หนวยการเรียนรูที่ 3
ระบบสมการเชิงเสน
มาตรฐานการเรียนรู มาตรฐาน ค 4.2 มาตรฐาน ค 6.1 มาตรฐาน ค 6.2 มาตรฐาน ค 6.3 มาตรฐาน ค 6.4 มาตรฐาน ค 6.5
: : : : : :
ขอ 3, 4 และ ขอ 5 ขอ 1 และ ขอ 2 ขอ 1 ขอ 1 ขอ 1 และ ขอ 2 ขอ 1
ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. อานและแปลความหมายของกราฟของ ระบบสมการเชิงเสนได 2. แกระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรได 3. นําระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรไป ใชแกปญหาได 4. ตระหนักถึงความสมเหตุสมผลของ คําตอบที่ได
สาระการเรียนรู 3.1 ระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปร (3 คาบ) 3.2 การแกระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปร (6 คาบ) 3.3 โจทยสมการเชิงเสนสองตัวแปร (6 คาบ) พรอมหรือยัง ? ถาพรอมแลว ก็เริม่ เรียนแลวนะครับ
101
102
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
อุนเครื่องกับชวนคิดคณิตศาสตร
จงใชวิธีการ +, −, ×, ÷, แตละขอตอไปนี้
และเลขยกกําลังเพื่อหาคําตอบของ
1) 5
6 7 3
เทากับ 24
2) 9
3 4 1
เทากับ 24
3) 1
2 3 5
เทากับ 24
หมายเหตุ จํานวนแตละจํานวนนําไปใชไดเพียงครั้งเดียวเทานั้น
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
103
MATH Series
3.1 ระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปร
จุดประสงคการเรียนรู ดานความรู : นักเรียนสามารถ 1. เขียนกราฟของระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปร และแปล ความหมายกราฟของ ระบบสมการได 2. หาคําตอบของระบบสมการเชิงเสสองตัวแปรจากกราฟ ที่กําหนดใหได
ดานทักษะ / กระบวนการ : นักเรียนมีความสามารถใน 1. การคิดคํานวณ 2. การแกปญหา 3. การใหเหตุผล 4. การสื่อสาร การสื่อความหมาย และการนําเสนอ 5. การเชื่อมโยง 6. ความคิดริเริ่มสรางสรรค ดานคุณลักษณะ : ปลูกฝงใหนักเรียน 1. มีความรับผิดชอบ 2. มีความสนใจใฝรู 3. มีความรอบคอบ มีระเบียบวินัย 4. มีความเชื่อมั่นในตนเอง 5. มีวิจารณญาณและทํางานอยางเปนระบบ 6. ตระหนั ก ในคุ ณ ค า และมี เ จตคติ ที่ ดี ต อ วิ ช า คณิตศาสตร
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
104
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
ระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปร ใหนักเรียนพิจารณาผลไมสองอยางไดแก สมและมะมวง ซึ่งมีจํานวนผลรวมกันเปน 10 ผล ถามีสมอยู x ผลและมีมะมวงอยู y ผล จะเขียนสมการไดเปน ………………………… แลวนํามา เขียนในรูปตารางดังนี้ 1 9
x y
2 8
3
4
5
6
7
8
9
จากตาราง เมื่อนํามาเขียนเปนคูอันดับ จะได (1, 9), (2, 8), …………………………………………………………………………………. ซึ่งคูอันดับทุกคูขางตนเปนคําตอบของสมการ ………………………… เมื่อ x แทนจํานวน สม และ y แทนจํานวนมะมวง นอกจากจะเขียนในรูปคูอันดับแลว ยังสามารถนํามาเขียนกราฟแสดง ความสัมพันธไดดังนี้ Y 9 8 7 6 5 4 3 2 1
• •
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
X
จากกราฟ จะพบวา ถามีสม 1 ผล จะมีมะมวง ……… ผล และถามีสม ……… ผล จะมี มะมวง 5 ผล สมการ x + y = 10 เปนสมการเชิงเสนสองตัวแปร และคําตอบของสมการ x + y = 10 เปน คูอันดับของจํานวนเต็มบวกเทานั้น ลักษณะของกราฟจึงเปนจุดเรียงในแนวสวนของเสนตรง เมื่อ x และ y เปนจํานวนจริงใด ๆ กราฟของสมการเชิงเสนสองตัวแปรดังกลาวจะเปน เสนตรง ดังนี้ ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
105
Y 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
X
นอกจากนี้นักเรียนเคยทราบมาแลววาสมการเชน x + 3y = 2, 2x – y = 4 และ 3x + 2y = 6 เปน สมการเชิงเสนสองตัวแปร ซึ่งรูปทั่วไปเปน Ax + By + C = 0 (*) เมื่อ x, y เปนตัวแปร และ A, B, C เปนคาคงตัว โดยที่ A ≠ 0 และ B ≠ 0 คูอันดับ (x, y) ที่สอดคลองกับสมการ (*) เรียกวา คําตอบของสมการ และกราฟแสดงคําตอบ ของสมการ Ax + By + C = 0 นี้ จะเปนเสนตรง ใหนักเรียนพิจารณาสมการตอไปนี้ x – 3y = 6 (1) 2x – 6y = 8 (2) ระบบที่ประกอบดวยสมการ (1) และสมการ (2) ขางตนเปนตัวอยางของระบบสมการเชิงเสน สองตัวแปร ให a, b, c, d, e และ f เปนจํานวนจริงที่ a, b ไมเปนศูนยพรอมกัน และ c, d ไมเปนเปน ศูนยพรอมกัน เรียกระบบที่ประกอบดวยสมการ ax + by = e cx + dy = f วา ระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรที่มี x และ y เปนตัวแปร และกลาววา a และ c เปนสัมประสิทธิ์ของ x และ b และ d เปนสัมประสิทธิ์ของ y ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
106
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
นอกจากนี้คําตอบของระบบสมการ คือ คูอันดับ (x, y) ที่สอดคลองกับสมการทั้งสองของ ระบบสมการ หรือ คูอันดับ (x, y) ที่คา x และคา y ที่ทําใหสมการทั้งสองของระบบสมการเปนจริง ใหนักเรียนพิจารณาการหาคําตอบของระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรดวยการเขียนกราฟ ของแตละสมการบนระนาบโดยใชแกนคูเดียวกัน ดังตัวอยางตอไปนี้ ตัวอยางที่ 1
วิธีทํา
กําหนด x+y = 6 2x – y = 3 จงเขียนกราฟของสมการทั้งสอง ……………………… x y
(1) (2) ……………………… x y
จากกราฟ จะพบวา มีคูอันดับมากมายที่เปนคําตอบของสมการ x + y = 6 และมีคูอันดับ มากมายที่เปนคําตอบของสมการ 2x – y = 3 เนื่องจากกราฟของสมการทั้งสองเปนเสนตรงสองเสนซึ่งตัดกันที่จุด ……………… เพียงจุด เดียว แสดงวามีคูอันดับเพียงคูเดียว คือ ……………… ที่เปนคําตอบของระบบสมการ ดังนั้น ระบบสมการนี้จึงมีคําตอบเพียงคําตอบเดียว คือ ……………… ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน ตัวอยางที่ 2
วิธีทํา
107
กําหนด x+y = 2 2x + 2y = 4 จงเขียนกราฟของสมการทั้งสอง ……………………… x y
(1) (2) ……………………… x y
จากกราฟ จะพบวา มีคูอันดับมากมายที่เปนคําตอบของสมการ x + y = 2 และมีคูอันดับ มากมายที่เปนคําตอบของสมการ 2x + 2y = 4 เนื่องจากกราฟของสมการทั้งสองเปนเสนตรงสองเสนซึ่ง ……………… แสดงวามีคูอันดับ เพียงทุกคูที่เปนพิกัดของจุดบนเสนตรงที่ทับกันนี้ เปนคําตอบของระบบสมการ ใหนักเรียนยกตัวอยางคําตอบของระบบสมการมา 5 ตัวอยาง ……………………………………………………………………………………………….. ดังนั้น ระบบสมการนี้จึงมีคําตอบมากมายไมจํากัด คือ ………………
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
108 ตัวอยางที่ 3
วิธีทํา
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3 กําหนด y–x = 3 y = x+3 จงเขียนกราฟของสมการทั้งสอง ……………………… x y
(1) (2) ……………………… x y
จากกราฟ จะพบวา มีคูอันดับมากมายที่เปนคําตอบของสมการ y – x = 3 และมีคูอันดับ มากมายที่เปนคําตอบของสมการ y = x + 3 เนื่องจากกราฟของสมการทั้งสองเปนเสนตรงสองเสนซึ่ง ……………… จึงไมมีคูอันดับใด เปนคําตอบของระบบสมการ ดังนั้น ระบบสมการนี้จึงไมมีคําตอบ จากตั ว อย า งทั้ ง สามข า งต น จะพบว า ลั ก ษณะของคํ า ตอบของระบบสมการเชิ ง เส น ตัวแปรเดียว มีดังนี้ (1) ระบบสมการอาจมีเพียงคําตอบเดียว (2) ระบบสมการอาจมีหลายคําตอบ (3) ระบบสมการอาจไมมีคําตอบ ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
109
กิจกรรมที่ 3.1 : ทักษะการสื่อสาร สื่อความหมายและการนําเสนอ 1. จงเขียนกราฟ แลวหาวาระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรตอไปนี้ มีคําตอบเดียว มีหลาย คําตอบ หรือไมมีคําตอบ 1) x + 2y = 4, 2x + 3y = 7 ตอบ…………………………………………… วิธีทํา ……………………… ……………………… x y
x y
2) y + x = -2, 2y + 2x = -4 วิธีทํา ……………………… x y
ตอบ…………………………………………… ……………………… x y
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
110
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3 3) x – 3y = 6, 2x – 6y = 8 วิธีทํา ……………………… x y
ตอบ…………………………………………… ……………………… x y
4) 2x + y = -3, 4x + 2y = -6 วิธีทํา ……………………… x y
ตอบ…………………………………………… ……………………… x y
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน 5) 2y – x = 6, 2y = x – 4 วิธีทํา ……………………… x y
111 ตอบ…………………………………………… ……………………… x y
6) 2x – 3y – 14 = 0, 3x + 2y = 8 ตอบ…………………………………………… วิธีทํา ……………………… ……………………… x x y y
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
112
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3 2. จากกราฟของระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรตอไปนี้ จงหาวาแตละระบบสมการมีคําตอบ หรือไม ในกรณีที่มีคําตอบใหระบุคําตอบนั้น 1) 6y + 4x = -12 3y + 2x = -6
ตอบ……………………………………………………………………………………… 2) 2x + y = 3 2x + y + 5 = 0
ตอบ………………………………………………………………………………………
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
113
3) x + 2y = 4 2x - 3y = 1
ตอบ……………………………………………………………………………………… 4) x+y=0
x–3=0
ตอบ………………………………………………………………………………………
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
114
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3 5)
x + 2y = 4
y=x+5
ตอบ……………………………………………………………………………………… 6)
ตอบ……………………………………………………………………………………… ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
115
MATH Series
3.2 การแกระบบสมการเชิงเสน
สองตัวแปร
จุดประสงคการเรียนรู ดานความรู : นักเรียนสามารถ 1. แกระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรโดยใชสมบัติของการเทากันได 2. ตระหนักถึงความสมเหตุสมผลของคําตอบที่ได
ดานทักษะ / กระบวนการ : นักเรียนมีความสามารถใน 1. การคิดคํานวณ 2. การแกปญหา 3. การใหเหตุผล 4. การสื่อสาร การสื่อความหมาย และการนําเสนอ 5. การเชื่อมโยง 6. ความคิดริเริ่มสรางสรรค ดานคุณลักษณะ : ปลูกฝงใหนักเรียน 1. มีความรับผิดชอบ 2. มีความสนใจใฝรู 3. มีความรอบคอบ มีระเบียบวินัย 4. มีความเชื่อมั่นในตนเอง 5. มีวิจารณญาณและทํางานอยางเปนระบบ 6. ตระหนั ก ในคุ ณ ค า และมี เ จตคติ ที่ ดี ต อ วิ ช า คณิตศาสตร
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
116
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
การแกระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปร ในชั้นมัธยมศึกปที่ 1 และชั้นมัธยมศึกปที่ 2 นักเรียนเคยไดเรียนเรื่องการแกสมการมาแลว ซึ่งการแกสมการเปนการหาคํ าตอบของสมการ ในทํานองเดีย วกัน การแกระบบสมการเชิงเสน สองตัวแปรเปนการหาคําตอบของระบบสมการดวย การหาคําตอบของระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปร นอกจากจะใชกราฟแลว เราอาจหา คําตอบโดยใช สมบัติของการเทากัน ซึ่งไดแก………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… การหาคําตอบของระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรโดยวิธีนี้ ในทางคณิตศาสตรถือวา เมื่อใช สมบัติดังกลาวแลวจะไดระบบสมการเชิงเสนใหมที่มีคําตอบเดียวกันกับคําตอบของระบบสมการ เชิงเสนที่โจทยกําหนดให หรือกลาววาระบบสมการทั้งสองสมมูลกัน
การแกระบบสมการดวยวิธีการแทนคา การแกระบบสมการโดยการเขียนกราฟในบางครั้งอาจจะไดคําตอบที่ไมชัดเจน ดังนั้นจึง สามารถแกระบบสมการดวยวิธีการแทนคา ซึ่งมีวิธีการดังนี้ 1) แกสมการโดยใหตัวแปรตัวหนึ่งอยูในรูปตัวแปรอีกตัวหนึ่ง (ถาเปนไปไมไดควรทําใน รูปเศษสวน) 2) แทนคาตัวแปรที่ไดจากขอ 1) ในสมการอีกสมการหนึ่ง ทําใหเหลือตัวแปรเพียงตัวเดียว 3) แกสมการที่ไดจากขอ 2) 4) แทนคาคําตอบที่ไดจากขอ 3) ลงในขอ 1) ก็จะไดคําตอบทั้งหมดของระบบสมการ ตัวอยางที่ 1 วิธีทํา
จงแกระบบสมการ x + y = 16 และ y – x = 2 x + y = 16 y–x = 2 จาก (2) ในรูปตัวแปร x จะได y = 2 + x แทนคา y จาก (3) ในสมการ (1) จะได x + (2 + x) = 16 2x + 2 = 16 2x = 16 – 2 = 2x = ………… 2 x
=
(1) (2) (3)
…………
…………
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
117
แทนคา x = 7 ใน (3) จะได y = 7+2 = 9 ตรวจคําตอบ แทนคา x และ y ใน (1) และ (2) จะได 7+9 = 16 9–7 = 2 ซึง่ เปนจริง ดังนั้น คําตอบของระบบสมการ คือ (7, 9) ตัวอยางที่ 2 วิธีทํา
จงแกระบบสมการ x – y = 6 และ 2x – y = 4 x–y = 6 (1) 2x – y = 4 (2) จาก (1) ในรูปตัวแปร y จะได x = 6 + y (3) แทนคา x จาก (3) ในสมการ (2) จะได 2(6 + y) – y = 4 12 + 2y – y = 4 12 + y = 4 y = ………… y = ………… แทนคา y = -8 ใน (3) จะได x = 6 + ………… = ………… ตรวจคําตอบ แทนคา x และ y ใน (1) และ (2) จะได ………………… = 16 ………………… = 4 ซึ่งเปนจริง ดังนั้น คําตอบของระบบสมการ คือ ……………………
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
118
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
กิจกรรมที่ 3.2 : ทักษะการคิดคํานวณ แกปญหา และการเชื่อมโยง จงแกระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรตอไปนี้ 1. x + y = 20 และ x – y = 4 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. x + y = 12 และ 2x – y = 3 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
119
3. 2x + y = 6 และ 3x + 4y = 4 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. x + 2y = 1 และ x – 2y = 5 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
120
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
การแกระบบสมการดวยวิธีการทําใหสัมประสิทธิ์ของตัวแปรเทากัน นอกจากจะแกระบบสมการดวยวิธีการแทนคาแลว ยังสามารถการแกระบบสมการดว ย วิธีการทําใหสัมประสิทธิ์ของตัวแปรเทากัน ซึ่งมีวิธีการดังนี้ 1) เขียนสมการทั้งสองใหอยูในรูป Ax + By = C เมื่อ A, B, C เปนคาคงตัว 2) ถาจํานวนนั้นเปนเศษสวนหรือทศนิยมใหทําใหเปนจํานวนเต็ม โดยถาเปนเศษ จะตอง คูณดวย ค.ร.น. ของตัวสวน และถาเปนทศนิยม จะตองคูณดวย 10 หรือ 100 หรือ 1,000, … เพื่อทําให เปนจํานวนเต็ม 3) ทําสัมประสิทธิ์ของแตละตัวใหเทากัน โดยนําตัวเลขมาคูณตัวแปรแตละตัว 4) ทําสัมประสิทธิ์ของตัวแปรแตละตัวใหหมดไป โดยการบวกหรือลบสมการทั้งสอง 5) เมื่อแกสมการไดคําตอบของตัวแปรตัวหนึ่งแลว ใหนําคาของตัวแปรไปแทนในสมการ เพื่อไดคําตอบของตัวแปรอีกตัวหนึ่ง ตัวอยางที่ 3 วิธีทํา
จงแกระบบสมการ 5x + 3y = 17 และ -5x + 2y = 3 5x + 3y = 17 (1) -5x + 2y = 3 (2) นําสมการ (1) + (2) จะได สมการ (1) + (2) หมายถึง นําจํานวนทีอ่ ยูขาง (5x + 3y) + (-5x + 2y) = 17 + 3 เดียวของเครื่องหมายเทากับของ (1) และ (2) มา 5y = 20 บวกกัน เพื่อทําใหสมการมี x เปนตัวแปรตัวเดียว ………… = ……………… แทนคา y = ………… ในสมการ ……… จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ตรวจคําตอบ แทนคา x และ y ใน (1) และ (2) จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ซึ่งเปนจริง ดังนั้น คําตอบของระบบสมการ คือ ………………
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
121
ตัวอยางที่ 4 วิธีทํา
จงแกระบบสมการ 3x + 3y = 15 และ 2x + 6y = 22 3x + 3y = 15 (1) 2x + 6y = 22 (2) นํา (1) × 2 จะได 6x + 6y = 30 (3) นําสมการ (3) – (2) จะได นํา (1) × 2 เพื่อทําให (6x + 6y) – (2x + 6y) = 30 – 22 สัมประสิทธิ์ของ y เทากัน ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… แทนคา …………… ในสมการ ……… จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ตรวจคําตอบ แทนคา x และ y ใน (1) และ (2) จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ซึ่งเปนจริง ดังนั้น คําตอบของระบบสมการ คือ ………………
ตัวอยางที่5 วิธีทํา
จงแกระบบสมการ 2x + 4y = 3 และ 3x + 6y = 8 2x + 4y = 3 (1) 3x + 6y = 8 (2) นํา (1) × 3 จะได 6x + 12y = 9 (3) นํา (2) × 2 จะได 6x + 12y = 16 (4) นําสมการ (3) – (4) จะได (6x + 12y) – (6x + 12y) = 30 – 22 ………………………… = ……………… ………………………… = ……………………………………………….. ดังนั้น ระบบสมการนี้ไมมีคําตอบ
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
122
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
ตัวอยางที่ 6 วิธีทํา
จงแกระบบสมการ x – 2y = -3 และ -3x + 6y = 9 x – 2y = -3 (1) -3x + 6y = 9 (2) นํา (2) ÷ (-3) จะได ……………… = ……………… (3) จะเห็นวาสมการ (3) ที่ไดจากสมการ (2) เปนสมการเดียวกับ (1) แสดงวา สมการ (1) และสมการ (2) มีคําตอบเปนอยางเดียวกันซึ่งมีมากมายไมจํากัด ดังนั้น จึงหาคูอันดับที่เปนคําตอบของระบบสมการนี้ไดจากสมการใดสมการหนึ่ง ดังนี้ จากสมการ (1) จะได 2y = x + 3 …………… = ……………… ดังนั้น ระบบสมการนี้จึงมีคําตอบมากมายไมจํากัดอยูในรูปคือ ……………………
ตัวอยางที่ 7 วิธีทํา
จงแกระบบสมการ -0.3x + 0.5y = -0.1 และ 0.01x – 0.4y = -0.8 -0.3x + 0.5y = -0.1 (1) 0.01x – 0.4y = -0.8 (2) นํา (1)×10 จะได ……………… = ……………… (3) นํา (2)×……… จะได x + 40y = -38 (4) นํา (4)×3 จะได ……………… = ……………… (5) นําสมการ (3) + (5) จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… แทนคา …………… ในสมการ ……… จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ตรวจคําตอบ แทนคา x และ y ใน (1) และ (2) จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ซึ่งเปนจริง ดังนั้น คําตอบของระบบสมการ คือ ……………… ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน ตัวอยางที่ 8 วิธีทํา
123
จงแกระบบสมการ 1 x + 2 y = 1 และ 3 x – 1 y = 2 2 3 4 3 1x+ 2y = 1 2 3 3x– 1y = 2 4 3 นํา (1)×…… จะได ……………… = ……………… ……………… = ………………
(1) (2) (3)
ค.ร.น. ของ 2 และ 3 คือ…………
นํา (2)×…… จะได ……………… = ……………… ……………… = ………………
(4)
ค.ร.น. ของ 4 และ 3 คือ…………
นําสมการ (3) + (4) จะได ………………………… = ………………………………… ………………………… = ………………………………… ………………………… = ………………………………… แทนคา …………… ในสมการ ……… จะได ………………………… =
…………………………………
………………………… =
…………………………………
………………………… =
…………………………………
………………………… =
…………………………………
………………………… =
…………………………………
………………………… =
…………………………………
ตรวจคําตอบ แทนคา x และ y ใน (1) และ (2) จะได ………………………… =
…………………………………
………………………… =
………………………………… ซึ่งเปนจริง
ดังนั้น คําตอบของระบบสมการ คือ ……………… ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
124
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
กิจกรรมที่ 3.3 : ทักษะการคิดคํานวณ แกปญหา และการเชื่อมโยง จงแกระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรตอไปนี้ 1. x + 3y = 7 และ -x + 4y = 7 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. x – 2y = 6 และ -x + 3y = -4 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
125
3. x + 7y = 8 และ 3x + 2y = 5 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. 3x – y = 7 และ 4x – 3y – 11 = 0 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
126
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
5. x + 2y – 1 = 0 และ 2x + 4y = 5 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 6. 4x – 3y = 12 และ x = 3 y + 3 4 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
127
7. 0.2x + 0.3y = 0.1 และ 0.03x – 0.01y = 0.07 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 3 x + 2 y = 14 8. และ 3 x – 1 y = 14 5 3 4 3 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
128
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
นักเรียนไดเรียนการแกระบบสมการดวยวิธีการแทนคาและวิธีการทําใหสัมประสิทธิ์ของ ตัวแปรเทากันแลว นักเรียนจะเห็นวา จะใชวิธีการใดก็ได ซึ่งคําตอบของระบบสมการจะเทากัน แต การใชวิธีการแกระบบสมการที่เหมาะสมจะชวยทําใหหาคําตอบของระบบสมการไดรวดเร็ว ตัวอยางที่ 9 วิธีทํา
จงแกระบบสมการ 2x = 5y + 1 และ 24 – 7x = 3y 2x = 5y + 1 24 – 7x = 3y จากสมการ (1) จะได x = ……………… แทนคา x = ………… ในสมการ (2) จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… แทนคา y = ………… ในสมการ (3) จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ตรวจคําตอบ แทนคา x และ y ใน (1) และ (2) จะได ………………………… = ……………… ………………………… = ……………… ดังนั้น คําตอบของระบบสมการ คือ ………………
(1) (2) (3)
ซึ่งเปนจริง
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
129
กิจกรรมที่ 3.4 : ทักษะการคิดคํานวณ แกปญหา และการเชื่อมโยง จงแกระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรตอไปนี้ 1. 11x + 8y = -12 และ 13x – 6y = 83 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. 2x + 3y = 1.6 และ 3x – 4y = 4.1 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
130
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
3. x + 7y = 8 และ 3x + 2y = 5 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. 2x – 3y = -9 และ 3(x – 1) = 5(y – 4) + 2 วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
131
MATH Series
3.3 โจทยสมการเชิ สมการเชิงเสนสองตัวแปร
จุดประสงคการเรียนรู ดานความรู : นักเรียนสามารถ 1. ใชระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรแกโจทยปญหาได 2. ตระหนักถึงความสมเหตุสมผลของคําตอบที่ได
ดานทักษะ / กระบวนการ : นักเรียนมีความสามารถใน 1. การคิดคํานวณ 2. การแกปญหา 3. การใหเหตุผล 4. การสื่อสาร การสื่อความหมาย และการนําเสนอ 5. การเชื่อมโยง 6. ความคิดริเริ่มสรางสรรค ดานคุณลักษณะ : ปลูกฝงใหนักเรียน
1. 2. 3. 4. 5. 6.
มีความรับผิดชอบ มีความสนใจใฝรู มีความรอบคอบ มีระเบียบวินัย มีความเชื่อมั่นในตนเอง มีวิจารณญาณและทํางานอยางเปนระบบ ตระหนั ก ในคุ ณ ค า และมี เ จตคติ ที่ ดี ต อ วิ ช า คณิตศาสตร
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
132
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
โจทยสมการเชิงเสนสองตัวแปร การใชระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรแกโจทยปญหานั้น เปนการแกปญหาเพื่อหาคําตอบ ของโจทยปญหาโดยจัดใหอยูในระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปร ซึ่งขั้นตอนการแกโจทยปญหาโดย ใชระบบสมการเชิงเสนสองตัวแปรนั้นมีขั้นตอนดังนี้ รูแลวหรือยัง??
ขั้นตอนการแกโจทยปญหาระบบสมการ มี 5 ขั้นตอนดังนี้
ขั้นที่ 1 อานและวิเคราะหโจทย เพื่อหาวา โจทยกําหนดอะไรมาให และใหหาอะไร ขั้นที่ 2 กําหนดตัวแปรแทนสิ่งที่โจทยกําหนดใหหาหรือแทนสิ่งที่เกี่ยวของกับสิ่งที่โจทยใหหา ขั้นที่ 3 เขียนระบบสมการตามเงื่อนไขที่โจทยกําหนด ขั้นที่ 4 แกระบบสมการเพื่อหาคําตอบที่โจทยตองการดวยวิธีการที่เหมาะสม ขั้นที่ 5 ตรวจสอบคําตอบที่ไดกับเงื่อนไขในโจทย ตัวอยางที่ 1 วิธีทํา
ถาครึ่งหนึ่งของผลบวกของจํานวนสองจํานวนเปน 43 และสามเทาของจํานวนนอย มากกวาสองเทาของจํานวนมากอยู 23 จงหาจํานวนสองจํานวนนั้น ให x แทนจํานวนมาก และ y แทนจํานวนนอย ครึ่งหนึ่งของผลบวกของจํานวนสองจํานวนเปน 43 จะไดสมการเปน 1 (x + y) = 43 (1) 2 สามเทาของจํานวนนอยมากกวาสองเทาของจํานวนมากอยู 23 จะไดสมการเปน 3y – 2x = 23 (2) นํา (1)×2 จะได ……………… = ………………… (3) นํา (3)×2 จะได ……………… = ………………… (4) นําสมการ (2) + (4) จะได …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… แทนคา …………… ในสมการ ……… จะได …………………………………. = ………………………………… ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
ตรวจสอบ
ตัวอยางที่ 2 วิธีทํา
ตรวจสอบ
133
…………………………………. = ………………………………… ถาจํานวนสองจํานวนนั้นคือ ……… และ ……… จะไดครึ่งหนึ่งของผลบวกเปน ………………………………………………………………………………………. และสามเทาของ ……… มากกวาสองเทาของ ……… อยูเทากับ ………………………………………………………………………………………. ซึ่งเปนจริงตามเงื่อนไขในโจทย ตอบ…………………………………………………… ในกระจาดใบหนึ่งมีจํานวนมะมวงและจํานวนสมรวมกันอยู 78 ผล ถาจํานวน มะมวงนอยกวาจํานวนสมอยู 24 ผล กระจาดใบนี้มีมะมวงและสมอยางละกี่ผล ให x แทนจํานวน………………และ y แทนจํานวน……………… จํานวนมะมวงและจํานวนสมรวมกันเทากับ 78 ผล จะไดสมการเปน ……………… = ………………… (1) จํานวนมะมวงนอยกวาจํานวนสมอยู 24 ผล จะไดสมการเปน ……………… = ………………… (2) จาก …… จะได ……………… = ………………… (3) แทนคา …………… ในสมการ ……… จะได …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… แทนคา …………… ในสมการ ……… จะได …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… ถาจํานวนมะมวงเปน ……… ผลและจํานวนสม ……… ผล จะไดจํานวนมะมวง และจํานวนสมรวมกันเทากับ……………………………………………………….. และจํานวนมะมวงนอยกวาจํานวนสมอยูเทากับ……………………………………. ซึ่งเปนจริงตามเงื่อนไขในโจทย ตอบ…………………………………………………… ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
134 ตัวอยางที่ 3 วิธีทํา
ตรวจสอบ
ตัวอยางที่ 4
วิธีทํา
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
ลวดหนามขดหนึ่งยาว 36 เมตร นําไปลอมรอบพื้นที่รูปสี่เหลี่ ยมผื นผ าที่มีด านกวาง สั้นกวาดานยาว 4 เมตร ไดพอดี จงหาขนาดของรูปสี่เหลี่ยมผืนผานี้ ใหพื้นที่รูปสี่เหลี่ยมผืนผา ยาว ……… เมตรและกวาง ……… เมตร ลวดหนามขดนี้ยาว 36 เมตร นําไปลอมรอบพื้นที่ รูปสี่เหลี่ยมผืนผาไดพอดี จะไดสมการเปน 2x + 2y = 36 (1) ดานกวางสั้นกวาดานยาว 4 เมตร จะไดสมการเปน ……………… = ………………… (2) นํา (1) ÷ 2 จะได ……………… = ………………… (3) นําสมการ (2) + (3) จะได …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… นําสมการ (3) – (2) จะได …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… ถาพื้นที่รูปสี่เหลี่ยมผืนผายาว ……… เมตรและกวาง ……… เมตร จะไดวาเมื่อนํา ลวดหนามขดหนึ่งนําไปลอมรอบพื้นที่รูปสี่เหลี่ยมผืนผาจะยาวเทากับ ………………………………………………………………………………………. และดานกวางของพื้นที่รูปสี่เหลี่ยมผืนผา สั้นกวาดานยาวเทากับ ………………………………………………………………………………………. ซึ่งเปนจริงตามเงื่อนไขในโจทย ตอบ พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมผืนผายาว ……… เมตรและกวาง ……… เมตร ผสมแปงสาลีชนิดราคากิโลกรัมละ 4 บาท กับแปงมันชนิดราคากิโลกรัมละ 5.50 บาท จงหาวาจะตองใชอัตราสวนผสมของแปงสาลีตอแปงมันโดยน้ําหนักเปนเทาไร จึงจะขายแปงผสมในราคากิโลกรัมละ 6 บาทแลวยังไดกําไร 20 % สมมติวาซื้อแปงสาลี x กิโลกรัม คิดเปนเงิน 4x บาท ซื้อแปงมัน y กิโลกรัม คิดเปนเงิน 5.50y บาท ซื้อแปง x + y กิโลกรัม คิดเปนตนทุน 4x + 5.50y บาท ขายแปงผสมกิโลกรัมละ 6 บาท ไดกําไร 20 % หมายความวา
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
135
ถาขายไป 120 บาท ลงทุน
100 บาท 100×6 = 5 บาท ถาขายไป 6 บาท ลงทุน 120 ดังนั้นตนทุนของแปงผสมราคากิโลกรัมละ 5 บาท ตนทุนของแปงผสมคิดเปนเงิน 5(x + y) บาท ดังนั้น 4x + 5.50y = 5(x + y) 4x + 5.50y = 5x + 5y …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… ตรวจสอบ
ถาใชแปงสาลี ……… กิโลกรัม ผสมกับแปงมัน ……… กิโลกรัม จะมีตนทุนเปน ………………………………………………………………………………………. ถาขายแปงผสม 3 กิโลกรัม กิโลกรัมละ 6 บาท ไดเงิน…………………………บาท ขายแปงผสม 3 กิโลกรัม ไดกําไร……………………………………………….บาท คิดเปนกําไร………………………………………ซึ่งเปนจริงตามเงื่อนไขในโจทย ดังนั้น อัตราสวนผสมแปงสาลีตอแปงมันเปน 1 : 2 โดยน้ําหนัก ตอบ ………………
ตัวอยางที่ 5
พี่เคนมีเงิน 9,600 บาท เขาลงทุนสวนหนึ่งไดดอกเบี้ย 6% ตอป สวนที่เหลือลงทุน ไดดอกเบี้ย 8% ตอป ถาในหนึ่งปเขาไดดอกเบี้ยทั้งหมด 632 บาท จงหาวาเขาลงทุน แหงละเทาไร ให x เปนจํานวนเงินที่เขาลงทุนไดดอกเบี้ย 6% y เปนจํานวนเงินที่เขาลงทุนไดดอกเบี้ย 8% พี่เคนมีเงิน 9,600 บาท จะไดสมการเปน x + y = 9,600 (1) 6 x เขาลงทุนสวนหนึ่งไดดอกเบี้ย 6% ตอป คิดเปนเงิน บาท 100 8 x สวนที่เหลือลงทุนไดดอกเบี้ย 8% ตอป คิดเปนเงิน บาท 100
วิธีทํา
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
136
ตรวจสอบ
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
ถาในหนึ่งปเขาไดดอกเบี้ยทั้งหมด 632 บาท จะไดสมการเปน ………………………… = 632 (2) นํา (2)×100 จะได …………………… = ………………… (3) นํา (1)×……จะได 6x + 6y = 57,600 (4) นําสมการ (3) – (4) จะได …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… แทนคา …………… ในสมการ (1) จะได …………………………………. = ………………………………… …………………………………. = ………………………………… พี่เคนลงทุน ………… บาท ที่ไดดอกเบี้ย 6% และลงทุน ………… บาท ที่ได ดอกเบี้ย 8% จะไดวาเขามีเงินเทากับ………………………………………………. เขาลงทุนสวนหนึ่งไดดอกเบี้ย 6% ตอป คิดเปนเงิน……………………………บาท สวนที่เหลือลงทุนไดดอกเบี้ย 8% ตอป คิดเปนเงิน…………………………….บาท ดังนั้น เขาไดดอกเบี้ยทั้งหมดเทากับ……………………………………………บาท ซึ่งเปนจริงตามเงื่อนไขในโจทย ตอบ พี่เคนลงทุน ………… บาท ที่ไดดอกเบี้ย 6% และลงทุน ………… บาท ที่ได ดอกเบี้ย 8%
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
137
กิจกรรมที่ 3.5 : ทักษะการคิดคํานวณ แกปญหา สื่อสาร นําเสนอ และเชื่อมโยง
1. ผลตางของจํานวนสองจํานวนเปน 16 ถาสามเทาของจํานวนมากเทากับเกาเทาของจํานวนนอย จงหาจํานวนทั้งสอง วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. ปานอยขายแอปเปล 2 ผลกับสาลี่ 3 ผล ในราคา 35 บาท แตถาลูกคาซื้อแอปเปล 3 ผลกับสาลี่ 6 ผล จะขายในราคา 60 บาท แอปเปลและสาลี่แตละผลราคาเทากัน ปานอยขายแอปเปลและสาลี่ราคา ผลละเทาไร วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
138
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
3. สวนดอกไมรูปสี่เหลี่ยมผืนผาแหงหนึ่งมีความยาวรอบรูปเทากับ 628 เมตร ถาความยาวของสวน ดอกไมยาวกวาดานกวาง 6 เมตร จงหาความกวางและความยาวของสวนดอกไมแหงนี้ วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 4. ตองผสมน้ําตาลทรายชนิดราคากิโลกรัมละ 12 บาท กับน้ําตาลทรายชนิดราคากิโลกรัมละ 14 บาท จงหาวาจะตองใชอัตราสวนผสมเปนเทาไร จึงจะขายน้ําตาลทรายผสมในราคากิโลกรัมละ 15 บาท แลวยังไดกําไร 20 % วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
หนวยการเรียนรูที่ 3 ระบบสมการเชิงเสน
139
5. พี่แบงกนําเงิน 880,000 บาท ไปลงทุนทํากิจการสองอยาง เมื่อสิ้นปไดกําไร 132,600 บาท ถาพี่ แบงกลงทุนกิจการอยางแรกไดกําไร 14% และลงทุนกิจการอยางที่สองไดกําไร 16% อยากทราบ วาพี่แบงกลงทุนกิจการแตละอยางไปเทาไร วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 6. นองฝนสะสมเหรียญชนิด 10 บาท และ 1 บาท รวมกันได 200 เหรียญ คิดเปนเงินรวมกัน 920 บาท อยากทราบวานองฝนมีเหรียญแตละชนิดอยางละกี่เหรียญ วิธีทํา ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3
140
สื่อเสริมสาระการเรียนรู คณิตศาสตรพื้นฐาน ม.3
ชวนคิดคณิตศาสตร กลอน…เจาปญหา ลองทํากิจกรรมดู แลวคุณจะรู กาลครั้งหนึ่งมีพญายูงฝูงปกษา เกาะบัวตัวละใบทั่วอุบล บินใหมเกาะใหมใบละสอง จงแกโจทยประจักษอยาหมองมัว
บินรอนมาลงสระใหญในไพรสณฑ แลวบินวนเหลือหลามอยูสามตัว ใบบัวทองเหลือหนึ่งไมพึงทั่ว วาสระบัวมีนกกี่ตัว บัวกี่ใย
………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………
ครูครรชิต แซโฮ โรงเรียนจันทรประภัสสรอนุสรณ สพท.ยะลา เขต 3