ng bako$ ba tahanan naming Ay kasabay akong isinisilang $in" &# Nang iyang halama’y lumaki, umunla$,
(1 .A/).A/0: Hin$i mangyayaring sa isang bulaklak Ka!a ma!aloob ang $alaang !ala$" Kung ika at ako’y kanyang tinatangga! Nagkasagi sana ang kanitang !ak!ak" (#
Ika ay Bubuyog, sa unang sumilang Nang makalabas ka’y saka mo hinagkan: Ako ay lumabas sa kanya ring tangkay, Sino ang mala!it sa !agliligaan7 (&
)na muna akong nag'uo$ sa sanga
Na ballot ng sa!ot ng !agkaulila, Nang buksan ng Diyos yaring mga
Kung $inig ng lahat nag !anambitan mo
mata
Hiya ni Kam!u!ot, aya na sa iyo" Bulo’t $ahon naming ay magkasama
na"
+(
((
Sa ugoy ng hangin sa ma$aling'ara Nag$uruyan kaming $alaa sa tangkay, At kung bumabagyo’t malakas ang ulan, Ang kanya ring $ahon ang aking balabal" (+ Sa kanyang talutot kung may $uma$aloy Na !atak ng hamog, aking iniinom8 Sa $ahon $ing iyon ako nagkakanlong Sa init ng ara sa buong magha!on" .aano ngang siya ay !agkakamalan Na kami’y lumaki sa iisang tangkay, Kaya nga kun g ako’y sa kanya nabuhay Ibig ko rin naming sa kanya mamatay"
B)B)Y0*: Kun$i iniibig ang nakikiusa! Lalo na ang tahimik na tata!at'ta!at, Kung ang magsalita’y $i'magtamong'
!ala$ Lalo na ang $ungong $i maka!angusa!" ++
Lili!a$'li!a$ ka na !ayao’t $itto .asagilang'bingit, at !atana'tao, .ag liga'matan$a sa !anahong ito .agtataanan ka ng liligaan mo"
+-
Ika’y !aru!aro, ako ay bubuyog Nilang ka sa tangkay, ako ay sa bako$, Nguni’t saang !anig nitong sansinukob Nakakatuaan ang !aris mong uo$7
(-
( B)B)Y0*: Huag kang matua sa!agka’t kaniig Niyaring bulaklak na inaaring langit, .agka’t tantuin mo sa ngalang !ag' ibig %alayo ma’t ibig, $aig ang mala!it" (2 Saka ang sabi mong sa mutyang kam!u!ot Nakikiinom ka ng !atak ng hamong, Kaunting biyaya na bigay ng Diyos, a!ang ng hiya mong ika ang lumagok" (3 Ika’y isang uo$, may bulo kang taglay8 Sa isang bulaklak laso’t kamatayan, At akong bubuyog ang $ala ko’y buhay Bulong ng hiningang katamis'tamisan" +4 .A/).A/0: Akong mala!it na’y na!i!intasan mo, Ika na malayo naman kaya’y !a’no7 Dala ka nang $ala, $i mo naiino, Ay ubos na !ala ang tamis sa bao" +1 Bubuyog na lagging may ungol at bulong Ay nakayayamot saan man !umaroon, At ang kataan mo’y mayroong karayom .a’no kang lala!it, $i na$uro tuloy7 +#
Di ka humahalik sa mga bulaklak albos ng kamot9 ang siya mong liyag, Ang mga bintana’y iyong binubutas, Doon ang bahay mo, bubuyog na sukab" +&
Ika ay bubuyog, ako’y !aru!aro, Iyong mga bulong ay naririnig ko8
+ Saka, .aru!aro, $a!at mong malamang Sa mula’t mula !a’y 6$i ka minamahal, Ang !anyong !anali nang ika ay tak!an Ika ang may sabing may lason !ang taglay" +2 .A/).A/0: *anyan ang hinalang namuga$ sa $ib$ib
.agka’t na!aliga ang aking !angmasi$, Hin$i !ala laso’t $agta ng !ag'ibig Ang sa aking !anyo’y kanyang i$inilig" +3 B)B)Y0*: Da$ayain ka nga’t taksil kang talaga At sa mga $aho’y nagtatago ka !a" -4 .A/).A/0: Kung ako’y $inaya’t ika ang tataa Sa taglay kong bulo nilason na kita" -1 B)B)Y0*: .agka’t ika’y taksil, akin si Kam!u!ot Siya’y bulaklak ko sa tabi ng bako$" -# .A/).A/0: Bulaklak nga siya’t ako’y kanyang uo$":
-& LAKANDIWA: igil na Bubuyog, tigil .aru!aro, Inyo nang akasan iyang !agtatalo8 Yamang $i'malaman ang may'ari nito, Kam!u!ot na iya’y !aghatian ninyo" -( B)B)Y0*: Ka!ag hahatiin ang aking bulaklak Sa kay .aru!aro’y ibigay nang lahat8 Ibig ko !ang ako’y magtiis ng hira! Kaya ang talutot niya ang malagas" -+ .A/).A/0: Kung hahatiin !o’y ayoko rin naman .agka’t !ati ako’y kusang mamamatay8
Kab’yak na kam!u!ot, aanhin ko iyan Buo o ala ngunit akin lamang" -- LAKANDIWA: %aging si Solomong kilabot sa $unong Dito’y masisira sa gaang !aghatol8 Ka!a nagnanasa, ka!a naghahabol, Nguni’t kung hatii’y ka!a tumututol" -
i!ahintulot !ong sa mutyang narito Na siyang kam!u!ot sabihin kung sino Kung sino ang kanyang binigyan n
goo, 0 kung si Bubuyog, o kung si .aru!aro" -2 KA%.).0: Ang kasintahan ko’y ang luha ng langit Ang ara, ang Buan sa gabing tahimik, At si Bbuyog !o’t .aru!arong buki$, Ay ka!a hin$i ko sila iniibig" -3 .A/).A/0: %atanong nga kita, sinta kong bulaklak, Limot mo na baga ang aking !agliyag7 Limot mo na bagang sa buong mag$amag .ina!ayungan ka ng $alaang !ak!ak7 4 KA%.).0: ila nga, tila nga sa aki’y mayroong Sa hambog ng gabi ay may nagkakanlong, Ngunit akala ko’y $ahon lang ng kahoy At $i inakala na sinuman yaon" 1 B)B)Y0*: At ako ba, %utya, hin$i mo na bati$ Ang mga bulong ko’t $aing ng !ag'ibig Ang akin bang samo at mga !ahibik Na bulong sa iyo’y $i mob a narinig7 # KA%.).0: ila nga, tila nga ako’y may na!ansing Daing at !anaghoy na kung saan galling, Ngunit akala ko’y !as!as lang ng hangin At $i inakala na sinuma’t alin" & .A/).A/0: Sa minsang ligaya’y tali ng kasuno$ %aka!itong lumbay o hanggang mata!os" ( .A/).A/0: Dito na!atunayan yaong kaikaan Na ang !agliliyo’y nasa kagan$ahan" + B)B)Y0* at .A/).A/0: ang isang sanglang naian sa akin
Ay $i mananaka mag!ahanggang libing" - LAKANDIWA: Ang hatol ko’y ito sa $alaang hibang Nabali nang hin$i kinababalian8
Yamang ang !anahon ay inyong sinayang Kaya’t narara!at na ma!arusahan"
Ika ay tumula ngayon, .aru!aro Ang iyong tulain ay .agbabalik; mo, At ang .asalubong; sa babaing lilo, Bubuyog, tulainm, ito ang hatol ko"
