BÀI 4:
CƠ QUAN SINH TRƯỞNG CỦA CÂY •
•
•
•
•
Mục tiêu học tập
Trinh bày được đư ợc các phần của một rễ, thân và lá cây. Phân loại được các loại rễ, thân và lá dựa trên đặc điểm hinh thái. l oại rễ, Mô tả được đặc điểm giải phẫu của các loại thân và lá của một cây Trinh bày được đư ợc ứng dụng của các bộ phận rễ, thân và lá cây trong ngành Dược.
Tµi liÖu tham kh¶o ảng thực vật học, - Vũ Văn Chuyên, 1991, Bài gi ảng ọc NXB Y h ọc ực - Tr ần Công Khánh, Nguyễn Thị Sinh, 1997, Th ực ật dược, Trường đại học dược Hà Nội v ật - Trần Công Công Khánh hánh,, 1981 1981,, Thự c t ập hình thái và gi ải phẫu thự c v ật, NXB Đại học và Trung học
- Nguyễn Viết Thân, 2003, Ki ểm ểm nghiệm Dược ằng phương pháp hiển vi, Tập I, NXB Khoa liêu b ằng ọc h ọc - T. Elli Elliot ot Wei Weier er & C. Ral Ralp p St Stock ocking ing,, 1982 1982,, Botany, sixth Edition
1. RỄ CÂY CÂY •
•
ĐỊNH NGHĨA (tự đọc) ĐẶC ĐIỂM HINH THÁI •
•
•
ễ 2.1. Các phần c ủa r ễ 2.2. Các loại r ễ ễ
3. CẤU TẠO GIẢI PHẪU •
•
3.1. C ấ ấu t ạo c ấ ấp I: Ví d ụ 3.2. C ấ ấu t ạo c ấ ấp II: Ví d ụ
C c ph n c a rÔ Cæ rÔ M. ho¸ bÇn (khi rÔ giµ)
M. l«ng hót
M. sinh tr-ëng Chãp rÔ
Các loại rễ • (1) Dự a vào nguồn gốc – Rễ chính (rễ cái): rễ cấp một, phát triển từ rễ mầm. – Rễ phụ: Rễ được sinh ra không phải từ rễ chính hay rễ bên. • (2)Dự a vào hình thái và ch ứ c năng – Rễ trụ (rễ cọc): Rễ chính phát triển từ rễ phôi – Rễ chùm – Rễ củ – Rễ bám – Rễ cà kheo (rễ chống) – Rễ khí sinh – Rễ hô phấp (rễ thở) – Rễ thủy sinh – Rễ chống: •
Các ký hiệu vẽ tổng quát
L«ng hót Ngoại bì
M« mÒm vá
Néi b Trụ bì
Li be I Gç I
RÔ th thiiªn m« m«n n ®«ng
NỘI BÌ, ĐAI CASPARI Đai Caspari
Đai caspari
RÔ bÝ ng«
BÇn TPS. BÇn lôc b Mô mềm vỏ cấp II Bó Li be cấp II
TPS Libe- gỗ cấp II
Bó Gỗ cấp II
Tia ruét
Tia ruét
Gç I
2. Th©n c©y 1. ĐỊNH NGHĨA (tự đọc) 2. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI 2.1. C¸c phÇn cña th©n 2.2. C¸ C¸cc lo lo¹i ¹i c© c©yy 2.2. P Ph© h©n n lo lo¹ ¹i th th© ©n c©y
3. CÊu t¹o gi¶i phÉu 3.1. Th©n c©y líp ngäc lan - CÊu t¹o cÊp I: VÝ dô - CÊu t¹o cÊp II: VÝ dô 3.2. Th©n c©y líp hµnh: VÝ dô 3.3. CÊu CÊu t¹o t¹o ®a ®a trô trô: VÝ dô (tù ®äc)
C¸c phÇn cña th©n c©y Chåi ngän
MÊu Giãng
Chåi bªn Th©n chÝnh Gèc
C©y gç to
C©y bôi C©y cá
PHÂN LOẠI CÂY
C©y leo
C¸c lo¹i th©n c©y • Thân khí sinh: – Thân đứng: Gỗ, cột, rạ – Thân bò lan: – Thân lan: Rau má – Thân – Thân leo: Thân cuốn, tua cuốn, rễ bám, rễ mút, móc
• Thân địa sinh: – Thân – Thân rễ: Thảo quả – Thân hành: – Thân hành: hành áo, hành vẩy, hành đặc – Thân – Thân củ: Su hào, khoai tây
BiÓu b
TH©n ThÇu dÇu non cÊu t¹o cÊp I, Líp ngäc lan
M« mÒm
Néi b×
Trô b Bã li be gç I
n a l c ä t g ô N b p í m L © I , d I n p Ê © H c T o ¹ t u Ê C
BÇn M« mÒm vá Li be II Sîi libe TÇng ph¸t Sinh libe gç Gç II
Tia ruét
Gç I M« mÒm ruét
Th©n thiªn m«n ®«ng BiÓu b M« mÒm vá Néi b Trô b Gç I Li be I
M« mÒm ruét
LÁ CÂY ®Þnh nghÜa (tù ®äc) • ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI •
chÝnh, phÇn phô – C¸c phÇn cña l¸: PhÇn chÝnh, – Các kiểu lá • Lá đơn, lá kép • Hình dạng của phiến lá • Hình dạng gốc lá • Hình dạng của ngọn lá • Hình dạng gân lá • Hình dạng của mép lá • Sự đa dạng bề mặt lá – Cách sắp xếp lá trên cành
• Cấu tạo giải phẫu – Lá cây lớp ngọc lan – Lá cây lớp hành
PhÇn chÝnh cña l¸
HƯƠNG BẠCH CHỈ
Phiến lá Cuống lá Bẹ lá
PhÇn phô cña l¸ LÁ KÈM BẸ CHÌA LƯỠI NHỎ
l¸ kÌm
L-ìi nhá
BÑ ch×a
Hinh d¹ng cña l¸ •
A. Dải;
•
B. Mác; C.
•
Chư nhật; D. Bầu dục; E. Trứng;
•
F. Tam giác;
•
G. Tròn; H.
•
Thìa; I. Nêm;
•
•
J. Lưỡi liềm.
Hinh d¹ng cña l¸ • •
A. D¶i; B. M¸c; C.
Ch- nhËt;
•
D. BÇu dôc; E. Trøng; F. Tam gi¸c; G. Trßn; H. Th×a; I. Nªm;
•
J. L-ìi liÒm.
• • •
•
C¸c lo¹i mÐp l¸ A.. Ng A Nguy uyªn ªn;; B. Quăn; C. L-în sãng; D. Răng c-a; E. R ăng c-a nhá;
F. Răng c-a to; G. KhÝa tai bÌo.
C¸c thø g©n l¸ • Kiểu gân hình mạng – Hình lông chim – Hình chân Vịt – Gân tỏa tròn
• Kiểu gân song song – Hình cung – Song song
Hình dạng ngọn lá 1. Chóp dài xo ắn 2. Chóp nhọn kéo dài 3. Chóp nhọn hoắt 4. Chóp có gai nh ọn 5. Chóp nhọn 6. Chóp tròn 7. Chóp tù 8. Chóp bằng 9. Chóp lõm 10.. Ch 10 Chóp óp 2 thu thuỳ
C¸ch mäc cña l¸
Mäc so le
Mäc vßng
Mäc ®èi
BiÓu b trªn M« dµy trên
Hạ bì trên
M« giËu
M« xèp Libe Hạ bì trên Phòng
Gç
ẩn lỗ khÝ
M« mÒm
M« dµy dưới BiÓu b d-íi
L¸ tróc ®µo
Biểu bì trên Mô cứng
M« mÒm
Vòng mô cứng Gỗ Libe
Biểu bì dưới
L¸ ý dÜ
Vai trß cña c¬ quan dinh d-ìng trong ngµnh D-îc •
Lµm thuèc: – RÔ:
Tam thÊt, Nh©n s©m, Binh v«i, v.v – Th©n: HuyÕt ®»ng, Gõng, T« méc, v.v – L¸: V«ng nem, Thanh cao hoa vµng, v.v