_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ġAM TARĠHĠNE DAĠR BĠR BĠBLĠYOĞRAFYA DENEMESĠ Osman Cengiz1
1.Takdim ehir tarihçiliği 1960‘lı yıllarda dünya ölçeğinde
1.Takdim 2.Kısaltmalar 3.Kaynaklar 4.Bibliyoğrafya 4.1.ArĢiv Belgeleri 4.1.1.Suriye 4.1.2.Fransa 4.1.3.Türkiye 4.2.Kronik ve Vekâyinâmeler 4.3.Biyografi ve Tabakâtlar 4.4.Hâtırât ve Seyahatnameler 4.5.Kaynak Eserler 4.6.Tezler 4.7.AraĢtırma Ġnceleme Eserleri 4.7.1.Kitaplar 4.7.2.Makaleler
ġ
bir dönüm noktası yaĢarken2 Türkiye‘de aynı yıllarda yeni yeni ilgi odağı olmaya baĢlamıĢ,
birkaç bilim adamının, Türkiye‘de yaĢanan zamanı aĢan gayretleriyle sınırlı kalmıĢtır. Prof. Kemal Ahmet Aru, ĠTÜ‘de 1946 yılında kurulan ġehircilik Kürsüsü‘nde Ord Prof. Dr. Gustav Oelsner ile birlikte –tarih açısından olmasa da- mühendislik ve mimarlık perspektifinden Ģehircilik bölümünün ilk temellerini atmıĢ3 Ģehir tarihçiliği kürsülerinin
kurulması ise o zamandan itibaren süresiz olarak bir baĢka bahara ertelenmiĢtir. Ülkemizin akademik atmosferinde ―ġehir‖ kavramına gösterilen yaĢam alanı sadece, tarihçilik alanı dıĢında üniversitelerin siyasal bilgiler ve iktisadi-idari bilimler fakültelerindeki ilgili anabilim dalları – özellikle yerel yönetimler- seviyesindeki araĢtırma sahalarıyla, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi4 ve Ġstanbul Teknik Üniversitesinin5 mimarlık fakültelerindeki ―ġehir ve Bölge Planlaması‖ bölümlerinden ibarettir.6 Ne var ki bunlar, var oluĢ gayeleriyle uyumlu olarak, güncel sorunlara çözüm bulmak ve gelecek perspektifleriyle ilgilenmek hedefini güden ve bu alanda çalıĢma yapan kurumlardır. ġehir tarihçiliğine katkı sağlaması bakımından, geçen her anın tarihin malı olduğu gerçeğinden hareketle, Ģimdiden geriye doğru bir açı ve hedef geniĢlemesi henüz ülkemizde kurumsallaĢamamıĢtır. Bu sebeple hali hazırda Türkiyedeki üniversitelerin ilgili fakültelerinde Ģehir tarihi kürsüleri bulunmamaktadır. Üniversitelerin tarih bölümlerindeki Ģehir tarihi çalıĢmalarının iktisat, uluslararası iliĢkiler ve mimarlık fakültelerindeki Ģehircilik çalıĢmalarından ayrı düĢünülmesi, geçmiĢle geleceği birbirinden ayırması sebebiyle menfî bir çaba 1
Pamukkale Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Doktora Öğrencisi. Yunus Uğur, Şehir tarihi ve Türkiye’de Şehir Tarihçiliği: Yaklaşımlar, Konular ve Kaynaklar, TALİD, Cilt 3, Sayı 6, 2005, 9-26, s.11 3 http://sehirbolge.itu.edu.tr/Icerik.aspx?sid=9838 (Erişim: 12.01.2013) 4 http://www.msgsu.edu.tr/msu/pages/83.aspx (Erişim: 12.01.2013) 5 http://sehirbolge.itu.edu.tr/ (Erişim: 12.01.2013) 6 Tesbit edebildiğim kadarıyla “Şehircilik” sadece mühendislik ve mimarlık açısından olsa bile iki üniversite dışında anabilim dalı seviyesinden “bölüm” mertebesine çıkamamıştır. 2
Ocak 2013~
1~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
olarak anlaĢılmalıdır. Zira yapılan her çalıĢma geçmiĢten geleceğe bir değer taĢımak maksadıyla gerçekleĢtirilmelidir.7 Ülkemizdeki Ģehir tarihçiliği, çoğunlukla monografiler üzerinden yürümüĢ ve Weber‘in temellerini attığı varsayılan teorik zemine katkısı, bu monografilerin artmasıyla oluĢan birikim üzerinden gün geçtikçe hatırı sayılır biçimde geniĢlemiĢtir. Ġslam Ģehri tartıĢmaları ve Osmanlı veya Anadolu Ģehirlerindeki mevcut Ģehir kimliğinin teoriye aktarılması ve kavramsallaĢtırılması konusunda Avrupa‘daki birikime nispetle var kabul edilebilecek kısmî yetersizlik, yapılan çalıĢmaların, bakıĢ açısı itibariyle sosyolojinin değil daha çok tarihin ilgisini çekmesinden kaynaklanmıĢ olmalıdır. Halbuki ortak bir bakıĢ açısı daha kaliteli bir meyve verebilecektir.8 Bu çerçevede her biri çok değerli eserler veren Ömer Lütfi Barkan, Halil Ġnalcık, M. Çağatay Uluçay, Özer Ergenç, Tevfik Güran, Zeynep Çelik, Edhem Eldem gibi tarihçilerin Anadolu Ģehirlerini çalıĢtıkları hatırlanmalıdır.9 Osmanlı dönemi Arap Ģehirleri üzerinden konuĢmak lazımsa baĢta Andre Raymond olmak üzere Nelly Hanna ve çalıĢmalarını ġam üzerinde yoğunlaĢtıran AbdulKarim Rafeq, Muhammed Adnan Bakhit, James Reilly, Najwa al-Qattan ve Leila Hudson gibi akademisyenleri saymalıyız.10 Bu makale, Ģehir tarihi çalıĢmalarına küçük bir katkı sunmak amacıyla ġam hakkında yazılan eserleri bir araya getirmeyi hedefleyen bir literatür denemesidir. Hemen belirtmek gerekirse ―XVI. Yüzyılda ġam Sancağı‖ konulu doktora tezine bir tür ön hazırlık olarak düĢünülmüĢtür. ÇalıĢmanın özelliklerine ise iki baĢlıkta değinmek daha kolaylaĢtırıcı olacaktır. Birincisi literatür hazırlanırken takip edilen yazım özellikleri diğeri ise çalıĢmanın muhteva özellikleridir. Literatürün Yazım Özellikleri -
Soy isim, son isim veya künyelerdeki lâm-ı tarifler konulmamıĢtır. Bununla, bini aĢkın eserin içinde hayli yer tutan Arap yazarların alfabetik yerini bulmayı kolaylaĢtırmak hedeflenmiĢtir. Bir de aktarıldığı dile göre lâm-ı tarifler Al- veya El- Ģeklinde değiĢebilmekte, buna göre sıralandıktan sonra, lâm-ı tarifin akabinde gelen harfe göre
7
Geleceğe taşınacak değer ile kastedileni, başta akademik düzeydeki bilimsel birikime katkısı olmak üzere bunun dışında bir misalle de izah edebiliriz. XVI. Yüzyıl Şam’ında, diğerlerine göre farklı sayılabilecek şekilde veya aynı tarz inşa edilmiş bir hanın/kervansarayın, bugün için bir AVM modeline ya da bkanlıklar ve belediyeler gibi kamu hizmeti veren kurumların inşa edecekleri toplu yaşam ve kültür alanlarının, iç tekniğine, dizaynına veya dış görünüşüne ilham kaynağı olabilmesi bu değerlerden sadece küçük bir parça olmalıdır. 8 Burada, bahsi geçen teorik zemine katkı sağlayan Turgut Cansever’in kıymetli çalışması “İslam’da Şehir ve Mimari” (4.Baskı, İstanbul, 2009) isimli çalışmasını da anmadan geçmeyelim. 9 Uğur, Agm. 20-21; 10 Türkiyede’ki şehir tarihçiliği konusunda literatür veren üç çalışmaya işaret etmeden geçemeyiz. Yayın tarihlerine göre birincisi, İslam Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler (I-II) ed. Vecdi AkyüzSeyfettin Ünlü, İstanbul, 1996; İkincisi, Uğur’un makalesinde referans gözterdiğimiz Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi’nin “Türk Şehir Tarihi” konulu sayısıdır (Cilt 3, sayı 6, 2005). Diğeri ise Editürlüğünü Erol Özvar ve Arif Bilgin’in paylaştığı “Selçukludan Cumhuriyete Şehir Yönetimi” (TDBB, İstanbul, 2008) isimli çalışmadır. Ocak 2013~
2~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
tekrar sıralandığı için herhangi bir ismi bulmak güçleĢmektedir. Buna göre Nejwa elQattan (veya al-Qattan) için Qattan‘a bakmak yeterli olacaktır. -
Literatür oluĢturulurken online kataloglar çok fazla kullanılmıĢtır. Bilindiği gibi akademik metinlerin yazım kılavuzlarında eriĢim tarihi gösterilmek suretiyle internet sayfası kullanılabilmektedir. Ancak burada her bir eser için eriĢim tarihi verilmesi makalenin hacmini aĢırı derecede artıracağından sadece ilgili sitenin web adresi verilmekle iktifa edilmiĢtir.
-
Literatür çoğunlukla Ġngilizce, Almanca, Fransızca ve Arapça eserlerden oluĢmaktadır ve ilerde görüleceği üzere arĢiv bakımından da üç ülkeye (Suriye, Fransa ve Türkiye) yer verilmiĢtir.
-
Arapça eserlerin transkripsiyonunda Ġslam AraĢtırmaları Merkezi‘nin (ĠSAM) takip ettiği iĢaretleme düzeni uygulanmıĢtır. Ancak yabancı kataloglar üzerinden ulaĢılan eserlerin künyelerinde kataloğun transkripsiyon dili muhafa edilmiĢtir.
-
Yazarların isimlerinde birlik sağlanması için çoğunlukla Q ve W harfleri kullanılmıĢtır. Bazen farklı dillerdeki (ör. Fransızca/Almanca) çeĢitli kullanımlar olduğundan bunlardan biri tercih edilmiĢtir. (ör. HĠREVÎ, HIRAVÎ, HARAWÎ)
-
Eserlerin farklı dillerdeki tercümeleri de verildiği için künyede yazan Ģekliyle sıralamada yerleri değiĢmiĢ olabilmektedir.(ör. IBN JUBEYR, ĠBN CÜBEYR)
Literatürün Muhteva Özellikleri -
ġam tarihi ve Ģehriyle ilgili eserler kaynak eserler kısmına alınmıĢ ve aynı zamanda bu eserler bibliyoğrafyalarıyla literatürün kaynağını oluĢturmuĢlardır.
-
Genel tarih çalıĢmalarıyla ansiklopedik eserlerden ġam hakkında geniĢ bilgi verenler ve ġam yazarları tarafından sıkça kullanılanlar, literatüre dâhil edilmiĢtir. (ör. KalkaĢendîSubhu‟l-a‟şâ)
-
Osmanlı dönemine ait genel tarihlerden ġam‘ın fethinden sonra yazılanlar muhtevaları da dikkate alınarak literatüre eklenmiĢtir. Bu sebeple 1563-1600 yılları arasındaki dönemi konu alan Mustafa Selânikî‘nin Tarih-i Selânikî‘si alınmamıĢtır.
-
ArĢiv belgeleri oluĢturulurken, doğrudan ġam‘la ilgili olanlar seçilmeye çalıĢımıĢ, ġam hakkında çok kıymetli bilgiler verse de (mühime defterleri gibi) geri kalanlar literatüre alınmamıĢtır. Zira bu takdirde arĢivin büyük kısmını buraya aktarmak icap etmekteydi. Bunun istisnaları ise istatistikler ve maliyeden müdevver defterler olmuĢtur.
Ocak 2013~
3~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
-
Ortadoğu tarihleriyle Ortadoğu ve Osmanlı sosyal/ekonomik tarihleri ayrıca Akdeniz dünyası ve Akdeniz ticaretiyle alakalı eserler ġam‘a dair yazılan eserlerdeki referans sıklıklarına göre mümkün mertebe buraya alınmıĢtır.
-
Arap milliyetçiliği ve modernizasyonuyla ilgili bazı eserler ġam merkezli yazılmıĢ veya bu Ģehre geniĢ yer ayırmıĢtır. Bu sebeple bunlar da belli oranda çalıĢmaya dâhil edilmiĢtir.
-
Ġslam Ģehirlerini veya Ġslam ġehri konusunu hedef alan çalıĢmalar; arkeoloji ve mimarlık ansiklopedileri; ġam‘da görev yapmıĢ devlet adamlarıyla burada yaĢamıĢ alimlerin hayat hikayeleri ġam tarihine ve dokusuna yer veren eserler olmakla literatüre ilave edilmiĢtir.
Esasen çalıĢmanın iki temel sınırlaması olmuĢtur. Bunlardan birincisi mekanî diğeri de zamanî ölçektedir. Mekan olarak seçilen bölgenin sınırları Bilâdü‟ş-Şâm denilen bugünkü Suriye, Filistin, Lübnan ve Ürdün bölgesidir. Elbette bu alanda da seçici davranılmıĢtır. Bu seçiciliğin bir diğer yansıması da ġam tarihine ihtiva etmesi bakımından- Mısır‘ın bunlara dahil edilmesidir. Zaman açısından ise ġam ile doğrudan alakalı olamamak Ģartıyla –çünkü ġam‘la ilgili olanlar zaten alınmıĢtır- mümkün olduğu kadar XVI. yüzyıl ile sınırlandırılmıĢ ve bu asra dair eserlerden faydalanılmıĢtır. Zira bu seminer teze bir ön hazırlık olmakla XVI. yüzyıldaki ġam dıĢındaki geliĢmelerin buraya alınmasını hak etmektedir. 2.Kısaltmalar AAAS: Annales Archéologiques Arabes Syriennes ADHE: Assocation pour le Développement de l‘Histoire Economique AÜĠFD: Ankara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Dergisi BOA:
BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi
IFEAD: Institut français d'études arabes de Damas ĠÜKTY: Ġstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar JRAS:
Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland
MAD:
Maliyeden Müdevver Defterler
MESA: Middle East Studies Assocation MWT:
Markaz lil Watha‘iq al-Tarikhiyya-Law Court Registers (LCR)
PEFQS: Palestine Exploration Fund. Quarterly Statement TD:
Tahrir Defteri
Ocak 2013~
4~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
3. Kaynaklar Online Kataloglar http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse_advanced/ http://asosindex.com/ http://ebooks.brillonline.nl/public_home http://ethos.bl.uk/Home.do http://kjc-fs2.kjc.uni-heidelberg.de:8000/de/advanced http://muse.jhu.edu/about/tools/search_redirect.html http://onesearch.library.utoronto.ca/libraries http://onlineyayinevi.ankara.edu.tr/ http://openlibrary.org/ http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/ http://www.alwaraq.com http://www.arabicbookshop.net/main/default.asp http://www.archive.org http://www.aruc.org/ http://www.bodleian.ox.ac.uk/bodley http://www.hathitrust.org/ http://www.iudergi.com/ http://www.jstor.org/ http://www.makhtootat.com http://www.mkutup.gov.tr/menu/133 http://www.palestine-studies.org/index.aspx http://www.questia.com/ http://www.waqfeya.net http://www.worldcat.org/ http://tez2.yok.gov.tr/
Ocak 2013~
5~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
4. Bibliyoğrafya 4.1. ArĢiv Belgeleri 4.1.1. Suriye Merkezü‘l-vesâiki‘t-târîhiyye Esed Kütüphanesi vakfiyeler ve diğer belgeler DımaĢk Sicillâtü‘l-mahkemeti‘Ģ-Ģer‘iyye, 4.1.2. Fransa Centre des Archives diplomatiques de Nantes (CADN) Ministére de la Défense Archives Militaires Vincennes Expédition de Syrie 4.1.3. Türkiye a) ġam Livası Defterleri11 Yeri, Eski-Yeni Nu., Durumu, Sayfa, ÇeĢidi, Hicri Tarihi BOA, TD 196 -127, Tam, 188 s. Evkâf-Muhasebe, 932 BOA, TD 72-169, Tam, 235 s. icmâl 932 BOA, TD 73 -192, Tam, 70 s. Mufassal 945 BOA, TD 43- 263, BaĢı tam sonu eksik, 541 s. Mufassal (I. cild), 955 BOA, TD 130-275, Tam, 123 s. Mufassal, 958 BOA, TD 608-383, Tam 656 s. Mufassal (II. cild) 955 BOA, TD 486-393 Eksik 264 s. Evkâf 954 BOA, TD 386- 401 Tam 714 s. Mufassal 942 BOA, TD 770-423 BaĢı tam, sonu eksik 213 s. icmâl 955 BOA, TD 843-430 Eksik 596 s. Mufassal 934 BOA, TD 869-474 BaĢı tam, sonu eksik 776 s. Mufassal (I. cild) 977 BOA, TD 83-491 Tam 467 s. Mufassal III. (cild) 977 BOA, TD 305-543 Tam 583 s. Mufassal (II. cild) 977 BOA, TD 237-602 Tam 495 s. Evkâf 991 (?) BOA, TD 526-656 Tam 356 s. Evkâf 997 BOA, TD 1025-690 BaĢı tam, sonu eksik 228 s. ÇavuĢân 1008 BOA, TD 240-962 Tam 160 s. icmâl (timâr-vakf) 1285 BOA, TD 735-998 Eksik 682 s. Muhâsebe-icmâl 937 BOA, TD 175-1034 Tam 272 s. icmâl 942 BOA, MAD — 247 BaĢı tam, sonu eksik 20 s. Evkâf Kanûnî dönemi 11
Bu bilgiler için bkz. 401 numaları Şam Livası Mufassal Tahrir Defteri, I, 71, DAGM, Ankara, 2011 Ocak 2013~
6~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
BOA, MAD — 459 Tam 102 s. icmâl 977 BOA, MAD — 5816 Eksik 54 s. icmâl 1026 BOA, MAD — 7430 Eksik 3 s. icmâl 1084 BOA, MAD — 14684 Tam 25 s. 1084 BOA, MAD — 14709 Tam 21 s. Avârız- icmâl 1084 BOA, MAD — 20146 1083 BOA, MAD — 1977 Tam 188 s. Avârız 1086 BOA, NFS — 3067 Eksik 10 v. Avârız Tarihsiz BOA, A.DFE — 57 Eksik 8 s. — Tarihsiz BOA, A.DFE — 143 BaĢı tam, sonu eksik 36 s. Mufassal Tarihsiz BOA, A.DFE — 186 Eksik 20 s. Mufassal Tarihsiz TK, KKA 523 99 237 v. Mufassal (III. cild) 1005 TK, KKA 522 177 264 v. Mufassal (II. cild) 1005 b) Kâmil Kepeci Tasnifi Özel No: 201 Genel No: 480, Erzurum, Diyarbekir, ġam ve Trabzon Eyaletleri Mahlûlât Defteri, Hicrî 1106 Milâdî: 1694-1695 c) Bâb-ı Defterî (Maliye Dairesi) Defterleri Büyük Kale Kalemi Defterleri (D.BKL.d) (ġam ve Halep‘teki yeniçeri ve ulufeli askerlerin yoklamaları vb.) d) Bâb-ı Defterî (Maliye Dairesi) Belgeleri Büyük Kale Kalemi Belgeleri (D.BK) (ġam ve Halep Kaleleri personel maaĢ iĢleri vb.) e) Bâb-ı Âlî Sadâret Dairesi Kalemlerine Ait Belgeler Hazîne-i Evrak Müdürlüğü-Ġradeler Mesâil-i Mühimme Ġradeleri (Ġ.MSM) Kt.400, Sr.56, ġam Mesâiline Dair, Evr.2078-2079, 1260-1264h./18441847m. f) Cavid Baysun Evrâkı (HSD.CB) Mahalli idareler evrakından Halep Vilayeti tahkik memuriyeti, Merkezi ġam Ģehri olan BeĢinci Ordu Komutanlığı Evrakı Ocak 2013~
7~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
g)Dâhiliye Nezareti Belgeleri (DH) Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Yedinci ġube (DH.EUM.7.ġb) (Görev yeri Arz-ı Filistin olan ġam Polisi) Hicrî: 1327-1336 Milâdî: 1909-1918, Özet Adedi: 596 h) ġam Ahkâm Defterleri (A.DVNS.AHK.ġM.d) Sıra
Hicrî
Milâdî
Sayfa sayısı
1
C.1155–C.1167
1742-1754
292
2
B.1167–Za.1177
1754-1764
323
3
Za.1193–Za.1197 1779-1783
159
4
Za.1197–R.1208
1783-1793
194
5
Ca.1208–B.1219
1794-1804
142
6
B.1219– B.1233
1804-1818
197
7
B.1233– Ca.1246 1818-1830
233
8
C.1246– Z.1266
1830-1860
253
9
M.1267–N.1326
1860-1908
159
ı) Süreli Yayınlar Maârif Salnamesi, 1316 (1898–1899) Maârif Salnamesi, 1317 (1899–1900) Maârif Salnamesi, 1319 (1901–1902) Maârif Salnamesi, 1321 (1903–1904) Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye, 1266 (1848–1849) Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye, 1272 (1856) Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye, 1278 (1860–1861) Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye, 1281 (1863–1864) Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye, 1283 (1865–1866) Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye, 1307 (1889–1890) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 1. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1285 (1868) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 2. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1286 (1869) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 3. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1288 (1871) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 4. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1289 (1872) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 5. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1290 (1873) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 6. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1291 (1874) Ocak 2013~
8~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 7. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1292 (1875) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 8. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1293 (1876) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 9. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1294 (1877) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 10. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1295 (1878) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 11. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1296 (1879) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 12. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1297 (1880) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 13. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1298 (1881) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 14. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1299 (1882) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 15. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1300 (1883) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 16. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1301 (1884) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 17. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1302 (1885) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 18. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1303 (1886) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 19. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1304 (1887) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 20. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1305 (1888) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 21. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1306 (1889) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 22. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1307 (1890) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 23. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1308 (1891) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 24. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1309 (1892) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 25. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1310 (1892) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 26. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam, 1311 (1893) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 27. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1312 (1895) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 28. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1313 (1896) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 29. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1315 (1897) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 30. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1316 (1899) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 31. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1317 (1900) Suriye Vilâyeti Sâlnâmesi. 32. Def‘a, Suriye Vilâyet Matbaası ġam 1318 (1902) Takvim-i Vakayi‘ Düstûr i)Ġstatistikler Memalik-i Osmaniyenin Nüfus Muharrerinin İcmali, 1299/1310, ĠÜKTY, No:4807 Memalik-i Mahsusa-i Sahanede Mevcud Nüfus-ı Umumiyenin Miktarı, 1310, ĠÜKTY, No: 9075 Nezaret-i Umur-ı Ticaret ve Nafia statistik Ûmum İdaresi, Devlet Âliye Osmaniye‟nin Binüçyüzonüç Senesine Mahsus statistik Umumisi, 1315, ĠÜKTY, No:9184 Ocak 2013~
9~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
4.2.Kronikler ve Vekâyinâmeler AHMED CEVDET PaĢa, Tarih-i Cevdet, Ġstanbul (I-XII), 1858-1883 AHMED CEVDET PaĢa, Tezâkir, (I-IV) Haz. M. Cavid Baysun, Ankara, 1953-1967 AYNÎ, Ali Efendi, Kavânîn-i Âl-i Osman Der Hulâsa-i Mezâmîn-i Defter-i Dîvân, Ġstanbul, 1280 Bu Kerre Şam-ı Şerîfde Tesis ve Küşad Olunan Kütübhane-i Umûmiye Dair Talimâtnâmedir, ġam ġam-ı ġerif Cemiyet-i Hayriyesi Matbaası, 1298h/1881 BURAYK, Mîhâil, Târîhu havâdisi‟ş-Şâm ve Lübnân, Beyrut, 1981 CELALZADE, Mustafa Çelebi, (Koca NiĢancı), Selimnâme, haz. Ahmet Uğur, Mustafa Çuhadar, Ankara, 1990 Cemiyet-i Hayriye Marifetiyle Şam-ı Şerîfde Teşkil ve Tesisi Mukarrer Olan Mekâtib-i Sıbyaniyeye Dair Talimâtnâmedir, Suriye Vilâyet Matbaası, ġam 1296h/1879 CENÂBÎ, Mustafa Efendi, El-Aylemü‟z-Zâhir, Ġstanbul, 173012 GELĠBOLULU, Mustafa Âli, Künhü‟l-Ahbâr (I-II) Haz. Ġ. Hakkı Çuhadar vd. Kayseri 1998 HACI HALĠFE (Kâtip Çelebi), Fezleketü‟t-Tevârih-(Akvâlü‟l-ahyâr fî ilmi‟t-târih ve‟l-ahbâr), Ankara, 2009 HADÎDÎ, Tevârih-i Âl-i Osman, Haz. Necdet Öztürk, Ġstanbul, 1991 HAYDAR ÇELEBĠ, Ruznâme, Sad. Yavuz Senemoğlu, Ġstanbul, ty. HOCA SAADETTĠN Efendi, Tâcü‟t-Tevârîh, (I-V) Haz. Ġsmet Parmaksızoğlu, Ankara, 199913 ĠBN KESÎR, Ebu‘l-Fidâ Ġmâdüddin, el-Bidâye ve‟n-nihâye, (I-XXI) thk. Abdullah b. Abdülhasen etTürkî, 1998 ĠBN KEMAL, (KemalpaĢazâde), Süleymannâme (X.Defter), haz. ġerafettin Severcan, Ankara, 1996 ĠBN SASRÂ, Muhammad b. Muhammad, A Chronicle of Damascus 1389-1397, (ad-Durra al-Mudîa fi‘d-Davla az-Zâhirîya) trans. William M. Brinner, Universty of California Press, London, 1963 ĠBNÜ‘L-ESÎR, el-Kâmil fi‟t-târîh, (I-XI), thk. Ebu‘l-Fidâ Abdullahel-Kâdî, Beyrut, 1987 ĠDRĠS-Ġ BĠTLĠSÎ, Selim Şahnâme, Haz. Hicabi Kırlangıç, Ankara, 2001 LÜTFĠ PaĢa, Tevârih-i Âl-i Osman, Haz. Kayhan Atik, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 2001 MAQRĠZĠ, A History of the Ayyubid Sultans of Egypt, trans. R.J.C. Broadhurst, Boston: Twayne, 1980 MUSTAFA NURĠ PaĢa, Netâyicü‟l-Vukûât (I-IV), Ġstanbul, 1327 MÜNECCĠMBAġI Ahmed bin Lütfullah (Ahmed Dede), Câmiu‟d-Düvel-Osmanlı Tarihi, Haz. Ahmet Ağırakça, Ġstanbul, 1995 NAĠMA, Târih, Haz. Mehmet ĠpĢirli, Ankara, 2007 12
Ayrıca bkz. Mehmet Canatar, Müverrih Cenâbî Mustafa Efendi ve Cenâbî Tarihi, Doktora Tezi, AÜSBE, Ankara, 2003 13 Ayrıca bkz. Ahmet Akgün, Mehmed Efendi ve İbtiâcü’t-Tevârîh, Doktora Tezi, İÜSBE, İstanbul, 1999 Ocak 2013~
10 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
NĠġANCI Mehmed PaĢa (Ramazanzâde), Tarih-i Nişancı Mehmed Paşa, 1279h PEÇEVÎ Ġbrahim Efendi, Târih-i Peçevî (I-II), Haz. Bekir Sıtkı Baykal, Ankara, 1999 ġÜKRÎ-Ġ BĠTLĠSÎ, Selimnâme, Haz. Ahmet Uğur-Mustafa Çuhadar-Ahmet Gül, Ġstanbul, 1992 TABERÎ, Ebu Cafer Muhammed b. cerîr et-Taberî, (ö.310/923) Târîhu‟rusül ve‟l-mülûk, (I-XI), thk. Muhammed Ebu‘l-Fazl Ġbrahim, Dâr‘ul-meârif, ty 4.3. Biyografi ve Tabakâtlar ALĠ HAYDAR, Mithat, The Life of Midhat Pasha, New York: Arno Press, 1973 BURSALI, M. Tahir, Osmanlı Müellifleri, haz: Ġsmail Özen, Meral Yayınevi, (I-III), Ġstanbul, 1975, EBÛ NUAYM el-Isfehânî, Hilyetü‟l-evliyâ ve tabakâtü‟l-asfiyâ, (I-X) Mısır, ty. EBU‘L-MEHÂSĠN Ġbn Tağrîberdî, el-Menhelü‟s-sâfî ve‟l-müstevfî ba‟de‟l-vâfî, (I-V), thk. Muhammed Emin, Nebil Abdülaziz, Kahire 1984-1988,(VI-VII) thk. Muhammed Emîn, Kahire, ty. GHAZZI, Najim al-Din, Al-Kawakib al-sa'ira bi-a'yan al-mia al-ashira (Wandering Stars with the Notables of the Tenth Century). Ed. Jibra'il Sulayman Jabbur. 3 vols. Beirut, 1945-59. ĠBN ASAKĠR, Ali bin Hasan, Târîhu medîneti Dımaşk, (I-LXXX) thk. Muhibbüddin Ebu Saîd elAmravî, Beyrut, ty, Dâru‘l-Fikr ĠBN HACER, Ebu‘l-Fazl ġihâbüddin, ed-Dürerü‟l -kâmine fî a‟yâni‟l-mie es-sâmine, (I-V), thk. Muhammed Seyyid, Kahire, 1966 ĠBN HALLĠKÂN, Ebu‘l-Abbas ġemsüdddin, Vefeyâtü‟l-a‟yân ve enbâu ebnâi‟z-zemân, thk. Ġhsan Abbas (I-VIII), Beyrut, 1968 KEHHÂLE, Ömer Rızâ, (ö.1987) Mu‟cemü‟l-müellifîn terâcimü musannıfi‟l-kütüb el-Arabiyye, (I-IV), Müessesetü‘r-risâle, ty. MAKRĠZÎ, Dürerü‟l-ukûdi‟l-feride fî terâcîmi‟l-a‟yâni‟l-müfîde (I-IV), thk. tlk. Mahmud Celîlî, Beyrut, 2002 MAKRĠZÎ, el-Mukaffâ‟l-Kebîr, (I-VIII), thk. Muhammed el-Ya‘lâvî, Beyrut, 1991 MAKRĠZÎ, es-Sülûk fî ma‟rifeti düveli‟l-mülûk, (I-IV), thk. M.M. Ziyâde 1934-1958, Said Abdülfettah AĢur Kahire 1970-73 MAKRĠZÎ, ez-Zehebü‟l-mesbûk fî zikri men hacce mine‟l-hulefâ ve‟l-mülûk, thk. Cemaleddin eĢ-ġeyyâl, yy. 2000 MUHĠBBÎ, Muhammad Amin, Khulasat al-athar fi a'yan al-qarn al-hadi 'ashar (Excerpt from the Traditions of the Notables of the Eleventh Century). 4 vols. Cairo, 1867. SEHÂVÎ, (ö.902/1496) Ebu‘l-Hayr ġemsüddin, ed-Dav‟ü‟l-lâmi‟ li-ehli‟l-karni‟t- tâsi‟ (I-XII), Beyrut, 1992
Ocak 2013~
11 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
SHATTI, Muhammad Jamil, Rawd al-Bashar fi A„yan Dimashq fi al-Qarn al-Thalith „Ashar, Damascus: Dar al-Basha‘ir, 1994 SHATTI, Shaykh Muhammad Jamil, A'yan Dimashq fi al-qarn al-thalith 'ashar wa nisf al-qarn al-rabi1 'ashar, 1201-1350 A.H. (Notables of Damascus in the Thirteenth and the First Half of the Fourteenth Century). 2nd ed., Dimashq : al-Maktab al-Islami, 1972 SÜREYYA, Mehmed, Sicill-i Osmanî (I-VI), Haz. Nuri Akbayar, TVYY, Ġstanbul, 1996 SÜYÛTÎ, Ebu‘l-Fadl Celâleddin, es-Süyûtî, Husnü‟l-muhâdara fî târîhi Mısr ve‟l-Kâhira, (I-II), thk. Muhammed Ebû Faysal Ġbrahim, yy, 1967 ġEVKÂNÎ, el-Bedru‟t-tâli‟ bi-mehâsini men ba‟de‟l-karni‟s-sâbi‟, (I-II), Kahire, 1929 ZĠRĠKLĠ, Khayr al-Din, Al-A'lam; qamus tarajim li-ashhar al-rijal wa al-nisa' min al-Arab wa almusta'ribin wa al-mustashriqin (Eminent Personalities; A Biographical Dictionary of Noted Men and Women among the Arabs, the Arabists and the Orientalists). 10 vols. Cairo, 1954-57. 4.4.Hâtırât ve Seyahatnâmeler ABRAM Edward, A ride through Syria to Damascus and Baalbec, and ascent of Mount Hermon. London : Abram & sons, 1887 ADDISON, C.G., Damascus & Palmyra: A Journey to the East, London: R. Bentley, 1838 BARUDI, Fakhri, Mudhakkirat al-Barudi (Memoirs of al-Barudi). Vol. 1. Beirut, 1951. BASHA, Qustantin, Mudhakkirat tarikhiyya (Historical Memoirs). Harisa, ty. BEDÎRÎ, Ahmed bin Bedîr el-Hallâk, Havâdisü Dımaşk el-Yevmiyye, Kahire, 1995 BELL, G. L, The Desert and the Sown, London: Virago (reprint of 1907 edn).1985 BELON DE MANS, P., Voyage au Levant, Paris: Chandeigne (reprint of 1553 edn), 2001 BUCKINGHAM, J.S., Travels in Palestine, Through the Countries of Bashan and Gilead, London: Longmans, 1821 BULLIET, R.W., The Camel and the Wheel, Cambridge MA: Columbia University Press (revised edn), 1990 BURCKHARDT, J.L., Travels in Syria and the Holy Land, London: Darf , 1822 CASTLEREAGH Viscount-M.P., Journey to Damascus through Egypt, Nubia, Arabia, Petra, Palestine and Syria, I-II, London, 1847 CEBERTÎ, Abdurrahman, Acâibü‟l-âsâr fî terâcîmi‟l-ahbâr, Kahire, 1884 Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 1-10 Kitap, (Yayına Hazırlayanlar: Y. Dağlı; S. A. Kahraman; R. Dankoff). Ġstanbul: YKY, 2006-2011 GERDYNER, Şam Yolunda, Çev. Belkıs Sami, , Agob Matyosyan Matbaası, Ġstanbul, 1924
Ocak 2013~
12 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
GREHAN, James, Everyday Life and Consumer Culture in Eighteenth-Century Damascus, Universty of Washington Press, 2007 HACC, Bedr, Dımaşk: Suver min el-mazî, 1840-1918, London, Folios Limited, 2001 HAFFAR, Lutfi. Al-, Dhikriyyat (Reminiscences). 2 vols. Damascus, 1954. HAKĠM, Hasan, Mudhakkirati: safahat min ta'rikh Suriyya al-haditha (My Memoirs: Pages from the History of Modern Syria). 2 vols. Beirut, 1965-1966. IBISH, Ahmed, Defâtîr şâmiyye atîka: müzekkirât ve merviyyât ve nevâdir min târîhi dımaşk, Dâru Kuteybe, 2002 IBN BATUTA, Voyages d‟ibn Batoutah – Texte arabe, accompagné d‟une traduction – vol I, trans. C. Defrémery and B.R. Sanguinetti, Paris: Imprimerie nationale, 1893 IBN JUBAYR, The Travels of Ibn Jubayr, trans. R.J.C. Broadhurst, London: Jonathan Cape, 1952 ĠBN BATUTA, er-Rıhle, Kahire, 1964 ĠBN CÜBEYR, Endülüsten Kutsal Topraklara, (Çev. Ġsmail Güler), Ġstanbul, 2003 ĠBN CÜBEYR, er-Rıhle, Beyrut, 1964 JESSUP, Henry Harris, Fifty-three Years in Syria, (I-II), Garnet, 2002 JESSUP, Henry Harris, Syrian home life, Dodd & Mead, 1874 KELMAN, John, From Damascus to Palmyra, London, 1908 KINGLAKE Alexander-William, Eothen: Bir Oryantalistin Dogu Seyahatnamesi, Çev. Adem Fidan, Ġstanbul, 2005 KINNEAR, John Gardiner, Cairo, Petra and Damascus in 1839, London, John Murray, Albemarle Street, 1841 KLAAS, Joseph, Dımaşku‟l-feyhâ‟, DımaĢk, 2008 LEWIS, Farley, Two Years in Syria, London, 1859 MACKINTOSH, Damascus and Its People, London, Seely Jackson and Halliday, Fleet Street, 1883 MAĞMUMÎ, ġerafettin, Bir Osmanlı doktorunun anıları yüzyıl önce Anadolu ve Suriye, çev. Cahit Kayra, Büke Yayınları, Ġstanbul, 2001 MAĞMUMÎ, ġerafeddin, Seyahat Hatıraları. Anadolu ve Suriye, Matbaat‘ül-fütûh, Kahire,1327/1911 MARGOLIOUTH, D.S., Cairo, Jerusalem and Damascus: Three Chief Cities of the Egyptian Sultans, New York, Dodd, Mead and Company, 1907 MAUNDRELL, H.A. ,Journey from Aleppo to Jerusalem at Easter, AD MDCXCVII, London: Rivington, Beirut: Khayats 1963 Muzekkirât târîhiyye an hamleti İbrahim Paşa alâ Suriye, (anonim), Sebânû Ahmed Ğassân (tahkik) Dâru Kuteybe PHELPS, Christina Grant, The Syrian Desert, Caravan, Travel and Exploration, London, 1937 Ocak 2013~
13 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
Polonyalı Simeon‟un Seyahatnamesi 1608-1619, Andreasyan, H. D., (terc), Ġstanbul, 1964 PORTER, J.L. A.M.,F.R.S.L., Five Years in Damascus of the History, Topography and Antiquities of that City, Vol. I-II, London, 1855 QAYATI, Muhammed, Abd al-Jawad, Nafhat al-basham fi rihlat al-sham, Beyrut, 1981 RĠKA, Eliahu, Be-Suryah, erets moladeti, (Ġbr.) Tel-Aviv, 1987 ROBINSON, G., Voyage en Palestine et la Syrie, Paris: Arthus Bertrand, 1838 4.5. Kaynak Eserler ABAZA, Nizâr, Cemâleddin el-Kâsımî: Ehadü ulemâi‟l-ıslâh el-hadîs fi‟ş-şâm, 1866-1914, Dâru‘l-kalem, 1946 ABAZA, Nizâr, el-Emsâl eş-Şâmiyye: Kâmûsu emsâli‟l-avâm fî dımaşki‟ş-şâm, DımaĢk, 2008 ABD AL-NOUR, A., Introduction à l‟histoire urbaine de la Syrie Ottomane (XVI–XVIIIe siècle), Beirut: Librairie orientale., 1982 ABD AL-QADER, D. (Emir) ‗Un orthostate du temple de Hadad à Damas‘, Syria, XXVI, 191– 5., 1949 ABDUH, Musa - Abdullah Kamil, el-Ümeviyyun ve asaruhumü‟l-mi‟mariyye fî‟ş-Şam ve‟l-Irak ve‟l-Hicaz ve‟l-Yemen ve Mısr ve İfrikıyye, Dârü‘l-Âfâki‘l-Arabiyye, Kahire, 2003 ABDULFETTAH, Kemal-Wolf-Dieter Hutteroth, Historical Georgraphy of Palestine Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century, Erlangen, 1977 ABDULLAH, Me‘mun - Aslan Benî Yunus, Kafiletü‟l-haci‟ş-Şamî fî şarkıyyi‟l-Ürdün fî‟l-ahdi‟l-Osmânî 1516-1918, Vizaretü‘s-Sekâfe, Amman, 1997 ACLÂNÎ, ġemseddin, Yahûdu Dımaşk eş-Şâm, DımaĢk, 2008 AHMED, Ġsmail Ali, Târîhu biladi'ş-Şam, Dâru DımaĢk, DımaĢk, 1984 AHMED, Leyla Abdüllatif, Dirâsa fî tarihi ve müerrihi Mısr ve'ş-Şam: ibbane‟l-asri‟l-Osmanî, Mektebetü'l-Hanci, Kahire, 1980 ATASOY, Ali Rıza, Şam Türk tıbbiye mektebi tarihi, Ġstanbul Üniversitesi Tıb Tarihi Enstitüsü, Ġstanbul, 1945 ATVAN, Hüseyin, el-Coğrafya't-tarihiyye li-Biladi'ş-Şam fi'l-asri'l-Ümevi, Dârü'l-Cil, Beyrut 1987 AWAD, Abd al-Aziz Muhammad. Al-Idara a-Uthmaniyya fi wilayat Suriyya 1864-1914 (Ottoman Administration in the Province of Syria 1864-1914). Cairo, 1969. AZAM, Mahmûd Firdevs, el-Kabailü‟l-Arabiyye fi Biladi‟ş-Şam: bidaen mine‟l-cahiliyye ve hatta haze‟zzaman: kabiletü‟l-Mevali ve kabiletu Şemmer, Matbaatü‘l-Cemiyyeti‘t Taavuniyye, DımaĢk, 2006 AZAMA, Abdülaziz, Mir‟âtü‟ş-şâm: târîhu dımaşk ve ehluhâ, Beyrut, 2002 BAHNASSI, Afîf, Dımaşku‟ş-Şâm, Tunus, 1981 Ocak 2013~
14 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
BAKHIT, Muhammed Adnan, Defter-i mufassal el-hâss emîr livâi‟ş-şâm (Tapu defteri no: 275, Sene 958 Hicrî, el-muvâfık 1551 milâdî, Amman, 1989 BAKHIT, Muhammed Adnan, el-Âsâru‟ş-Şâmiyye, (I-III), Dâru‘l-Ğarbi‘l-Ġslâmî, Tunus, 2011 BAKHIT, Muhammed Adnan, Keşşâf ihsâî zemenî li sicillati‟l-mahâkimi‟ş-şeriyye ve‟l-evkafi‟l-islamiyye fi biladi‟ş-Şam, El-Camia el-Ürdüniyye, Amman 1984 BAKHIT, Muhammed Adnan, Meier, A; Marino, B., The Copper Plates of Ipshir Mustafa Pasha. Waqf al-manqul in Early Ottoman Damascus, 2009 BARBIR, K. K., The dynamics of Ottoman rule in Damascus during the first half of the eighteenth century. Published,1976 BARBIR, K. K., Ottoman Rule in Damascus, 1708-1758, Princeton, 1980 BEYAT, Fazıl, Biladü‟ş-Şam fi‟l-ahkâmi‟s-sultaniyyeti‟l-vâride fi defâtiri‟l-mühimme 951 h. /1544 m. 973h./1566 m., (i‘dad ve terc.) Lecnetu Tarihi Biladi‘Ģ-ġam, Amman 2005. BEYYÛMÎ, Mehran Muhammed, Biladü'ş-Şam, Dârü'l-Ma'rifeti'l-Câmiiyye, Ġskenderiye, 1990. BEYZÛN, Ġbrâhim, Târîhu biladi'ş-Şam: işkâliyyetü'l-mevki' ve'd-devr fi'l-asri‟l-usûri‟l-İslâmiyye. Dârü'lMüntehabi'l-Arabi, Beyrut, 1997 BĠANQUĠS, T., ‗Damas‘, in Grandes villes méditerranéennes du monde musulman médiéval, J.-C. Garcin(ed), Paris: de Boccard, 2000 Bilâdü‟ş-şâm fî ahdi‟l-Osmânî: Buhûs en-nedve ed-düveliyye el-münakide fî Dımaşk 26-30 September/Eylül 2005, Bayram, Cengiz; Fatih Tomar, (tertip), IRCICA, Ġstanbul, 2009 CEYDE, Ahmed Hâlid, el-Medaris ve nizamü‟t-ta‟lim fî biladi‟ş-Şam fî‟l-asri‟l-Memluki : (648-923 h / 1250-1517 m), Müessesetü'l-Câmiiyye, Beyrut, 2001 CĠBÂVÎ, Ali Abdullah, Aşâiru‟n-never fî bilâdi‟ş-şâm, DımaĢk, 2006 DOUWES, Dick, The Ottomans in Syria: A history of justice and oppression, New York, 2000 el-Medîne ve‟s-sekâfe: Dımaşk enmûzecen, A‘mâl el-mu‘temer el-munakide fî 11-12 âyar 2008 ġuhayyid, Cemâl, (Tensîk) el-mu‟temer ed-düvelî es-sânî li-târîhi Bilâdi‟ş-şâm 922-1358 h./1516-1939 m., neĢr. Câmiatü DımaĢk, 1978 el-Mü'temerü'd-düveli er-rabi' li-tarih Biladi'ş-Şam, Bakhit, Muhammed Adnan (ed), el-Câmiatü'lÜrdüniyye, Amman, 1986 el-Mü'temerü'd-düveli es-salis li-tarih Biladi'ş-Şam: Filistin, el-Câmiatü'l-Ürdüniyye, Amman 1980 EVTÂNÎ, Ahmed, Dımaşk fi‟l-asr el-Eyyûbî 570-658 h./1174-1260 m., et-Tekvîn, 2007 HADDAD, Robert. Syrian Christians in Muslim Society. Princeton, 1970. HAKÎM, Yusuf, Suriye ve‟l-ahd el-Osmânî, Beyrut, 1980
Ocak 2013~
15 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
HALĠL, Esmâ Ramazan, er-Rîf fi‟l-ahd el-Osmânî: dirâse iktisâdiye idâriyye ictimâiyye rîf mıntıkati dımaşk enmûzecen fi‟l-karni‟l-âşir el-hicrî/es-sâdis aşar el-milâdî, Dâru‘r-râye. HAMUD, Nevfan Reca, el-Asker fî Biladi'ş-Şam, Dârü'l-Âfâki'l-Cedide, Beyrut, 1981 HIRAVÎ, Kitâbü‟z-Ziyârât, nĢr. J. Sourdel Thomine, ġam, 1953 HITTI, Philip K.,History of Syria – Including Lebanon and Palestine, London: Macmillan, 1951 HUDSON, Leila Olga, Transforming Damascus: space and modernity in an Islamic city, London, Tauris Academic Studies, 2008 HUSNĠ, Muhammad, Kitab Muntakhabat al-Tawarikh li Dimashq, Kamal Salibi (ed.), 3 vols. ,Beirut: al-Matba‗ al-Hadithah, 1979 HÜSEYĠN Aga, Muhammed Gazi, et-Tarikatü‟s-Sa‟diyye fî Biladi‟ş-Şam, Dârü‘l-BeĢair, DımaĢk, 2003 IBISH, Ahmed, Kuteybe ġihâbî, Meâlimü Dımaşk et-Târihiyye, Vizâretü‘s-sekâfe, 1996 IBISH, Ahmed, Târîhu‟ş-şâm fî matlai‟l-ahdi‟l-Osmanî 926-951/1520-1544, Dâru‘l-kütüb el-vataniyye, 2010 IBISH, Ahmed-Kuteybe ġihâbî, Dımaşku‟ş-şâm fî nusûsi‟l-rahhâlin ve‟l-coğrâfiyyîn el-büldâniyyîn el-arab ve‟l-müslimîn mine‟l-karni‟s-sâlis ilâ‟l-karni‟s-sâlis aşar el-hicriyye (I-II) Vizâratü‘s-sekâfe, 1998 ILYAS Qoudsi, ―Nubdha Tarikhiyya Fi Al Hiraf Al-Dimashqiyya (Notice sur les Corporations de Damas),‖ in Actes du Vième Congres Des Orientalistes, Leiden: Carlo Landberg, 1885 ĠBN ABDÜLHADĠ, Fezâilü‟ş-Şâm, neĢr. Mecdi Fethi es-Seyyid, Tanta, 1988 ĠBN ġADDÂD, al-A‟lâk al-Hatîra, (Description de Damas) nĢr. S. Dahan, ġam, 1956 ĠBN TULUN, ġemseddin, İ‟lâmü‟l-verâ bimen veliye nâiben mine‟l-etrâk bi-dımaşk eş-şâm el-kübrâ, Kahire, 1973 ĠBN TULUN, ġemseddin, Kudâtu Dımaşk, DımaĢk, Matb‘uâtu mecma‘, 1956 ĠBN TULUN, ġemseddin, Mufâkehetü‟l-hillân fî havâdisi‟z-zamân, (I-II) Kahire, 1381/19621384/1964 ĠBNÜ‘L-ĠMAM, el-Basravî, Tuhfetü‟l-enâm fî fezâili‟ş-şam, DımaĢk, 1998 ĠBNÜ‘L-KALANĠSÎ, Tarîhu Dımaşk, thk. Süheyl Zekkâr, DımaĢk, 1983 ĠHSANOĞLU, Ekmeleddin, Suriyede Moders Osmanlı Sağlık Müesseseleri, Hastaneler ve Şam Tıp Fakültesi, Türk Tarih Kurumu, 1999 ĠMÂD, Abdülğanî, Tetavvur mefhûm es-sulta fî müdün eş-şâm fi‟l-karn es-sâmin aşar: Dımaşk, Haleb, Tarablus, 1992 ĠSÂM, Nassâr, Dirâsâsât fî‟t-târîhi‟l-ictimâî li-bilâdi‟ş-şâm, Müessesetü‘d-dirâsât el-Filıstîniyye, Beyrut, 2007
Ocak 2013~
16 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ĠSTANBULÎ, Mahmûd Mehdi, Cemaleddin el-Kasımi: Şeyhü'ş-Şam, el-Mektebü‘l-Ġslâmî, Beyrut, 1985. 102 s. JALABERT, L. and Mouterde, R., Inscriptions grecques et latines de la Syrie – Tome V – Emesène (Nos 1998–2710), Paris: Geuthner,1959 JALABERT, L., ‗Damas‘, in Dictionnaire d‟archéologie chrétienne, IV, Cabrol and Leclercq (eds.) Paris: Librairie Letouzay et Ané, 1920 Keşfü‟l-lisâm an ahvâli dımaşki‟ş-şâm, (anonim), Âdil, Ebû ġeneb, (tahk.), DımaĢk, 2003 KEYYAL, Münîr, Dımaşk yâseminiyye et-târîh, Dâru BeĢâir, DımaĢk, 2004 KEYYAL, Münîr, Mahmelü‟l-hacci‟ş-Şamî, Vizaretü‘s-Sekafe, DımaĢk, 2006 KHALEK, Nancy, Damascus After the Muslim Conquest: Text and İmage in Early Islam, Oxford Universty Press, 2011 KHOURY, Philip S., Syria and the French mandate, Princeton, 1987 KILINÇ, Taha, Şam kitabı, Fide Yayınları, Ġstanbul, 2005 KÜRD ALĠ, Muhammed, Hâlü bilâdi‟ş-şâm, fî evâili‟l-karni‟r-râbi‟ aşar el-hicrî el-ışrîn el-mîlâdî, Dâru‘bni Kesîr, Beyrut, 2008 KÜRD ALĠ, Muhammed, Hıtatü'ş-Şam, Mektebetü'n-Nuri, DımaĢk, 1983 LÜTFĠ, Lütfî Fuâd, et-Tarîhu‟l-umrânî li-Dımaşk beyne 923-1373 h/1516-1918 m, Vizâretü‘s-sekâfe, DımaĢk, 2011 MAHMUD, Ġbrahim Mustafa, Mevsûatü‟s-siyâseti ve‟l-harb fî bilâdi‟ş-şâm, (I-II), Vizâratü‘s-sekâfe, DımaĢk, 2011 MOAZ, Abd al-Razzaq, ‗Suwayqat Saruja: un quartier de Damas extra muros XII-XIXe S‘, Fondation Max von Berchem Bulletin, 8 November: 1–3, 1994 MOAZ, K. and Ory, S., Inscriptions arabes de Damas – les stèles funéraires – 1. cimetière d‟al-Bab a-Sagir, Damascus: IFEAD, 1977 MÜNECCĠD, Salahaddin, Hulûlu‟t-tab‟ ve‟l-a‟lâm bi-vusûli ebi‟z-zeheb ilâ dımaşk eş-Şâm, DımaĢk MÜNECCĠD, Salahaddin, Vülâtü Dımaşk fi'l-Ahdi'l-Osmânî, DımaĢk, 1949 NA‘ISA, Yusuf Jamil, Mujtama„ Madinat Dimashq 1772–1840, 2 vols, Damascus: Tlas, 1982 NABLUSÎ, Muhammed Edîb, Dımaşku‟ş-şâm ve sâlihiyetühâ fi‟l-karneyn el-hâdî aşar ve‟s-sânî aşar elhicriyyeyn el-müvâkebeyn li‟l-karneyn es-sâbi‟ aşar ve‟s-sâmin aşar el-mîlâdiyyeyn min hılâli tercemeti‟ş-şeyh Abdülğanî en-nablûsî, Mektebetü dâri‘s-safâ li‘t-tibâa‘, DımaĢk, 1998 NUAYMI, Dûrü‟l-Kur‟ân fî Dımaşk, neĢr. Salahaddin el-Müneccid, Beyrut, 1982 NUAYMI, ed-Dâris fî târîhi‟l-medâris, (I-II) Kahire, 1988 PHILIPP, Thomas, The Syrian Land in the 18th and 19th Centuries, Stuttgart: Franz Steiner, 1992 QASIMI, Muhammad Said, Qamus al-Sina„at al-Shamiyya, Paris: Mouton, 1960 Ocak 2013~
17 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
QATTÂN Najwa, ―Litigants and Neighbors: The Communal Topography of Ottoman Damascus Publication‖ Comparative Studies in Society and History, 44, no.3,511-533 Publisher: Cambridge University Press, 2002 RAFEQ Abdul-Karim, New Light on the 1860 Riots in Ottoman Damascus, Die Welt des Islams, v28 n1/412-430, 1988 RAFEQ Abdul-Karim, The Application of Islamic Law in the Ottoman Courts in Damascus: the Case of the Rental of Waqf Land, Dispensing Justice in Islam : Qadis and their Judgments, Muhammad Khalid Masud, Rudolph Peters and David S. Powers (eds), p. 411-425, Leiden : Brill, 2006 RAFEQ, Abdul-Karim, Public Morality in the 18th Century ottoman Damascus, IN: Villes au Levant IN: Revue du monde musulman et de la Méditerranée 55(1):180-196 Language: English RAFEQ, Abdul-Karim ,‗The social and economic structure of Bab-al-Musalla (ad-Midan) Damascus, 1825–1875‘, in I.M. Oweiss (ed.) Arab Civilization, Challenges & Responses – Studies in honour of Constantine K. Zurayk, Albany: State University of New York Press, 1988 RAFEQ, Abdul-Karim, Public Morality in the 18th Century ottoman Damascus Publication: Revue du monde musulman et de la Méditerranée Publisher: PERSEE 1990 RAFEQ, Abdul-Karim, ―Craft Organization, Work Ethics and the Strains of Change in Ottoman Syria,‖ Journal of American Oriental Society, 111, 495–511, 1991 RAFEQ, Abdul-Karim, ―Damascus and the Pilgrim Caravan,‖ in Modernity and Culture: From the Mediterranean to the Indian Ocean1890-1920, ed. Leila Tarazi Fawaz;C.A. Bayly; Robert Ilbert New York, Columbia University Press, 2002 RAFEQ, Abdul-Karim, ―The Impact of Europe on a Traditional Economy: The Case of Damascus, 1840–1870,‖ in Economie et sociétés dans l‟empire ottoman (fin du XVIIIe-debut du Xxe siècle), (ed). J. L. Bacque-Grammont and P. Dumont Paris: CNRS, 419–32, 1983 RAFEQ, Abdul-Karim, Biladü‟ş-Şam ve Mısır: mine‟l-fethi‟l-Osmanî ila hamleti Napolyon Bonaparte 1516-1798, DımaĢk, 1968 RAFEQ, Abdul-Karim, Buhûs fi‟t-târîhi‟l-iktisâdî ve‟l-ictimâî li-bilâdi‟ş-şâm fi‟l-asr el-hadîs, RAFEQ, Abdul-Karim, el-Arab ve‟l-Osmâniyyûn, DımaĢk, 1974 RAFEQ, Abdul-Karim, el-Meşrıku‟l-arabî fi‟l-ahdi‟l-Osmanî, MenĢûrâtü câmiati DımaĢk, DımaĢk, 2002-2003 RAFEQ, Abdul-Karim, ġer‘iyye Sicilleri ve Osmanlı Suriyesi Sosyo-Ekonomik ÇalıĢmaları ve ġehir ÇalıĢmaları Açısından Önemi. Çeviren: ġerife Eroğlu MemiĢ, Vakıflar Dergisi (33) 6.2010, 141-144. ss. RAFEQ, Abdul-Karim, Tarikh al-Jami„a al-Suriyya al-Bidaya wal-Namu 1901–1946, Damascus: Maktaba Nobel, 2004 Ocak 2013~
18 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
RAFEQ, Abdul-Karim, The Province of Damascus 1723-1783, Khayats, Beirut, 1966, 1970 RAFEQ, Abdul-Karim, Women in the Sharia court records of Ottoman Damascus. Turkish Historical Review. 2012, Vol. 3 Issue 2, p119-142. 24p. 8 Black and White Photographs, 5 Charts. RASĠM, BinbaĢı Mustafa, Memâlik-i Mahrûsa-i Şâhâne Coğrafyası, Dersaâdet Tophane-i Âmire Mat., 1305 RAYMOND, André, ‗La conquête ottomane et le développement des grandes villes arabes – le cas du Caire, de Damas et d‘Alep‘, Revue de l‟occident musulman et de la Mediterranée, 27: 115–33, 1979 RAYMOND, André, ‗Signes urbains et études de la population des grandes villes Arabes à l‘époque Ottomane‘, Bulletin d‟études orientales, XXVII: 183–94, 1974 RAYMOND, André, Arab cities in the Ottoman period: Cairo, Syria, and the Maghreb Aldershot, Hampshire, Great Britain; Burlington, Vt. : Ashgate/Variorum, 2002 RAYMOND, André, Grandes villes arabes à l‟époque ottomane, Paris: Sinbad, 1985 RAYMOND, André, Le Caire, Paris: Fayard, 1993 RAYMOND, André, Osmanlı Döneminde Arap Kentleri, terc. Ali Berktay, Ġstanbul, 1995 RAYMOND, André, The Great Arab Cities of the Sixteenth to Eighteenth Centuries, New York: New York University Press, 1984 REHHAL, Atıf, Târîhu Biladi‟ş-Şam el-iktisadi fî‟l-asri‟l-Ümevi, Beysan li‘n-NeĢr, Beyrut, 2000. REICH, S., Etudes sur les villages araméens de l‟Anti-Liban, Damascus: Documents d‘études orientales de l‘Institut français de Damas, 1937 REILLY, James, Women, property and production in Ottoman Damascus, Middle East Studies Assocation Annual Meeting, Washington DC, 1991 RÎHÂWÎ, Abd al-Qadir, ‗The palaces of the rulers of Damascus‘ (2 parts) (in Arabic), AAAS, XXII: 31–72., 1972, 1973 RÎHÂWÎ, Abd al-Qadir, Damascus: its history, development and artistic heritage, translated from the arabic by Paul E. Cheveden. Damascus, 1977 RÎHÂWÎ, Abd al-Qadir, Dımaşk: türâsühâ ve meâlimühâ et-târîhiyye, DımaĢk, 1996 RÎHÂWÎ, Abd al-Qadir, Kal‟atu Dımaşk, Vizâretüs‘-sekâfe, DımaĢk, 2008 RÎHÂWÎ, Abd al-Qadir-Ouéchek, E.E., ‗Les deux takkiya de Damas – La takkiya et la madrasa Sulaymaniyya du Marg et la takkiya al-Salimiyya de Salihiyya‘, Bulletin d‟études orientales, XXVIII: 217–25, 1975 ROUJON, Yves, Ahyâu Dımaşk Hârice‟s-Sûr, el-Ma‘hed el-Feransî, DımaĢk, 2011 SABBAĞ, Leyla, el-Caliyatü'l-Ûrubbîyye fî Biladi'ş-Şam fi'l-ahdi'l-Osmanî, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut, 1989 Ocak 2013~
19 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
SABRINA, Joseph, Islamic law on peasant usufruct in Ottoman Syria: 17th to early 19th century, Leiden; Boston: Brill, 2012 SAUVAGET, J. ‗Un relais du barîd mamelouk‘, in Mélanges Gaudefroy-Demombynes, Cairo: Institut français d‘archéologie orientale, 1935-45 SAUVAGET, J. Afram Bostânî, Ekrem Hasan Ulebî, Dımaşku‟ş-şâm: lemha târîhiyye münzü‟l-usûr elkadîme hattâ ahdi‟l-intidâb, DımaĢk, 1989 SAUVAGET, J. Alep – essai sur le développement d‟une grande ville syrienne des origines au milieu du XIXème siècle (2 vols), Paris: Geuthner, 1941 SAUVAGET, J. and Weulersse, J., Damas et la Syrie du Sud, Damascus: Office touristique de la république syrienne, 1936 SAUVAGET, J. Introduction a l‟histoire de l‟Orient Musulman – Elements de bibliographie, (ed. Claude Cahen) Paris: Maisonneuve, 1961 SAUVAGET, J. La chronique de Damas d‟al-Jazari (années 689–698H), Paris: Librairie ancienne Honore Champion, 1949 SAUVAGET, J. La poste aux chevaux dans l‟Empire des Mamelouks, Paris: Maisonneuve, 1941 SAUVAGET, J. Les monuments ayyoubides de Damas – livraison I-IV, Paris: de Boccard, 1938 SAUVAGET, J. Les monuments historiques de Damas, Beirut: Imprimerie Catholique, 1932 SAUVAGET, J. Mosquée omeyyade de Médine, Paris: Vanoest, 1947 SAUVAGET, J. Un monument commémoratif d‘époque mamelouke‘, in Mélanges Maspero III – Orient islamique, Cairo: Institut français d‘archéologie orientale, 1935-40 SAVVAF, Hasan Zeki, Dımaşk: Ekdemü âsıme fi‟l-âlem, Dâr Kuteybe, DımaĢk, 2004 SAWADÎ, HiĢâm, Târîhu‟l-Arab el-Hadîs 1516-1918, Dâru‘l-Fikr, Amman, 2010 Scharabi, M., ‗Der Suq von Damaskus und zwei traditionelle Handelslagen: Han, 1983 SERIKU, Mârî Dekrân, Dımaşk: fetretü‟s-sultân Abdülhamid es-sânî, DımaĢk, 2008 STRIPLING, G.W.F., The Ottoman Turks and the Arabs 1511–1574, Philadelphia: Porcupine Press (reprint of 1941 edn).1977 Syria and Bilad al-Sham under Ottoman Rule, Essays in honour Abdul-Karim Rafeq, Peter SluglettStefan Weber, Leiden; Boston, Brill, 2010 ġĠHABÎ, Kuteybe, Esvâku Dımaşk el-Kadîme ve Müşeyyedâtühâ et-Târîhiyye, DımaĢk, 1990 ġĠHABÎ, Kuteybe-Ibish, Ahmed, Dımaşku‟ş-şâm fî nusûsi‟l-rahhâlin ve‟l-coğrâfiyyîn el-büldâniyyîn el-arab ve‟l-müslimîn mine‟l-karni‟s-sâlis ilâ‟l-karni‟s-sâlis aşar el-hicriyye, (I-II) Vizâratü‘s-sekâfe, 1998 ġĠHABÎ, Kuteybe-Ibish, Ahmed, Meâlimü Dımaşk et-Târihiyye, Vizâretü‘s-sekâfe, 1996 ġÜKAYRÂT, Ahmed Sıdkî Ali, ez-Zeâmâtü‟l-mahalliyye ve‟l-aşâiriyye fî bilâdi‟ş-şâm min vesîkati‟lmühimme el-Osmaniyye rakam (3/59) li-sene 966 h. / 1559 m., Vizâratü‘s-sekâfe, Amman, 2008 Ocak 2013~
20 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
TABB‘, Dârim, Şâm şerîf: Dımaşk maa bidâyâti‟l-karni‟l-ışrîn, DımaĢk, 2008 TARAKCÎ, Ahmed Ferzah, Matar Haşşân, es-Sübül fî medîneti Dımaşk: dirâse târîhiyye tevsîkıyye, DımaĢk, 2003 TEMĠMÎ, Abdülcelil, A‟mâlü‟l-mu‟temer el-âlemî el-hâmis li-dirâsât el-osmâniyye havle‟l-müdün el-arabiyye ve‟d-dimoğrâfiyye et-târihiyye ve‟l-bahri‟l-ahmer hılâle‟l-ahd el-osmânî, Tunus, 1994 The Syrian land: processes of integration and fragmentation: Bilad al-Sham from the 18th to the 20th century, Philipp Thomas and Schaebler Birgit (eds), Stuttgart: Franz Steiner, 1998 ULEBÎ, Ekrem Hasan, Dımaşk beyne'asri'l-Me-mâlîk ve'l-'Osmâniyyîn, DımaĢk, 1402h. ULEBÎ, Ekrem Hasan, Hâlid el-Azm 1903-1965 m. Âhiru hukkâm Dımaşk min Âli Azm, Dâru ġehrazâd, DımaĢk, 2005 ULEBÎ, Ekrem Hasan, Hıtatu Dımaşk, DımaĢk, 1989 USTUWANI, Muhammad Said, Mashahid wa Ahdath Dimashqiyya fi Muntasaf al-Qarn al-Tasi Ashar, Damascus, 1993 ÛTÂNÎ, M. Ahmed, Dımaşk fi‟l-asri‟l-Eyyûbî, DımaĢk, 2007 ZAWAHREH, Taisîr Halil Muhammed, Religious endowments and social life in the Ottoman province of Damascus in the sixteenth and seventeenth centuries, Karak, Jordan: Publications of the Deanship of Research and Graduate Studies, Mutah University, 1995 ZEHEBÎ, Hayri, Nihayetü‟l-memalik ve duhulü‟l-Osmaniyyin ile‟ş-Şam “er-Ru‟yetü‟l-Mısriyye”: min Bedaiü'z-zuhur fî vekaii'd-duhur li-İbn İyas, el-Hey‘etü‘l-Ammeti‘s-Suriyye li‘l-Kitab, DımaĢk, 2008 ZEKERĠYYA, Ahmed Vasfî, Aşairü'ş-Şam, Dârü'l-Fikr, DımaĢk, 1983 ZEKKÂR, Süheyl, el-Mevsuatü‟ş-Şâmiyye fî tarihi‟l-hurubi‟s-Salibiyye, (I-XL) Dârü‘l-Fikr, DımaĢk, 2000 ZEKKÂR, Süheyl, Târîhu bilâdi‟ş-şâm fi‟l-karni‟t-tâsi‟ aşar rivâyat târîhiyye muâsıra li-havâdisi âm 1860 m. ve mukaddimâtihâ fî sûriye ve lübnân, et-Tekvîn li‘t-tibâa‘ ve‘n-neĢr ve‘t-tevzî‘, DımaĢk, 2006 ZIADEH, N.A., Damascus Under the Mamluks, Norman: University of Oklahoma Press, 1964 ZIADEH, N.A., ‗Ottoman occupation of Bilad al-Sham and its immediate results‘, Aram, 9–10: 337–46, 1997-8 ZIADEH, N.A., Urban Life in Syria Under the Early Mamluks, Beirut: American University of Beirut, Oriental Series no 24., 1953 4.6.Tezler ABDÜLHAMĠD, Muhammed Harb, I. Selim'in Suriye ve Mısır seferi hakkında İbn İyas'da mevcut haberlerin selimnamelerle mukayesesi (XVI. asır Osmanlı-Memluklu kaynakları hakkında bir tetkik). Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Doktora, Ġstanbul, 1980 Ocak 2013~
21 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
AKAR, Mustafa, Arşiv vesikaları ışığında Cebel-i Lübnan ve Şam Hadiseleri (1860-1861) Ġstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Ġstanbul, 1996 ALEMDAR, Süheyl, 1034 numaralı Şam eyaleti İcmal Defteri: Kanuni Dönemi, Ġnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Malatya, 1992 ARSLANTAġ, Yüksel, Memlükler devrinde Suriye, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Elazığ, 1996 BAKTIAYA, Adil, 19. Yüzyıl Suriye`sinde nahdayı hazırlayan sosyoekonomik koşullar ve 'nahda' içinde beliren siyasi eğilimler, Ġstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora, Ġstanbul, 2002 BDOUR, Rakan, XVI. ve XVII. yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu'nda Ürdün ve Şam Hac yolu, Hacettepe Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Ankara, 1993 BEKAR, Mehmet Serdar, Birinci Haçlı Seferi Esnasında İslam dünyasının sosyal durumu (Suriye). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ġslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Sakarya, 1997 BLAY, Abramski, I.I, From Damascus to Baghdad: The `Abbasid Administrative System as a Product of the Umayyad Heritage (41/661–320/932). PhD. thesis, Princeton University, 1982 BOSTANCI, IĢıl IĢık, XIX. Yüzyılda Filistin (İdarî ve Sosyo-Ekonomik Vaziyet), Doktora tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, 2006 CHEVEDDEN, P.E., The Citadel of Damascus, Los Angeles: Ph.D. thesis, University of California, 1986 COMMINS, David Dean, The salafî Islamic reform movement in Damascus 1885-1914: Religious intellectuals, politics and social change, in late Ottoman Syria, PhD. Thesis, University of Michigan, 1985 CONRAD, L.I., The Plague in the Early Medieval Middle East, Princeton: Ph.D. thesis, Princeton University, 1981 ÇĠÇEK, Fetih Ahmet, 1592 tarihli Şam eyaleti muhasebe icmal defteri, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Elazığ, 1999 DOUWES, Dick, Justice and oppressio: Ottoman rule in the province of Damascus and the district of Hama, 1785-1841,PhD. thesis,1994 ESENKAL, Ebru, Yabancı ülkeler tarafından Osmanlı coğrafyasında açılan okullar, Yüksek lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi, 2007 GÖKHAN, Ġlyas, 13-16. Yüzyıllarda Mısır ve Suriye`de krizler, kıtlıklar ve vebalar, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Elazığ, 1998
Ocak 2013~
22 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
GROSS, Max L., Ottoman Rule in the Province of Damascus 1860–1909, PhD thesis, Georgetown University, 1979 GÜRER, Serpil, XVII - XVIII ve XIX. yüzyıllarda Fransız seyahatnamelerinde Osmanlı toplumu, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batı Dilleri ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Doktora, Ankara, 2010 HUDSON, Leila Olga, Cultural capital wealth and values in late Ottoman Damascus. Thesis (Ph. D.) University of Michigan, 1999. ĠSHAKOĞLU, Ömer, Osmanlı dönemi Suriye‟sinde edebi ve kültürel faaliyetler (1800-1918), Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Arap Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Doktora, Ġstanbul, 2010 KARAKOÇ, Fulya Düvenci, Şam ve Beyrut'ta siyaset ve modernleşme (1860-1914), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora, Bursa, 2011 KAYA, Zafer, Suriye‟de Türk varlığı. Ankara Üniversitesi Türk Ġnkılap Tarihi Enstitüsü, Yüksek lisans, Ankara, 1987 KENNEY, E., Power and Patronage in Mamluk Syria: The Architecture and Urban Works of Tankuz alNasiri 1312–1340, New York: Ph. D. Thesis, New York University, 2004 KILIÇ, Remzi, Irak ve Suriye‟nin tarihi coğrafyası (XIX. yüzyıl sonu), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, Kayseri, 1990 KING, G.R.D., The Origins and Sources of the Umayyad Mosaics in the Great Mosque of Damascus, London: Ph.D. thesis, University of London, 1976 MILLER, D.S., The Lava Lands of Syria: Regional Urbanism in the Roman Empire, Ann Arbor: Ph.D. thesis, New York University, 1984 MOAZ, Abd al-Razzaq, Les madrasas de Damas et d‟al-Sâlihiyya depuis la fin du V/XIe siècle jusqu‟au milieu du VII/XIIIe siècle: Textes historiques et études architecturales, Aix-en-Provence: Ph.D. thesis, Université de Provence, Aix–Marseille I., 1990 ÖZGEN, Asuman, 1272 h./1855-56 m. ile 1328 h./1910 m. yılları arasında Suriye, Bağdat, Basra, Musul, Hicaz ve Yemen vilayetlerinin idari taksimatı, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yakınçağ Tarihi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Niğde, 2001 QATTÂN Najwa, Dhimmis in the Muslim court: documenting justice in Ottoman Damascus 1775-1860, Thesis (Ph. D.), Harvard University, 1996 QUILTY, M. James, Bridging the dichotomy: socio-economic change and class consolidation in Ottoman Beirut and Damascus, Thesis, Simon Fraser University, 1992
Ocak 2013~
23 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
RODED, R.M., Tradition and Change in Syria During the Last Decades of Ottoman Rule: The Urban Elite of Damascus, Aleppo, Homs and Hama, 1876-1918, Denver: Ph.D. thesis, University of Denver, 1984 SAMUR, Sabahattin, Suriye vilayetinin idari ve sosyal yapısı (1840-1908, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, Ankara, 1989 SHAMIR, Shimon, The `Azm Walis of Syria 1724–1785 – the Period of Dynastic Succession in the Government of the Walayahs Damascus, Sidon and Tripoli, Princeton: Ph.D. thesis, Princeton University, 1961 SOYDEMĠR, Fatma, ―Surre Defterlerine Göre Sultan II. Mahmut Han Vakfından Hac Yolu ve Hicaza Dağıtılan Yardımlar‖ Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul: Marmara Üniversitesi, 2007 TOMATA, Tahir, 1831 Şam vakası, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, Kütahya, 2011 UMAR, Ömer Osman, Osmanlı yönetiminde ve Fransız mandası döneminde Suriye‟de Arap bağımsızlık hareketleri : (1908-1938), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Doktora, Elazığ, 1999 WINTER, Stefan Helmut, The Shiite emirates of Ottoman Syria : (mid-17th--mid-18th century), Thesis PhD, University of Chicago, 2002 YAVUZ, Züleyha, Beyrut-Şam Demiryolunun inşası ve işletilmesi (1891-1914) Marmara Üniversitesi Türkiyat AraĢtırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans, Ġstanbul, 2010 ZARA, Lababedi, The urban development of Damascus: A Study of Its Past, Present and Future. Masters thesis, UCL (University College London), 2008 4.7. AraĢtırma ve Ġnceleme Eserleri 4.7.1. Kitaplar ABDULHAK, S., Aspects of Ancient Damascus, trans. U. Kinany, Damascus: Directorate, General of Antiquities and Museums, 1949 ABDULHAK, S., The Treasures of the National Museum of Damascus, trans. G. Hadad, Damascus: Directorate-General of Antiquities and Museums, ty. ABOU ASSAF, `A. The Archaeology of Jebel Hauran, Damascus, 1998 ABOU‘L-HAJ, Rifa'at, Formation of the Modern State: The Ottoman Empire Sixteenth to Eighteenth Centuries, SUNY Press, 1992. ABU-GHAZALEH, `A., American Missions in Syria – A Study of American Missionary Contribution to Arab Nationalism in 19th Century Syria, Battleboro, Vermont: Amana Books, 1990
Ocak 2013~
24 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ABU-LUGHOD, J.L., ‗The Islamic City – Historic myth, Islamic essence and contemporary relevance‘, International Journal of Middle East Studies, 1987 ADDISION, C. G. (Charles Greenstreet), Damascus and Palmyra, a journey to the East, with a sketch of the state and prospects of Syria under Ibrahim Pasha., London, Richard Bentley, 1838 AGMON, Iris, Family and Court: Legal Culture and Modernity in Late Ottoman Palestine, Syracuse, N.Y., Syracuse University Press, 2005 AKGÜNDÜZ, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri, I-XII, Ġstanbul, 1990-1996 AKKERMANS, P.M.M.G. and Schwartz, G.M., The Archaeology of Syria from Complex HunterGatherers to Early Urban Societies (ca 16,000–300 BC), Cambridge: Cambridge University Press, 2003 ALBRIGHT, W.F., ‗A votive stele erected by Ben-Hadad I of Damascus to the god Melcarth‘, Bulletin of the American School of Oriental Research, 1942 Albright, W.F., ‗The land of Damascus between 1850 and 1750 BC‘, Bulletin of the American School of Oriental Research, 1941 ALĠ AYNĠ Efendi, Osmanlı İmparatorluğunda Eyalet Taksimatı, Toprak Dağıtımı ve Bunların Mali Güçleri, (Kavânîn-i Âl-i Osman) Haz. Hadiye Tuncer, Gürsoy Baımevi, 1964 ÂLĠ ZÜLFE, Muhammed bin Abdullah, el-Islâhâtü‟l-umrâniyye fi‟l-vilâyâti‟l-arabiyye fî ahdi‟s-sultân Abdülhamid es-sânî alâ dav‟i‟l-vesâik ve‟s-suver el-fotoğrâfiyye, Dâru bilâdi‘l-arab, Riyad, 2012 ALĠ, Ahmed, el-Endelüsiyyûn ve'l-Megâribe fî Bilâdi'ş-Şam, Dâru Tlasdar, DımaĢk 1989. ALLAF, Ahmad Hilmi. Dimashq fi matla‟ al-qarn al-'ashrin (Damascus at the Beginning of the Twentieth Century). Ed. 'Ali Jamil Nu'iysa. Damascus, 1976 ALLEN, T., A Classical Revival in Islamic Architecture, Wiesbaden: Ludwig Reichert, 1986 al-Muqtabas: Jaridah Yawmiyyah Siyasiyyah, Iqtisadiyya, Ijtima‗iyya, Damascus, 1908/1909 al-Mu'tamar al-dawli al-thani li-tarikh Bilad al-Sham [Proceedings of the] Second International Congress on the History of Greater Syria). 2 vols. Damascus, 1980. ALSAYYAD, N, Cities and Caliphs – On the Genesis of Arab Muslim Urbanism, Westport: Greenwood, 1991 AMIRA, K. Bennison, Alison L. Gascoigne, Cities in the Pre-Modern Islamic World: The Urban Impact of Religion, State and Society, Routledge, 2007 AMITAI-Preiss, R., Mongols and Mamluks – The Mamluk–Ilkhanid War 1260–81, Cambridge: Cambridge University Press, 1995 Anadolu‟da ve Suriye‟de 1332-1333 Senelerinde Çekirgelere Karşı İcra Edilmiş Olan Mücadeleyi Mübeyyin Eser, Matbaa-i Osmaniye, Ġstanbul 1334r/1918
Ocak 2013~
25 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ANUTĠ, Üsame, el-Hareketü‟l-edebiyye fî Biladi‟ş-Şam hilâle‟l-karni‟s-saminu aşer, Câmiatü‘lLübnaniyye, Beyrut 1970 ARBEL, B., Trading Nations – Jews and Venetians in the Early Modern Eastern Mediterranean, Leiden: E. J. Brill, 1995 Archéologie et histoire de la Syrie – II, Dentzer, J.-M. and Orthmann, W. (eds) Saarbrücken: Saarbrücker Drückerei und Verlag, 1989 ARNAÛT, Mûfâkû Muhammed, Mu‟tayât an dımaşk ve bilâdi‟ş-şâmel-cenûbiyye fî nihâyeti‟l-karni‟s-sâdis aşar: vakfiye Sinan Paşa, Dâru‘l-hasâd, DımaĢk, 1993, ASHTOR, E., A Social and Economic History of the Near East in the Middle Ages, London: Collins, 1976 ASHTOR, E., Levant Trade in the Later Middle Ages, Princeton: Princeton University Press, 1983 ASHTOR, E., Studies on the Levantine Trade in the Middle Ages, Aldershot: Ashgate Variorum, 1978 ASHTOR, E.; Kedar, B., Technology, Industry and Trade: The Levant vs. Europe, 1250–1500, Aldershot: Ashgate Variorum, 1992 ATALAR, Münir, Osmanlı Devleti‟nde Surre-i Hümâyûn ve Surre Alayları, Ankara, 1991 ATASSI, S., Damas Extra-muros: Midan Sultani – présentation des édifices répertoriés et analyse, Damascus: IFEAD, 1994 ATHANASSIADI, P., Damascus – The Philosophical History, Athens: Apameia, 1999 ATTÂR, Muhammed bin Hüseyn, İlmü‟l-miyâhi‟l-câriye fî medineti dımaşk, Dâru Kuteybe, DımaĢk, 1984 AVCI, Casim, İslam-Bizans İlişkileri, Ġstanbul, 1999 AVCI, Yasemin, Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890-1914), Ankara, 2004 AVEZ, R., L‟Institut Français de Damas au Palais Azem (1922–1946) à travers les archives, Damascus: IFEAD, 1993 AYALON, D., Gunpowder and Firearms in the Mamluk Kingdom, London: Vallentine Mitchell, 1956 AYUB, Abd al-Rahman; Francesco Corni, Umm El Madayan: an Islamic city through the ages, Boston: Houghton Mifflin, 1994 AZM, Abd al-Qadir, Al-Usra al-'Azmiyya (The Azm Family). Damascus, 1951. AZM, Khalid, Mudhakkirat Khalid al-'Azm (Memoirs of Khalid al-Azm). Vol. 1. Beirut, 1973. BACHARACH, J.L., ‗Administrative complexes, palaces and citadels – Changes in the loci of medieval Muslim rule‘, in The Ottoman City and Its Parts – Urban Structure and Social Order, I.A. Bierman(ed) New Rochelle, NY: Aristide D. Caratzas, 1991 BADUEL, P.R. (ed.) Villes au Levant – Hommage à André Raymond, Aix-en-Provence: Edisud, 1991 BAEDEKER, Karl. Palestine and Syria. Handbook for Travellers. Leipzig, 1912. Ocak 2013~
26 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
BAĞDATLI, Ġsmail PaĢa, Hediyyetü‟l-ârifîn esmâü‟l-müellifîn ve âsâru‟l-musannifîn, (I-II), Beyrut, 1955 BAHNASSI, Afîf., The Great Omayyad Mosque of Damascus, Damascus: Dar el-Tlass, 1989 BAKTIAYA, Adil, Osmanlı Suriyesi‟nde Arapçılığın doğuşu., Bengi Yayınları, Ġstanbul, 2009. BALADHURĠ, The Origins of the Islamic State, (trans. P.K. Hitti) Beirut: Hayats (reprint of 1916 edn) 1966 BALL, W., Syria – A Historical and Architectural Guide, Buckhurst Hill: Scorpion,1994 BARBIR, K. K., Wealth, privilege, and family structure: the caskaris of 18th century Damascus according to the qassām caskarī inheritance records. 1153, TA 20.149.179-195 BARDĠN, Pierre, Algmens et tunisiens dans L'Empire ottoman de 1848 a 1914, Paris, 1979 BARKAY, R., ‗The emergence of the Syrian arched gable on temple façades‘, Israel Numismatic Journal, 14, 2001–2. BASSOLA, M., A Pilgrimage to Palestine by Rabbi Moshe Bassola of Ancona (1522), trans. I. Ben-Zevi, Jerusalem: Library of Palestinology, 1938 BAUZOU, T., ‗Les voies romaines entre Damas et `Amman‘, in P.-L. Gatier (ed.) Géographie historique au Proche-Orient (Syrie, Phénicie, Arabie, grecques, romaines, byzantines), Paris: Centre Nationale de la Recherche Scientifique, 1990 Bayt al-`Aqqad – the History and Restoration of a House in Old Damascus, Mortensen, P. (ed.), Aarhus: Aarhus University Press, 2005 BEDRÎ, Ebu‘l-Bekâ Abdullah bin Muhammed, Nüzhetü‟l-enâm fî mehâsini‟ş-şâm, Safahât, DımaĢk, 2012 Beginnings of modernization in the Middle East: the nineteenth century. William R. Polk and Richard L. Chambers (eds.) Publications of the Center for Middle Eastern Studies, University of Chicago, Chicago and London: University of Chicago Press, 1968 BEHRENS-Abouseif, D., ‗Al-Nasir Muhammad and al-Asraf Qaytbay – Patrons of urbanism‘, in Egypt and Syria in the Fatimid, Ayyubid and Mamluk Eras, U. Vermeulen and D. de Smet (eds) Louvain: Peeters, 1995 BELÂZURÎ, Futûhu‟l-Büldân, terc. Mustafa Fayda, Ankara, 1987 BENĠ HANĠ, Halid Ahmed Müflih, Târîhu medîneti Dımaşk ve ulemâühâ hılâle‟l-hukm el-mısrî 12461256 h./1831-1840 m., el-Evâil, DımaĢk, 2005 BENĠ YUNUS, Aslan - Abdullah, Me‘mun, Kafiletü‟l-haci‟ş-Şamî fî şarkıyyi‟l-Ürdün fî‟l-ahdi‟l-Osmânî 1516-1918, Vizaretü‘s-Sekâfe, Amman, 1997 BEġġÛR, Emel Mihâîl, Sûriyâ ve lübnân fî asri‟l-ıslâh el-Osmanî hıkbete‟t-tanzîmât mine‟s-sene 1840- li 1880, el-Müessesetü‘l-hadîse li‘l-kitâb, Tarablus, 2006 BIANCO, S., Conservation of the Old City of Damascus, Paris: UNESCO, 1987 Ocak 2013~
27 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
BĠANQUĠS, T., Damas et la Syrie sous la domination fatimide (969–1076) essai d'interprétation de chroniques arabes médiévales, Institut française de Damas, 1989 BÎTAR, Shaykh Abd al-Razzaq, Hilyat al-bashar fi ta'rikh al-qarn al-thalith 'ashar (The Decoration of Mankind in the History of the Thirteenth Century). Ed. Muhammad Bahjat al-Bitar. 3 vols. Damascus, 1961-63. BLAIR, S.S. and Bloom, J.M., The Art and Architecture of Islam 1250–1800, London: Pelican, 1994 BOUCHIER, E.S., Syria as a Roman Province, Oxford: Blackwell, 1916 BOWRING, J., Report on the Commercial Statistics of Syria, London: Her Majesty‘s Stationery Office, 1940 BRAUDEL, Fernand, The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II, University of Colifornia Press, 1995 BRIANT, P., Histoire de l‟Empire Perse, Paris: Fayard, 1996 BRIGITTE, Marino, Le Faubourg du Midan à Damas à l‟époque ottomane: espace urbain, société et habitat: 1742–1830, Damascus: IFEAD, 1997 BRISCH, K., ‗Observations on the iconography of the mosaics in the Great Mosque of Damascus‘, in Content and Context of Visual Arts in Islamic the World, P.P. Soucek (ed.) University Park & London: Pennsylvania State University Press, 1988 BROCKELMANN, Carl, Târîhu‟l-edebi‟l-Arabî, (I-X), neĢr. MahmudFehmî Hicâzî, yy, 1993-1999 BRUCE, Masters, Christians and Jews in the Ottoman Arab World, Cambridge Universty Press, 2001 BRUMMETT, Palmira, Ottoman Seapower and Levantine Diplomacy in the Age of Discovery, State University of New York, 1994 BRÜNNOW, R.E. and von Domaszewski, A., Die Provincia Arabia – dritter Band – der westliche Hauran von Bosra bis es-Suhba und die Gegend um die Damaskener Siesenseen bis ed-Dumer, Strassburg: Karl J Trübner, 1909 BRÜNNOW, R.E. and von Domaszewski, A., Die Provincia Arabia – zweiter Band – der äussere Limes und die Römerstrassen von el-Ma‟an bis Bosra, Strassburg: Karl J Trübner, 1905 BULLIET, R.W., Conversion to Islam in the Medieval Period – An Essay in Quantitive History, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1979 BURNS, Ross, Damascus: a history, London; New York: Routledge, 2005 BURTON, I., The Inner Life of Syria, Palestine and the Holy Land, London: Kegan Paul, Trench, 1884 BURTON, R.F. and Drake, C., Unexplored Syria. Visits to the Libanus, the Tulul El Safa, the AntiLibanus, the Northern Libanus and the `Alah, London: Tinsley, 1872 BUTLER, H.C., Publications of the American Archaeological Expedition to Syria, 1899 –1900 – Part II – Architecture and Other Arts, New York: Century, 1903 Ocak 2013~
28 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
BUTLER, H.C., Syria – Publications of the Princeton University Archaeological Expedition to Syria (1904– 05, 1909) – Division II Architecture, Section A Southern Syria, Part 4 Bosra Eski Sham, Leiden: E.J. Brill, 1919 CAMERON, A., ‗The trophies of Damascus: The church, the temple and sacred space‘, in Temple, Lieu de Conflit (Les Cahiers du CEPOA 7), Louvain: Peeters, 1995 CEBBÛR, Cebrail Süleyman, el-Bedvu ve‟l-bâzıye: suverun min hayâti‟l-bedv fî bâzıyeti‟ş-Şam, Dârü'l-Ġlm li'l-Melayin, Beyrut, 1988 CHAMBERLAIN, M., Knowledge and Social Practice in Medieval Damascus, 1190–1350, Cambridge: Cambridge University Press, 1994 COBB, P.M., White Banners: Contention in `Abbasid Syria, 750–880, New York: State University of New York Press, 2001 COMMINS, David Dean, Islamic reform: politics and social change in late Ottoman Syria, Oxford University Press, New York, 1990 COMMINS, David Dean, Islamic Reform: Politics and Social Change in Late Ottoman Syria, New York: Oxford University Press, 1990 COMMINS, David Dean, Osmanlı Suriye'sinde Islahat hareketleri, trc. Selahaddin Ayaz, Ġstanbul, YöneliĢ Yayınları, 1993. COMTE, Cressaty, La Syrie française, Paris, 1915 Content and Context of Visual Arts in Islamic the World, P.P. Soucek (ed.) University Park & London: Pennsylvania State University Press, 1988 CRESWELL, K.A.C., Early Muslim Architecture – vols I (in 2 parts), 2 (revised edition), Oxford: Oxford University Press, 1969 CRONE, P., Meccan Trade and the Rise of Islam, Oxford: Oxford University Press, 1987 CRONE, P., Slaves on Horses – The Evolution of the Islamic Polity, Cambridge: Cambridge University Press, 1980 Crusaders and Muslims in Twelfth Century Syria (The Medieval Mediterranean, 1), Schatzmiller, M. (ed.) Leiden: E.J. Brill.1993 ÇALI, Erol, Şam: medeniyetlerin başkenti, , Timaş Yay. İstanbul, 2006 d‟Interpretation de Chroniques Arabes Médiévales, vols 1 & 2, Damascus: IFEAD, 1986 Damas – Miroir brisé d‟un Orient arabe, Bianquis, A.(ed.), Paris: Autrement, 1993 Damaskus – Aleppo; 5000 Jahre Stadtentwicklung in Syrien, Gaube, H. And Fansa, M. (eds) Mainz am Rhein: Philipp von Zabern, 2000 DANIġMEND, Ġsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi (I-VI), Ġstanbul, 2011 DAVID, Kushner, Palestine in the Late Ottoman Period, Jerusalem: Brill, 1986 Ocak 2013~
29 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
DAVIS, R., Aleppo and Devonshire Square – English Traders in the Levant in the Eighteenth Century, London: Macmillan, 1967 DEGEORGE, G., Damascus, Paris: Flammarion, 2004 DEGEORGE, G., ‗The Damascus massacre‘, Architectural Review, April 1995. DEGEORGE, G., Damas – des origines aux Mamelouks, Paris: Harmattan,1997 DEGEORGE, G., Damas – des Ottomans à nos jours, Paris: Harmattan, 1994 DEGEORGE, G., Damas – Répertoire iconographique, Paris: Harmattan, 2001 DEGUEILHEIM, Carolyn Randi, History of waqf and case studies from Damascus in late Ottoman and French mandatory times, New York Univesty Press, 1986 DEGUEILHEIM-Schoem, Randi, The significance of the awqaf documents of 19th-20th century Damascus to current research. VIth symposium of CIEPO. DERĠNGĠL, S., The Well-Protected Domains: Ideology and the Legitimisation of Power in the Ottoman Empire, 1876-1909, I.B. Tauris, 1998 DETTMANN, K., Damaskus – eine orientalische Stadt zwischen Tradition und Moderne, Erlangen: Erlanger Geographische Arbeiten, 26., 1969 DIMAġKÎ, el-Hanefi Abdurrahman b. Ġbrâhim b. Ahmed Ġbn Abdürrezzâk, Hadaikü‟l-in‟am fî fezaili‟ş-Şam, 1138/1726, tahk. Yusuf Bedivi, Dârü‘l-Mektebi, DımaĢk, 1995 DIMAġKÎ, M. Ġzzeddin bin Hüseyin Arabî, er-Ravzatü‟l-behiyye fî fezâili dımaşk el-mahmiyye, neĢr. Selahaddin Halil Musullî, DımaĢk, 2000 Dımaşku‟ş-şâm: âsımetü‟s-sekâfe el-arabiyye, Haz.: Hey‘etü‘l-mevsûati‘l-arabiyye, DımaĢk, 1429/2008 Doğu Akdeniz‟de Liman Kentleri, Keyder, Özveren, Quataert (Ed.) Ġstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1994 DOLS, M.W., The Black Death in the Middle East, Princeton: Princeton University Press, 1977 DOMINIQUE, Chevallier, ―Western Development and Eastern Crisis in the Mid-Nineteenth Century: Syria Confronted with the European Economy,‖ in., Beginnings of Modernization in the Middle East ; the nineteenth century. William Roe Polk and Richard L. Chambers, eds, Chicago, Univ. of Chicago Press, 1968 Donner, F.McG., The Early Islamic Conquests, Princeton: Princeton University Press, 1981 DONNER, F.McGraw, The Early İslamic Qonquests, Princeton, 1981 DRIJVERS, H.J.W. , History and Religion in Late Antique Syria, Aldershot: Ashgate Variorum, 1994 DRIJVERS, H.J.W., East of Antioch – Studies in Early Syriac Christianity, London:Variorum, 1984 DUMONT, Paul, Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, Ġstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996 DUSSAUD, R., La pénétration des Arabes en Syrie avant l‟Islam, Paris: Geuthner, 1955 DUSSAUD, R., Topographie historique de la Syrie antique et médiévale, Paris: Geuthner, 1927 Ocak 2013~
30 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ECOCHARD, M. and le Coeur, C., Les bains de Damas (2 vols), Beirut: Institut français de Damas, 1942-1943 Economie et sociétés dans l‟empire ottoman (fin du XVIIIe-debut du Xxe siècle), ed. J. L. Bacque Grammont and P. Dumont Paris: CNRS, 1983 ELDEM, E., Goffman, D. and Masters, B.,The Ottoman City Between East and West –Aleppo, Izmir and Istanbul, Cambridge: Cambridge University Press,1999 ELEFTERIDES, E., Les chemins de fer en Syrie et au Liban, Beirut: Imprimerie catholique, 1944 ELISSEEFF, N, La Description de Damas d‟Ibn Asâkir: taduction annoteé, Damas, 1959 ELISSEEFF, N., Nur al-Din – un Grand prince Musulman de Syrie au Temps des Croisades (511–569 H/1118–1174) – vols 1–3, Damascus: IFEAD, 1967 ELISSEEFF, N., ‗Damas à la lumière des théories de Jean Sauvaget‘, in The Islamic City, A. Hourani and S.M. Stern (eds) Oxford: University of Pennsylvania Press & Bruno Cassirer, 1970 EPH‘AL, I., The Ancient Arabs, Leiden: E.J. Brill, 1982 ESTABLET, C. and Pascual, J.-P., Familles et fortunes à Damas – 450 foyers damascains en 1700, Damascus: IFEAD, 1994 Facts and Artefacts Art in the İslamic World, Annette Hagedorn-Avinoam Shalem (eds), Leiden, Boston: Brill, 2007 FAHMY, Khaled, All the Pasha‟s Men: Mehmed Ali, His army And The Making Of Modern Egypt, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1997 FARĠS, Jurj, Man huwa fi Suriyya 1949 (Who's Who in Syria 1949). Damascus, 1950. FAROQHI, S., Pilgrims & Sultans – The Hajj under the Ottomans, London: I.B. Tauris, 1994 FAROQHI, Suraiya-Christoph K. Neumann, Soframız Nur Hanemiz Mamur: Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, çev. Zeynep Yelçe, Kitap yay., 2006 FAWAZ, Leila Tarazi, ‗Amir `Abd al-Qadir and the Damascus ―Incident‖ in 1860‘, in Etudes sur les villes du Proche-Orient XVIe-XIXe siècle, B. Marino (ed.) Damascus: IFEAD, 2001 FAWAZ, Leila Tarazi, An Occasion for War – Civil Conflict in Lebanon and Damascus in 1860, London: I.B. Tauris, 1994 FAWAZ, Leila Tarazi, Beirut and Damascus in the past hundred years, in Les Provinces Arabes a l‟epoque Ottomane, A. Temimi (ed), Tunis, 1987 FAWAZ, Leila Tarazi, Merchants and Migrants in Nineteenth Century Beirut, Cambridge: Harvard University Press, 1983 FAYDA, Mustafa, İslam‟ın Kılıcı Halid bin Velid, Ġstanbul, 1990 FISCHEL, W.J., Ibn Khaldun and Tamerlane – Their Historic Meeting in Damascus, 1401 AD, Berkeley: University of California Press, 1952 Ocak 2013~
31 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
Fifth International Congress of Turkish Art, Budapest 1975 G. Fehér (ed.) Budapest: Akadémiai Kiado, 1978 FLOOD, F.B., The Great Mosque of Damascus – Studies on the Makings of an Umayyad Visual Culture, Leiden: E.J. Brill, 2000 FLORENCE, Ronald, Blood libel the Damascus affair of 1840, University of Wisconsin Press, 2004 FRANKEL, J., The Damascus Affair – „Ritual Murder‟, Politics and the Jews in 1840, Cambridge: Cambridge University Press, 1997 FREYBERGER, K.S., ‗Das Heiligtum des Jupiter Damaskenus – ein städtischer Kultbau lokaler Prägung‘, in H. Gaube and M. Fansa (eds) Damaskus – Aleppo; 5000 Jahre Stadtentwicklung in Syrien, Mainz am Rhein: Philipp von Zabern, 2000 FRĠES, Franck, ―Tanzimat Dönemi Yönetmeliklerinin Bir TaĢra Kentinin Ġmarı ve Yenilenmesi Üzerine Etkileri: Osmanlı Ġmparatorluğunun Sonunda ġam‖ terc. Burçak Madran, Osmanlı Mimarlığının 7 Yüzyılı: Uluslarüstü Bir Miras (ed. Nur Akın vdğ.)Ġstanbul, 1999 FROMKIN, D., A Peace to End all Peace – Creating the Modern Middle East 1914–1922, New York: Henry Holt, 1989 GABRIELI, F., Arab Historians of the Crusades, London: Routledge and Kegan Paul, 1984 GATIER, P.-L., The Levant: History and Archaeology in the Eastern Mediterranean, Cologne: Könemann, 2000 GAUBE, H., Arabische Inschriften aus Syrien, Beirut: Orient-Institut, 1978 GAUDEFROY, Demombynes, M., La Syrie à l‟époque des Mamelouk d‟après les Auteurs Arabes, Paris: Geuthner, 1923 GAWLIKOWSKI, M., ‗The Oriental City and the advent of Islam‘, Die Orientalische Stadt: Kontinuität, Wandel, Bruch, Saarbrücken: Saarbrücken Drückerei und Verlag, 1997 GHAZZAL, Zouhair, An historical anthropology of justice: the shari'a courts of Beirut and Damascus. TSAB 15.1.1991.139-140. GHAZZAL, Zouhair, L‟économie politique de Damas durant le XIXe siècle – structures traditionelles et capitalisme, Damascus: Institut français des études arabes, 1993 GHAZZAL, Zouhair, The grammars of adjudication: the economics of judicial decision making in fin-de-siecle Ottoman Beirut and Damascus, Beyrouth: IFPO, Institut Francais du Proche-Orient, 2007 GIBB, H. A. R., The Damascus Chronicle of Crusades , London, 1932 GIBB, H.A.R. and Bowen, H., The Islamic Society and the West, Oxford: Oxford University Press, 1951-1957 GĠRĠDÎ, Emin Zihni, Suriye‟de Usûl-i Teksir-i Fers, Asır Matbaası, Ġstanbul 1317h/1900 GOLVIN, L., La madrasa médiévale, Aix-en-Provence: Edisud, 1995 Ocak 2013~
32 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
GOODWIN, G.A., History of Ottoman Architecture, London: Thames and Hudson, 1987 GRABAR, O. and Ettinghausen, R., The Art and Architecture of Islam 650–1250, Harmondsworth: Pelican, 1987 GRABAR, O., ‗La grande mosquée de Damas et les origines architecturales de la mosquée‘, in Synthronon – art et architecture de la fin de l‟Antiquité et du Moyen-Age, Klincksieck: Paris, 1968 GRABAR, O., The Shape of the Holy – Early Islamic Jerusalem, Princeton: Princeton University Press, 1996 GRAF, D.F., ‗Rome and the Saracens: Reassessing the nomadic menace‘, in L‟Arabie préislamique et son environnement historique et culturel, T. Fahd (ed.) Strasbourg/Leiden: Université de Strasbourg & E.J. Brill, 1987 GRAF, D.F., ‗The origin of the Nabateans‘, Aram, 2: 45–75; reprinted (1997) in Rome and the Arabian Frontier: from the Nabataeans to the Saracens, Aldershot: Ashgate Variorum, 1990 GRAF, D.F., ‗The Persian royal road system in Syria-Palestine‘, Transeuphratène, 1993 GRAF, D.F., ‗The Saracens and the defense of the Arabian frontier‘, Bulletin of the American School of Oriental Research, 1978 Grandes villes méditerranéennes du monde musulman médiéval, J.-C. Garcin (ed), Paris: de Boccard, 2000 GULLETT, H.S., The Australian Imperial Force in Sinai and Palestine 1914 -18, Canberra: Australian War Memorial, 1923 GUYS, Henri, Beyrout et le Liban Relation d‟un séjour de plusieurs années dans ce pays, Paris, 1850 GÜÇHAN, Neriman ġahin- A. Esin Kuleli, Şam Süleymaniye külliyesi ve koruma sorunları, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara 2009 GÜNALTAY, M. ġemsettin, Yakın Şark: Suriye ve Filistin, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1987 GÜRBÜZ, Adnan, XV. XVI. Yüzyıl Osmanlı Sancak Çalışmaları: Değerlendirme ve Bibliyografik Bir Deneme, Dergâh, Ġstanbul, 2001 Hachette World Guides – The Middle East, Boulanger, R. (ed.) Paris: Hachette, 1966 Hacılara Yadiğar- Mekke-i Mükerreme, Medine-i Münevvere, Cidde, Kudüs-i Şerîf, Şam-ı Şerîf ve Sürre-i Hümayun Manzaraları, Ġstanbul Ahmed Ġhsan ve ġürekâsı Matbaacılık Osmanlı ġirketi HAGE, B., Des Photographes à Damas, Paris: Marval, 2000 HAIM, Gerber and Nachum Gross, ―Inflation or Deflation in Nineteenth Century Syria and HAKÎM, Da‗d, el-Evâmir es-sultâniyye li-vilâyeti Dımaşk fî ta„yîni‟l-kudât ve‟l-vülât ve‟l-muvazzafîn: min hılâli tercemeti‟s-sicillât el-mahfûza fî merkezi‟l-vesâik et-târihiyye bi-dımaşk li-a„vâm 1236-1239 h./18201823 m., Vizâretü‘s-sekâfe, DımaĢk, 2002 HAKÎM, Yusuf, Suriyya wa al-ahd al-Faysalî (Syria and the Faysal Era). Beirut, 1966.
Ocak 2013~
33 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
HAMDĠ AZĠZ PaĢa, Suriye Kıtasıyla Zor Sancağı ve Hıtta-i Irakiye‟de Kolera İstilaatı, Bağdad, 1321h/1903 HAMEVÎ, Yakut, Mu„cemü‟l-buldân, (I-II) Beyrut, ty. HAMILTON, J., First to Damascus – The Great Ride and Lawrence of Arabia, Sydney: Kangaroo Press, 2002 HAMMER, Joseph von, Histoire de L'Empire Ottoman: Depuis Son Origine Jusqu' Nos Jours (I-VI), BibloLife, 2010 HANISCH, H., ‗Die ayyubidischen Toranlagen der Zitadelle von Damaskus‘, Wiesbaden: Ludwig Reichert, 1996 HANNA, Abdallah, Harakat al-‟Amma al-Dimashqiyya fi al-Qarnayn al-Thamin „Ashar wa al-Tasi„ „Ashar, Beirut: Ibn Khaldun, 1985 HANSSEN, J. et al., The Empire in the City: Arab Provincial Capitals in the Late Ottoman Empire, Beirut: Orient-Institut, 2002 HAREL, Yaron: Midhat Paşa and the Jewish community of Damascus. Two new documents. Turcica 28.1996.339-345. HARTMANN, Martin, Reisebriefe Aus Syrien, Berlin: Dietrich Reimer, 1913 Hauran I – recherches archéologiques sur la Syrie du Sud à l‟époque hellénistique et romaine – 1ère partie, Dentzer, J.-M. (ed.) Paris: Geuthner, 1985 Hellenism in the East – the Interaction of Greek and non-Greek Civilisations from Syria to Central Asia after Alexander, Kuhrt, A. and Sherwin-White, S. (eds) London: Duckworth, 1987 HELMS, S.W., ‗Land behind Damascus: Urbanism during the 4th millennium in Syria/Palestine‘, in Land Tenure and Social Transformation in the Middle East, T. Khalidi (ed.) Beirut: American University of Beirut, 1982 HENRY, Richard, La Syrie et la guerre, Paris: Chapelot, 1916 HILL, D.R., The Termination of Hostilities in the Early Arab Conquests AD 634–656, London: Lucaz, 1971 HIMADEH, Said, The Economic Organization of Syria and Lebanon, Beirut, 1936 HITTI, Philip K., The Syrians in America, New York, 1924 HĠNDÂVÎ, Sihâm Muhammed, Târîhu Dımaşk fî ahdi‟s-sultâni‟l-Osmanî Abdülhamid, Dâru raslân, DımaĢk, 2009 Histoire économique et sociale de l'Empire Ottoman et de la Turquie (1326-1960), Panzac Daniel (ed), Collection Turcica, Vol. VIII, Leuven, 1995 HOGLUND, K.G., Achaemenid Imperial Administration in Syria-Palestine and the Missions of Ezra and Mehemiah, Atlanta: Scholars Press, 1992 Ocak 2013~
34 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
HONIGMANN, E., ‗Damaskus‘, Paulys Real– Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, W. Kroll and K. Witte (eds) Stuttgart: J.B. Metzler, 1932 HOURANI, Albert and Stern, S.M., The Islamic City – A Colloquium, Oxford: University of Pennsylvania Press & Bruno Cassirer, 1970 HOURANI, Albert, A history of the Arab peoples, Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press, 1991 HOURANI, Albert, Arabic Thought in the Liberal Age, 1798-1939. London, 1962. HOURANI, Albert, Arap Halkları Tarihi, (Çev. Yavuz Alogan) Ġstanbul, ĠletiĢim Yayınları, 1997 HOURANI, Albert, Europe and the Middle East. London, 1980. HOURANI, Albert, The Emergence of the Modern Middle East, University of California Press, 1981 HOURANI, Albert, The Emergence of the Modern Middle East. London, 1981. HOWARD, D., Venice and the East – The Impact of the Islamic World on Venetian Architecture 1100– 1500, New Haven: Yale University Press, 2000 HOYLAND, R.G., Arabia and the Arabs, London: Routledge, 2001 HOYLAND, R.G., Seeing Islam as Others Saw It – A Survey and Evaluation of Christian, Jewish and Zoroastrian Writings on Early Islam, Princeton: Princeton University Press, 1997 HÖLB, G., A History of the Ptolemaic Empire, London: Routledge, 2000 HUHN, Ingeborg, Der Orientalist Johann Gottfried Wetzstein als Preussischer Konsul in Damaskus (1841– 1861): Dargestellt nach seinem hinterlassenen Papieren, Berlin: K. Schwartz, 1989 HULUSĠ Bey, Jandarma posta kumandanları mektebinin ġamda küĢadı münasebetiyle Beyrut jandarma mıntıka müfettiĢi Miralay Hulusi Bey tarafından söylenen nutkun suretidir, Kudüs: Çöl Matbaası, 1332. 4 s. HUMBERT, J.-B., Gaza Méditerranéenne, Paris: Editions Errance, 2000 HUMPHREYS, R.S., From Saladin to the Mongols: The Ayyubids of Damascus, 1193–1260, Albany: State University of New York Press, 1977 HUMPHREYS, R.S., ‗Politics and architectural patronage in Ayyubid Damascus‘, in The Islamic World from Classical to Modern Times: Essays in Honour of Bernard Lewis, C.E. Bosworth, C. Issawi and R. Savory (eds) Princeton: Darwin Press,1989 HÜSEYĠN, Suad, Şam Cemiyet-i Fünun-ı Tıbbıyesinin Resm-i Küşadı, 13, 1.sene, 1. Cilt Ibn `Asakir and Early Islamic History, Lindsay, J.E. (ed.) Princeton: Darwin, 2001 IMBER, C., The Ottoman Empire 1300–1650 – The Structure of Power, Houndsmill: Palgrave Macmillan, 2002 IRBY, Ch.,-Mangles J., Travels in Egypt, Nubia, Syria and The Holy Land, London, 1852
Ocak 2013~
35 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ISFAHÂNÎ, Imad al-Din, Conquête de la Syrie et de la Palestine par Saladin, trans. H. Massé, Paris: Geuthner, 1972 ISKANDAR, Luqa, Al-Harakah al-Adabiyya fi Dimashq 1800–1918, Damascus: Matabi‗ Alif Ba alAdib, 1976 ISSAWI, Charles, An Economic History of the Middle East and North Africa, Taylor & Francis Group, 2006 ISSAWI, Charles, The Economic History of the Middle East, 1800-1914, Chicago, 1966 ISSAWI, Charles, The Fertile Crescent 1800-1914 A Documentary Economic History, New York, Oxford Universty Press, 1988 ĠBN FAZLULLAH el-Ömerî, Ebü'l-Abbas ġehabeddin Ahmed b. Yahyâ, Mesalikü‟l-ebsar fî memaliki‟l-emsar: memalikü‟ş-şarki‟l-İslâmî ve‟t-Türk ve Mısr ve‟ş-Şam ve‟l-Hicaz, tahk. Ahmed Abdülkadir ġazeli, el-Mecmaü's-Sekafî, Ebûzabî, 2003 ĠNALCIK, H., The Ottoman Empire – The Classical Age 1300–1600, London: Phoenix, 1994 ĠNAN, Huri Ġslamoğlu, State and peasant in the Ottoman Empire: agrarian power relations and regional economic development in Ottoman Anatolia during the sixteenth century, Leiden; New York, Brill, 1994 JEMAL Pasha, La verité sur la question syrienne, Istanbul, 1916 JESSUP, Henry Harris, The Setting of the Crescent and the Rising of the Cross: Kamil Abdul Messiah-A Syrian Convert from Islam to Christianity, Philedalphia,1898 JESSUP, Henry Harris, The Women of the Arabs, Dodd & Mead, 1873 JOCHMUS, Auqust, The Syrian War and the Decline of the Ottoman Empire 1840-1848: In Reports, Documents, and Correspondences, Etc. New York, 2010 JONES, A.H.M., The Cities of the Eastern Roman Provinces, Oxford: Oxford University Press, 1937 JOSEPH, Sabrina, Islamic law on peasant usufruct in Ottoman Syria: 17th to early 19th century, Leiden; Boston: Brill, 2012 KALKAġENDÎ, Ahmed b. Ali, Subhu‟l-a‟şâ fî sınâati‟l-inşâ, I-XV, Beyrut, Dâru‘l-Fikr, 1987 KAMĠL, Abdullah - Abduh Musa, el-Ümeviyyun ve asaruhumü‟l-mi‟mariyye fî‟ş-Şam ve‟l-Irak ve‟l-Hicaz ve‟l-Yemen ve Mısr ve İfrikıyye, , Dârü‘l-Âfâki‘l-Arabiyye, Kahire 2003 KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, (V-IX), UzunçarĢılı (I-IV), Ankara, 2011 KARAMÂNÎ, Ahmed bin Yusuf, Ahbâru‟d-düvel ve âsâru‟l-evvel fi‟t-târîh, Alemü‘l-kütüp, ty. KARPAT, H. Kemal, İslam‟ın Siyasallaşması, Ġstanbul, Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2009 KARPAT, H. Kemal, Ottoman Population 1830-1914, Demografic and Social Characteristcs, London, University of Wisconsin Press, 1985 KARPAT, H. Kemal, Studies on Ottoman social and Political History: Selected Articles and Essays, Leiden; Boston; Köln, 2002 Ocak 2013~
36 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
KARPAT, Kemal H., Osmanlı Nüfusu (1830–1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri, KASHER, A., Jews, Idumaeans, and Ancient Arabs, Tübingen: Mohr Siebeck, 1988 KASIMĠYYE, Hayriyye, Hayâtu dımaşk el-ictimâiyye: kemâ sevvarahâ el-muâsırûn evâhıra el-ahd elOsmânî, Matbaatu Davûdî, DımaĢk, 2000 KASSAM, Yahya Süleyman, Mevsûa Sûriyye el-bünyetü ve‟l-bünât, (I-VII), DımaĢk, 2007 KEDOURIE, E., ‗The capture of Damascus, 1 October 1918‘, in Chatham House Version and Other Middle-Eastern Studies, London: Weidenfeld & Nicholson (revised ed.), 1984 KEENAN, B., Damascus – Hidden Treasures of the Old City, London: Thames and Hudson, 2000 KENNEDY, H., The Armies of the Caliphs – Military and Society in the Early Islamic State, London: Routledge, 2001 KENNEDY, H., The Prophet and the Age of the Caliphates – The Islamic Near East from the Sixth to the Eleventh Century, London: Longman, 1986 KHOURY, P.S., Urban Notables and Arab Nationalism – The Politics of Damascus 1860–1920, Cambridge: Cambridge University Press, 1983 KLENGEL, H., Handel und Händler im alten Orient, Vienna: Hermann Böhler, 1979 KLENGEL, H., Syria: 3000–300 B.C. – A Handbook of Political History, Berlin: Akadamie Verlag, 1992 KONZELMANN, G., Damaskus – Oase zwischen Hass und Hoffnung, Munich: Ullstein, 1996 KREMER, Alfred-Freiherr von, Topographie von Damascus, Vienna: Kaiserlich-Königlichen Hofund Staatsdrückerei, 1854 KUSHNER, David, The Haifa Damascus railway: The British phase 1890-1902., 1993 L‟Arabie préislamique et son environnement historique et culturel, T. Fahd (ed.) Strasbourg/Leiden: Université de Strasbourg &E.J. Brill, 1987 La Syrie d‟aujourd‟hui, Raymond, A. (Ed.) Paris: Editions du CNRS, 1980 LAMMENS, H., Etudes sur le siècle des Omayyades, Beirut: Imprimerie catholique, 1930 LAMMENS, H., ‗Etudes sur la règne du Calife Omaiyade Mo`awia Ier‘, Mélanges de la Faculté Orientale de l‟Université St-Joseph., 1906-7 LAMMENS, H., La Syrie: Précis historique (2 vols) Beirut: Imprimerie catholique, 1921 Land des Baal – Syrien – Forum der Völker und Kulturen, Kohlmeyer, K. and Strommenger, E. (eds), Mainz am Rhein: Philipp von Zabern, 1982 Land Tenure and Social Transformation in the Middle East, T. Khalidi (ed.) Beirut: American University of Beirut, 1982
Ocak 2013~
37 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
LAOUST, H., Les gouverneurs de Damas sous les Mamelouks et les premiers Ottomans (658-1156/12601741) – Traduction des annales d‟Ibn Tulun („Histoires des Gouverneurs Turcs de Damas‟) et d‟Ibn Gum‟a („Histoires des Pachas et des Cadis de Damas‟), Damascus: IFEAD, 1952 LAPIDUS, I. M., A History of Islamic Societies, Cambridge Universty Press, 2002 LAPIDUS, I.M., Muslim Cities in the Later Middle Ages, Cambridge: Cambridge University Press, 1947 LE STRANGE, G., Palestine Under the Moslems – A Description of Syria and the Holy Land from AD 650 to 1500, London: Palestine Exploration Fund Alexander P. Watt, 1890 LE STRANGE, G., Palestine under the Moslems, London, 1890 LE TOURMEAU, R., Damas de 1075 à 1134 (Traduction annotée d‟un fragment d‟une histoire d‟Ibn AlQalanisi), Damascus: IFEAD, 1952 LEEUWEN, Richard Van, Bir Osmanlı Şehri Şam: Vakıflar ve Şehir, çev. H.Ebru Aksoy, Küre Yay., Ġstanbul, 2012 LEEUWEN, Richard Van, Waqfs and urban structures: the case of Ottoman Damascus, Leiden; Boston: Brill, 1999 LENORMANT, Francois, Histoire Des Massacres De Syrie en 1860, Paris, Libraire De L. Hachette Et C., 1861 LEWIS, Bernard and Braude, B., Christians and Jews in the Ottoman Empire – the Functioning of a Plural Society – vol 2 – The Arabic-Speaking Lands, New York: Holmes & Meier, 1982 LEWIS, Bernard, Tarihte Araplar, Çev. Hakkı Dursun Yıldız, Ġstanbul, 1976 LEWIS, N.N., Nomads and Settlers in Syria and Jordan, 1800–1980, New York, Cambridge University Press, 1987 LIEBESCHUETZ, From Diocletian to the Arab Conquest, Aldershot: Ashgate Variorum, 1977 LOVELL, M.S., A Rage to Live – A Biography of Richard and Isabel Burton, London: Little Brown and Company, 1998 LOVELL, M.S., A Scandalous Life – The Biography of Jane Digby, London: Richard Cohen Books, 1995 Lucian: „On the Syrian Goddess‟, Lightfoot, J.L. (ed. trans) Oxford: Oxford University Press, 2003 MA‘OZ, Moshe, Ottoman Reform in Syria and Palestine 1840–1861 – The Impact of the Tanzimat on Politics and Society, Oxford: Oxford University Press, 1968 MA‘OZ, Moshe; J Ginat; Onn Winckler, Modern Syria: from Ottoman rule to pivotal role in the Middle East, Brighton; Portland: Sussex Academic Press, 1999 MAHMUD, Muhammed es-Seyyid, XVI. asırda Mısır eyâleti, M.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları, Ġstanbul, 1990 Ocak 2013~
38 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
MANAZ, Abdullah, Suriye'nin başkenti Şam'da Türk dönemi eserleri, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1992 MARDAM-Beg, Khalil. A'yan al-qarn al-thalith 'ashar fi al-fikr wa al-siyasa wa al-ijtimai (Notables of the Thirteenth Century in Ideas, Politics and Society). Beirut, 1971. MARINO, B., ‗Les territoires des villes dans la Syrie ottomane (XVIe-XVIIIe siècle): Une esquisse‘, Bulletin d‟études orientales, 2000 MARINO, B., Le Faubourg du Midan à Damas à l‟époque ottomane, Damascus: IFEAD, 1997 MASSIGNON, Louis, ―Le structure su travail à Damas en 1927, Type d‘enquête sociographique,‖ Opera Minora, 1963 MASTERS, B., The Origins of Western Economic Dominance in the Middle East – Mercantilism and the Islamic Economy in Aleppo, 1600–1750, New York: New York University Press, 1988 MASTERS, Bruce, The Origins of Western Economic Dominance in the Midddle East: Mercantilism and the İslamic Economy in Aleppo 1600-1750, New York, 1988 MEINECKE, M., ‗Die osmanische Architektur des 16. Jahrhunderts in Damaskus‘, in Fifth International Congress of Turkish Art, Budapest 1975 G. Fehér (ed.) Budapest: Akadémiai Kiado, 1978 MEINECKE, M., Die mamelukische Architektur in Ägypten und Syrien – 1250–1517 – Teil I: Genese, Entwicklung und Auswirkungen der mamlukischen Architektur, Glückstadt: J.J. Augustin, 1992 Mémorial Jean Sauvaget (2 vols), Laoust, H. (ed.)Damascus: IFEAD, 1954,1961 MESSICK, Brinkley, The Calligraphic State: Textual Domination and History in a Muslim Society, Berkeley: University of California Press, 1993 MICHAEL, Bonine, ―The Introduction of Railroads in the Eastern Mediterranean: Their Economic and Social Impact in Syria,‖ in The Syrian Land: Processes of Integration and Fragmentation, ed. Thomas Philipp and Birgit Schaebler, Stuttgart: F. Steiner, 1998 MILLER, J.I., The Spice Trade of the Roman Empire, Oxford: Oxford University Press, 1998 MISHAQA, Mikhayil, Al-Jawab ala Iqtira al-Ahbab -Murder, Mayhem, Pillage, and Plunder: The History of the Lebanon in the 18th and 19th Centuries, (trans. W. M. Thackston, Jr.) New York, State University of New York Press, 1988 Middle Eastern Cities – A Symposium on Ancient, Islamic and Contemporary Middle Eastern Urbanism, Lapidus, I.M. (ed.) Berkeley: University of California Press, 1969 MĠDHAT PaĢa, Suriye layihası, 1302/1884 neĢr. Hüseyin Tosun, Ġstanbul, Cihan Matbaası, 1324/1908. MOORS, Annelies, Women, Property and Islam: Palestinian Experiences, 1920–1990, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1995 MORGAN, D., The Mongols, Oxford: Basil Blackwell, 1986 MORRISON, John-Adam Woog, Syria New York : Chelsea House, 2009. Ocak 2013~
39 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
MOUTON, J.-M., Damas et sa Principauté sous les Seljukides et les Bourides 1076–1154, Cairo: Institut français d‘archéologie orientale, 1994 MUBAYYĠDDĠN, Mühenned, Sekâfetü‟t-terfîh ve‟l-medine el-arabiyye fi‟l-ezmine el-hadîse el-Osmâniyye, ed-dâru‘l-arabiyye li‘l-ulûm, Beyrut, 2009 MUHAMMED Halil bin Ali, Urfü‟l-beşâm fî men veliye fetvâ dımaşk eş-şâm, Mecma‘ el-lüğa elarabiyye, DımaĢk, 1979 MUHSĠN, Suriye Muzafferiyatı, Basiret Matbaası, Ġstanbul, 1292h/1875 Suriye Osmanlı Demiryolu Şirketi İmtiyaz Ferman-ı Âlişanı ve Mukavelatı. Akka - Şam-ı Şerif, Âlem Matbaası Ahmed İhsan ve Şürekâsı, Ġstanbul 1307h/1890 MUNDY, Martha-Richard Saumarez Smith, Governing property, making the modern state : law administration and production in Ottoman Syria, London, I.B. Tauris, 2007 MUQADDASI, Ahsan at-Taqasim fi Ma`rifat al-Aqalim (la meilleure répartition pour la connaisance des provinces) trans. A. Miquel, Damascus: IFEAD, 1963 MURADÎ, Muhammad Khalil, Silk al-durarfi a'yan al-qarn al-thani 'ashar, Beirut, Dar Ibn Hazm. MURPHEY, Rhoads, Regional structure in the Ottoman economy: a sultan. memorandum of 1636 a.d. concerning the sources and uses of the tax-farm revenues of Anatolia and the MURPHEY, Rhoads, Studies on Ottoman society and culture, 16th-18th centuries, University of Birmingham, 2007 NASRALLAH, J., Saint Jean de Damas – Son époque, sa vie, son oeuvre, Harissa: Souvenirs chrétiens de Damas, 1950 NEBERAWI, Re‘fet Muhammed, en-Nukudü‟s-salibiyye fî‟ş-Şam ve Mısr, Mektebetü‘l Kahire li‘lKitâb, Kahire, 2001 NIZAR, Sellûm, el-Mes‟eletü‟s-Sûriyye 1918-1920, Dâru Fikr li‘l-Ebhâs ve‘n-neĢr, Beyrut, 2005 NĠġANCI, ġükrü, XV ve XVI: Yüzyılda Osmanlı İktisat Zihniyeti, OkumuĢ Adam, 2002 NORTHEDGE, A., ‗Archaeology and new urban settlement in early Islamic Syria and Iraq‘, in G.R.D. King and A. Cameron (eds) The Byzantine and Early Islamic Near East – II – Land Use and Settlement Patterns, Princeton: Darwin Press, 1994 NORTHRUP, L.S., From Slave to Sultan – The Career of al-Mansur Qalawun and the Consolidation of Mamluk Rule in Egypt and Syria (678–689 AH/1279–1290 AD), Stuttgart: Franz Steiner, 1998 NUMAN, Qasatli, Al-Rawdat al-Ghina fi Dimashq al-Fayha, Beirut: NUMEYRI, Hasan Mahmud Musa, Dımaşk mehdü‟l-hadârât ve mülhimetü‟ş-şuarâ‟, Ġttihâdü‘l-küttâb, DımaĢk 2008 OCHSENWALD, William, The Hijaz Railway, Charlottesville: University Press of Virginia, 1980 OMIRY, I. and Jabbour, K., Khan Asa‟ad Bacha, Damascus, 1997 Ocak 2013~
40 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ORTAYLI, Ġlber, Tanzimattan Cumhuriyete Yerel Yönetim Gelenegi, Ġstanbul, 1985 Osmanlı Dönemi Akdeniz Dünyası, Haydar Çoruh, M. YaĢar ErtaĢ, M. Ziya Köse (ed.), Yeditepe yay., Ġstanbul, 2011 Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I-II (Ġnalcık, Quataert ed.) Ġstanbul, 2006 OSTEN, H.H. Von der, Die Grabung von Tell es-Salihiyeh, Lund: C.W.K. Gleerup, 1956 OWEN, Roger, The Middle East in the World Economy 1800-1914, London, 1981 Oxford History of the Biblical World, Coogan, M.D. (Ed.) Oxford: Oxford University Press, 1988 ÖZDALGA, Elisabeth, Late Ottoman society : The intellectual legacy, London; New York, RoutledgeCurzon, 2005 ÖZDEMĠR, Bülent, Assyrian Identity and the Great War, Whittles Publishing, 2013 ÖZKILINÇ, Ahmet, Şam Gazze Safed Salt, Aclun Halep Hama Humus Trablus Ayıntab Birecik... Livaları, Ankara: T.C. Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel Müd. 1999 Palestine in the Late Ottoman Period, Kushner, D. (ed.),Leiden: E.J. Brill,1986 PAMUK, ġevket, Osmanlı İmparatorluğu'nda Paranın Tarihi, Ġstanbul, 2012 PARKER, S.T., Romans and Saracens: A History of the Arabian Frontier, Winona Lake: American Schools of Oriental Research, 1986 PASCUAL, Jean-Paul Damas à la Fin du XVIe siècle d‟après trois actes de Waqf Ottomans – Tome I, Damascus: IFEAD, 1983 PASCUAL, Jean-Paul, The Janissaries and the Damascus countryside at the beginning of the seventeenth century according to the archives of the city's military tribunal. Land Tenure and Social Transformation in the Middle East, Tarif Khalidi (ed.), American Universirty of Beirut, 357-369, 1984 PENA, I., Lieux de pèlerinage en Syrie, Jerusalem: Franciscan Printing Press, 2000 PENTZ, P., The Invisible Conquest: The Ontogenesis of Sixth and Seventh Century Syria, Denmark: National Museum of Copenhagen, 1992 PETERS, F.E., The Hajj – The Muslim Pilgrimage to Mecca and the Holy Places, Princeton: Princeton University Press, 1994 PETRIE, W.M.F., Syria and Egypt from the Tell el Amarna Letters, London: Methuen 2003 PIRENE, H., Medieval Cities: Their origins and the revival of trade, Princeton, 1974 PITCHER, Donald Edgar, An historical geography of the Ottoman empire from earliest times to the end of the sixteenth century, Leiden, Brill, 1972 QALANISI, Damas de 1075 à 1154, (trans. R. le Tourneau) Damascus: Institut français, 1952 QUATAERT, Donald, Erik Jan Zurcher; Workers and the working class in the Ottoman Empire and the Turkish Republic, 1839-1950 Publisher: London; New York: Tauris Academic Studies in association with the International Institute of Social History, Amsterdam, 1995 Ocak 2013~
41 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
QUATAERT, Donald, The Ottoman Empire 1700–1922, Cambridge: Cambridge University Press, 2000 REILLY, James, Damascus commercial life through nineteenth-century Shari'a Court registers [Abstract]. TSAB 14.1.1990.63. ROSTOVTZEFF, M., Caravan Cities, trans. D. and T. Talbot Rice, Oxford: Oxford University Press, 1932 SACK, D., ‗Die historische Stadt Damaskus – Kontinuität, Wandel der städtebaulichen Strukturen‘, in Die orientalische Stadt im islamischen Vorderasien und Nordafrika, E. Wirth, Mainz am Rhein: Philipp von Zabern, 2000 SACK, D., ‗The historic fabric of Damascus and its changes in the 19th and at the beginning of the 20th century‘, in T. Philipp and B. Schaebler (eds) The Syrian Land: Processes of Integration and Fragmentation, Stuttgart: Franz Steiner, 1998 SADER, H.S., Les états araméens de Syrie depuis leur fondation jusqu‟à leur transformation en provinces assyriennes, Wiesbaden: Franz Steiner, 1987 SAFA, Elie, L'Emigration Libanaise, Beirut, 1960 Safahât min târîhi Dımaşk ve dirâsât uhrâ, Müessesetü‟l-furkân, Bakhit, Muhammed Adnan, (ed.) Londra, 2006 SAHAS, D.J., John of Damascus on Islam – The „Heresy of the Ishmaelites‟, Leiden: E.J. Brill, 1972 SAHĠLLĠOĞLU, Halil, ġam ġehrinin XVII. asırda sosyal ve ekonomik yapısı: 1977 numaralı ‗Avârız Defteri‘ne göre, haz. takdim-Halit Eren, Ġstanbul: Ġslâm Tarih, Sanat ve Kültür AraĢtırma Merkezi, 372 s., 2005. SAĠDPAġAZÂDE, ġerif PaĢa, Ben ve Hayatım - Şam-ı Şerîf Elektrik Tramvay ve Tenvîri Şirket-i Şahâne-i Osmâniyesi Mukâvele Şartnâme ve Nizamnâme-i Dâhilîsi, Nefaset Matbaası, Ġstanbul, 1911 SALAMANDRA, Christa, A New Old Damascus: Authenticity and Distinction in Urban Syria, Bloomington: Indiana University Press, 2005 SALIBI, K.S., Syria Under Islam – Empire on Trial, 634–1097, New York: Caravan Books, 1977 SALIBI, Kamal-Yusuf K.,The Missionary herald : reports from Ottoman Syria, 1819-1870, Amman, 1995 SALĠHĠ, Muhammed b. Kenan, Yevmiyyât Şamiyye, thk. Ekrem Hasan Ulebî, Dârü't-Tıbaa,ty SALĠM, Latife Muhammed, el-Hükmü'l-Mısri fi'ş-Şam, Mektebetu Medbuli, Kahire, 1990 SAMUR, Sebahattin, Tanzimat‟tan II. Meşrutiyet‟e Şam, Laçin Yayınları, Kayseri, 1999 SANJIAN, A.K., The Armenian Communities in Syria under Ottoman Occupation, Cambridge MA: Harvard University Press, 1965
Ocak 2013~
42 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
SAULCY, L.F., Numismatique de la Terre Sainte – Description des monnaies autonomes et impériales de la Palestine et de l‟Arabie Pétrée, Paris: Rothschild (reprinted 1976 Bologna: Arnaldi Forno, 1874 SCHATKOWSKI, Schilcher, L., Families in Politics – Damascene Factions and Estates of the 18th and 19th Centuries, Wiesbaden: Franz Steiner (Berliner Islamstudien Band 2).1985 Schick, R., The Christian Communities of Palestine from Byzantine to Islamic Rule, Princeton: Darwin Press, 1995 SEAFIN, Ġbrâhim, Tatavvurü'r-rivayeti'l-Arabiyyeti'l-hadise fî biladi'ş-Şam: 1870-1967, Dârü'l-Menahil, Beyrut 1987 SEGAL, A., From Function to Monument – Urban Landscapes of Roman Palestine, Syria and Provincia Arabia, Oxford: Oxbow, 1997 SENTA, Chukinto Bunka, Urbanism in Islam, Conference publication, Middle Eastern Culture Center in Japan, Tokyo, 1989 MA‘OZ, Moshe, J. Ginat, and O. Winckler Modern Syria – From Ottoman Rule to Pivotal Role in the Middle East, Brighton: Sussex Academic Press, 1999 SHALIT, Y., Nicht-Muslime und Fremde in Aleppo und Damaskus im 18. und in der ersten Hälfte des 19. Jahrhunderts, Berlin: Klaus Schwarz, 1996 SHIMIZU, Yasuhisa, Yuzo Nagata, Toru Miura, Tax farm register of Damascus Province in the seventeenth century: archival and historical studies [Ottoman Turkish texts] Tokyo, 2006 SIBAĠ, Badr al-Din, Adwa 'ala al-rasmal al-ajnabi fi Suriyya 1850-1958. (Lights on Foreign Capital in Syria 1850-1958). Damascus, 1958. SIRRIYYE, Elizabeth, Visionary of Ottoman Damascus: the Sufism of Abd al-Ghani al-Nabulusi (16411731) Publisher: London: Routledge Curzon, 2004, 2005 SLUGLETT, Peter, The Urban Social History of the Middle East 1750-1950, Syracuse Universty Press, 2011 SMILIANSKAYA, I., Al-Harakat al-fallahiyya fi Lubnan (Peasant Movements in Lebanon). Beirut, 1972. (Translated from the Russian) SORGER, Nicole Dannenberg, Models of co-existence: Arab Jews in Ottoman Baghdad, Damascus and Aleppo, 1516-1892, Georgetown University, 2003 Suriye Osmanlı Demiryolu Şirketi İmtiyaz Ferman-ı Âlişanı ve Mukavelatı. Akka - Şam-ı Şerif, Âlem Matbaası Ahmed Ġhsan ve ġürekâsı, Ġstanbul 1307h/1890 Suriye Vilâyeti Dâhilinde Salt Kazası Dâhilinde Bulunan Fosfat Dö Şo‟nun İmtiyaz Mukavelenâme Müsveddesiyel Meclis-i Mebusan Nafia Encümeni Raporu, Matbaa-i Âmire Ġstanbul 1326/1910 SÜLEYMAN SÛDÎ, Defter-i Muktesıd-Osmanlı Vergi Düzeni, Haz. Mehmet Ali Ünal, Isparta, 2008
Ocak 2013~
43 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
Syrie – Mémoire et Civilisation, Cluzan, S., Delpont, E. and Mouliérac, J. (eds) Paris: Flammarion, 1993 Şam - Hicaz Demiryolu Komisyonu Nizâmnâmesi, Matbaa-i Tahir Bey, Ġstanbul 1318h/1902 LÜTFÜ, Şam Tarihi, Matbaa-i Ebüzziya Ġstanbul 1300/1883 Şam tarih ve coğrafyasına ait bir eser, Yazma, 995 h.. 164-169 y. ; 25 st., 220x150, 155x90 Nesih Osmanlıca, 004517, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi. Şam-ı Şerîf Eyâleti Ahâlîsi Üzerine Tarh Olunan Vergi ve İ‟âne-i Fevkalâdenin Kararnâmesi, 1277h/1860 Şam-ı Şerîf Kütübhane-i Umûmîsinin Defteri, Cemiyet-i Hayriye Matbaası, ġam 1299h/1882 Anadolu ve Irak ve Ceziretü‟l-Arab ve Suriye‟de Bulunan Vilâyât-ı Şâhânenin Adı ve Demiryollar ve Limanlar ve Bataklıklar ve Arazi İskasına Mahsûs Cetveller ile Seyr-i Sefâine Sâlih Nehirlerine Dair Nafıa Nezaretince İcra Kılınan Tahkikat ve Keşfiyat Üzerine Tanzim Olunan Mufassal Bir Kıta Lâyıha Harita ile Huzur-ı Sami-i Vekâlet-Penahilerine Takdim Olundu, ÖZEGE; 799 - TBTK; 4457(mk kaydı) CONTENSON, Ludovic de, Anadolu‟da Islahat, Ermeni Meselesi Suriye Meselesi, Çev. Ragıb Rıfkı Özgürel, Nefaset Matbaası, Ġstanbul 1329h/1913 ġEMÛT, Kuteybe Emîn, el-Yakaza el-fikriyye es-siyâsiyye fî bilâdi‟ş-şâm, Kahire, 1974 ġEġEN, Ramazan, Salahaddin Eyyübi ve Devlet, Ġstanbul, 1987 TABAK, Faruk, The Waning of the Mediterranean, 1550–1870: A Geohistorical Approach, JHU Press, 2008 The Islamic City, A. Hourani and S.M. Stern (eds) Oxford: University of Pennsylvania Press & Bruno Cassirer, 1970 The Islamic World from Classical to Modern Times: Essays in Honour of Bernard Lewis, C.E. Bosworth, C. Issawi and R. Savory (eds) Princeton: Darwin Press,1989 The Memoirs of a Syrian Prince – Abu‟l Fida, Sultan of Hama (672–732/1274–1331), Holt, P.M. (ed.) , Wiesbaden: Franz Steiner, 1983 The Ottoman City and Its Parts – Urban Structure and Social Order, I.A. Bierman(ed), New Rochelle, NY: Aristide D. Caratzas, 1991 The proceedings of International Conference on Urbanism in Islam (ICUIT), October 22-28, 1989, The Middle Eastern Culture Center, Tokyo, 1989 THEVENOT, J. D., Relation d‟un voyage fait en Levant, trans. A. Lovell (from Jolly, Paris: edn) London: H. Clark, 1687 THOMSON, William M.-D.D., Southern Palestine and Jerusalem, New York, Harper-Brothers Publishers, ty THUBRON, Colin, Mirror to Damascus, London: Heinemann, 1967 TĠBAWĠ, A.L., American Interests in Syria 1800–1901, Oxford: Oxford University Press, 1966 Ocak 2013~
44 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
TOURRET, R., Hedjaz Railway, Abingdon: Tourret Publishing, 1989 TOWER, J.A., The Oasis of Damascus, Beirut: American University in Beirut Press, 1935 TRESSE, R., ―Histoire de la route de Beyrouth a Damas (1857–1892),‖ La Géographie 66 (1936). TRISTRAM, H.B., Land of Israel – A Journey of Travel in Palestine, London: SPCK, 1992 TUCKER, Judith, In the house of the law : gender and Islamic law in Ottoman Syria and Palestine, Berkley, University of California Press, 1998 Umayyad Legacies: Medieval Memories from Syria to Spain (Islamic History and Civilization), Antoine Borrut, Paul Cobb (eds), Brill Academic Publishers, 2010 UNGER, M.F., Israel and the Arameans of Damascus, Grand Rapids: Zondervan, James Clarke & Co.1957 USAMAH Ibn-Munqidh, An Arab-Syrian Gentleman and Warrior in the Period of the Crusades, (Kitâbu‘l-i‘tibâr) trans. P.K. Hitti, Columbia University Press, 2000 USH, Abu-l-Faraj al- ,Musée national de Damas – Département des Antiquités Arabes Islamiques – Catalogue, Damascus: Directorate-General of Antiquities and Museums, 1976 USH, Abu-l-Faraj al-, A Concise Guide to the National Museum of Damascus, Damascus: DirectorateGeneral of Antiquities and Museums, 1982 UZUNÇARġILI, Ġsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi (I-IV), Enver Ziya Karal (V-IX) Ankara, 2011 ÜLMAN, Haluk, 1860-1861 Suriye buhranı: Osmanlı diplomasisinden bir örnek olay, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 1966 ÜNAL, Mehmet Ali, Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi, Ġstanbul, 2012 VAHAPOGLU, M. Hidayet, Osmanlıdan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okullar, Meb Yay., Ġstanbul, 2005 VALLET, E., Marchands vénetiens en Syrie à la fin du Xve siècle, Paris: ADHE, 1999 VOLNEY, Comte de-Chassebeuf, C.-F., Voyage en Égypte et en Syrie 1783-1785, (I-II), Paris: Mouton & Co. 1959 WACHOLDER, B.Z., Nicolaus of Damascus, Berkeley & Los Angeles: University of California Press, 1962 WATENPAUGH, H.Z., The image of an Ottoman city : imperial architecture and urban experience in Aleppo in the 16th and 17th centuries, Leiden; Boston: Brill, 2004 WATENPAUGH, Keith, Being Modern in the Middle East: Revolution, Nationalism, Colonialism and the Arab Middle Class , Princeton, N.J.: Princeton University Press, 2006 WATZINGER, C. and K. Wulzinger, Damaskus: Die Antike Stadt, Berlin: Vereinigung Wissenschaftlicher, Verbeger, 1921
Ocak 2013~
45 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
WEBER, Stefan, ‗The transformation of the Arab-Ottoman institution – The Suq (Bazar) of Damascus from the 16th to the 20th century‘, in Seven Centuries of Ottoman Architecture – „A SupraNational Heritage‟ (1999 Congress), Istanbul: Turkish Chamber of Architects, 2000 WEBER, Stefan, Damascus: Ottoman modernity and urban transformation (1808-1918), Arhus [Denmark] : Aarhus University Press, 2009 WEBER, Stefan; Jens Hanssen; Thomas Philipp, The empire in the city: Arab provincial capitals in the late Ottoman Empire, Wurzburg: Ergon in Kommission, 2002 WEISMANN, Itzchak, Taste of modernity: Sufism and Salafiyya, Boston: Brill, 2000. 01/01/2000 WELLHAUSEN, J., The Arab Kingdom and its Fall, trans. M. Graham Weir, Wellhausen Press, 2007 WIEGAND, Theodor, Suriye ve Filistin ve Garbî Arabistan Âbidat-ı Atikası, Berlin, 1918 Women, Patronage and Self- Representation in Islamic Societies, ed. D. Fairchild Ruggles, Albany: SUNY Press, 2000 WOODWARD, Sarah, The Ottoman kitchen, New York, Ġnterlink, 2001 WRĠGHT, William, An Account of Palmyra and Zenobia: Travels and adventuters, London; Edinburg; New York, Thomas Nelson and Sons, 1895 WULZINGER, K.; Watzinger C., Damaskus: die Islamische stadt, (I-II) Berlin, 1921-24, YERASĠMOS Stefanos, Sultan Sofraları: 15.ve16. Yüzyılda Osmanlı Saray Mutfağı, YKY, Ġstanbul, 2002 ZINKEISEN, Johann Wilhem, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (I-VII),Ġstanbul, 2011 ZU‘RUR, Ġbrâhim, el-Hayatü'l-ictimaiyye fî Biladi'ş-Şam fi'l-asreyn el-Eyyubî ve‟l-Memlukî, Matbaatü‘lCumhuriyye, DımaĢk 1993 4.7.2. Makaleler ABEL, M., ‗Alexandre le Grand en Syrie et Palestine‘, Revue Biblique. v.44, pp44-61, 1935 ABU-HUSAYN, Abdul-Rahim. "Duwayhi as a Historian of Ottoman Syria." Bulletin of the Royal Institute for Inter-Faith Studies, (BRIIFS) 1, no. 1 (Spr. 1999): 1-13 AKKACH, Samer, Leisure Gardens, Secular Habits: The Culture of Recreation in Ottoman Damascus, METU Journal of Faculty of Architecture, v27 n1, 67-80, (2010.06.15) AKSAY, Mustafa, Şam-ı Şerif‟te İlk Osmanlılar! EmanName (11), 50-59, 2. 2007 ALTUNDAĞ, ġinasi, ―Kavalalı Mehmet Ali PaĢa`nın Suriye`de Hâkimiyeti Esnasında Tatbik Ettiği Ġdare Tarzı‖ Belleten, Ankara, ,. (30), 241-243, 00.04.1944 AMAR, Zohar, Ortaçağda Suriye‘de (eĢ-ġam) Kâğıt Endüstrisi Tarihi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesi Tarih Dergisi, Sayı 42, 289-304, 2005 Ocak 2013~
46 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ASHTOR, E., ‗L‘urbanisme syrien à la basse-époque‘, Revista degli studi orientalni, XXXIII, 181209, 1958 ASHTOR, E., ‗Saladin and the Jews‘, Hebrew University College Annual, , 27: 305–26., 1965 ASHTOR, E., ‗The economic decline of the Middle East during the later Middle Ages – An outline‘ Asian and African Studies – Journal of the Israel Oriental Society, November 15/3: 253–86., 1978 ASTRID, Meier, Perceptions of a New Era? Historical Writing in Early Ottoman Damascus, In: Arabica. Oct., 2004, Vol. 51, Issue 4, p419-434, 16p.; BRILL Language: English ATALAR, Münir, Hac Yolu Güzergahı ve Masrafı (Kara Yolu, 1253/1837) OTAM-Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 4, 43-74, Ankara, 1990 ATEġ, Ġbrahim, ―ġam Ümeyye Camii ve Vakfiyesi‖ Vakıflar Dergisi, sayı: 12, s. 27-90,1978 AYALON, Rosen, ―Between Cairo and Damascus: Rural life and urban economics in the Holy Land during the Ayyabid, Mamluk and Ottoman Periods‖, M. The Archaeology of Society in the Holy Land , Ed.Levy, T., New York: Facts on File, p512-523, 1995 BABINGER, Franz, ―Osmanlı ġam Valileri‖ Çeviren: Necdet Öztürk, Marmara Üniversitesi Türklük Araştırmaları Dergisi (8), 93-107, 1997 BACHARACH, J.L., ‗Marwanid Umayyad building activities: Speculations on patronage‘, Muqarnas, XIII: 27–44., 1996 BAKIRTAġ, Ġbrahim-Bıyıklı, Mustafa, ġam Ġhtisab Vergisi Bağlamında Osmanlı Egemenliğinin, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 62: 21-40, 2012 BAKTIAYA, Adil, ―19. Yüzyıl Suriye‘sinde Müslüman Hıristiyan iliĢkilerinde değiĢim.‖ İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 58, Sayı 2, 23-44, 2008 BAL, Faruk, ―Ottoman Spanish Economic Relations in the Sixteenth Century: Rivalry in the Mediterranean‖ İnternational Journal of Business and Social Secience, Vol 2, No. 21, November, 2011 BARKAN, Ö.L., ‗Essai sur les données statistiques des registres de recensement dans l‘empire Ottoman aux XVe et XVI siècles‘, Journal of Economic and Social History of the Orient, 1: 9–36, 1958 BARKAN, Ömer Lütfi, ―Tarihi demografi araĢtırmaları ve Osmanlı Tarihi‖ Türkiyat Mecmuası, Cilt 10, 1-25, 1953 BIYIKLI, Mustafa, ―ġam vak‘ası 1831 ve sonuçları, Türkler, neĢr. Hasan Celal Güzel vdğr., XII 730-740, Ankara 2002, BIYIKLI, Mustafa, Ġbrahim BakırtaĢ, ġam Ġhtisab Vergisi Bağlamında Osmanlı Egemenliğinin, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 62: 21-40, 2012 BĠANQUĠS, A.-M., La réforme agraire dans la ghouta de Damas, Damascus: IFEAD, 1989
Ocak 2013~
47 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
BĠANQUĠS, A.-M., ‗Le problème de l‘eau à Damas et dans sa Ghouta‘, Revue de géographie de Lyon, 52: 35–52. 1977 BĠANQUĠS, T., ‗Les derniers gouverneurs ikhchidides à Damas‘, Bulletin d‟études orientales, XXIII: 167–96, 1970 BONFIOLI, M., ‗Syriac-Palestinian mosaics in connection with the decoration of the mosques at Jerusalem and Damascus‘, East and West, 10 (new series): 57–76.,1959 BOOJAMRA, J.L., ‗Christianity in Greater Syria‘, Byzantion, LXVII: 148–78, 1997 BOWERSOCK, G.W., ‗Syria under Vespasian‘, Journal of Roman Studies, LXIII: 133–40, 1973 BÖLÜKBAġI, Suha, Ankara, Damascus, Baghdad, and the re-gionalization of Turkey's Kurdish secessionism. JSAM ES 14.4.1991.15-36. BRAUNE, M., ‗Die Stadtmauer von Damaskus‘, DM, 11: 67–86, 1999 BUZPINAR, ġ. Tufan, ―Ahmet Cevdet PaĢanın Suriye Valiliği ( ġubat - Kasım 1878 )‖ Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 9, Güz, 37-52, 2003 BUZPINAR, ġ. Tufan, ―Osmanlı Suriye‘sinde Türk Aleyhtarı Ġlanlar ve Bunlara KarĢı Tepkiler 1878-1881‖, İslam Araştırmaları Dergisi , Sayı 2, 73-89, 1998 BUZPINAR, ġ. Tufan, ―Suriye: Osmanlı Dönemi‖ İslam Ansiklopedisi, XLI Cilt, Ġstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, XXXVII. 550-555, Ġstanbul, 2009 BUZPINAR, ġ. Tufan, ―ġam: Osmanlı Dönnemi‖ İslam Ansiklopedisi, XLI Cilt, Ġstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, XXXVIII. 315-320, Ġstanbul, 2010 CATHCART, King, D.J., ‗The defences of the citadel of Damascus‘, Archaeologia, 94: 57–96, 1951 CEYLAN, Ġbrahim, ―Yavuz Sultan Selim‘in ġam‘da yaptırdığı ilk Osmanlı vakfı ve vakfiyesi‖, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 2, s. 157-169, Konya, 1986 COBB, P.M., ―Al-Mutawwakil‘s Damascus: A new `Abbasid capital?‖, Journal of Near Eastern Studies, 58: 241–57, 1999 COMMINS, David Dean, ―Social criticism and reformist ulama of Damascus.‖ Studia Islamica, 78 (1993), 169-180 COMMINS, David Dean, Religious reformers and Arabists in Damascus, 1885-1914, International Journal of Middle East Studies (IJMES) 18, 405-125, 1986 CRESWELL, K.A.C, ‗The origin of the cruciform plan of Cairene madrasas‘, Bulletin de l‟Institut français d‟archéologie orientale (le Caire), XXI: 1–54, 1923 CUMONT, F., ‗The population of Syria‘, Journal of Roman Studies, XXIV: 187–90, 1934 ÇAKAR, Enver, XVI. Yüzyılda Suriyede Yaşayan Salur ve Çoğun Türkmenleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 2, Sayfa: 325-340, Elazığ, 2002
Ocak 2013~
48 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ÇAKAR, Enver, XVII. Yüzyılın Ġlk Yarısında ġam Eyaleti, Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi I/2, Elazığ, 2003 ÇAKAR, Enver,‖ XVI. Yüzyılda ġam Beylerbeyiliğinin Ġdarî Taksimatı‖ Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13(1) 1. 2003, 351-374 ÇEÇEN, Mehmet Korkut, ―Suriye‘de Osmanlı Belgelerine Ait Önemli Bir KuruluĢ: Merkezü‘lVesâiki‘t-Târîhiyye ve Eski Harfli Türkçe Gazeteler‖ Orta Doğu Araştırmaları Dergisi 3(2) 7.2005, 127-138 ÇETĠN, Atillâ, ―Halep ve ġam‘a Ait Bazı ġer‗iyye Sicilleri (Evâmir-i Sultaniyye)‖, Ġslâm Medeniyeti, 1981, cilt: V, sayı: 2, s. 123-126 ÇĠĞDEMOĞLU, Sema, ―Ortaçağ XVI, XVII, XVIII ve XIX Yüzyıllarda Fransız Doğu Seyyahlarına Kısa Bir BakıĢ‖ Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi Cilt: 38 Sayı: 12 Sayfa: 104-120, 1942 DASKALAKĠS, Annie-Christine Mathews, ―A Room of Splendor and Generosty from Ottoman Damascus‖, Ġnstitute of Arts, New York Universty, Metropolitan Museum Journal 32, 111-139, 1997 DEGEORGE, G., ‗Sous la grande mosquée de Damas‘, Notre Histoire, 108: 20–4, 1994 DICKIE, A.C., ‗The Great Mosque of the Omeiyades, Damascus‘, PEFQS: 268–82., 1897 DĠNGEÇ Emine, XVI. Yüzyılda Osmanlı Ordusunda Çingeneler, SDÜ, Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2009, Sayı 20, 33-46 DÖLEN, Emre, Kartpostallarla GeçmiĢte ġam, Tarih ve Toplum, Ġstanbul, (145), 00.01.1996, 2834. DURAND, G., ‗Epigraphie palestinienne‘, Revue biblique, IX: 91–3.,1900 DURAND, X., Des Grecs en Palestine au IIIe siècle avant Jesus-Christ – le dossier syrien des archives de Zénon de Caunos (261–252), Paris: Gabalda, 1997 DUSSAUD, R., ‗Le temple de Jupiter Damascénien et ses transformations aux époques chrétienne et musulmane‘, Syria, III: 219–50., 1922 DÜNDAR, Abdülkadir, XVI. Yüzyıl Bazı Osmanlı Mimarları, AÜİFD, Cilt XLIII (2002), Sayı 1, 231-262 ECOCHARD, M, ‗Le Palais Azem de Damas‘, Gazette des Beaux-Arts, April XIII: 230–41., 1935 ECOCHARD, M., ‗Travaux de restauration de quelques monuments syriens‘, Revue des études islamiques, LIII: 21–140., 1985 ELISSEEFF, N., ‗Corporations de Damas sous Nour al-Din; matériaux pour une topographie économique de Damas au XXIIe siècle‘, Arabica, III: 61–79, 1956 ERNST, Herzfeld, Damascus: Studies in Architecture-I, Ars Islamica, Vol. 9, (1942), pp. 1-53 ERNST, Herzfeld, Damascus: Studies in Architecture-II, Ars Islamica, Vol. 10, (1943), pp. 13-70 Ocak 2013~
49 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ERNST, Herzfeld, Damascus: Studies in Architecture-III, Ars Islamica, Vol. 11/12, (1946), pp. 171 ERNST, Herzfeld, Damascus: Studies in Architecture-IV, Ars Islamica, Vol. 13, (1948), pp. 118138 ERTAġ, M. YaĢar, ―1759 ġam Depremi‘nde Büyük Hasar Gören Emeviye, Selimiye ve Süleymaniye Camilerinin Onarımı― Ortadoğu‟da Osmanlı Dönemi Kültür İzleri, Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, cilt. I, 241-250, Ankara, 2001 FINK, H.S., ‗The Role of Damascus in the history of the Crusades‘, January The Muslim World, Volume 49, Issue 1, pages 41–53, January, 1959 FINSTER, B., ‗Die Mosaiken der Umayyaden Moschee von Damaskus‘, Kunst des Orients, VII/2: 82–141, 1970-71 FISCHEL, W.J., ‗A new Latin source on Tamerlane‘s conquest of Damascus (1400/1401) –(B de Mignanelli‘s Vita Tamerlani‘ 1416)‘, Oriens, 9: 57–74, 152–72, 1956 FLOOD, F.B., ‗Umayyad survivals and Mamluk revivals: Qalawunid architecture and the Great Mosque of Damascus‘, Muqarnas, XIV: 57–79, 1997 FOREY, A.J., ‗The failure of the seige of Damascus in 1148‘, Journal of Medieval History, 10/1: 13– 23, 1984 FOSS, C., ‗Syria in transition, AD 550–750: An archaeological approach‘, Dumbarton Oaks Papers, 51: 189–269., 1997 FREYBERGER, K.S., ‗Das kaiserzeitliche Damaskus: Schauplatz lokaler Tradition und auswärtiger Einflüsse‘, DM, 11: 123–38, 1999 FUCCARO, Nelida, Ethnicity and the city: the Kurdish quarter of Damascus between Ottoman and French rule 1724-1946, Urban History, Cilt 30, n2, p. 206-224, 2003 GARRETT, Jean, ―The site of Damascus‖, Geography, Vol. 21, No. 4 (DECEMBER, 1936), pp. 283-296 GEDĠKLĠ, Fethi, ―Midhat PaĢa‘nın Suriye Layihası‖. Dîvân Ġlmî AraĢtırmalar 2(7) 1999, 169-189 GILBERT, J.E., ‗Institutionalisation of Muslim scholarship and professionalisation of the `Ulama in medieval Damascus‘, Studia Islamica, LII: 105–34, 1980 GOODWIN, G.A., ‗The Tekke of Süleiman I, Damascus‘, PEFQS, 110: 127–9., 1978-9 GÖYÜNÇ, Nejat, XVI. Yüzyılda Osmanlı Devletinde hekimbaĢılık ve hekimler hakkında bazı yeni tesbitler, İslam Araştırmaları Dergisi, Sayı 4, 1-6, 2000 GRAFMAN, R. and Rosen-Ayalon, M., ‗The two great Syrian Umayyad mosques: Jerusalem and Damascus‘, Muqarnas, 16: 1–15, 1999
Ocak 2013~
50 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
GRAINGER, J.D., ‗Village government in Roman Syria and Arabia‘, Levant, XXVII: 179–95., 1995 GREHAN, James, The Mysterious Power of Words: Language, Law, and Culture in Ottoman Damascus (17th-18th Centuries), In: Journal of Social History. Summer, 2004, Vol. 37, Issue 4, p 991-1015 GREHAN, James, Street Violence and Social Imagination in Late-Mamluk and Ottoman Damascus (ca. 1500-1800), In: International Journal of Middle East Studies. May, 2003, Vol. 35,Issue2, p 215-236, Cambridge University Press GUALTIERI, Sarah, Gendering the Chain Migration Thesis: Women and Syrian Transatlantic Migration, 1878-1924 Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, Volume 24, Number 1, 2004, pp. 67-78 Duke University Press GUERIN, A., ‗Interpretation d‘un registre fiscal ottoman: les territoires de la Syrie méridionale en 1005/1596–7‘, Journal of Near Eastern Studies, January 61/1: 1–30, 2002 Guérin, A.,‗Les territoires de la ville de Damas à la période abbaside‘, Bulletin d‟études orientales, LII: 221–41, 2000 GÜNAY, Selçuk, II. Abdulhamid Döneminde Suriye ve Lübnan‘da Arap Ayrılıkçı Hareketlerinin BaĢlaması ve Devletin Tedbirleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fak, Vol.17, No.28, 85108 GÜNER, Selda, Onsekizinci Yüzyıl ġam'ına Dair Bazı Gözlemler, Hacettepe Üniv. Edebiyat fakültesi dergisi, Sayı 1, 2011, 131-14 HADDAD, G., ‗Damascus in the writings of classical and Arab authors‘, AAAS, I: 157–64., 1951 HADDAD, G.M., ‗The interests of an eighteenth century chronicler of Damascus‘, Der Islam, 38: 258–71., 1963 HANAUER, J.E., ‗Folklore and other notes from Damascus‘, PEFQ: 31–7, 1925 HANAUER, J.E., ‗Damascus notes‘, PEFQ: 40–5, 1912 HANAUER, J.E., ‗Damascus: notes on changes made in the city during the Great War‘, PEFQ: 68–77, 1924 HANAUER, J.E., ‗Further notes from Damascus, etc‘, PEFQ: 205–10, 1909 HANAUER, J.E., ‗Greek inscriptions from Damascus‘, PEFQ: 39–42, 1910 HANAUER, J.E., ‗Notes from Damascus and the Anti-Libanus‘, PEFQ: 119–38, 1909 HANAUER, J.E., ‗Special note on the ―Asylum Inscription‖ at Damascus‘, PEFQ: 206–9, 1912 HANISCH, H., ‗Der Nordwestturm der Zitadelle von Damaskus‘, DM, 5: 183–231, 1991 HANISCH, H., ‗Die Machikulis der Zitadelle von Damaskus‘, DM, 9: 227–62, 1996 Ocak 2013~
51 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
HANISCH, H., ‗Die seldschukischen Anlagen der Zitadelle von Damaskus‘,DM, 6: 479–99, 1992 HANNA, Nelly, ―Osmanlı Dönemi Arap ġehir Tarihi Üzerine Bir Ġnceleme‖ Türk ġehir Tarihi, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 3 Sayı 6, Ġstanbul, 2005 HARTMANN, R.,―ġam‖ İslam Ansiklopedisi, , MEB Yayınları, XI, 298-310, EskiĢehir, 2001 HOUGHTON, L.C., ‗Survey of the Salihiye quarter of Damascus‘, Art and Archaeology Research Papers, 14: 31–7, 1978 HOURANI, Albert, 'The Changing Face of the Fertile Crescent in the Eighteenth century,' Studia Islamica 8 (1957), 89-122. HOURANI, Albert, 'The Ottoman Background of the Modern Middle East,' The Ottoman State and its Place in History. Kemal H. Karpat. Leiden (ed.), 61-78., 1974 HOWARD, D., ‗Death in Damascus: Venetians in Syria in the mid-fifteenth century‘, Muqarnas, 20: 143–57, 2003 HUDSON, Leila Olga, Investing by Women or Investing in Women? Merchandise, Money, and Marriage and the Formation of a Prenational Bourgeoisie in Damascus, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East Volume 26, Number 1, 2006 pp. 105-120 HUDSON, Leila Olga, Late Ottoman Damascus: Investments in Public Space and the Emergence of Popular Sovereignty Publication: Critique: Critical Middle Eastern Studies, v15 n2 (2006.09): 151-169 HUDSON, Leila Olga, Reading Al-Sha'rani: The Sufi Genealogy of Islamic Modernism in Late Ottoman Damascus Publication: Journal of Islamic Studies, v15 n1 (20040101): 39-68 HUMPHREYS, R.S., ‗Women as patrons of architecture in Ayyubid Damascus‘, Muqarnas, 11: 35–54, 1994 JANIN, L., ‗Le Cadran Solaire de la mosquée Umayyade à Damas‘, Centaurus, 16/4: 285–98, 1972 KAFESCĠOĞLU, Çiğdem, In The Image of Rûm: Ottoman Architectural Patronage in Sixteenth-Century Aleppo and Damascus, Publication: Muqarnas, 1999, vol. 16, p. 70-96 KAKRI, S., `Abd el Kader sur le chemin de Damas‘, Qantara 9: 58–61, 1993 KALMAN, Julie, Sensuality, Depravity, and Ritual Murder: The Damascus Blood Libel and Jews in France, Jewish Social Studies, New Series, Vol. 13, No. 3 (Spring - Summer, 2007), pp. 35-58 KARAKIġLA, Yavuz Selim, ġam‘da "Temel Ġçgüdü" 1889! Toplumsal Tarih 16(96) 12. 2001, 36-37 KASMIEH, Khairia: Education in Damascus (Syria) at the end of the Ottoman rule as narrated by contemporaries, Oriental Archive Supplementa VIII, 66(1998) 179-188 KASMIEH, Khairia: Social life in Damascus at the beginning of the 20th century as perceived by some contemporaries. Histoire économique et sociale de l'Empire Ottoman et de la Turquie (1326-1960), Panzac Daniel (ed), Collection Turcica, Vol. VIII, 373-383, Peeters, 1995 Ocak 2013~
52 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
KAYA, Önder, ―Ortaçağ Seyyahlarının Gözünden ġam Diyarının Merkezi DımaĢk‖ Kültür (13) 2008-2009, 98-102 KAZICI, Ziya, ―Bir Osmanlı Ġhtisab Defterine göre ġam‘daki Dükkanlar‖ Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 3, 243-255, 1985 KENNEDY, H., ‗Change and continuity in Syria and Palestine at the time of the Muslim conquest‘, Aram, 6: 67–102, 1989 KENNEDY, H., ‗From Polis to Madina: Urban change in late Antique and Early Islamic Syria‘, Past and Present, 106: 3–27, 1986 KENNEDY, H., ‗The last century of Byzantine Syria‘, Byzantinische Forschungen, X: 142–83, 1985 KINDLER,, A., ‗The status of cities in the Syro-Palestinian area as reflected by their coins‘, Israel Numismatic Journal, 6–7: 79–87, 1982-3 KLENGEL, H., ‗City and land of Damascus in the cuneiform tradition‘, AAAS, XXXV: 49–57, 1985 KOÇ, Yunus, ―Osmanlı Ġmparatorluğunun Nüfus Yapısı (1300-1900)‖ Osmanlı, Güler Eren (ed.) I- XII Cilt, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, IV. 535-550, 1999 KOLOĞLU, Orhan, Bir Osmanlı Vilayeti Olarak ġam. Popüler Tarih 6(64) 12.2005, 30-35 KRAUSKOPF, C., ‗Stadtkernarchäologie im Suq as-Sagha in Damaskus – Ein Vorbericht‘, DM, 12: 389–95, 2000 KULA, Mevlüt, Modern Suriye Hikâyesine Genel Bir BakıĢ, Doğu Araştırmaları, 2011; 7:17-48 KUNERALP, Sinan, ―Osmanlı Dönemindeki(1831-1911) Hicazda Hac ve Kolera‖ Münir Atalar (Çev.)OTAM-Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 7, 497511, 1996 LAMMENS, H, ―Suriye‖ İslam Ansiklopedisi, I-XV, EskiĢehir, MEB yayınları, XI. 51-66, EskiĢehir, 2001 LAMMENS, H., ‗Le calife Walid et le prétendu partage de la mosquée des Omayyades à Damas‘, Bulletin de l‟Institut français d‟archéologie orientale, XXVI: 269–304, 1935 LEWIS, Bernard ‗A Jewish source on Damascus just after the Ottoman Conquest‘, School of Oriental and African Studies Bulletin, X: 179–84, 1940-2 LEWIS, Bernard, ―Osmanlı Hakimiyetine Girmesinden Hemen Sonra DımaĢk'tan Bahseden Bir Yahudi Kaynak‖ Çev. ARSLANTAġ, Nuh, Belleten 2004,68(252):561-568 LOREY, E. D. and Wiet, G., ‗Cénotaphes de deux dames Musulmanes à Damas‘, Syria, II: 221–5, 1921 LOREY, E. D., ‗L‘état actuel du Palais Azem‘, Syria, VI: 367–72, 1925
Ocak 2013~
53 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
LOREY, E. D., ‗Les Mosaïques de la Mosquée des Omayyades à Damas‘, Syria, XII: 326–49, 1931 LÖWY, A., ‗On the origin of the name Damasheh (Damascus)‘, Proceedings of the Society of Biblical Archaeology, 11: 237, 1889 MAHMUT, Mesut, Öksüz Diyar-ı Ġslam: ġam-ı ġerif, Sebilürreşad (SM), 379, 15. Cilt. Maktab Anbar à Damas, Revue du monde musulman et de la Méditerranée 52, no. 3 (1989): 198–206 MASTERMAN, E. W. G., The Water Supply of Damascus, The Biblical World, Vol. 21, No. 2 (Feb., 1903), pp. 98-107 MASTERMAN, E.W.G., ‗The Damascus railways‘, PEFQ: 199–200, 1897 MEINECKE, M., ‗Der Survey des damaszener Altstadtviertels as Salihiya‘,DM, 1: 189–241, 1983 MEINECKE, M., ‗Mamluk architecture. Regional architectural traditions: Evolution and interrelations‘, DM, 2: 163–75, 1985 MEINECKE, M., ‗Survey of as-Salihiya: Report of the first season 1980‘, AAAS, XXXI: 41–61., 1981 MEINECKE, M., ‗Syrian blue-and-white tiles of the 9th/15th century‘, DM, 3: 203–14, 1985 MEINECKE, M., ‗The Old Quarter of as-Salihiya Damascus: Development and recent changes‘, AAAS, XXXV: 31–7, 1985 MILWRIGHT, Marcus, An Arabic Description of the Activities of Antique Dealers in Late Ottoman Damascus., Palestine Exploration Quarterly. Mar.2011, Vol. 143 Issue 1, p8-18 MIURA, T., ‗The Salihiyya Quarter in the suburbs of Damascus – Its formation, structure and transformation in the Ayyubid and Mamluk periods‘, Bulletin d‟études orientales, XLVII: 129–82, 1995 MOAZ, Abd al-Razzaq, ‗Note sur les sciences occultes vues par la societé damascaine‘, Bulletin d‟études orientales, XLIV: 79–81., 1992 MOAZ, K., ‗Le Mausolée d‘Ibn al-Muqaddam‘, Mélanges de l‟Institut français de Damas, 1: 67–74., 1929 MOUTERDE, R., ‗Inscriptions grecques relevées par l‘Institut français de Damas‘, Syria, VI: 351–64, 1925 MUFTĠ, A, ‗The restoration of Bab Sharqi‘ (in Arabic), AAAS, XVI: 29–36, 1966 MUSIL, A., ‗Sieben samaritanische Inschriften aus Damaskus‘, Sitzungsberichte der kaiserlische Akademie der Wissenschaften in Wien, CXLVII: 1–11, 1903 NEWTON, F.G. ‗Notes on Damascus‘, PEFQ: 33–7, 1916 NICOLLE, D. Yarmuk 636 AD – The Muslim Conquest of Syria, London: Osprey Military Campaign Series no 31., 1994 Ocak 2013~
54 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
OFER, Livne-Kafri, Fadail al-Sham Literature, Holy Land Studies: A Multidisciplinary Journal, Volume 6, Number 2, November 2007, pp. 216-218 Edinburgh University Press OKUR, Mehmet Akif, ―Emperyalizmin Ortadoğu Tecrübesinden Bir Kesit: Suriye‘de Fransız Mandası‖ Bilig, , Sayı 48: 137-156, KıĢ / 2009 ORTAYLI, Ġlber, 19. yy sonunda suriye ve lübnan üzerine bazı notlar, Osmanlı Araştırmaları, Sayı 4, 89-113, 1984 ÖZTÜRK, Mustafa, ―Genel Hatlarıyla 19. Yüzyılın Ġkinci Yarısında Suriye‖, Prof. Dr. Halil Narman Armağanı, Elazığ, 18-44, 2005 ÖZTÜRK, Mustafa, 1675-1676 (h.1086) Tarihli ġam Avârız-Hâne Defteri. Orta Doğu Araştırmaları Dergisi 2(2) 7.2004, 75-93 ÖZÜNLÜ, Emine Erdoğan, XVI. Yüzyıl Osmanlı kentlerinin ekonomik nitelikleri üzerine bir karĢılaĢtırma denemesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, Ocak 2010, Cilt 18, No:1, 257-270 PASCUAL, Jean-Paul ‗Café et cafés à Damas: Contribution à la chronologie de leur diffusion au XVIème siècle‘, Berytus, XLII: 141–56, 1995-6 PHILIPP, Thomas, ‗The Farhi family and the changing position of the Jews in Syria, 1750–1860‘, Journal of Middle Eastern Studies, 20/04: 37–52, 1984 PROVENCE, M, Ottoman and French Mandate Land Registers for the Region of Damascus Publication: Middle east studies association bulletin, 39, no. 1, (2005): 32-45, RABBAT, N., ‗The mosaics of the Qubba al-Zahiriyya in Damascus: A classical Syrian medium acquires a Mamluk signature‘, Aram, 1997-8 RAHME, J.G., ‗Some socio-economic observations on the relationship between the mountain and the coast in early 17th century Ottoman Syria‘, Aram, 9–10: 419–30, 1997-8 RANDI, Deguilhem, ―State Civil Education in Late Ottoman Damascus: A Unifiying or a Separating Force,‖ in Thomas Philipp and Birgit Schaebler (eds.), The Syrian Land: Processes of Integration and Fragmentation in Bilad al-Sham from the 18th to the 20th Century (Stuttgart: Franz Steiner, 1998), 221–50. REILLY, James, ‗Property, status and class in Ottoman Damascus‘, Journal of the American Oriental Society, Journal of the American Oriental Society, (JAOS)Vol.112, No.1, 9-12, 1992 REILLY, James, ‗Status groups and property holders in the Damascus hinterland, 1828–1880‘, International Journal of Middle East Studies, 21: 517–39, 1989 REILLY, James, ―From Workshops to Sweatshops: Damascus Textiles and the World Economy in the Last Ottoman Century,‖ Review Fernand Braudel Center, 16, no. 2 (1993): 199–213 REILLY, James, ―Properties around Damascus,‖ Arabica 37 (1990): 90–114
Ocak 2013~
55 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
REILLY, James, Damascus Merchants and tradein the transition to capitalism, Canadian Journal of History, 27, (1992): 1-27 REILLY, James, Rural waqfe of Ottoman Damascus. Rights of Ownership, possession and tenancy. AO 51.1990.27-46. REILLY, James, Shari‘a Court Registers and Land Tenure around Nineteenth Century Damascus, Middle East Studies Association Bulletin 21 (1987): 155–69 REILLY, James, Urban hegemony in the hinterland of Ottoman Damascus villages, estates and farms in the nineteenth century. in Histoire économique et sociale de l'Empire Ottoman et de la Turquie (1326-1960), Panzac Daniel (ed), Collection Turcica, Vol. VIII, 455-470, Leuven, 1995 REILLY, James, Women in the Economic Life of Late-Ottoman Damascus, Arabica, 1995 Vol. 42, p79-106, 28p. ROBINSON, R. J. , Damascus: The Pearl of the Desert, The Biblical World, Vol. 33, No. 3 (Mar., 1909), pp. 146+152-159 ROGERS, E.T.,‗Excavation of the Tell Salahiyeh‘, PEFQS 1: 43–5, 1869 RUTH, Roded, ―Social Patterns among the Urban Elite of Syria during the Late Ottoman Period 1876–1918,‖ in David Kushner, Palestine in the Late Ottoman Period (Jerusalem: Brill, 1986), 155–57. SACK, D., ‗Auf den Spuren von Karl Wulzinger in Damaskus‘, Istanbuler Mitteilungen, 39: 473–81., 1989 SACK, D., ‗Damaskus, Die Stadt intra muros‘, DM, 2: 207–90., 1985 SACK, D., ‗Damaskus: Die Entwicklung der historischen Stadt‘, Architectura, 132: 113–5., 1983 SADAN, J., ‗Le tombeau de Moïse à Jéricho et à Damas. Une compétition entre deux lieux saints principalement à l‘époque ottomane‘, Revue des études Islamiques, XLIX/1: 59–99., 1981 SAMUR, Sebahattin, Osmanlı Devleti‘nde Islahat Çabaları ve II. MeĢrutiyet‘e Kadar Suriye. Yeni Türkiye Özel Sayı 6(31) 1/2.2000, 173-187. ss. SARAÇ, Mustafa Ġsmet, Eski ġam‘ın ġifresi! Busra. Fotoğraflar: Bülent Katkak, Eman Name (9) 9.2005, 24-31 SAUVAGET, J. ‗Décrets mamelouks de Syrie – 2ème partie‘, Bulletin d‟études orientales, III: 1–30, 1933 SAUVAGET, J. ‗Esquisse d‘une histoire de la ville de Damas‘, Revue des études islamiques, VIII: 421–80, 1934 SAUVAGET, J. ‗L‘architecture musulmane en Syrie: Ses caractères – son évolution‘, Revue des arts asiatiques, VIII: 19–51, 1933-34 SAUVAGET, J. ‗La Citadelle de Damas‘, Syria, XI: 59–80, 1930 SAUVAGET, J. ‗Le plan antique de Damas‘, Syria, XXV: 314–58, 1949 Ocak 2013~
56 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
SAUVAGET, J. ‗Le plan de Laodicée-sur-mer‘, Bulletin d‟études orientales, IV: 81–114, 1935 SAUVAGET, J. ‗Les bains de Damas‘, Journal asiatique, CCXXXIV: 327–32, 1943-54 SAUVAGET, J. ‗Notes sur quelques monuments musulmans de Syrie à propos d‘une étude récente (part 1)‘, Syria, XXIV: 211–31, 1944-5 SAUVAGET, J. ‗Notes sur quelques monuments musulmans de Syrie à propos d‘une étude récente (suite)‘, Syria, XXV: 259–67, 1946-8 SAUVAGET, J. ‗Une ancienne représentation de Damas au musée du Louvre‘, Bulletin d‟études orientales, XI: 5–12., 1945–6 SAUVAGET, J. Décrets mamelouks de Syrie – 1er partie‘, Bulletin d‟études orientales, II/1: 1–52, 1932 SAUVAGET, J. Un bain damasquin du XIIIe siècle‘, Syria, XI: 370–80, 1930 Servet-i Fünun, ġam‘da Sultan Selim Camii, sayı 126, 5. Cilt Servet-i Fünun, ġam‘da Berede Nehri, sayı 109, 5. Cilt Servet-i Fünun, ġam‘da yeni Cadde (ġam‘da yeni cadde tanıtımı ve Resmi) sayı186,cilt,8 Servet-i Fünun, ġam-ı ġerif Elektrik Tenviratı ve Tranvayı, sayı 830, 32. cilt SEZER, Ayten, ―Osmanlıdan Cumhuriyete Misyonerlerin Türkiye‘deki Eğitim Öğretim Faaliyetleri‖ Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Özel Sayı 169-183, 1999 SHAMIR, Shimon, ―As'ad Pasha al-‗Azm and Ottoman rule in Damascus (1743–58)‖ Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Cambridge Univerrity Press, v26 n01, p.1-28, 1963 SHAMIR, Shimon, ―The Modernization of Syria: Problems and Solutions in the Early Period of Abdulhamid,‖ in Beginnings of modernization in the Middle East: the nineteenth century. William R. Polk and Richard L. Chambers (eds.) p,351–383. , Publications of the Center for Middle Eastern Studies, University of Chicago, Chicago and London: University of Chicago Press, 1968 SHBOUL, A. and Walmsley, A.G., ‗Identity and self-image in Syria-Palestine in the transition from Byzantine to Early Islamic Rule: Arab Christians and Muslims‘, Mediterranean Archaeology, 11: 255–87, 1998 SHBOUL, A., ‗Change and continuity in Early Islamic Damascus‘, Aram, 6: 67–102, 1994 SOFUOĞLU Ebubekir , ―Osmanlı Devleti‘nin Suriye Vilayetini Islah TeĢebbüsleri‖, History Studies-Enver Konukçu Armağanı, 2012 SOMEL, Selçuk AkĢin, ġam‘da Eğitim Sorunu ve Tanzimat‘ın Suriye‘de Geçerli Kılınması Meselesi (1861) Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar (8) 2009, 93-132 SOY, Bayram, ―Arap Milliyetçiliği Ortaya ÇıkıĢından 1918‘e Kadar‖ BİLİG, Yaz, Sayı:30 173-202, 2004
Ocak 2013~
57 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
SPAGNOLO, J. P., ―French Influence in Syria Prior to World War I: The Functional Weakness of Imperialism,‖ Middle East Journal 23, no. 1 (1969): 45–42 Studies on Palestine During the Ottoman Period, Ma‘oz Moshe (ed), Jerusalem, 1974 SUNGUR, Mutullah, ―XIX. Yüzyılda Osmanlı Devletinde Nüfus ve Nüfus Sayımları‖ Güler Eren (ed.) Osmanlı, XII Cilt, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, IV. 558-566, 1999 SÜMER, Faruk, XVI. Asırda Anadolu, Suriye ve Irak'ta YaĢayan Türk AĢiretlerine umumi Bir BakıĢ, İktisat Fakültesi Mecmuası XI, No: 1-4, 509-523, Ġstanbul, 1952 ġAHĠN, Cemalettin, ―Suriye: Fiziki ve BeĢeri Coğrafya‖ İslam Ansiklopedisi, XLI Cilt, Ġstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, XXXVII. 544-545, Ġstanbul, 2009 TAġ, Kenan Ziya, ―Suriye‘nin (ġam) Osmanlı Hakimiyetindeki Ġdari Yapısı.‖ Tarih İncelemeleri Dergisi (15) 2000, 75-85 THOMPSON, Elizabeth, Ottoman Political Reform in the Provinces: The Damascus Advisory Council in 1844-45, In: International Journal of Middle East Studies. Aug., 1993, Vol. 25, Issue 3, p457-475, 19p. Cambridge University TOMAR, Cengiz, ―Suriye: BaĢlangıçtan Osmanlı Dönemine Kadar‖ İslam Ansiklopedisi, XLI Cilt, Ġstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, XXXVII. 545-550, Ġstanbul, 2009 TOMAR, Cengiz, ―Suriye: Eğitim ve Öğretim-Fetihten Osmanlılara Kadar; Osmanlılardan Günümüze‖ İslam Ansiklopedisi, XLI Cilt, Ġstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, XXXVII. 555-559, Ġstanbul, 2009 TOMAR, Cengiz, ―ġam‖ İslam Ansiklopedisi, XLI Cilt, Ġstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, XXXVIII. 311-315, Ġstanbul, 2010 TOUEIR, Kassem, Kuran‘ın BakıĢ Açısıyla ġehirlerin Planlanması ġam-ı ġerif‘in ĠnĢasında Fıkıh ve Sünnet‘in Tesiri, Çev. Nurettin Gemici, Hikmet Yurdu Dergisi, 2010; 3(5):323-342 TURAN, Namık Sinan, Osmanlı Suriye‘sinin Son Yüzyılına BakıĢ, Toplumsal Tarih, Sayı 190, Cilt 32, 93-95, 2009 ULUÇAM, Abdüsselam, ―Suriye: Mimari‖ İslam Ansiklopedisi, XLI Cilt, Ġstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, XXXVII. 559-565, Ġstanbul, 2009 ULUÇAM, Abdüsselam, ―ġam: Mimari‖ İslam Ansiklopedisi, XLI Cilt, Ġstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, XXXVIII. 320-325, Ġstanbul, 2010 UMAR, Ömer Osman, Suriye‘de Fransız Emperyalizmi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12(1) 1. 2002, 297-310 ÜREKLĠ, Fatma,―Tanzimat Dönemi Osmanlı Eğitim Sistemi ve Kurumları‖ Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, 382-406, 2002
Ocak 2013~
58 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
VATTER, Sherry, ―Militant Textile Weavers in Damascus: Waged Artisans and the Ottoman Labor Movement, 1850-1914‖, Workers and Working Class in the Ottoman Empire and the Turkish Republic: 1839-1950, Quataert, Donald; Zürcher, Erik Jan. (eds), p.35-37, London. 1995 VATTER, Sherry,―Militant Journeymen in Nineteeth-Century Damascus: Ġmplication for the Middle Eastern Labor History Agenda‖ Worker and Working Clases in the Middle East, Zachary Lockman (ed.), State University of New York, (1-21), 1994 VINCENT, Andrew: The Jew, the Gipsy and el-Islam: an examination of Richard Burton's consulship in Damascus and his premature recall, 1868-1871. JRAS 1985.2.155-173. VOLL, J., Old 'Ulama' Families and Ottoman influence in eighteenth century Damascus, American Journal of Arabic Studies, 1975 Vol. 3, p48-59, 12p. WEBER, Stefan, ‗Der Marga-Platz in Damaskus‘, DM, 10: 291–343, 1998 WEBER, Stefan, ―Der Marja-Platz in Damaskus: Entstehung Eines Modernen Stadtzentrums Unter den Osmanen als Ausdruck Einen Strukturellen Wandels,‖ Damaszener Mitteilungen 10 (1998): 291–344. WEBER, Stefan, ―Ottoman Damascus of the 19th Century Artistic and Urban Development as an Expression of Changing Times‖ Art Turc / Turkish Art 10th International Congress of Turkish Art. Geneva, 731-740, 1999 WEBER, Stefan,‗The creation of Ottoman Damascus – Architecture and urban development of Damascus in the 16th and 17th centuries‘, Aram, 10: 431–470, 1997-8 WEBER, T. ‗Damaskos Polis Episemos‘, hellenistische, römische und byzantnische Bauwerke in Damaskus aus der Sicht griechischer und lateinischer Schriftquellen‘, DM, 7: 135–76, 1993 WEBER, T., ‗Damaskina – Landwirtschaftliche Produkte aus der Oase von Damaskus im Spiegel griechischer und lateinischer Schriftquellen‘, ZDPV, 105: 151–65, 1989 WILKINS, Charles. Osmanlı Tarihinin Suriye‘deki Kaynakları: ġam Tarihî Vesikalar Merkezi (Merkez El-Vasâ‘ik El-Tâ‘rihiyye) Türklük AraĢtırmaları Dergisi (11) 3.2002, 233-239. ss. WILSON, MC., Whose History? The 1840 Ritual Murder Trial in Damascus, Workshop on New Approaches to the study of Ottoman and Arab Societies (18th to mid-20th centuries). Bogaziçi University, Istanbul, May 27-30, 1999, Ġstanbul, 1999 WINTER, Michael, Ottoman Qaadis in Damascus in the 16th-18th Centuries, Studies in Islamic Law and Society: Law, custom, and statute in the Muslim world -studies in honor of Aharon Layish-, (ed.)Ron Shaham, p. 87-109, Leiden, Brill, 2007 ZACHS Fruma, ―Mikhayi1 Mishaqa - The Firs t Historian of Modern Syria‖, British Journal of Middle Eastern Studies, 28(1), 67-87, 2001
Ocak 2013~
59 ~
_________________________________________________________________________________________ Osman CENGİZ
ZACHS, Fruma, Mīkhā'īl Mishāqa-The First Historian of Modern Syria, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 28, No. 1 (May, 2001), pp. 67-8714
14
“Şam literatürü” için katkısını esirgemeyip bu makaleye ulaşmamı sağlayan Ebubekir Ceylan’a (Fatih Üniversitesi) tekrar teşekkürü bir borç bilirim. Ocak 2013~
60 ~
