5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις»

5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις»


Δολίχη, 7 Ιουλίου 2012

Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολίχης

σελ. 1 από σελ. 33


5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» Πραγματοποιήθηκε στη Δολίχη το Σάββατο 7 Ιουλίου 2012, ώρα 19:30. 1. 1ος Δόλιχος Δρόμος 2. Ευρήματα και έρευνες στην περιοχή της Δολίχης από την ΙΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Λάρισας. Παρουσίαση της κ. Τσιάκα Ασημίνας –αρχαιολόγου της ΙΕ΄ ΕΚΠΑ 3. Παραδοσιακά τραγούδια του Συλλόγου Γυναικών Δολίχης «Φίλα Ευβιότου» 4. Παραδοσιακοί χοροί από το χορευτικό συγκρότημα του Πολιτιστικού Συλλόγου Δολίχης «Η Τριπολίτιδα» Οι Δολιχοδρόμοι ξεκίνησαν τον αγώνα από τον αρχαιολογικό χώρο «Καστρί Δολίχης» και τερμάτισαν στην κεντρική πλατεία δίπλα στον ιερό ναό Μεταμορφώσεως Του Σωτήρος. Συμμετείχαν είκοσι αθλητές και πρώτος Δολιχοδρόμος αναδείχθηκε ο Ζήσης Σουγλής με συνολικό χρόνο 17 λεπτά και 58 δεύτερα. Ακολούθησε ο Στέφανος Σουγλής και ο Γιάννης Λιόλιος. Τους Δολιχοδρόμους βράβευσαν με μετάλλια οι κ.κ. Παναγιώτης Τσακνάκης (Πρόεδρος Τοπικού Συμβουλίου Δολίχης), Αθανάσιος Καψάλης (Αντιδήμαρχος Ελασσόνας), ενώ ο Αθανάσιος Παιδής (Περιφερειακός Σύμβουλος Θεσσαλίας) βράβευσε τον πρώτο Δολιχοδρόμο με μετάλλιο και ένα στεφάνι από κλαδί ελιάς. Με την καθιερωμένη ξενάγηση των επισήμων στον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και στο Λαογραφικό μουσείο, η εκδήλωση ξεκίνησε με τη βράβευση των Δολιχοδρόμων. Από την παρουσιάστρια της εκδήλωσης κ. Ευαγγελία Γκόγκου αναφέρθηκε ότι το φετινό Φεστιβάλ, το οποίο θα είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα, δεδομένης της ένταξης αθλητικών δραστηριοτήτων θα περιλαμβάνει τον 1ο Δόλιχο δρόμο, την ομιλία της αρχαιολόγου της 15ης Εφορίας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Λάρισας κυρίας Ασημίνας Τσιάκα, παραδοσιακά τραγούδια του Συλλόγου Γυναικών Δολίχης «Φίλα Ευβιότου» και την εμφάνιση του χορευτικού του Πολιτιστικού Συλλόγου Δολίχης. Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολίχης


5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» Ο Δόλιχος δρόμος ήταν ένα αρχαίο ολυμπιακό άθλημα το οποίο εισήχθη στην 15η Ολυμπιάδα το 720 π.Χ. Η απόσταση που διένυαν οι αθλητές ανερχόταν σε 24 στάδια, δηλαδή σε 2614,48 μέτρα. Αποφασίσαμε να εντάξουμε στο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» το συγκεκριμένο αγώνισμα για τρεις βασικούς λόγους: 1ον: Είναι πιθανόν ο Δόλιχος δρόμος να σχετίζεται με την ονομασία της Δολίχης και 2ον: η απόσταση του Δόλιχου δρόμου ανερχόταν σε 24 στάδια, δηλαδή σε 4614,48 μ. τόση όση είναι και η απόσταση από Καστρί της Δολίχης μέχρι τον ιερό ναό Μεταμορφώσεως Του Σωτήρος, ο οποίος βρίσκεται δίπλα μας στη σημερινή εκδήλωση. Αυτή την απόσταση διένυσαν και οι αθλητές μας. Τέλος, Ο αθλητισμός είναι πολιτισμός. Ο Δόλιχος, λοιπόν, φαντάζει σαν μία συνεχή γραμμή που ξεκινάει από την αρχαία Δολίχη και, διαπερνώντας τις ενδιάμεσες περιόδους, καταλήγει στο σήμερα. Λειτουργεί σαν μία γραμμή που κρατά ενωμένη την ιστορία της Δολίχης. Ο εκπρόσωπος του πολιτιστικού συλλόγου Δολίχης κ. Κώστας Γκόγκος ευχαρίστησε τους ομιλητές της εκδήλωσης, ενώ επισήμανε την ανάγκη συνέχισης των ανασκαφών στο Καστρί της Δολίχης. Ο πολιτιστικός σύλλογος θεωρεί αναγκαία την ίδρυση Εφορεία Αρχαιοτήτων στην ορεινή Περραιβία, όπου συναντάται η Περραιβική Τρίπολις, καθώς οι αρχαιολογικοί χώροι στην επαρχία Ελασσόνας βρίσκονται στην περιοχή αυτή. Επίσης, ο Δήμος Ελασσόνας, εάν δεν έχει προβεί ήδη σε ενέργειες αξιοποίησης της υπάρχουσας μελέτης του πρώην Δήμου Λιβαδίου για την διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου του Κατριού Δολίχης, παρακαλείται από τον πολιτιστικό σύλλογο της Δολίχης να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες για να ενταχθεί το έργο στο ΕΣΠΑ, όπως με την ανάθεση της μελέτης στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Ανέφερε: «Είχαμε συνηθίσει σε όλα τα προηγούμενα φεστιβάλ να παρουσιάζονται τα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο «Καστρί Δολίχης», μέσω Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολίχης


5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» του αρχαιολόγου της 7ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Σπύρο Κουγιουμτζόγλου. Φέτος, δυστυχώς, δεν υπάρχει τίποτα νεότερο για παρουσίαση, διότι το προηγούμενο έτος δεν έγιναν ανασκαφές στο Καστρί Δολίχης αφού ο Δήμος Ελασσόνας δεν είχε τη δυνατότητα να διαθέσει το απαιτούμενο κονδύλιο γι’ αυτόν τον λόγο. Κάνουμε έκκληση –για άλλη μια φορά- προς το Δήμο Ελασσόνας να χρηματοδοτήσει τις έρευνες στο Καστρί της Δολίχης, τις οποίες με τόσο μεράκι ξεκίνησε ο κ. Κουγιουμτζόγλου. Θέλουμε τις αρχαιότητες στην επιφάνεια. Θέλουμε περισσότερο φως στην ιστορία μας. Είναι για το καλό όλων μας. Σε αυτό το σημείο θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά την 15η Εφορία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Λάρισας, καθώς και την αρχαιολόγο κ. Ασημίνα Τσιάκα για την παρουσίαση της εργασίας της με θέμα «Ευρήματα και έρευνες από τη Δολίχη και την ευρύτερη περιοχή». Μία παρουσίαση για τις αρχαιότητες της περιοχής από την Εφορία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων εξέλειπε από τα προηγούμενα φεστιβάλ και είναι μεγάλη η τιμή για εμάς που φέτος θα συμπληρωθεί το «παζλ των αποκαλύψεων»». Στη συνέχεια, η αρχαιολόγος της ΙΕ΄ Εφορείας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Λάρισας, κ. Ασημίνα Τσάκα, πλαισιωμένη από τους συναδέλφους της –αρχαιολόγους- κ.κ. Στέλλα Κατακούτα και Θεόδωρο Παλιούγκα, παρουσίασε τα ευρήματα και τις έρευνες στην περιοχή της Δολίχης. Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, αγαπητοί φίλοι, κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας. Είμαι αρχαιολόγος της ΙΕ΄ ΕΠΚΑ Λάρισας και θέλω να σας ευχαριστήσω που με καλέσατε να μιλήσω από αυτό εδώ το βήμα για τις έρευνες, τις αρχαιολογικές αποκαλύψεις και τα ευρήματα από την περιοχή της Δολίχης. Πριν ξεκινήσω θα ήθελα να απευθύνω ένα χαιρετισμό της προϊσταμένης ΙΕ ΕΚΠΑ, κ. Ανθής Μπάτζιου Ευσταθίου. Σας διαβάζω: «Η Εφορεία μας, ήδη από το Γ΄ ΚΠΣ διεξήγαγε στην παρολύμπια περιοχή ανασκαφές και διαμόρφωσε τρεις επισκέψιμους χώρους, το Πύθιο, την Άζωρο και το Σαραντάπορο. Σήμερα το ενδιαφέρον της εκδηλώνεται με καταγραφές ευρημάτων των συλλογών της περιοχής, με την αναριοθέτηση της κήρυξης του Ολύμπου και της Αζώρου ώστε να προστατευτούν καλύτερα οι αρχαιότητες και σε συνεργασία με το Δήμο, ο οποίος είναι αρωγός και Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολίχης


5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» συμπαραστάτης μας, ελπίζουμε στην ολοκλήρωση της μουσειολογικής και μουσειογραφικής μελέτης του παλαιού τούρκικου τελωνείου στην Ελασσόνα». Θα ξεκινήσω με μια σύντομη επισκόπηση του τί θα ακολουθήσει. Καταρχήν θα παρουσιαστεί η εικόνα της Δολίχης όπως την είδαν οι περιηγητές, θα γίνει αναφορά για την Περραιβία και την Περραιβική Τρίπολη, στη συνέχεια μια τοπογραφική παρουσίαση προϊστορικών και ιστορικών θέσεων και τέλος θα παρουσιασθεί το άφθονο αρχαιολογικό υλικό της περιοχής σε κάποιες εικόνες.

(ΔΟΛΙΧΗ) Δολιχός (δολιχή, δολιχόν) σημαίνει: μακρύς, επιμήκης, δηλαδή ένας στενόμακρος οικισμός που εκτείνεται. Δόλιχος είναι και το αγώνισμα δρόμου μεγάλου μήκους, το οποίο πριν λίγο απολαύσαμε και ισοδυναμούσε περίπου με 5.000 μέτρα. Με το όνομα Δολίχη συναντάμε στην αρχαιότητα, εκτός από την Περραιβική το όνομα των χωριών Ντολούκ ή Ντελούκ της σημερινής Συρίας, το νησί Ικαρία του Αιγαίου, το οποίο ονομαζόταν Μακρίς ή Δολίχη, το σημερινό Μεγαλήσι που βρίσκεται κοντά στη Λευκάδα. Για τη θεσσαλική Δολίχη το παλιότερό της όνομα ήταν, όπως ήδη γνωρίζετε, Ντούχλιστα (Δούχλιστα). Μαζί με την Άζωρο και το Πύθιο, στην αρχαιότητα,



5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» αποτελούσε την πολύ σπουδαία «Περραιβική Τρίπολη», οι κάτοικοι της οποίας, μεταξύ τους αποκαλούνταν «Τριπολίται». ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο ενδιαφέρων τρόπος με τον οποίο «είδαν» και τοποθετούσαν τη Δολίχη οι περιηγητές. Ο Γάλλος περιηγητής Leon Heuzey, κατά το 1860, αναφέρει στο έργο του ότι θα τοποθετούσε καλύτερα τη μία από τις 3 πόλεις της Τριπολίτιδος, ανάλογα με τα ερείπια που συναντούμε προχωρώντας προς τα δυτικά, σε απόσταση ενός μιλίου, στο ΚΑΣΤΡΙ και ότι κάποτε εκεί υπήρξε οχυρωμένη πόλη και βρέθηκαν νομίσματα και επιγραφές. Ο Νικόλαος Γεωργιάδης, γιατρός, πολιτικός και ιστορικός, αναφέρει ότι η θέση της αρχαίας Δολίχης είναι στη γνωστή θέση «Καστρί». Ο αρχαιολόγος Απόστολος Αρβανιτόπουλος γράφει ότι: «Δολίχη δέ επί της θέσεως Καστρί παρά τό χωρίον Δούχλιστα, ου τό όνομα φαίνεται ον τό Δολίχης αυτής παρεφθαρμένο τήν γνώμην ταύτην, ην πάντες σχεδόν οί νεώτεροι γεωγράφοι, απεδέχθησαν…». Και ο γερμανός αρχαιολόγος Friedrich Stahlin αναφέρει ότι: «Εάν η Άζωρος βρισκόταν όπου είναι τώρα η Βουβάλα, τότε η Δολίχη πρέπει να αναζητηθεί στα ανατολικά της, μια και στο Λυκούδι, περίπου, χωρίζεται ο δρόμος ανάμεσα στις δύο πόλεις. Πέρα από αυτό, η Δολίχη βρισκόταν οπωσδήποτε στα βόρεια της Τριπολίτιδας, μια και συνόρευε με την Ελιμιώτιδα.




[ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΡΑΙΒΙΑΣ] – Χειρόγραφος Χάρτης από το βιβλίο του κ. Σπ. Μπούμπα Η Περραιβία και οι Περραιβοί Τα όρια της αρχαίας Περραιβίας, αποτελούν οι ορεινοί όγκοι του Ολύμπου, του Τίταρου και των Καμβουνίων και του Μεγάλου Ελευθεροχωρίου, ενώ το φυσικό όριο με τη Θεσσαλία προς νότον ήταν ο Πηνειός. Ήταν βέβαια λιγότερο πυκνοκατοικημένη από τις θεσσαλικές πεδιάδες, όμως λόγω της μεγάλης της έκτασης, έπρεπε οπωσδήποτε να είχε αρκετούς κατοίκους. Στα βόρεια η Περραιβία, με την περιφέρεια της Δολίχης συνόρευε με την Ελιμιώτιδα Από μια επιγραφή που βρέθηκε στην Αγία Τριάδα και μας φανερώνει ότι τα σύνορα άρχιζαν πάνω από τη Γεράνεια ανάμεσα στην περιοχή της Αζώρου…Ονοδρεές (Ονοντρέας) και Πετραίας (Πετρεές), από την κορυφογραμμή ως την πεδιάδα που ονομάζεται Προνομαί έτσι ώστε η πεδιάδα να ανήκει στο μέρος των Ελιμιωτών και από την κορυφογραμμή ως το ιερό της Αφροδίτης και από εκεί χάνεται το υπόλοιπο της επιγραφής.



5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» Επομένως τα σύνορα άρχιζαν στην οδό της Βολουστάνας, κάτω από τη Βίγλα και έκοβαν στα δύο την οδό του περάσματος καθώς και τα ψηλά βουνά, στα βόρεια της κωμόπολης Λιβάδι της Ελιμιώτιδας. Οι Περραιβοί στη Μυθολογία Στα τέλη της μυκηναϊκής εποχής οι Λαπίθες κατείχαν τις πόλεις Άργισσα, Γυρτώνη, Όρθη, Ηλώνη, Ολοοσσόνα που εντοπίζονται στη βόρεια Πελασγιώτιδα και στη νότια Περραιβία. Από τη μεθομηρική γραμματεία μαθαίνουμε ότι οι Λαπίθες είχαν εκτοπίσει από εκεί τους Αινιάνες και υποτάξει μέρος των Περραιβών. Στην αρχαιότητα οι κάτοικοι της Θεσσαλίας διηγούνταν θαυμαστές ιστορίες για τους γίγαντες Λαπίθες και μιλούσαν για τις μάχες τους με τους Κενταύρους. Η ιστορία έχει ως εξής: Όταν ο Πειρίθους παντρεύτηκε την Διηδάμεια κάλεσε στο γάμο και τους Κενταύρους που ήταν ετεροθαλείς αδελφοί του. Αυτοί μέθυσαν και ένας από αυτούς ο Ευρυτίων, άρπαξε τη νύφη και θέλησε να τη βιάσει. Οι άλλοι Κένταυροι τον μιμήθηκαν και ρίχτηκαν στις γυναίκες των Λαπιθών. Ακολούθησε μεγάλη συμπλοκή, η γνωστή Κενταυρομαχία. Οι Λαπίθες επικράτησαν και έδιωξαν μακριά τους Κενταύρους. Λίγοι λαοί περιπλανήθηκαν όσο οι Λαπίθες. Ξεκίνησαν από την Περραιβία και την Πελασγιώτιδα και απλώθηκαν σε όλη τη Θεσσαλία, τη Βοιωτία, την Αττική, την Πελοπόννησο, τη Ρόδο και την Κνίδο. Οι αρχηγοί τους, Καινέας, Πειρίθους, Πολυποίτης και Μόψος, πήραν μέρος στα πιο σημαντικά μυθικά γεγονότα: στην αργοναυτική εκστρατεία, στους αγώνες προς τιμή του νεκρού Πελία, στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου και στον Τρωικό πόλεμο. Στον ομηρικό κατάλογο των ελληνικών φύλων που έλαβαν μέρος στην τρωική εκστρατεία, Περραιβοί και Αινιάνες έχουν κοινό αρχηγό και κατέχουν μια περιοχή που είχε πρωτεύουσα την πόλη Κύφο. Σ΄αυτήν περιλαμβανόταν μια περιοχή που ονομαζόταν Δωδώνη και διασχιζόταν από τον Τιταρήσιο, παραπόταμο του Πηνειού. Η Περραιβία στα ιστορικά χρόνια Οι Θεσσαλοί στα τέλη του 12ου αι. π. Χ., περίοδο παρακμής του μυκηναϊκού κόσμου και μετακίνησης φυλετικών ομάδων, ήλθαν από την Ήπειρο στη δυτική Θεσσαλία. Οι Θεσσαλοί εξαπλώθηκαν από την πεδινή Θεσσαλία έως και τον 9ο αι. π. Χ. Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολίχης


5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» αποκτώντας πολιτική οντότητα και υποτάσσοντας τους παλαιούς κατοίκους, οι οποίοι έγιναν δουλοπάροικοι τους δηλαδή πενέστες. Περιόρισαν, απώθησαν και κυριάρχησαν στους λαούς των γύρω ορεινών περιοχών: τους Περραιβούς, Μάγνητες, Αχαιούς Φθιώτες, Μαλιείς, Αινιάνες, Οιταίους, οι οποίοι πλέον μας είναι γνωστοί από τις αρχαίες πηγές ως «περίοικοι» ή «σύμμαχοι» των Θεσσαλών. Έγιναν λοιπόν υποτελείς τους. Παρ΄ όλα αυτά ποτέ δεν έσβησε από τους Περραιβούς η τάση για αυτονομία και ανεξαρτητοποίηση. Έμειναν ενωμένοι με κρίκο τα φυλετικά τους χαρακτηριστικά και τους βρίσκουμε να συμμετέχουν στη Δελφική Αμφικτιονία με 2 ψήφους. Στις αρχές του 5ου αι. π. Χ. ολόκληρη η Ελλάδα συγκλονίζεται από την περιπέτεια των Μηδικών πολέμων. Οι Περραιβοί ακολουθώντας τους Θεσσαλούς αναγκάστηκαν να μηδίσουν και από την περιοχή τους θα περάσει η στρατιά του Ξέρξη κατευθυνόμενη στη Νότιο Ελλάδα. Με αφορμή αυτό το πέρασμα του Ξέρξη θα ήθελα να πω πόσο σημαντική είναι η Περραιβία λόγω των περασμάτων της. Από την Περραιβία διέρχονται όλοι οι δρόμοι που συνδέουν τη Μακεδονία με τη νότια Ελλάδα. Η κοιλάδα του Τιταρήσιου αποτελούσε το δρόμο της διαβάσεως από την Πέτρα προς την Μακεδονία και εχρησιμοποιείτο κατά προτίμηση σε πολέμους για να παρακαμφθεί η κοιλάδα των Τεμπών. Ο δεύτερος, μεταξύ του Τιταρήσιου και των Καμβουνίων, είναι τα γνωστά στενά της Βολουστάνας ή Σαρανταπόρου. Μια τρίτη διάβαση είναι αυτή που οδηγεί από την ΛεπτοκαρυάΖηλιάνα-Ασκουρίδα προς Γόννους και τέλος στα ανατολικά όρια της Περραβίας, η κοιλάδα των Τεμπών. Για το λόγο αυτό η περιοχή άλλαξε πολλές φορές κυρίαρχο και κατεχόταν εναλλάξ από τους Περραιβούς, τους Μακεδόνες ή από τους Θεσσαλούς. Η Περραιβία μνημονεύεται από τον Ηρόδοτο όταν περιγράφει την εισβολή των στρατευμάτων του Ξέρξη στη Θεσσαλία. Η διέλευση των περσικών στρατευμάτων από την Περραιβία τεκμηριώνεται από τους δυο χρυσούς δαρεικούς που βρέθηκαν στις ανασκαφές της Αζώρου Από το 480/70 π.Χ. τέλη του 5ου αι. χρονολογούνται τα πρώτα νομίσματα του Κοινού των Περραιβών. Στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου η κατάσταση τους επιδεινώνεται, γίνονται φόρου υποτελείς στη Λάρισα, η οποία τους εξουσιάζει εκ μέρους όλων των Θεσσαλών. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι ότι το κοινό των Περραιβών σταματά να κόβει νομίσματα εκτός από μεμονωμένες πόλεις (Φαλάννα, Γόννοι). Παράλληλα στα τέλη του 5ου αι. και στις αρχές του 4ου οι Μακεδόνες προσπαθούν να αποκτήσουν επιρροές στην περιοχή και την διεκδικούν για λογαριασμό τους. Τελικά οι πόλεις της Περραιβικής Τρίπολης δηλ. Πύθιο Άζωρος Δολίχη συνενώνονται σε μία μικρότερη ομοσπονδία με κοινό τοπικό δήμαρχο. Σε ανασκαφές της υπηρεσίας μας που έγιναν στο Πύθιο βρέθηκαν δύο νομίσματα του Κοινού των Τριπολιτών, τα οποία έχουν στη μία τους πλευρά τρίποδα και την επιγραφή «Τριπολιτάν». Το Κοινό των Τριπολιτών περιήλθε στην εξουσία του Αμύντα Γ΄. Η δεκαετία του 370 π. Χ. είναι η περίοδος της ηγεμονίας του Ιάσονα των Φερών σε όλη τη Θεσσαλία στον οποίο υποτάσσονται και οι Περραιβοί το 374/3 π.Χ.



5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» Στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. ο Φίλιππος Β΄ με μια σειρά στρατιωτικών επεμβάσεων «ελευθερώνει» τη Θεσσαλία μαζί με την Περραιβία από τους ηγεμόνες των Φερών για να τους θέσει κάτω από τη δική τους κυριαρχία. Η Περραιβία θα μείνει υπό μακεδονική κυριαρχία για 11/2 αιώνα καταβάλλοντας στον Φίλιππο τον φόρο που πλήρωνε πρίν στη Λάρισα. Ο Φίλιππος τους αφαιρεί τη μία από τις 2 ψήφους της Δελφικής Αμφικτιονίας και στο εξής ψηφίζουν μαζί με τους Δόλοπες. Από ανασκαφές της υπηρεσίας μας στο Πύθιο μπορούμε να πιστοποιήσουμε αυτήν την επιρροή των Μακεδόνων στην περιοχή, η οποία διαφαίνεται πρωτίστως σε κάποιες επιγραφές – επιστολές των Μακεδόνων βασιλιάδων προς τους ντόπιους τοποτηρητές –επιστάτες τους. Στις επιγραφές δίνονται οδηγίες προς αυτούς για να διευθετήσουν κάποια θέματα, π.χ. μία επιγραφή αναφέρεται στη μάχη της Ελασίας το 222 π.Χ., όπου ο Μακεδόνας βασιλιάς επιβάλλει κατά κάποιο τρόπο στον τοποτηρητή του να αποκαταστήσει τους Τριπολίτες συμμάχους του γιατί βοήθησαν τους Μακεδόνες εναντίον των Σπαρτιατών. Το 196 π.Χ. ο Ρωμαίος Κόιντος Φλαμινίνος νικά τον Φίλιππο και αυτή η νίκη σημαίνει το τέλος του Β΄ Μακεδονικού και την απελευθέρωση περιοχών μεταξύ αυτών και της Περραιβίας, η οποία συγκροτείται ως πολιτικά αυτόνομο κράτος και το Κοινό ανασυστήνεται. Ξανακόβει νομίσματα σε χαλκό ενώ υπάρχουν και επιγραφικές μαρτυρίες για την ύπαρξη του αυτόνομου Κοινού. Δυστυχώς η περίοδος αυτή της αυτονομίας ήταν βραχύβια. Το 146 π.Χ. με την οριστική υπαγωγή της Ελλάδας στους Ρωμαίους η περιοχή των Περραιβών προσαρτήθηκε στους Θεσσαλούς, οπότε το Κοινό τους έσβησε ως αυτόνομο δημιούργημα. Παρ΄ όλα αυτά οι Περραιβοί διατήρησαν την αντιπροσώπευσή τους στη Δελφική Αμφικτιονία με μια ψήφο. Όμως η διευθέτηση των αμφικτιονικών υποθέσεων από τον Αύγουστο γύρω στο 30 π.Χ. σημαίνει το τέλος της ονομαστικής τους, τουλάχιστον, αυθυπαρξίας. Ο Αύγουστος τους αφαιρεί την ψήφο τους και τους συνενώνει με τους Θεσσαλούς οπότε και εξαφανίζονται από την Ιστορία και δεν αναφέρονται πλέον στις Ιστορικές πηγές.



5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» Προϊστορικές θέσεις

ΔΟΛΙΧΗ : [Πληροφορίες από Γ. Τουφεξή.] Νεολιθικός οικισμός τύπου μαγούλας της αρχαιότερης νεολιθικής, δηλαδή, από τους παλαιότερους στη Θεσσαλία (6.500 π. Χ. – 5800 π. Χ.) με διάμετρο, περίπου, 150 μ.. πρόκειται για μία χαμηλή έξαρση με ύψος, περίπου, δύο μέτρα, μέσα στο χωριό Δολίχη. Είναι γεωργοκτηνοτροφικός οικισμός. Η ποιότητα των αγγείων και των εργαλείων είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο και δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους άλλους οικισμούς της Θεσσαλίας. Είναι ο βορειότερος νεολιθικός οικισμός που γνωρίζουμε ως τώρα για τη Θεσσαλία σε συνδυασμό της Τοπόλιανης Πυθίου. Η θέση του είναι κομβική, γιατί βρίσκεται στον άξονα στενών Σαρανταπόρου- Πέτρας, τα οποία είναι σημαντικά περάσματα ακόμη και για τα Νεολιθικά χρόνια. Στην ευρύτερη περιοχή Δολίχης υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης και παλαιολιθικών εργαλείων.




Στο ύψωμα Αϊ-Λιάς –ο κ. Σπύρος Κουγιουμτζόγλου μου ανέφερε ύπαρξη νεολιθικής κεραμικής. Επίσης, από παλιότερους συγγραφείς αναφέρεται η ύπαρξη τειχών, τα οποία δεν έχουν επιβεβαιωθεί γιατί δεν έχει γίνει συστηματική έρευνα. ΤΟΠΟΛΙΑΝΗ : Βρίσκεται 400μ. ΒΑ της Εκκλησίας της Παναγιάς και 3,5 χλμ Ν. – ΝΔ του χωριού Πύθιο. Έχει σχήμα σχεδόν κυκλικό με διάμετρο 300 μ. και ύψος 2 έως 3 μ. Εκτός από νεολιθικοί κεραμική εντοπίστηκαν και τάφοι κιβωτιόσχημοι από νεκροταφείο της εποχής του Χαλκού. Να αναφέρω ότι σήμερα από την 7η ΕΒΑ Λάρισας γίνεται ανασκαφή και έρχεται στο φώς ένα εκκλησιαστικό συγκρότημα βυζαντινών χρόνων, κάτι που είναι σημαντικό για τη διαχρονικότητα, δηλαδή συνεχόμενη κατοίκηση όλους αυτούς τους αιώνες. Στην Τοπόλιανη, βέβαια, έχουν βρεθεί και πολλά κλασικά ευρήματα.




ΜΗΛΕΑ: Βρίσκεται 4,5 χλμ ΝΑ του Σαρανταπόρου. Είναι μια θέση κυκλική με διάμετρο 200-300 μ. και 2 μ. Ανήκει στην Αρχαιότερη, Μέση και Νεώτερη Νεολιθική, έχουν βρεθεί λίθινα σφυριά, αξίνες, σμίλες και ευρήματα κλασικής εποχής. ΦΑΡΜΑΚΗ: [Πληροφορίες από Γ. Τουφεξή.] Κοντά στο χωριό από άγνωστο σημείο παραδόθηκαν στην υπηρεσία μας σύνολο αξινών Νεολιθικής Εποχής και Πρώιμης εποχής Χαλκού.




Τοπογραφική παρουσίαση των αρχαιολογικών θέσεων γύρω από το Καστρί Δολίχης. Ξεκινώντας κοντά από το χωριό Δολίχη, στον Αγ. Γεώργιο, εντοπίστηκε διασπορά ελληνιστικής κεραμικής [Πληροφορίες Στ. Κατακούτα]. Όπως φαίνεται και στο χάρτη ανάμεσα στο τρίγωνο Καστρί Δολίχης – Χωριό Δολίχης – Λιβάδι εντοπίζεται η μεγαλύτερη διασπορά αρχαιοτήτων. Ξεκινώντας από το Καστέλι, βορειότερα, όπου αναφέρεται από τον καθηγητής Γ. Πίκουλα, μία θέση με κεραμική Εποχής Χαλκού. Κατεβαίνοντας προς το Καστρί Δολίχης βρέθηκαν από κατοίκους των περιοχών αυτών διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, των οποίων η μεγαλύτερη πυκνότητα εντοπίζεται τριγύρω από το λόφο του Καστριού Δολίχης. Στο Καστρί Δολίχης δεν έγιναν ανασκαφές από τη ΙΕ’ ΕΠΚΑ. Στην ακρόπολη, που βρίσκεται πάνω στο λόφο και στις 3 βασιλικές που ανασκάφηκαν από την 7η Εφ. Βυζ. Αρχ., και τον κ. Σπ. Κουγιουμτζόγλου, βρέθηκαν πολλά αρχαία ευρήματα σε δεύτερη χρήση, ακόμη και προϊστορικά εργαλεία, ακόμη και στρώματα που είναι αρχαιότερα των βυζαντινών.













Τα παραπάνω αποτελούν ένδειξη ότι η πριν από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια κατοίκηση ήταν κάπου πολύ κοντά και επομένως υπήρχε άφθονο το αρχαίο υλικό ώστε να χρησιμοποιηθεί από τους νεότερους στα κατοπινά χρόνια. Η αρχαία Δολίχη τοποθετήθηκε κοντά στο σημερινό Σαραντάπορο. Αυτό μετέφερε το κέντρο βάρους της έρευνας σε άλλο σημείο από το σημερινό χωριό Δολίχη. Οι υπόλοιπες δυο περιοχές της Περραιβικής Τρίπολης, δηλαδή το Πύθιο και η Άζωρος, ήταν πιο εύκολο να ταυτιστούν και ανασκάφηκαν από τον πρώην έφορο αρχαιοτήτων της ΙΕ ΕΠΚΑ κ. Αθανάσιο Τζαφάλια. Δεν συνέβη το ίδιο και με την αρχαία Δολίχη. Μόνο για την Παλαιοχριστιανική Δολίχη τα στοιχεία είναι αδιάψευστα από τις ανασκαφές της 7ης ΕΒΑ.



5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» Τα παρακάτω είναι κυρίως τυχαία ευρήματα, καθώς και παραδόσεις κατοίκων. [ακολουθούν διαφάνειες και σχολιασμός τους.]




























Το πλήθος των αρχαίων ευρημάτων όλων των ειδών (αγγεία, αναθηματικές και επιτύμβιες στήλες, ταφικό υλικό ακόμη και λατρευτικά αγάλματα) οδηγεί στη σκέψη πως αν η αρχαία Δολίχη δεν βρίσκεται στο Καστρί Δολίχης, τότε κάποια άλλη σημαντική αρχαία θέση βρίσκεται κοντά στη Δολίχη και μένει να ταυτιστεί. Στην αρχαιολογία ξεκινάμε από ενδείξεις και εικασίες για να τις επιβεβαιώσουμε στη συνέχεια ή και να τις απορρίψουμε μέσω της ανασκαφικής έρευνας. Γιατί μόνο οι ανασκαφές φέρνουν στο φως στοιχεία που μπορούν να μετατρέψουν τις απλές ενδείξεις σε αποδείξεις. Παρ’ όλα αυτά τα νέα στοιχεία από τις ανασκαφές της 7ης ΕΒΑ, το πλούσιο υλικό που κάθε μέρα προστίθεται στα παλιότερα ευρήματα και η διεξοδικότερη επιφανειακή έρευνα στην περιοχή ενισχύουν την πεποίθηση ότι η αρχαία Δολίχη πρέπει να τοποθετηθεί οριστικά στο Καστρί, επιβεβαιώνοντας τις απόψεις των αρχαίων περιηγητών. Η πόλη του Σαρανταπόρου για την οποία επικράτησε η άποψη, για κάποιο διάστημα, ότι είναι η αρχαία Δολίχη, είναι μεν μία σημαντική οχυρωμένη θέση, περιορίζεται όμως κυρίως στα ελληνιστικά χρόνια. Τελειώνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ μέρους της υπηρεσίας μου τους κατοίκους της περιοχής σας που παρέδωσαν αρχαία ευρήματα, πολλοί χωρίς να πάρουν κάποια αμοιβή και αυτό εξαίρει ακόμη περισσότερο τη πράξη τους. Θα μου επιτρέψετε να αναφέρω μερικά επίθετα, όπως Τσακνάκης, Τζέβος, Ράπτης και πολλοί ανώνυμοι. Μπορεί να αντικείμενα να μην έχουν μεγάλη εμπορική αξία, έχουν, όμως, τεράστια αρχαιολογική σημασία. Η δική σας στάση, οι προσπάθειες των πολιτιστικών συλλόγων και τα άφθονα ευρήματα κάνουν επιτακτική την ανάγκη για συστηματικότερη έρευνα της περιοχής. Τα οικονομικά του υπουργείου μας προβλέπεται να είναι χειρότερα από άλλες εποχές καθώς έχουμε συνενωθεί με το Παιδείας και Αθλητισμού. Τουλάχιστον, ας μη γίνουν περικοπές και μειώσεις στην αγάπη, στον σεβασμό και στο πάθος για τα αρχαία, την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Σας ευχαριστώ που με ακούσατε.




Στην κ. Ασημίνα Τσάκα προσφέρθηκαν αναμνηστικά δώρα από τον Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Δολίχης κ. Αθανάσιο Τσιόγκα. Στη συνέχεια ο αρχαιολόγος του Καστριού Δολίχης κ Σπύρος Κουγιουμτζόγλου ανέφερε: «Καλησπέρα σας, Δεν έχω να σας πω πολλά πράγματα γιατί δεν έχω να σας δώσω κάτι καινούριο. Το μόνο που έχω να σας πω είναι ότι η κρίση μπορεί να έχει χτυπήσει τον πολιτισμό, αλλά σήμερα ο πολιτισμός χτυπάει την κρίση. Η εκδήλωση αυτή είναι ένα παράδειγμα ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε γι’ αυτόν τον πολιτισμό. Το έχετε αποδείξει. Διάφοροι συνάδελφοι θα συνεχίσουν να έρχονται εδώ, να λένε καινούρια πράγματα, όπως και η συνάδελφος που ακούσατε πριν από λίγο. Ελπίζουμε όλοι μαζί τα επόμενα χρόνια να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τις ανασκαφές και με την ΙΕ΄Εφορεία από κοινού, γιατί όλα αυτά τα χρόνια –εννέα χρόνια ανασκαφών και δύο χρόνια έχουμε ένα μικρό, πιστεύω, διάλειμμα- να συνεχίσουμε από κοινού γιατί όπως είδατε δεν είμαστε μόνο στην παλαιοχριστιανική περίοδο, έχει και παλαιότερα, άρα θα πρέπει να έρθουν στο φώς και σιγά – σιγά να κλείσει αυτό το παζλ. Χαίρομαι σήμερα που επιτέλους ανακοινώθηκε ότι η Δολίχη είναι στο Καστρί. Εγώ έκανα αρκετά χρόνια για να το βρω, χάρηκα, το πάλεψα αρκετά και πιστεύω ότι σήμερα όλοι



5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» έχουν πειστεί ότι το Καστρί είναι η Δολίχη, όχι μόνο η παλαιοχριστιανική αλλά και η παλαιότερη. Σας ευχαριστώ για άλλη μία φορά για την πρόσκληση, πιστεύω του χρόνου να έχω κάτι να σας πω καινούριο και όχι μία επανάληψη.»

Στη συνέχεια, οι γυναίκες του συλλόγου γυναικών Δολίχης «Φίλα Ευβιότου» τραγούδησαν παραδοσιακά τραγούδια, ενώ το χορευτικό συγκρότημα του πολιτιστικού συλλόγου χόρεψε δημοτικούς χορούς. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τον καθιερωμένο δείπνο των επισήμων προσκεκλημένων σε παραδοσιακή ταβέρνα της Δολίχης.









5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις» Παρουσιάστρια της εκδήλωσης ήταν η κ. Ευαγγελία Γκόγκου –μέλος του Συλλόγου. Παρευρέθηκαν οι κ.κ. Αθανάσιος Παιδής (Περιφερειακός Σύμβουλος Θεσσαλίας), Αθανάσιος Καψάλης (Αντιδήμαρχος Ελασσόνας), Φώτιος Τζιόκας (Αντιδήμαρχος Ελασσόνας), Ντίνα Γκόγκου (Γραμματέας Δημοτικού Συμβουλίου Ελασσόνας), Ιωάννης Νάνος (Δημοτικός Σύμβουλος), Ευάγγελος Τζημαγιώργης (Δημοτικός Σύμβουλος Ελασσόνας), Παναγιώτης Τσακνάκης (Πρόεδρος Τ.Σ. Δολίχης) εκπρόσωποι φορέων και πλήθος κόσμου. Τέλος, την εκδήλωση χαιρέτησαν με επιστολή οι βουλευτές Λάρισας κ.κ. Φίλιππος Σαχινίδης και Χρήστος Κέλλας, οι οποίοι λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν.



5ο Φεστιβάλ «Περραιβική Τρίπολις»

Recommend Documents