LAPORAN PENDAHULUAN ASUHAN KEPERAWATAN Tn. S DENGAN UVEITIS INTERMEDIATE ANTERIOR
.A Definisi Uveitis adalah inflaasi sal!"an !vea #Ka"en H$lland%&''(% Ensi)l$*edia Ke*e"a+atan% hal, -&/. Uveitis adalah inflaasi )$0inasi 1an2 da*at en2enai i"is #i"itis/% )$"*!s silia"e #si)litis/ ata! )$"$id #)$"$iditis/ #Ha""is$n% 3(((% P"insi*4*"insi* il! *en1a)it dala% v$l!e 3% hal, 3&-/ Uveitis adalah inflaasi salah sat! st"!)t!" t"a)t!s !vea. Ka"ena !vea en2and!n2 0an1a) *e0!l!h da"ah 1an2 e0e" n!t"isi ata dan )a"ena e0atasi 0a2ian ata 1an2 lain% a)a inflaasi la*isan ini da*at en2an5a *en2lihatan. #6"!nne" S!dda"th% &''3 , &''-/ Kesi*!lan , !veitis adalah inflaasi sal!"an !vea 1an2 da*at en2enai i"is #i"itis/% )$"*!s silia"e #si)litis/ ata! )$"$id #)$"$iditis/ .6 Klasifi)asi 6ent!) !veitis *alin2 se"in2 adalah !veitis ante"i$" a)!t #i"itis/% !!n1a !nilate"al dan ditandai adan1a "i+a1at sa)it% f$t$f$0ia% dan *en2lihatan 1an2 )a0!"7 ata e"ah #e"ah si")!)$"neal/ tan*a tahi ata *!"!lent% dan *!*il ) e5il ata! i""e2!la". Pen1a)it Pen1a)it *e"adan2an t"a)t!s !vealis !vealis !!n1a !nilate"al% !nilate"al% 0iasan1a 0iasan1a te"8adi *ada de+asa !da dan !sia *e"ten2ahan. Pada )e0an1a)an )as!s tida) dite!i *en1e0a0n1a. Pada !veitis *$ste"i$"% "etina "etina ha*i" selal! te"infe)si se5a"a se)!nde". se)!nde". Ini di)enal den2an )$"i$"etinitis. 3. Uvei Uveiti tiss Ant Ante" e"i$ i$" " a. Uveiti Uveitiss Pada Pada Pen1a)i Pen1a)itt Pe"s Pe"sendi endian an U!" "ata4"ata "ata4"ata dete)si !veitis adalah 9%9 tah!n. Pada )e0an1a)an )as!s $nsetn1a $nsetn1a tida) )enta"a% *en1a)it ini 0a"! dite!)an 0ila ana) it! te"lihat e*!n1ai +a"na 1an2 0e"0eda *ada )ed!a ata% 0e"0eda !)!"an ata! 0ent!) *!*il% * !*il% ata! ti0!ln1a st"a0is!s. Tida) ada )$le"asi anata"a a"t"itis dan !veitis. Uveitis da*at endah!l!i a"t"itis -43' tah!n. L!t!t adalah sendi 1an2 *alin2 se"in2 te")ena. Tanda !taa *en1a)it ini adalah sel4sel dan )ila!an e"ah dala )ae"a ante"i$"% KP #::./ *!tih 0e"!)!"an )e5il sa*ai sedan2 den2an ata! tan*a 0inti)40inti) fi0"in *ada end$tel% s1ne5hiae *$ste"i$"% )ata"a) 0e")$*li)asi% ane)a 0ent!) 2la!5$a se)!nde"% edea a5!la"% dan )e"at$*ati *ita 0e")a*!" di a)hi" *e"8alanan *en1a)it.
0. Uveitis Hete"$)"$ #I"id$si)litis #I"id$si)litis Hete"$)"$ ;!5h/ Se5a"a *at$l$2i) i"is dan 5$"*!s 5ilia"e en!n8!))an at"$fi sedan2% de*i2entasi 0e"0ent!) 0e"5a) la*is 0e"*i2en% dan infilt"asi dif!s lif$sit dan sel *lasa.
0inti)40iti) en2a*!n2? di dala la*an2an *en2lihatann1a. Pada )e0an1a)an )as!s% )ed!a ata te")ena. Tida) ada dist"i0!si *e"0edaaan *"ia a!*!n +anita. Tida) te"da*at "asa sa)it% )ee"ahan% a!*!n f$t$f$0ia. f$t$f$0ia. Pasien !n2)in tida) en1ada"i adan1a asalah dala atan1a% atan1a% na!n d$)t d$)te" e" eli eliha hatt adan adan1 1a )e)e )e)e"! "!ha han n dala dala vit" vit"e! e!s% s% 1an2 1an2 se"i se"in2 n2 en! en!t! t!*i *i *a"s *a"s *lanainfe"i$"% den2an $ftal$s)$*. Pada )e0an1a)an *asien% *en1a)it ini teta* stati$ne" ata! 0e"an2s!" e0ai) dala +a)t! 9 sa*ai 3' tah!n. Pada 0e0e"a*a *asien ti0!l edea a5!la" )ist$id dan *a"!t a5!la" *e"anen% selain )ata"a) s!0)a*s!la" *$ste"i$". Pada )as!s 0e"at
da*at te"8adi *ele*asan e0"an4e0"an si)liti) dan "etina. K$"ti)$ste" K$"ti)$ste"$id $id adalah sat!4sat!n1a sat!4sat!n1a *en2$0atan *en2$0atan 1an2 en$l$n2 en$l$n2 na!n han1a di*a)a di*a)aii *ada *ada )as!s )as!s 1an2 1an2 0e"at% 0e"at% te"!ta te"!taa a 0ila 0ila *en2lih *en2lihata atan n en!"! en!"!n n se)!nde se)!nde"" a)i0at a)i0at edea a5!la". M!la4!la di*a)ai )$"ti)$st"e$id t$*i5al% 8i)a 2a2al s!nti)an s!04Ten$n s!04Ten$n ata! ata! "et" "et"$4 $40! 0!l0 l0e" e" den2 den2an an )$"ti )$"ti)$ )$st ste" e"$i $id d !n2) !n2)in in efe)t efe)tif if.. Pen2$ Pen2$0a 0ata tan n dei) dei)ia ian n enin2)at)an enin2)at)an "esi)$ ti0!ln1a ti0!ln1a )ata"a). Unt!n2n1a Unt!n2n1a )e0an1a)an )e0an1a)an *asien *asien en1e0!h en1e0!h setelah $*e"asi )ata"a). e. Uvei Uveiti tiss P$s P$ste te"i "i$" $" 3/ T$)s$* $)s$*las las$s $sis is O5!la" O5!la" Pasi Pasien en
"eti "etin$) n$)$" $"$i $idi diti tiss
t$@$ t$@$*l *las asa a
en1 en1at ata)a a)an n
)el! )el!ha han n
eli eliha hatt
0enda 0enda
en2a0an2% *en2lihatan )a0!"% dan f$t$f$0ia. &/ Hist Hist$* $*la las s$s $sis is Pasien 0iasan1a datan2 den2an en!n8!))an 0e"5a)40e"5a) )has *ada *e"ife" f!nd!s. 6e"5a)40e"5a) ini adalah dae"ah4dae"ah )e5il% 0!lat ata! l$n8$n2 ta) te"at!"% tan*a *i2en% )adan24)adan2 den2an 0atas 0e"*i2en hal!s. 6e"5a) ini le0ih )e5il dan 0e"*i2 0e"*i2en en le0ih le0ih sedi)i sedi)itt dis0and dis0andin2 in2 lesi lesi )$"i$" )$"i$"eti etinal nal 1an2 1an2 telah telah se0!h. se0!h. 6iasan1a te"da*at at"$fi *e"i*a*ile" dan hi*e"*i2entasi. -/ T$)s$ $)s$)a )a"i "ias asis is O)!le O)!le" " T$)s$)a" T$)s$)a"iasis iasis adalah infe)si infe)si $leh Toxocara Toxocara cati #*a"as #*a"asite ite !s!s !s!s *ada )!5in2/ )!5in2/ dan Toxocara Toxocara canis #*a"asite !s!s *ada an8in2/. La"va i2"an vis5e"al adalah infe)si sistei) disseinate *ada ana) !da. La"va i2"an vis5e"al 8a"an2 en2enai ata. Ana)4a Ana)4ana) na) te")ena te")ena *en1a)i *en1a)itt ini )a"ena )a"ena 0e"h!0! 0e"h!0!n2an n2an e"at den2an den2an 0inata 0inatan2 n2 *eliha"aan dan) a"ena ea)an a)anan 1an2 te")$ntainasi )$t$"an 1an2 0e"isi $v! Toxocara. Toxocara. Tel!" 1an2 te"a)an e0ent!) la"va 1an2 ene0!s !)$sa !s!s dan as!) )e dala sis)!lasi sitei)% dan a)hi"n1a sa*ai di ata. Pa"asite ini tida) en2infe)si sal!"an 5e"na an!sia. / A5B!i"ed A5B!i"ed I!n$defi5i I!n$defi5ien51 en51 S1nd"$e S1nd"$e #AIDS/ #AIDS/ Uveitis *$ste"i$" dite!)an *ada *asien den2an AIDS. Manifestasi $)!le" adalah 0inti) >5$tt$n4+$$l?% *e"da"ahan "etina% sa"5$a Ka*$si% *ada *e"!)aan ata dan adne)sa% dan )elainan ne!"$4$ftal$l$2i) *ada *en1a)it int"a5"anial. f. Uvei veitis Dif!s Me"!*a)an )$ndisi te"da*at infilt"asi sel )!"an2 le0ih e"ata da"i se!a !ns!" di t"a)t!s !vealis.
3/ Oftalia Oftalia Si*ati)a Si*ati)a #Uveitis #Uveitis Si*ati)a/ Si*ati)a/ Me"!*a)an !veitis 2"an!l$at$sa 0ilate"al 1an2 en2han5!")an% 1an2 ti0!l 3' ha"i sa*ai 0e0e"a*a tah!n setelah 5ede"a ata te0!s di dae"ah 5$"*!s 5ilia"e% 5ilia"e% ata! setelah setelah )eas!)an 0enda asin2. asin2. ('C )as!s te"8adi te"8adi dala 3 tah!n setelah 5ede"a. Pen1e0a0n1a tida) di)etah!i% na!n *en1a)itn1a a2a)n1a 0e")aitan den2an hhi*e"sensitivitas te"hada* 0e0e"a*a !ns!" da"i sel4sel 0e"*i2en di !vea. &/ Uvei Uveiti tiss T!0e T!0e"5 "5!l !l$s $sis is Uveitis t!0e"5!l$sis 8a!h le0ih se"in2 didia2n$sis se5a"a )lini) da"i*ada e0!)ti)an e0!)ti)an *en1a)it ini den2an ene!)an 0a5illi t!0e")el dala 8a"in2an. 8a"in2an. Mes)i*!n infe)si it! di)ata)an dit!la")an da"i f$5!s *"ie" di te*at lain% t!0e"5!l$sis !vea 8a"an2 dite!)an *ada *asien t!0e"5!l$sis *a"! a)tif. -/ Sa" Sa")$id )$id$s $siis Me"!*a) Me"!*a)an an *en1a)i *en1a)itt 2"an!l 2"an!l$at $at$sa $sa enah! enah!n n 1an2 0el! 0el! di)eta di)etah!i h!i *en1e0a0n1a% ditandai 0an1a) n$d!l )!tan dan s!0)!tan% 8!2a *ada vise"a dan t!lan2% dan e)sase"0asi dan "eisi se5a"a *e"i$di5. / On)$ On)$se se") ")ia iasi siss Dise Dise0a 0a0) 0)an an
$leh $leh Onch Onchoc ocer erca ca
volv volvul ulus us dan
*en1e0a0
!taa
)e0!taan. Onchocerca volvulus dit!la")an $leh Simulium damnosum% damnosum% lalat hita 1an2 0e"sa"an2 di dae"ah 0e"a"!s 0 e"a"!s de"as )a"enan1a di0e"i istilah >0!ta s!n2ai?. 9/ Sist Sistis ise" e")$ )$si siss Dise0a0)an $leh te"a)ann1a tel!" Taenia solium ata! $leh *e"istalsis te"0ai te"0ai) ) *ada )as!s )as!s $0st"! $0st"!)si )si !s!s !s!s )a"ena )a"ena 5a5in2 5a5in2 *ita *ita de+asa de+asa.. 6ent!) 6ent!) la"va la"va #Cysticercus cellulosae/ cellulosae/ adalah 1an2 *alin2 !! eas!)i ata an!sia.
6e"dasa")an *at$l$2i% da*at di0eda)an d!a 8enis 0esa" !veitis , 1an2 n$n4 2"an!l$at$sa #le0ih !!/ dan 2"an!l$at$sa. a/ N$n4 N$n42" 2"an an!l !l$ $at at$s $saa 3. U! U!n1 n1aa tida tida) ) dite dite! !)a )an n $"2a $"2ani nis see *ath *ath$2 $2en en dan) dan) a"en a"enaa 0e"es*$n 0ai) te"hada* te"a*i )$"ti)$ste"$id% did!2a *e"adan2an ini adalah sea5a fen$ena hi*e"sensitifitas. &. Te"!t Te"!taa aa ti0!l ti0!l di 0a2ian 0a2ian ante"i$" ante"i$" t"a)t!s t"a)t!s%% 1a)ni i"is i"is dan 5$"*!s 5$"*!s 5ilia"e. Te"da*at "ea)si "adan2% den2an te"lihatn1a infilt"asi sel4sel
lif$sit dan sel *lasa dala 8!lah 5!)!* 0an1a) dan sedi)it sel $n$n!5lea". Pada )as!s 0e"at da*at te"0ent!) 0e)!an fi0"in 0esa" ata! hi*$*i$n di dala )ae"a $)!li ante"i$". 0/ G"an!l$at$sa 3/ U! U!n1 n1aa en2 en2i) i)!t !tii $nva $nvasi si i)"$ i)"$0a 0a a)ti a)tiff )e 8a"i 8a"in2 n2an an $leh $leh $"2anis $"2anis *en1e0a0 #isaln1a.% #isaln1a.% Mycobacterium Mycobacterium tuberculosis ata! Toxoplasma Toxoplasma gondii/ gondii/ &/ Mes)i* Mes)i*!n !n 0e2it! 0e2it! *ath$2e *ath$2en n ini 8a"an2 8a"an2 dite!)an dite!)an%% dan dia2n$s dia2n$sis is eti$l$2i) *asti 8a"an2 dite2a))an. -/ Da*at Da*at en2enai en2enai se0a"a se0a"an2 n2 0a2ian 0a2ian t"a)t! t"a)t!ss !vealis !vealis na!n le0ih le0ih se"in2 se"in2 *ada !vea *$ste"i$" *$ste"i$".. Te"da*at Te"da*at )el$*$) n$d!la" n$d!la" sel4sel sel4sel e*ithelial dan sel4sel "a)sasa 1an2 di)elilin2i lif$sit di dae"ah 1an2 te")ena. / 6e"l 6e"lan an2s 2s!n !n2 2 0e"0 0e"0!l !lan an40 40!l !lan an sa*a sa*aii tah!n tah!nan an%% )adan )adan2 2 den2a den2an n "ei "eisi si dan dan e)sa e)sase se"0 "0as asi% i% dan da*at da*at eni eni0!l 0!l)an )an )e"! )e"!sa sa)an )an *e"anen den2an *en!"!nan *en2lihatan n1ata +ala! den2an *en2$0atan te"0ai).
Mes)i*!n ada !saha !nt!) en22$l$n2)an se!a 0ent!) !veitis en!"!t l$)asi dan $"f$l$2in1a% *e"l! disada"i )e!n2)inan adan1a salin2 t!*an2 tindih. tindih. adi sa")$id$si sa")$id$siss da*at en!n8!))an en!n8!))an t!0e")el4t! t!0e")el4t!0e")el 0e")el n$n4*e")i8! n$n4*e")i8!an an n1ata% ata! da*at te"lihat se0a2ai !veitis dif!sa. .F Eti$l$2i 3. Uvei Uveiti tiss Ant Ante" e"i$ i$" " A!t$i!n a. A"t"i A"t"itis tis Rhe!at Rhe!at$id $id !veni !venilis lis 0. S*$nd1litis An)il$sa An)il$sa 5. Sind Sind""$ Rei Reite" d. F$li F$liti tiss Ulse Ulse"a "ati tiva va e. Uvei Uveiti tiss Te"ind "ind!)s !)si4 i4Le Lens nsaa f.
Sa")$id$sis
2. Pen1 Pen1a) a)it it F"$h F"$hn n h. Ps$"iasis
Infe)si a. Sifilis 0. T!0e"5!l$sis 5. Le*" Le*"aa #M$" #M$"0! 0!ss Hans Hansen en// d. He" He"*es *es $s $stte" e. He" He"*es *es Si Si*l *le) e)ss f.
On)$se")ia )iasis
2. Aden$vi" vi"!s
Ke2anasan Sind"$ MasB!e"ade a. Retin etin$0 $0la lasst$ t$a 0. Le!)eia 5. Lif$a d. Mela Melan$ n$a a Mali Mali2n 2naa
Lain4Lain 3/ Idi$*ati ati) &/ Uveitis Uveitis T"a!ati T"a!ati)a% )a% te"as!) te"as!) Fede"a Fede"a Mene0!s A0lasi$ A0lasi$ Retinae Retinae -/ I"id$ I"id$si) si)lit litis is Hete"$ Hete"$)"$ )"$ni) ni) ;!5hs ;!5hs / G$!t 9/ K"isis K"isis Gla!)$ Gla!)$at$s at$si)l i)liti iti) )
&. Uvei Uveiti tiss P$st P$ste" e"i$ i$" " Pen1a)it infe)si Vi"!s, Vi"!s, FMV% he"*es si*le)s% he"*es =$ste"% "!0ella% "!0e$la% HIV% HIV% vi"!s E*stein46a""% vi"!s 5$@sa5)ie% Ne)"$sis "etina a)!t 6a)te" 6a)te"i, i, Myobacterium tuberculosis% tuberculosis% 0"!5ell$sis% sifilis s*$"adi5 dan endeis% Nocardia, endeis% Nocardia, Neisseria
meningitides,
Myobacterium
avium-inntrasellulare, avium-inntrasellulare,
dan Borrelia dan Borrelia #*en1e0a0 #*en1e0a0 *en1a)it *en 1a)it L1e/ ;!n2!s, Candidia, istoplasma, Cryptococcus% Cryptococcus% dan !spergill dan !spergillus us Pa"asit, Toxoplasma, Toxocara, Cysticercus% Cysticercus% dan Onchocerca
Yersinia Yersinia%%
Pen1a)it N$n4Infe)si A!t$i!n Pen1a)it 6eh5et Sind"$ V$2t4K$1ana2i4Ha"ada P$lia"te"itis n$d$sa Ofthlia si*atis Vas)!litis "etina Ke2anasan Sa"5$a sel "eti5!l! Melan$a ali2na Le!)eia Lesi etastati) Eti$l$2i ta) di)etah!i Sa")i$d$sis K$"$iditis 2e$2"afi) E*iteli$*ati *i2en *la)$id !ltif$5al a)!t Retin$*ati >0i"dsh$t? E*iteli$*ati *i2en "etina -. Uvei Uveiti tiss Di Dif!s Sa")$id$sis T!0e"5!l$sis Sifilis On)$se")iasis 6"!5ell$sis Oftalia si*atis Pen1a)it 0eh5et Sistise")$sis Sind"$ V$2t4K$1ana2i4Ha"ada Sind"$ MasB!e"ade #Retin$0last$a% Le!)eia/ 6enda asin2 int"a$)!le"
.D Pat Pat$fi $fisi$l si$l$2 $2ii Uveitis Uveitis dia+ali dia+ali den2an adan1a inflaasi inflaasi da"i 0e"0a2ai 0e"0a2ai fa5t$" dianta"an1a dianta"an1a e)s$2en dan end$2en. Da"i fa5t$" fa5t$" e)s$2en% e)s$2en% dianta"an1a dianta"an1a te"di"i te"di"i da"i vi"!s #FMV% #FMV% he"*es si*le)s% si*le)s% he"*es =$ste =$ste"% "% "!0el "!0ella la%%
"!0e "!0e$l $la% a% HIV HIV% vi"! vi"!ss
E*st E*stei ein4 n46a 6a"" ""%%
vi"! vi"!ss
5$@s 5$@sa5 a5)i )ie% e% Ne)" Ne)"$s $sis is "eti "etina na
a)!t/% 0a)te"i # Myobacterium Myobacterium tuberculosis% tuberculosis% 0"!5ell$sis% sifilis s*$"adi5 dan endeis% Nocardia, endeis% Nocardia, Neisseria meningitides, Myobacterium avium-inntrasellulare, avium-inntrasellulare, Yersinia Yersinia%% dan Borrelia dan Borrelia #*en1e0a0 #*en1e0a0 *en1a)it
L1e/% f!n2!s #Ca #Cand ndid idia ia,,
ist istop opla lasm sma, a,
Cryp Crypto toco cocc ccus us%%
dan !spergillus/% !spergillus/%
dan *a"asite #To #Toxoplasma, xoplasma, Toxocara, Toxocara, Cysticercus% Cysticercus% dan Onchocerca/. Onchocerca/. 6ent!"an dan t"a!a di a"ea ata se"ta te"*a*a"n1a ata $leh 5ai"an asa dan 0e"sifat al)ali 8!2a da*at en2a)i0at)an ti0!ln1a "adan2. Invasi 0e"0a2ai a5a i)"$0a a)tif ini )e!dian as!) elal!i *e0!l!h da"ah dan i)!t 0e"eda" di dalan1a. A)i0at da"i 0an1a)n1a *e0!l!h da"ah *ada ata% en2a)i0at)an 5e*atn1a i)"$0a en2invasi a"ea ata% te"!taa a"ea t"a)t!s !vealis. Pe0!l!h4*e0!l!h 0esa" *ada ata 1an2 en1!*lai da"ah )e ata elal!i t"a)t!s !vealis dianta"an1a a"te"i 5ent" 5ent"al alis is "eti "etinae nae%% a"te a"te"i "i 5ili 5ilia"i a"iss *$st *$ste" e"i$ i$"" l$n2 l$n2a% a% a"te a"te"i "i 5ili 5ilia" a"is is ante" ante"i$ i$"" #5a0 #5a0an an2 2 da"i da"i a. $*hthali5a/% a"te"i e*is5le"alis% aa. 5ilia"es *$ste"i$" 0"eves% a"te"i 5$n 8!n5tivalis ante"i$"% a"te"i $*hthali5a #*e"5a0an2an da"i a. 5a"$tis inte"na/% a"te"i la5"ialis% vena 5ent"alis "etinae% vena e*is5le"alis% vena 5ilia"is ante"i$"% vena 5$n8!n5tivalis ante"i$"% vena a2na 5e"e0"i #vena *ada 5e"e0"i 1an2 0e"5a0an2 e0ent!) *e0!l!h4*e0!l!h vena )e ata/. ;a)t$" end$2en sendi"i 8!2a eili)i *e"an 0esa" te"hada* te"infe)sin1a t"a)t!s !vealis% dianta dianta"an1 "an1aa )a"ena )a"ena 3/ *"$ses *"$ses a!t$i a!t$i!n% !n% se*e"t se*e"tii *en1a)it *en1a)it A"t"i A"t"iti tiss Rhe!at Rhe!at$id $id !veni !venilis lis%% S*$nd1litis An)il$sa% Sind"$ Reite"% F$litis Ulse"ativa% Uveitis Te"ind!)si4Lensa% Te"ind!)si4Lensa% Sa")$id$sis% Pen1a)it Pen1a)it F"$hn% Ps$"iasis% Ps$"iasis% Pen1a)it Pen1a)it 6eh5et% 6eh5et% Sind"$ Sind"$ V$2t4K$1ana2i4 2t4K$1ana2i4Ha"ad Ha"ada% a% P$lia"te"i P$lia"te"itis tis n$d$sa% Ofthlia si*atis% dan Vas)!litis "etina% &/ *"$ses infe)si se*e"ti Sifilis% T!0e"5!l$sis% Le*"a #M$"0!s Hansen/% He"*es $ste"% He"*es Si*le)s% On)$se")iasis% dan Aden$vi"!s% -/ *"$ses )e2anasan se*e"ti Sind"$ MasB!e"ade% Retin$0last$a% Le!)eia% Lif$a% dan Melan$a Mali2na. Ada*!n fa5t$" idi$*ati) da"i !veitis sendi"i dianta"an1a Sa")i$d$sis% K$"$iditis 2e$2"afi)% E*iteli$*ati *i2en *la)$id !ltif$5al a)!t% Retin$*ati >0i"dsh$t?% E*iteli$*ati *i2en "etina% Uveitis T"a!ati)a% te"as!) Fede"a Mene0!s A0lasi$ Retinae% I"id$si)litis Hete"$)"$ni) ;!5hs% G$!t% dan K"isis Gla!)$at$si)liti). P"$ses infe)si a)an en2a)i0at)an dilatasi *e0!l!h da"ah 1an2 a)an eni0!l)an 2e8ala hi*e"e hi*e"eia ia silie" silie" #hi*e" #hi*e"ei ei *e"i)$ *e"i)$"ne "neal al ata! ata! *e"i5$ *e"i5$"ne "neal al vas5!l vas5!la" a" in8e5t in8e5ti$n i$n/. /. Penin2)a Penin2)atan tan
*e"ea0ilitas ini a)an en1e0a0)an e)s!dasi )e dala a)!$s h!$"% sehin22a te"8adi *enin2)atan )$nsent"asi *"$tein dala a)!$s h!$". Dala *"$ses a!t$i!n% a!t$i!n% 0ahan 1an2 0isa e"an2san2 e"an2san2 "es*$n "es*$n i!nitas i!nitas dise0!t dise0!t anti2en. anti2en. Anti2en adalah $le)!l 1an2 !n2)in te"da*at dala sel ata! di atas *e"!)aan sel #se*e"ti 0a)te"i% vi"!s% ata! sel )an)e"/. 6iasan1a% siste i!nitas 0e"ea)si han1a te"hada* anti2en da"i 0ahan asin2 ata! 0e"0aha1a% tida) te"hada* anti2en da"i $"an2 1an2 eili)i 8a"in2an sendi"i. Teta*i% siste i!nitas )adan24)adan2 "!sa)% ente"8eah)an 8a"in2an t!0!h sendi"i se0a2ai anti0$di asin2 #dise0!t a!t$anti0$di/ ata! sel i!nitas ena"2et)an dan en1e"an2 8a"in2an t!0!h t!0!h sendi" sendi"i. i. Res*$n Res*$n ini dise0! dise0!tt "ea)si "ea)si a!t$i a!t$i!n. !n. Hal te"se0 te"se0!t !t en2has en2hasil) il)an an "adan2 "adan2 dan )e"!sa)an )e"!sa)an 8a"in2an. 8a"in2an. Efe) se*e"ti se*e"ti it! !n2)in !n2)in e"!*a)an e"!*a)an 2an22!an a!t$i!n% a!t$i!n% teta*i 0e0e"a*a $"an2 en2hasil)an 8!lah 1an2 0e2it! )e5il a!t$anti0$di sehin22a 2an22!an a!t$i!n tida) te"8adi. Rea)si a!t$i!n a!t$i!n *ada !veitis !veitis di5et!s)an $leh sen1a+a 1an2 ada di 0adan 1an2 n$"aln1a n$"aln1a di0atasi di a"ea te"tent! #dan dei)ian dise0!n1i)an da"i siste )e)e0alan t!0!h/ dile*as)an )e dala ali"an da"ah. Misaln1a% *!)!lan )e ata 0isa e0!at 5ai"an di 0$la ata dile*as)an )e dala ali"an da"ah. Fai"an e"an2san2 siste )e)e0alan t!0!h !nt!) en2enali ata se0a2ai 0enda asin2 dan en1e"an2n1a.
.E Mani Manife fest stas asii )lin )lini) i) Oleh )a"ena !veitis 2"an!l$at$sa !!n1a en2i)!ti invasi i)"$0a a)tif )e 8a"in2an $leh $"2anise *en1e0a0 #is.% Myobacterium #is.% Myobacterium tuberculosis ata! tuberculosis ata! Toxoplasma Toxoplasma gondii/ gondii/ dan hal ini i"i* i"i* den2an den2an !veitis !veitis *$ste" *$ste"i$" i$"%% dan !veiti !veitiss n$n42"a n$n42"an!l n!l$a $at$s t$saa te"!ta te"!taaa ti0!l ti0!l di 0a2ian 0a2ian ante"i$" t"a)t!s% 1a)ni i"is dan 5$"*!s 5ilia"e dan hal ini 8!2a i"i* den2an )e8adian *ada !veitis ante"i$"% a)a *en!lis en2an2)at anifestasi )linis han1a da"i !veitis 2"an!l$at$sa dan n$n42"an!l$at$sa. 3. N$n4 N$n42" 2"an an!l !l$ $at at$s $saa Onset4n1a )has a)!t% den2an "asa sa)it% in8e)si% f$t$f$0ia% dan *en2lihatan )a0!". Te"da*at )ee"ahan si")!)$"neal 1an2 dise0a0)an dilatasi *e0!l!h4*e0!l!h da"ah li0!s. De*$sit *!tih hal!s #*"esi*itat )e"ati)% >KP?/ *ada *e"!)aan *$ste"i$" )$"nea da*at dilihat den2an slit4la* ata! den2an )a5a *e0esa". P!*iln1a )e5il dan !n2)in te"da*a te"da*att )!*!la )!*!lan n fi0"i fi0"in n den2an den2an sel di )ae"a )ae"a ante"i ante"i$" $".. i)a i)a te"da*a te"da*att s1ne5hi s1ne5hiae ae *$ste"i$"% 0ent!) 0ent!) *!*il tida) te"at!". Pada
)as!s
di
d!nia
)esehatan%
0iasan1a n1a
*asien
datan2
den2an
)el!han n1e"i ata% *en2lihatan *en2lihatan )a0!"% te"da*at f$t$f$0ia% la)"iasi% la)"iasi% dan *!*il )e5il.
&. G"an G"an!l !l$ $at at$s $saa Da*at eni0!l)an eni0!l)an !veitis !veitis *$ste"i$"% *$ste"i$"% ante"i$"% ante"i$"% ata!*!n ata!*!n )ed!an1a. )ed!an1a. 6iasan1a 6iasan1a $nsetn1a tida) )enta"a. Pen2lihatan 0e"an2s!" )a0!" dan ata ee"ah se5a"a dif!s dae"ah dae"ah si")! si")!)$" )$"nea. nea. Sa)itn1 Sa)itn1aa inia iniall dan f$t$f$ f$t$f$0ia 0ian1a n1a tida) tida) saa saa 0e"at 0e"at den2an den2an 0ent!) n$n2"an!l$at$sa. P!*il se"in2 en2e5il dan en8adi tida) te"at!" )a"ena te"0ent te"0ent!) !) s1ne5hi s1ne5hiae ae *$ste" *$ste"i$" i$".. KP >motton motton "at ? 0esa"4 0esa"40es 0esa" a" te"lih te"lihat at di *e"!) *e"!)aan aan *$ste"i$" )$"nea den2an slit4la*. Ta*a) Ta*a) )ee"ahan #"lare$ dan sel4s sel4sel el di )ae"a )ae"a ante"i$"% dan n$d!l 1an2 te"di"i atas )el$*$) sel4sel *!tih ta*a) di te*ian *!*il i"is #N$d!l #N$d!l K$e**e/ K$e**e/.. N$d!l4n N$d!l4n$d!l $d!l ini se*ada se*adan n den2an den2an KP mutton mutton "at . N$d!l se"!*a di sel!"!h st"$a i"is dise0!t n$d!l 6!sa55a. Pada )as!s di d!nia )esehatan% 0iasan1a *asien datan2 den2an )el!han ha*i" i"i* i"i* den2an !veitis !veitis n$n42"an!l$ n$n42"an!l$at$sa at$sa 1a)ni *en!"!nan *en!"!nan *en2lihatan% *en2lihatan% tida) n1aan 1an2 an2
"in2a in2an n
*ada *ada
ata ata . Ge8a Ge8ala la
a+al a+al
*ada *ada
!vei !veiti tiss
!n2) !n2)iin
tida tida) )
te"l te"lal al! !
0e"at. Pen2lihatan en8adi )a0!" ata! *ende"ita elihat 0inti)0inti) hita 1an2 nela1an2la1an2. Pada i"itis 0iasan1a ti0!l n1e"i he0at% )ee"ahan *ada s)le"a dan f$t$f$0ia.
.;
K$*li)asi Uveitis Uveitis ante"i$" ante"i$" da*at en2a)i0at)an en2a)i0at)an s1ne5hiae s1ne5hiae ante"i$" ante"i$" *e"ife"% *e"ife"% 1an2 en2halan2i en2halan2i h!$" a)!e!s )el!a" di s!d!t )ae"a ante"i$" dan 0e"a)i0at 2la!5$a. S1ne S1ne5h 5hia iaee
*$st *$ste" e"i$ i$""
da*a da*att
eni eni0 0!l !l)a )an n
2la! 2la!5$ 5$a a
den2 den2an an
e! e!n2 n2)i )in) n)an an
0e")!*!ln1a h!$" a)!e!s di 0ela)an2 i"is% sehin22a en$n8$l)an i"is )e de*an. Pele0a"an *!*il se8a) dini dan te"!s ene"!s en2!"an2i )e!n2)inan ti0!ln1a s1ne5hiae *$ste"i$". Gan22!an eta0$lis lensa da*at eni0!l)an )ata"a). A0lasi$ "etina )adan24)adan2 ti0!l a)i0at ta"i)an *ada "etina $leh 0enan240enan2 vit"e!s. Ede Edeaa )ist )ist$id $id a5!l a5!la" a" dan dan de2e de2ene" ne"as asii da*at da*at te"8 te"8adi adi *ada *ada !vei !veiti tiss ante" ante"i$ i$"" 1an2 1an2 0e")e*an8an2an.
.G Pee Pee"i "i)s )saa aan n *en!n *en!n8a 8an2 n2 3. Tes Tes )!lit )!lit te"hada* te"hada* t!0e"5!l$ t!0e"5!l$sis sis #TST #TST ata! ata! !8i 5$0a 5$0a Mant$!@/ Mant$!@/ &. Tes Tes )!lit )!lit te"ha te"hada* da* hist hist$*l $*las as$si $siss
-. Anti0$ Anti0$d1 d1 te"h te"hada ada* * t$)s$ t$)s$*la *las$ s$sis sis . ;!nd! nd!s)$*i Di2!na)an !nt!) ee"i)sa "efle) f!nd!s% den2an 5a"a 8at!h)an sina" $ftal$s)$* )e dala dala 0$la 0$la ata ata ela elal! l!ii *!*il *!*il.. ;$)!s ;$)!s dile dileta ta))a ))an n *ada *ada )$"ne )$"neaa ata! ata! lens lensa. a. 6ila 6ila ada )e)e"!han *ada )$"nea a)an te"lihat 0a1an2an hita *ada dasa" 8in22a. Penilaian , "efle) f!nd!s 5ee"lan2 dan )!"an2 5ee"lan2. 9. Pee" Pee"i) i)sa saan an Slit Slit La* La* T!8!an *en22!naan slit la* adalah !nt!) ee"i)sa se2en ante"i$" ata% !nt!) *ee"i)saan 2an22!an f!n2si N. V #N. T"i2ein!s/% T"i2ein!s/% "efel) )edi*% dan sensi0ilitas )$"nea te"hada* 5aha1a. . ;$t$ 4 4"a1 Di2! Di2!na na)a )an n !nt! !nt!) ) ee ee"i "i)s )saa *"$1 *"$1e) e)si si sina sina"" dan dan !nt! !nt!) ) eni enila laii f!n2 f!n2si si "eti "etina na.. Penilaiann1a eli*!ti *"$1e)si sina" 0ai) , 0isa enent!)an )ee*at a"ah sina"% *"$1e)si sina" 0!"!) , tida) 0isa enet!)an )ee*at a"ah sina". . Pee" Pee"i) i)sa saan an da"a da"ah h len2 len2)a )a* *
.H Pena Penata tala la)s )san anaa aan n 3. Penat Penatal ala) a)sa sanaa naan n edi ediss a. Te"a*i 3/ Uveit Uveitis is N$n42"a N$n42"an!l n!l$a $at$s t$saa Anal2eti)a sistei) se5!)!*n1a !nt!) "asa sa)it% dan )a5a ata 2ela* !nt!) f$t$f$0ia. P!*il ha"!s teta* dile0a")an. Kesan22!*an at"$*ine !nt!) en2hilan2)an s*ase silia"is ta)a da 0andin2n1a. Se)ali s!dah "eda% te"a*i dilan8!t)an den2an dila dilata tat$ t$"" )e"8 )e"8aa sin2 sin2)at )at se*e se*e"t "tii 515l 515l$*e $*ent nt$l $lat atee !nt!) !nt!) en5e en5e2ah 2ah s*as s*asee dan dan te"0ent!)n1a s1ne5hiae *$ste"i$". Tetes ste"$id l$5al 0iasan1a 5!)!* efe)tif !nt!) )e"8a anti4"adan2n1a. Pda )as!s 0e"at dan tida) "es*$nsive% da*at di0e"i)an s!nti)an ste"$id *e"i$)!le"% dan )adan24)adan2 se)ali 0ah)an ste"$id sistei). &/ Uvei Uveiti tiss G"an!l G"an!l$ $at at$s $saa i)a se2en ante"i$" te")ena% diindi)asi)an *ele0a"an *!*il den2an at"$*ine &C. Ka"ena se"in2 da*at di0!at dia2n$sis *en1e0a0 seenta"a% 1an2 )e!n2)ina 0esa" 0ena"% !*a1a !nt!) enda*at)an te"a*i s*esifi) dalah se0a2ai 0e"i)!t ,
Ke$te"a*i Anti4Infe)si T$)s$*l $*las$sis
Pen22!naan K$"ti)$ste"$id
i)a *en2 *en2llihat hatan *!s *!sat te"an5a n5a%% i)a "es*$nn1a tida) 0ai) setelah 0e"i *1"iethaine% 9 2 *e" & in22!% lan8!t)an te"a*i anti4 $s se0a2ai d$sis a+al !nt!) & infe)si1a
da n
ta0ah)an
ha" ha"i dii dii)!ti )!ti &9 2 sat! at! )ali )ali )$sti)$ste"$id seha"i
!nt!)
sistei)%
in22 n22!% is.%* is.%*"ed "ednis nis$l$ $l$ne% ne% &'4&9 &'4&9 2
0e"saa4saa t"is!lfa*1"iidine )ali )ali seha seha"i "i !nt !nt!) 3 in2 in22! 2!%% #s!lfadia=ine% s!lfae"a=ine% dan dilan8 dilan8!t) !t)an an den2an den2an '43&' '43&' 2 s!lfaetha=ine% '%3 2 asin24 selan2
sat!
ha"i%
asin2 *e" ta0let/ & 2 *e" $s% elind!n2i
a!la.
se0a2ai d$sis a+al dii)!ti '%9 2 K$"ti)$ste"$id )ali seha"i !nt!) in22!.
!nt!)
da*at
en2a)tif)an
$"2anise
t$)s$*las$sis dan t!0e"5!l$sis% na!n di0e"i den2an "esi)$ 1an2 di*e"hit!n2)an en2e en2end ndal ali) i)an an 0ila
!nt!) "es* "es*$n $n
a)an
"ada "adan2 n2
en22an22!
*en2lihatan. T!0e"5!l$sis
Is$nia=id% -'' 2 PO setia* i)a i)a tida) da) ada ada "es "es*$n *$n n1at n1ataa ha"i% etha0!t$l% '' 2 PO & dala in22!% lan8!t)an te"a*i )ali seha"i% *"1d$@ine% 9' 2 PO anti4i)"$0a seti setia* a*
ha"i ha"i
!nt!) ( 0!lan
1an2 1an2
dila dilan8 n8!t !t)a )an n )$"ti )$"ti)$ )$st ste" e"$i $id d
dan
0e"i
sist siste ei) i)%%
is. is.%%
*"ednis$l$ne% '4J' 2 & ha"i se)ali !nt!) & 0!lan
Sa")$id$sis
6e"i )$" )$"ti)$ste"$id l$5 l$5al dan dan id id"iati)a dan dan sel selaa tah taha*4taha* a)tif% den2an )$"ti)$ste"$id sistei) se*e"ti *"ednis$l$ne% '4J' 2 & ha"i se)ali. 6e"i KFl ta0ahan% & 2 - )ali seha"i. Pe"hati)an )$nt"aindi)asi te"hada* te"a*i )$"ti)$ste"$id sistei).
Oft Oftali aliaa Si* Si*at atis is
6e"i 6e"i )$" )$"ti)$ ti)$st ste" e"$i $id d l$5a l$5all dan dan id"i id"iat atii)a dan dan )$" )$"ti)$ ti)$sste"$i e"$id d sistei) d$sis tin22i% is.% *"ednis$ne '43&' 2 & )ali seha"i. Pe"hati)an Pe"hati)an )$nt"aindi)a )$nt"aindi)asi si te"hada* te"hada* )$"ti)$ste )$"ti)$ste"$id "$id sistei)% sistei)% dan !n2)in !n2)in di*e"l!)an di*e"l!)an d$sis 1an2 le0ih tin22i dan *en2$0atan *en2$0atan 1an2
le0ih laa. Pe0e"ian d!a ha"i se)ali dia)s!d)an !nt!) e*e")e5il efe) s!*"esi ad"enal dan *en2hentiann1a !dah 0. Penan2anan )$*li)asi Gla!5$a Gla!5$a adalah )$*li)asi 1an2 !!. Te"a*i Te"a*i te"hada* !veitis !veitis san2at *entin2% )h!s!sn1a ele0a")an *!*il *! *il den2an at"$*ine #0!)an en2e5il)an *!*il% se*e"ti *ada se!a 2la!5$a *"ie"/. 6eta40l$5)e" t$*i5al se"in2 di2!na)an% dan )adan24 )adan24)ad )adan2 an2 0eta4a2 0eta4a2$ni $niss di*ive di*ive"in "in sedi)i sedi)itt en$l$ en$l$n2. n2. Pada )as!s )as!s 0e"at% 0e"at% inhi0it$" anh1d"ase )a"0$ni) sistei) san2at e0ant!. O0at ini 8!2a 0e)e"8a en2!"an2i *"$d!)si h!$" a)!e!s. Kata"a) se"in2 ti0!l *ada !veitis enah!n. P"$2n$sis $*e"asi )ata"a) *ada )as!s dei)ian te"2ant!n2 *ada *en1e0a0 !veitis% selain )esan22!*an ahli 0edah en2en en2endai) dai)an an "adan2 "adan2 int"a$ int"a$)!l )!le" e" *"a40e *"a40edah. dah. Hal 1an2 1an2 saa saa 0e"la) 0e"la)! ! !nt!) !nt!) $*e"asi a0lati$n "etina. &. Penat Penatal ala) a)sa sanaa naan n )e*e" )e*e"a+ a+at atan an Uveitis Uveitis ante"i$" )"$nis #i"itis/ #i"itis/ e"!*a)an e"!*a)an 8enis 1an2 *alin2 se"in2 se"in2 dan ditandai den2an "i+a1at n1e"i% f$t$f$0ia% *andan2an )a0!"% dan ata e"ah. O0at tetes ata dilat$" ha"!s di0e"i)an se2e"a !nt!) en5e2ah *e0ent!)an 8a"in2an *a"!t dan adesi )e lensa #sine)ia/% 1an2 da*at en1e0a0)an 2la!5$a den2an en2ha0at ali"an )el!a" aB!e$!s. K$"ti)$ste"$id l$5al di*e"2!na)an !nt!) en2!"an2i *e"adan2an dan )a5a ata hita dan *enatala)sanaan n1e"i da*at e0e"i)an *en2!"an2an 2e8ala. Uveitis inte"ediet #*a"s *lenis% si)litis si)litis )"$nis/ ditandai den2an > fl$atin2 fl$atin2 s*$t > dala la*an2 *andan2an. Di0e"i)an ste"$id t$*i5al ata! in8e)si !nt!) )as!s 1an2 0e"at. Uveiti Uveitiss *$ste" *$ste"i$" i$" #*e"ada #*e"adan2a n2an n 1an2 en2en en2enai ai )$"$id )$"$id "etina "etina// 0iasan1 0iasan1aa 0e"h!0! 0e"h!0!n2an n2an den2a den2an n 0e"0 0e"0a2 a2ai ai a5a a5a *en1a *en1a)i )itt sist siste ei) i) se*e se*e"t "tii AIDS% IDS% he"*e he"*ess si* si*le le)s )s #=$s #=$ste te"/ "/%% t$)s$* t$)s$*las las$s $sis% is% t!0e"5 t!0e"5$l$ $l$sis sis #sa")$ #sa")$id$ id$tis tis/. /. Pasien Pasien en2el en2el!h !h *en!"!n *en!"!nan an ata! ata! dist$" dist$"si si *en2lihatan. M!n2)in ada )ee"ahan dan n1e"i. K$"ti)$ste"$id sistei) diindi)asi)an !nt!) !nt!) en2!" en2!"an2i an2i *e"adan *e"adan2an 2an 0e"sa 0e"saaa den2an den2an te"a*i te"a*i te"hada te"hada* * )eadaan )eadaan siste sistei) i) 1an2 1an2 endasa"in1a.
.I
Pen5e2ahan Pen5e2ahan te"hada* !veitis ,
3. Hinda"i Hinda"i fa5t$" infe)si infe)si!s !s se*e"ti se*e"ti *a*a"an *a*a"an 0enda ata! ata! =at 0e"0aha1a 0e"0aha1a te"hada* te"hada* ata ata &. P$la P$la *e"i *e"ila la)! )! se)s se)s!a !all seha sehatt -. K$ns! K$ns!si si a)an4a)a a)an4a)anan nan 1an2 0an1a) 0an1a) en2an en2and!n2 d!n2 vitain vitain A #*ada +$"tel/ +$"tel/%% )alsi! )alsi!% % =ea@anthin% =ea@anthin% s!lf$"a*hane s!lf$"a*hane #0"$)$li #0"$)$li dan 0a1a/ 0a1a/ =at l!tein l!tein #0!ah al*!)at/ al*!)at/ !nt!) en8a2a )esehatan ata.
.
ASUHAN ASUHAN KEPER KEPERA AWATAN TEORIT TEORITIS IS UVEITI UVEITIS S 3. Pen2) n2)a8ian Pen2)a8ian U! a. Ident dentiitas Kl Klien ien 0. Kel!han Utaa 5. Ri+a Ri+a1a 1att )ese )eseha hata tan n 3/ Ri+a1a Ri+a1att )eseha )esehatan tan se)a"a se)a"an2 n2 Men2)a8i adan1a , a/ 6inti) 6inti) hita hita dan dan fl$atin2 fl$atin2 s*$t saat elihat elihat 0/ Pen2lihatan )a0!" #s!sah ef$)!s)an *en2lihatan/ 5/ Ta8a Ta8a *en2li *en2lihat hatan an en!"! en!"!n n d/ Sa)it ata ata )eti)a )eti)a elihat elihat ses!at! ses!at! dala dala 8an2)a +a)t! +a)t! 1an2 laa laa e/ Mata ee"ah ee"ah se5a"a se5a"a dif!s dae"ah si")!)$" si")!)$"nea nea f/ Hi*e" *e"te"i 2/ N1e" N1e"ii a)!t a)!t h/ E)s! E)s!da dasi si *ada *ada ata ata &/ Ri+a Ri+a1a 1att )eseh )esehat atan an dah! dah!l! l! a/ Ri+a1at
invasi
i)"$0a
a)tif
)e
8a"in2an
$leh Myobacterium
tuberculosis dan tuberculosis dan Toxoplasma Toxoplasma gondii 0/ Ri+a1at a"t"itis% te"*a8an hist$*las$si% sifilis% sit$e2al$vi"!s% "etinitis% he"*es% dan infe)si "!0ella. 5/ T"a!a% T"a!a% )e5ela)an )e5ela)an sehin2a sehin2a 0enda 0enda asin2 asin2 en2enai en2enai $"2an $"2an ata. ata. d/ K$ns!si K$ns!si $0at4$0atan $0at4$0atan !nt!) !nt!) *en1a)it te"tent! te"tent! ata! na")$0a na")$0a #int"aven$!s #int"aven$!s d"!2 d"!2 ind!5ed/ e/ Pen22!n Pen22!naan aan 8a"! s!nti) s!nti) se5a"a se5a"a 0e"sa 0e"saaan aan dan 0e"2an 0e"2antia tian n se"ta se"ta *e"ila)! *e"ila)! se)s!al #Sexual #Sexual Transmitted %isease ata! %isease ata! AIDS/ f/ Pe"nah Pe"nah en8ala en8alani ni $*e"asi $*e"asi 1an2 0e"efe) 0e"efe) en2an2 en2an22! 2! $"2an $"2an ata ata 5$nt$hn1a 5$nt$hn1a
0edah int"a$)!le" te"hada* )ata"a) ata! 2la!)$a -/ Ri+a1a Ri+a1att )ese )esehat hatan an )el!a" )el!a"2a 2a Meili)i Meili)i "i+a1at "i+a1at sa!da"a)el! sa!da"a)el!a"2a a"2a den2an *en1a)it *en1a)it 1an2 0e"*$tensi 0e"*$tensi en1e0a" den2an 5e*at se*e"ti T6% sifilis% dan lain4lain.
P$la )e0iasaan 3/ Ma)a Ma)an n dan dan in in! ! Men2)a8i *$la a)an *asien% )a*an saat en2alai !al dan !ntah% f"e)!ensi !al dan !ntah &/ Ge"a Ge"a) ) dan dan A)t A)tiv ivit itas as Me2)a8i data *asien en2enai )e0iasaan seha"i4ha"i% *e"2e"a)an% f"e)!ensi di0ant! $leh $"an2 lain% dan tin2)at )elel!asaan. -/ Ke0e Ke0e"s "sih ihan an di" di"ii Men2)a8i Men2)a8i f"e)!ensi f"e)!ensi 0ant!an saat ela)!)an a)tivitas )e0e"sihan )e0e"sihan di"i a)i0at *en!"!nan *en!"!nan )!alitas *en2lihatan / Pen2 Pen2at at!" !"an an s!h! s!h! t!0!h t!0!h Men2)a8i adan1a *enin2)atan s!h! t!0!h% f"e)!ensi dan *$la *enin2)atan s!h!. 9/ Rasa asa n1a n1aan an Men2)a8i adan1a n1e"i den2an e0e"i)an s)ala intensitas n1e"i '43' / Dat Data s$5i $5ial Men2)a8i data s$5ial *asien se*e"ti inte"a)si den2an )el!a"2a ata! *et!2as )esehatan% *e"ila)! saat en2alai sa)it dan se0el! en2alai sa)it
Pee"i)saan ;isi) Mata a/ Ins*e)si Te"da Te"da*at *at e)s!da e)s!dasi si di a"ea a"ea ante"i ante"i$" $" ata% ata% )ee"a )ee"ahan han *ada si")! si")! )$"neal )$"neal%% f$t$f$0ia% *!*il )e5il% te"da*at s1ne5heae ante"i$" ata! *$ste"i$" den2an slit la*% n$d!l *ada i"is% te"da*at e*if$"a #ai" ata 1an2 en2!5!"/% FOA #Fae"a O5!li Ante"i$"/ )e"!h dan dala.
0/ Pal*asi N1e"i te)an a"ea *al*e0"a
Pee"i)saan *en!n8an2 , ;!nd!s)$*i Pee"i)saan Slit La* ;$t$ 4"a1 Pee"i)saan da"ah len2)a*
&. Dia2n Dia2n$s $saa Ke*e Ke*e"a "a+a +ata tan n Pela0elan dia2n$sa dia0il da"i NANDA &''(4&'33 , a/ Gan22!a Gan22!an n sens$" sens$"ii *e"se* *e"se*si si,, *en2li *en2lihat hatan an 0e"h!0! 0e"h!0!n2a n2an n den2an den2an 2an22!an 2an22!an *ene"i *ene"iaan aan sens$"i a)i0at ta8a *en2lihatan en!"!n dan *en2lihatan )a0!". 0/ Resi)$ Fede"a 0e"h!0!n2an den2an *en2lihatan )a0!"% dist$"si *en2lihatan. 5/ N1e"i N1e"i a)!t 0e"h!0! 0e"h!0!n2an n2an den2an den2an *"$ses *"$ses *enin2)a *enin2)atan tan *"$tein *"$tein *ada *ada h!$" aB!$s aB!$s dan *enin2)atan TIO. d/ Hi*e"te"i Hi*e"te"i 0e"h!0!n2an 0e"h!0!n2an den2an den2an *"$ses *"$ses inflaas inflaasii *ada t"a)t!s t"a)t!s !vealis. !vealis. e/ Gan22!an Gan22!an 5it"a 5it"a t!0!h 0e"h!0! 0e"h!0!n2an n2an den2an den2an e)s!dasi e)s!dasi 5ai"an 5ai"an *!"!lent *!"!lent *ada *ada 0ili) 0ili) ata ata de*an. f/ Resi)$ Resi)$ infe)si infe)si 0e"h!0!n2an 0e"h!0!n2an den2an a)!!la a)!!lasi si i)"$$"2 i)"$$"2anis anisee *ada t"a)t!s t"a)t!s !vealis. !vealis.
-. N!"s N!"sin in2 2 Fa" Fa"ee Pla Plan n 3. Gan22!an Gan22!an sens$"i sens$"i *e"se*si, *e"se*si, *en2lihatan *en2lihatan 0e"h!0!n2 0e"h!0!n2an an den2an Gan22!an Gan22!an *ene"i *ene"iaan aan
sens$" sens$"i% i% Ke)e"!h Ke)e"!han an lensa% lensa% S1ne5hi S1ne5hiae% ae% Pen!"!n Pen!"!nan an s!*lai s!*lai n!t"is n!t"isii )e ata% ata% Ta8a *en2lihatan en!"!n% Pen2lihatan )a0!" T!8!an, T!8!an , Setelah di0e"i)an as!han )e*e"a+atan : @ & 8a diha"a*)an 2an22!an sens$"i *e"se*si, *en2lihatan *asien te"atasi den2an )"ite"ia hasil, 3. &. -. . 9.
Keta8aan *e *en2lihatan e enin2)at Tida) da) te" te"da da*a *att 0i 0inti nti) hi hita ta *ad *adaa la* la*an an2 2 *an *anda dan2 n2 Pas Pasien da da*at e eff$)!s) !s)an *e *en2li4hata atan Pasien da da*at e elihat de den2an 8e 8elas Has Hasil Pe Pee"i e"i)saa )saan n TTV dal dala "ent entan2 an2 n$" n$"al al RR , 34&'@enit Nadi , J'43''@enit TD , 33'43&''4J' H2
Inte"vensi, 3/ O0se"v O0se"vasi asi tanda tanda4ta 4tanda nda vital vital *asie *asien n #TD% #TD% N% S% dan dan RR/. RR/. Rasi$n Rasi$nal al , Pen2a+ Pen2a+asa asan n tanda4 tanda4tan tanda da *en1e0a" *en1e0a"an an infe)s infe)sii dan )eadaan )eadaan !! !! &/
-/
*asien Ka8i Ka8i )eta )eta8a 8aa an n *en *en2l 2lih ihat atan an #vis #vis!s !s/. /. Rasi$nal, Pen22!naan Snellen Fa"d a)an san2at e0ant! !nt!) en2etah!i )ea0n$"alan vis!s *asien. O0se O0se"v "vas asii *en2li *en2liha hata tan n 1an2 1an2 )a0!" )a0!" diana diana da*at da*at te"8ad te"8adii 0ila 0ila en2 en22! 2!na) na)an an tetes tetes ata. Rasi Rasi$n $nal al,, Faha Faha1 1a 1an2 1an2 )!at )!at en1 en1e0 e0a0 a0)a )an n "asa "asa tida tida) ) n1a n1aan an sete setela lah h
/
en22!na)an tetes ata dilat$". A8a" A8a")a )an n *as *asie ien n !nt !nt!) !) enan enan2a 2ani ni
)ete" )ete"0at 0atas asan an *en2l *en2lih ihat atan% an% isa isaln1 ln1aa hin hinda da"i "i
5aha1a 1an2 en1ila!)an% isti"ahat)an ata a*a0ila s!dah te"lihat tanda4tanda )elelahan. Rasi$nal, Rasi$nal, Men!"!n)an 0aha1a )eaanan )eaanan seh!0!n2an seh!0!n2an den2an *e"!0ahan la*an2 9/ / /
*andan2 )ehilan2an *en2lihatan dan a)$$dasi *!*il te"hada* sina" lin2)!n2an. A8a")a A8a")an n *asien *asien !nt! !nt!) ) *e0e" *e0e"ian ian tete tetess ata ata #8!l #8!lah ah tetes tetesan% an% 8ad+ 8ad+al al dan dan d$sis/ d$sis/.. Rasi$nal, Men2$nt"$l TIO dan en5e2ah )ehilan2an *en2 lihatan lan8!t. Ses! Ses!ai ai)a )an n lin lin2) 2)!n2 !n2an an den2 den2an an )e )ea a*!a *!an n *en2 *en2li liha hata tan. n. Rasi$nal, Menin2)at)an self 5a"e dan en2!"an2i )ete"2ant!n2an. An8! An8!") ")an an *asie *asien n en22! en22!na na)an )an )a5a )a5a ata ata )eti)a )eti)a te"0a te"0an2 n2!n !n dan t!t! t!t!* * den2an den2an *en!t!* ata selaa tid!" ses!ai )e0!t!han. Rasi$nal, Ka5a ata da*at di2!na)an se0a2ai *"$te)si a+al te"hada* *a*a"an
0enda asin2 )e ata dan *en!t!* ata saat tid!" da*at en2hinda"i e)s!dasi J/ (/
3'/
0e"le0ih. 6e"si 6e"sih)an h)an ata% ata% a*a0i a*a0ila la ada ada )$t$ )$t$"an "an dan 2!na)an 2!na)an )a*as )a*as 0asah 0asah dan 0e"sih 0e"sih.. Rasi$nal, en5e2ah *e"len2)etan *al*e0"a a)i0at *en!*!)an se5"et. K$la K$la0$ 0$"a "asi si dala dala *e0 *e0e" e"ia ian n tete tetess ata ata Fhl$ Fhl$"a "a* *he heni ni5$ 5$ll Kl$" Kl$"a afe feni ni)$ )$l% l% Tet"asi)lin Rasi$nal, Men!"!n)an 8!lah $"2anise *en1e0a0 infe)si K$la0$ K$la0$"as "asii dala dala *e0e" *e0e"ian ian si)l$* si)l$*e2i e2i) ) Rasi$n Rasi$nal, al, Pe0e" Pe0e"ian ian si)l$ si)l$*le2 *le2i) i) dit!8! dit!8!)an )an se0a2a se0a2aii anti infla inflaas asii
"in2an "in2an%%
anal2esi5% anal2esi5% en5e2ah en5e2ah ele*as)an ele*as)an sine)ia sine)ia *$ste"i$" *$ste"i$" dan !nt!) en2isti"a en2isti"ahat)an hat)an ata. &. Resi Resi)$ )$ Fede Fede"a "a 0e"h 0e"h!0 !0!n !n2an 2an den2a den2an n Pen2l Pen2lih ihat atan an )a0!" )a0!"%% Dist Dist$" $"si si *en2l *en2lih ihat atan an%% Pen!"!nan )eta8aan *en2lihatan T!8!an , Setelah di0e"i)an as!han )e*e"a+atan : @ & 8a diha"a*)an tida) te"8adi 5ede"a *ada *asien den2an 5"ite"ia hasil, 3/ 6e")!"an2n1a 6e")!"an2n1a fa5t$" 1an2 da*at en2a)i0at)an en2a)i0at)an 5ede"a &/ Pasien Pasien tida) tida) en2al en2alai ai 5ede"a 5ede"a Inte"vensi, 3/ O0se"v O0se"vasi asi tin2)a tin2)ah h la)! la)! *asie *asien n Rasi$n Rasi$nal, al, Tin2)a Tin2)ah h la)! la)! hi*e"a) hi*e"a)tif tif en2in en2indi) di)asi asi)an )an *asien *asien 0e"esi 0e"esi)$ )$ en2al en2alai ai 5ede"a &/ a!h)an a!h)an alat4al alat4alat at 1an2 1an2 0e"*$t 0e"*$tens ensii eni0 eni0!l)a !l)an n 0aha1a 0aha1a isaln1a isaln1a , 2!ntin2 2!ntin2%% *isa!% *isa!% 0a"an2 *e5ah 0elah. Rasi$nal, Men2hinda")an *asien da"i l!)a t!s!) 2$"es. -/ A+asi A+asi dan dan 0ant! *asien *asien dala dala ela)!)an ela)!)an s!at! )e2iat )e2iatan an Rasi$nal, Unt!) en5e2ah te"8adin1a 5ede"a8at!hl!)a / An8!")an An8!")an *asien *asien einta einta 0ant!an setia* setia* )ali ela)!)an ela)!)an Rasi$nal, Unt!) en5e2ah te"8adin1a 5ede"a8at!hl!)a 9/ An8!")an An8!")an )el!a"2a )el!a"2a *asien *asien !nt!) i)!t en2a+asi en2a+asi *asien *asien Rasi$nal, Pen2a+asan da"i *et!2as )esehatan #*e"a+at/ tida) da*at e"a+at selaa & 8a *en!h a)a da"i it! *e"l! 0ant!an )el!a"2a ata! $"an2 te"de)at *asien / Pe"tahan)an Pe"tahan)an *e"lind!n2an *e"lind!n2an ata ses!ai indi)asi indi)asi Rasi$nal, Melind!n2i ata da"i 5ede"a )e5ela)aan.
-. N1e" N1e"ii a)!t a)!t 0e"h 0e"h!0 !0!n2 !n2an an den2a den2an n P"$s P"$ses es *eni *enin2 n2)at )atan an *"$t *"$tei ein n *ada *ada h!$ h!$"" aB!$s aB!$s%% Penin2)atan TIO% Ke"!sa)an sa"af sens$"i)% P"$ses inflaasi *ada t"a)t!s !vea. T!8!an , Setela Setelah h di0e"i di0e"i)an )an as!han as!han )e*e"a+ )e*e"a+ata atan n diha"a diha"a*)a *)an n n1e"i n1e"i 0e")!" 0e")!"an2 an2 ata! ata! te"ata te"atasi si den2an 5"ite"ia hasil,
3/ Pasi Pasien en ta ta*a) *a) "ile "ile)s )s &/ TTV TTV dala dala 0ata 0atass n$"a n$"all #N #N'4 '43'' 3'' @e @eni nit% t% S S-% -%9$ 9$F4 F4-% -%$ $F% F% TD TD 33'4 33'4 3-''4J' H2% RR34&' @enit/ -/ S)al S)alaa n1e n1e"i "i '4& '4& Inte"vensi, 3/ Ka8i s)ala% s)ala% l$)asi% l$)asi% dan fa)t$" fa)t$" 1an2 1an2 e*e"0e"at e*e"0e"at ata! ata! e"in2an) e"in2an)an an n1e"i. Rasi$n Rasi$nal, al, Men2ev Men2eval! al!asi asi te"a*i te"a*i 1an2 1an2 di0e"i di0e"i)an )an dan e0ant e0ant! ! enent enent!)an !)an &/ -/ / 9/
tinda)an selan8!tn1a. O0se O0se"v "vas asii TTV TTV Rasi$nal, Men2etah!i *e")e0an2an )$ndisi *asien. 6e"i)a 6e"i)an n +a)t! +a)t! isti"a isti"ahat hat 1an2 1an2 5!)!*. 5!)!*. Rasi$nal, Isti"ahat 1an2 5!)!* da*at enin2)at)an *e"asaan "ile)s *ada *asien. An8!") An8!")an an te)ni) te)ni) dist"a dist"a)si )si dan "ela) "ela)sas sasii Rasi$nal, Dist"a)si dan "ela)sasi% da*at en2!"an2i "asa n1e"i *asien. An8!")an An8!")an *asien !nt!) !nt!) en2isti"ah en2isti"ahat)an at)an atan1a atan1a saat s!dah s!dah ta*a) tanda4tan tanda4tanda da )elelahan. Rasi$nal, Da*at e"in2an)an "asa n1e"i *ada saat eandan2 dan en5e2ah
i"itasi le0ih lan8!t / Dele2a Dele2atif tif da"i d$)te" d$)te" !nt!) *e0e"ia *e0e"ian n $0at $0at anal2et anal2eti) i) ses!ai ses!ai den2an den2an *"$2"a *"$2"a te"a*i. Rasi$nal, Anal2eti) e0ant! en2!"an2i "asa n1e"i . Hi*e"t Hi*e"te" e"ii 0e"h!0! 0e"h!0!n2an n2an den2an Pele*asa Pele*asan n *i"$2en *i"$2en%% *"$ses *"$ses inflaa inflaasi si *ada *ada t"a)t! t"a)t!ss !vealis T!8!an, Setelah di0e"i)an as!han )e*e"a+atan : @ & 8a diha"a*)an s!h! t!0!h *asien dala 0atas n$"al den2an 5"ite"ia hasil, 3/ S!h! t!0!h dala "entan2 "entan2 n$"al n$"al #-%J$F4-%$ #-%J$F4-%$F/ F/ &/ Pasien Pasien en2at en2ata)a a)an n 0adann1a 0adann1a tida) tida) *anas *anas la2i. la2i. -/ 6adan 6adan *asie *asien n tida) tida) te"a te"a0a 0a *anas *anas / M!)$s M!)$saa 0i0 0i0i" i" le0 le0a0 a0 9/ T!"2 T!"2$" $" )!li )!litt elast elasti5 i5 / K!lit K!lit tida) tida) ta* ta*a) a) )ee )ee"ah "ahan an Inte"vensi, 3/ O0se"vasi O0se"vasi tanda4t tanda4tanda anda vital vital *asien *asien #te"!t #te"!taa aa s!h!/ s!h!/ Rasi$nal, Men2etah!i s!h! t!0!h *asien dan enent!)an inte"vensi le0ih lan8!t &/ 6e"i 6e"i )$*"e )$*"ess han2at han2at *ada *ada li*atan li*atan a@il a@illa. la. Rasi$nal, Pen22!naan )$*"es din2in 1an2 dite*el)an di t!0!h en1e0a0)an the"$"e2!lat$" #*en2at!" s!h!/ 1an2 te"da*at di hi*$tala!s )eli"! e0e"i *e"intah. Pe"intah 1an2 seha"!sn1a en!"!n)an s!h! 0e"!0ah en8adi enai))an s!h! )a"ena 0enda din2in 1an2 ene*el. Ma)a $"an2 1an2 dea
di0e"i)an )$*"es en22!na)an ai" din2in ata! es a)an le0ih dea la2i saat )$*"es te"se0!t dihenti)an -/ An8!")an An8!")an *asien *asien !nt!) !nt!) e0ata e0atasi si a)tivitas. a)tivitas. Rasi$nal, e0ant! en!"!n)an s!h! t!0!h *asien elal!i *"$ses )$nd!)si. / A8a")a A8a")an n *asien *asien *entin2n1 *entin2n1aa e*e" e*e"taha tahan)a n)an n 5ai"an 5ai"an 1an2 ade)!at ade)!at #sedi)i #sedi)itn1 tn1aa & Lha"i/ !nt!) en5e2ah dehid"asi. Rasi$nal, Pi"$2en 1an2 as!) )e 5ai"an t!0!h da*at en2a)i0at)an e)anise t!0!h !nt!) ela)!)an ela)!)an eta0$lis eta0$lisee le0ih 0esa" sehin22a sehin22a eva*$"asi eva*$"asi 0e"le0ihan da*at te"8adi. 9/ Panta! s!h! s!h! lin2)!n2an% lin2)!n2an% 0atasi 0atasi ta0ah)an ta0ah)an linen te*at te*at tid!" tid!" ses!ai ses!ai indi)asi. indi)asi. Rasi$nal, S!h! "!an2an 8!lah linen ha"!s di!0ah !nt!) e*e"tahan)an s!h! ende)ati n$"al. / Dele2atif Dele2atif da"i da"i d$)te" d$)te" !nt!) *e0e"i *e0e"ian an $0at anti*i"eti anti*i"eti) ) Rasi$nal, Me0ant! en!"!n)an dea.
9. Gan22!an Gan22!an 5it"a 5it"a t!0!h 0e"h!0!n 0e"h!0!n2an 2an den2an den2an E)s!dasi E)s!dasi 5ai"an 5ai"an ata% ata% E*if$"a E*if$"a T!8!an, Setelah dila)!)an as!han )e*e"a+atan : @ & 8a diha"a*)an 5it"a t!0!h *asien *$sitif% den2an )"ite"ia hasil, 3/ Pasien Pasien tida tida) ) e"asa e"asa al! al! den2 den2an an )eadaa )eadaan n t!0!hn1 t!0!hn1aa &/ Pasien Pasien tida tida) ) en!t!* en!t!*ii atan1 atan1aa saat dia8a dia8a) ) 0e"0i5a 0e"0i5a"a "a Inte"vensi, 3/ Ka8i Ka8i a)na a)na *e"! *e"!0aha 0ahan n *ada *ada *asie *asien n Rasi$nal, E*is$de t"a!ati5 en2a)i0at)an *e"!0ahan ti0a4ti0a. &/ La)!)an *ende)at *ende)atan an 1an2 intens intens dan dan *$sitif *$sitif *ada *ada )lien )lien dan )el!a"2a )el!a"2a Rasi$nal, Me0ina )e*e"5a1aan dan )ete"0!)aan te"hada* )$ndisi dan "es*$n 1an2 1an2 di"asa di"asa)an )an )lien )lien dan dan )el!a" )el!a"2a 2a !nt!) !nt!) da*at da*at inte"vensi )e*e"a+atan. -/ D$" D$"$n2 $n2 )li )lien !nt! !nt!) ) en2e en2e)s )s*" *"es esii)an )an
*e"a *e"assaan aan
eili eilih h dan ene" ene"a*)a a*)an n )h!s )h!s!s !s en2e en2ena naii
5a"a 5a"a
eandan2 ata! 0e"*i)i" en2enai di"in1a Rasi$nal, Men2etah!i )$nse* di"i )lien te"hada* di"in1a sendi"i% sehin22a da*at eneta*)an inte"vensi 1an2 a)an di0e"i)an / K$la0$"asi K$la0$"asi dala dala e"!8!) e"!8!) *asien *asien )e )lini) )lini) *si)iat"i *si)iat"i 0ila di*e"l!) di*e"l!)an an Rasi$nal, Me0ant! )lien en2atasi asalah )e8i+aan dan e$si 1an2 !n2)in eneta*. . Resi)$ Resi)$ infe)si infe)si 0e"h!0! 0e"h!0!n2an n2an den2an A)!!l A)!!lasi asi i)"$$"2 i)"$$"2ani anise se *ada t"a)t! t"a)t!ss !vealis T!8!an, Setelah di0e"i)an as!han )e*e"a+atan : @ & 8a diha"a*)an tida) te"8adi
*en1e0a"an infe)si den2an )"ite"ia hasil, 3/ Pasien Pasien tida) tida) en2el en2el!h !h anife anifesta stasi si )linis )linis infe)s infe)sii #*i"e) #*i"e)sia sia%% e)s!da e)s!dasi% si% e"ite e"itea% a% edea/. &/ Mata tida) ta*a) )ee"ahan )ee"ahan ata! 0e")!"an2. 0e")!"an2. -/ !lah !lah le!)$sit le!)$sit dala "entan2 "entan2 n$"al n$"al #'''43'' #'''43'''' '' -/. -/. Inte"vensi 3/ O0se"vasi O0se"vasi anifesta anifestasi si )linis )linis infe)si #*i"e)s #*i"e)sia% ia% e)s!dasi% e)s!dasi% e"itea% e"itea% edea/ Rasi Rasi$n $nal al,, Adan1 dan1aa tand tanda4 a4ta tand ndaa infe infe)s )sii ena enand nda) a)an an *e") *e")e e0a 0an2 n2an an
dan dan
*en1e0a"an infe)si &/ Pe"tahan)an Pe"tahan)an te)ni) te)ni) ase*ti5 ase*ti5 dala *e"a+atan *e"a+atan ata Rasi$nal, Men2$nt"$l dan en5e2ah *en1e0a"an infe)si silan2. -/ A8a")a A8a")an n !nt!) !nt!) tida) tida) en2! en2!sa* sa* ata ata Rasi$nal, Men5e2ah )$ntainasi dan *eni0!lan lesi *ada a"ea ata. / K$la0$"asi K$la0$"asi dala dala *e0e"ian *e0e"ian anti0i$ti5 anti0i$ti5 dan dan antii)$ti)a antii)$ti)a ses!ai ses!ai indi)asi indi)asi Rasi$nal, Rasi$nal, Anti0i$ti5 Anti0i$ti5 da*at ene)an *"$ses *"$ses infe)si infe)si a)i0at 0a)te"i. 0a)te"i. Antii)$t Antii)$ti)a i)a da*at ene)an *"$ses infe)si a)i0at 8a!" 9/ Pee"i Pee"i)sa )saan an la0$"at la0$"at$"i $"i! ! Rasi$nal, Kada" le!)$sit enent!)an tin2)at )e*a"ahan infe)si. . I*l I*le een enttasi asi Me"!*a) Me"!*a)an an lan2)ah lan2)ah )ee*a )ee*att dala dala taha* taha* *"$ses *"$ses )e*e"a+ )e*e"a+ata atan n den2an den2an ela)s ela)sana ana)an )an 0e"0a2ai st"ate2i )e*e"a+atan #tinda)an )e*e"a+atan/ 1an2 telah di"en5ana)an dala "en5ana tinda)an )e*e"a+atan. #A=i= Ali!l% &''(/. 9. Eval!asi 3/ Gan22!a Gan22!an n sens$"i sens$"i *e"se* *e"se*si, si, *en2li *en2lihat hatan an *asien *asien te"atas te"atasii &/ Tida) Tida) te"8ad te"8adii 5ede"a 5ede"a dan "esi)$ "esi)$ 5ede"a 5ede"a te"ini te"iniali alisas sasi. i. -/ N1e" N1e"ii a)!t a)!t 0e")! 0e")!"a "an2 n2 ata! ata! te"a te"ata tasi si.. / Hi*e"te"i Hi*e"te"i te"atasi te"atasi den2an s!h! t!0!h *asien *asien dala "entan2 "entan2 n$"al. n$"al. 9/ Gan22!an Gan22!an 5it"a 5it"a t!0!h te"atasi te"atasi den2an 5it"a t!0!h *asien *asien *$sitif. *$sitif. / Tida) Tida) te" te"8a 8adi di *en1 *en1e0a e0a"a "an n infe)s infe)si. i.
htt*,!da"a8!ni$".0l$2s*$t.5$&'3&3'as!han4)e*e"a+atan4te$"itis4!veitis.htl