"มีภาพ ประกอบมากกวา 550 รูป และตาราง 119 ตาราง"
โดย... รศ.มานพ ตันตระบัณฑิตย์ และ ไชยันต์ สิริกุล
350.-
เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS) โดย... รศ.มานพ ตันตระบัณฑิตย์ และ ไชยันต์ สิริกุล
ราคา 350 บาท พิมพ์ครั้งที่ 1
มีนาคม 2557
ข้อมูลทางบรรณานุกรมของสำ�นักหอสมุดแห่งชาติ มานพ ตันตระบัณฑิตย์. เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS).-- กรุงเทพฯ : สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น), 2557. 340 หน้า. 1. การเขียนแบบวิศวกรรม. I. ไชยันต์ สิริกุล II. ชื่อเรื่อง. 604.2 ISBN 978-974-443-574-3 สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 โดย สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น) ห้ามลอกเลียนไม่ว่าส่วนใดส่วนหนึ่งของหนังสือเล่มนี้ ไม่ว่าในรูปแบบใด ๆ นอกจากจะได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษร จัดพิมพ์โดย
สำ�นักพิมพ์ ส.ส.ท. สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น) 5-7 ซอยสุขุมวิท 29 ถนนสุขุมวิท แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110 โทร. 0-2258-0320 (6 เลขหมายอัตโนมัติ), 0-2259-9160 (10 เลขหมายอัตโนมัติ) เสนองานเขียน • งานแปลได้ที่ www.tpa.or.th/publisher/new ติดต่อสั่งซื้อหนังสือได้ที่ www.tpabook.com
จัดจำ�หน่ายโดย
บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จำ�กัด (มหาชน) อาคารทีซีไอเอฟ ทาวเวอร์ ชั้น 19 เลขที่ 1858/87-90 ถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนา กรุงเทพฯ 10260 โทร. 0-2739-8000, 0-2739-8222 โทรสาร 0-2739-8356-9 www.se-ed.com
“ถ้าหนังสือมีข้อผิดพลาดเนื่องจากการพิมพ์ ให้นำ�มาแลกเปลี่ยนได้ที่สมาคมฯ” โทร. 0-2258-0320 ต่อ 1560, 1570 บรรณาธิการบริหาร ทวิยา วัณณะวิโรจน์ หัวหน้ากองบรรณาธิการ แทนพร เลิศวุฒิภัทร บรรณาธิการ รินดา คันธวร ออกแบบปกและรูปเล่ม ภาณุพันธ์ โนวยุทธ, ธารินี คุตตะสิงคี ธุรการสำ�นักพิมพ์ อังคณา อรรถพงศ์ธร พิมพ์ที่ : บริษัท พิมพ์ดีการพิมพ์ จำ�กัด
ค�ำน�ำ หนังสือ “เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS)” เล่มนี้ เขียนและเรียบเรียงขึ้นจาก การเติบโตอย่างมากของภาคอุตสาหกรรมญี่ปุ่นในประเทศไทย เนื่องจากประเทศไทยเป็นฐานการ ผลิตของอุตสาหกรรมยานยนต์และอุตสาหกรรมชิ้นส่วนยานยนต์ รวมทั้งอุตสาหกรรมอื่น ๆ อีกมากมายโดยใช้มาตรฐานญีป่ นุ่ (JIS) อ้างอิง รวมทัง้ การเขียนแบบรูปต่าง ๆ ให้เป็นไปตามการเขียน แบบวิศวกรรมมาตรฐานญีป่ นุ่ ตัง้ แต่ระดับขัน้ พืน้ ฐาน ระดับกลางและระดับสูง ส�ำหรับนักศึกษาระดับ ปวช. ปวส. ปริญญาตรี ช่างอุตสาหกรรมและวิศวกร ในสายอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับการอ่านแบบ การเขียนแบบด้านเครื่องกลเกี่ยวกับงานสวมชิ้นส่วนต่าง ๆ มาตรฐานชิ้นส่วนเครื่องจักรกลด้าน โลหะแผ่น งานเชื่อม พิกัดความเผื่อรูปร่างและต�ำแหน่ง (Datum) ระบบงานท่อ มาตรฐานและ สัญลักษณ์งานท่อ ภาพประกอบที่ใช้มาตรฐานชิ้นส่วนเครื่องจักรกลญี่ปุ่น แบบสั่งงานการผลิต รวมทั้งพื้นฐานการเขียนแบบด้วยคอมพิวเตอร์ โดยภาพเขียนแบบเกือบทั้งหมดใช้โปรแกรมเขียน แบบคอมพิวเตอร์ในการเขียน ท�ำให้มคี ณ ุ ภาพสม�ำ่ เสมอ เหมาะส�ำหรับใช้เป็นคูม่ อื อ้างอิงในการศึกษา ในวิทยาลัย มหาวิทยาลัย และการท�ำงานในภาคอุตสาหกรรม ผู้เขียนหวังว่าหนังสือ “เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS)” เล่มนี้จะก่อให้เกิด ประโยชน์ในวงการศึกษาและในการท�ำงานภาคอุตสาหกรรมได้ตามสมควร หากมีสิ่งใดที่ขาดตก บกพร่อง ผู้เขียนขอน้อมรับด้วยความยินดี และขอขอบพระคุณมา ณ โอกาสนี้
รศ.มานพ ตันตระบัณฑิตย์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
สารบัญ
บทที่ 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7
1 อุปกรณ์ที่ใช้ในการเขียนแบบและมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง..................................
1 อุปกรณ์ช่วยในการเขียนแบบวิศวกรรม ................................................................................. 2 การพับกระดาษเขียนแบบตาม JIS Z 8311 - 1995 . ............................................................... 5 เส้น (Line) ตาม JIS B 0001 - 1985.................................................................................... 7 ตัวอักษร (Lettering) ภาษาอังกฤษ แบบ B ตัวเอียง ตาม JIS Z 8313-1 : 1998 (ISO 3098-1 : 1974) . .......................................................................................................... 8 ประเภทตัวอักษรภาษาอังกฤษ แบบ B ตัวตรง ตาม JIS Z 8313............................................... 9 การฉายภาพและเขียนแบบออโทกราฟิก (Orthographic Projection and Drawing).............. 10 การเขียนแบบรูปเรขาคณิตที่ส�ำคัญ........................................................................................ 11 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 15
บทที่ 2 การก�ำหนดขนาดและหลักเกณฑ์การเขียนแบบทั่วไป....................................... 19 2.1 หลักเกณฑ์ทั่วไป.................................................................................................................... 2.2 การก�ำหนดขนาด................................................................................................................... 2.3 การก�ำหนดขนาดระยะแบ่งบนวงกลม..................................................................................... 2.4 การก�ำหนดขนาดอื่น ๆ........................................................................................................... 2.5 การก�ำหนดขนาดด้วยวัตถุประสงค์ต่าง ๆ................................................................................ 2.6 การก�ำหนดขนาดรัศมีชิ้นงาน.................................................................................................. 2.7 การก�ำหนดขนาดส่วนโค้งของร่องหรือรูทะลุ. .......................................................................... 2.8 การเขียนแบบชิ้นงานรูปร่างทรงกระบอก................................................................................. 2.9 การเขียนแบบแสดงสัญลักษณ์ผิวที่ราบเรียบ........................................................................... 2.10 การเขียนแบบและก�ำหนดขนาดชิ้นงานรูปทรงกลม..................................................................
19 21 23 25 27 28 29 32 32 34
2.11 การเขียนแบบอย่างง่าย (Simplified Drawing)....................................................................... 35 2.12 การเขียนแบบงานซีเอ็นซี (Computer Numerical Control).................................................... 37 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 42
บทที่ 3 การเขียนภาพ 3 มิติ (Pictorial Drawing) ความหยาบผิวงาน งานกลึง............................................................................. 55 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8
การเขียนภาพ 3 มิติ............................................................................................................... ความเรียว............................................................................................................................. พีระมิดปลายตัด................................................................................................................... คุณภาพผิวงาน...................................................................................................................... การก�ำหนดข้อมูลการชุบแข็ง.................................................................................................. การเขียนแบบงานกลึง........................................................................................................... การเขียนแบบขึ้นลายกันลื่น (Knurling) ตาม JIS B 0951 - 1980............................................ เกลียว (Thread)................................................................................................................... แบบฝึกหัดท้ายบท...............................................................................................................
55 57 59 59 68 68 70 72 88
บทที่ 4 แบบภาคตัด งานเชื่อม. ........................................................................................ 99 4.1 4.2 4.3 4.4
ภาคตัด (Section)................................................................................................................. 99 งานเชื่อม (Welding)............................................................................................................. 109 ชิ้นงานดิบส�ำหรับดัดงอ.......................................................................................................... 117 การเขียนแบบชิ้นงานยึดด้วยหมุด.......................................................................................... 118 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 123
บทที่
5 พิกัดความเผื่อ แบบชิ้นงานหล่อ.......................................................................... 134
5.1 5.2 5.4
การก�ำหนดพิกัดความเผื่อ (Tolerancing) ในแบบงาน............................................................ 134 ประเภทงานสวมตาม JIS B 0401 - 1996................................................................................ 136 การเขียนแบบชิ้นงานหล่อ...................................................................................................... 144 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 148
บทที่ 6 การตัดชิ้นงาน และแผ่นคลี่ (Developments). ................................................ 153 6.1 6.2 6.3 6.4
การตัดชิ้นงาน........................................................................................................................ 153 เส้นแนวขอบตัดของพีระมิดตัดเฉียง...................................................................................... 153 เส้นแนวตัด (เส้นโค้ง) กรวยตัดเฉียง...................................................................................... 155 แผ่นคลี่................................................................................................................................ 156 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 165
บทที่ 7 พื้นฐานความเผื่อของรูปร่าง (Geometrical Tolerance) ในงานเขียนแบบวิศวกรรม.................................................................................. 173 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6
บทน�ำ .................................................................................................................................. 173 สัญลักษณ์ความเผื่อรูปร่าง . .................................................................................................. 175 สัญลักษณ์ผิวงานอ้างอิง . ...................................................................................................... 175 ตัวอย่างการก�ำหนดความหมายและพิกัดความเผื่อต�ำแหน่งและรูปร่าง..................................... 182 การรวมพิกัดความเผื่อต�ำแหน่งและรูปร่างเข้าด้วยกัน. ............................................................ 184 ต�ำแหน่งอ้างอิง (Datum Target)........................................................................................... 184 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 186
บทที่ 8 ชิ้นส่วนมาตรฐาน (Standard Parts) ของเครื่องจักรกล.......................... 189 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5
ตลับลูกปืน. .......................................................................................................................... 190 การเขียนแบบภาพประกอบตลับลูกปืน-เพลา-นัตล็อก............................................................. 197 ตัวอย่างการเขียนแบบภาพประกอบตลับลูกปืนเข้าเพลาและเสื้อ (Housing)............................. 197 ตารางชิ้นส่วนประกอบเพลา................................................................................................... 199 การเขียนแบบเฟือง คัดย่อจาก JIS B 0003 - 1989.................................................................. 208 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 229
บทที่ 9 แบบภาพประกอบ แบบสั่งงานการผลิต การสเกตช์แบบมือเปล่า.............. 233 9.1 การแบ่งประเภทของแบบงาน................................................................................................. 235 9.2 ภาพระเบิด. .......................................................................................................................... 238
9.3 การสเกตซ์แบบงานด้วยมือเปล่า (Freehand Sketch)............................................................ 240 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 243
บทที่
10 การเขียนแบบงานท่อ (Pipeline Drawing). ................................................... 248
10.1 สัญลักษณ์การการเขียนแบบงานท่อ ตาม JIS B 0011-1 : 1998 (ISO 6412-1 : 1989)............... 251 10.2 การเขียนแบบงานท่อ (Pipeline Drawing) ตาม JIS B 0011 - 1998 (ISO 6412-1 : 1989)....... 254 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 267
บทที่ 11 พื้นฐานการเขียนแบบด้วยคอมพิวเตอร์ (Basic Computer Aided Drawing).............................................................. 272 11.1 โปรแกรม SolidWorks.......................................................................................................... 272 11.2 การเริ่มต้นใช้งาน SolidWorks เพื่อสร้างชิ้นงาน 3 มิติ............................................................. 273 11.3 การสร้างแบบฟอร์ม Drawing ใน SolidWorks...................................................................... 279 11.4 การก�ำหนดค่าเริ่มต้นก่อนการใช้งาน Drawing....................................................................... 281 11.5 เริ่มต้นใช้งาน Drawing......................................................................................................... 283 11.6 การเปิดไฟล์ข้อมูล................................................................................................................. 285 11.7 การสั่งพิมพ์งาน..................................................................................................................... 286 แบบฝึกหัดท้ายบท............................................................................................................... 287
ภาคผนวก................................................................................................................................. 290 บรรณานุกรม........................................................................................................................... 323 ประวัติผู้เขียน............................................................................................................................ 325
สารบัญตาราง ตารางที่ 1.1 ตารางที่ 1.2 ตารางที่ 1.3 ตารางที่ 2.1 ตารางที่ 3.1 ตารางที่ 3.2 ตารางที่ 3.3 ตารางที่ 3.4 ตารางที่ 3.5 ตารางที่ 3.6 ตารางที่ 3.7 ตารางที่ 3.8 ตารางที่ 3.9 ตารางที่ 3.10 ตารางที่ 3.11 ตารางที่ 3.12 ตารางที่ 3.13 ตารางที่ 3.14 ตารางที่ 4.1 ตารางที่ 4.2 ตารางที่ 5.1 ตารางที่ 5.2 ตารางที่ 5.3 ตารางที่ 5.4
ขนาดกระดาษเขียนแบบ ตาม JIS Z 8311 - 1995................................................................ 5 ประเภทของเส้นที่ใช้ในการเขียนแบบ................................................................................... 7 ขนาดความสูงอักษรต�่ำสุดตาม JIS Z 8317 (ISO 6428)....................................................... 9 ค่าลบมุมและรัศมีโค้งตาม JIS B 0701 - 1987 . .................................................................. 31 ค่าผิวความหยาบสูงสุด Ry (ตัวเลขหนาคือตัวเลขที่นิยมเลือกใช้) ตาม JIS 0641 - 1994 ....... 60 อนุกรมค่าผิวความหยาบ Rz คัดย่อจาก JIS B 0601 - 1994................................................. 61 สัญลักษณ์พื้นฐาน.............................................................................................................. 63 สัญลักษณ์ทิศทางการตัดเฉือนผิวงาน.................................................................................. 66 ความหยาบผิวงานสัมพันธ์กับช่วงขนาดความโตชิ้นงาน........................................................ 67 ขนาดมิติลายกันลื่น............................................................................................................ 71 เกลียวท่อ-วิตเวอร์ต (Whitworth) คัดย่อจาก JIS B 0202 - 1982........................................ 77 ขนาดเกลียวหยาบยูนิไฟด์ (Unified Coarse) หรือ UNC คัดย่อจาก JIS B 0208 - 1973....... 78 ขนาดเกลียวละเอียดยูนิไฟด์ (Unified Fine) หรือ UNF คัดย่อจาก JIS B 0208 - 1972........ 79 เกลียวสี่เหลี่ยมคางหมู คัดย่อจาก JIS B 0216 - 1987.......................................................... 80 ประเภทสัญลักษณ์สกรูเกลียว และตัวอย่างชือ่ เรียกของสกรูเกลียวตาม JIS B 0123 - 1982..... 81 เกลียวอันเดอร์คัต (Thread Undercut) คัดย่อจาก JIS B 1006 - 1985............................... 83 การก�ำหนดขนาดบ่าปลายเพลา (Cylindrical Shaft Ends) ลักษณะต่าง ๆ ตาม JIS B 0903 - 1977..................................................................................................... 84 รูยันศูนย์ 60 ํ คัดย่อจาก JIS B 1011 - 1987....................................................................... 86 สัญลักษณ์พื้นฐานงานเชื่อมตาม JIS Z 3021 - 1987............................................................. 110 การเขียนสัญลักษณ์บอกขนาดโลหะรูปพรรณภาคตัดต่าง ๆ ตาม JIS Z 8317 - 1984............. 120 พิกัดความเผื่ออิสระ (General Tolerance) คัดย่อจาก JIS B 0405 - 1991 (ISO 2768-1 : 1989).......................................................................................................... 135 พิกัดความเผื่อพื้นฐาน ISO ขนาดพิกัดความเผื่อ ; หน่วยเป็น ´m หรือ 0.001 mm ส�ำหรับช่วงขนาดระบุที่เกี่ยวข้อง.......................................................................................... 139 ค่าผิวความหยาบส�ำหรับผิวงานสวม.................................................................................... 140 คู่งานสวมที่มีรูคงที่ (Hole-Basis) ตาม JIS B 0401 - 1996.................................................. 141
ตารางที่ 5.5 ตารางที่ 5.6 ตารางที่ 8.1 ตารางที่ 8.2 ตารางที่ 8.3 ตารางที่ 8.4 ตารางที่ 8.5 ตารางที่ 8.6 ตารางที่ 8.7 ตารางที่ 8.8 ตารางที่ 8.9 ตารางที่ 8.10 ตารางที่ 8.11 ตารางที่ 8.12 ตารางที่ 8.13 ตารางที่ 8.14 ตารางที่ 8.15 ตารางที่ 8.16 ตารางที่ 8.17 ตารางที่ 8.18 ตารางที่ 8.19 ตารางที่ 8.20 ตารางที่ 8.21 ตารางที่ 8.22 ตารางที่ 8.23 ตารางที่ 8.24 ตารางที่ 8.25
คู่งานสวมที่มีเพลาคงที่ (Shaft-Basis) ตาม JIS B 0401 - 1996............................................ 141 ค่ามุมลาดอนุญาต (ทั่วไป) ส�ำหรับการหล่อในกระสวนเหล็ก (Die Casting) คัดย่อจาก JIS B 0403 - 1995............................................................................................ 146 ตลับลูกปืนเม็ดกลมร่องลึก อนุกรม 62................................................................................ 191 ตลับลูกปืนสัมผัสเชิงมุม อนุกรม 72.................................................................................... 191 ตลับลูกปืนเม็ดกลมแนวแกน (Axial Ball Bearing) อนุกรม 512......................................... 192 ตลับลูกปืนเม็ดทรงกระบอก (Cylindrical Roller Bearing)................................................. 192 ตลับลูกปืนเม็ดทรงเรียว (Taper Roller Bearing) อนุกรม 302............................................ 193 ตลับลูกปืนเม็ดกลมปรับแนวศูนย์เอง (Self Aligning Ball Bearing)................................... 193 ตลับลูกปืนเม็ดโค้งสองแถว (Spherical Roller Bearing).................................................... 194 สัญลักษณ์ชิ้นส่วนเม็ดลูกปืนภาพอย่างง่ายตาม JIS B 0005-2 [ISO 8826-2 (1995-10)]........ 195 แหวนล็อกประเภท CE ภายนอก (Retaining Ring) คัดย่อจาก JIS B 2804 : 2001.............. 199 แหวนล็อกประเภท CE – ภายใน คัดย่อจาก JIS B 2804 : 2001............................................ 200 ขนาดมิติเสื้อสวมซีลสักหลาด.............................................................................................. 201 นัตล็อก (Locknuts) คัดย่อจาก JIS B 1554 - 1993............................................................ 202 แหวนจักร (Type X) คัดย่อจาก JIS B 1554 - 1993............................................................ 202 พิกัดงานสวมส�ำหรับรูดุมพูลเลย์ คับปลิง และอื่น ๆ ที่ต้องสวมกับปลายเพลาทรงกระบอก ตาม JIS B 0903 - 1977..................................................................................................... 203 ลิ่มขนานและร่องลิ่ม คัดย่อจาก JIS B 1301 - 1996............................................................. 204 ลิ่มลาดมีหัวและลิ่มลาดไม่มีหัว JIS B 1301 - 1996.............................................................. 205 รูปร่างและขนาดของลิ่มวงพระจันทร์ (Woodruff Key) คัดย่อจาก JIS B 1301 - 1996........... 206 ขนาดมิติดุมสไปล์นและเพลาสไปล์น คัดย่อจาก JIS B 1601 - 1996..................................... 207 สูตรค�ำนวณเฟืองตรงฟันตรง (ฟันด้านนอก)........................................................................ 214 โมดูล m (หน่วย mm) ส�ำหรับเฟืองตรงและเฟืองดอกจอกตาม JIS B 1701-2 : 1999............ 214 ตัวอย่างการเขียนแบบผลิตเฟืองฟันตรงตาม JIS B 0003 - 1989.......................................... 215 ตัวอย่างการเขียนแบบผลิตเฟืองฟันเฉียงตาม JIS B 0003 - 1989......................................... 216 ขนาดมิติของเฟืองดอกจอก (Straight Bevel Gear)............................................................ 217 ตัวอย่างการเขียนแบบผลิตเฟืองดอกจอกตาม JIS B 0003 - 1989........................................ 218 ขนาดมิติเฟืองหนอน (Worm Gear).................................................................................... 219
ตารางที่ 8.26 ขนาดมิติสายพานและร่องล้อสายพาน คัดย่อจาก JIS B 1855 - 1991................................... 221 ตารางที่ 8.27 ขนาดมิติสายพานและร่องล้อสายพาน คัดย่อจาก JIS B 1855 - 1991................................... 222 ตารางที่ 8.28 ตัวอย่างการเขียนแบบสัง่ งานผลิตพร้อมตารางข้อมูลสปริงอัด คัดย่อจาก JIS B 2704 - 1994... 224 ตารางที่ 8.29 ตัวอย่างการเขียนแบบสั่งงานผลิตพร้อมตารางข้อมูลสปริงดึงขด ดัดย่อจาก JIS B 2704 - 1994............................................................................................................. 225 ตารางที่ 8.30 ข้อมูลส�ำหรับสั่งงานการผลิตสปริงขดบิดตาม JIS 2709 - 1987............................................. 227 ตารางที่ 8.31 ข้อมูลส�ำหรับสั่งงานการผลิตสปริงขดบิดตาม JIS B 2709 - 1987......................................... 228 ตารางที่ 9.1 เบอร์ปลอกรัดเพลา (Adapter Sleeve) อนุกรม H3 คัดย่อจาก JIS B 1552 - 1993............... 239 ตารางที่ 9.2 เบอร์ปลอกสวมเพลา (Withdrawal Sleeve) อนุกรม AH3 คัดย่อจาก JIS B 1556 - 1993.... 240 ตารางที่ 10.1 ฟิตติงแบบปรับไม่ได้ (Fixed Fitting)................................................................................. 251 ตารางที่ 10.2 สัญลักษณ์ฟิตติง................................................................................................................ 251 ตารางที่ 10.3 สัญลักษณ์ส่วนปลายท่อ..................................................................................................... 251 ตารางที่ 10.4 สัญลักษณ์วาล์ว................................................................................................................. 252 ตารางที่ 10.5 ลักษณะแนวท่อดัดงอไม่เป็นมุมฉาก ดัดแปลงจาก JIS B 0011-1 : 1998 (ISO 6412-1 :1998). 253 ตารางที่ 10.6 ลักษณะแนวท่อหักมุมฉาก ดัดแปลงจาก JIS B 0011-1 : 1998 (ISO 6412-1 : 1998)............ 253 ตารางที่ 10.7 ชนิดของเส้นและการประยุกต์ใช้......................................................................................... 254 ตารางที่ 10.8 เกลียวท่อขนาน (PF) คัดย่อจาก JIS B 0202 - 1982............................................................ 258 ตารางที่ 10.9 เกลียวท่อเทเปอร์ (Taper Pipe Threads) คัดย่อจาก JIS B 0203 - 1982............................ 258 ตารางที่ 10.10 ขนาดมิติท่อเหล็กกล้าใช้งานอุณหภูมิต�่ำ คัดย่อจาก JIS G 3460 - 1988................................ 259 ตารางที่ 10.11 ขนาดท่อเหล็กกล้าคาร์บอนส�ำหรับแรงดัน คัดย่อจาก JIS G 3454 - 1988............................. 260 ตารางที่ 10.12 ขนาดมิติหน้าแปลนท่อเหล็ก รับแรงดันระบุ 30 K คัดย่อจาก JIS B 2238 - 1996................... 260 ตารางที่ 10.13 มาตรฐานญี่ปุ่นที่เกี่ยวข้องกับงานท่อ................................................................................... 261 ตารางที่ 10.14 ท่อโลหะตามมาตรฐานญี่ปุ่น. .............................................................................................. 262 ตารางที่ 10.15 หน้าแปลนท่อโลหะ (Pipe Flanges) ตามมาตรฐานญี่ปุ่น. .................................................... 263 ตารางที่ 10.16 ฟิตติงงานท่อ (Pipe Fittings)............................................................................................. 263 ตารางที่ 10.17 โอริง (O-Ring) คัดย่อจาก JIS B 2401 - 1991..................................................................... 265 ตารางที่ 10.18 ขนาดร่องโอริง-งานแรงดันสถิต (Static) คัดย่อจาก JIS B 2406 - 1996................................ 266
ตารางภาคผนวก ตารางที่ ผ1 ตารางที่ ผ2 ตารางที่ ผ3 ตารางที่ ผ4 ตารางที่ ผ5 ตารางที่ ผ6 ตารางที่ ผ7 ตารางที่ ผ8 ตารางที่ ผ9 ตารางที่ ผ10 ตารางที่ ผ11 ตารางที่ ผ12 ตารางที่ ผ13 ตารางที่ ผ14 ตารางที่ ผ15 ตารางที่ ผ16 ตารางที่ ผ17 ตารางที่ ผ18 ตารางที่ ผ19 ตารางที่ ผ20 ตารางที่ ผ21
ระยะสิ้นสุดเกลียวถึงบ่าสลักเกลียว [a(max.)] คัดย่อจาก JIS B 1006 - 1985....................... 290 โบลต์หัวหกเหลี่ยม (Hexagon Bolts) คัดย่อจาก JIS B 1180 - 1994................................... 291 อัตราของภาระส�ำหรับเกลียวสกรูเกรดต่าง ๆ (คัดย่อจาก JIS B 1052 - 1998)....................... 291 สกรูหกเหลี่ยมขันใน (Hexagonal Socket Head Cap Screw) คัดย่อจาก JIS B 1176 - 1988............................................................................................................. 292 ขนาดรูสกรูและรูหัวฝัง (Counterbore) คัดย่อจาก JIS B 1001 - 1985................................. 293 ความแข็งแหวนเหล็กกล้า (คัดย่อจาก JIS B 1256 - 1998)................................................... 293 สัญลักษณ์ค่าความแข็งวิกเกอร์ส (Vickers Hardness) ของสกรู คัดย่อจาก JIS B 1053 - 1999 (ISO 898-5 : 1998).............................................................................. 293 สมบัติทางกลของนัต คัดย่อจาก JIS B 1052 - 1998............................................................ 294 สตัด (Stud) คัดย่อจาก JIS B 1173 - 1995......................................................................... 294 สกรูปรับตั้ง (หัวสี่เหลี่ยม) คัดย่อจาก JIS B 1118 - 1995..................................................... 294 โบลต์ร่อง T คัดย่อจาก JIS B 1166 - 1995......................................................................... 295 สกรูหัวมีร่องผ่า คัดย่อจาก JIS B 1101 - 1996 สกรูหัวโค้งมีร่องแฉก คัดย่อจาก JIS B 1111 - 1996............................................................................................ 296 สกรูหัวจมมีร่องผ่า คัดย่อจาก JIS B 1101 - 1996 สกรูหัวจมมีร่องแฉก คัดย่อจาก JIS B 1111 - 1996............................................................................................ 296 สกรูหัวจม-หัวโค้ง มีร่องผ่า คัดย่อจาก JIS B 1101 - 1996 สกรูหัวจม-หัวโค้งมีร่องแฉก คัดย่อจาก JIS B 1111 - 1996............................................................................................ 297 สกรูโลหะแผ่น-หัวโค้ง มีร่องแฉก คัดย่อจาก JIS B 1122-3 - 1996....................................... 297 สกรูโลหะแผ่นหัวจม – สกรูโลหะแผ่นหัวโค้งจม คัดย่อจาก JIS B 1122 - 1996..................... 298 แหวนโค้ง (Conical Spring Washer) คัดย่อจาก JIS B 1252 - 1995.................................. 298 แหวนเฟืองใน Type (A) และแหวนเฟืองนอก Type (B) คัดย่อจาก JIS B 1255 - 1977 แหวนแฉกฟันนอก (Countersunk External Tooth) Type (C) คัดย่อจาก JIS B 1255....... 299 ร่องที (T) คัดย่อจาก JIS B 0952 - 1987............................................................................. 300 นัตร่องที (T-Slot Nut) คัดย่อจาก JIS B 1167 - 2001......................................................... 300 นัตหกเหลี่ยม (Hexagon Nut) คัดย่อจาก JIS B 1181 - 1995............................................. 301
ตารางที่ ผ22 นัตหัวมงกุฏ คัดย่อจาก JIS B 1170 - 1994......................................................................... 302 ตารางที่ ผ23 สลัก (Pins) ตามมาตรฐานญี่ปุ่น (JIS).................................................................................. 303 ตารางที่ ผ24 สลักเกลียวแบบหัวหกเหลี่ยมในสกรูตัวหนอน คัดย่อมาจาก JIS B 1177 - 1997................... 304 ตารางที่ ผ25 ปิ๊นล็อก (Split Pin) คัดย่อจาก JIS B1351 - 1987............................................................... 305 ตารางที่ ผ26 แคปนัต (Domed Cap Nuts) คัดย่อจาก JIS B 1183 - 1994.............................................. 305 ตารางที่ ผ27 นัตเชื่อมหกเหลี่ยม (แบบ 1F) คัดย่อจาก JIS B 1196 - 1992................................................ 305 ตารางที่ ผ28 ห่วงดึงวงแหวน (Eyebolts) คัดย่อจาก JIS B 1168 - 1975.................................................. 306 ตารางที่ ผ29 หมุดหัวมนโค้ง (Pan Head Rivet) คัดย่อจาก JIS B 1213 - 1995....................................... 306 ตารางที่ ผ30 หมุดหัวแบนบาง (Thin Head Rivets) คัดย่อจาก JIS B 1213 - 1995................................. 307 ตารางที่ ผ31 หมุดฝังหัวเรียว (Countersunk Head Rivets) คัดย่อจาก JIS B 1213 - 1995..................... 307 ตารางที่ ผ32 ค่าเบี่ยงเบนส�ำหรับระยะห่างระหว่างศูนย์กลาง (Centre Distances) คัดย่อจาก JIS 0613 - 1976................................................................................................ 308 ตารางที่ ผ33 แผ่นล็อก คัดย่อจาก JJS B2804 - 2001.............................................................................. 309 ตารางที่ ผ34 ขนาดของปลายเพลาเรียว คัดย่อจาก JIS B 0904 - 1995..................................................... 310 ตารางที่ ผ35 ขนาดระบุของออยซีล (Oil Seal) มีสปริง คัดย่อจาก JIS B 2402 - 1996............................... 311 ตารางที่ ผ36 เหล็กกลม คัดย่อจาก JIS G 3191 - 1966............................................................................ 312 ตารางที่ ผ37 เหล็กแบน คัดย่อจาก JIS G 3194 - 1966............................................................................ 313 ตารางที่ ผ38 เหล็กฉากด้านเท่ากัน คัดย่อจาก JIS G 3192 - 1977............................................................ 314 ตารางที่ ผ39 เหล็กฉากด้านไม่เท่ากัน คัดย่อจาก JIS G 3192 - 1977........................................................ 314 ตารางที่ ผ40 แผ่นเหล็กกล้า คัดย่อจาก JIS G 3193 - 1970..................................................................... 315 ตารางที่ ผ41 I-beam คัดย่อจาก JIS G 3192 - 1977............................................................................... 315 ตารางที่ ผ42 เหล็กสี่เหลี่ยมด้านเท่า คัดย่อจาก JIS G 3191 - 1966.......................................................... 316 ตารางงานสวมระบบ JIS B 0401 - 1982 (คัดย่อ)........................................................................................ 317 ค่าเบี่ยงเบนงานสวมชิ้นส่วนเครื่องจักร ตาม JIS B 0401-1986 (คัดย่อ)........................................................ 321 ตารางตัวอย่างการประยุกต์ใช้งานส�ำหรับงานสวม........................................................................................ 322
256
เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS)
10.2.5 การเขียนแบบแสดงอุปกรณ์ประกอบท่อ 1. อุปกรณ์ท่อของเครื่องจักรกล วาล์ว และอื่น ๆ จะเขียนแสดงด้วยสัญลักษณ์กราฟิกที่มีขนาด ความหนาเท่ากับเส้นแนวท่อ 2. ฟิตติง (Fitting) ได้แก่ หัวฉีด ข้อต่อตัว T (Tee-Pieces) และข้องอ (Bends) ให้เขียนเส้นหนา เท่ากับเส้นแนวท่อ ดูตารางที่ 10.13 ส�ำหรับข้อลด-เพิ่ม (Transition Pieces) แสดงดังรูปที่ 10.12 โดยขนาดระบุที่เกี่ยวข้องให้เขียน บอกบนสัญลักษณ์ (ก) ขอลดแนวศูนยเดียวกัน
(ข) ขอลดแนวศูนยเยื้องกัน CONC
ECC
(ค) ขอลดแนวศูนยเยื้องลงลาง
(ง) ขอลดแนวศูนยเยื้องขึ้นบน
TOF
BOF
รูปที่ 10.12 ข้อลด-เพิ่มที่มีอักษรย่อก�ำกับ
3. ตัวแขวน (Hangers) จะแสดงด้วยสัญลักษณ์ดงั รูปที่ 10.13-10.17 ส�ำหรับตัวรองรับ (Supports) จะเขียนสัญลักษณ์กลับทิศทางจากบนมาล่าง
รูปที่ 10.13 แบบทั่วไป
F1
รูปที่ 10.14 แบบยึดแน่น
G1
S3
รูปที่ 10.15 แบบ รูปที่ 10.16 ประคอง (Guided) แบบเลื่อน (Sliding)
รูปที่ 10.17 ในกรณีที่ใช้ตัวแขนและตัวรองรับเหมือนกันหลายตัว สามารถเขียนแสดงด้วยภาพอย่างง่ายได้
บทที่ 10 การเขียนแบบงานท่อ (Pipeline Drawing)
GH5
257
รูปที่ 10.18 การก�ำหนดรหัส (Code) ต�ำแหน่งตัวอย่าง FP2 คือจุดยึดตัวแขวน No.2, SS3 คือตัวรองรับ No.3 และ GH5
FP2
คือตัวแขวนแบบประคอง No.5 SS3
อุปกรณ์หรือวัสดุเสริม เช่น ฉนวน สีทา ท่อไอน�้ำ และอื่น ๆ ให้เขียนระบุเพิ่มเติมในแบบงาน รูปที่ 10.19 อุปกรณ์เชื่อมต่อ เช่น ถังน�้ำมัน เครื่องจักรกล ที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบท่อ ให้เขียนแสดงด้วยเส้นศูนย์ 2 จุด
(ก)
(ข)
รูปที่ 10.20 หัวลูกศรแสดงทิศทางการไหล +3600 -4300
รูปที่ 10.21 ต�ำแหน่งปลายท่อจะก�ำหนดด้วยหลักโคออดิเนต โดยอ้างอิง ณ ศูนย์กลางบริเวณส่วนปลาย 3˚
3˚
+3600
+3900 3˚
+3300
รูปที่ 10.22 ระดับแนวท่อสามารถก�ำหนดด้วยเปอร์เซ็นต์ลาดเอียงหรืออัตราลาด และลูกศรชี้บอกระดับความสูงต�่ำ
258
เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS)
27.5˚ 27.5˚
P ˚ 90
D1 D2 D3
55˚
H’/6
h/2
H’
h/2 h
H’/6
ตารางที่ 10.8 เกลียวท่อขนาน (PF) คัดย่อจาก JIS B 0202 - 1982
หน่วย mm สัญลักษณ์เกลียว
ระยะพิตช์ P
ความสูงเกลียว h
ความสูงเกลียว H
เกลียวด้านนอก d2 เกลียวด้านใน D2 9.14 12.30 15.80 19.79 21.74
d D 9.72 13.15 16.66 20.95 22.91
PF 1
28 0.90 0.58 PF 14 19 1.33 0.85 3 PF 8 19 1.33 0.85 1 PF 2 14 1.81 1.16 PF 58 14 1.81 1.16 1 ตัวอย่างชื่อเรียก : เกลียวท่อขนานภายนอก PF 2 ส�ำหรับเกลียวท่อขนานภายในสวมกับเกลียวท่อเทเปอร์ภายนอก PS 58 8
d1 D1 8.56 11.44 14.95 18.63 20.58
ตารางที่ 10.9 เกลียวท่อเทเปอร์ (Taper Pipe Threads) คัดย่อจาก JIS B 0203 - 1982
เกลียวตรงตัวเมีย
h/2
ตำแหนงของเสนผานศูนยกลางเกจ
D1
D2
D
D2
D D
˚
เกลียวเอียงตัวเมีย 1
90
แนวแกนของเกลียว
D1
P
D1
l´
D2
55˚
r
h
การประกบกันของเกลียว taper ตัวเมีย หรือ เกลียวตรงตัวเมีย กับเกลียว Taper ตัวผู
27.5˚ 27.5˚
h/2
H/2
H
H/2
รูปรางเกลียวอางอิงและขนาดโดยปกติ สำหรับเกลียวทอแบบเกลียว Taper ทั้งตัวผู/ตัวเมีย
16
l
เกลียวเอียงตัวเมีย t
บทที่ 10 การเขียนแบบงานท่อ (Pipeline Drawing)
ตารางที่ 10.9 (ต่อ) สัญลักษณ์ เกลียว
เกลียว จ�ำนวน เกลียว ต่อนิ้ว n
เกลียวด้านนอก
ระยะ ความสูง พิตช์ เกลียว h P
d
d2
d1
เกลียวด้านใน D D2 D1 1 28 0.91 0.58 9.73 9.15 8.57 PT 8 1 19 1.33 0.86 13.12 12.30 11.44 PT 4 19 1.33 0.86 16.66 15.81 14.95 PT 38 1 14 1.81 1.16 20.96 19.79 18.63 PT 2 14 1.81 1.16 26.44 25.28 24.12 PT 34 PT 1 11 2.31 1.48 33.20 31.77 30.29 11 2.31 1.48 41.91 40.43 38.95 PT 1 14 1 11 2.31 1.48 47.80 46.32 44.84 PT 1 2 PT 2 11 2.31 1.48 59.61 58.14 56.65 11 2.31 1.48 75.18 73.71 72.23 PT 2 12 PT 3 11 2.31 1.48 87.88 86.41 84.93 11 2.31 1.48 100.33 98.85 97.37 PT 3 12 PT 4 11 2.31 1.48 113.03 111.55 110.07 PT 5 11 2.31 1.48 138.43 136.95 135.47 PT 6 11 2.31 1.48 163.83 162.35 160.87 ตัวอย่างชื่อเรียก : เกลียวท่อเทเปอร์ภายนอกและภายใน PT 2
259
หน่วย mm ความยาวเกลียวใช้งาน ขนาดท่อเหล็กกล้า คาร์บอนงานทั่วไป ขนาด ความ เกลียว เกลียว จาก หนา เทเปอร์ใน ขนานใน ปลาย ∅ ข้ อ ต่ อ นอก ความยาว ความยาว t l l´ 6.2 9.4 9.7 12.7 14.1 16.2 18.5 18.5 22.8 26.7 29.8 31.4 35.8 40.1 40.1
7.4 11.0 11.4 15.0 16.3 19.1 21.4 21.4 25.7 30.1 33.3 34.9 39.3 43.5 43.5
4.4 6.7 7.0 9.1 10.2 11.5 13.4 13.4 16.9 18.6 21.1 22.4 25.9 29.3 29.3
10.5 13.8 17.3 21.7 27.2 34.0 42.7 48.6 60.5 76.3 89.1 101.6 114.3 139.8 165.2
2.0 2.3 2.3 2.8 2.8 3.2 3.5 3.5 3.8 4.2 4.2 4.2 4.5 4.5 5.0
ตารางที่ 10.10 ขนาดมิติท่อเหล็กกล้าใช้งานอุณหภูมิต�่ำ คัดย่อจาก JIS G 3460 - 1988 ขนาด ∅ ระบุ A
B
8 10 15 20 25 32 40 50 65 80 90 100
1 4 3 8 1 2 3 4
1 1 14 1 12 2 2 12 3 3 12 4
ขนาด ∅ โตนอก mm 13.8 17.3 21.7 27.2 34.0 42.7 48.6 60.5 76.3 89.1 101.6 114.3
Schedule 40 หนา น�้ำหนัก mm kg/m 2.2 0.629 2.3 0.851 2.8 1.31 2.9 1.74 3.4 2.57 3.6 3.47 3.7 4.10 3.9 5.44 5.2 9.12 5.5 11.3 5.7 13.5 6.0 16.0
Schedule 60 -
Schedule 80 3.0 3.2 3.7 3.9 4.5 4.9 5.1 5.5 7.0 7.6 8.1 8.6
0.799 1.11 1.64 2.24 3.27 4.57 5.47 7.46 12.0 15.3 18.7 22.4
260
เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS)
ตารางที่ 10.11 ขนาดท่อเหล็กกล้าคาร์บอนส�ำหรับแรงดัน คัดย่อจาก JIS G 3454 - 1988 ขนาด ∅ ระบุ A
B
8 10 15 20 25 32 40 50 65 80 90
1
4
3
8
1
2
3
4
1 1 14 1 12 2 2 12 3 3 12
ขนาด ∅ โตนอก mm 13.8 17.3 21.7 27.2 34.0 42.7 48.6 60.5 76.3 89.1 101.6
Schedule 40 ท่อหนา น�้ำหนัก mm kg/m 2.2 0.629 2.3 0.851 2.8 1.31 2.9 1.74 3.4 2.57 3.6 3.47 3.7 4.10 3.9 5.44 5.2 9.12 5.5 11.3 5.7 13.5
Schedule 60 ท่อหนา น�้ำหนัก mm kg/m 2.4 0.675 2.8 1.00 3.2 1.46 3.4 2.00 3.9 2.89 4.5 4.24 4.5 4.89 4.9 6.72 6.0 10.4 6.6 13.4 7.0 16.3
Schedule 80 ท่อหนา น�้ำหนัก mm kg/m 3.0 0.799 3.2 1.11 3.7 1.64 3.9 2.24 4.5 3.27 4.9 4.57 5.1 5.47 5.5 7.46 7.0 12.0 7.6 15.3 8.1 18.7
ตารางที่ 10.12 ขนาดมิติหน้าแปลนท่อเหล็ก รับแรงดันระบุ 30 K คัดย่อจาก JIS B 2238 - 1996
∅C ∅D
ขนาด ระบุ
∅g
f
∅g
f
t
t
∅h
∅h
∅C ∅D
ขนาด ∅ ขนาด ∅ ขนาดของหน้าแปลน รูสกรู โตนอก โตนอก t f ขนาด ขนาด จ�ำนวน ท่อเหล็กที่ใช้ หน้าแปลน D ∅g ∅c 25 34.0 130 20 1 70 95 4 32 42.7 140 22 2 80 105 4 40 48.6 160 22 2 90 120 4 50 60.5 165 22 2 105 130 8 65 76.3 200 26 2 130 160 8 80 89.1 210 28 2 140 170 8 (90) 101.6 230 30 2 150 185 8 100 114.3 240 32 2 160 195 8 125 139.8 275 36 2 195 230 8 ตัวอย่างชื่อเรียก : หน้าแปลนท่อเหล็กแบบสวม (Slip on) เรียกว่า ”JIS B 2238 SO 30K 100„
ขนาด ∅h 19 19 23 19 23 23 25 25 25
ขนาด สกรู M16 M16 M20 M16 M20 M20 M22 M22 M22
บทที่ 10 การเขียนแบบงานท่อ (Pipeline Drawing)
261
ตารางที่ 10.13 มาตรฐานญี่ปุ่นที่เกี่ยวข้องกับงานท่อ ข้อต่อท่อ (Fittings) เหล็กกล้าแบบมีเกลียว ข้องอ (Elbow) 90¯ JIS B 2301 - 1988
ข้อต่อที (Tee) JIS B 2301 - 1988
แบบไขว้ (Cross) JIS B 2301 - 1988
ข้อต่อท่อ เหล็กกล้างานทั่วไปแบบเชื่อมต่อชน ข้องอ 90¯ JIS B 2311 - 1997, JIS B 2313 - 1997, JIS B 2321 - 1989 ข้อต่อทีแบบตรง (Straight Tee) JIS B 2311 - 1997, JIS B 2313 - 1997, JIS B 2321 - 1989 ข้อต่อตรง (Full Coupling) JIS B 2316 - 1997
แบบดัดยาว (Long Bend) JIS B 2301 - 1997
ข้องอ 45¯ JIS B 2311 - 1997, JIS B 2312 - 1997, JIS B 2321 - 1989
แบบ 45¯ Y JIS B 2301 - 1997
แบบแนวศูนย์ (Concentric) JIS B 2311 - 1997, JIS B 2312 - 1997, JIS B 2321 - 1989 แบบเยื้องศูนย์ (Eccentric) JIS B 2311 - 1997, JIS B 2312 - 1997, JIS B 2321 - 1989
ข้อต่อตรง (Socket) JIS B 2301 - 1997
262
เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS)
ตารางที่ 10.14 ท่อโลหะตามมาตรฐานญี่ปุ่น เลขที่มาตรฐาน JIS G 3442 – 1997 JIS G 3443 – 1987 JIS G 3447 – 1997 JIS G 3448 – 1997 JIS G 3452 – 1997 JIS G 3454 – 1988 JIS G 3455 – 1988 JIS G 3456 – 1988 JIS G 3457 – 1988 JIS G 3458 – 1988 JIS G 3459 – 1997 JIS G 3460 – 1988 JIS G 3468 – 1994 JIS G 3469 – 1992 JIS G 5526 – 1989 JIS H 3300 – 1997 JIS H 3320 – 1992 JIS H 4080 – 1988 JIS H 4090 – 1990 JIS K 6792 – 1997
ชื่อเรื่อง Galvanized Steel Pipes for Ordinary Piping Coated Steel Pipes for Water Service Stainless Steel Sanitary Pipes Light Gauge Stainless Steel Tubes for Ordinary Piping Carbon Steel Pipes for Ordinary Piping Carbon Steel Pipes for Pressure Service Carbon Steel Pipes for High Pressure Service Carbon Steel Pipes for High Temperature Service Arc Welded Carbon Steel Pipes Alloy Steel Pipes Stainless Steel Pipes Steel Pipes for Low Temperature Service Large Diameter Welded Stainless Steel Pipes Polyethylene Coated Steel Pipes Ductile Iron Pipes Copper and Copper Alloy Seamless Pipes and Tubes........[ADP ISO 274 : 75, ADP ISO 426-1 : 83, ADP ISO 426-2 : 83, ADP ISO 427 : 83, ADP ISO 429 : 83, ADP ISO 430 : 83, ADP ISO 1337 : 80, ADP ISO 1635 : 74, ADP ISO 1635-2 : 87] Copper and Copper Alloy Welded Pipes and Tubes Aluminium and Aluminium Alloy Seamless Pipes and Tubes Aluminium and Aluminium Alloy Welded Pipes and Tubes Polybutene (PB) Pipes for Water Works
หมายเหตุ : ADP คือ เนื้อหาทางเทคนิคเหมือนหรือเทียบเท่ามาตรฐาน ISO แต่มีเนื้อหาเพิ่มเติมส�ำหรับมาตรฐาน JIS ”ADP = Adoption„
บทที่ 10 การเขียนแบบงานท่อ (Pipeline Drawing)
263
ตารางที่ 10.15 หน้าแปลนท่อโลหะ (Pipe Flanges) ตามมาตรฐานญี่ปุ่น เลขที่มาตรฐาน JIS B 2205 – 1991 JIS B 2206 – 1986 JIS B 2207 – 1988 JIS B 2220 – 1995 JIS B 2238 – 1996 JIS B 2239 – 1996 JIS B 2240 – 1996 JIS B 2241 – 1986
ชื่อเรื่อง Basis for Calculation of Pipe Flanges Basis for Calculation of Aluminium Alloy Pipe Flanges Basis for Calculation of Aluminium Alloy Pipe Flanges with Full Face Gasket Steel Welding Pipe Flanges General Rules for Steel Pipe Flanges General Rules for Cast Iron Pipe Flanges General Rules for Copper Alloy Pipe Flanges Basic Dimensions of Aluminium Alloy Pipe Flanges ตารางที่ 10.16 ฟิตติงงานท่อ (Pipe Fittings)
เลขที่มาตรฐาน JIS B 2301 - 1988 JIS B 2302 - 1990 JIS B 2303 - 1995 JIS B 2311 - 1997 JIS B 2312 - 1997 JIS B 2313 - 1997 JIS B 2316 - 1997 JIS B 2321 - 1989
ชื่อเรื่อง Screwed Type Malleable Cast Iron Pipe Fittings Screwed Type Steel Pipe Fittings Screwed Drainage Fittings Steel Butt-Welding Pipe Fittings for Ordinary Use Steel Butt-Welding Pipe Fittings Steel Plate Butt-Welding Wipe Fittings Steel Socket Butt-Welding Pipe Fittings Aluminium and Aluminium Alloy Butt-Welding Pipe Fittings
600
0 20
600 300 300
(70
600 100Ax14.3
0)
1200
รูปที่ 10.23 ตัวอย่างการเขียนแบบงานท่ออย่างง่าย ในการก�ำหนดขนาดความยาวและขนาดของแบบงาน ท่อที่มีการดัดงอในแนว 3 มิติ พร้อมขนาดบอกระยะ
h i
o u
r v
เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS)
r v
0 80 200 Sch A× 80 1200
2300
h l
400
264
250
250 150
900
200
0
100
300
80 Sch × A 100 0 160 300
รูปที่ 10.24 ตัวอย่างการเขียนแบบงานท่ออย่างง่าย ในการก�ำหนดขนาดความยาวและขนาดของแบบงานท่อ ที่มีการดัดงอในแนว 3 มิติ พร้อมขนาดบอกระยะประกอบวาล์ว
Y
Z
1
x1=x2 2
3
x3
7 z7=z8
z1 z2
8 z3
y1 =
y2
4 y3
X 5
y4
6 x8
x6=x7
y5
Pos. No. 1 2 3 4 5 6 7 8
x1 = -85 x2 = -85 x3 = +70 x4 = 0 x5 = 0 x6 = +100 x7 = +100 x8 = -100
Coordinates y1 = +700 y2 = +700 y3 = +420 y4 = +300 y5 = +80 y6 = 0 y7 = 0 y8 = 0
z1 = +480 z2 = +240 z3 = +240 z4 = 0 z5 = 0 z6 = 0 z7 = +420 z8 = +420
รูปที่ 10.25 ภาพไอโซเมตริกแนวท่อระบบโคออดิเนตและตารางโคออดิเนต
บทที่ 10 การเขียนแบบงานท่อ (Pipeline Drawing)
265
ตารางที่ 10.17 โอริง (O-Ring) คัดย่อจาก JIS B 2401 - 1991 b h
∅d7
โอริงเคลื่อนที่
∅d6
∅d5
∅d4 ∅d3
∅d1
∅d2
โอริงอยูกับที่ (Fixing)
หน่วย mm ขนาด ∅ d1 4.8 5.8 7.8 8.8 9.8 13.8 14.8 15.8 17.8 20.8 25.2 27.7 29.2 40.7 45.7 49.7 54.6 57.6 59.6 64.6 66.6 70.6 74.6 79.6 84.6
ส�ำหรับโอริงเคลื่อนที่ ความหนา เบอร์ระบุ ∅ ∅ d2 โอริง ร่องเพลา P5 5 P6 6 1.9 P8 8 P9 9 P10 10 P14 14 P15 15 2.4 P16 16 P18 18 P21 21 P25.5 25.5 P28 28 P29.5 29.5 5.7 P41 41 P46 46 P50 50 P55 55 P58 58 P60 60 P65 65 5.7 P67 67 P71 71 P75 75 P80 80 P85 85
∅
โตนอก ร่องรู 8 9 11 12 13 18 19 20 22 25 31.5 34 35.5 47 52 56 65 68 70 75 77 81 85 90 95
ขนาด ∅ d1 29.4 34.4 39.4 44.4 49.4 54.4 59.4 64.4 69.4 74.4 84.4 89.4 94.4 99.4 104.4 109.4 114.4 119.4 124.4 129.4 134.4 139.4 144.4 149.3 159.3
ส�ำหรับโอริงอยู่กับที่ (Fixing) ความหนา เบอร์ระบุ ∅ ∅ d2 โอริง ร่องเพลา G 30 30 G 35 35 G 40 40 G 45 45 G 50 50 G55 55 G60 60 G65 65 G70 70 G75 75 G85 85 3.1 G90 90 G95 95 G100 100 G105 105 G110 110 G115 115 G120 120 G125 125 G130 130 G135 135 G140 140 G145 145 G150 150 5.7 G160 160
∅
โตนอก ร่องรู 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 160 170
266
เขียนแบบวิศวกรรม มาตรฐานญี่ปุ่น (JIS)
ตารางที่ 10.18 ขนาดร่องโอริง-งานแรงดันสถิต (Static) คัดย่อจาก JIS B 2406 - 1996 ∅d7
∅d8
b
h
h
B(B>b)
หน่วย mm เบอร์ระบุ โอริง P5 P6 P8 P9 P10 P14 P15 P16 P18 P21 P25.5 P28 P29.5 P41 P46 P50 P55 P58 P60 P65 P67 P71 P75 P80 P85
ขนาด ∅ d1 4.8 5.8 7.8 8.8 9.8 13.8 14.8 15.8 17.8 20.8 25.2 27.7 29.2 40.7 45.7 49.7 54.6 57.6 59.6 64.6 66.6 70.6 74.6 79.6 84.5
ความหนา ขนาดของร่อง ∅ d2 ขนาด ∅ d8 ขนาด ∅ d7 b + 0.25 h ± 0.05 5 8.2 6 9.2 1.9 8 11.2 2.5 1.4 9 12.2 10 13.2 14 18 15 19 2.4 16 20 3.2 1.8 18 22 21 25 25.5 31.5 28 34 29.5 35.5 3.5 4.7 2.7 41 47 46 52 50 56 55 65 58 68 60 70 65 75 5.7 67 77 7.5 4.6 71 81 75 85 80 90 85 95
r1 (max) 0.4
0.4
0.8
0.8