Bio Gardening Kh

សួងអប់ ងអប់ររ យុ វជន និងកី ងកីឡា ឡា

សួនជី នជីវៈចមុ វៈចមុះ

បំណិ ណិនជី នជីវតស  ស ាប់មធ ធ មសិក ាបឋមភូមិ គ  ោងលម គ ងលមអប់ររក កិតមូ តមូលដានៅកម ជា GgÁkarGb; karGb;rMrMBiPBelak  WORLD EDUCATION

ឧបតមមដាយ  ដាយ ទី ក់ករសហរដ  ់ រសហរដរ រកី កីមី មីអភិ អភិវឌឍអន វឌឍអនរតិ រតិ ៀបចំយ យ អងរអប់ រអប់ររពិព ិភពក ភពក សហរមួយអង យអងរសកម រសកមពសប់ ពសប់បឋមសិ បឋមសិកកម កកម 

គណៈកមរអភិ រអភិវឌ  វឌ ឍៀវ  សួ ស ៉ នជី នួ ជីវៈចុ វៈចុះ ៉

គណៈកមរនិ រនិពន្ ពន្ និ ងៀបៀង ១. ក ន់ រ ន ២. ក សុ  ឺ៉ ង ង  យ ុ ៣. ក វវ ៀម ន់ន់ឌឺឌឺល់ ល់

គណៈកមរសួ រសួល ១. ក ឈុ ំវណ ឆន ២. ក ប៊  តុ សុន់ ន់ ៣. ក ផុ ក ន់ថុថុល

គណៈកមរពិ រពិនិនតិ   ១. ក  ក ីយឹ ម យីហ៊ ហ បុ៊ ២. ក  ីហ៊  យ ុ ចន 

ឧបតមមថវ ថវយ យ ទី ក់ក់រសហរដ រសហរដរ រកើ កើមី មីអភិ អភិវឌឍអន វឌឍអនរតិ រតិ(USAID) (USAID) សហរៀបចំយ យ អងរអប់ រអប់រពិពរ ិភពក ភពក និង សួងអប់ ងអប់ររ យុ វជន និងកី ងកី

មតិក

រមក......................................................................................... ក......................................................................................... ក វត បំប ណងរួ ណ ំ ងរួម...................................................................................... ម...................................................................................... ខ រៀមលក្ណៈមុ ណៈមុនលបៀន...................................................... នលបៀន...................................................... ខ ខ មរស្ មឹ រស្ ប.................................................................................. គ នជីវៈវៈ និង រៀបងសង់ង.............................. ង.............................. ១   ៀនទី  ១ៈ សួនជី រង និង កូនរុ នរុក្កតិ  ្ តិក ក ងសួ ង សួន..................... ន..................... ៦   ៀនទី  ២ៈ រៀបចំរង ណត់អដំ អដំណ ណះប់ ះប់ពូពជ............................. ជូ ............................. ១១   ៀនទី  ៣ៈ រកំណត់ ះ កូនរុ នរុក្កតិ  ្ តិយប់ យប់................................ ................................ ១៦   ៀនទី  ៤ៈ របណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្កតិ  ្ តិយ  យ កំកើ ត់  ំ ត់ក................. ២១   ៀនទី  ៥ៈ របណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្កតិ  ្ តិយវ យវធីធកក......................  ី កក...................... ២៦   ៀនទី  ៦ៈ របណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្ក្តិ តិយវ យវធីធ  ី ប់ប ភ ភ ់ ក...................... ក...................... ៣១   ៀនទី  ៧ៈ របណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្កតិ  ្ តិយវ យវធីធតើ តី ើម.......................... ម.......................... ៣៦   ៀនទី  ៨ៈ របណ ះកូ  ុ៉ ......................................................... ស . ........................................................ ៤១   ៀនទី  ៩ៈ រ ជីជើ កំកី ប៉បំ ស កសរុបប បបប់បៀន......................................  ់ ៀន...................................... ៤៨   ៀនទី  ១០ៈ របូកសរុ

រមក ក វវស័ សយអប់ យ ័ អប់ររវ វស័ សយគន យ ័ គន ឹះមួ ះមួយ លរួមចំ មចំក កងសំ ងសំន់ ន់កក ងរអភិ ង រអភិវឌឍសង វឌឍសងម និងដ ងដកិកិចច ពិ សរអភិវឌឍធន វឌឍធន នមនុ ន មនុស។ ស។ យសងមតិ មតិើ ងនរអភិ ងើ នរអភិវឌឍើ វឌឍើប់ ប់វវស័ សយ ័ រអប់រក៏ករ   ៏ វនយកចិ វ នយកចិតតទុទ កក់ កុ ក់ ង ង  ំងើ ងើមី មី បណ ះប ះបលធននមនុ លធននមនុស ស កបយគុណពនិ ណពនិងនជំ ងនជំញខ ញខស់ សស  ់ ប់ បំញើ ញើប់ ប់លក លកខណ ខណររ។ ររ។ ើ មី  ើយតបនឹ យ  តបនឹងត ងតវររ វររកចើ កចើនទី នទីផររ ផរររបស់ របស់សង សងមតិ មតិ សួ សួ ងអប់ររ យុ យុ វជន និងកី ងកី នប ើតល តល នយសប់អភិ អភិវឌឍន៍ វឌឍន៍កម កមវវធីធចំចី ះទូ  ំ ះទូ និងលនយអប់ ងលនយអប់ររបំបណិ ណ ំ នជី និ ជីវវតសប់អនុ អនុវត វតន៍ន៍ម ម ៀនចំះទូ ះទូ។ ។ កម វវធីធបំបី ំណិ ណនជី និ ជីវវតមមូ តមមូល លន គឺស ស លរប លរប ើនគុ នគុណព ណព និងសិ ងសិទទពក   ពក ងវ ងវស័ សយអប់ យ ័ អប់រ រលនឹ ងផល់ ល ឱ់  សិសនូ សនូវចំ វចំះដឹ ះដឹងមូ ងមូល លន នងះ ងះ និងពឹ ងពឹងជំ ងជំញងៗ ញងៗ លនរៈសំន់ ន់សប់ សប់រូ រូបយកបទ បយកបទ ពិធន៍ ធន៍ល លៗក ៗ ក ងរពឹ ងរពឹងចំ ងចំះដឹ ះដឹង និងបំ ងបំណិ ណនិ ំច់ ច់សប់ សប់បើ បើជីជីវពរស់ វពរស់ំ ំ ។ សកម  សកសិកម កមលនជនល លនជនល ៧២.៣% កសិករ ករ "ងឯករ សួងនរជំ ងនរជំ ឿនពលរដទូទំ  ូ ងស ងំ ស ំ ២០០៨"។ ២០០៨"។ ជី វពំ របស់ រ បស់ពួពក កួ  ផប់បមួ  ់ មួយ នឹងធននធម ងធននធមតិ តិល ល ជុ ំវវញខ ញខ ន ពិសរុ សរុកកតិ   តិងៗ ងៗ លផ្ ល់ លផលសប់ ផ់ លសប់ររគ គ ើឱសថ ឱសថ ដុតចំ តចំអិអនិ រ ំលម លម ៘ ប៉  ុ  បច បន បនធននំ ធននំងះ ងះ កំពុពងទទួ ងុ ទទួលរងរត់ លរងរត់បង់ បង់គួគរឱ រួ ឱយរម យរម។ ឯករះចងងើងើ ងើមី មី   ើយតបនឹ យតបនឹង តវរនូ វរនូវចំ វចំះដឹ ះដឹង បំណិ ណនរបស់ និ របស់សិ សសនុ ស ិ នុសិ សស ស ិ  លក់ទងនឹ ទងនឹងជី ងជីវពំ វពំ បមលនយ   បមលនយ បំណិ ណនជី និ ជីវត។ តវ ។ ឯករះជួយស យសល ដល់ក ក-អ -អក កផងរ ផងរ ក ងរបៀនបមកម ងរបៀនបមកមវវធីធបំបី ណិ ណ ំ នជី និ ជីវវត ម វវទល័ ទល័យ អនុវវទល័ ទល័យ ើមី មី  ើយតបមត យ  តបមតវររបស់ វររបស់សិ សសនុ ស ិ នុសិ សស ស ិ  លនរប់រម រមណ៍ ណើ  ៍ ជំជើ ញៀបចំ  ំ ញៀបចំសួ សនួ បកសបណ កសបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិើ ើម។ ម។

-ក-

១. វត បំប ណងរួ ណ ំ ងរួម បំណិ ណនជី និ ជីវតគឺ តវ គឺបំ បំណិ ណនប និ ប បុ គលិ លកលក កិ លកណៈអន ណៈអនរបុ របុគគល  និងវ ងវ ជីជ វៈវី ៈ លចជួយដល់ យដល់រសចចិ រសចចិតត រ  ើទំទក់  ំ ក់ ទំនងកបយសិ នងកបយសិទទព   ព ចះយនិងប់ ងប់ងខ ងខ នឯងន។ នឯងន។ គឺបំ បំណិ ណនលរួ និ លរួមចំ មចំកក កក ងរើ ងរើកស កស យ ណ   នជី ន ិ ជី វវត  ២០០៦)។ សុខុខលពនិ  ុ លពនិងជី ងជីវវតកបយផលិ តកបយផលិតព។ តព។ (លនយបំណិ មរយៈរសិករៀបចំ ករៀបចំ  ើសួ ស  នជី នួ ជីវៈចុ វៈចុះ  ើឱសិ ឱសិសនរយល់ សនរយល់ដឹដឹងអំ ងអំពីពរជន៍  ី រជន៍  របស់ រុរុកកតិ   តិ  ើក កមស់ សរចូ  ់ រចូលរួ លរួម របស់កុករក  ុ រក ងររក ងររក និងអភិ ងអភិរកពូ រកពូជរុ ជរុកកតិ   តិ និ ងបរ ន។ ន ។ ចំះនិ ះនិងជំ ងជំញលៀនសូ ញលៀនសូន ន ពីកម កមវធីធវ ីះ ះ សិសចយកើ សចយកើស់ ស់កក ងជី ង ជីវពរស់ វពរស់ំ ំ  និ ងរកក់ចំចណ ណ ំ លនៀតផង។ ល  នៀតផង។

២. ការៀមលក្ណៈមុ ណៈមុនលបៀន នលបៀន ម៉  ូឌុឌលះកញើ ល ុ ះកញើន នកងៗ កងៗើ ើ យន នវត វត បំបណងខុ ណ ំ ងខុសៗ សៗ។ រៀមលកណៈមុ ណៈមុនលបៀនសិ នលបៀនសិស ស ដំក់ ក់លៀមរបស់ លៀមរបស់ ។ ព័ត៌តនក់  ៌ នក់ទងនឹ ទងនឹងរបៀន ងរបៀន និងៀន ងៀន ពិសៀន សៀន វន វនៀមទុ ៀមទុកមុ កមុន។ ន។  

សម ារឧបស គើ នសរមូ រមូល លនដូ នដូច ច ប៊ ក ឬស។

វត បំបំណង ណង ើ នូវ វប បក់កនូន់ វសក វូ សកពសចន ពសចន និងយត ងយតងចុ ងចុងៀន។ ងៀន។ ំ ងះក់ ងំ ះក់ទងនឹ ទងនឹងល ងល រួរួមរបស់ មរបស់ បំ ណិនជី នជីវវត លនកំណត់ ណត់ក ក ងលរណ៍ ងលរណ៍ំ ំបំបណិ ណ ំ នជី និ ជីវតមធមសិ តវ មធមសិកបឋមភូ កបឋមភូមិម ិ មំ ងកំណត់ ណត់ ក ងបំ ងបំណិ ណនក់ និ ក់ទងសង ទងសងម បំណិ ណនដ និ ដកិកចចិ  និ ងបំណិ ណនជី និ ជីពយ។ ពយ។

ស ាសម ាល់សាប់ សាប់សកម សកមភាពនី ភាពនីមួមយៗ យ ួ ៗ ងមះ សស សល់ លសកម ស ់ កមពយៗើ ពយៗើមី មីឱ ឱអនុ អនុវត វតនកជ័ នកជ័យក យក ងរបៀន ងរបៀន និងៀន។ ងៀន។   ើសកម សកមពៈ ពៈ ំ ច់  ំ ច់ វ វ  ើសកម សកមព ពល់ លខខ់  ន សររ ៈ លខ ះវរឱ វរឱសររើ សររើ រៀន រ ៀន សួ រ ៈ នសំណ ណរល រ លវសួ វសួរន់ រន់សិ សស ស ិ    ពនល់ ៈ ពនល់ ចំណ ណចសំ ច សំន់ ន់ៗ ឬ ប់សិ សសក ស ិ ក ង ងក់ក់ លំនាំ នាំបៀន បៀន   ៀននី មួយៗក យៗក ៣ ក។ ក។ កទី កទី១ គឺចក ចក ី  មលើ មើ លើងពមផរ ងពមផរប់ប់ នឹ ងចំះដឹ ះដឹងល ងល សិសនប់ សនប់ ឬរ ឬរ ឭកៀនស់។ កទី កទី២ ើងនឹ ងនឹងបៀនសកម ងបៀនសកមពសំ ពសំន់ ន់ៗ យកើ កើវធីធវ បៀនប បី ៀនប ររគង (ចុះវវមូ ះវវមូលព័ លព័ត៌តន  ៌ ន សស ចងងឯករ និងបទប ងបទបញ...) ញ...) និងយុ ងយុទទវ ធីធវ បៀនងៗ បី ៀនងៗ ៀត។ កទី កទី៣ លកប កបប់ប ់ើ ងចន ល់លទ លទផលរសិ ផលរសិករបស់ ករបស់ើ ងើ គឺនឆ នឆងត់ ងត់នូនវយុ វូ យុទទវ ធីធវ ី ខុសៗ សៗើ ើន។ ន។ -ខ-

៣. ខ មសារស្ប មឹ សារស្ ប

ក  ង ងកះ កះ ើង ងវផ វផល់ លឱ ឱ់  នូ វចក ីស សបៀននី បៀននីមួមយៗ។ យ ួ ៗ។ ះនន័យ យ ើងផ ងផល់ លនូន់ វចក វូ ចក ីរមរបស់ មួរួ របស់ កមវត វត ំ ងយរបស់ ងំ យរបស់ៀន ៀន និងវ ងវធីធផរ ផី រប់បពីព់ ៀនមួ  ី ៀនមួយៀនមួ យៀនមួយៀត។ យៀត។ ើងមិ ងមិនំ នំច់ ច់ផផល់ ល  នូន់ វវត វូ វត បំបណង ណ ំ ង ក់ក់ ក់ះ ះ ឬពណ៌សកម សកមពំ ពំងយ ងយ លនឹង ងវ វ ើកក ងៀន ង ៀនល់ ល។់ លបំណងក ណងក ង ងកះ កះវ បញពី ញពីតុ តុផលងៗផងរ។ ផលងៗផងរ។ ងមះ គឺ ចក ីស សបរួ បរួមំ មំង ១០ ៀនលក ងម៉ ងម៉ ូឌុឌលបំ ល ុ បំណិ ណនជី និ ជីវតះ តវ ះ ៖

ចំណងើ ណងើងៀន

រយ ៈល

វត

១. សួនជី នជីវៈនិ វៈនិង រងសង់ង ង

 បំប ណ ំ ង

ំ

២ ង ប់ ះរុះរុកកតិ   តិងៗ ងៗ សតពី តពីលក លកណៈ ណៈ លូត ស់ និ ងប់ ះរុះ រុកកតិ   តិនជន៍ នជន៍ល ល ត់បង់ បង់។ អនុវត វតរងសង់ រងសង់សួ សនជី នួ ជីវៈ។ វៈ។ ២. រៀបចំរង រង និង ២ ង វវគរកទរុ គរកទរុកកតិ   តិ   ល វបណ ះ និងអនុ ងអនុវត វត កូនរុ នរុកកតិ   តិក ក ងសួ ងសួន រៀបចំរង រង បប់ពូពជនិ ជូ និងបណ ងបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ  មំងៀបចំ ងៀបចំដីដសប់ ស ី ប់ក់ ក់ថង់ ថង់កូកនើ នូ ើ ។ ៣. រកំណត់ ណត់អដំ អដំណ ណះ ២ ង អនុ វតរបណ របណ ះកលងប់ ះកលងប់ពូពជូ និងគណ ងគណ   ប់ ពូជ អដំះប់ ះប់ពូពជូ យល់ពីពរៈសំ  ី រៈសំន់ ន់ររកប់ ររកប់ពូពជ។ ជូ ។ ៤. របះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ យ យ ២ ង អនុ វតមប មបកសបណ កសបណ ះរុះ រុកកតិ   តិយប់ យប់ពូពជូ ប់ អនយវតរស រស ងកូ ង កូនរុ នរុកកតិ   តិ។ ៥. របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកក តិ  តិយ យ ២ ង អនុ វតរបណ របណ ះរុះរុកកតិ   តិ   យើ កំត់ ត់ក ក និង ើកំក ត់ ំ ត់ក ក ររកកូនរុ នរុកកតិ   តិលនបណ លនបណ ះើ ះើ ល។ ល  ។ ៦. របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិយវ យវធីធី ២ ង អនុ វតរបណ របណ ះរុះរុកកតិ   តិ   យវ ធីកក កក   កក បញពី ញពីរៈជន៍ រៈជន៍ និ ងផលវករក ករក ក។ ៧. របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ យ ២ ង អនុ វតរបណ របណ ះរុះរុកកតិ   តិ   យវ ធី ប់ប   ់ ក វវ ធី ប់ប   ់ ក ប ើនរប់ នរប់រម រមណ៍ ណសិ ស ៍ សើ ស ិ ើរំ រំដុដះ។ ះុ ។ ៨. របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិយវ យវធីធី ២ ង អនុ វតរបណ របណ ះរះរកកតិ   តិយវ យវធីធតើ តី ើម តើ ម នបទពិធន៍ ធន៍កកងជំ ង ជំនើ នើស សសរុ សរុកកតិ   តិមក មក បណ ះមវ ះមវធីធតើ តី ើម ។ ៩. រ ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ៉  ២ ង អនុ វតរ រ ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉  ន ិ ងរៀបើស់ ស់ យល់ពីពរជន៍  ី រជន៍កសំ កសំណល់ ណល់សរ សរង ង។ ១០.របូកសរុ កសរុបប បបប់ប ់ ៀន ២  ង បញ ញសិ សិសដល់ សដល់  ន ិ ង សហគមន៍ ពលរបស់សិ សស ស ិ  និងរយត ងរយត។ -គ-

ទព័រ ១

៦ ១១ ១៦ ២១ ២៦ ៣១ ៣៦ ៤១ ៤៨

៤. ការវាយត

  រយត ន២កសំ កសំន់ ន់ៗ។ ៗ។ មួយ យករយត ករយតចុ ចុងប ងបប់បម៉  ់ ម៉ ូឌុឌលនី ល ុ នីមួមយៗ យ ួ ៗ និងវ ងវ សររ   សររ លើង ងវប វប ល លកងចុ កងចុង ម៉ ូឌុឌុល ។ កមួ កមួយៀត យៀត រយតើ ើឥរ ឥរបថសិ បថសិស ស យ អកស កសត ល់ លៀងល់ ់ ៀងល់  ើ ើ យក់ពិពននិ  ។ វ ធីធយត ី យតំ ងពី ងំ ពីរចំ រចំណ ណចះនរៈសំ ច ះនរៈសំន់ ន់កក ងរស់ ង រស់ចំចះដឹ  ំ ះដឹង និង ឥរបថរបស់ បថរបស់សិ សស ស ិ ក់កៗ់ ។ ចំះរយត ះរយតសិ សសះ ស ិ ះ ើងគិ ងគិតពិ តពិនន  ៥០   ើនឹ នឹងមុ ងមុខវ ខវ មួម យចំ យ ួ ចំនួនួន ផងរ គឺ ើងឱពិ ងឱពិនន ៣ ៥ ើ ឥរបថ បថ និងពិ ងពិនន ១ ៥ ើ វវ សររ។   សររ។ មៀននីមួមយៗ យ ួ ៗ ទុទកលឱសិ កុ លឱសិសពិ សពិកុ កុមតូ មតូចឱនើ ចឱនើន ចំណ ណចសំ ច សំន់ ន់ៗក់ ៗក់ក កលៀន លៀន នីមួមយៗ។ យ ួ ៗ។ កំឡ ឡងលសិ ង លសិសពិ សពិកុ កុមតូ មតូច លលចស ចសតឥរ តឥរបថសិ បថសិសក សក ងរក់ ងរក់ពិពននិ ។  រល គួគរក់ រួ ក់ពិពននិ ឥរ ឥ  របងសិ បងសិសប់ សប់ពីពៀនទី  ី ៀនទី៦  ត។

៥. ឯកសារបម  កះផល់ លនូន់ ូវព័ វព័ត៌ត៌នរួ នរួមសប់ មសប់ ើ   ស់  ើ ស់ រួ មំង ង ំងរូ ងរូបពសប់ បពសប់ ើ   ស់  ើ ស់ក ក ងៀនះ។ ងៀនះ។

-ឃ-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី១ៈ ១ៈ សួនជី នជីវៈ វៈ និងរៀបងសង់ ងរៀបងសង់ង ង រ  យៈលបៀន៖  ២  ង    រៀមលក្ ណៈ មុ នលបៀនក អ ក វ ន និងពិ ងពិនិនតើ តិ ើលៀនយហ លៀនយហត់តចត់ ច់ ត់ និ ង ើកិកចចិ ងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនិតើ តើលឯករសិ លឯករសិស ស ើមី មីចង់ ចង់ដឹដង ងឹ  ើនព័ នព័ត៌តន  ៌ ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សសនៀវ ស ិ នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់បៀន ់ ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ ឯករំសប់ សប់  ឯ  ករសិ ស(ជើសល សលច ចវរើ វរើំ ច់  ំ ច់)។ )។   រៀន ដីស និងហ ងហ ឺត ស វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ សំងអស់ ច ៖ ងអស់ច  - ប់ ះរុះរុកកតិ   តិងៗ ងៗ និងស ងសតលក តលកណៈលូ ណៈលូតស់ តស់រុ រុកកតិ   តិំ ងះ ងំ ះ និងប់ ងប់ ះ ះ  ពូ ជរុកកតិ   តិនជន៍ នជន៍ លត់ បង់។ - កំណត់ ណត់នពី នពីក កសំ សន់  ំ ន់ៗ ក ងរងសង់ ងរងសង់សួ សនជី នួ ជីវៈវៈ ដូចរកំ ចរកំណត់ ណត់ទីទំ  ី ងំ និងស ងសរៈសប់ រៈសប់   ងសង់ មទំហំ ហលងទុ  ំ លងទុក។ ក។

២០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី  ១ៈ ចក  ីផ ផ ើម

ប បញនបទសប់ ញនបទសប់ ះ   ះ យប់សិ សិស ស ះនបទដំបូបងរសិ ងូ រសិកបំ កបំណិ ណនជី និ ជីវវត រ ៀបចំសួ សនជី នួ ជីវៈចុ វៈចុះ ើបប ន ន ប់បនឮកះរឬ?  ់ នឮកះរឬ? បិបទស់ ទិ ស់នសររក នសររក "សួនជី នជីវៈចុ វៈចុះ"ះ" ើ រ ៀន រួចកសសដល់ ចកសសដល់សិ សស ស ិ  យំសិ សស ស ិ  សររកលក់ទងនឹ ទងនឹងសួ ងសួន រួរួចើ ចើងមកបិ ងមកបិទើ ទើ រៀន។ រៀន។ ពនល់ ពនល់យ យកើ កើច ច ើយ លសិសសររសួ សសររសួនជី នជីវចុ ចវ ុះក ះកងបណ ងបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ និ ងរកកូនរុ នរុកកតិ   តិ មុនលយកំ នលយកំដុដះ។ ះុ ។ សប់ៀនរបស់ ៀនរបស់ើ ងើ ក៏ក កងរកពូ ងរកពូជ រុកកតិ   តិកសប់ កសប់ឱសិ ឱសិសសិ សសិក កង យល់ពីពរី ុរុកកតិ   តិជុ ជុ ំវញខ ញ វ ខ នើ នើង និងៀនពី ងៀនពីជំជញបណ  ំ ញបណ ះរុះរុកកតិ   តិៀតផង។ ៀតផង។   ើមពណ៌ ម ពណ៌ យសបពី បពី នពត់ នពត់បង់ បង់នូនវពូ វូ ពូជរុ ជរុកកតិ   តិ  ដូចនក ចនក ងអប់ ងអប់ង ង ំប់ ប់។  ប់សិ សស ស ិ  លពីើ មក មើ ក ងភូ ងភូមិមើ  ិ ងើ នរុកកតិ តិើ នទដុ នើ ទដុះសញដី ះសញដីមផ មផះ មរបង ល និង -1-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ក ង៘ ង៘ ើងចះរុ ងចះរុកកតិ   តិំ ងះមក ងំ ះមក ើប បសប់ សប់បរ បរគ គ ឱសថសប់ពលជំ ពលជំងឺងមួមឺ យចំ យ ួ ចំនួននួ ឬក៏ ើស់ ស់មបងៀតមត មបងៀតមតវរ។ វរ។ ប៉ ុ ឥឡ ឥ ឡវះរុ វះរុកកតិ   តិំ ងះន់ ងំ ះន់ត់ ត់បង់ បង់ៗ ៗ លនន័យមិ យមិន ចរកនជិតៗើ តៗើង ឬត់ផុផតពូ តុ ពូជម ជមង ។ រៀបចំសួ សនជី នួ ជីវៈគឺ វៈគឺើ មី មើ ីមូ មូលរុ លរុកកតិ   តិំ ងះ ងំ ះ មករកទុកមួ កមួយ កងយួ ងយួលសប់ លសប់សិ សសនុ ស ិ នុសិ សស ស ិ  លនបំណងចង់ ណងចង់សិ សក កិ ងយល់ ងយល់ពីពរី កកុរុ តិ   តិំ ងះ។ ងំ ះ។  ើ ប នៗ នៗប់បនស  ់ នសតឿងះ តឿងះ ក ងសហគមន៍ ងសហគមន៍របស់ របស់បប ន ន ល់ លរឬ?  ់ រឬ?  ឱសិ សលប់បនរអ  ់ នរអតៀបប់ តៀបប់ពីព  ី នពត់ ន ពត់បង់ បង់ទរុ ទរុកកតិ   តិមួមយចំ យ ួ ចំនួននក នួ ក ងសហគមន៍ ងសហគមន៍របស់ របស់។ ។   នវត បំបណងរសិ ណ ំ ងរសិកសប់ កសប់ៀន ៀនះ។ ះ។ ១. ប់ ះរុះ រុកកតិ   តិងៗ ងៗ និងស ងសត ពីលក លកណៈលូ ណៈលូតស់ តស់ របស់ រុរុកកតិ   តិំ ងះ ងំ ះ ២. ប់ ះរុះ រុកកតិ   តិនជន៍ នជន៍លត់ លត់បង់ បង់ ៣. កំណត់ ណត់នពី នពីក កសំ សន់  ំ ន់ៗក ៗក ងរងសង់ ងរងសង់សួ សនជី នួ ជីវៈវៈ ដូចរកំ ចរកំណត់ ណត់ទីទំ  ី ងំ និងស ងសរៈសប់ រៈសប់ងសង់ ងសង់   មទំ ហំលនងទុ លនងទុក។ ក។

៣០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ២ៈ ការពិ ភាក ភាក  ាអំពីពសួ ស ី នជី នួ ជីវៈវៈ

 ំសិ សស ស ិ  ើសកម សកមព ព យកសសដល់សិ សស ស ិ ក់កមួម់ យសន យ ួ សន ឹកៗ កៗ ើយឱសិ យឱសិសសររ សសររះរុះរុកកតិ តិ លចូលចិ លចិតត ( ( ក់សររ សររះរុះរុកកតិ   តិមួមយ) យ ួ ) និងយកមកបិ ងយកមកបិទើ ទើ រៀន។ រ ៀន។ ប់ ប់  ើមរ ម រឭក ឭក នរុកកតិ តិ ើនលប នលប នៗន នៗនល់ ល។់  ើ ើងចងករុ ងចងករុកកតិ   តិទមលក ទមលកណៈអ ណៈអ ីខខះ? ះ ? ច ើយរ យរពឹពងទុ ងឹ ទុក ៖ I. រើស់ ស់ ៖ បរ គ ើឱសថ ឱសថ លម សំ ណង់ ចំ ណីសត សត II. លកណៈដុ ណៈដុះលូ ះលូតស់ តស់ ៖ ដុ ះក ងទឹ ងទឹក ើក ក ើដីដីើ មើ ើើ មើ មើ ើ III. ផលទទួលន៖ លន៖  ើ ម ើម ស ឹក ឬស កើ កើលក លកណៈងកនី ណៈងកនីមួមយៗ យ ួ ៗ សររបំ សររបំងកសំ ងកសំន់ ន់ៗើ ៗើ រៀន រ ៀន ើយឱសិ យឱសិស សស សះ រុរុកកតិ   តិ   លសររើ សក់ម មកម កមកឹ កឹម មវើ វើ រៀន។ រ ៀន។ ឧហរណ៍៖ រើស់ ស់៖ បរគ គ ើឱសថ ឱសថ លម សំ ណង់ ចំ ណីសត សត។ បន បនមួ មួយលក យលកណៈងកងៀត ណៈងកងៀត ើមី មីឱសិ ឱសិសនព សនពត់តជំជ់ ំញើ ញើរវ រវគ។ គ។  ពនល់ រុរុកកតិ   តិនើ នើនទងៗ នទងៗ រុរុ កតិ តិមួមយចើ យ ួ ចើជន៍ ជន៍នើ នើន នង។ ង។ សប់សួ សនួ ជីវៈចុ វៈចុះ ើង ងតសំ តសំន់ ន់ើ រើ ុរុកកតិ   តិ៣ ទគឺ រុ កតិ តិើ សប់ ស ើ ប់បរ បរគ គ ឱសថ និងលម ងលម។ -2-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ងកសិ ងកសិសុ សុម ើមី មីឱសិ ឱសិសវវើ សវវើទរុ ទរុកកតិ តិងៗៀត ងៗៀត និងទរើ ងទរើស់ ស់ ់របស់ របស់ ។ ុមនី មនីមួមយៗ យ ួ ៗវន វនពីព៥-៧ក់ ៥ី -៧ក់ើ ើ យសយកនបទ សយកនបទ មួយសប់ យសប់   ើរវវ រវវ មរស ័ចិ ចិតត។ នបទរួមនដូ មនដូចងម៖ ចងម៖ ហូប ុ មទី១ ៖ រុកកតិ   តិើ សប់ ស ើ ប់បរ បរគ គ ឱសថ លម ចំ ណីស ុ មទី២ ៖ រុរុកកតិ   តិើ សប់ ស ើ ប់ឱសថ ឱសថ ថ ី ុ មទី៣ ៖ រុកកតិ   តិើ សប់ ស ើ ប់លម លម ុមទី មទី៤ ៖ រុរុកកតិ   តិើ សប់ ស ើ ប់សំ សណង់ ណ ំ ង់ ខរ 

  បញង ញង ើយពនល់ យពនល់ពីពរៀបបំ រី ៀបបំញងវវ ញងវវ យបក់ក ់ រុរុកកតិ តិខខះចើ ះ ចើស់ ស់ន ន ើន នង និងនរបន ងនរបនពូពជើ ជូ ើនរៀប។ នរៀប។ ងទី ១៖ ប  ីយ យះរុះរុកកតិ   តិលនវវ លនវវ

ល.រ

ឈះរុះរុក្កតិ  ្ តិ

រើ់ ស របន ពូជ បរគ ឱសថ លម ប់ ក ើ ម ងៗ

១ ត ២  ញ ញក ៣ ៤

ចំណី ណសត ស ី ត

ពនល់ ពនល់ នរុកកតិ   តិើ ើនៀតលើ នៀតលើងមិ ងមិន នល់ ល ់ លឡប់ ផះ សូមប មប នៗ នៗ ើរវវ រវវ យ កសួរស់ រស់ទុទ ំុ និ ងឱសថបុ ឱសថបុណលនចំ ណលនចំះដឹ ះដឹងើ ងើន ើយ យ ើរបំ របំញង។ ញង។ លជួប បើ កើ យ នឹនងឱតំ ងឹ ឱតំងុ ងុម ម ើរប របញលទ ញលទផល។ ផល។

-3-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

សកមភាពទី ភាពទី៣ ៖ ការៀមសាងសង់សួ សនជី នួ ជីវៈចុ វៈចុះ

៥០ ទី

 ំពីពរៀបងសង់ រី ៀបងសង់៖ ើមី មីៀបចំ ៀបចំសួ សនជី នួ ជីវៈមួ វៈមួយឱនល យឱនល ើ ងវយកចិ វយកចិតតទុទកក់ កុ ក់ើ ចំចើ ំណ ណចមួ ច មួយចំ យចំនួនួន ដូចងម៖ ចងម៖  រ សទីក កង៖ ង៖ កងងសង់ ងងសង់សួ សន នួ វើ វើទីទខខី ស់ ស  មិម់ នលិ និ លិចទឹ ចទឹក សិនើ នើរកមិ រកមិនន ននវើ វើកដី កដីកប កបម ឱនខស់ ស។់ វ វសទី សទីំ ងជិ ងំ ជិតភពទឹ តភពទឹក និងនសុ ងនសុវត វត ិពល ពល។  ទំ ហំសួ សន៖ នួ ៖ គូរៀបចំ រៀបចំសួ សនឱនទំ នួ ឱនទំហំ ហទទឹ ទំ ទឹង ៣,៥ ៉  ៤៉ និង បយពី យពី ៤ ៉  ៥ ៉ និង កំពស់ ពស់ ២,៥០ ៉  ើច ច ើន ន ។    រៀបចំ ដី៖  ើរស រសត ត គល់ ើងៗ ងៗ ើកដី កដីបំបញក  ំ ញកងប ងប ើយ យ ើរពបដី រពបដីឱនប ឱនប   ើល ល។ រៀមសរៈ រៈវរំ វរំច់ ច់ដូដច៖ ចូ ៖ បលសរសរ លសរសរ ធ ឹម បនះឬសី ះឬសី ស  ឹកដូ កដូង កល និងលួ ងលួសចំ សចំណង។ ណង។  ដឹកំ កំសិ សសពិ ស ិ ពិនិនតទី តិ ទីំ ងងសង់ ងំ ងសង់សួ សនជី នួ ជីវៈចុ វៈចុះ មំង ង ើរស់ រស់ង ង និងក ងកងល ងលវងសង់ វងសង់និនងិ  ើរងសង់ រងសង់មរូ មរូបព។ បព។ ទូងសង់ ងសង់សួ សនរួ នួ រួចច ចច ុមសិ មសិសន់ សន់ជួ ជួយៀបចំ យៀបចំស សត និង ើកដី កដី។

ចក  ី នាំសាប់ សាប់គ គ ទទួ ទទួលបន លបន ក កវៀបចំ វៀបចំលមួ លមួយ សប់រងសង់ រងសង់សួ សនលលសិ នួ លលសិសមូ សមូលស លសរៈនប់ រៈនប់ ន់។ រល  គួរអ រអ ើញតំ ញតំងសហគមន៍ ងសហគមន៍  លនបទពិ ធន៍មកចូ មកចូលរួ លរួមក មក ងរងសង់ ងរងសង់  ះពួ ក ត់អ អកនជំ កនជំញ ញ និងនឧបករណ៍ ងនឧបករណ៍សបងសង់ សបងសង់ ់ៀតផង។ ៀតផង។ ឱសិ ឱសិសរកស សរកសរៈពី រៈពីផផះ ើមី មី  ើរងសង់   រងសង់ ដូ ចបលើ លើ ឬសី ៘ កំណត់ ណត់ មូ   មូលស លសរៈំ រៈំង ះយនប ីកត់ កត់ចស់ ចស់ស់ ស់។

-4-

ឯករសិស  ១.១

-5-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី២ៈ ២ៈ រៀបចំរង រង និងកូ ងកូនរុ នរុក្ កតិ  ្ តិក ក ងសួ ង សួន រ  យៈលបងៀនៈ  ២  ង    រៀមលក្ ណៈ មុ នលបងៀនកគ អ កគ វ ន និងពិ ងពិនិនិតើ តើលៀនយហ លៀនយហត់ត់ចត់ ចត់ និ ង ើកិកិចចងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនតើ តិ ើលឯករសិ លឯករសិស  ើមី មីចង់ ចង់ដឹដឹង ង ើនព័ នព័ត៌ត៌ន ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំ សរ រសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សស ិ  នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់ប់ៀន ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ ឯ  ករំ សប់   ស របៀនលនៀបចំដូដចនៀបប់ ចូ នៀបប់ងើ ងើ   រៀន ដីស និងហ ងហ ឺត វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ ស សំ ំងអស់ ងអស់ច ច ៖ - បញពី ញពីរៀបៀបចំ រៀបៀបចំរង រង បប់ បប់ពូពូជ និងបណ ងបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ - ៀបចំដីដសប់ ស ី ប់ក់ ក់ថង់ ថង់កូកូនរុ នរុកកតិ   តិ - ងយល់ ងយល់ប បមៀតពី មៀតពីប់ពូពូជក ជក ងមូ ងមូល លន ។

សកមភាពទី ភាពទី ១ៈ ការរ ឭកៀន និងពិ ងពិនិនិត កិច្ច្ការលគល់ ការលគល់ឱ  ៅផ  ើ ៅផះ

២០ ទី

រ ឭកៀន ឭកៀនលនៀនកន លនៀនកនងមក ងមក និង ង   ើរមូ រមូលកិ លកិ ចចរផ រផះ លនឱ លនឱ  សិ ស  ើពីព  ី លមុន។  ន។    ឱសិ ស ឈររងង់ងធំធ់ ំ ើ យប់  ើមះល់ ម ះល់មួមយ ួ លនៀមទុកមុ កមុនក នក ងចំ ងចំមសិ មសិស ឈរ រងង់ង់ះយ ះយ ើឱសិ ឱសិស ះបន អ កបប់ប់រហូ រហូតល់ តល់ ឱឈប់ ឱឈប់។ ើល់ ល់ស ស ិតើ ត ើអ អកអ កអក ះវឆ វឆ ើយមួ យមួយចំ យចំណ ណចៀន ច ៀនមុមុនលខ នលខ នចងំ នចងំ។  ប ប់មក មក  ើឱុ ឱុមនី មនីមួមយៗ យ ួ ៗ  ើរប របញលទ ញលទផល ផល ើយ យពមស ពមសបលទ បលទផលំ ផលំងះ ងះ ើងមួ ងមួយដូ យដូចងម។ ចងម។ រ  ើ់ ស រ របន ពូជ ល.រ ឈះរុះរុក្ក្តិ តិ បរគ ឱសថ លម ប ប់ ក ើ ម ងៗ ១ ២ ៣ ៤ -6-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

  ើកើ កើង ង នរុកកតិ   តិើ ើនលប នលប នៗ នៗ នវវរកើញ។ ញ។ ើងនឹ ងនឹងកំ ងកំណត់ ណត់ រុកកតិ   តិទ ទ ខះ លវ វសយកមក សយកមក ើរំ រំដុដុះក ះក ងសួ ងសួនរបស់ នរបស់ើ ង។ ងើ ។ ើរកកុរុ តិ   តិខ ខះ លើង ងវរំ វរំច់ ច់សប់ សប់រធ រធ ីរ រ បណ ះក ះក ងលះ។ ងលះ។ (ច ើយរ យរពឹពឹងទុ ងទុកន៖ កន៖ រុកកតិ   តិលម លមសប់ សប់រៀបចំ រៀបចំសួ សនួ រុកកតិ   តិកលពិ កលពិករក ករក រុកកតិ   តិនជន៍ នជន៍ើ ន នើ ង និងរុ ងរុកកតិ   តិនជន៍ នជន៍កក ងរសិ ង រសិកវវ) កវវ)  ងកសិសុ សុម លឱទទួលខុ លខុស សវើ វើរបណ របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិលងមុ លងមុខ។ ខ។  ើឱុ ឱុមនី មនីមួមួយៗកំ យៗកំ ណត់ពីពទរុ  ី ទរុកកតិ   តិ  លពួ កចង់បណ បណ ះកលង ះកលង និងៀបចំ ងៀបចំនរដូ នរដូច ច រកពូជរុ ជរុកកតិ   តិ  ៀបចំ រងបណ ះ រ ំ...។ ...។

៣០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ២ៈ ការៀបចំ រង សាបគាប់ពូពជូ

  ើកើ កើង ង សួនងសង់ នងសង់រចនទំ ចួរួ នទំហំ ហតូតំ ចច ចូ ច ត លតវឱើ វឱើងៀបចំ ងៀបចំឱនល ឱនល និ ងប ងបមលក មលកណៈ ណៈ បកស កស មំងនភ័ ងនភ័ណពៀតផង។ ណពៀតផង។ ដូ ះើ ះ ើង វសិ វសិកពី កពីរៀបៀបចំ រៀបៀបចំរងក រងក ងសួ ងសួន ឱនឹម វ។ វ។ ទូរបណ របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ   ើើ ងមវ ងើ មវធីធពីពី រ រី ងគឺ ងគឺ  របប់ ពូជើ ជើរង រងល់ លដីដ់ ី និ ងរបណ ះក ះក ងថង់ ងថង់ មង។ ង។ ជូ ើរង រង ើយំ យំឱនធំ ឱនធំ ប ប់មកដកយកំ មកដកយកំ ល់ ល   ់ ក- របប់ពូពជើ ជូ ើរង រងល់ លដីដ់  គី ឺ របប់ពូពជើ កងំ ងំម មង ឬយកំកក ងថង់ ង ថង់ំ ំមួមយរយៈៀត យ ួ រយៈៀត មុនយក នយក ើរំ រំដុដះ។ ះុ ។ វធីធះើ  ី ះើសប់ សប់របប់ របប់ ពូជ លនទំហំ ហតូតំ ចលិ ចូ លិ ត ដូចប់ ចប់   អញ់ ញ៘ ់ រៀបចំរង រង នើនស នសនដូ នដូច ច រងល់ ល់ ដីដី (រងពូនដី នដី និង រងជីកដី កដី) រងស ក និងរងៀបឥដ ងរងៀបឥដ។   រង ល់ដីដនពី  ី នពីរទគឺ រទគឺ  រងពូ នដី និ ង រងជីកដី កដី ។ រងពូនដី នដីសប់ សប់បប់ បប់រកកុរុ តិ   តិលនទំ លនទំហំ ហតូតំ ចល ចូ ល ិត និងវរ ដីំ ំ ះ ទឹកលដូ កល ដូ ចប់ពូពជ ជូ   ឬងខល់៘ រងទះទូ នទទឹង ៥០  ៧០ សង ី៉  ៉ កំពស់ ពស់១  ០  ១៥ សង  ី៉ ។  ៉ ។ រងជីកដី កដីសប់ សប់ប់ ប់ពូពជូ លវរសំ វរសំើ មខ មើ ខស់ ស់ ើយក៏ យក៏សមបផងរ សមបផងរ សប់របរដូ របរដូវ ំងបយពឹ ងបយពឹង ងកើ កើរចទឹ រចទឹក។ ក។ រងស កគឺ កគឺរងល រងល ើពីពើ  ី ំ  ើ ងជុ ងំ ជុ ំវញ៤ុ ញ វ ៤ុង ទូ  ើខ ខស់ សពីព់ ដីដី ។ី រងទ ះើសប់ សប់បប់ បប់តូតចៗ ចូ ៗ លយវចសុ វចសុ ីឬដុ ះផិតលន តលន សំើ ម មើ  ំង ពិសប់ សប់រកកុរុ តិ   តិប ប។ -7-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ក ងរ ងរ ើរងកូ រងកូនរុ នរុកកតិ   តិើ ង ងើ វ៖វ៖   - ស តគល់ ឬ  វល  ពីពដីដី ត  ី តលមុ លមុនល នល ើរង រង ះចូបជី បជីកក ងថង់ ង ថង់ កូនរុ នរុកកតិ   តិ -   ើចង ចង រើ រើមី មីបង បង រទឹ រទឹកកុ កកុ ំឱដក់ ឱដក់ត តល   - រងកូ នរុកកតិ   តិ វ វ  ើជួ ជួរប របយ យ ើ មីជួជយឱដី យ ួ ឱដីច ចះរងប់ ះរងប់ស់ ស់ទឹទកឹ ល  ។ ខ- របណ ះកូ ះកូនរុ នរុក្កតិ  ្ តិកក ងថង  ង ថង ់គឺ របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិក ក ងថង់ ងថង់ម មង ឬ រស ងកូ ងកូនរុ នរុកកតិ   តិលនដកញពី លនដកញពី លើ ល  ើយស យស ងក ងក ងថង់ ងថង់។ រងៀបថង់កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិ វី វ ីចងឬក់ ចងឬក់បន បនះ ះរឬប រឬប សី ឬើ កដីពូពនំ នូ ំងទប់ ងទប់ ថង់ កូនរុ នរុកកតិ   តិកុក ំឱដួ ឱុ ដួលរលំ លរលំ គឺ ើ ស់កក ង លកខណ ខណដីដត  ី តលដី លដីពិពកបទឹ  ិ កបទឹក ឬ  នសពើ ម ំង។ ង។

-8-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

សកមភាពទី ភាពទី ៣ៈ ការៀបចំ ដីសាប់ សាប់ដាក់ ដាក់ថង់ ថង់កូកូនរ នរ ុក្កតិ  ្ តិ

៥០ ទី

ើ ងនៀនអំពីពរបប់  ី របប់ពូពជូ និងរៀបចំ ងរៀបចំរងក់ រងក់ថង់ ថង់បណ បណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិរចមកើ ចួរួ មកើយ ើបប ននស ន នសត ើញឬ ញឬ រុកកតិ   តិខខះដុ ះ ដុះនល ះនលនរលូ នរលូតស់ តស់ឿន ឿន ខះៀតដុ ះៀតដុះលូ ះលូតស់ តស់មិមននល និ នលើ ើមកពី មកពីក កអអ ី? (ច ើយ រពឹព   ឹងទុ ងទុក៖ ក៖ គឺ ជីជតិ   ី តិ ដីដ ីសមត ពប់យកតិ យកតិ ទឹទ ឹករបស់ ករបស់ដីដ ី)   សួរសិ រសិស ស ើដីដភពខ  ី ភពខះលនជី ះលនជីតិ តិល ល? ច  ើយរ យរពឹពងទុ ងឹ ទុកគឺ កគឺ៖ ដីលប់ លប់ត់ ត់ទ ទ ស  ឹង ដីតបឹ តបឹង ំង ដីដំដបូបំ កូ ឬដីប់ ប់ើ  កើ   ង។ ង។ ើ ដីលនជី លនជីតិ តិ   នលក ណៈរូបដូ បដូច ចច? ច? ច ើយរ យរពឹពងទុ ងឹ ទុកគឺ កគឺ៖ នពណ៌ ឬ  ះន សពផុ ស(យបទឹក)។ ក)។   សិ នើើ ង ងើ នដី នដី ដូដូ ចនៀបប់ងើ ងើ ើងក៏ ងក៏ចយកដី ចយកដីធម ធម មកយមួយអ យអមដុ មដុត ឬជី ចម៍ ឬជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉    មសគឺ  ដី ចំនួននួ ៦គ មួយជី យជីចម៍ ចម៍ ឬអមដុ មដុតចំ តចំនួនន១គ នួ ១គ និងកំ ងកំប៉ប ុស ស ៉ ៣  គ។ វយដី វយដីឱម៉ ឱម៉ដដយមួ   យមួយជី យជី ដូ ចងើឱនសព ឱនសពល ល រួរួ ចយកល  យវ ឱ ើកស់ កស់៤ ៤ប់ប់ ើ យ ចទឹក ើមបន មបន ិចរយៈលមួ ចរយៈលមួយ យញ ញ ើបមូ បមូលគរគំ លគរគំន ើយយកតង់ យយកតង់ស៊ ស៊ ូបទុ បទុក។ ក។   រើ សសថង់ សថង់ និ ងះថង់  វើស សសទំ សទំហំ ហថង់ ថំ ង់  មទកូ នរុកកតិ   តិល លវបណ វបណ ះ។ ះ។ កូនរុ នរុកកតិ   តិបណ បណ ះរយៈលខ ះរយៈលខ ី ើ ើ ថង់ទំទហំ ហ ំ ំ៩ គុណ ១៦ សង ី៉  ៉ ើរយៈលមធម រយៈលមធម និងង ងងវើ វើទំទហំ ហ ំ ១ ំ ៥ គុ ណ ២៥ សង ី៉ ។  ៉ ។ រយៈលងមរ រយៈលងមររ រស់ ស់ ថង់មួមយដង យ ួ ដង ឬពីរដងក រដងក ងលំ ងលំ ល។ ល។ ពូជើ ជើកក ងះ ង ះ ខច់ វរថង់ វ រថង់ង ង ើមី មីឱនឫសង ឱនឫសង ល ំនលទ នលទពទប់ ពទប់ទល់ ទល់ នឹ ងរំងស ងស តរដូ តរដូវំ វំង។ ង។

រះថង់

បំពង់ ពង់ទឹទក កឹ តស់ តស់ៗ

-9-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

 ចំសិ សស ស ិ  ើរ រ  យើ ថង់ ស ស   ិកលចខ ក លចខប់បទំទ់ និនំ ិញមកពី ញមកពីផរ ផរ ឬរបស់ងៀត ងៀត ដូចបំ ចបំពង់ ពង់ទឹទកឹ តស់ៗ ដបទឹកសុ កសុទទលើ   លើរចើ ចួរួ ើម សប់បណ បណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ។ សរៈសប់ រៈសប់កដី កដី បណ  ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ វ ះរន ើ មីកុក ំឱទឹ ឱុ ទឹកដករ់ កដករ់លូ លយកូ យ ូ កូនរុ នរុកកតិ   តិ។  កិ ចរផ រផះ   ើឱុ ឱុមសិ មសិសនី សនីមួមយៗ យ ួ ៗ លឡប់ផ ផះវះវញ វមូ វមូលប់ លប់ពូពជលនក ជូ លនក ងសហគមន៍ ងសហគមន៍របស់ របស់ខខ ន យ នរកត់នូ នូវព័ វព័ត៌តនសំ  ៌ នសំន់ ន់ៗ មួយចំ យចំនួននដូ នួ ដូច ច ះរុះរុកកតិ   តិ ទីទី កង លទទួលន លន រយៈលផល់ លផល ផ់ ល រ ំ   របណ  ះ៘ ះ៘  កំ ណត់ស សល់ ល់  វំ វំសិ សសចុ ស ិ ចុះអនុ ះអនុវត វត ល់ ល  ក  ់ ក ងសួ ងសួន យៀមមុន នូវស វសរៈងៗល រៈងៗលវរំ វរំច់ ច់សប់ សប់ អនុ វត ដូចចបប់ ចចបប់ បង  ី ៉ ល ៘

-10-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី៣ៈ ៣ៈ រកំណត់ ណត់អដំ អដំណ ណះប់ ះប់ពូពូជ រ  យៈលបងៀនៈ  ២  ង    រៀមលក្ ណៈ មុ នលបងៀនកគ អ កគ វ ន និងពិ ងពិនិនិតើ តើលៀនយហ លៀនយហត់ត់ចត់ ចត់ និ ង ើកិកិចចងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនតើ តិ ើលឯករសិ លឯករសិស  ើមី មីចង់ ចង់ដឹដឹង ង ើនព័ នព័ត៌ត៌ន ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំ សរ រសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សស ិ  នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់បៀន ់ ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ ឯ  ករំ សប់   ឯករសិ ស  ៣.១  ស របៀនលនៀបចំដូដចនៀបប់ ចូ នៀបប់ងើ ងើ   រៀន ដីស និងហ ងហ ឺត វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ ស សំ ំងអស់ ងអស់ច ច ៖ - អនុវត វតរបណ របណ ះកល  ះកល ងប់ ងប់ពូពូជ និងគណអដំ ងគណអដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជូ - យល់ពីពីរៈសំ រៈសំន់ ន់   ររក ប់ពូពូជ។ ជ។

សកមភាពទី ភាពទី ១ៈ ការរ ឭកៀន និងពិ ងពិនិនិត កិច្ច្ការលគល់ ការលគល់ឱ  ៅផ  ើ ៅផះ

១០ ទី

 ប់  មរ មើ រឭកៀន ឭកៀន យើកើ កើង ង ៀនមុន ននឱប នឱប នៗ ន ៗ  រវវពី  ើ រវវពីប់ ប់ពូពជរុ ជូ រុកកតិ   តិល ល នកងសហគមន៍ ង  សហគមន៍របស់ របស់បប ន ើនលទ នលទផល ផលង? ង?   ឱសិស តំងុ ងុម  ើរប របញលទ ញលទផលលពួ ផលលពួករកឃើ ករកឃើញ យៀបប់លម លម ិត ពីព័ពត៌ត័ ៌នំ នំងយ ងយ លក់ទងនឹ ទងនឹងប់ ងប់ពូពជំ ជូ ំងះ។ ងះ។ ឱសិស ក់កងៀត  ់ ងៀត ើប ប ីប់ពូពជូ លពួកមូ កមូលនទុ លនទុក ក ឯករ និងមូ ងមូលប់ លប់ពូពជលសិ ជូ លសិស រកនទុក ។ ស   ប់ សិស វវបន វវបនៀត។ ៀត។  ពនល់សិ សស ិ  ៖ នរុកកតិ តិើ ើនលប នលប នៗមូ នៗមូលនខ លនខះើ ះើង ងល់ ល ់ ខខ ះៀតើងមិ ងមិនន់ នន់ ល់ ល  ។់ ើងនឹ ងនឹង ង ើរើ រើស សសរុ សរុកកតិ តិមួមួយចំ យចំនួនួនមក នមក ើរបណ របណ ះ ើមី មីពិពនិនិ ិតើ តើលអដំ លអដំណ ណះរបស់ ះ របស់ើ ើយមូ យមូលកូ លកូន រុកកតិ   តិ ក ឬនរជន៍    ំងទុ ងទុកសប់ កសប់ំ កកំ  ងសួ ង សួនរបស់ នរបស់ើ ងើ ើមី មីឱើ ឱើងចសិ ងចសិក កងយល់ ងយល់បន បន ៀត។ -11-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

៣០ ទី

ជាតិ សកមភាពទី ភាពទី ២ៈ ការៀបចំ បណ ះកូ ះ កូនរ នរ ុក្ក្ជាតិ

របណ ះកូ ះកូនរុ នរុក្កតិ ្ តិ   ឹតតមរៀប  មរៀប ើន៉ ន៉ង អ  អ ័យមភ យមភទរុក្កតិ ្ តិ  នព បរ  ន និ ងទី ងទី ំ  ំង ើ ម៘  ម៘   ប  នដឹ នដឹង ង ើបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ តិមវ មវធីធីខ ខះ? ះ? ចូរើ រើកឧហរណ៍ កឧហរណ៍មកប មកបក់ក់ផង។ ផង។   [ច  ើយរ យរពឹពឹងទុ ងទុក៖ ក៖ មប់ មប់ ម ក មើម មើម។ ម។ ]   ប បក់ក់ប បម ម យរមនុស នរ នរត ើងច  ងច ើប បកសបណ កសបណ ះរុះរុកកតិ តិ ងៀត ដូច ច រផ  ំក របំនិ រផ និង រកើម លប់ លប់ទទួ ទទួលផលងរបណ លផលងរបណ ះយប់ ះយប់។ រពិតើ តើយ លនវធីធី ើន នងប ងបះះ  សូ សូមើ មើកយកវ កយកវធីធីសំ សំន់ ន់ៗ មួយចំ យចំនួនួនមក នមក ើរសិ រសិក  ដូច របណ ះប់ ះប់រត់ រត់ករំយើ យើម ឬមលកណៈប ណៈបកស កស (សប់ (សប់រុរុកកតិ តិលពិកមួ កមួយចំ យចំនួនួន) ន) រក របំ រផ  រផ ំក រប់ប់ ក។ ក។

ះ ើ ងើ ងើកយក  ក  យក  របណ ះប់ ះប់មក មក ើរ  រ  សិ ក មដំ ក់ ក់ល  ល  នី មួមួយៗ យៗ ដូចខងម៖ ចខងម៖

-12-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

៣០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី  ៣ៈ ករណី សិក ា

  ឱសិសនករណី សនករណីសិ សក៖ កិ ៖   ករណី សិក៖ ក៖ សួនសិ នសិសៀន សៀនក់ក់ទីទ ី៩ លកូ នចងក ង ងរកសិ រកសិករី ករីមួ មួយ ។ ឪពុក កយរបស់ យរបស់ សួន ងចង់ឱ ឱ សួន ឈប់សិ សកើ កិ ើមី មីជួជយរកក់ យ ួ រកក់ផផត់ត ផផ់ ង់ង  ់ រ។   រ។ សួនយុ នយុវជនឧសហ៍ វជនឧសហ៍ ក់ក  ់ៀងល់  ំ សួ សួ ន ងសតើ តើញឪពុ ញឪពុក កយរបស់ យរបស់ត់ ត់  បូ វពូជចំ ជចំនួននួ ៩០-១០០គ. សប់ស ស ងើ ង ើ ដីដ ី ១ហិ ១ហិ ក។ មរ សត សួន កត់ស សល់ លើ  ់ ញ ញ ើ   ំខខះឪពុ ះ ឪពុក កយរបស់ យរបស់នសំ នសំបើ បើសពី សពីត តវរសប់ វរសប់ស ស ងើ ង ើដីដីះ ះ ើយត់ យត់ក៏កឱសំ ឱ៏ សំប ប លសល់ះអ ះអកជិ កជិតង។ តង។ ផ យវ យវញ ញ ំខខះៀត ះ ៀត រត់ រត់ខខះសំ ះ សំប ប វ រត់សុ សុ ំពីពអអី កជិ ក ជិតងវ តងវញ ើះបី ះបី រត់ រត់ើ បរ បើ រណប់ ណប់ពូពជដល ជូ ដល ើ ដីដ ដលក៏ ដី លក៏យ។ យ។ មួមយសួ យ ួ សួន នជួបនឹ បនឹងពូ ងពូសុ សខុ លកសិករនបទពិ ករនបទពិធន៍ ធន៍ ក់ក ។់ សួននៀបប់ ននៀបប់ឿ់ ឿ់ងះប់ ងះប់ពូពសុ ស ូ ខុ ពូ សុ ខ ប់សួ សន នួ  ើ ដីដ ដូដី ច ចូ នឹនឹង ងរ រ សួន ត់ើ ប់  ើ ប់ពូពជអស់ ជូ អស់ ៦០-៧០ គ.ប៉ ុ ះ ត់បន បនអ អ ដំណ ណះប់ ះ ប់ ន រៈសំន់ ន់ស់ ស់កក ងរកំ ងរកំណត់ ណត់បរ បរណប់ ណប់ពូពជល ជូ លវើ វើ។ ឧហរណ៍៖ សប់ប់ ប់ ពូពូ ជលនអ ដំណ ណះ ១០០ គរយ ើង ងវរប់ វរប់ពូពជូ ៥០គ. ើប់ ប់ពូពជលនអដំ ជូ លនអដំណ ណះ ះ  ៥០គរយ គឺើ ង ងើ វ រប់ពូពជូ រហូតដល់ តដល់  ១០០ គ.។ ដូ ចះើង ងវ រកប់ពូពជឱដុ ជូ ឱដុះនល ះនល  លនអដំ ណះខ ះខស់ សពីព់ ី ៨០៨០៩០ គរយ។ លឡប់មកដល់ មកដល់ផផះវះ វញ សួនប់ នប់  ើមជួ ម ជួយឪពុ យឪពុក កយរបស់ យរបស់ ក ងររកប់ ងររកប់ពូពជូ និងជួ ងជួយឪពុ យឪពុក យរបស់ យរបស់ក ក ងរពិ ងរពិនិនតើ តិ ើលអដំ លអដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជ ជូ  គិតពី តពីបរ បរណប់ ណប់ពូពូជល ជលវើ វើ។ ឪពុ កយរបស់ យរបស់សួ សននររ នួ នររកយ កយ ើយប់ យប់អអកជិ ក ជិតងរសិ តងរសិករបស់ ករបស់សួ សនួ នជន៍ស់ ស់កកងជួ ង  ជួយ រ រ ះយបក់ ក់ពន ពន នឹ  ័ នឹងជី ងជីវពំ វពំ    ើ យពួកត់ កត់ចង់ ចង់ឱ ឱ សួន បនរសិ រសិកតៀត។ កតៀត។  ដឹកំ កំពិពិកករណី កករណីសិ សកងើ កិ ងើ តុ អ ីន ន ំខខះ ឪពុក កយរបស់ យរបស់ សួ ននសំបើ បើសពី សពីត តវរសប់ វរសប់រស រស ង ើយ យ ំខខះៀតខ ះ ៀតខះ សំប ប ះបីត់ ត់ើ បរ បើ រណប់ ណប់ពូពជ ជូ  ើ ល់  ល់  ំក៏ក យ?  ៏ យ?   [ច  ើយរ យរពឹពងទុ ងឹ ទុក៖ ក៖ ឪពុក កយរបស់ យរបស់ សួ ន មិននយកចិ ននយកចិតតទុទកក់ កុ ក់ើ ររកពូ  ើ ររកពូជ  ើឱអដំ ឱអដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជូ នរល ]  តុ អ ីនឪពុ នឪពុក កយរបស់ យរបស់ សួ ន នចក ីរកយ ករ យ ើយចង់ យចង់ឱសួ ឱសួនបន នបនរសិ រសិកតៀត? កតៀត?   [ច  ើយរ យរពឹពងទុ ងឹ ទុក៖ ក៖ ះសួននប ននបញពី ញពីសមត សមតពលនសិ ពលនសិក ក ជួយះយប យះយបក់ ក់ព័ព័នននឹ   នឹង ជីវពំ វពំ របស់ រ បស់ រ   រ  ើឱឪពុ ឱឪពុក កយើ យើលើ លើញ រជន៍រអប់ រអប់រ]រ

-13-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

សកមភាពទី ភាពទី ៤ៈ ការបណ  ះសាកលងើ ះ សាកលងើមី មីកំកំណត់ ណត់អាដំ អាដំណុ ណុះគាប់ ះគាប់ពូពូជ

៣០ ទី

  ើរសរុ រសរុបសកម បសកមពទី ពទី៣ យកត់ស សល់ ល ់ រដឹងពី ងពីអដំ អដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជូ នរៈសំន់ ន់ ស់ ើមី មីឱើ ឱើងដឹ ងដឹងមុ ងមុន ន ប់ពូពជលើ ជូ លើងនឹ ងនឹង ង ើរបណ របណ ះនគុ ះនគុណពល ណពល  លចឱើ ងយកបណ ះ ន ើយជួ យជួយើ យើងឱចំ ងឱចំញថវ ញថវ និងលៀតផង។ ងលៀតផង។ របណ ះក ះក ើមី មីកំកណត់ ណ ំ ត់អដំ អដំណ ណះ ប់ ពូជ  ើឱើ ឱើងកំ ងកំណត់ ណត់នពី នពីរយៈលវ រយៈលវវត វតដំ ដំណ ណះ និងក ងក ំងដុ ងដុះប់ ះប់ វ   វ ធី  យមិ នំច់ ច់ចំចយថវ  ំ យថវ និង ច ើទី ទីក៏ ក៏ន។ ន។   រ សសំក៖ ក៖ វ វសយកសំ សយកសំកយដន កយដន ពីក កងងៗវ ងងៗវ ឬជុក សិនើ នើប់ ប់ពូពជះន ជូ ះន ើនវឬជុ នវឬជុក ើង ងវយកញពី វយកញពីវឬជុ វឬជុកងៗ កងៗ។ ើ មី  ើរកលងបណ   រកលងបណ ះប់ ះប់ពូពជើ ជូ ើង ងវរស វរសរៈមួ រៈមួយចំ យចំនួននដូ នួ ដូចងម៖ ចងម៖ វ ឬ នលមិ នបទឹក វត លជប់ លជប់ទឹទកនើ កឹ នើនដូ នដូច ច សំឡី ឡ  ី ស កំ ត់ ប់ ពូជ ចំនួននួ ១០០ប់ និងទឹ ងទឹក។ ក។ ដំ ើររ៖ ររ៖ - ក់វត វត លជប់ លជប់ទឹទកនើ កឹ នើនដូ នដូច ច សំឡី ឡ  ី សអម័ យ កំត់ ត់តន តន ឬ ស។ - យកសំកប់ កប់ពូពជចំ ជូ ចំនួននួ ១០០ប់ លន សរួចក់ ចក់ើ សំ ស ើ ឡី ឡ ំ  ី ស កំ ត់ ជប់ ទឹកះ កះ យតៀប ១០ ជួរ និង ១០ប់ /ជួរ។ រ។ - ើមស មស ឬ កំត់ ត់ឱនកល ឱនកល - ពិនិនតើ តិ ើលសំ លសំើ មើ មើ ើសំ សឡី ឡ ំ   ី ស កំ ត់ជប់ ជប់ទឹទកះឱននិ កឹ ះឱននិចច ន ិ ងកត់ប់ ប់ពូពជលដុ ជូ លដុះើ ះើង ល់ រ  យៈល ៥ ។ - គណចំនួននប់ នួ ប់ពូពជលដុ ជូ លដុះក ះក ងរយៈល ងរយៈល ៥ និ ង ១០ ។ - អដំណ ណះប់ ះ ប់ប បក់កពីព់ ក កី  ំងដំ ងដំណ ណះ កំើ នដំ នើ ដំណ ណះន់ ះ ន់ឿន ឿន ឱសរដុះរបស់ ះរបស់ប់ ប់ ើ លន់ លន់ើ ចំើ នប់ ។ ពូពជលដុ នួននប់ នួ ន។ ជូ លដុះ x ១០០ អដំណ ណះ (%) = ចំនួននប់ នួ ប់ពូពជលនក ជូ លនក ងន ងន ឧហរណ៍៖ សិនើ នើប់ ប់ពូពជនដុ ជូ នដុះចំ ះចំនួននចំ នួ ចំនួននួ ៨៥ ប់ពូពជលនក ជូ លនក ងនពិ ងនពិធន៍ ធន៍  ១០០ប់ នន័យ យ ប់ពូពជះដុ ជូ ះដុះន ះន ៨៥%។

-14-

ឯករសិស  ៣.១

របណ ះប់ ះប់ ជំនទី នទី១៖ ១៖ រយកសំក៖ ក៖ វ វសយកសំ សយកសំកយ កយ ដន ពីក កង ងៗវ ឬជុក សិនើ នើប់ពូពជូ ះនើនវ នវ ឬជុកើ កើង ងវយកញពី វយកញពីវឬជុ វឬជុកងៗ កងៗ។

ជំនទី នទី២៖ ២៖ រៀបចំ  ើស   សក់ ក់វត វត លជប់ លជប់ទឹទកនើ កឹ នើន ដូច ច សំឡី ឡ  ី ស កំ ត់តន តន ឬស។ យកសំក ក ប់ ប់ពូពជូ ចំនួនន១០០ នួ ១០០ ប់ ប់  លន សរួច ក់ ើ សំឡី ឡ ី ស ឬ កំត់ ត់ជប់ ជប់ទឹទកះ។ កឹ ះ។ ើម ស ឬកំត់ ត់ឱ ឱ នកល។

ជំនទី នទី៣៖ ៣៖ ពិនិនតើ តិ ើលសំ លសំើ ើមើ មើសំ សឡី ឡ ំ  ី ស កំ ត់ជប់ ជប់ ទឹកក កក ងន ងន ឬសះឱនសំើ មើ និចច និ ងកត់ ប់ពូពជលដុ ជូ លដុះៀងល់ ះៀងល់ រយៈល រ យៈល ៥។

ជំនទី នទី៣៖ ៣៖ ពិនិនតើ តិ ើលសំ លសំើ មើ មើ ើសំ សឡី ឡ ំ  ី ស កំ ត់ជប់ ជប់ ទឹកក កក ងន ងន ឬសះឱនសំើ មើ និចច និ ងកត់ ប់ ប់ ពូជលដុ ជលដុះៀងល់ ះៀងល់ រយៈល រ យៈល ៥។ ចំ នួនប់ នប់ពូពជលដុ ជូ លដុះ X ១០០

អដំដំណ អ ណះ (%) = ចំនួននប់ នួ ប់ពូពជលនក ជូ លនក ងន ងន

-15-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី៤ៈ ៤ៈ របណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្ កតិ  ្ តិយប់ យប់ រ  យៈលបៀនៈ  ២  ង    រៀមលក្ ណៈ មុ នលបៀនក អ ក វ ន និងពិ ងពិនិនតើ តិ ើលៀនយហ លៀនយហត់តចត់ ច់ ត់ និ ង ើកិកចចិ ងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនតើ តិ ើលឯករសិ លឯករសិស ស ើមី មីចង់ ចង់ដឹដឹង ង ើនព័ នព័ត៌តន  ៌ ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សសនៀវ ស ិ នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់បៀន ់ ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ ឯ  ករំ សប់   ឯករសិ ស ៤.១  ស រៈបៀនលនៀបចំដូដចនៀបប់ ចូ នៀបប់ងើ ងើ   រៀន ដីស និងហ ងហ ឺត វត បំបំណង ណង លៀនៀនះចប់ សិ សំងអស់ ច ៖ ងអស់ច - អនុវត វតមប មបកសបណ កសបណ ះរុះរុកកតិ   តិយប់ យប់ពូពជូ - អនុវត វតរស រស ងកូ ងកូនរុ នរុកកតិ   តិ។

២០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី១ ៖ ការរឭកៀន ឭកៀន

ប់ ប់  ើមរ ម រឭកៀន ឭកៀន យើកើ កើង ង ៀនមុន ននឱប នឱប នៗ នៗ  ើរអនុ រអនុវត វតបណ បណ ះប់ ះប់ពូពជរុ ជូ រុកកតិ   តិ ើបប នៗន ន ៗន ើ? ? ើយន យន ើរស រសត និងកត់ ងកត់លទ លទផលរស ផលរសតទុ តទុក ក ើរយរណ៍ រយរណ៍រឬ? រឬ?   ឱសិសលនអនុ សលនអនុវត វត   ើរៀបប់ រៀបប់ សៗ ស  ៗ ពីរស រសតរបស់ តរបស់ខខ ន និងរ ងរឭកសិ ឭកសិស ស ប ន នវបន វបន  ើរស   រសត រយៈល១០ និ ង ើរយរណ៍ រយរណ៍សរុ សរុបរវវំ បរវវំងះ។ ងះ។ ប ប់មក មកពនល់ ពនល់សិ សស៖ ស ិ ៖ ប នៗនសិ នៗនសិកពី កពីរុរុកកតិ   តិើ ើនើ នើយនរយល់ យនរយល់ដឹដងពី ងឹ ពីអដំ អដំណ ណះប់ ះ ប់ រុរុកកតិ   តិនន័ នន័យ យ ើងដឹ ងដឹងពី ងពីប់ ប់លដុ លដុះ និងប់ ងប់មិ មិនដុ នដុះ ឬមិនចទុ នចទុក ក ើពូពជន។ ជូ ន។ ដូ ះើ ះ ើងចប់ ងចប់  ើម ម ើរបណ របណ ះក់ ះក់ ង ក ងសួ ងសួនរបស់ នរបស់ើ ងន។ ងើ ន។ ះើ ះើងនឹ ងនឹងើ ងើកយកវ កយកវធីធបណ បី ណ ះរុះរុកកតិ   តិយប់ យប់  មកសិ ក និងអនុ ងអនុវត វត ល់ ល  ើ  ់ សួ ស ើ នម នួ មង។ ង។ -16-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

៣០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី២  ៈ ការ  តិ  ើ តិកម កមគាប់ គាប់ពូពជូ

ពនល់ ពនល់ មុននឹ ននឹងយកប់ ងយកប់ពូពជបណ ជូ បណ ះ ើ ើង ងវ វ ើតិ តិកម កមប់ ប់ពូពជមុ ជូ មុន លដំើ ររះ រើ រះ នដំក់ ក់ លមលំប់ ប់លំ លយដូ  ំ យដូចងម៖ ចងម៖ - សម តប់ តប់ពូពជមពន ជូ មពន ឺ មុម នលយកំ នុ លយកំទឹទកឹ មិន នវល វលល់ លើ  ់ កលសុ កើ លសុ ីម៉មងត ង៉ តើ យ។ យ ើ ។ - ំប់ ប់ពូពជនឹ ជូ នឹងទឹ ងទឹកធម កធមរយៈលពី រយៈលពី១២-៤៨ ១២-៤៨ង ័យមសមកប់ យមសមកប់ស់ សឬ ឬ់  ើង។ ង ។ - ងសតប់ តប់ពូពជមួ ជូ មួយទឹ យទឹកថ កថ ីើ យក់ ប់ប ប់  ់ ប់ះក ះក ងថង់ ងថង់  ឬ វើ ម។ - ចទឹកឱើ កឱើមនិ មនិចច និ ងប់បថ  ់ ថ ីរហូ រហូតដល់ តដល់ប់ ប់ដុដះពន ះុ ពន ក។ ក។

កំណត់ ណត់ស សល់ ល៖់ ប់ខខះនរលំ ះ នរលំកដុ កដុះពន ះពនក ើង ងវ វ ើតិ តិកម កមងៗដូ ងៗដូច ច ុះ ឬំប់ ប់ ក  ងទឹ ងទឹក ក (តិតចិ ឬើន ័យមទប់ យមទប់) សូ សូមើ មើលង លង ងម៖

ឈិ ះរុះរុក្ក ្ ត កះ ក ញង កន ំត ខ រ វ គគីរ ង

ី ស តុណ ណព   ព ៧០ -៨០ អងរួ ចទុកឱក់ កឱក់ពីព ី ១០-១២  ង ៧០ -៨០ អងរយៈល ១០ ទី ំទឹទកធម កឹ ធម ១ យប់ ំទឹទក កឹ   ំ ទឹកធម កធម ៣៦ ង ំទឹទកធម កឹ ធម ២៤ ង ៣០ -៣៥ អងួ រចទុកឱក់ កឱក់ពីពី ៦-៨ ំទឹទកធម កឹ ធមរយៈល រយៈល ៨ង ឬ បល់ ល់ ៧០-៨០ អងួរចទុកឱក់ កឱក់ពីព ់ី ៦-៨  ង

(ភព៖ ៀវ"បចកទសដំ កទសដំកូក  នរុ នូ រុក្ជតិ កជតិ ្ សប់ ស   ប់កសិ កសិ ករ" ករ" យកដនរុ នរុ មញ់ មញ់២០០៣) ២០០៣) -17-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

- ើមើ មើយស យស តើ តនដង នើ ដង ឧហរណ៍៖ ប់៉ ក់  ៉ ក ់លនឹ ងកំ  ំង ៨-១២ ង លចយកំ ចយកំទឹទកឹ (ហូរ)ើ រ)ើនដងរហូ នដងរហូតល់ តល់ដុ ដុះពន ះពនក។ ក។ - ចិត ឬបសំបកប់ បកប់   យើ ំបិបតិ កត់ ត់ចក ចក សត់   យយ័ តកុក ំឱ ឱុ  របួសដល់ សដល់ កពន ក ពនកប់ កប់។

ពនកប់ កប់

ប់ត់ ត់ិ បរួ បិ រួច

សកមភាពទី ភាពទី ៣ៈ រៀបស  ងគាប់ ង គាប់ពូពជរក្ ជូ រក្ជាតិ ជាតិកក ងថង់ ង ថង់ដីដី

៣០ ទី

ពនល់ ពនល់ប បម ម ប់ពូពជលន ជូ លន ើតិ តិកម កមើ យ ើ ើងចយកបើ ងចយកបើ ល  ចំះប់ ះប់ពួពជួ ល នទំហំ ហតូតំ ចល ចូ ល ិត ចំះប់ ះប់លនទំ លនទំហំ ហធំធំ ចយកស  ំ ចយកស ងក ងក ងថង់ ងថង់ម មង។ ង។ ដំើ ររឹ រើ រឹតត  ដូចង ចង ម៖ - វចទឹ វចទឹកថង់ កថង់ដីដកកី  ងរងឱនកដល់ ង រងឱនកដល់តថង់ តថង់ - វយកប់ វយកប់ពូពជរុ ជូ រុកកតិ   តិើ លន  ើ លន ើឹ ឹតតកម ក មរចួរួ និ ងនដុះពន ះពនកបន កបន ិចមកស ចមកស ង - ើើ (ដូ (ើ ដូចរូ ចរូប) ប) ឬមចង លរុ លរុកដី កដីរ រជ ជ   ើទំទហំ ហ ំ ប់  ំ ប់ពូពជូ - ក់ប់ ប់ពូពជូ (ប់ដូដចប់ ចូ ប់ើ ល  ើ លវក់ វក់ ប  ក) ក ងរ ងររចយដី ចួរួ យដីើ រៗពី រើ ៗពីើ ើ - បចំើ ងើ ឬ ប់ ប់ ពី ើថង់ ថង់លនក់ លនក់ប់ ប់ពូពជូ   ចទឹ កលៗយើធុធង ងុ ឈូ ឈកូ ។ ជ ើទំទហំ ហ ំ ប់  ំ ប់ េឈី ប បុ ក ករ ុ រ ចំ ំ ប់ + វក់ វក់តុ តុយចំ យចំំ ើ  ំ ើរងលន រងលន ក់ប់ ក់ ប់ពូពជរួ ជូ រួចើ ចើយៀសងរឡំ យៀសងរឡំ។ + វកត់ វកត់ ប់ ប់បណ បណ ះទុ ះទុក។ ក។ + ក់ កពី ក ពីចំចនួនំ នថង់ នួ ថង់កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិ ទ រុរុ កតិ តិនិនង ងិ បណ បណ ះមរងនី ះមរងនីមួមយៗ។ យ ួ ៗ។

៥មម ចស ជ ើទំទហំ ហ ំ ប់  ំ ប់ ដូក អញ់ ញ់

-18-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

២០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ៤ៈ រៀបស  ងកូ ង កូនសំ នសំណាបក ណាបក ងថង់ ង ថង់

ពនល់ ពនល់ ើងនសិ ងនសិករួ ករួចមកើ ចមកើយ ពីប់ ប់លនទំ លនទំហំ ហធំធំ  ំ ចយកស  ងក ងក ងថង់ ងថង់ម មង យ កប់ពូពជលនទំ ជូ លនទំហំ ហតូតំ ចល ចូ ល ិត វយកបើ វយកបើ លឱ ល  ឱយសំ យសំបសិ បសិនើ នើបយកស បយកស ងក ងក ង ថង់។ រស ងកូ ងកូនសំ នសំបក បក ងថង់ ងថង់ ើ ើ នើចំចះទរុ  ំ ះទរុកកតិ   តិដូដច៖ ចូ ៖ ងខល់ គគី រ ច់ច ់ញ ង ក ៘ ររះនពីរដំ រដំក់ ក់លគឺ លគឺ  បប់ ពូជ និងស ងស ងកូ ងកូនសំ នសំប។ ប។   ើរៀបប់   រៀបប់ ពី ដំើ ររបប់ រើ របប់ពូពជើ ជូ ើរង រង មលំប់ ប់ លំយដូ យដូចងម៖ ចងម៖  ប់ ពូជរុ ជរុកកតិ   តិើ ដូដើ ចគគី ចូ គគីរ ចើម យពីមូ មូល លវយក វយក   ប មើរង រងល់ លដីដ់ (រងជី (ី រងជីកដី កដី) រួចបចំ ចបចំើ ងើ ចទឹក និ ងបស ឹកដូ កដូង ង ើដំ ដំបូបលរង។ ល ូ រង។ ចំះរុ ះរុកកតិ   តិងខល់ ងខល់៖ យកបរុកកតិ   តិ ់ងខល់ ងខល់១គ ១គ យដីខច់ ខច់ម៉មដដ៉ ៣គឱសព ៣ គឱសព ក់ ក ងកំ ងកំប៉ប ុងច ង៉ ច ើយក់ យក់យើ យើរងប រងប (រងពូន នល់ លដីដ់ ី ឬស  កលនចទឹ កលនចទឹករួ ករួច) ច) ឱ ើច់ ច់ល ល (ើ ប់២០-២៥ម ២០-២៥ម ក ង ងដីដរងប១៉ រី ងប១៉ ) រួរួចងដី ចងដីខច់ ខច់ម៉មដដ៉ ក់   ក់ពីពើ  ី   ើ  ើង បប់បមកញ់ ម់ កញ់ទឹទកយធុ កឹ យធុងញ់ ងញ់  ំ ឱនញឹ ក ប់កុក ំឱដី ឱុ ដីរងស រងស ត។ ត។ វររយុ វររយុងយ័ ងយ័តតចំច ះចយើ  ំ ះចយើ  ំ និ ងបស ស ិកលឃន ក លឃន ង រហូតដល់ តដល់កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិយុ យុ៣  ស ហ៍។   ៀបប់ពីពដំដី ើ  ំ ររស រើ រស ងកូ ងកូនរុ នរុកកតិ   តិ ក  ងថង់ ងថង់មលំ មលំប់ ប់លំ លយ  ំ យ កូនរុ នរុកកតិ   តិលធំ លធំល លម វដកយកស វដកយកស ង ក ងថង់ ងថង់ ើ មីយួ យួលក លក ងរយកំ ងរយកំ  ក ងងៀតមិនឱអន់ នឱអន់ និ ងរកនូវអរស់ វអរស់ ក  ងកិ ងកិតខ តខស់ ស ់ អតិបរ បរ។ ។ ដំើ ររគឺ រើ រគឺឹ ឹតតដូ   ដូចងម ចងម ៖ មុននឹ ននឹងដក ងដក ើង ងវចទឹ វចទឹករងកូ ករងកូនសំ នសំបឱក បឱក រួចជី ចជីកយកកូ កយកកូនសំ នសំបំ បំកក ងសទឹ ង សទឹក ើយយកសំ យយកសំ បះស ងក ងក ងថង់ ងថង់លចទឹ លចទឹកក កក បុកើ កើឱក ឱក ងថង់ ងថង់ដីដី ើ យក់កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិកុក ំឱបត់ ឱុ បត់ឫសចូ ឫសចូល ក ងថង់ ងថង់ដីដ រី ួ ចបិតដី តដីចទឹ ចទឹក។ ក។   ដឹកំ កំសិ សសអនុ ស ិ អនុវត វតក់ ក់ ងមជំ ង មជំននី ននីមួមយៗ យ ួ ៗ។

-19-

ឯករសិស  ៤.១

របណ ះប់ ះ ប់ពូពជូ

លកណៈទូ ណៈទូ   របណ  ះរុះរុកកតិ   តិយប់ យប់វ វធីធ  ី ងម ង ម និ ង និយមអនុ យមអនុវត វតទី ទីបំបផុផំ តុ ះនលកណៈ ណៈ យួលើ លើយ  ើើ ងសប់ ងើ សប់បណ បណ ះរុះរុកកតិ   តិើ ើនទ។ នទ។ សំន់ ន់បំបផុផំ តវ តុ វធីធះ  ី ះ គឺរមូ រមូល ប់ពូពជលទុ ជូ លទុ ំល ល  រកប់ ពូជឱ ជឱ នឹម មវើ វើមី មីរកអដំ រកអដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជឱនខ ជូ ឱនខស់ ស។់

ផលជន៍ ផល ជន៍របណ របណ ះរុះរុក្ក្តិ តិយប់ យប់ 

នពយួ ល ើមដុ មដុះនសពរ ះនសពរងំ ងំ   មធម តិ

ផលវករបណ ករបណ ះរុះរុក្ក្តិ តិយប យប ់

រមូ លផលនរយៈលយូរ (មធមតិ តិ)ើ )ើន នយ ពី ពូជើ ជើម (សប់រុរុកកតិ   តិហូ ហប បូ មួមយចំ យ ួ ចំនួនន) នួ ) ដី នជីតិ តិល ល ជី កំប៉ប ុស ស ៉  មកស  ត ះអមក មកច សមស ត ថង់ ស ស   ិក

សរៈ រៈវរំ វរំច ច ់

ប់ពូពជូ ដំ ើររ ររ សូមអនុ មអនុវត វតមជំ មជំនលនដូ នលនដូចងម៖ ចងម៖ ជំនទី នទី១៖ ១៖ រលប់ពូពជូ  ើរស រសតប់ តប់ពូពជឱន ជូ ឱនតយយកប់ តយយកប់ លស  យឬ យឬ តញប តញបប់ប់ មកសម តប់ តប់  មពន  ឺ មុម នលយកំ នុ លយកំទឹទកឹ មិន នវល វលល់ លើ  ់ កើ លសុ ីម៉មងត ង៉ តើ យ។ យ ើ ។ ជំនទី នទី២ ៖ រំប់ ប់ពូពជូ យកប់ពូពជូ លនសតនិ តនិងល ងល ើ យំកក ងទឹ ង ទឹកធម កធមរយៈលពី រយៈលពី ១២-៤៨ង ័យមសំ យមសំបកប់ បកប់ ស់  ឬ    ើង។ ង។ ជំនទី នទី ៣ ៖ រ ប់ប់ ប់ពូពជូ ង់ប់ ប់ពូពជលនំ ជូ លនំទឹទកះយកមកក់ កឹ ះយកមកក់ កក  ងវឬ ងវឬ រុងស់ ងស់  សប់  ើ រប់បទុទ់ ក។ កុ ។ វចទឹ វចទឹកឱើ កឱើមនិ មនិចច  រយៈល ២៤ ង បមៀត។ មៀត។ ចំំ ៖ំ វររកុ វររកុ ំឱនរបំ ឱនរបំ ញពី ញ  ពីសត សតច។ ច។ ជំនទី នទី ៤ ៖ រពិ និតើ តើលដំ លដំណ ណះ ពិនិនតមន តិ មន ដំណ ណះប់ ះ ប់ រហូ តដល់ដុ ដុះពន ះពនកញមកុ កញមកុះ ះើ បយកប់ បើ យកប់ពូពជូ ះបន។

-20-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី ៥ៈ របណ  ះកូ ះ កូនរុ នរុក្ កតិ  ្ តិយ  យ កំកើ ំត់ ត់ក ក រ  យៈលបងៀនៈ  ២  ង    រៀមលក្ ណៈ មុ នលបងៀនកគ អ កគ វ ន និងពិ ងពិនិនិតើ តើលៀនយហ លៀនយហត់ត់ចត់ ចត់ និ ង ើកិកិចចងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនិតើ តើលឯករសិ លឯករសិស  ើមី មីចង់ ចង់ដឹដង ងឹ  ើនព័ នព័ត៌តន  ៌ ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំ សរ រសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សស ិ  នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់ប់ៀន ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ ឯករំសប់ សប់  ឯករសិស  ៥.១  ស របៀនលនៀបចំដូដចនៀបប់ ចូ នៀបប់ងើ ងើ   រៀន ដីស និងហ ងហ ឺត វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ ស សំ ំងអស់ ងអស់ច ច ៖ - អនុវត វតរបណ របណ ះរុះរុកកតិ តិយ  យ ើកំកំត់ ត់ក ក - យល់ ពីរ'សំ រ'សំន់ ន់រំ រំកូកនរុ នូ រុកកតិ តិបណ បណ ះើ ះើ ល។ ល  ។

២០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ១ៈ ការរ ឭកៀន

ឱសិ ឱសិសឈររង សឈររងង់ង ់ើ យកស(លនទំហំ ហ១ ំ ០សម x ៧សម)  ក់មួមយសន យ ួ សន ឹកនិ កនិងៀមប៊ ងៀមប៊ កផង។ កផង។  ររឭកសិ ឭកសិស ស ើងនសិ ងនសិករួ ករួចមកើ ចមកើយ ពីរកកុរុ តិ តិងៗរួ ងៗរួមំ មំងន ងន ើរវវពូ រវវពូជរុ ជរុកកតិ   តិ ពី ក ង សហគមន  ៍របស់ សហគមន របស់បប នៀតផង។ ន ៀតផង។ ចូរគិ រគិតើ តើលើ លើរុរុកកតិ   តិមួមយលប យ ួ លប នចូ នចូលចិ លចិតតងគ?   ងគ? ទុកលឱសិ កលឱសិសគិ សគិតចំ តចំនួនួន ៣០វទី ទី ើ យសររះើ ះើមរុ មរុកកតិ   តិះើ ះើស។ ស។ ប់ ប់  ើមឱសិ ម ឱសិស ស សលនសររើយ ងរកគូ ងរកគូរចូ រចូលចិ លចិតតើ   មរុ មើ រុកកតិ   តិ  លន ះដូច ច។ លើញើ ញើយ ពួក វប់ វប់  ងរកអ ង រកអកងៀត កងៀត  ើដូដចះរហូ ចូ ះរហូតដល់ តដល់អស់ អស់  ើ ើ យប ើតនុ តនុម។ ម។ ំ សិ ស ំ សស ស ិ សត ើល ើុ មមូ មុ មូយលនសជិ យលនសជិកើ កើនង? នង? ើុ មមួ មុ មួយលនសជិ យលនសជិកកុ កកុរ រើ នង? នើ ង?  ើកសំ កសំណ ណរុ រ ុមងៀត មងៀត ើបប នឆ នឆល់ ល ់ តុអអ ីនុ   នុមះនសជិ មះនសជិកើ កើន និងុ ងុមមួ មមួយៀត យៀត នសជិកកុ កកុរ រើ នង នើ ង ើមី មីប បក់កចូច់ រប រូ ប ន នក់កើ  ់ កសំ កើ សំណ ណរុ រ ុមំ មំងពី ងពីរ។ រ។ តុអអ ីនពួ នពួក កស យកើមរុ មរុកកតិ   តិមួមួយះ? យះ? តំងុ ងុមំ មំងពី ងពីរ រ ើរបកយ។ របកយ។ -21-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

 ពនល់ ៀនមុន ើងនសិ ងនសិកើ កើប បកសបណ កសបណ ះរុះរុកកតិ   តិយប់ យប់ និ ងអនុវត វតក់ ក់ ង ង  ក ងសួ ងសួនៀតផង។ នៀតផង។   ើកសំ កសំណ ណរ ើបប នៗននចូ ន ៗននចូលពិ លពិនិនតើ តិ ើល ដំើ ររលូ រើ រលូតស់ តស់របស់ របស់ប់ បពូព់ ជូ លើងនំ ងនំដុដះរ ះុ រ ឬ?   ើឱសិ ឱ សិស ស ើរប របញលទ ញលទផលរអ ផលរអត លពួករកើ ករកើញមួ ញមួយុ យមម មុ មងៗ ងៗ និង ង ើរពិ រពិកើ កើ ចំណ ណចលនរប់ ច លនរប់រម រមណ៍ ណ។៍

សកមភាពទី ភាពទី ២ៈ ការបណ  ះកូ ះ កូនរុ នរុក្កជាតិ ជ្ ាតិោយើ ោយើកំកណាត់ ណ ំ ាត់ក ក

៤០ ទី

អធិ អធិបយ បយ នវធីធងៀតសប់  ី ងៀតសប់របណ របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ  លនលក ណៈយួល ដូចរបំ ចរបំក ក កូន រំយកើ យកើម។ ម។ ើបប ន ន ប់ប  ់ ល់ ល  រ់ កកុរុ តិ   តិ   លនិ យម ើរំ រំដុដះមវ ះុ មវធីធះរឬ?  ី ះរឬ?   ើឱសិ ឱ សិសនបទពិ សនបទពិធន៍ ធន៍   ះរុកកតិ   តិល លប់ប  ់ ល់ ល  ់ និនិ ងច ើរំ រំដុដះយត់ ះុ យត់កន។ កន។ ឱសិសងៀត សងៀត កត់ ះរុះរុកកតិ   តិំ ងះើ ងំ ះើស ស ំងធំ ងធំសប់ សប់សិ សកលប កិ លបប់ប។់   ពនល់ រពិតើ តយរុ យ ើ រុកកតិ   តិមួមយចំ យ ួ ចំនួននន នួ ន ពយួលស់ លស់ ក  ងរបន ងរបនពូពជយើ ជូ យើងន់ ងន់ត់ ត់ កមក ើរបណ របណ ះប៉ ះប៉ ុ ះ។ ះ ។ ើមើ មើំ ងះ ងំ ះ គើនទរុ នទរុកកតិ   តិ ំ ំ លម ពពួ ពពួ កវល ិ និ ងើមើ មើធំធំ មួយចំ យចំនួននួ ផងរ។ ំ សិ ស ំ សពិ ស ិ ពិនិនតើ តិ ើល លះរុះ រុកកតិ   តិ   លពួ កនសររើ  ំងសធំ ង សធំ ើមី ើ មីប បក់ក ់ ើ រើ កកុរុ តិ   តិំ ងះ ងំ ះ ពិតច តច ើរបណ របណ ះយត់ ះយត់កពិ កពិតកដននិ តកដននិងប ងបម មះរុះ រុកកតិ   តិងៀត ងៀត លមិននក ននក ងង ងង ំងះ។ ងះ។ ឱសិ ឱសិស ស ើរវវផ រវវផះប ះបមៀត មៀត ើមី មីរក រកះរុះរុកកតិ   តិ  លើ ងច ើរំ រំដុដះមវ ះុ មវធីធបះ  ី បះ មកក់កក ងប ង ប ីរបស់ របស់ើ ងប ងើ បមៀត មៀត យបក់ក ់ ចុងប ងបប់បៀន  ់ ៀន ើងនឹ ងនឹងចងងព័ ងចងងព័ត៌តន  ៌ ន លប ន មូលនៀវមួ លនៀវមួយ សប់អអកងៀត ក ងៀត  ើរសិ រសិកវវបន កវវបន។   ើរបៀន   របៀន ពីវធីធវ បណ បី ណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិយវ យវធីធត់  ី ត់កមជំ កមជំនៗដូ នៗដូចត៖ ចត៖ -22-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ជំនទី នទី១៖ ១៖ ើស សសយកកបំ សយកកបំពង់ ពង់ទំទហំ ហ ំ ប៉បំ  ុន៉ ម មិនខ នខ ីក ក មិនស់ នស់ក ក មិនន់ នន់ញ ញ ងក ងក ។

ជំ នទី២៖ ២៖ កើលត់ លត់ញពី ញពីើ ម មើ វត់ វត់ស ស ឹក ១គ២ ញ ើមី មីបន បនយរហួ យរហួតតិ តតិទឺទក។ កឺ ។

ជំនទី នទី៣៖ ៣៖ រួចត់ ចត់កំ កំត់ ត់ៗ (នពីរ រ ំង ពី៨-១០ស.ម) ៨-១០ស.ម) មុខ ត់ចំ ចំណិ ណតិ សក់។

ជំនទី នទី៤៖ ៤៖ ស ងកំ ងកំត់ ត់កក កក ងរង ងរង ស ក ឬថង់ដីដ( ី ករណី ខះើ ះើ  ំបណ ប ណ ះឬស ះឬស ជំនួនយ) យ ួ ) ើយរកក យរកក ងម ងមប់ប ន់ ិ ង ក ងក ងកងរក ងរកវនសំ វនសំើ មល មើ ល ដូ ចអប់ជិជតិ ឬប ស ស ិក។ ក ។

សកមភាពទី ភាពទី ៣ៈការទាំ កូនរុ នរុក្កជាតិ ជ្ ាតិកក ងសួ ង សួនបណ នបណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្កជាតិ ជ្ ាតិ

៤០ ទី

កូនរុ នរុកកតិ   តិលនបណ លនបណ ះក ះក ង ងល ឬក ងថង់ ងថង់រចួរួ ើង ងវយកចិ វយកចិតតទុទ កក់ កុ ក់ំ ំ  ឱនឹ មវើ វើមី មីឱ ឱ នរដុះលូ ះលូតស់ តស់នល នល។   ើរបៀនពី   របៀនពីវវធីធំ  ី ំកូកូនរុ នរុកកតិ តិ   លបណ  ះមវ ះមវធីធត់  ី ត់កមជំ កមជំន ន លំប់ ប់លំ លយដូ  ំ យដូចត៖ ចត៖

-23-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ជំនទី នទី១  ៈ រចទឹ កកូនរុ នរុកកតិ   តិលកូ លកូនរុ នរុកកតិ   តិតូ តូច វចទឹ វចទឹកពី កពីរ ដងក ងមួ ងមួយ យ(ឹ (ឹក និង ច) ច) ទឹកមធមមួ កមធមមួយដង យដង ពី២-៣លី ២-៣លី ក ងមួ ងមួយ៉ យ៉ ។ លកូនរុ នរុកកតិ   តិធំធ  ំ វចទឹ វ ចទឹកក កក ងមួ ងមួយ យមមង ឬពីរ រ មង ពី៤-៥លី ៤-៥លី ក ងមួ ងមួយ៉ យ៉ កក ងម ង មង។ ង។ លកូនរុ នរុកកតិ   តិតូ តូច ចវើ វើវធីធវ ី ចលនដំណក់ ណក់ទឹទកតូ កឹ តូចៗកុ ចៗកុ ំឱកូ ឱកូនរុ នរុកកតិ   តិដួដល ួ រលួយ។ យ។ ជំនទី នទី២  ៈ រច មុននឹ ននឹងច ងច  វចទឹកើ កើ ល  ឬថង់ឱ ឱ ក។ មិន នវដក វដកយ យ ង់មកើ មកើះ ះ វដក វដក យក ក (ើលមរូ លមរូប) ប) ើយ យវ វ ើរចទឹ រចទឹក ើងវ ងវញយពី ញយពីដករួ ដករួច។ ច។ ជំនទី នទី៣  ៈ រដករ លស់កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិ និ ង ស ងជួ ងជួស លកូនរុ នរុកកតិ   តិកក ងថង់ ង ថង់ដល់ ដល់យុ យុ ឈប់ប់ ទទួលរតុ លរតុចិច  ិ  ឹមបុ ម បុងរបស់ ងរបស់ ើបច បច ើរដករ រដករលស់ លស់កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិ ក ងថង់ ងថង់ និ ងស ងជួ ងជួសថង់ សថង់ទន។ ទន។ វអនុ វអនុវត វតររមលំ ររមលំប់ ប់លំ លយដូ  ំ យដូចងម៖ ចងម៖ - ចទឹកថង់ កថង់កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិឱក ឱក - ដកកូនរុ នរុកកតិ   តិពីពថង់ ថី ង់លនកូ លនកូនរុ នរុកកតិ   តិើ ស ើ (២ឬ៣ើម) ម) - ំកូកនរុ នូ រុកកតិ   តិលដកញក់ លដកញក់កក ងសទឹ ង សទឹក សប់ើ ស ស ើ  ង ក  ងថង់ ងថង់ទ ទ - ស ងកូ ងកូនរុ នរុកកតិ   តិល លសល សលកក ងថង់ ង ថង់ទ ទ - ចទឹក និង បល ើ កលយប់ ចំ នួន ២។ ជំនទី នទី៤  ៈ រត់ ឫសកូនរុ នរុកកតិ   តិល លយញពី យញពីថង់ ថង់ - ត់ឬសល ឬសលយញពី យញពីថង់ ថង់ ើ មីកុក ំឱក់ ឱុ ក់ចូចលដី ល ូ ដី រ កធំ   លដកកូ នរុកកតិ   តិំ ំឫ  សះច់ ំឱកូ ឱកូនរុ នរុកកតិ   តិ អន់ /ើយប់ យប់ខូខចជន៍ ចូ ជន៍។ តុះ ះ ប់ពីពកូកី នរុ នូ រុកកតិ   តិយុ យុ៣    វមសតឫសកូ តឫសកូនរុ នរុកកតិ   តិយើ យើក កូ នរុកកតិ   តិមួមយចំ យ ួ ចំនួននញពី នួ ញពីរង រង ើមី មីពិពនិនិ តើ តិ ើលឫស លឫសយញពី យញពីថង់ ថង់។ - កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិញពី ញពីរងើ រងើយត់ យត់ឫស ឫស ចំះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិរយៈ រយៈ   លង និ ងមធម។ យត់ឫស ឫសវៀបចូ វៀបចូលរងវ លរងវញ ើយចទឹ យចទឹក។ ក។

-24-

ឯករសិស  ៥.១

រថទំ ជំនទី នទី១  ៖ រចទឹ កកូនើ នើ លកូនើ នើតូ តូច វចទឹ វចទឹកពី កពីរដងក រដងក ងមួ ងមួយ យ (ឹ ក និង ច) ច) ទឹក សប់ច ច មធមមួយដង យដង ពី២-៣លី ២-៣លី ក ងមួ ងមួយ៉ យ៉ ។ ល កូនើ នើធំធ  ំ វចទឹ វ ចទឹក ក ងមួ ងមួយ យមមង ឬពីរ រមមង ពី៤-៥លី ៤-៥លី ក ងមួ ងមួយ ៉ ។ លកូនើ នើតូ តូច ចវើ វើវធីធវ ចលនដំ  ី ចលនដំណក់ ណក់ទឹទកតូ កឹ តូចៗ ចៗ កុ ំឱកូ ឱកូនើ នើដួដល ួ រលួយ។ យ។ ជំនទី នទី២  ៖ រច មុននឹ ននឹងច ងច   វចទឹក ល ឬថង់ឱក។ ឱក។ មិន វដក វដក ញយង់មកើ មកើះ ះវដកយ វដកយក(ើ ក(ើលមរូ លមរូប) ប) ើយ វចទឹ វចទឹកើ កើងវ ងវញយ ញយ ពីដករួ ដករួច។ ច។ ជំនទី នទី ៣ ៖ រដករ លស់កូកនើ នូ ើ និ ង ស ងជួ ងជួស លកូនើ នើកក ងថង់ ង ថង់ដល់ ដល់យុ យុ ឈប់ ទទួលរតុ លរតុចិច  ិ  ឹមបុ ម បុងរបស់ ងរបស់ ើបច បច ើរដករ រដករលស់ លស់កូកនើ នូ ើកក ងថង់ ង ថង់ និ ងស ងជួ ងជួសថង់ សថង់ទន។ ទន។ វ អនុវត វតររមលំ ររមលំប់ ប់លំ លយដូ  ំ យដូចងម៖ ចងម៖ - ចទឹ កថង់កូកនើ នូ ើឱក ឱក - ដកកូ នើពីពថង់ ថី ង់លនកូ លនកូនើ នើើ ស ើ (២ឬ៣ើម) ម) - ំ កូនើ នើលដកញក់ លដកញក់កក ងសទឹ ង សទឹក សប់ើ ស ស ើ  ងថង់ ង ថង់ទ ទ - ស  ងកូ ងកូនើ នើល លសល សលកក ងថង់ ង ថង់ទ ទ - ចទឹ ក និងបថង់ ងបថង់កូកនើ នូ ើល លើ កលយប់ កើ លយប់ចំចនួនំ ន២ នួ ២ ។

ជំនទី នទី៤  ៖ រត់ ឫសកូនើ នើល លយញពី យញពីថង់ ថង់ - ត់ ឬសលយញពី យញពីថង់ ថង់ ើ ើ មីកុក ំឱក់ ឱុ ក់ចូចលដី ល ូ ដី ររ កធំ  លដក កូនើ នើំ ំ  ឫសះច់ ំ ឱកូនើ នើអន់ អន់ ើ យប់ខូខចជន៍ ចូ ជន៍។ តុះ ះ ប់ពីពកូកី នើ នូ ើយុ យុ៣   វមរសត ឫសកូនរុ នរុកកតិ   តិយ យ ើកកូ កកូនើ នើមួមយចំ យ ួ ចំនួននញពី នួ ញពីរងើ រងើមី មីពិពនិនិ តើ តិ ើលឫស លឫសយញពី យញពីថង់ ថង់។ - កូកនើ នូ ើញពី ញពីរងើ រងើយត់ យត់ឫស ឫស ចំះកូ ះកូនើ នើរយៈលង រយៈលង និង មធម។ យ ត់ឫស ឫសវៀបចូ វៀបចូលរងវ លរងវញើ ញើយចទឹ យចទឹក។ ក។

-25-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី ៦ៈ របណ  ះកូ ះ កូនរុ នរុក្ កតិ  ្ តិយវិ យវិធីធីកក កក រ  យៈលបងៀនៈ  ២  ង    រៀមលក្ ណៈ មុ នលបងៀនកគ អ កគ វ ន និងពិ ងពិនិនតើ តិ ើលៀនយហ លៀនយហត់តចត់ ច់ ត់ និ ង ើកិកចចិ ងរបៀន ងរបៀន ពិនិនិតើ តើលឯករសិ លឯករសិស  ើមី មីចង់ ចង់ដឹដង ងឹ  ើនព័ នព័ត៌តន  ៌ ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំ សរ រសំណ ណរើ រើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សស ិ  នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់ប់ៀន ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ   ឯករំ សប់    ឯករសិ ស  ៦.១ ស រៈបៀនលនៀបចំដូដូចនៀបប់ ចនៀបប់ងើ ងើ  រៀន ដីស និងហ ងហ ឺតសប់ តសប់អនុ អនុវត វត កូ នំបិបតមុ តិ មុតល តល  កីដូដូង និង ចំណង ណង ដី  ជី កំប៉ប ៉ុស ស   ះអ ម ឬ ចម៍ររពុ ររពុករលួ ករលួយ វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ ស សំ ំងអស់ ងអស់ច ច ៖ - ប ញពីរៈជន៍ រៈជន៍ និ ងលទផលវ ផលវករបណ ករបណ ះរុះរុកកតិ តិមវ មវធីធីកក។ កក។ -  អនុ វតរបណ របណ ះរុះរុកកតិ   តិមវ មវធីធកក។  ី កក។

១០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ១ៈ ការរ ឭកៀន

ើ កើ កើ ើង ង មុននឹ ននឹងប់ ងប់  ើមៀនថ ម ៀនថ ី នងយមួយ ើមី មីរឭកៀនស់ ឭរ កៀនស់។ ងះនះ  រំកូកនរុ នូ រុកកតិ   តិ។

នូ រុក្កតិ ្ តិ  អកទី ឱសិ ឱសិសឈររង សឈររងង់ង់ ើ យ ើរពនល់ រពនល់ លនិនិយ យ រថំកូក  នរុ កទី១ ១វមនូ វមនូវ វ នរុក្កតិ ្ តិ  គឺគ ឺ ើង ង  វ វ ើរចទឹ រចទឹក ក    អ កទី២ វនំ លនិនិយ យ និងប ងបម មរបស់ របស់ខខ នដូ ន ដូច ចរថំកូក  ូនរុ វនំង របស់ របស់   អកទី កទី១ និងប ងបម ម របស់ ខ ន។ ន។ ឧហរណ៍៖  រថំ កូកនរុ នូ រុក្កតិ ្ តិ គ ឺ ើង ង  វ វ ើរ រ ចទឹ ចទឹក  ដក  ើបះបន បះបនប បប់បរហូ រ់ ហូតដល់ តដល់ ន់ ន់ ង។ លអកន កន ក់កខុ  ់ ខុសមិ សមិនំ នំ  វប់  ើមរើ ម រើងវ ងវញឹ ញឹមអ មអកះ។ កះ។ -26-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

២៥

សកមភាពទី ភាពទី ២ៈ លក្ ណៈទូៅ ៅ ទី    រកក គឺ វធីធីបណ បណ ះរុះរុកកតិ   តិមួមយប យ ួ ប លើងប ងប ើតឱនប តឱនបសើ សើក ក មួយើ យើម។ ម។ យពីបបសដុ សដុះប់ ះប់ន់ ន់ើ យ ើ កះវនត់ វនត់ញយកំ ញយកំ ឬំ យក។ ើបប ន ន ប់ប់អនុ អនុវត វតឬ  នើ ញបណ ះរុះរុកកតិ   តិ មវ ធីះរឬ? ះរឬ?

ឱសិ ឱសិសល សលប់បអនុ អ់ នុវត វត ឬនើ ញបណ ះមរកកៀបប់ ះមរកកៀបប់ពីពអអី  ីលចងំ ឱសិសងៀត សងៀត  ប់។ ទូករុ ករុកកតិ   តិលកះ លកះ វនបណ វនបណ ះើ ះើើ មរហូ មើ រហូតដល់ តដល់កះ កះ នឫសប់ន់ ន់ច ច ចិ  ឹមខ ម ខ នឯងនើ នឯងនើយ ើបចត់ បចត់យកកះ យកកះ ផំទុទករយៈលពី កុ រយៈលពី  ១៥ -៣០  ឬក៏ចយកំ ចយកំ ល់ ល  ់ មងក៏ ងក៏ន។ ន។ បកសះ កសះ និយម យម ើចំចះើ  ំ ះើមក មក ជម   ចំ    កូទប ទប ច៘ ច៘ វកំ វកំណត់ ណត់ឱន ឱន ចស់មុ មុន នូវកលបុ វកលបុង ង ើរក រក គួរើ រើមលនចំ មលនចំស់ ស់ល លម និង នកសមបសប់  ើ រក។  ើ ប នដឹ នដឹង ង របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ   មរកក នផលជន៍ និងផលវ ងផលវក ក ងដូ ងដូច ចចខ ចខះ? ះ? ច  ើយរ យរពឹព  ងទុ ង ឹ ទុក៖ ក៖   ផលជន៍ រក ប់ នទទួលផល លផល ងរំយប់ យប់   រកពើ ម មិន នយផលវ យផលវករក ករក   នយុ ខ ីងំ ងំយប់ យប់   យរលំ ដួល ះនឬសតិច និង ងនប នបសវ។ សវ។

-27-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

សកមភាពទី ភាពទី ៣ៈ ប កសបណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្កជាតិ ជ្ ាតិោយវ ោយវធីធសាកក ស ី ាកក

២៥ ទី

ពនល់ ពនល់ឹ ស ស ឹ  ីមជំ   មជំនលនៀបប់ នលនៀបប់ដូដូចងម ចងម ជំនទី នទី១៖ ១៖វើ វើស សសរកកលនយុ សរកកលនយុស់ ស់ល លម(មិ ម (មិនខ នខ ីឬស់ ឬស់ពក) ពក) ត់អង អងន់ន់បរ បរណម ណម  ំងល ងល ២-៣សម ើយបកសំ យបកសំបកញម បកញម ំង យកំបិបតសសរំ តិ សសរំជ័ជរឱអស់ រ័ ឱអស់យសពី យសពីើ ចុចើ ះមកម ះុ មកម ះើទុទក កុ  ើឱដុ ឱដុះច់ ះច់ើ ើងវ ងវញមិ ញមិនចដុ នចដុះ ឫស។

ជំ នទី ២៖ យកដី លយមួយជី យជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉  និ ង កច កីដូដងចម៍ ងូ ចម៍ រររលួយ ឬះមក បិទរុ ទរុ ជុជ ំវុ វញ កងលនយកសំ ងលនយកសំបកញ បកញ យ បិទពី ទពី ើ មកម។ រល  ចប  ំជំជនួនំ យឱដុ យ ួ ឱដុះឬស ះឬស សប់ ជួយរញឬសង់ យរញឬសង់ក កងលត់ ងលត់ កងើ ក ងើ។

ជំ នទី៣  ៖ ើ កីដូដងូ យសយក សយកកលនង កលនង   ើ  រួរួច ដំឱទក់ ឱទក់ល លនិន ងំ ងិ ំទឹទកឱក កឹ ឱក ើយចងរុ យចងរុ ព័ពទទ័ ពីពើ  ី ដីដើ ះយចងល  ី ះយចងល កង កង ើនិនងងម។ ងិ ងម។ ើងក៏ ងក៏ចើ ចើរបស់ របស់   ងៀតន លកណៈជប់ ណៈជប់ទឹទកមកជំ កឹ មកជំនួនសកី ស ួ កីដូដូងនរ។ ងនរ។ រួចចទឹ ចចទឹកឱក។ កឱក។

ជំ នទី៤  ៖ យកង ស ិកមកចងរុ កមកចងរុ ព័ពទទ័ ពីព ើ  ី ដីដើ ះើ  ី ះើមី មីរកសំ រកសំើ មើ ឱនយូ ឱ នយូរ។ រ។

សកមភាពទី ភាពទី ៤ៈ ការអនុ វតជាក់ ជាក់ ង

៤០ ទី

  ដឹកំ កំសិ សស ស ិ  ើមី មីអនុ អនុវត វតក់ ក់ ងក ង ក ងសួ ងសួន យនកសិករជំ ករជំញក ញក ងរកកចូ ងរកកចូលរួ លរួមផង មផង ឬំសិ សស ស ិ  ទសនកិចចកសិ   កសិ នមួ ន មួយ លអនុវត វតប បកសបណ កសបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ មវ ធីកកះ។ កកះ។ -28-

សន ឹកអ៊ កអ៊ ុតកសិ តកសិស  ៦.២

រកក

លកណៈទូ ណៈទូ រកកគឺវ វធីធបណ បី ណ ះរុះរុកកតិ   តិមួមយប យ ួ ប លើងប្  ងប្  ើតឱនប តឱនបសើ សើកមួ កមួយ ើម។ ម។ យពី យពី ដុះប ះបសប់ សប់ន់ើ យ ើ កះវនត់ វនត់ញយកំ ញយកំយក។ យក។ ទូកកះ កកះ វនចឹ វនចឹ  ឹម យើមរហូ មរហូត ដល់កះនប កះនបសប់ សប់ន់ច ច ចិ  ឹមខ ម ខ នឯងនើ នឯងនើយ ចត់យកកះ យកកះ ផំ ទុករយៈលពី ករយៈលពី ១៥-៣០  ឬក៏ ចយក ំ ល់ ល  ម  ់ មងក៏ ងក៏ន។ ន។ ផលជន៍ ផល ជន៍រក រកកក ប់ នទទួលផលើ លផលើ ៀបៀបមួយនឹ យនឹងរំ ងរំយប់ យប់   រកពើ មមិន នយ    

ផលវករក ករកកក នយុ ខ ីងំ ងំយប់ យប់ យដួ លរលំះនឬសតិច និង ងនប នបសវ សវ រ ៀមៀបចំ រ  មៀបច ំ ស រៈំច់ ច់ កូ នំបិបតមុ តិ មុតល តល  កីដូដងូ និង ចំណង ណង ដី  ជី កំប៉ប ុស ៉ ៈអម ឬ ចម៍ររពុ ររពុករលួ ករលួយ

រ ើស រ  សសពូ សពូជ ចំ ះើមលនចំ មលនចំស់ ស់ល លម និយមើ យមើវវធីធះមួ  ី ះមួយើ យើមក មក ជម  ច ចំច  ំ    កូទប៘ ទប៘ កំណត់ ណត់ទុទកមុ កុ មុន នូវកលបុ វកលបុង ង ើរក។ រក។  

រអនុវត វត រក អនុ វតមរំ មរំំ លន  ំ លនកងយ កងយ ំ រុរុកកតិ   តិបណ បណ ះ  ចទឹកំ កំ

-29-

សន ឹកអ៊ កអ៊ ុតកសិ តកសិស  ៦.២

រកក ជំនទី នទី១ វើ វើស សសរកកលនយុ សរកកលនយុស់ ស់ល លម(មិ ម (មិនខ នខ ីឬស់ ឬស់   ក) ត់ អង្ន់នបរ ប់ រណម ណម  ំងល ងល ២-៣ស.ម ើយបកសំ យបកសំបកញម បកញម ំងយកំ ងយកំបិបតិ សសរំជ័ជរឱអស់ រ័ ឱអស់យសពីើ ចើ ះមកម ះុ មកម ះើទុទក កុ   ើឱដុ ឱដុះច់ ះច់ើ ើង វញមិ ញមិនចដុ នចដុះឬស។ ះឬស។ ជំនទី នទី២ យកដីលយមួ លយមួយជី យជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉  និ ង កច កីដូដងូ ចម៍ររ ររ រលួយ ឬះមក បិទរុ ទរុ ជុជ ំវុ វញក ញកងលនយក ងលនយក សំបកញយ បកញយ បិទពី ទពីើ មកម។ មើ កម។ រល   ចប   ំជំជនួនំ យឱដុ យ ួ ឱដុះឫស ះឫស សប់ ជួយរ យរ ញឫសង់ក កងលត់ ងលត់ កងើ ក ងើ។

ជំនទី នទី ៣ ើកីដូដងូ យសយក សយកកលនង កលនង ើ រួរួចដំ ចដំឱ ឱ ទក់ល លនិន ង  ងិ  ំទឹទកឱក កឹ ឱក ើយចងរុ យចងរុ ព័ពទទ័ ពីព ីើ ដីដើ ះយចង  ី ះយចងក ងើនិនងងម។ ងិ ងម។ ើងក៏ ងក៏ចើ ចើរបស់ របស់ងៀតលនលក ងៀតលនលកណៈ ណៈ ជប់ទឹទកមកជំ កឹ មកជំនួនសកី ស ួ កីដូដងនរ។ ងូ នរ។ រួចចទឹ ចចទឹកឱក។ កឱក។

ជំនទី នទី ៤ យកងស ស កមកចងរុ កិ មកចងរុព័ព  ទទ័ ពីព ើ  ី ដីដើ ះ  ី ះ ើមី មីរកសំ រកសំើ មឱនយូ មើ ឱនយូរ។ រ។

-30-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី ៧ៈ របណ  ះកូ ះ កូនរុ នរុក្ កតិ  ្ តិយវិ យវិធីធី ប់ប ់ ក រ  យៈលបងៀនៈ  ២  ង រៀមលក្ណៈ ណៈ មុ នលបងៀនកគ អ កគ វ ន និងពិ ងពិនិនិតើ តើលៀនយហ លៀនយហត់ត់ចត់ ចត់ និ ង ើកិកិចចងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនតើ តិ ើលឯករសិ លឯករសិស  ើមី មីចង់ ចង់ដឹដឹង ង ើនព័ នព័ត៌ត៌ន ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំ សរ រសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សស ិ  នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់បៀន ់ ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ ឯ  ករំ សប់   សន  ឹកអ៊ កអ៊ ុតកសិ តកសិស ចវរើ វរើំ ច់  ំ ច់  ស របៀនលនៀបចំដូដចនៀបប់ ចូ នៀបប់ងើ ងើ   រៀន ដីស និងហ ងហ ឺត វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ ស សំ ំងអស់ ងអស់ច ច ៖ - អនុវត វតរបណ របណ ះរុះរុកកតិ តិយវ យវធីធ  ី ប់ប ់ ក - ប្  ប្  ើនរប់ នរប់រម រមណ៍ ណ៍របស់ របស់សិ សស ិ  ើរំ រំដុដុះ។ ះ។

១០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ១ៈ ការរ ឭកៀន

ើ កើ កើ ើង ង មុននឹ ននឹងប់ ងប់  ើមៀន ម ៀននងយមួ នងយមួយ ើមី មីររឭកៀនស់ ឭកៀនស់ ងះន ះ ដំក់ ក់លរបណ លរបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិមវ មវធីធកក។  ី កក។   ឱសិសឈររង សឈររងង់ង់ ើ យ ើរពនល់ រពនល់ លលនិនិយ យ របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិមវ មវធីធកក  ី កក ះកូនរុ នរុក្កតិ ្ តិមវ    មវធីធ  កក   ី កក វើ វើ  អកទី កទី១ វមនូ វមនូវ វល លនិនយ  ិ យ និងប ងបម មរបស់ របស់ខខ នដូ ន ដូច ច របណ  ះកូ សសរកកលនអយុ ស   រកកលនអយុស់ ស់ល លម ម  អ កទី២ វនំ វនំង ងរបស់ របស់   អកទី កទី១ និងប ងបម មរបស់ របស់ខខ ន ះកូនរុ នរុក្កតិ ្ តិមវ    មវធីធ  កក   ី កក វើ វើស ស   សរកក ស   រកក លនអយុស់ ស់ល លម មើ   យត់ ឧហរណ៍៖ រ បណ ះកូ  យ ើ ត់អង អងន់ន់ បរណម ណម ំង ល ២-៣ស.ម  ើបះបន បះបនប បប់ប់ រហូ តដល់ ន់ ន់ង។ ង។ លល នអក ក់កខុ  ់ ខុស អកប កបប់ប់មិមនំ និ ំនៀត នៀត វប់ វប់  ើមរើ ម រើងវ ងវញឹ ញឹមអ មអកះ។ កះ។ -31-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

២៥ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ២ៈ លក្ ណៈទូៅ ៅ

ប់ប  ់ កគឺ ក គឺវ វធីធបណ បី ណ ះពូ ះពូជរុ ជរុកកតិ   តិមួមយងៀត យ ួ ងៀត យំយក យកករុ ករុកកតិ   តិពីពើ  ី មលើ មើ លើង ចង់នឬពូ នឬពូជល ជល (ផល) ប់បមួ  ់ មួយើ យើមទ មទ ើមី មីឱនពូ ឱនពូជមត ជមតវរ។ វរ។ ទូើ ើម ទវនពរ វនពរងំ ងំ ធន់ ធន់ នឹង សតល ល ិត ជំងឺង ឺនិ ងបរ នងៗ ន ងៗ ដូចសតុ ចសតុ ហួ ហ  តង៘ តួ ង៘ ពីះក៏ ះក៏ចើ ចើវធីធវ   ី ប់ប   ់ កើ ក ើមី មី  ើឱ ឱ  ើមើ មើន ន និ ង ងៗ   ងៗ ឬើ មីឱល ឱលើ លផងរ។ ល ើ ផងរ។ ឧហរណ៍៖ ើម មសមួ សមួយើ យើម នកល នពណ៌ ពណ៌ងៗ ងៗ ឬើ មយមួ យមួយើ យើមន មន កលញងៗ ងៗ។  ើ ប ន នប់បអនុ អ់ នុវត វត ឬ ប់នើ នើញបណ ញបណ ះរុះរុកកតិ   តិ មវ ធីះរឬ? ះរឬ?  ឱសិសល សលប់បអនុ អ់ នុវត វតឬ  នើ ញអនុវត វត  ើរៀបប់   រៀបប់ពីពអអី  ីលចងំ   លចងំ ឱសិ សងៀតប់ប។់    ើអធិ អធិបយ បយ ទូរ រប់ប  ់ កើ ក ើន ន ើើ ើរុរុកកតិ   តិ   លនត  ពិ កក ងរំ ងរំដុដះយប់ ះុ យប់ ឬ រំដុដះយប់ ះុ យប់មិមនសូ និ សូវទទួ វទទួលផល។ លផល។ សប់ើ មទច មើ ទច ើស សសយករុ សយករុកកតិ   តិល លនសត នសតបំប  ំ ញ។ ញ  ។  ើ ប នដឹ នដឹង ង របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិមរ មរប់ប  ់ កនផល ក នផល ជន៍ និ ង ផលវក ក ងខ ងខះ? ះ? ចម្ ើ ើយរំ ចម្ យ   រំ ពឹព ងទុ ងឹ ទុក៖  ក៖ 

  ផលជន៍ របណ ះរុះរុក្កតិ  ្ តិយ យប់បភ ភ ់ ក ប់ នទទួលផលើ លផលើៀបៀបមួ ៀបៀបមួយនឹ យនឹងរំ ងរំយប់ យប់។ ទទួ លផលមរចង់ន ន រកពើមមិ មមិន នយ។ យ។ ើ មនពរងំ ងំធន់ ធន់នឹនងសត ងឹ សតល ល ិត ជំងឺង ឺនិ ងសបម   សតុ ។ ផលវករ ករប់ប  ់ កនពកជ័ ក នពកជ័យតិ យតិចតួ ចតួច។ ច។

សកមភាពទី ភាពទី៣   ៈ ប កសបណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្កជាតិ ជ្ ាតិោយវ ោយវធីធភភី  ា ប់ ក

២៥ ទី

ពនល់ ពនល់ឹ ស ស ឹ  ីមជំ   មជំនលនៀបប់ នលនៀបប់ដូដចងម៖ ចូ ងម៖ ជំនទី នទី១ ើស សស សកមួ កមួយើ យើមទលើ មទលើងចង ងចង ់ប់ប  ់ កើ ក ើមី មីឱន ឱន លកណៈសមសួ ណៈសមសួន។ ន។ ឆូតសំ តសំបកើ បកើមទងអករ មទងអករ "T" ឱន ង ២-៣ សម ើយស់ យស់ ប   ើបសំ បសំបកសងងឱើ បកសងងឱើប ើ ើមី មីៀមបុ ៀមបុង យកកពី កពីើ មផលមក មើ ផលមក ក់ងក ងក ង។ ង។

-32-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ជំនទី នទី ២ ើ សស សក លកំពុពងរ ងុ រកលូ កលូតស់ តស់ពីពកពូ  ី កពូជល ជល(ផល) (ផល) ើយៀរ យៀរ យកកឱប់ កឱប់ ច់ ច់ ើមកផង មកផង វយកច់ វយកច់ើ ញមុ  ើ ញមុននឹ ននឹង ក់ៀតចូ ៀតចូល ក ងើ ងើមទលនៀមបុ មទលនៀមបុងច។ ងច។

ជំនទី នទី៣ យកកលនៀមទុ កលនៀមទុកមុ កមុន ៀតចូលក លក ងើ ងើមទលនៀម មទលនៀម បុង ង ចះយថមៗ មៗ ៀសង ើឱរបួ ឱរបួសដល់ សដល់ ក។ ក ។

ជំនទី នទី ៤ យពី ក់ ក ចំក កងើ ងើើ មទរួ មើ ទរួចចើ ចចើយ ំច់ ច់  វរុ   ស ិកររ កររ កុ ំឱទឹ ឱទឹកចូ កចូល ើយទុ យទុកលរយៈលពី កលរយៈលពី  ១៥ -២៥ ។ វពិ វពិនិនតើ តិ ើល សិនើ នើ ក នរលូតស់ តស់ល លនន័   នន័យរ យរប់ប  ់ កនកជ័ ក នកជ័យើ យើយើ យើប ើងយយកង ងយយកងស ស ិកះញ។ ក ះញ។

៤០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ៤ៈ ការអនុ វតជាក់ ជាក់ ង

ដឹដកំ កឹ ំសិ សស ស ិ  ក ងរអនុ ងរអនុវត វតក់ ក់ ងក ង ក ងសួ ងសួន យនកសិករជំ ករជំញើ ញើសកម សកមព ព ះចូលរួ លរួមផង មផង ឬំ សិសទសនកិ សទសនកិចចសិ ស  កកសិ កិ កសិ នមួ ន មួយ លអនុវត វតប បកស កស បណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិមវ មវធីធក  ី កកះ។ កះ។

ចក  ី នាំរបស់ របស់  រលគួ គួរៀបចំ រៀបចំឱ  នទស  នកិចចសិ ស  កកសិ កិ កសិ នមួ ន មួយ ជិត ត ើយលនកសិ យលនកសិករ ករ លនបទពិធើ ធើកិកិចចរំ រំងះ។ះឱសសប់ ងះ។ះឱសសប់សិ សស ិ  សិក កល់ លមួ  ់ មួយកសិ យកសិករជំ ករជំញ។ ញ។ លឡប់មកពី មកពីទស  ទស នកិចចសិ សកវ កិ វញ ងកសិ ងកសិស ុមើ មើមី មី  ឱពួ កើស សសជំ សជំញបណ ញបណ ះកូ ះ កូន រុកកតិ   តិ   លពួ កនសិក កល់ លមកអនុ ម់ កអនុវត វត។ ំ ំឱសិ ឱសិស អនុវត វត   របណ  ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ តិក ក ងសួ ងសួនជី នជីវៈវៈ ើមី មី យតលចុ លចុងប ងបប់ប់ៀន។ ៀន។

-33-

រប់បភ ភ ់ ក

លក្ណៈទូ ណៈទូ៖ ៖   រ ប់ កគឺ ក គឺវ វធីធីបណ បណ ះរុះរុកកតិ   តិមួមយបងៀត យ ួ បងៀត យំយក យកករុ ករុកកតិ   តិពីពើ  ី ើមលើ មលើងចង់ ងចង់ន ន ឬពូជល ជល(  ផល)  ប់មួ មួយើ យើមទ មទ ើមី មីទទួ ទទួលនពូ លនពូជល ជលមត មតវរ។ វរ។ ទូើ ើមទ មទ វ នពរងំ ងំ ធន់ នឹងសត ងសតល ល ិត ជំងឺងឺ និ ងបរ នងៗ។ ន ងៗ។ ផលជន៍រ រប់បភ ភ ់ ក ប់ នទទួលផលើ លផលើៀបៀបមួ ៀបៀបមួយនឹ យនឹងរំ ងរំយប់ យប់   រកពើ មមិន នយ។ យ។   ផលវ ករប់បភ ភ ់ ក   នយុ ខ ីងំ ងំយប់ យប់   យរយះក។   រៀមបុ ង សរៈំ រៈំច់ ច់  កូ នំបិបតមុ តិ មុតល តល  កី ដូង និង ចំណង ណង  ដី  ជី កំប៉ប ុស ស ៉    ះអ ម ឬ ចម៍ររពុ ររពុករលួ ករលួយ រើស សសពូ សពូជ  ើ មនចំស់ ស់ល លម និយមើ យមើវធីធវ ះមួ  ី ះមួយើ យើមក មក ជម  ច ចំច  ំ   កូទប៘ ទប៘ កំ ណត់ទុទុកចនូ កចនូវកលបុ វកលបុង ង ើរ រប់ប  ់ ក។ ក។ រអនុវត វត   រ ប់ភ ភក នអនុវត វតមរំ មរំំ  ំ  លន កងយ។

-34-

សន ឹកអ៊ កអ៊ ុតកសិ តកសិស  ៧.២

រប់ប់ក ក ជំនទី នទី ១ ើស សស សកមួ កមួយើ យើមទ មទលើងចង ងចងប់បភ ភ ់ ក ើមី មីឱន ឱន លកណៈសមសួ ណៈសមសួន។ ន។ ឆូតសំ តសំបកើ បកើមទងអករ មទងអករ " " ឱន ង ២-៣ ស.ម ើយស់ យស់ប ប ើបសំ បសំបកសងងឱើ បកសងងឱើប ើមី មីៀមបុ ៀមបុង យកភកពី កពីើ មផលមកក់ មើ ផលមកក់ងក ងក ង។ ង។ T

ជំនទី នទី ២ ើស សសភ សភក លកំពុពងលូ ងុ លូតស់ តស់ពីពកពូ  ី កពូជល ជល(ផល)ើ (ផល)ើយៀរយក យៀរយក ភកឱប់ កឱប់ច់ ច់ឈើ ឈមកផង មើ កផង វយកច់ វយកច់ឈើ ឈញមុ  ើ ញមុន នឹងក់ ងក់ ៀតចូលក លក ងើ ងើមទល មទល នៀមចំបុ បុងច។ ងច។

ជំនទី នទី ៣ យកភកលនៀមទុ កលនៀមទុកមុ កមុន ៀតចូលក លក ងើ ងើមទល មទល ន ៀមបុងចះយថ ងចះយថមៗ មៗ ៀសង ើឱរបួ ឱរបួស ដល់ភ ភក។ ក ។

ជំនទី នទី ៤ យពីក់ ក់ភ ភកចំ ក ចំក កងើ ងើើ មទ  មើ ទ ួលបួ លបួលើ លើយ ំច់ ច់ វ រុរុ  ស ស   ិក ររកុ ំឱទឹ ឱទឹកចូ កចូល ើយទុ យទុកលរយៈលពី កលរយៈលពី១  ៥ -២៥  ។ វពិ វពិនិនតើ តិ ើលសិ លសិនើ នើភ ភកនរលូ ក នរលូតស់ តស់ល ល   នន័ យ រប់ប់ ភកនគជ័ កនគជ័យើ យើយើ យើបើ បើងយយកង ងយយកងស ស កះញ កិ ះញ ។

-35-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី៨ៈ ៨ៈ របណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្ កតិ  ្ តិយវិ យវិធីធីតើ តើម រ  យៈលបងៀនៈ  ២  ង    រៀមលក្ ណៈ មុ នលបងៀនកគ អ កគ វ ន និងពិ ងពិនិនិតើ តើលៀនយហ លៀនយហត់ត់ចត់ ចត់ និ ង ើកិកិចចងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនតើ តិ ើលឯករសិ លឯករសិស  ើមី មីចង់ ចង់ដឹដឹង ង ើនព័ នព័ត៌ត៌ន ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំ សរ រសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សស ិ  នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់ប់ៀន ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ ឯ  ករំ សប់   ឯករសិ ស  ៨.១  ស របៀនលនៀបចំដូដចនៀបប់ ចូ នៀបប់ងើ ងើ   រៀន ដីស និងហ ងហ ឺត វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ ស សំ ំងអស់ ងអស់ច ច ៖ - អនុវត វតរបណ របណ ះរុះរុកកតិ តិយវ យវធីធតើ តី ើម។ ម។ - នបទពិធន៍ ធន៍កក ងរើ ង រើស សសរុ សរុកកតិ តិសប់ សប់បណ បណ ះមវ ះមវធីធីតើ តើម។ ម។

២០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ១ៈ ការរ ឭកៀន

មុននឹ ននឹងប់ ងប់  ើមៀនថ ម ៀនថ ី  ដឹកំ កំសិ សស ស ិ  ើរពិ រពិនិនតើ តិ ើលសួ លសួន។ ន។ ងកសិ ងកសិសុ សុម ើមី មីទទួ ទទួលខុសវ ពិនិនត តិ  និងមនរងកូ ងមនរងកូនរុ នរុកកតិ   តិយកៗពី យកៗពី ។ ពនល់ ពនល់ ប នៗ នៗវពិ វពិនិនតើ តិ ើលពី លពីសពលូ សពលូតស់ តស់ កំ ពស់ ចំ នួនស នស ឹក របំ ញ  ចំនួននកូ នួ កូនរុ នរុកកតិ   តិ លមិ នដុះ យគិតគរយ។ តគរយ។ យលឡប់មកវ មកវញ ុមនី មនីមួមួយៗ យៗវ វ ើរយរណ៍ រយរណ៍ ពី លទផលរអ ផលរអតសួ តសួន។ ន។

-36-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

សកមភាពទី ភាពទី ២ៈ លក្ ណៈទូៅការបណ ៅការបណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្ក្ជាតិ ជាតិោយតើ ោយតើម

៤០ ទី

រតើមរំ មរំយកើ យកើមរុ មរុកកតិ   តិមួមយ ួ លធន់ំ នឹនំ ងបរ ងឹ បរស ស សតល ល ិត ជំងឺង ឺ(ើ មប់បនឹន់ ងករុ ងឹ ករុកក  តិមួមយៀត យ ួ ៀត លផល់ លផលល ផ់ លល(ផល)រហូ (ផល)រហូតដល់ តដល់រយប់ រយប់  ើ បត់កះពី កះពីើ ម។លបំ មើ ។លបំណងចមងក ណងចមងក ង រតើម គឺប ប ើនឱសរស់ នឱសរស់ននជី ននជីវតរបស់ តវ របស់ើ មនផលល មើ នផលល   យផ ល់ឱនូ ឱនូវើ វើមទ()លន មទ()លន ព័ននឬស ឬ ស ររងំល លងើ   ងើមយកមកត។ មយកមកត។ វធីធះក៏  ី ះក៏ វើ វ ើស់ ស់ផងរ ផងរ សប់ឱើ ឱើមរុ មរុកកតិ   តិមួមយើ យ ួ ើម នឬើ ឬ ើ នទ។ នវធីធើ  ី ន នើ ងក ងក ងរតើ ងរតើម ័យមទរុ យមទរុកកតិ   តិ។ លះើង នឹងើ ងើកយកវ កយកវធីធី តើ តើ មមួយ ល និយមមក យមមក ើរសិ រសិក។ ក។

សកមភាពទី ភាពទី ៣ៈ ដំ ើរការបណ រការបណ ះកូ ះ កូនរុ នរុក្ក្ជាតិ ជាតិោយតើ ោយតើម

៤០ ទី

  ពនល់ឹ ស ស ឹ  ីមជំ   មជំនលនៀបប់ នលនៀបប់ដូដចងម៖ ចូ ងម៖ ជំនទី នទី ១ ៀមើម ម លនមកពីរបណ របណ ះប់ ះប់ ពូ ជក ងុ ងុក។ ក។ ទូនឫសរ នឫសរង ំល ល ធន់ ំនឹនងបរ ងឹ បរស ស សតល ល ិត និងជំ ងជំងឺងងៗ។  ឺ ងៗ។ ើមះគួ មះគួរនយុ រនយុ ណពី៤  ៥   ឬ ើ នងះក៏ន។ ន។ (ើលរូ ល   រូបពទី បពទី១) ១  )

-37-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ ជំហនទី ហនទី ២  ២

 ើរត់ រត់ើ មើ លវយកមកតះឱខ វយកមកតះឱខស់ ស់ ពី គល់ណ ណ ៤-៥ សម យ ើំ បិបំ តមុ តិ មុត ចិតពី តពីគល់ គល់ើ ើងើ ងើងប ងប ិតឱនព តឱនព ើ ើ   ើ មីៀមយក ៀមយក ទៅដាក់ភ្ភជាប់ ជ្ ាប់ជាមួ ជាមួយដើ យដើមពូ មពូជល្ ជល្ អដែលអាចជាដើ អដែលអាចជាដើមដែលផ្ មដែលផ្តល់ តល់ផលល្ ផលល្ អតែប្ អតែប្រព័ រព័ន្នធប្ ធ្ ប្ញស ញស មិនសូ នសូវរវរងំ ងំ។ ។ ជំហនទី ហនទី ៣  ៣

សកល សកលវត វត ឱនទំហំ ហប៉បំ  ុន ន៉ នឹ នឹង ើមល មលសមកត សមកត ើយះស យះស ឹកខ កខះ ញពីកះ។ កះ។ យកំបិបិតចិ តចិតប តប ិតឱសុ តឱសុ ី  នឹ ងមចិ មចិតើ តើមលន មលន ៀមមកប់ប។់ ជំហនទី ហនទី ៤  ៤

យកើមលនៀមមក មលនៀមមកប់ប់ បិ ទប់ប់នឹនង ងឹ មចិ មចិតើ តើករុ ករុកកតិ   តិឱនផ ឱនផ ិប ល លើ   យរុ យ ើ រុ  ស ស   ិកឱនពី ក ឱនពីើ ទុទើ កលឱន កុ លឱន ២ ើបចត់ បចត់ន។ ន។ ះ បញ្ក់ក៖់   សកម ពងើះ

ចអនុវត វតនចំ នចំះរុ ះរុកកតិ   តិដូដច ចូ ឬក ឬក ង

អំបូបូរមួ រមួយដូ យដូច៖ ច៖ យនឹ យនឹង ងយ ចនឹ ចនឹង ងច ពុ នឹន ងពុ ងឹ ពុ  ស៊  ូនឹនងស៊ ងឹ ស៊ ូ ខ  ិតមួ តមួយ នឹង ំង គល់ប់ ប់នឹនង៉ ងឹ ៉ង ងះើ ះើម៘ ម៘

ចក្ ីណនាំសមាប់ សមាប់គូ គូ

រលគួ គួរៀបចំ រៀបចំ  ឱនទស  នកិចចកសិ   កសិ នមួ នមួយ លជិត ត យនកសិករ ករ នបទ ពិធន៍ ធន៍ើ កិកើ ចចិ រំ   រំងះ។ ងះ។ ឱសសប់សិ សិស សិកផ កផល់ ល់មួ មួយកសិ យកសិករជំ ករជំញ។លឡប់ ញ។លឡប់មកពី មកពីទស  ទស ន កិចចសិ ស  ិកវ កវញ ងកសិ ងកសិស ុម ដើដើមី មីឱពួ ឱពួកគើ កគើស សសជំ សជំញបណ ញបណ ះកូ ះកូនរុ នរុក្កតិ  ្ តិ  លពួ កនសិកផ កផល់ លមក ម់ ក អនុវត វត។  ើរំ រំឱសិ ឱសិស អនុវត វតផ ផល់ ល  ់ក ក ងសួ ងសួនជី នជីវៈវៈ ដើមី មីយត យតចុ ចុងប ងបប់ប់ៀន។ ៀន។

-38-

សន ឹកអ៊ កអ៊ ុតកសិ តកសិស  ៧.២

របណ ះយវិ ះយវិធីធីតើ តើម វត បំបណង ណ ំ ង - អនុ វតរបណ របណ ះរុះរុកកតិ   តិយវ យវធីធតើ តី ើម នបទពិធន៍ ធន៍កក ងរើ ងរើស សសរុ សរុកកតិ   តិ  សប់  ើើ ើម   ទនិ ងើមនផលល មនផលល។ - យល់ ពីផលជន៍ ផលជន៍របណ របណ ះរុះរុកកតិ   តិយវ យវធីធតើ តី ើម។ ម។ សរៈ រៈវរំ វរំច់ ច់ - ើ ម ឬ ម៉ ងៀតើមទ មទ - កូ នំបិបតចុ តិ ចុង  ង ួចមុ ចមុតល តល - ចំ ណងស ស ិក រៀបចំ អ កសបសល ល ើរពនល់ រពនល់កក ងុ ង ុមធំ មធំរួរួចងកុ ចងកុមចុ មចុះអនុ ះអនុវត វត។ ដំើ ររ រើ រ អ កសបសលើ លើកសំ កសំណ ណរពី រ ពីនិនយមន័ យ ិ មន័យ តើម ផលជន៍ និ ងផលលំករកមូ ករកមូល ច ើយ យ ើរបកយ របកយ និង  ើប បញមជំ ញមជំនងម។ នងម។

-39-

សន ឹកអ៊ កអ៊ ុតកសិ តកសិស  ៨ .២

របណ ះយវិ ះយវិធីធីតើ តើម ជំហនទី ហនទី ១ ៀមើម ម លនមកពីរបណ របណ ះប់ ះប់ ពូ ជក ង  ង ុកល កល ទូនឬសរ នឬសរងំ ងំល ល ធន់  ំនឹនងបរ ងឹ បរស ស សតល ល ិត និងជំ ងជំងឺងងៗ។  ឺ ងៗ។ ើមះគួ មះគួរនយុ រនយុណពី ណពី  ៤៥  ឬ ើ នងះ ក៏ន។ ន។ (ើលរូ លរូបពទី បពទី១) ១)

ជំហនទី ហនទី ២  ើរត់ រត់ើ មើ លវយកមកតះឱខ វយកមកតះឱខស់ ស់ ពីពី គល់ណ ណ ៤-៥សម យើំ បិបំ តមុ តិ មុត យចិតពី តពីគល់ គល់ើ ើងើ ងើងប ងប ិតឱនព តឱនព  ើ  ើ ើ មីៀមយកក់ ៀមយកក់ ប់ប មួ  ់ មួយ ើមពូ មពូជល ជល  លចើ ម លផល់ លផលល ផ់ លល ព័ នបបសមិ ស  មិន សូវរវរងំ ងំ។ ។

ជំហនទី ហនទី ៣ សកល សកលវត វត ឱនទំហំ ហប៉បំ  ុន ន៉ នឹ នឹង ើមល មលសមកត សមកត ើយ ះស ឹកខ កខះញពី ះញពីកះ។ កះ។ យកំបិបតចិ តិ ចិតប តប ិតឱសុ តឱសុ ី  នឹ ងម ចិតើ តើម លនៀមមកប់ប។់

ជំហនទី ហនទី ៤ យកើមលនៀមមក មលនៀមមកប់ប ់បិ ទប់បនឹន់ ងឹ មចិ មចិតើ តើករុ ករុកកតិ   តិឱ ឱ នផ ិប បល ល ើ យរុ  ស ស   ិកឱនពី ក ឱនពីើ ើ ទុ កល ឱន ២ ើប ចត់ន។ ន។ បញក់ក់៖ សកម ពងើះចអនុ ះចអនុវត វតនចំ នចំះរុ ះរុកកតិ   តិ ដូច ច ឬក  ងអំ ងអំបូបរមួ រូ មួយដូ យដូច៖ ច៖ យនឹ យនឹង ងយ ចនឹ ចនឹង ងច ពុ នឹន ងពុ ងឹ ពុស៊  ស៊  ូនឹនងស៊ ងឹ ស៊ ូខ  ិតមួ តមួយ នឹងំ ងំងើ ងើម៘ ម៘ -40-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី៩ៈ ៩ៈ រ ជីជើ ីកំកំប៉ប ៉ស ស ុ  រ  យៈលបងៀនៈ  ២  ង រៀមលក្ណៈ ណៈ មុ នលបងៀនកគ អ កគ វ ន និងពិ ងពិនិនិតើ តើលៀនយហ លៀនយហត់ត់ចត់ ចត់ និ ង ើកិកិចចងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនតើ តិ ើលឯករសិ លឯករសិស  ើមី មីចង់ ចង់ដឹដឹង ង ើនព័ នព័ត៌ត៌ន ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំ សរ រសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សស ិ  នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់បៀន ់ ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស ធននលវរ វរ ថ  តចម ងឯករសប់សិ សស ិ  ៩.១ ៉ល ចបប់ បង  ីកយ   ើើ មី មើ ីជីជីករ ករ  ើជីជ កំកី ំប៉ប ុស ស ៉     សតូ ចៗលនសរ ចៗលនសររទកសំ រទកសំណល់ ណល់ងៗ ងៗ វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ ស សំ ំងអស់ ងអស់ច ច ៖ - ប់ ះកសំ ះ កសំណល់ ណល់លចយកមក លចយកមក ើជី ជីកំកំប៉ប ៉ុស សន   ន - បញរយកកសំ ញរយកកសំណល់ ណល់សរ សរង ង  ើជី ជីកំកប៉បំ  ៉ុស ស - ប្  ប្  ើត និងៀបចំ ងៀបចំរ រជីជកំកី ំប៉ប ៉ុស សយខ   យខ នរបស់ នរបស់ពួពួក ក - អនុវត វតរ រ ើជីជកំកី ំប៉ប ុស ស ៉ 

២៥ ទី

ចក ផ ផ ី  មៈ មើ ៈ សំរាម រាម

 ះ ើងនឹ ងនឹងសិ ងសិកអំ កអំពីពរ  ី រ ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ ។ ប៉ ុ មុម ននឹ នុ នឹងប់ ងប់  ើមៀន ម ៀន សូ សមឱប មូ ឱប នៗ នៗ គិតើ តើល ល ប់ពីពឹ  ី កឹ មកទល់ មក ទល់លះ លះ ើបប ននលកសំ ន នលកសំណល់ ណល់អអ ីខខ ះ? ះ ? ើលទី លទីខ ខះ? ះ?  ជំរុរុញឱសិ ញឱសិសើ សើងសររ ងសររ ឬគូររូររូបសំ បសំមលពួ មលពួកនះលពី កនះលពីឹ កឹ ើ រៀន។ រ ៀន។ ពមឱពួក ក គិតំ តំងពី ងពីកសំ កសំណល់ ណល់ រ សំ បកើ  កើ  ប់ងៗ ងៗ ស កំប៉ប ុង៉ អប់យ យ ។ល។ ឬឱសិសពិ សពិនិនតើ តិ ើល ក ង ងក់ក ់និ ងទី ។   ។    កសំ ណល់គើ គើនលប នលប ន នះល គឺច ច ើជី ជីដ៏ដនជន៍  ៏ នជន៍ និ ងចជួយឱើ យឱើមើ មើ ើ ម  និងប ងបដុដះលូ ះុ លូតស់ តស់នល នល  យមិ នំច់ ច់ចំចយថវ  ំ យថវអ អ ីើ យ។ យ ើ ។ ទន ឹមនឹ មនឹងះើ ងះើងក៏ ងក៏នចូ នចូលរួ លរួមចំក ក ក ងររកបរ ងររកបរ នរបស់ ន របស់ើ ងើ ក៏ដូដចជួ ចូ ជួយស យសតៀន តៀន ផះ ភូមិម  ិ ន ឬសហគមន៍របស់ របស់ើ ងរ។ ងើ រ។ ជីល ល ន ជន៍ះ ះ ជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ ។  ើ ននរល់ លជី  ់ ជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ អ   អ ីរឬ? រឬ? -41-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

 ឱសិសពី សពីរ ឬបីក់ ក់ កលង  ើយនឹ យនឹងសំ ងសំណ ណរះ។ រ ះ។ បប់បមក ម់ ក ឱសិ ឱសិស ស ើរ រ គូរនិ រនិងកឯករ ងកឯករ សប់សិ សស៩.១ ស ិ ៩.១ ឱសិសប់ សប់ ។   សររសំណ ណរងមើ រ ងមើ រៀន៖ រ ៀន៖ ១. ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ អ   អ ី? ២. ើើ ងើ ងើ ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ សប់ ស  ប់  ើអអ  ី? ៣. តុអអ ីើ   ង ងើ វ វ ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ ?  ចូ រនឯករសប់សិ សស ស ិ  និងពម ងពមងរកច ងរកច ើយរបស់ យរបស់សំ សណ ណ ំ រ លនើ រៀនមួ រ ៀនមួយគូ យគូ របស់បប ន។ ន ។ ប នៗនរយៈល១០ទី នៗនរយៈល១០ទីកក ងរ ង រ ើកិកចចិ រះ។   រះ។ យល១០ទី  ឱសិសករ សករកច កច ើយុ យុមធំ មធំ និ ងលមច ច ើយរបស់ យរបស់សិ សស។ ស ិ ។ ច  ើយរបស់ យរបស់សំ សណ ណ ំ រងើ រ ងើ៖ ១. ជី កំប៉ប ុស ស ៉  គ ឺ ជីធម ធមតិ តិលើ លើតើ តើងពី ងពីររលួ ររលួយ ឬពុកផុ កផុយចូ យចូល លស ស ឹកើ កើ ក ច ឬសំបកើ បកើចម៍ ចម៍រ  រ កសំណល់ ណល់ប ប   ើ   ស់ឬប់ ឬប់ ចំចំ ើង កំ ក ចក ទ ាន មក បី   ក ន់   ះ និ ង កចកម ចកម ីសំ សមដៀត ំ មដៀត លយរលួយ។ យ។ ២. ជី កំប៉ប ុស ស ៉  ជួជ យ យ ួ  ើឱដី ឱដីធូធរូ លបលឱើ លឱើមើ មើ ើ ម និ ងបងៗដុ ងៗដុះលូ ះលូត ស់នល នល។ ៣. រ  ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ នន័   នន័យ យ ើងនចូ ងនចូលរួ លរួមជួ មជួយរកបរ យរកបរ នរបស់ ន របស់ើ ងឱនល ងើ ឱនលជួជួ យសតផ តផះ ៀន ភូមិម  ិ ន និងសហគមន៍ ងសហគមន៍ ជួ យត់បន បនយចំ យចំយក យក ង រទិញជី ញជីគីគមីមី ពីពី ផរ។ ផី រ។  កឯករ ៩.២ សប់សិ សស ស ិ  ើរគូ រគូរ ើមី មីើ ស ស ើ ស ស ើរបពមួ បូរូ ពមួយចយកមក យចយកមក ើជី ជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉  ន? យទុករយៈល ករយៈល ៥ទីសប់ សប់សិ សស ស ិ  ើយ។ យ។   យល៥ទី   ឱសិសករ សករកច កច ើយុ យុមធំ មធំ និ ងលមច ច ើយរបស់ យរបស់សិ សស។ ស ិ ។

សកមភាពសំ ភាពសំខាន់ ខាន់ៗៈ ៗៈ ការ ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉   ៤៥ ទី ពនល់ ពនល់ពីពចំចី ណ ណ ំ ចសំ ច សំន់ ន់ៗន់ ៗន់សិ សស៖ ស ិ ៖   ១. រៀប  ើុ ងុ ឬជុកសប់ កសប់ផលិ ផលិតជី តជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉  ើ មី  ើជីជ កំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ នល   នលើ ើ ងវ វ ើុ ងុ ឬជុកសប់ កសប់ក់ ក់សំ សមមុ ំ មមុនសិ នសិន។ ន។ ើងច ងច ើនើ នើនបម នបម តំបន់ បន់និនិ ងលទព ព ដូចយកឫសី ចយកឫសីមកតញ មកតញ ឬយ ំង ឬើស ស ឹកកណ ក កណប  សរៈរៈ យចំយអស់ យអស់ថវ ថវតិ តិច។ ច។ រៀប ើគឺគយកបន យ ឺ កបនះឫសី ះឫសី ឬស  ឹកមកតញ កមកតញ ឬង ឬចង ំង យទុកឱនច កឱនចះចឱខល់ ះចឱខល់ញចូ ញចូលន លន ើយផ យផ ំ ុ   ុងបួ ងបួនុ នុង ឬមូលក៏ លក៏ន ន ើយយប យយបល ុងំ ងំងបួ ងបួន ក ងដី ងដី រួ ចចងប់ប  ់ ។ លះប ើត នុង លផលិតជី តជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ មួម យ ួ និងចើ ងចើស់ ស់ន។ ន។

-42-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

២. រៀបផលិតជី តជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ 

(ភព៖ ( ភព៖ ៀវ"បចកទសដំ កទសដំ កូកូនរុ នរុក្ កជតិ ជ ្ តិ សប់ សប់កសិ កសិ ករ" ករ" យកដនរុ នរុ មញ់២០០៣) ២០០៣)

  លសង់ ជុកនើ កនើយ វមូ វមូលសំ លសំមលនជុ មលនជុ ំវញលំ ញ វ លំ ន ឬមូលមកពី លមកពីទីទ  ី យមកក់ យ  មកក់ ក ងជុ ងជុកះ កះ យើស សសយកទសំ សយកទសំមលយរលួ មលយរលួយ យកមក ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ ។ ើងចក់ ងចក់សំ សម ំ ម ឬកសំណល់ ណល់  ើរប់ រ ប់ទំ ទំង អស់ ើ កងបលចម លចម ិនរួ នរួច ច់ ី  ឆ  ឹងះច ងះច ើឱ ឱ  ឬ  កណ  រ មករនក នកងរបស់ ងរបស់ើ ងើ នឹងកើ ងកើធំធៗំ កក់ក  ់ ន ស ិក ក ឬកំប៉ប ុងរបស់ ង៉ របស់ំ ងះក៏ ងំ ះក៏មិមនរលួ និ រលួយ ផងរ។   វប់ចិច  ិ  ំសំ ស  មលធំ ំ មលធំៗ ឱ បំណែកតូចៗដើម្បីឱ្យឆាប់រលួយទៅជាជី។ វមូ វមូលសំ លសំមក់ មក់កក ងុ ង ុង ឬ ជុកះ កះ ៀងល់ រហូ រ ហូតល់ តល់ញ ញ រួចើ ចើយយក យយក វស់ៗ ឬ ស ឹកកទុ កកទុ ំ និ ងដីឥដ ឥដ ដី ដំបូបកូ យឱម៉ដដម  កបពី ើ។

-43-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

  រដូ វ វដងទឹ វ ដងទឹកក់ កក់ចូចលក ល ូ ក ងជុ ងជុកះ កះ ឱនញឹកប់ កប់ើ ើ មីឱសំ ឱសំមប់ មប់រលួ រលួយ យយជី យជី។ ើ រដូវវសន វវសន ង ងក់កញឹ ញ ់ កប់ កឹ ប់ ពុ  ំំ ច់  ំ ច់ចទឹ ចទឹក។ ក។ សិនើ នើើ ងស ងើ សតើ តើញ ញ សំមក មក ងជុ ងជុកន កន ទឹកើ កនក នើ ក ើងចប ងចបមវត មវត តុ តុើ មើ លនពណ៌ ត។ ត ។ សិនើ នើស ស តក តក ើងចមទឹ ងចមទឹកន។ កន។ ើងចដឹ ងចដឹងស ងស តឬេសី តឬេសីម យរយកដីមកច់ មកច់កក ងរបស់ ង របស់ើ ង។ ងើ ។ លើងចដី ងចដី ់ើ នតិ នតិទឹទកញ កឹ ញ មក ះនន័យស យស ត ើនតិ នតិទឹទកញមកល កឹ ញមកលម នន័យ យ ជីរបស់ របស់ើ ងគឺ ងើ គឺល លើ   យពុ យ ើ ពុ ំំ ច់  ំ ច់មទឹ មទឹក ើយ។ យ។ ើ ងវើ វើ៉ លចូ ល ៉ ចូកឡប់ កឡប់សំ សមក ំ មក ងជុ ងជុក ក ងមួ ងមួយស យសហ៍ ហមួម៍ យដង។ យ ួ ដង។ សំមក មក ងជុ ងជុក កយជី យជីកក ងរយៈ ង រយៈ ល ពី៤ ៦ ័យើ យើវត វត តុ តុើ មប់ មើ ប់រលួ រលួយ ឬមិន យរលួយ។ យ។ ចំំ ំ - វត  តុ តុើ មចកពី មើ ចកពីរ រកគឺ កគឺវត វត តុ តុពណ៌ ពណ៌តង តង និងពណ៌ ងពណ៌ ត។ ត ។ វត តុ តុើ មពណ៌ មើ ពណ៌តងនដូ តងនដូច៖ ច៖ កសំណល់ ណល់ប ប  ើ ស   ឹក ក  រុរុ កតិ តិប់ ប់  ប ប់់ ឬកំ ក   (វត  តុ តុើ មដ៏ មើ ដ៏ល លបំប ផុផំ តសប់ តុ សប់  ើជីជ កំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ ) ើម។ ម។ វត តុ តុើ មពណ៌ មើ ពណ៌ តនដូ ត នដូច៖ ច៖ ចំើ ងើ  ស ស ត ចម៍ររ ររ ស ស ឹកើ កើ ើ ើ ម។ - លក់ សំម ម ឬកសំណល់ ណល់ចូចលក ល ូ ក ងជុ ងជុក ើ ង ើងវក់ វក់ឱ ឱ ើ រងវត រ ងវត តុ តុពណ៌ ពណតង  ៌ តង និងពណ៌ ងពណ៌ ត។ ត ។ ះនន័យ យ សិនើ នើអអកក់ ក ក់ក ក ២ អ កក៏ វក់ វ ក់សតុ សតុង ២សន ឹក ចូល ល ផងរ។ ៣. រមូលផលជី លផលជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ 

-44-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

  លសំ មុតចុ តចុះនន័ ះនន័យ យ ជីប់ ប់  ើមរលួ ម រលួយើ យើយ។ យ។ លបរណសំ ណសំមុ មុតដល់ តដល់ក់ ក់ក កលជុ លជុក សនត់ត់ជី ជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ ចយកមកើ   ចយកមកើនើ នើយ។ យ។  វងជីយកក យកកចម៉ ចម៉ដដ   សប់ ស  ប់ើ ។ើ សយកសំ សយកសំមលមិ មលមិនន់ នន់រលួ រលួយញ យញ ើយក់ យក់ក ក ងជុ ងជុកថ កថ ីសប់ សប់  ើជីជីបន បន។ ចំកវត កវត តុ តុលមិ លមិនចរលួ នចរលួយ យវ យកញឱយ ឬដុតល។ តល។  ើ  ំងឬបន ងឬបនះឫសី ះឫសី ក ល ឬកណបស បស ឹក កតល តល  វុ ងកំ ងុ កំប៉ប ុស ស ៉ ដំ   ដំើ ង ងើ  កងថ ងថ ីរះ រះ សប់ក់ ក់ សំម ម ើជីជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ រថ   រថ ីៀត។ ៀត។ គួ រកត់ស សល់ ល៖  ់ ៖ លងជី សិ នើក ក ងជី ងជីនសត នសតល ល ិតើ ត ើន គឺរល រលបំបផុផំ តុ ះសតល ល តំ តិ ំងះ ងះ ជួយឱសំ យឱសំមប់ មប់រលួ រលួយ ើយរកតិ យរកតិើ មផង។ មើ ផង។ ប៉  ុ ើ    ើ  ើ ញ ើ នសតដង ដង វដួ វដួងសូ ងសូមយកញមុ មយកញមុននឹ ននឹងយកើ ងយកើ ក់ដំដំ  ំ ។ំ វយកក់ វយកក់កក ងជុ ង ជុក ក ើជីជថថី  ីៀត   ៀត ះជួយជំ យជំរុរុញឱសំ ញឱសំមក មក ងជុ ងជុកប់ កប់ យជី យ  ជីកំកំប៉ប ុស ស ៉ ។ ៤. រើស់ ស់ជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉  - លយជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ ៣០គរយ ៣ ០គរយ យមួយដី យដីធម ធម៧០គរយ ៧០គរយ ចើកក កក ងថង់ ងថង់ក កងសប់ ងសប់បណ បណ ះកូ ះកូន ើ  ឬដំ ំងៗ ងៗ ន។ - ើជីជកំកី ំប៉ប ុស ស ៉ សប់ ស  ប់ក់ ក់ជុជ ំវុ វញគល់ ញគល់កូកនរុ នូ រុកកតិ   តិ ឬដំ ំដូដូច ច ល  ង ច ចរ  ៉ ងះ ខ ី និ ងប ដៀត (វ វយដី យដីជុជ ំវុ ញគល់ ញ វ គល់លក់ លក់ជីជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ )។ ) ។ - ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ យមួ   យមួយជី យជីគីគមីមី ីស   ប់ ក់ដីដើ  ី ើមី មីជួជយ យ ួ  ើឱដី ឱដីធូធរូ និងរកជី ងរកជីគីគមីមី ឱនគុ ឱី នគុណពនយូ ណពនយូរ  ើឱូ ឱូវនទិ វនទិននផលខ ផ លខស់ ស ់រសតិ ញ់ ញ។់ - ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ កក  ងះចិ ង ះចិ  ឹមី ម ី ើ មីជួជួយប យប ើតឱនសត តឱនសតល ល ិត សប់ចំ ចំណី ណី  ី សុ ស ី  ីផងរ។ ផុ ងរ។

-45-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

៣០ ទី

បប់បៀនៈ  ់ ៀនៈ ឆ ះប ះ ប ាងំ

សិ ន សិ នើើច ច ឱសិ ឱសិសអនុ សអនុវត វតៀបចំ ៀបចំជុ ជុកសប់ កសប់  ើជីជ កំកី ប៉បំ  ុស ស ៉  ក ងមួយក យក ងបរ ងបរណល ណលវពន វពន ឺ  ើ យស យសិិស ស ើដំដើ  ំ រមកន់ រើ មកន់ក កងះយពយួ ងះយពយួល។ ល។ អកចឱសិ កចឱសិសមួ សមួយចំ យចំនួននៀបចំ នួ ៀបចំជុ ជុកើ កយ ើ សិសមួ សមួយចំ យចំនួននៀតរកវត នួ ៀតរកវត តុ តុើ មមក មើ មក ជីជើ កំកី ប៉បំ ស  ុ៉  ក ស ក ងបរ ង  បរណមផ ណមផ វឬសួ វ ឬសួនចរ។ នចរ។ សិនើ ននព  ើ នព ពិកក កក ងរ ងរ មូលវត លវតតុ   តើ   ុ មលះ មើ លះ ចឱសិ ចឱសិសយកមកពី សយកមកពីផផះរបស់ ះ របស់ពួពកស កួ សហ៍ ហ ៍ យ។ សិ ន សិ នើើសកម សកមពងើ ពងើ មិ នច ើន ន គួគរប់ រួ ប់សិ សសំ ស ិ ំងអស់ ងអស់ឱកលង ឱកលង អនុវត វតផ ផះរបស់ ះ របស់ពួពកួ ល់  ល។់   សកម ពជំនួនសសកម ស ួ សកមពងើ ពងើ៖ ឱសិ ឱសិសមកយកស សមកយកស លនសររទងៗកសំ លនសររទងៗក សំណល់ ណល់ ើតុតើ    ុ    ក់ក មួម់ យសន យ ួ សន ឹក។ ក។ សិសនី សនីមួមយៗនសរបស់ យ ួ ៗនសរបស់ខខ ន ើយពម យពមងរកគូ ងរកគូ  លស  ិតក តក ង ងក របស់ខខ ន (កវត កវត តុ តុើ មើ ពណ៌តង តង កវត កវត តុ តុើ មពណ៌ មើ ពណ៌ ត ឬកកសំ កកសំណល់ ណល់មិ មិនើ នស់  ើ ស់  ើជីជ កំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ )។ ) ។ លពួកនរកើ កនរកើញ ញពួព ួ កវន់ វន់ ើ មី មើ ីប ប ើតប តបត់តដ៏ដ់ ងមួ ៏ ងមួយ។ យ។ យល ៥ទី  ពិនិនតើ តិ ើល  ើ ើពួពកស កួ ស ិតក តក ង ងកឹ កឹម មវរឬ វរឬ និងើ ងើជួជរមួ រួ មួយងង។ យងង។ ចំ ំ៖ - សិសមិ សមិនចនិ នចនិយន យន លលងរក ងរក ពួ កន់ប បញប័ ញប័ណ ណរបស់ រ បស់ខខ ន និងងក់ ងងក់កល កល ប៉ ុះ សិនើ នើពួពកក កួ ក ង ងកដូ កដូច ច។ - ងះចងនើ នដង។

ចក ំ  ី ំសប់ សប់  សិនើ នើចប ចប ើតក តកងមួ ងមួយ សប់  ើជីជ កំកី ប៉បំ  ៉ុស ស គ ឺ រដ៏ល លើ   ើរមួ រមួយ។ យ។ ច ច ើរពិ រពិកមួ កមួយ យក។ កិចចរះក៏   រះក៏ចជួ ចជួយឱសិ យឱសិសះ សះ ើរងកទសំ រងកទសំមផងរ។ មផងរ។ កសំណល់ ណល់ដូដច ចូ  ស ស ិក វ កក់ក ់ ក ឬវត  ងៗៀត ងៗៀត លមិនច នច ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉ ន   ន សិសចយកដុ សចយកដុតឬលក តឬលក ងធុ ងធុង សំម។ ម។ រឯវត ឯវត  តុើ មលច មើ លច ើជី ជីកំកំប៉ប ុស ស ៉ ន   ន សិសចក់ សចក់ក ក ងជុ ងជុកជី កជីកំកប៉បំ  ៉ុស ស។ មងៀតជី ងៀតជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ ល   ល ើរួរួចច ចច យកមកើស់ ស់សប់ សប់់ ស់  ់ ស់កក ងសួ ង សួនជី នជីវៈវៈ សួនចរ នចរ ដំំ ប បំ ឬ  រំ  ផិ តើម។ ម។

-46-

ឯករកសិស  ៩.១

រ ជីជើ កំកី ប៉បំ  ស ុ៉ ចូ រគូសស សស (P) ក  ងអប់ ងអប់របពលច បូរូ ពលច ើជី ជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ ន។   ន។ គូសស សស (x) ក  ងអប់ ងអប់រូរូបព បព លមិនច នច ើជី ជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉ ន។   ន។

រុរុកកតិ   តិ់ ប

ឆ ឹងី ងី



ច់

  ស ីក

ឆ ឹង

ចំណិ ណត តិ  ម

សំ បកប

-47-

ស

សំបកកំ បកកំប៉ប ៉ុង

ក

ត

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ៀនទី ១០ៈ របូ កសរុបបញ បបញប់ប់ៀន ៀន រ  យៈលបៀនៈ  ២  ង    រៀមលក្ ណៈ មុ នលបៀនក /អក ក វ ន និងពិ ងពិនិនតើ តិ ើលៀនយហ លៀនយហត់តចត់ ច់ ត់ និ ង ើកិកចចិ ងរបៀន   ងរបៀន ពិនិនិតើ តើលឯករសិ លឯករសិស ស ើមី មីចង់ ចង់ដឹដង ងឹ  ើនព័ នព័ត៌តន  ៌ ន និងសំ ងសំណ ណរសប់ រ សប់សកម សកមព ពវ នឹងរបៀនរឬ? ងរបៀនរឬ? សររសំណ ណរើ រ ើ រៀន រ ៀន ឬើស ស ំងធំ ងធំ។ សិនើ នើសិ សសនៀវ ស ិ នៀវ ចើល ព័ ត៌នះក នះក ងៀវរបស់ ងៀវរបស់។ ។ ើលលវ លលវគំ គំ  ៀបចំបន បនប់បៀន ់ ៀន (តុ អី   រៀន...)  ស រឧបស/ធននលវរ វរ  សិស ស លន ើកន កនងមកពិ ងមកពិសកូ សកូនរុ នរុកកតិ   តិ លសិ សរបណ ះយ ះយ ើ វវធីធងៗ  ី ងៗ រពិធដំ ធដំណ ណះប់ ះ ប់។   ស  ំងធំ ងធំសប់ សប់  ើប ប ញើ ញើសកម សកមពនី ពនីមួមួយៗ។ យៗ។ វវ សររសប់ សររសប់សិ សស ស ិ ក់ក់ៗ វត បំបណង ណ ំ ង លៀនៀនះចប់ សិ សំងអស់ ច ៖ ងអស់ច - យតើ សមត ស ើ មតពខ ពខ នឯងមរយៈរសិ នឯងមរយៈរសិកកន កកនងមក ងមក - នមគ ីពល ពល និ ងសហរក ងុ ងុម - បូកសរុ កសរុបនូ បនូវចំ វចំះដឹ ះដឹង និងបទពិ ងបទពិធំ ធំងយល ងយលវនសិ វនសិកកន កកនងមក។ ងមក។

សកមភាពទី ភាពទី១ ៖ ការៀមៀបចំបង បង ាញស ាសិស ស

២០ ទី

ពនល់ ពនល់ដល់ ដល់សិ សសំ ស ិ ំងអស់ ងអស់ រសិកបំ កបំណិ ណនជី និ ជីវតើ តវ ើនបទ នបទ ៀបចំសួ សនជី នួ ជីវៈចុ វៈចុះ នដល់ទីទប បី ប់បើ  ់ យ ើ ើបប នៗនសិ ន ៗនសិកជំ កជំញអ ញអ ីខខះ? ះ ? ទុ កលឱសិស ស ១០ទីរឭកពី ឭរ កពីអអ ីលពួ   លពួកនសិ កនសិកកន កកនងមក។ ងមក។ [ ច ើយរ យរពឹពងទុ ងឹ ទុកដូ កដូច៖ ច៖ រៀបចំសួ សនួ រ ើស សបណ បណ ះប់ ះប់ពូពជូ របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ  យើ ប់  រក ក រប់ប  ់ ក រតើម៘] ម៘] ពនល់ ពនល់នឹ នឹងៀបចំ ងៀបចំ ឱនរប ញុ ុមសប់ មសប់ក់ ក់ពិពននិ  ។ ប បក់ក ់ ពិនន សរុ ស  រុប ១០០% ល ៥០% នពីរប របញ ញុ ុមនិ មនិង ៥០% ៀតនមកពីវវ សររ។   សររ។ សួ សរ រួ  ើននបទអ ននបទអ ីខខះ លប នៗចង់ នៗចង់  ើប ប ញ? ញ? ឱសិ ឱសិសើ សើកើ កើងពី ងពីអអ  ី លចង់ បញ។ ញ។ -48-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

   ើរសបស រសបសលនបទមួ លនបទមួយចំ យចំនួននួ លមិនសមបញ។ នសមបញ។ នបទលចន៖ រកដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជងៗ ជូ ងៗ របណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិមវ មវធីធងៗ  ី ងៗ នរៀបចំ    ើជីជកំកី ប៉បំ  ុស ស ៉  ប ង់ៀបចំ ៀបចំសួ សន នួ  លម លម     ុ មមូលរុ លរុកកតិ   ត ិ់ឱសថ៘ ឱសថ៘   ើរប   របក់ក ់ រផល់ លពិព់ ននិ  ដល់ ដ ល់ុ មនី មុ នីមួមយៗ យ ួ ៗ គឺ តើ ត ើរប របញ (ភ័ (ភ័ណពរ ណពរឌិ ឌិត) ត) និងរ ងរ ើអ អធិធបយពី បិ យពីដំដ ំ ើររ ររ ផលជន៍ ំ ំងះ។ ងះ។   ើរងកសិ   រងកសិសុ សុម លមួយុ យុមន មន៥  ក់ ។ រលុ មនី មុ នីមួមយៗ យ ួ ៗ នសិសុ សុស ីយ ។ ុ មនី មុ នីមួមយៗ យ ួ ៗសយកនបទមួ សយកនបទមួយអនុ យអនុវត វត។  ទុទ កលឱសិ កុ លឱសិសចំ សចំនួនន១ នួ ១ សហ៍ ហស  ៍ ប់  ើកិកចចិ រះ។   រះ។

៤០ទី

សកមភាពទី ភាពទី២ ៖ ការបង ាញស ាសិស ស

កំកណត់ ណ ំ ត់ ល   ល និ ងទីក កងល ងលវ វ ើរប របញ ញសិ សិស ស យឱសិស ស ើរកត់ រកត់ ទុក។ ក។  កស A4 កនះសន ះសន ឹក ដល់សិ សសំ ស ិ ំងអស់ ងអស់  ើ មីឱសររលិ ឱសររលិខិខតអ តិ អ ើញឪពុ ញឪពុក កយរបស់ យរបស់ខខ ន ចូលរួ លរួម សកមព ព បញ ញះ។ ះ។ លិខិខតិ អ ើញះ ញះ សិស សវសររប វសររប លព័ លព័ត៌តនដូ  ៌ នដូចងម៖ ចងម៖    រអ  ើញចូ ញចូលរួ លរួមរប មរបញ ញសិ សិស ស  ទី កង  លបរ ទរើ ទរើកកម កកមវធីធវ   ី ងប់ ង ប់  ើម និង ងងប ងបប់ប ់(៨ៈ០០-១១ៈ០០ ) សកមពលឪពុ ពលឪពុក កយចទស។ យចទស។ សិ សវយកលិ វយកលិខិខតអ តិ អ ើញះ ញះ ផះរួះរួចជូ ចជូនលិ នលិខិខតះឪពុ តិ ះឪពុក កយរបស់ យរបស់ខខ ន។ ន ។  ពមជំ រុរុញសិ ញសិសឱ សឱ ើកទឹ កទឹកចិ កចិតតដល់ ដ ល់ឪពុ ឪពុក កយរបស់ យរបស់ខខ ន ើមី មីឱពួ ឱពួកត់ កត់នចូ នចូលរួ លរួម។ ម។  ើ ើង ងវៀបចំ វៀបចំទីទក កី ង ងងដូ ងដូច ចច ើមី មីទទួ ទទួល ល វចូលរួ លរួម? ម?  ទុ កលឱសិស ស ើរពិ រពិក ក។ ចជួ ចជួយគំ យគំនិនតិ ទីក កងក់ ងក់ំ ង ងំ សិ សិស ស កង ង ើបទប បទបញ លនៀម សរៈរៈ បញច ញច កងអធិ ងអធិបយ(ផ បយ(ផល់ លពិព់ ននិ  ) កង ង វរលគួគរនសជ រួ នសជៈ (ទឹកសុ កសុទទ)។ ) ។  ើ រៀមៀបចំរបស់ របស់ើ ងរួ ងើ រួចល់ ចល់ើ យឬ? យ ើ ឬ? សិនើ នើសិ សសនឹ ស ិ នឹកមិ កមិនើ នើញ សួ សរប រួ បម ម ើមី មីឱកម ឱកមវធីធវ របស់ រី បស់ើ ងដំ ងើ ដំើ ររយរលូ រើ រយរលូន ើើ ង ងើ វរ វរ អ ីៀត? ៀត? [ច ើយ គឺប ប (បក់កពីព់ រ  ី រ ើពិពធីធិ )ី កមវធីធវ សប់ ស ី ប់ដំដើ  ំ ររ] រើ រ] ើ កសំ កើ សំណ ណរដល់ រ ដល់សិ សសើ ស ិ ើើ ងគួ ងើ គួរនកម រនកមវធីធវ អអី  ីខខ ះ? ះ ?

-49-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

  ឱសិសិ សិះរះរះពិ ះពិរ រ រួចើ ចើយសរុ យសរុបគំ បគំនិនតំ តិ ំងះ ងះ ចូលក លក ងងកម ងងកមវវធីធដូដី ចងម៖ ចូ ងម៖

ង ៧ៈ៣០ - ៨ៈ០០ ៨ៈ០០ - ៨ៈ៣០ ៨ៈ៣០ - ១០ៈ០០ ១០ៈ៤៥ - ១១ៈ០០

កមវវធីធប បី ញ ញសិ សិស ស សកមព កិ ច គមន៍ គ មន៍   វ និងចុ ងចុះវត ះវតន ន មតិ គមន៍ គមន៍ និ ងរើកកម កកមវធីធវ ី រប ញរបស់ុ មទី មុ ទី __ របញរបស់ ញរបស់ុ មទី មុ ទី __ មតិ បូកសរុ កសរុប និងបិ ងបិទកម ទកមវធីធវ ី

អកសបស កសបសល

៤០ ទី

សកមភាពទី ភាពទី ៣ៈ ការ  សវ  ើ សវ  ា សាសររ

  ើរប   របក់ក់ពិ ពិនន  ៥០% នមកពី របញ ញសិ សិស ស ពិនន លទទួ   លទទួលនុ លនុម សជិកុ កុម ក់កៗទទួ ៗ់ ទទួលន លន ើៗ ៗ  យកលះ គឺ របញសមត ញសមតពលក ពលកណៈបុ ណៈបុគគលះ លះ គឺរឡង រឡង សររលនរយៈល ៣០ទី។ សំណ ណរំ រ ំងអស់ ងអស់នចំ នចំនួននួ ៥ ល សំណ ណរនី រ នីមួមយៗទទួ យ ួ ៗទទួលន លន ១០ ពិនន ។  កវ សររដល់   សររដល់សិ សសំ ស ិ ំងអស់ ងអស់   ឱសិ សនសំណ ណរយ រ យត់ត់ៗ សិនើ នើនពមិ នពមិនចស់ នចស់ កងចើ ងចើកសំ កសំណ ណរ។ រ ។   ើរបកយសំ   របកយសំណ ណរំ រ ំងយលមិ ងយលមិននពចស់ ននពចស់ស់ ស់ដល់ ដល់សិ សស ស ិ  សិសនរយល់ សនរយល់ច  ស់ ើសំ សណ ណ ំ រំ រ ំងះ ើយប់ យប់  ើមឱសិ ម ឱសិសសររ។ សសររ។

វិញ ញសររ   សររ ១. ចូរប់ រប់ ះរុះ រុកកតិ តិើ សប់ ស ើ ប់  ើឱសថឱនចំ   ឱសថឱនចំនួននួ ៥មុខ? ខ? ២. តុអអ ីនប   នប ើតឱនសួ តឱនសួនជី នជីវៈចុ វៈចុះ? ះ? ៣. ើរងបណ រងបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ តិនប៉ នប៉ ុ នទ? ន ទ? ចូរៀបប់ រៀបប់ពីពរជន៍  ី រជន៍របស់ របស់រងនី រងនីមួមយៗ? យ ួ ៗ? ៤. តុអអ ីនើ   នើង ងវ វ ើស សអដំ អដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជូ មុននឹ ននឹងយកប់ ងយកប់ពូពូជើ ជើស់ ស់? ៥. ចូរៀបប់ រៀបប់ពីពីវធីធវ បណ បី ណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិមរៀបកក? មរៀបកក? -50-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ច យវិ ច យ ើ វិញសររ សររ ១, ចូរប់ រប់ះរុះ រុកកតិ   តិើ សប់ ស ើ ប់  ើឱសថឱនចំ   ឱសថឱនចំនួនន៥ នួ ៥ ? ច ើយនើ យនើនងៗ នងៗដូដច៖ ចូ ៖ ើម មង ង ស  ើង ើ ើឯម ឯម ើ  ើង វល ិ   ត ើ ើម ម ំចិចនិ ៘ ២, ើតុ តុអអ ីនប   នប ើតឱនសួ តឱនសួនជី នជីវៈចុ វៈចុះ? ះ? កងបណ ងបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិ និ ងរកកូនរុ នរុកកតិ   តិមុមនលយកំ នុ លយកំដុដះុ សប់ៀនរបស់ ៀនរបស់ើ ងើ ក៏ កងរកពូ ងរកពូជរុ ជរុកកតិ   តិក ក សប់ឱសិ ឱសិសសិ សសិក កងយល់ ងយល់ពីពរី កកុរុ តិ   តិលជុ លជុ ំវញខ ញ វ ខ នើ នើង និងៀនពី ងៀនពីជំជញ  ំ ញ បណ ះរុះ រុកកតិ បណ   តិៀតផង។ ៀតផង។ ៣, ើរងបណ រងបណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិនប៉ នប៉ ុ នទ? ន ទ? ចូរៀបប់ រៀបប់ពីពរជន៍  ី រជន៍របស់ របស់រងនី រងនីមួមយៗ? យ ួ ៗ?   ន៣ទ - រងពូ នដីសប់ សប់បប់ បប់រកកុរុ តិ   តិលនប់ លនប់តូតចល ចូ ល ិតៗ។ តៗ។ រងបះវរដី វរដីនសពះទឹ នសពះទឹកល កល ដូចប់ ចប់ពូពជ ជូ   ប់ើ មងខល់ មើ ងខល់៘ - រងជីកដី កដីស   ប់ ប់ពូពជូ លនតវរសំ វរសំើ មខ មើ ខស់ ស ់ ក៏ សមបផងរសប់រដូ រដូវំ វំង លើងបយពឹ ងបយពឹងើ ងើរចទឹ រចទឹក។ ក។ - រងស  កគឺ កគឺរង រង ល ើពីពើ  ី ំ  ើ ងជុ ងំ ជុ ំវញ វ ៤ុង ទូ  ើឱខ ឱខស់ សពីព់ ដីដី ។ី រងទះើសប់ សប់ប ប ប់តូតចៗ ចូ ៗ លយចសុ ីឬដុ ឬដុះផិ ះផិតលនសំ តលនសំណី ណម មី  ំង ពិស ស គឺប់ ប់ប បពពួ ពពួក ក។ ៤, តុអអ នើ  ី នើង ងវ វ   ើ សអដំ អដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជមុ ជូ មននឹ នុ នងយកប់ ងឹ យកប់ពូពជើ ជូ ើស់? - ើមី មីឱើ ឱើងដឹ ងដឹងមុ ងមុន ន ប់លើ លើងនឹ ងនឹង ង ើរបណ របណ ះះ ះះ នគុណពល ណពល ើ យចឱើងយក ងយក ើស់   ើ ស់ន ន ក៏ជួជយើ យ ួ ើងឱចំ ងឱចំញថវ ញថវ និនិងលៀតផង។ ងលៀតផង។ - របណ ះក ះក ើមី មីកំកណត់ ណ ំ តអដំ អ់ ដំណ ណះប់ ះ ប់ពូពជ ជូ  ើឱើ ឱើងយល់ ងយល់ន ន ពីរយៈលវ រយៈលវវត វតដំ ដំណ ណះនិ ះ និងក ងក ំង ដុ ះប់  វ ធីយមិ យមិនំ នំច់ ច់ចំចយថវ  ំ យថវ និនិងច ងច ើទី ទក៏  ី ក៏ន។ ន។ ៥, ចូរៀបប់ រៀបប់ពីពវី ធីធវ បណ បី ណ ះកូ ះកូនរុ នរុកកតិ   តិមរៀបកក? មរៀបកក? រកក គឺវ វធីធបណ បី ណ ះរុះរុកកតិ   តិមួមយប យ ួ ប លើងប ងប ើតឱនឬស តឱនឬស ើកមួ កមួយើ យើម ម យ ពីនឬសប់ នឬសប់ន់ ន់ើ យ ើ កះវនត់ វនត់ញយកំ ញយកំយក។ យក។ ជំនទី នទី១ វើ វើស សសរកក សរកក លនយុស់ ស់ល លម (មិនខ នខ ីឬស់ ឬស់ក ក ត់អង អងន់ន់ ង់ ង់ ចំណ ណច ម ំងល ងល ២-៣ ស.ម ើយបកសំ យបកសំបកញមំ បកញមំងយកំ ងយកំបិបតស តិ ស សរ ំជ័ជរឱអស់ រ័ ឱអស់យសពី យសពីើ ចុចើ ះមកម ះុ មកម ះើទុទក កុ  ើឱដុ ឱដុះច់ ះច់ើ ើ  ើ ើងវ ងវញ ើ ើយមិ យមិនចដុ នចដុះឫស។ ះឫស។ -51-

សួនជី នជី វៈចម  វៈចម    ុះ

ជំនទី នទី ២ យកដីលនយមួ លនយមួយជី យជីកំកប៉បំ  ុស ស ៉  និនិ ងកចកី ចកីដូដងូ ចម៍រររលួ រររលួយ ឬ ះមកបិទរុ ទរុ ជុជ ំវុ ញង់ ញ វ ង់ក កង លនយកសំបកញ បកញ យបិទពី ទពីើ មកម។ មើ កម។ រលចប ចប ំជំជនួនំ យដុ យ ួ ដុះឫសសប់ ះឫសសប់ជួជយរ យ ួ រ ញឫសង់ក កង លត់ កងើ ក ងើ។ ជំនទី នទី ៣ ើកី កីដូដងយ ងូ យសយក សយកក ក លនង ើ  ដំដំ ឱទក់ល ល និនិ ងំទឹទកឱក។ កឹ ឱក។ បប់បមក ម់ ក ចងរុ  ព័ទទពីព ើ  ី ដីដើ ះ  ី ះ យចងកងើ កងើ និ ងងម។ ើងក៏ ងក៏ចើ ចើរ  បស់ ងៀតលនលកណៈ ណៈ ជប់ទឹទកមកជំ កឹ មកជំនួនសកី ស ួ កីដូដងនរ ងូ នរ រួចចទឹ ចចទឹកឱក។ កឱក។ ជំនទី នទី ៤ យកងស ស ិកមកចងរុ ក មកចងរុ ព័ពទទ័ ពីព ើ  ី ដីដើ ះើ  ី ះើមី មីរកសំ រកសំើ មឱនយូ មើ ឱនយូរ។ រ។

ពិនន សប់ សប់រយត រយតះ ះ នប់ប់មួ មួយងងម យងងម ៖

%ច យ ើ ពី ៦៦% ដល់ ១០០% ពី ៥១% ដល់ ៦៥% បង ៥០%

ពិនន  ប់ ពី ១០ ើ ង ពិ ន ពីពី៨ ៩ ពិ ន តិតិចង ៧

-52-

កំណត់ ណត់សំ សំល់ ល់ ល មធម យ

-53-

]bsm<½n§ 1>2 ³ taragbUksrubrgV brgVaytémø aytémøkarsikSarbs;sisSRbcaM  ñ f ñak; ak; extþ >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>  >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Rsu k >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>sala >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> fñak; fñ ak;TITI >>>>>>>>>>> RbFanbT >>>>>>>>>>>>>>>>>>>> l>r r  l> eQ  aHsisS  sS  sMNYrsr esr  esr  \riy  y ab f srub   �aHsi Bi  Þn  Þú

nieT  Þ  Þs

BinÞ ú úÞ

nieT  Þ  Þs

Bi  Þn  Þú

1 2 3 4 5 6 7 8  9  10 11 12 13 14 15 16 17 18  19  20 21 22 23 24 25 26 )aneXIj nigÉkPaB gÉkPaB nayksala

éf¶TITI >>>>>>>>>>>  >>>>>>>>>>> Ex >>>>>>>>>>>>> qñaM  >>>>>>>>>>>  >>>>>>>>>>>

  �aHRKU htßelxa elxa nigeQ  geQ  aHRKUbeRgon beRgon

-54-

nieT  Þ  Þs

-55-

េបស់  ិ វ ិធីធ ី សបេងនែបបអន បេងនែបបអនរកម រកម / សកម សកម ឧ.ែផនទីគនំ តិ , ករណី សិក ក, រសែមងតួ ងតួ, ... ែលងកំន... េប ស់ ស់បេភទសំ ប េភទសំ ណួ រេផងៗ រេផង ៗ   េបស់ធននបេង�  តេឡងេយខ ងេយខ  ួនឯង ឬឯករបែនមេដ មេដមីពនល់ ពនល់េមេរន េមេរន ប់េផ  មមេពលកំណត់ត់ និងេបស់េពល េវ៉ងនបសិទព ព ផល់ លម់ តិេបល់  ិ វ ិជជនេដ នេដមីជរំ ុញរសិ ញរសិក និងបេង�  នទំនកុ ចិតដល់ ដល់សស ិ  ជួយសិសលក ណៈបុ ណៈបុគលចំ លចំេះសិស ែដលនរលំក ក កត់រវ  ិ  ិវត វតៃនអតចរិ ចរតសិ តិ សិសក ុងងយ តៃមរសិ រសិករបស់ ករបស់សស ិ ?

1-2-3-4-5

1-2-3-4-5 1-2-3-4-5

1-2-3-4-5

1-2-3-4-5

1-2-3-4-5

1-2-3-4-5

ប ប់ពែី ផកេនះ កេនះ ចូរេបស់កណ ំ ត់របស់អកេដ  កេដមីពិព ិ កមួយគ ។ សុ  ំឱ    គគកំកណ ំ ត់ចណ ំ ុ ចល  របស់ របស់េមេរ ន  ន េហយេស  ស  ំ ុ រ ស់ប  ូរ ឬរែកលម ។ េធ  រមួយគេដ េដមីកំកណ ំ ត់ព ងំ ។ េធ  រផល់ លគ់ នំ តិ ចំេះរែកលម ។ រ សេង�តត តតវនប វនបប់ េយេធ  រស សន៍។ ចំណ ុ ច      ងំ គំនតិ ស ប់ ប់ែកល កលមម    

ហតេល េល និងេ ះរបស់អអកយតៃម កយតៃម ................... ....................... .... ..................................... ...................... ហតេល េល និងេ ះរបស់គ .................

-56-

របណ ះប់ ះប់ូ វូ ជំហនទី ហនទី១ៈ ១ៈ រយកសំក ក  វសយកសំ សយកសំកយដនពី កយដនពីក កងង ៗ វ ឬជុក សិនើ នើប់ពូពជូ ះនើ ះនើនវ នវ ឬជុកើ កើង ងវយកញពី វយកញពីវឬជុ វឬជុកងៗ កងៗ។

ជំហនទី ហនទី២ៈ ២ៈ រៀបចំធ ធ ើស ក់ វត លជប់ លជប់ទឹទកនើ កឹ នើន ដូច ច សំឡី ឡ  ី ស កំត់ ត់តន តន ឬស។ យកសំកប់ កប់ពូពជូ ចំនួនួន១០០ប់ ន១០០ប់  លន សរួចក់ ចក់ើ ើសំ សឡី ឡ ំ ី ស  ស ឬ កំត់ ត់ជប់ ជប់ទឹទកះ។ កឹ ះ។ ើម ស ឬកំត ត ឱ នកល។

ជំហនទី ហនទី៣ៈពិ ៣ៈពិនិនិត ើលសំ លសំើ ើម ើ សំឡី ឡ ី ស កំ ត់ជប់ ជប់ទឹទកក កឹ ក ងន ងន ឬសះឱនសំើ មើ និចច និ ងកត់ ប់ ប់ពូពជូ លដុះៀងល់ ះៀងល់ រយៈល រ យៈល ៥។

ជំហនទី ហនទី៤ៈរប់ ៤ៈរប់ប់ដុដុះ និងគណអដំ ងគណអដំណ ណះ   ើរប់ រប់ប់លនដុ លនដុះសរុ ះសរុប ើយ យ ើរ រ គណមរូបមន បមនងម។ ងម។ ឧ.សិនើ នើប់ពូពជូ លនដុះ៨៥ ះ៨៥ប់ពូជលក ងនពិធន៌ ១០០ប់ប់នន័ ១០០ នន័យ យ ប់ ប់ពូពជះដុ ជូ ះដុះន៨៥% ះន៨៥% ចំ នួនប់ នប់ពូពជលដុ ជូ លដុះ X ១០០

អ ដំណ ណះ (%) = ចំនួននប់ នួ ប់ពូពជលនក ជូ លនក ងន ងន បំណិ ណនជី និ ជីវវតមមូ ត មមូលដ លដនអជីពងយ ពងយ

GgÁkarGb; karGb;rMrBi B M iPBelak  P   Belak  WORLDEDUCATION

-57-57-

ករចិញ្ ញ្ ឹមន់ មន់

Implemented by