a) Keunika Keunikan n masyarak masyarakat at majmuk majmuk di Malays Malaysia. ia.
Masyar Masyarak akat at majmu majmuk k di Malay Malaysia sia dicir dicirik ikan an dari dari segi segi kepelb kepelbaga agaian ian buda budaya, ya, pemisahan fizikal, pengenalan kaum melalui pekerjaan, kekurangan kontak sosial dan wujudnya satu kumpulan etnik yang dominan dari segi politik. Ciri-ciri masyarakat majmuk mengiktiraf adanya keunikan dan sifat khas setiap komponen. Ciri-ciri Malaysia adalah wadah penyatu kumpulan etnik yang sebenar iaitu satu kumpulan etnik, bahasa serta budayanya membentuk kumpulan majoriti, kumpulan etnik yang lain dengan bahasa dan budaya masing-masing juga mendapat tempat. Dalam konteks masyarakat majmuk Malaysia, terdapat pelbagai kelompok etnik yang hidup berlainan,tetapi di bawah sistem politik yang sama. Tiga etnik terbesar ialah Melayu, Cina dan India yang mana mengamalkan kebudayaan adat resam, agama dan bahasa masing-masing. Tiga etnik ini bersatu di atas satu ikatan kerakyatan dan di bawah bawah sebuah sebuah pemerin pemerintaha tahan n demokra demokrasi si beraja beraja berperle berperlemba mbagaan gaan dengan dengan satu cara hidup yang dipersetujui bersama. Tidak dinafikan, Malaysia mempunyai pelbagai suku kaum selain daripada 3 komunit komunitii etnik etnik yang terbesa terbesarr iaitu iaitu kaum Serani, Orang Orang Asli (Semena (Semenanjun njung), g), Bajau, Bajau, Kadazan Kadazan,, Muru (Sabah) (Sabah),, Kedaya Kedayan, n, Melanau Melanau dan Iban (Sarawa (Sarawak), k), dengan dengan pelbagai pelbagai bahasa dan dialeknya. Penerimaan kontrak sosial yang telah disepakati bersama adalah untuk menjaga hubunga hubungan n etnik etnik di Malaysia Malaysia.. Masyarak Masyarakat at di Malaysia Malaysia diberi hak pendidi pendidikan kan dalam dalam bahasa bahasa ibund ibunda a merek mereka a tetapi tetapi tetap tetap meng mengikt iktira iraff baha bahasa sa melay melayu u sebag sebagai ai baha bahasa sa kebangsaan. 1
Masyarakat majmuk di Malaysia juga bebas untuk mengamalkan agama dan kepercayaan masing-masing walaupun Islam diberi status sebagai agama rasmi negara.
Masyarakat
Malaysia
menganut
agama
Islam,
Hindu,
Kristian,
Buddha,Konfusios dan Taois. Hari ini, di merata negara di dunia terdapat masyarakat majmuk yang menganuti agama-agama yang berlainan. tetapi kebanyakan puak minoriti yang terdapat di negara yang memerintah terdedah kepada kezaliman oleh kerajaan. Di Malaysia, kebebasan beragama yang dilaksanakan tidak menyebabkan masyarakat di dalamnya hidup di dalam keadaan berpecah-belah seperti negaranegara yang dilanda krisis sekarang. Meskipun pelbagai kumpulan etnik hidup pada umumnya secara berasingan dan mengekalkan kebudayaan masing-masing terdapat semangat persefahaman dan keharmonian kaum yang erat. Konsep akomodasi yang diamalkan di Malaysia menyebabkan hubungan antara etnik saling membuat penyesuaian dan bebas mengamalkan budaya masing-masing dalam keadaan harmoni.Hal itu membuatkan Malaysia mempunyai masyarakat majmuk yang unik. Walaupun Malaysia mengamalkan konsep akomodasi, masyarakat Malaysia juga berkongsi dari segi perayaan, aktiviti kebudayaan dan makanan. Masyarakat Malaysia berkongsi perasaan gembira apabila tiba musim perayaan sesuatu kaum. Contohnya perayaan hari Raya Aidilfitri yang disambut oleh orang Islam di Malaysia. Aktiviti rumah terbuka yang diamalkan oleh masyarakat melayu Islam turut dirai bersama oleh etnik yang bukan beragama Islam .Perayaan sambutan Kemerdekaan juga dapat merapatkan lagi hubungan antara etnik melalui aktiviti yang dijalankan dan dapat melahirkan perasaan patriotism dan saling bekerjasama. 2
Rakyat Malaysia juga terkenal dengan pelbagai jenis makanan dan ini dapat melambangkan jati diri rakyat yang berbilang kaum. Makanan-makanan tersebut pada asalnya berasal dari pelbagai negeri dan suku kaum, tetapi kini telah disediakan sebagai hidangan biasa umum di Malaysia. Di antara makanan tradisi yang terkenal di Malaysia ialah nasi lemak, char koay teow, roti canai dan banyak lagi.Kebanyakan makanan tradisi ini berasal daripada kaum tertentu contohnya nasi lemak, makanan ini bukan hanya digemari oleh kaum melayu sahaja malahan ia turut digemari oleh kaum lain. Kini, masyarakat Malaysia boleh menikmati pelbagai makanan yang sebelum ini berasal daripada kaum tertentu.
Selain itu, rakyat Malaysia juga turut mempunyai pakaian tradisi. Pakaian seperti baju kurung, baju melayu, cheong sam dan sari adalah contoh pakaian tradisi masyarakat majmuk di Malaysia. Cara pemakaian memainkan peranan penting dalam menentukan perbezaan kedudukan atau martabat sesetiap kumpulan dalam kaum Melayu, Cina, India, Iban, Kadazan dan kaum etnik kecil yang lain di Malaysia. Pakaian baju kurung dan melayu adalah berasal daripada kaum melayu tetapi jika kita perhatikan sekarang kaum lain juga turut menggayakan baju tradisional kaum melayu contohnya baju kurung. Contoh keadaan seperti ini boleh didapati di sekolah mahupun di tempat kerja.
Konsep penerimaan unsur kebudayaan ini melibatkan proses akulturasi yang mana
tidak
menyebabkan
kehilangan
identiti
asal
masyarakat
penerima.
Konsep ini turut menjadikan masyarakat majmuk di Malaysia adalah mayarakat yang unik. 3
b) Masyarakat majmuk dan cabarannya terhadap perpaduan kaum di Malaysia
Menurut sejarah tanah melayu sebelum negara mencapai kemerdekaan dan seterusnya pembentukan Negara Malaysia, masyarakat pada ketka itu, asalnya adalah hampir kesemuanya melayu tetapi disebabkan faktor penghijrahan orang cina dan India dalam memenuhi tuntutan keperluan ekonomi maka lahirlah pembentukan masyarakat majmuk kini. Melalui persefahaman dan hubungan yang baik
antara komuniti etnik
melayu, Cina dan India, mereka bersama-sama berjuang mendapatkan kemerdekaan dan pembentukan Malaysia pada 16 September 1963. Hubungan baik yang terjalin pada ketika itu bukanlah disangka panas hingga ke petang tetapi hujan di tengahari. Masyarakat Malaysia perlu menginsafi tragedi yang berlaku pada 13 Mei 1969. Tragedi yang menggugat keutuhan negara ini adalah ekoran dari pilihanraya kebangsaan yang telah berlangsung pada 10hb Mei 1969 di mana emosi dan sentimen perkauman telah disuarakan dengan begitu lantang. Hikmah yang berlaku merupakan titik perubahan corak dan falsafah sosio-politik dan ekonomi negara, juga menyedarkan semua pihak betapa jurang perbezaan sosial dan ekonomi adalah merupakan masalah asas masyarakat Malaysia. Masalah-masalah yang melibatkan jurang antara kaum ini, adalah satu cabaran terhadap perpaduan kaum di Malaysia.Perpaduan tidak boleh diambil mudah dalam sebuah negara pelbagai kaum di Malaysia. Kesan daripada kegagalan menguruskan rakyat pelbagai kaum ke arah perpaduan ini, banyak mendedahkan kepada masalah sentimen perkauman. Sebagai contoh, di Kenya, negara yang selama ini, menjadi model kerukunan masyarakat pelbagai suku kaum di Afrika. Satu demi satu kerukunan 4
bermasyarakat musnah kerana sengketa akibat daripada sengketa perkauman. Kita sendiri juga mengalaminya sendiri pada 1969. Kini setelah 51 tahun kemerdekaan, muncul segelintir warga Malaysia yang tidak berpuas hati dengan keadaan sosioekonomi yang dibentuk oleh kerajaan, kononnya hak mereka ditindas dan berlakunya gerakan pembersihan etnik. Hal ini memberikan tamparan yang besar buat kerajaan yang mana telah dituduh mengaplikasikan pembersihan etnik sedangkan istilah itu terlalu serius dan berat implikasinya. Contoh sebenar pembersihan etnik adalah seperti yang pernah berlaku ialah di BosniaHerzegovina pada awal 1990-an. Satu bangsa manusia dizalimi, ditembak, dirogol dan disembelih tanpa sekatan, tanpa pembelaan dan tanpa justifikasi. Masalah yang timbul itu adalah persoalan tuntutan hak dan hal ini adalah terlalu kerdil jika dibandingkan dengan istilah gerakan pembersihan etnik. Masalah ini boleh mengundang prejudis kepada kaum-kaum lain yang berada di Malaysia. Persengketaan antara kaum akan wujud dan apabila masalah tidak dapat ditangani, akan berlakulah kejadian di luar kawalan dan emosi manusia hingga menampakkan bibit-bibit tragedi 1969 akan berulang semula. Mewujudkan bangsa Malaysia yang bersatu padu adalah antara cabaran utama kepada negara. Walaupun kontrak sosial telah dipersetujui tetapi tetap ada pihak dan kaum lain yang masih tidak dapat menerima hakikat dan saling cemburu kepada etnik tertentu.
Pelbagai masalah akan timbul ekoran daripada ketidakpuasan hati di kalangan etnik. Masing-masing cuba untuk menuntut pelbagai tuntutan di mana kerajaan perlu 5
berusaha untuk memuaskan hati mereka. Ekoran daripada permintaan yang tidak dapat dipenuhi ini segelintir daripada masyarakat cuba untuk membuat onar dan ini telah menjejaskan keharmonian di dalam negara contohnya perhimpunan yang telah diadakan oleh HINDRAF. Demonstrasi jalanan yang menuntut kepada kepercayaan pembersihan etnik ini telah mengundang kepada api perkauman di dalam negara. Hubungan antara etnik menjadi terjejas kesan daripada kejadian tersebut. Jadi, ia telah menjejaskan kepada kestabilan politik dalam negara yang menjadi tunjang utama kepada perpaduan dalam negara.
Percaturan politik adalah tidak wajar menjadikan perpaduan antara kaum sebagai tebusan kerana ia hanya mengundang kepada polemik Negara. Hal ini boleh menyebabkan ekonomi negara berada di dalam keadaan yang tidak stabil. Selain itu, ketidakseimbangan kedudukan ekonomi berdasarkan etnik juga adalah cabaran kepada negara kerana ia adalah punca sebagai pencetus konflik. Kesan daripada penjajah yang telah menetapkan setiap kaum di Malaysia bekerja di sektor masing-masing seperti orang Melayu dengan kehidupan tradisi , kaum cina dengan perlombongan dan perniagaan dan kaum India di ladang-ladang kelapa sawit dan getah telah menyebabkan setiap kaum tidak pernah mengenali dan mengetahui antara satu sama lain. Ini wujudnya ketiadaan interaksi positif di antara kaum di Malaysia. Masing-masing mengamalkan cara hidup masing-masing.
Justeru itu, kita tidak boleh mengambil mudah dalam mengekalkan perpaduan bagi sebuah negara yang bermasyarakat majmuk seperti Malaysia kerana ia ada cabarannya. Dengan cabaran yang ada ini, kita haruslah mengorak langkah untuk 6
memastikan
wujud
sebuah
negara
bangsa
yang
ditunjangi
perpaduan
dan
persefahaman semua anggota masyarakatnya.
c) Cadangan Penyelesaian
Kegagalan menangani isu Rusuhan Kaum pada 13 Mei 1969 telah menyedarkan pelbagai
pihak
agar
memastikan
Negara
bangsa ditunjangi perpaduan
dan
persefahaman semua anggota masyarakat. Kita juga harus mengakui masih ada masalah dalam kerangka hubungan kaum di Negara kita. Jadi, seharusnya kita bersedia untuk menangani masalah tersebut. Setiap cabaran yang berlaku haruslah diharungi jika rakyat terus bersatu dan berganding bahu, dengan azam serta tekad untuk melaksanakan tanggungjawab masing-masing. Perpaduan adalah tunjang kepada kestabilan politik, keharmonian sosial dan keutuhan daya saing ekonomi negara. Rakyat pelbagai kaum hendaklah menghayati dan menginsafi pentingnya perpaduan sebagai benteng pertahanan Negara bagi menghadapi sebarang ancaman dari dalam dan luar negara.rakyat perlulah menjaga maruah dan kemerdekaan negara. Hal ini bertepatan dengan sambutan Kemerdekaan Tahun 2008 iaitu ”perpaduan teras Kejayaan” yang mana ketika ini pelbagai cabaran cuba menghambat kesenangan dan kemakmuran yang dinikmati rakyat di negara ini. Perpaduan yang ingin dipupuk di negara ini ialah satu keadaan di mana rakyat berbilang keturunan dan agama di Malaysia mempunyai satu perasaan kekitaan dan beridentiti sebagai warganegara dan bangsa Malaysia yang mampu melampaui 7
batasan identiti kaum atau negeri mereka.. Perpaduan yang sedang diusahakan oleh pelbagai pihak termasuk Jabatan Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional juga bertujuan untuk mewujudkan satu masyarakat di mana rakyat berbilang keturunan, kebudayaan dan kepercayaan, hidup makmur dalam suasana yang aman sejahtera yang lahir daripada semangat persefahaman yang kukuh, sikap toleransi dan saling menghormati dan kesediaan untuk bertolak ansur dan bermuafakat demi kepentingan bersama. Sudah pasti, bangsa yang bersatupadu yang ingin dibentuk hasil daripada landasan kepada semangat kesetiaan, ketaatan dan patriotisme yang tinggi yang tidak berbelah bahagi kepada negara dapat menjamin kepada keharmonian dan perpaduan Negara. Percaturan politik yang melanda negara kita sekarang ini turut mengundang kepada
polemik
negara.
Hal
ini
juga
sedikit
sebanyak boleh
merencatkan
pembangunan ekonomi yang sedang rancak berjalan. Dengan itu, langkah-langkah yang diambil oleh kerajaan dalam bidang politik untuk memajukan negara berlandaskan peruntukan-peruntukan tertentu mengikut apa yang termaktub dalam Perlembagaan. Langkah-langkah keselamatan dan mencegah daripada berlakunya kejadian yang tidak wajar juga dapat mengekalkan keharmonian antara kaum dan kestabilan negara. Bagi pembangunan ekonomi pula, untuk mencapai objektif negara ke arah mencapai perpaduan, banyak program yang telah dilancarkan bagi mengimbangkan kedudukan taraf sosioekonomi antara kaum dan antara wilayah serta mengurangkan pengenalan kaum antaranya program membasmi kemiskinan tanpa mengira kaum. Justeru itu, rakyat perlulah berusaha dengan gigih dan bersifat produktif untuk memajukan negara. Rakyat juga perlulah tabah menerima sesuatu cabaran atau pembaharuan dalam 8
negara dan mengambil iktibar kepada kegawatan ekonomi yang berlaku dalam tahun 1998. Selain
daripada
penerapan semangat perpaduan melalui persefahaman
bersama, strategi politik dan ekonomi, usaha-usaha yang dijalankan dalam aspek pendidikan dapat membantu memupuk dan memastikan perpaduan negara dan pembinaan bangsa Malaysia. Usaha kerajaan untuk memberikan keistimewaan antara etnik melalui pendidikan disambut baik oleh pelbagai etnik tanpa menyisihkan hak keistimewaan melayu sendiri. Usaha-usaha perpaduan antara kaum boleh dicapai melalui aktiviti kurikulum, kokurikulum, kurikulum kesenian dan sukan. Semangat akomodatif yang wujud dapat memantapkan lagi hubungan antara etnik misalnya sistem mertokrasi diperkenalkan iaitu pemilihan pelajar berdasarkan prestasi akademik tanpa mengira golongan etnik. Sekolah Kebangsaan juga diperkasakan demi menerapkan semangat perpaduan tanpa mengenepikan sekolah rendah jenis kebangsaan yang telah dipersetujui oleh semua golongan etnik di bawah kontrak sosial. Selain itu, kerajaan mengambil langkah dengan memantapkan perpaduan negara dan integrasi nasional melalui Pelan Tindakan Perpaduan dan Integrasi Nasional (2006-2010) yang diperkenalkan oleh Jabatan Perdana Menteri. Ia adalah bertujuan memperkukuhkan lagi perpaduan melalui aktiviti yang boleh meningkatkan kesedaran dan kefahaman rakyat Malaysia supaya menghormati perlembagaan negara. Selain itu aktiviti kokurikulum seperti Kelab Rukun Negara, penyebaran maklumat dan Kempen cintakan warisan bangsa Malaysia juga boleh meningkatkan semangat patriotik. Usaha-usaha lain adalah dengan menanamkan semangat hormatmenghormati dan peka terhadap sensitiviti masyarakat pelbagai kaum. 9
Pembudayaan etnik yang baik perlu disuburkan sejak kecil lagi. Semua pihak perlu bersikap matang dalam memberikan pandangan isu berkait rapat hubungan intraetnik dan inter-etnik. Program PLKN (Program Latihan Khidmat Negara) seumpamanya dapat membantu meningkatkan semangat patriotism dan memupuk perpaduan di kalangan kaum. Selain itu, kursus wajib seperti Hubungan Etnik juga perlu dipelajari oleh pelajar IPTA kerana ia amat berkesan dan ia juga perlu diwajibkan kepada pelajar IPTS untuk dipelajari. Terdapat beberapa cadangan lain yang perlu juga diberi perhatian oleh pemimpin antaranya cadangan mewujudkan Hubungan Antara Kaum dan Majlis Antara kaum. Perkara yang masih baru dicadangkan ini menyeru rakyat masyarakat Malaysia ke arah perpaduan. Secara kesimpulan, perpaduan adalah amat penting dalam sesebuah negara untuk menjamin kedamaian di kalangan rakyat Malaysia yang bermasyarakat majmuk. Oleh itu, kita haruslah bekerjasama mengekalkan perpaduan di negara kita untuk kebaikan semua. Soal perpaduan antara kaum jangan sesekali diperjudikan kerana faktor ini akan merencatkan kemajuan negara dan tanpa kemajuan dalam menghadapi masa depan, setiap perjuangan khususnya generasi lampau akan menjadi sia-sia belaka. BIBLIOGRAFI 2008. Persengketaan, Perpecahan runtuhkan Negara. Berita Harian
1.
2008 DiLuar Lingkaran: Perpaduan Kunci Kejayaan Negara. Berita
2.
Perpaduan.
10
3.
www.pmo.gov.my: Terjemahan Petikan Teks Ucaptama YAB Perdana Menteri “The Challenges of Multireligious, Multiethnic And Multicultural Societies: asia Media Summit (19/04/2004)
4.
http://faculty.unitarklj1.edu.my-Pengajian Malaysia (glossary)
11
