SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MF İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Department of Civil Engineering
İNM 212
YAPI STATİĞİ
KAFES SİSTEMLER 1 Y.DOÇ.DR. MUSTAFA KUTANİS
[email protected] Sakarya Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü
Yapı Anabilim Dalı 22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS
SLIDE 1
22.03.2013
KAFES KÖPRÜLER
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 2
22.03.2013
SLIDE 3
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 4
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
22.03.2013
SLIDE 5
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 6
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
22.03.2013
TANIM • Taşıyıcı sistemlerde açıklıklar büyüdükçe, sistem elemanlarına verilen kesitlerde büyümektedir. Dolu gövdeli sistemler belirli bir açıklığı geçince sadece kendi ağırlıklarından meydana gelen yükleri ancak taşıyabilirler hatta kendi ağırlıklarını dahi taşıyamazlar. Bu durumda kirişin zati ağırlığını azaltmak için çubuğun rijitliğini ve mukavemetini fazla etkilemeyen orta kısımlar boşaltılarak dolu gövdeli I kirişleri elde edilir. • Daha büyük açıklıklarda kirişin boyuna doğrultularında da boşluklar oluşturularak petek kirişler ve bu boşluklar daha da genişletilerek kafes kirişler elde edilir. • Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere kafes kirişler doğru eksenli çubuk sistemlerin uçlarında momente karşı mukavemeti olmayan mafsallarla birleşiminden meydana gelen taşıyıcı sistemler olup dolu gövdeli kirişlere kıyasla daha hafif ve daha ekonomiktir. Bu nedenle, büyük açıklıklı yapılarda (çatı sistemleri, köprüler vs..) kafes sistemlerden yararlanılır. • Kafes sistemler çoğunlukla çelik ve ahşap malzemeden inşaa edilirler. DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 25
h
b
22.03.2013
L
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 26
22.03.2013
• I profilin gövdesi boyunca zig-zaglı olarak kesilmesiyle elde edilen iki parçanın kaydırılıp uç bölgelerinden istenildiğinde ek parça kullanılarak kaynakla yeniden birleştirilmesi sonucu oluşturulan Petek Kesitler daha çok düzgün yayılı yüklerin taşınmasında kiriş olarak kullanılmaktadır. İki profilden elde edilen dört parçanın birleştirilmesi sonucu ortaya çıkan her iki yöndeki eylemsizlik momentleri eşit kesitlerin de kolon olarak geniş kullanım alanı bulunmaktadır.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 27
22.03.2013
• Sistemlerde çubuklar, üçgen gözler oluşacak şekilde teşkil edilirler, zira dört düğüm noktası mafsallı olan bir dörtgen veya daha fazla kenarlı sistemler taşıyıcı stabil bir sistem değildir. Halbuki üç düğümü mafsallı bir üçgen sistem stabil bir sistemdir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 28
22.03.2013
P
SLIDE 29
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 30
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
22.03.2013
SLIDE 31
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 32
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 33
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 34
22.03.2013
22.03.2013
• Kafes sistemler köprülerde özellikle demiryolu köprülerinde yaygın olarak kullanılır, büyük açıklıklı diğer yapı sistemlerinde de kullanıldığı gibi çatılarda sürekli olarak kullanılmaktadır. Ayrıca enerji nakil hattı direklerinde, mikro dalga antenlerinde v.s. de de kullanılmaktadır. • Doğru eksenli çubukların birbirine mafsallı olarak birleşmesinden oluşan taşıyıcı sistemlere “kafes kirişler” adı verilir. • Kafes sistemlerde çubukların mafsallı olarak birbirlerine birleştikleri noktalara düğüm noktaları denir.
Member
22.03.2013
Joint-Welded (Gusset Plate)
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 35
Eleman (Metal Çubuk)
22.03.2013
Düğüm Noktası (Bulon)
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 36
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 37
22.03.2013
• Bu sistemlerde yüklerin yalnız düğüm noktalarına etkimelerini sağlayacak önlemler alındığından (dolaylı yükleme) Çubuklarda yalnız normal kuvvetler oluşur. Bunlara çubuk kuvvetleri denir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 38
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 39
22.03.2013
Çekme daha çok
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 40
22.03.2013
Daha çok basınç
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 41
The purlin transmits the roof load to the trusses at the joints Ridge mahya
22.03.2013
Roof Truss Kafes çatı
Açıklık- Span
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
- Aşık
Roller Kayıcı mesnet
SLIDE 42
Roller
22.03.2013
Bridge Truss Load on the deck is first transmitted to the Stringers, then to the floor beams, and finally to the joints A, B, C, and D of the two supporting trusses DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 43
VARSAYIM
22.03.2013
• Her ne kadar yukarıda kafes kiriş çubuklarının birbirine moment aktarmayan mafsallarda bağlı olduğu söylenmişse de bu ideal bir kafes sistem içindir. Gerçekte hemen hemen hiçbir düğüm sürtünmesiz mafsal değil rijit bir düğüm noktasıdır. Çelik kafes kirişlerde çubuklar düğüm noktalarında perçin veya kaynakla birleşir (Şekil) ve bunlarda rijit düğüm noktalarıdır Bu yüzden çubuklar moment tesirlerine de maruz kalırlar. Bu momentlerden meydana gelen gerilmelere sekonder gerilmeler denir. Ancak hesaplarda kolaylık bakımından çubukların sürtünmesiz mafsal ile birbirlerine bağlı olduğu kabul edilir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 44
22.03.2013
• Bu kabul; eğer kafes sistemin çubukları arasındaki açılar 60 derece ise diğer bir deyişle kafes sistemi oluşturan paneller eşkenar üçgen ise ve çubuk elemanının kesiti kare veya daireye yakın ise gerçeğe çok yakındır. Fakat bu açıların 60 dereceden farklı olması ve sistemde dar uzun kesitli çubukların kullanılması durumunda hatalı sonuçlar meydana gelmektedir. Fakat genelde bazı kafes kirişlerde bu açılar konstrüksiyon gereği 20 dereceye kadar yapılmaktadır. Ancak bu türlü kafes sistemler daha ziyade hafif: yük taşıyan çatı. kafes kirişlerinde kullanılmaktadır. Köprü kafes kirişlerinde ise dikim çubukları arasındaki açı 30 derece den aşağı olmamalıdır. DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 45
TASARIM -1
22.03.2013
Kafes kirişlerde ikinci derece gerilmelerin meydana gelmemesi için: 1. Çubuk eksenleri ve dış kuvvetler aynı düzlem içinde bulunmalıdır. 2. Çubukların eksenleri doğru olmalıdır ve düğümdeki çubukların eksenleri bir noktada birleşmelidir. Büyük taşıyıcı sistemlerde, örneğin köprülerde, üst ve alt başlık çubuklarının kesitlerinin kademeli olarak değiştirilmesi durumunda bu şart her zaman sağlanmayabilir. Bu durumda başlık çubukları eksenlerinin ortalaması alınarak hesap yapılabilir. DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 46
22.03.2013
TASARIM -2 3. Yükler ve mesnet tepkileri düğüm noktalarına etkittirilmelidir. Kafes aşıklarda ve kafes kren kirişlerinde olduğu gibi bazı özel durumlarda yükler düğüm noktalarının arasında da tesir edebilir. Bu durumda iki ucu mafsallı çubukta, meydana gelecek eğilme momentleride boyutlandırmada dikkate alınmalıdır. Yatay izdüşümünün boyu 6 m yi geçen çubuklarda çubukların kendi ağırlıklarından meydana gelen eğilme momentleri de gözönünde tutulmalıdır. 4. Çubukların aralarındaki açılar çok küçük olmamalıdır. Dar açılar mümkünse 60, değilse 30-60 arasında kalacak şekilde düzenleme yapılmalıdır. Yukarıda belirtildiği gibi kafes kiriş düğüm noktaları mafsallı kabul edildiğine ve kuvvetlerde düğüm noktalarına etkidiğine göre kafes kiriş çubuklarında kesme kuvveti ve eğilme momenti sıfır olacak sadece eksenel normal kuvvet meydana gelecektir. DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 47
Kafes Sistemlerin Sınıflandırılması
22.03.2013
1- Düzlem kafes sistemler şekillerine göre • Kafes kirişler (Basit Kafes kiriş,.Konsol Kafes kiriş, Gerber Kafes kiriş ve Sürekli Kafes kiriş). (Şekil.a,b) • Kafes kemer (Şekil.c) • Kafes çerçeveler (Şekil.d) şeklinde sınıflandırılır. Bunların yükseklikleri sabit veya değişken olabilir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 48
22.03.2013
2- Dikim çubuklarının teşkil tarzına göre • Howe kafes kiriş • N kafes kiriş • Warren kafes kiriş • K kafes kiriş • ...... • Birleşik kafes kirişler • Karmaşık (kompleks) kafes kirişler
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 49
3- Köprü kafes kirişleri için tabliyenin (yolun) yerine göre: • Yolu alt başlıkta • Yolu üst başlıkta
22.03.2013
şeklinde sınıflandırılabilir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 50
ÇATI -1 (roof truss)
Scissor Cambered Fink
Warren
22.03.2013
Howe
sawtooth
Pratt
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 51
ÇATI -2
bowstring
Fan
Stadyum
22.03.2013
Fink
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 52
EKONOMİK ANALİZ Bay –Makas Mesafesi (m)
Span – Açıklık (m)
4.6 m
18 m
6m
30 m
Scissors
Kısa açıklıklarda
Howe and Pratt
18m-30m
Fink
Daha geniş açıklıklarda
Warren
Düz veya düze yakın çatı
Bowstring
Uçak hangarları vs..
Pratt, Howe, ve Warren
60 m
22.03.2013
Parker Dikmeli Warren
90m
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 53
KÖPRÜ (bridge truss) KİRİŞLERİ
Pratt
Baltimore
Howe Subdivided Warren
warren with verticals
22.03.2013
K-truss
parker
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 54
22.03.2013
birleşik ve kompleks
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 55
22.03.2013
Birleşik
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 56
Warren truss
22.03.2013
•
For an informative look at different types of bridge and roof trusses, see – http://pghbridges.com/basics.htm – http://www.trussed-rafters.co.uk/ttypes.htm http://www.aku.ac.ir/faculty1/aliniamm/Structural%20Slides/trusses/p/IMG0009.jpg
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 57
Pratt truss
22.03.2013
http://www.bcsj.org/rr/bcsj/trackplan/bcsj_ver_17/MillCity/ pix/pinpratt_01_m.jpg http://www.aku.ac.ir/faculty1/aliniamm/Structural%20Slide s/trusses/p/IMG0005.jpg
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 58
http://www.kamloopsjunction.com/howe_tsa.jpg http://icampus1.mit.edu/2.973/images/Baltimore_bridge.jpg
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 59
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 60
22.03.2013
22.03.2013
Other trusses
Kafes Kiriş_ Çubuklarının İsimleri ve Gösterilişleri Kafes kirişlerde üsteki yatay veya eğik çubuklara üst başlık çubuğu denir, O harfi ve alt indisi ile gösterilir.(O1, O2, O3 ...Oi. gibi).
22.03.2013
Alttaki eğik veya yatay çubuklara alt başlık çubuğu denir ve U harfi ile gösterilir. Üst ve alt başlık çubuklarını birleştiren aradaki çubuklara dikim çubukları denir. Bunların düşey olanlarına dikme denir ve V ile gösterilir. Eğik olanlarına diyagonal denir ve D ile gösterilir Düğüm noktalarıda genel olarak sayılarla belirlenir. Çubuklarda meydana gelen eksenel kuvvetlerde NOi, NVi, NDi şeklinde veya Nij şeklinde gösterilir. Burada Nij i ile j düğümü arasındaki çubuk kuvvetidir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 61
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MF İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Department of Civil Engineering
İNM 212
YAPI STATİĞİ
STABİLİTE-KARARLILIK
İZOSTATİKLİK KOŞULU
=m+r-2j =0 : izostatik <=0 statikçe kararsız >=0: hiperstatik (statikçe belirsiz)
Geometrik olarak kararsızlık
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS
SLIDE 62
STATİKÇE KARARSIZ
22.03.2013
= m+r-2j = 8+3-2*6 = -1
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 63
Geometrik olarak kararsızlık
22.03.2013
= m+r-2j = 30+3-2*16 = +1
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 64
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 65
22.03.2013
Kararlı hale getirmek
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 66
SORU (a) (c)
(b)
22.03.2013
(d)
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 67
22.03.2013
Çözümler
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 68
22.03.2013
Çözümler
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 69
Quiz
İzostatik hiperstatik-içten hiperstatik-dıştan kararlı kararsız statikçe
22.03.2013
kararsızgeometrik
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 70
22.03.2013
SLIDE 71
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 72
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 73
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MF İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Department of Civil Engineering
İNM 212
YAPI STATİĞİ I
KAFES SİSTEMLER 2: HESAP YÖNTEMLERİ
Y.DOÇ.DR. MUSTAFA KUTANİS
[email protected] Sakarya Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü
Yapı Anabilim Dalı 22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS
SLIDE 74
KAFES HESAPLARINDA VARSAYIMLAR
Kafes elemanları birbirleri ile sürtünmesiz mafsallarla bağlı
Mesnetlerde moment olmaz
Elemanların kendi ağırlıkları ihmal Mesnetlerde moment olmaz
22.03.2013
Yükler sadece dn’larına uygulanır
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 75
HESAP YÖNTEMLERİ
– DÜĞÜM NOKTASI YÖNTEMİ (Method of Joints)
– RITTER- KESİM YÖNTEMİ (Method of Section)
22.03.2013
– GRAFİK YÖNTEMLER – MATRİS DEPLASMAN YÖNTEMİ – BİLGİSAYAR PROGLAMLARI İLE ÇÖZÜM
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 76
Basit bir kafesin statik çözümlemesi
TAB
P
TBC
B P
A
C
TAB TAB TAC
Ax Ay
TAC Cy
TAC
22.03.2013
TAC
TBC
TBC
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 77
22.03.2013
İŞARET YÖNÜ
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 78
İŞARET YÖNÜ Elem’dan dışarıya doğru: ÇEKME
DN ‘dan dışarıya doğru: ÇEKME
22.03.2013
Elem’a doğru: BASINÇ
DN ‘na doğru: BASINÇ DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 79
22.03.2013
DÜĞÜM NOKTASI YÖNTEMİ
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 80
22.03.2013
DÜĞÜM NOKTASI YÖNTEMİ • Her düğüm noktasına etkiyen kuvvetler (dış yükler, mesnet tepkileri, çubuk kuvvetleri) X=0 ve Y=0 denge deklemlerini sağladıklarından, bu denklemlerden yararlanarak bilinmeyen çubuk kuvvetleri hesaplanabilir. • Hesaba iki çubuğun birleştiği bir düğüm noktasından başlanır. Her adımda en çok iki bilinmeyen çubuk kuvvetinin bulunduğu düğüm noktaları sıra ile gözönüne alınır. Son düğüm noktalarında artan denge denklemleri kontrol için kullanılır. • Hesaplarda, bilinmeyen çubuk kuvvetleri çekme yönünde alınır. Bilinen çubuk kuvvetleri gerçek yönlerinde konur. DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 81
ZERO FORCE MEMBERS SIFIR KUVVET ELEMANLARI 1. Durum (2 eleman) • Dış yük etkimeyen ve mesnet olmayan bir düğüm noktasına bağlanan iki eleman “sıfır kuvvet” elemanıdır. 2. Durum (3 eleman) • Dış yük etkimeyen ve mesnet olmayan bir düğüm noktasına bağlanan üç elemandan ikisi aynı doğrultuda ise üçüncü eleman “sıfır kuvvet” elemanıdır.
22.03.2013
s1
s2 s1+ s1=0
s3
s1 s2 s1= s3 s2=0
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 82
1 DN 2 ÇUBUK : PRATİK SONUÇLAR • İki çubuktan oluşan düğüm noktalarında iki çubuk aynı doğrultuda ise bunlara etki eden kuvvetlerin şiddetleri birbirine eşit yönleri birbirine zıttır. • İki çubuktan oluşan düğüm noktasındaki çubuklar farklı doğrultularda ise bu çubuklardaki kuvvetler sıfırdır. P s1
22.03.2013
s2 s1+ s1=0
s1 s2 s1=0 s1=-P
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 83
22.03.2013
Sıfır Kuvvet örnek 1
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 84
22.03.2013
Sıfır Kuvvet örnek 2
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 85
1 DN 3 ÇUBUK : PRATİK SONUÇLAR • Üç çubuktan oluşan bir düğüm noktasında çubuklardan ikisi aynı doğrultuda diğeri farklı doğrultuda yerleştirilmiştir. Ayrıca bir P kuvveti bu düğüm noktasına farklı doğrultudaki çubuğun doğrultusunda uygulandığında yine bu 4 kuvvet üzerine kurulan poligon paralel kenar şeklinde olur. Paralel kenarın karşılıklı kenarlarının uzunlukları birbirine eşit olacağından farklı doğrultudaki çubuk kuvvetinin şiddeti P kuvvetine eşit olur. • Eğer bu P kuvveti kaldırılırsa farklı doğrultudaki çubuğun kuvveti sıfır olur. P
s3 s1
22.03.2013
s2 s1= s3
s2=0 DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
s3
s1 s2
s1= s3 s2=-P SLIDE 86
22.03.2013
Sıfır Kuvvet örnek 3
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 87
22.03.2013
Sıfır Kuvvet örnek 4
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 88
1 DN 4 ÇUBUK: PRATİK SONUÇLAR
22.03.2013
• Bir düğüm noktasında 4 tane çubuk şekildeki gibi ikişer ikişer aynı doğrultuda ise burada oluşturulacak kuvvet poligonu paralel kenar olur. Bundan dolayı aynı doğrultudaki çubuklara etki eden kuvvetlerin şiddeti birbirine eşit yönü birbirinin zıttı olur.
SLIDE 89
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 90
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
PROBLEM 1 (1/4)
22.03.2013
Düğüm Noktası yöntemini kullanarak, sıfır kuvvet elemanlarını bulunuz, çubuk kuvvetlerini hesaplayınız.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 91
ÇÖZÜM-PROBLEM 1 (2/4)
22.03.2013
•By inspection we notice that members DF and GC are zero-force members. •To prove it we need to isolate each joint and write equations of equilibrium. •Let’s start with joint G
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 92
ÇÖZÜM-PROBLEM 1 (3/4) +Fy=0FGC=0
Joint D:
+ Fx=0 FDF=0
Joint F:
+Fy=0 FFC=0
22.03.2013
Joint G:
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 93
ÇÖZÜM-PROBLEM 1 (4/4)
Joint B: + Fx=0
2 - FBH = 0 FBH = 2 kN (C)
Joint H: + Fy=0 -2 cos + FHC cos = 0 FHC = 2 (cos / cos ) kN (T) since 90 FHC 0 22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 94
PROBLEM 2 (1/5)
22.03.2013
Aşağıda verilen kafes yapıda, çubuklar 30 kN (T) veya 25 kN(C) güvenle taşıyabilmektedir. Buna göre Kafes yapıda asılabilecek en büyük m kütlesini hesaplayınız.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 95
ÇÖZÜM –PROBLEM 2 (2/5)
Inspection of joints E, C, F, and B indicates that EC, CF, FB, and BG are all zero-force members
22.03.2013
=
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 96
ÇÖZÜM -PROBLEM 2 (3/5)
W Joint
30.25 45
D:
Fx 0 FDA sin 45 FDG cos 30.25 W 0
FDA
W FDG cos 30.25 sin 45
FDG FDA W
(1)
22.03.2013
Fy 0
FDA cos 45 FDG sin 30.25 W 0
(2)
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 97
SOLUTION -PROBLEM 2 (3/5)
W FDG cos 30.25 sin 45 FDA cos 45 FDG sin 30.25 W 0 FDA
(1) (2)
W 30.25 45
D
FDG FDA W
Substitute (1) in (2) W FDG cos 30.25 cos 45 FDG sin 30.25 W 0 45 sin W FDG cos 30.25 cot 45 FDG sin 30.25 W 0 22.03.2013
FDG cos 30.25 FDG sin 30.25 0 FDG 0 FDA 1.414DR W (MMUSTAFA CST) DR. MUSTA
KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
D
SLIDE 98
SOLUTION -PROBLEM 2 (4/5)
Joint
A:
Fy 0 FAG 1.414W sin 45 0 FAG W (T ) FAG 22.03.2013
1.414W 45
Ax
A DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 99
ÇÖZÜM -PROBLEM 2 (5/5)
For compression of member DA (FDA (max) = 25 kN) FDA = 1.414W = 25 kN W = 17.678 kN For tension of member AG (FAG (max) = 30 kN)
FAG = W = 30 kN
22.03.2013
Thus the critical value is compression 17.678 (10 3 ) N m
1.8 x10 3 kg 9.81 DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 100
PROBLEM 3 (1/3)
22.03.2013
Determine the force in each member of the truss in terms of the load P and state if the members are in compression or tension.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 101
SOLUTION-PROBLEM 3 (2/3) Joint
A:
y
Fx 0
4 1 ( FAD ) ( FAB ) 0 17 2
22.03.2013 0 3
1 1 4
A
1
FAD x
P/2
Fy 0
FAB
P 1 1 ( FAD ) ( FAB ) 0 2 17 2
FC D FAD 0.687 P(T ) and
FC B FAB 0.943 P(C )
DR. MUSTAFA KUTANİS DR KUTANİ SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 102
ÇÖZÜM-PROBLEM 3 (3/3) Joint
D:
Fy 0 1 1 FDB 0.687 P (0.687 P) P 0 17 17 FDB 1.33 P(T ) y
22.03.2013
FDB
D 0.687P
4
P
1
x 0.687P
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 103
RITTER- KESİM METODU METHOD OF SECTION
22.03.2013
• Eğer bir cisim dengedeyse onun bütün parçaları da dengededir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 104
RITTER- KESİM METODU METHOD OF SECTION
22.03.2013
• Verilen dış yükler ve bunlardan oluşan mesnet tepkileri altında dengede olan bir kafes sistem, yapılan bir kesimle iki parçaya ayrılırsa, her bir parça kendine etkiyen dış yükler, mesnet tepkileri ve kesim yapılan çubuklardaki çubuk kuvvetleri altında dengededir. • Yapılan kesimde en fazla, çubuk kuvveti bilinmeyen 3 çubuk kesilecek olursa, bu çubuklardaki çubuk kuvvetleri parçalardan birine ait X=0, Y=0, M=0 denge denklemleri ile hesaplanabilirler. • Denge denklemleri, her denklemde bir bilinmeyen bulunacak şekilde yazılabilir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 105
22.03.2013
RITTER- KESİM METODU METHOD OF SECTION
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 106
RITTER- KESİM METODU METHOD OF SECTION • Mo=0 : • Mu=0 : • Md=0 :
Mo+ro Oi=0 Mu+ru Ui=0 Md+rd Di=0
Oi Ui Di
22.03.2013
• Mo, Mu ve Md sol parçaya etkiyen mesnet tepkileri ve dış yüklerin o, u ve d noktalarına göre statik momentleridir. • Çubuk kuvvetlerinden bazıları hesaplandıktan sonra, diğerleri onlara bağlı olarak X=0, Y=0 denge denklemleri ile bulunabilir.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 107
KESİM METODU (1/3)
22.03.2013
The method of sections applies on any part or section of a truss Once a section is chosen write equations of equilibrium for the section
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 108
METHOD OF SECTIONS (2/3)
22.03.2013
Since there are only three equations of equilibrium: Fx=0; Fy=0; and M=0 Choose a section that passes through a maximum of 3 members with unknown force values
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 109
METHOD OF SECTIONS (3/3) Before finding the member forces it is essential to determine the support reactions Need to analyze the whole truss first Dy Dx
22.03.2013
Ex Write equations of equilibrium to determine FBC, FGC, and FGF Cut the truss along the members in question Use the 3 equations of equilibrium to determine Dx, Dy, and Ex DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 110
PROBLEM 4 (1/3)
22.03.2013
Determine the force in members CD and CM of the Baltimore bridge truss and state if the members are in tension or compression. Also indicate all zero-force members
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 111
SOLUTION-PROBLEM 4 (2/3)
22.03.2013
Support reactions: +MI=0 2(12)+5(8)+3(6)+2(4)-Ay(16)=0 Ay=5.625 kN + Fx=0 Ax=0 Method of joints: By inspection the following members are zero-force members
Ax Ay
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
Iy
SLIDE 112
SOLUTION-PROBLEM 4 (3/3) Method of sections: +MM=0
FCD(4)-5.625(4)=0 FCD =5.625 kN (T)
+MA=0
M
FCM(4)-2(4)=0
FMN
FCM =2 kN (T) 4m
FCM FOC=0
22.03.2013
A FCD
4m
Ay = 5.625 kN DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
2 kN SLIDE 113
22.03.2013
KİNEMATİK BELİRSİZLİK
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 114
22.03.2013
Statik ve Kinematik Belirsizlikler
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 115
MATRIS DEPLASMAN YÖNTEMİ • • • •
Yapı sistemi ayrıklaştırılır. Bilinen deplasmanları (Dk) ve bilinmeyenleri (Du) belirleyiniz. Eleman rijitlik (direngenlik) matrislerini oluşturunuz. [K] global direngenlik matrisini oluşturunuz.
• Q=K·D dir. Fakat [K] ayrıklaştırılmalıdır.
Q k K11 Q K u 21
K12 D u K 22 D k
Q k K11 D u K12 D k
22.03.2013
Q u K 21 D u K 22 D k D k 0 ise ( genellikle) Q k K11 D u DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 116
BİLGİSAYAR PROGRAMI İLE ÇÖZÜM • • • • •
CME-TRUSS ANALYSIS SAP2000 Kassimali Program RISA 2D EDU
22.03.2013
Düğüm noktalarının koordinatları Eleman malzeme ve kesit özellikleri Mesnet şartları Düğüm noktası yükleri
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 117
ÖRNEK JOINT
X
Y
A
1
0
0
B
2
0
6
D
3
3.5
0
C
4
7
0
ELEMAN NO
ANALYSIS v 1.9 demo
22.03.2013
KESİT: HEA100 MALZEME: FE310
DN
1
AD
1-3
2
DC
3-4
3
BA
2-1
4
BD
2-3
5
BC
2-4
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 118
Kassimali Program
22.03.2013
Project New Project
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 127
22.03.2013
• Joints • Material
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 128
• Cross-Section
• MEMBERS
22.03.2013
• LOADS
SLIDE 129
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 130
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
22.03.2013
SLIDE 131
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 132
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
GRAFİK YÖNTEMLER • Düğüm noktaları denge yönteminin grafik şeklidir.
22.03.2013
–Culman Yöntemi –Maxwell-Cremona yöntemi
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 133
22.03.2013
Maxwell-Cremona yöntemi Cremona İşlem Adımları 1. Kafes yapı ölçekli olarak çizilir 2. DN yükleri yerleştirilir 3. Mesnet tepkileri hesaplanır. 4. Mesnet tepkileri ve yüklerin arası harflerle isimlendirilir. 5. Kafes çubukları arası harflerle isimlendirilir. 6. Yük/mesnet tepkisi poligonu çizilir 7. DN’ları için denge poligonları çizilir 8. DN kuvvetlerini bulmak için, en fazla bilinmeyen sayısı 2 olacak şekilde sıra belirlenir. 9. Çubuk doğrultularında, oklar çizilir (poligon oluştıurmak için) 10. Okların boyu ölçülür 11. DN’dan dışarı oklar + 12. DN’na doğru oklar DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 134
Maxwell-Cremona yöntemi
22.03.2013
Graphic Truss Analysis 1 Joint ABHG 2 Joint ABHG equilibrium polygon 3 Joint BCJH 4 Joint BCJH equilibrium polygon 5 Joint HJKG 6 Joint HJKG equilibrium polygon
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 135
Maxwell-Cremona yöntemi
22.03.2013
Parallel chord truss 1 Truss diagram 2 Equilibrium force polygon 3 Bar force table 4 Intuitive analysis Top chord shortens in compression Bottom chord elongates in tension Inward sloping bars elongate in tension Outward sloping bars shorten in compression Vertical bars shorten in compression Note: Diagonal bars in tension are preferred since they are the longest bars and thus would tend to buckle in compression. Buckling increases quadratic with length !!!
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 136
Maxwell-Cremona yöntemi
22.03.2013
Truss analysis examples 1 Warren truss 2 Warren truss equilibrium polygons 3 Pratt truss 4 Pratt truss equilibrium polygons 5 Braced frame 6 Braced frame equilibrium polygon
SLIDE 137
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
SLIDE 138
22.03.2013
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ