İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
XSTEEL NOTLARI: ÖNSÖZ Bu notlar Xsteel programı program ının 10 versiyonu ele alı al ınarak hazı hazırlanmış rlanmışttır. Programla ilgili anlatı anlatımın yanı yanı sıra ele alı alınan örneklerle çelik yapı yap ılar ile ilgili genel bilgilerde verilecektir. Konu ile ilgili Türkçe yayı yay ının olmaması olmaması da Xsteel hakkı hakk ında bu kaynağı kayna ğı oluş oluşturmamdaki etkendir. Çalış Çalışmamda mamda sadece Xsteel’in çizim modülleri üzerinde durulacaktı durulacakt ır. Hesap ele alı alınmayacak. Fakat Sap2000 ve Excel de yap ılacak statik hesap ve boyutlandı boyutland ırma hakkı hakkında bilgi verilecektir. Diğ Di ğer programlardan alı alınan verilerin Xsteel’ de nası nas ıl kullanı kullanılacağı lacağı anlatı anlatılacaktı lacaktır.
1
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Bol Resimli Anlatım J
1. Xsteel Açılısı
Xsteel kurulduktan sonra Ba şlat/Programlar/Tekla Structures 10 alt ında Multiuser (çoklu kullan ıcı), Singleuser (tek kullan ıcı), alt program iconlar ı ile seçenekli bir menü gelir. Ayrıca bu seçeneklerin alt ında, ek seçenekler olarak da farkl ı profil ve ölçü birimlerine sahip program versiyonlar ı vardır. Türkiye`de Avrupa profilleri ve metrik ölçü sistemi kullan ıldığı için “Tekla Structures enu Europe” ile çal ışmaya başlayacağız. Singleuser seçere ği ile modeli tek ba şımıza yapacağımız gibi Multiuser ile ağ üzerinden çoklu olarak çizim yapabiliriz.
2
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
2. Xsteel Ekranı
Standart araç çubu ğu, durum çubu ğu, çizim ekran ı, çekme menüler ile standart bir windows program ıdır. Office, Autocad gibi programların kullanma mant ığının bilinmesi durumunda bile Xsteel; ayn ı programlama mant ığının uzantısı olduğu için daha kolay çözülebilir. Hiçbir proje aç ık olmadığında ekrandaki tu şlar pasiftir. Bazen proje aç ılmasına rağmen seçili görünü ş olmamasından veya filitreleme (fitler) yap ıldığından dolayı dolayı ekranda hiçbir şey görünmez. Fakat bu durumda toolbars (araç çubu ğu)’ daki iconlar aktif duruma elecektir.
3
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
3. Yeni Bir Proje İle Başlamak File (dosya) çekme menüsünden New (yeni) komutunu t ıklayarak ve Standard Toolbar (Standart Araç Çubu ğundan) bo ş kağıt işaretini tıklayarak yeni bir proje açarak Xsteel içinde ilk ad ımı gerçekleştiririz.
New
Ekrana gelen “New model” penceresinde “Fitler” klasörlerin Xsteel için filitrelendi ği adres ve filitreleme dü ğmesi, Klasörlerin bulundu ğu “Directories”, Modellerin bulunduğu Model Directories bulunmaktad ır. Ayrıca adres alt bölümde bir adres satırı vardır. Oluşturacağımız yeni modelin ad ını “C:\TeklaStructuresModels\new model” satırının sonundaki new model ‘i değiştirerek veririz. Modelimizi istedi ğimiz bir adrese de kay ıt edebiliriz. Program ilk ayar ı (default setting) olarak bilgisayarınızdaki bu klasöre kay ıt yapacaktır. Xsteel’de oluşturulan yeni model tek bir dosya de ğil, birçok dosyan ın bulundu ğu bir klasördür. Pencerenin alt ındaki, Create default view and grid (program ilk ayarlar ına göre, görünü ş ve aks koordiant oluştur) çeki ile yeni modelimiz aç ıldığında bir koordinat sistemi ve görünü şün gelmesini sağlarız. Filter Filtreleme Adresi Önceki Projeler
4
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
ı Olu Yeni ModelinveAd şfetmek İpucu 4. ş turulacak Ekranı Ke Birkaç e
New Model diyerek program ı açtığımızda ekrana ilk gelecek olan i şte bu ekrand ır. İlk olarak gördü ğümüz default grid sistemi ve çal ışma aranı (work area)’d ır. İpucu 1 : Ekranda hiçbir şey seçili değilken renk mavi, grid, parts (parça), bolts, weld vb. herhangi bir şey seçili olduğunda renk siyaht ır. İpucu 2 : İlk görünen 3D sadece görünü ş, kontrol ekran ıdır. Çizimlerin yap ıdığı görünü şler ve ayarlar ilk ç ıkan ekranda yap ılmamaktad ır. Çizimlere ba şlamadan önce görünü ş ayarları ve grid sistemi ilk olarak düzenlenecektir. İpucu 3 : Herhangi bir nesneyi seçmek için 1 kere o nesneyi t ıklamak. Özelliklerini değiştirmek için çift t ıklamak yeterlidir. E ğer değiştirilecek görünü ş ve ekran ayar ı ise ekranda bo ş bir yeri yine çift t ıklayarak da ekran ayarlar ı değiştirilecektir. İpucu 4 : Xsteel için tek ölçü birimi vard ır oda milimetre (mm)’dir. ( Şimdilik böyle bilinsin---zira farklı ayarlar da vard ır fakat piyasada bu birim kullan ılır.) Tüm ölçü ve boyutland ırmaları mm’ye göre yapmam ız gerekmektedir.
5
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
5. Grid Sistemini Olu şturmak
Points Çekme Menüsünden à Grid yada ekrana ilk gelen default grid sisteminin herhangi bir noktas ına çift tıklayarak grid özellikleri penceresine ula şırız. Coordinates (koordinatlar) bölümünde X,Y,Z bölümünde projede aks ve koordinatlara ait tan ımlamalar yapılır. Tanımlamalar aralarda birer bo şluk bırakılarak yan yana de ğerlerin girilmesi ile olur. X ve Y koordinatlar ına girilecek değerler iki ask aras ındaki mesafe, Z koordinat ına girilecek de ğer ise kot yani orijine göre mesafesidir. X ve Y koordinatlara tek tek ara mesafelerin girilebilece ği gibi 4*3000 tarz ında aral ıklar türetilerek de de ğer girilebilir. 4*3000 dört tane 3000 lük aralıkta askın yerleştirilmesidir. Her üç koordinatta da orijine ait 0.00 de ğeri mutlaka girilmelidir. Labels (etiketler) bölümünde tan ımladığımız koordinatlara verece ğimiz isimler olacaktır. En az tanımlanan koordinat kadar isim olmal ıdır. ( J daha fazlas ında sorun olmuyor. ) Line extensions ( çizgi ilavesi ) bölümünde olu şturulan grid sisteminden sonra girid çizgilerinin d ışarıya ne kadar ta şacağı girilecektir. Origin (orjin) bölümünde orjin olarak kabul edilen noktan ın koordinatlar ı bulunmaktadır. Modify (Düzelt) komutu ile mevcut grid sistemi düzenlenecek. Create (Oluştur) komutu ile mevcut grid sistemine ek olarak yeni bir grid sistemi oluşturulur. Get (Geri Almak) komutu ile yapılan değişiklikler geri alınarak önceki ayarlara geri dönülür.
6
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
6. Görünüş Ayarlarımızı Yapalım mı ? 3D görünü ş işimize yarayaca ğı için önce bir görünü ş oluşturacağız. Bu oluşturduğumuz görünü şte ayarlarımızı Xsteel i daha verimli kullanmak için yapaca ğız. Bu olu şturduğumuz görünü ş ise diğer görünü şlerimiz için şablon olacakt ır.
Create view by two points İ ki nokta ile görünü ş olu ş turmak
View araç çubu ğunda Create view by two points (iki nokta ile görünü ş oluşturma) komutu veya view çekme menüsü à create view à with two points ile bir görünü görünü ş oluşturacağız. Komut tıklandıktan sonra ekrandaki grid sisteminin iki noktas ı seçilerek yeni bir görünü ş elde edilecektir.
Daha öncede anlat ıldığı gibi ekranda bo ş bir yeri çift tıklayarak görünü ş ayarlarına gireceğiz. Şimdi sıkı durum. Ekran ayarlar ını yaparak ilk defa kendimizden Xsteel’e bir şeyler katacağız. Üstelik benzer Xsteel diyalog ekranlar ı hakkında da yapaca ğımız bu ayarlar vas ıtası ile temel bilgi alacağız.
7
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
View properties ( Görünüm Özellikleri ) diyalog penceresi bir Xsteel klasi ğidir. İlerleyen bölümlerde benzer pencerelerle kar şılaşacağız. t araftaki çekler dolu olmal ı ki !!!!! Özelliği değiştirebileyim. İpucu 1: Sol taraftaki İpucu 2 : Name ilk etapta bo ş kalsın ki de ğiştirip en son kay ıt edelim. ÖNEMLİ NOT : Hiçbir çizimi 3D ekran ında yapmayaca ğız. Hatta bunu yasaklıyorum. View type (görünü ş türü) bu bölümde Rendered (Kat ı Model) yada Wire Frame (Tel Çerçeve) seçenekleri vard ır. Çizimin daha kolay ve h ızlı yapılabilmesi için Wire Frame seçeneğini kullan ıyoruz. 8
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Projection (Gösterim) : Rendred görünü şte, tasarımın perspetif (perspective) mi ortogonal (Orthgonal) olarak m ı görünmesi için yap ılan ayard ır. Wire Frame seçene ği seçildiğinde pasif olacakt ır. Angle (Açı) : Bakış açısı olarak Plane (plan ) ve 3D (Üç boyutlu) seçenekleri vard ır. Eeee yasaklara uymak gerekir. Plane seçilecektir. Bunun nedeni ise edinilen deneyimlerden 3D de çizim yapman ın çok büyük hatalara neden oldu ğunun görünmesidir. Rotate ( Döndürme ) : Bak ış döndürme aç ısını gösterir. Bırakın öyle kals ın… 3D görünüş için kullan ılır. Plane seçildi ğinde işe yaramaz. View Depth (Görünü ş Derinliği) : 600 kotundaki görünü ş tam o noktan ın kesitidir. Tam 600 kotunda bir kiri ş varsa derinliksiz görünü şte o kirişi sadece gövdesi görülebilir. Yada oradaki birle şimin sadece kesitteki yeri görünebilir. Bir ba şka örnekle bir proje çiziyorsunuz. Kesitten geçen yerleri tarars ınız. Kesit çizgisinin bir arkasındaki elemanı görüp onu da çizeriz. E ğer derinlik olmasa idi kesitimizdeki sadece taradığımız yerleri görecek garip bir çizim olu şturacaktık. Kısacası kesitin biraz önü ve biraz arkas ını görünmesi için yap ılan ayard ır. Up (üstü), Down (alt) değerlerini kulland ığımız profil ve birle şim özelliklerine ba ğlı olarak ta 250 almak yeterlidir. Eeee yetinmeyelim ek ayarlara girelim. Display … (Görünüm Filtresi) Ama bu ek ayarlar gerçekten çoooook önemli !!!!! Setting ve Advanced diye iki tane sekmesi olan Display (Görünüm Filitresi) yard ımı ile çizimimizin görünüm kalitesini, ekranda hangi elemanlar ı görmek isteyip istemediğimizi ayarlarız. Ekranda xsteelde çizim s ırasında kullanaca ğımız aktörler aktörler sol tarafta, bunlar; bunlar; points (noktalar), Parts (Parçalar), Bolts (c ıvata), Holes (delik), Welds (Kaynak), User Plane (Kullanıcı Planı), Reinforcing Bars(Donat ı), Loads (Yükler), Cuts (Profil Kesimi), Fittings (Profil Uzamas ı), Component symbols (makro sembolleri), Grid ( ızgara sistemi), Construction Line (Yard ımcı Çizgiler), Reference Model (Referans Model). Bu aktörlerin sa ğ taraf ında ise iki onay kutusu var. Birincisi komutlar ile çizilen elemanların görünüm filitresi, ikincisi ise Component (Makrolar) ile çizilen elemanların görünüm görünüm filitresidir. Bu onaylar onaylar ın yanında duran çekme menülerinde ise görünümün kalitesinin seçimleri yap ılmaktadır. Exact (Ayrıntılı kaliteli görünüm), Fast (Hızlı görünüm), Reference Line (Çizgisel Görünüm)`dür. İpucu : Çizim için parts (parçalar) harici fast görünüm yeterlidir. Çizimin h ızlı olabilmesi için bilgisayar ın da h ızlı bir şekilde görüntüleri ekrana getirmesi gerekmektedir. Fast görünüm de; Parts (parçalar) da yap ılan cuts (profil kesim) sonrasında profilin kesilen k ısmıda görünecektir. Bu çizimi kar ıştıracağı için sadece parts görünüm kalite ayarlar ı Exact ta olmalıdır. İpucu : Tavsiye edilen ayarlar a şağıdaki gibidir. Fakat projenin ilerleyen safhalar ına göre bu ayarlar de ğiştirilecektir.
9
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Görünü ş Kalitesi
“
Komutlarla çizilen ele manları n n görünümü
Componets (makro ) elemanları n nı n n görünümü
Evet ayrıntılı ayarlara geldik. Advanced…… Visibility (görünebilirlik) de part center line (parçalar ın merkez çizgileri), Profile text (Profil text), Connection text (bile şim text) gibi çizim esnas ında ekranda görünmesini ayrıntıların ayarlarını yapar ız. İpucu : Part center line aç ık olsun di ğerleri kapal ı. Point Size (Nokta Boyutu) ise; Xsteel elemanlar ının başında ve sonunda bizim onlar ı yakalamamız modifiy etmemiz için küçük kare şeklinde mevcut. noktalar ı mevcut. Star ve End noktalar ı . Sarı (Başlangıç), Pembe Pembe (Son) olarak görünüyor. görünüyor. In Model de modeldeki profille orant ılı olarak zoom yap ıldığında büyür ve küçülür. In View de ise görünü şe bağlı olarak zoomla profile uzaktan bak ıldıkça profil bağlarındaki kareler büyür. Biri modele bir görünü şe bağlı boyut verir.
10
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
İpucu: Bir Xsteel bürosunda In Model 100 ayar ı kullanırken, di ğer bir büro ayarlar ı ise In View 400`dü. Benim tavsiyem In Model 100`dür. AutoStick ise snap yakalama hassasiyetli ğinin ayarıdır. Bırakın olduğu gibi kals ın.
Beş yıldızlı bir konu …. Tüm XSTEEL için geçerli anlat ım … !!!!! J Modify (Modifiye Et-Değiklikleri Etkit): Bu komutu kulland ığımızda; üzerini çift tıkladığımız ve hala aktif olan elaman ın, ayarı sadece o aktif eleman yada görünüm özellikleri için de ğiştirir. Bunun tekrar ında ayn ı dialog kutusunun kullan ılması durumunda yap ılan değişiklikler bu hali ile de ğil default ayarlar halinde gelir. Apply (Ekle ) : Bu komutu kulland ığımızda ise yap ılan ayarlar default ayarlar yerine geçer, ayn ı dialog kutusu kullan ılması halinde bu ayarlar kar şımıza gelecektir. İpucu : Genel ayarlar ayarlar yaptığımızda yada bir profilden birkaç tane t ane çizeceksek s ıra ile modify ve apply komutlar ını girmek, daha sonra i şimizi kolayla ştıracaktır.
Get : Bir önceki ayarlar ı yeniden yükler ……
11
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Filitrelemek İstediğ stediğim Seçenek
Filitremeyi Ters Çeviren Seçenek
Görüntü Filitresi … Bir çok programda oldu ğu gibi, Xsteelde de filitreme özelliklerine sahip ve oldukça çok kullan ılacak bir özellik. Çizim kontrol, çizimin h ızlanmas ı v.b. konularda can simidi. View filter (görüntü filitreme) dialog penceresinde Number (Model bitip, pozlama yap ıldıktan sonra), Parts (Modellerken yada model bittikten sonra) kullandığımız iki sekme var. Di ğer sekmeler betonarme ve analiz k ısmı ile ilgili. Filitrelemek İstediğim Seçenek, Filter by onay kutucuklar ıdır. Bunu i şaretelyip bir özelliği filitrelemek istiyorsak, o özellikli elemanlar ekranda kalacak, di ğerleri görünmeyecektir. görünmeyecektir. Autocad’deki layer isolate komutu gibi aynen. Filitrelemeyi Ters Çeviren Seçenek, Not onay kutucuklar ıdır. Bunu i şaretleyip bir özelliği filitrelemek istiyorsak, o özellikli elemanlar d ışındakiler ekranda kalacak, özelliğini tarif ettiğimiz elemanlar ekranda görünmeyecektir. Not onay kutucu ğunun tek ba şına işaretlenmesi önemli de ğildir. Mutlaka Filter by onay kutucu ğu da i şaretli olmalıdır bu özelli ği kullanmamız için. Nasıl Filitreleme Yapaca ğız ? Tabiî ki filter string (filtreleme özelliği satırı) na parametre girerek. Parts sekme menüsündeki class(s ınıflandırma) en çok (filter) filitreleme yapılan özelliktir. Buraya class (s ınıf) yazılarak kolon, kiri ş, gergi, stabilite vb. elamanlar ı ayırabiliriz. (İleriki konularda anlat ılacaktır.) 12
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Meterial (malzeme), betonarme ile çeli ğin birbirinden ayr ılması yada ST44,52,37 kaliteli çeliklerin birbirinden ayr ılması için kullanışlı bir özelliktir. Numbers sekmesindeki seriler girerek, belli bir aral ıktaki elemanlar ı filter (filitre) yapabiliriz. Örne ğin Part Serie (parça serisine) P1-P10 dedi ğimizde bu aral ıktaki tüm pozlu parçalar ı ekranda gösterecek yada not ı da seçtiğimizde bu parçalar harici ekranda gösterecektir. Pilter String (Filitreleme Özelli ği satırı) na en fazla 7 farkl ı parametre girebiliriz. Aralarında bo şluk bırakarak yada P1-P10 gibi aralar ında tire çekip, seri yazarak.
7. Çizime Geçiyoruz Nihayet !!!
Beam (Kiriş (Kiriş) Olarak Bilinse de Çelik Parça Çizen Komut
13
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Xsteel de birçok araç çubu ğu, birçok komut, birçok çarp ı birçok şey var. Fakat ben Autocad de kullan ırım ama en fazla f azla elli komutla, üçyüz-dörtyüz autocad komutunun hepsini kullanm ıyorum. Ayrıca Xsteel de autocad gibi bir i şi yapmanın birkaç yolu var. Bunlardan en kullan ışlarını ve nedenlerini nedenlerini de anlataca anlataca ğım. Parts çekme menüsünden BEAM yada Steel Tool Bars ilgili buton t ıklanarak Xsteel de çizim yapmaya ba şlıyoruz. Bir kere tıkla; çizim için komuta girmi ş ol ve ekranda iki noktay ı tıklayarak bir çubuk eleman çiz. İki kere t ıkla; BEAM ayarlar ına gir !!!!!
Bir sürü şey var demi !!! Ama tüm menüler ayn ı desem. Yani kiri ş için bu birsürü şeyi öğrendi ğimizde hepsini de ö ğrenmiş olacağız. Biraz pratikle bu konu sonunda Xsteelde inanmayaca ğınız kadar yol alm ış olacaksınız.
14
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
İpucu 1 : Bir eleman ın özellik penceresine girdi ğimizde, o eleman ın da mutlaka ekranda seçili olmas ı gerekir. Yoksa yapt ığımız sadece default ayarlar ı değiştirme olur. Tabiî ki Apply komutunu kulland ıysak. İpucu 2 : Bir eleman ın bir özelli ğini değiştireceksek, özelli ğin başındaki onay kutucuğunun seçili olmas ı gerekmektedir.
Parts (parçadır), parçalar bir araya gelerek kolon, kiri ş gibi elemanları (Assembly) oluşturur. Örne ğin bir kolon, bayraklar ı (ek levhaları), kaynaklar ı, v.b. ek parçalar ı ile atölyede olu şturarak, çelik yap ımızda bir ara birim Assembly (ünite) leri olu şturur. Küçüklüğümden kalma kalma bir örnekle, Aslan robotlar (parts), voltran ı (assembly), voltranlar da robot ordusunu (çelik yap ıyı) oluşturur.
Attiributes Sekmesi : Numberin Serie (Numaraland ırma Serisi veya Pozland ırma Baş Harfleri ); Prefix (Ön Ek ), Parts (parçalarda P olarak kalabilir. Fakat Assembly (kolon, kiri ş, gergi yani atölyede birle şip gelen parçalarda) isimlendirmele isi mlendirmelerimizde rimizde a şağıdaki örnekleme faydal ı olacaktırç Eleman İsmi
Türkçe
English
Kiriş Kolon Yatay Çapraz Düşey Çapraz Aşık Kuşaklar
K ( yada KR) S ( yada KL) YC DC A K
B C HB VB RB
Ayrıca Blok yada Yap ı İsmi de Prefix (Ön Ek) de kullan ılabilir. A Blok Kurutma Binas ı …. KA ( Kiriş A Blok ) yada KAK ( Kiri ş A Blok Kurutma) Örnekler Artırılabilir ….. Start Number (Ba şlangıç Numarası), pozlamaya 1’den ba şlayacağımız için bu de ğer sabit kalacakt ır. Attiributes ; Name (isim), Kiriş, Kolon, Çapraz vb. gibi isimlendirilebilir. Filitremelerde de kullanacağız. Profile (Profil), çubuk elemanımız büyüyor bir kesite kavu şuyor.
15
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Profiller …
XSteel de Euro pro seçene s eçene ği ile programı açtığımız için, Profile (Profiller) (Profiller) bölümünde bölümünde Avrupa Kesitli profillere ula şacağız. Xsteel’in bir library (kütüphane)’si oldu ğu gibi verece ğimiz parametrelerle de yapma profiller ba şta olmak üzere s ınırsız kesit kullanma şansımız var. Ama Amerikan kesitli olanlar ı arıyorsanız, aramanız baya uzun sürecek !!! J İpucu : S ınırsız profilimiz var fakat çok kulland ıklarımızı direk profil sat ırına elle girerek de kullanabiliriz. Bu bize bayaaaaa bir h ız kazand ıracakt ır. Parametrelere profil etiketlerine dikkat !!!!
UNP1000 INP100 CHS100*15 (circle hollow section – dairesel bo şluklu kesit) D20 (dolu demir) RHC100*12 (rectangular hollow section – dikdörtgen kesitli profil) RHS100*200*2 HEA100 (Geniş başlıklı Avrupa kesit profil)
16
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Analysis Hesap Verileri … Library Kütüphane
Profile Property Profil tablo de ğ erleri erleri
Show details Detayları Göster
Profil kütüphanesinden piyasada kullan ılan tüm profillere ait kesitleri bulabiliriz. Show details ( detaylar ı göster) seçeneğini tıklayarak, profile ait tablo de ğerini büyüyen pencerenin sa ğ alt bölümünden ve Analysis (hesap verileri) sekmesinden bulabiliriz. Analysis’da profil ağırlığı, profil boya alan ı ve mukavemet de ğerleri gibi hesap ve metraj a şamasında çokça kullanaca ğımız veriler veriler mevcut. mevcut. Profil tablosu kullanmaya son!!!!! (Civata çap ve delik mesafeleri hariç)
17
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Parametric Profile Parametrik Profiller Profile type Profil türü Profile subtype Profil parametre formülü
Prefix Profil ön etiketi
Value Parametrik De ğ erler erler
Kütüphanede bulunmayan kitaplar ı da oturup siz yazabilirsiniz. Pardon profilleri J Buradan parametrik olarak her türlü profili olu şturabilir, denemeler yapabilirsiniz. Tabiî ki s ınırsız hayal gücünüzü, piyasada yap ılabilecek yada bulunacak profillerle sınırlamak zorundas ınız. Xsteel siz parametre s ırasını doğru girdikten sonra hay ır demez ve tüm kesitleri kabul eder. Örnek : Profile type (profil tipleri)’inden Rectangular hollow sections (bo şluklu dikdört kesit ) seçelim. Profile Subtype (Profil parametre formülü) birkaç seçenekle kar şımıza gelecektir. h*b*t (dikdörtgen kesit) h*t (kare kesit) h1*b1-h2*b2*t (de ğişken kesitli) Kısacaki bir profil tipi içinde birden fazla parametre formülü ile çok farkl ı kesitler kullanabiliyoruz. Prefix (Profil Ön Etiketi) Farkl ı standartlarda profillere farkl ı önekler verilebilir. Dikdörtgen kesitli profiller için verilebilecek ön etiketlerden baz ıları; RHS, P, SHS, [] Parametreler bölümünde bölümünde son olarak ta parametreleri de ğiştirdiğimiz yeri anlatal ım. Value --- değerlerine çift tıklayın ve istediğiniz değeri girin ….
18
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Selected Grade Malzeme Sı n nı f f ı n nı Seç
Show details Detayları Göster
Evet …..Malzeme sınıflarına geldik. Buradan beton, çelik, betonarme çeli ği vb. Xsteel de kullanaca ğımız enstrümanlara ait malzeme s ınıflarını giriyoruz. Bakt ınız ve farkl ı sınıflandırmaları gördünüz !!! S37-2, S44 ve S52 yok de ğil mi ? Evet yok !!! Ama bunların eşdeğerleri; St37 S235JR St44 S275JR St52 S355JR var….. ve i şte bunların Xsteel gösterimi bunlar. Beton sınıfları da sizi şaşırtmasın; C8/10 dan ilki silindirik sil indirik mukavemet, mukavemet, ikincisi küp mukavemetidir. ((TS 206 böyle bir gösterim var. Yani çokta yabanc ı değiliz.)) Ama bizim tan ıdığımız bildiğimiz gösterimleri Xsteel de görmekte olas ı. Aşağıdaki resimden de görüldü ğü üzere File/Catalog/Materials/Modify`dan St37 ismi altında yeni bir çelik s ınıf ı oluşturabiliriz. Fakat olu şturulan o çelik s ınıf ı sadece o anda çizim yap ılan makine için geçerlidir. K ısacası farklı bir bilgisayara model taşındığında tatsız sürprizler ve tan ımsız malzeme s ınıfları sizi karşılar. Ben her zaman ayn ı bilgisayarı kullanırım, model değil çizim veririm derseniz girin de ğiştirin. Diğer hallerde aman dokunmay ın ve S235JR yi kullan ın, piyasa da buna al ıştı. Konuyu da ğıtmadan kald ığımız yerden devam edelim.
19
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Finish kullanmayan piyasadaki kullan ıcılar, bunu okuyan, pozu her yerde görmek isteyen ve çok seven baz ı idarelerin eline koz vermek üzereyim. Boya, koruma, yangına karşı mantolama ile ilgili notlar ı buraya yaz ıyoruz. Ayn ı zamanda da kullanıcı parametresi olarak çizimlerde profil üzerine yazmas ını istediğimiz parametreleri buradan girebiliyoruz. Ben örnekte 25.016/1 pozlu boya pozunu kullandım. Tabiî ki hiçbir şey yazmadan da geçilebilir. Yada yaz ıp daha sonradan bu özelliği kullanmamakta olas ı.
20
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Class ı kullanın klas ınız artsın J …. İşte fitler da elinizden tutacak, ekranda modelleme esnas ında modelin kolay kavranmas ını sağlayacak müti ş bir özellik Class .. Class sınıf ına göre ekranda profillerimiz renk alacakt ır. 1,2,3 …… 1000… her rengin inanın bir kar şılığı var. 1 : beyaz 2: kırmızı 3: yeşil 4: mavi 5: cyan 6: sarı 7: megante 8: gri 9: kiraz rengi 10: çağla yeşili İpucu 1 : Kesinlikle sar ı (6), kavuniçi (13) gibi sar ı ve yakın tonları kullanmıyoruz. Bunlar ileride anlataca ğımız üzere, modelimizin do ğruluğunu test etmek için yaptığımız Clash-Check (çarp ışma kontrolü )’ünde hatal ı profiller yanacakt ır. Sarıya yakın yanan ( öyle deniyor da ortada yanan profil falan yok ) profiller ile class ı sarı olan profiller kar ışacaktır. Model içinde dört dönerek hatal ı olan noktay ı arayacaks ınız. Kırmızı renginde sadece kolonlarda kullan ılması tavsiye edilir.
Modeli düzenlemek için her elamana farkl ı bir renk vermek gerekebilir. Kolonlar kırmızı, kirişler yeşil, aşıklar cyan, stabilite ba ğlantıları beyaz, ku şaklar gri olabilir. Böylelikle model ayn ı renkte birçok profilin göründü ğü yığından, anlamas ı daha kolay bir şekle dönü şür.
21
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Xsteel’ de beklide en iyi bilinmesi gereken dialog penceresi. Beam properties – Position sekmesi !!!! Profili ekranda iki nokta göstererek göstererek çizdik. Position (Konum) default default de ğerlere göre oluştu. Fakat projeye göre profilimizin yönünü yönünü ve konumunu konumunu i şte Position ayarlarından yap ıyoruz. İpucu : Ctrl + P -- Plandan 3D ye geçi ş kısa yolu. İşte position belirlerken bizim en çok kullanaca ğımız yöntem. Konumu 3D den görüp hemen yine çizim yapt ığımız 2D ye geliyoruz.
Profilin, deniz üzerinde yüzdü ğünü düşünürsek. On plane (Planda) (Planda) profilin denizde öne arkaya, sa ğa sola gitmesi, Rotation (dönmesi) oltaya tak ılmış balık gibi kendi ekseni etraf ında dönmesi, At Depth (derinlikte) denizin üstünden suyun içine girmesi, çıkması olarak dü şünebiliriz. Burada çekme menüleri ile birkaç seçenek sunulmakta, ayrıca çekme menülerinin yan ındaki veri sat ırına kendi istedi ğimiz değerleri de girebiliriz. Benim çok kulland ığım bir bölüm. Her i şlemi rahatlıkla yapabiliyorsunuz. End offset ise; profili tan ımladığımız iki noktan ın ötelenmesinden ba şka bir şey değildir. Noktalar sabit kal ır fakat profilimiz. X,Y,Z eksenlerinde verdi ğimiz değerlere göre ötelenir. İpucu: Saçak yapman ın en güzel yolu X koordinat ında parametrik bir de ğer vermektir.
Curvet beam (eğik kiriş)’i; belli bir radius (yar ıçapla), belli bir Number of segments (eğiş kiriş parça sayısı)’ında kirişi XY vey XZ eksenlerinde yapmakt ır.
22
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
İpucu : Autocad’den ald ığımız modele list komutu ile özelliklerini ve yar ıçapını alıp, buradaki yar ıçap satırına yazarsak e ğik eleman ımızı hatasız bir şekilde yapm ış olacağız. İki noktay ı ekrandan, yar ıçapı komut satırına girilerek yap ılan eğik kiriş tasarımıdır. Ayrıca aynı araç çubu ğu üzerinde Curvet Beam komutuda vard ır. Onun fark ı yarıçapın da ekrandan girilmesidir…… İlk eleman ın analiz opsiyonlar ı dışında tüm ayrıntıları anlatmış olduk. Şimdi diğer elemanlarda.
Create Column (kolon) komutunu kullanm ıyoruz. Kiri şi komutunda kolon çizme inanmayacaks ınız ama daha kolay. Üstelik Üst elik eleman ın ekseni Y do ğrultusunda oldu ğu zaman kendili ğinden column properties ekran ı geliyor. Tüm ayarlar ayn ı yada benzer. Curvet Beam i de bir önceki paragrafta anlam ıştık. Şimdi geldi polybeam’e
23
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
PolyBeam (Eğ (E ğilerek Şekil Verilmiş Verilmiş Eleman)
Bu komutla daha çok e ğilmiş elemanlar (plaka) yapmak için kullan ılır. Eğilerek plakaya şekil veririz. Merdiven basamaklar ı bu komut için iyi bir örnektir. Özellikler parametreler vs. kiri ş ile aynıdır. Burada tek bir püf noktas ı vardır. Elemanı oluşturmak için poligon olu şturmak lazım. Bu kadar da de ğil !!! daha sonra komutu tamamlamak için gidip ilk tan ımladığınız noktayı yeniden i şaretlemeniz gerekiyor. 1 den ba şlayıp 5 e kadar tan ım yapıyoruz. En son yeniden 1 numaral ı noktaya geri dönüyoruz. Kulland ığımız eleman PL300*8 daha sonra yapt ığımız çoklu kopyalama ile de elde etti ğimiz sonuç !!!!
24
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Orthogonal (Tek nokta tanı tan ımlı mlı eleman)
Tek nokta tan ımıyla eleman atma.
Twin Profile (İ (İkiz Profil)
Özellikle uygulamas ı, çatı makas elemanlar ı, çaprazlar ı, düşey çaprazlar vb. elemanlarda çift L profil çiziminin kolayla ştırılmış yöntemidir. İpucu : Önce ayarla sonra çiz, çizdin bakt ın olmadı sil yeniden çiz. Çizilmi ş elemanda modify etmek çooook daha vakit alabilir.
25
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Twin Profile Properties penceresinin position sekmesinde kiri ş ayarlarından farkl ı olarak End offset bölmünde tek parametre, Mutual position of members bölmünde de profillerin duru ş tiplerinin bulundu ğu bir çekme menüsü menüsü belirir. Ayr ıca profillerin yatayda ve dü şeyde ara mesafelerinin girildi ği Clearance between members (temiz ara mesafeleri) bölümünde de profil ara mesafeleri yer almaktad ır. Bu iki profilin arasında girecek plakan ın kal ınlığı olarak algılanabilir. Bunları arka arkaya örneksiz anlat ıyorum ama … hemen büyük bir uygulama ile adım adım her şeyi baştan anlatacağım.
Contour Plate (Plaka)
Tek yükseklik verilerek, plaka çerçevesini tan ımla !!! Üstelik tek bir ayar penceresine sahip.
Her şey aynı position olarak sadece depth te veri girebiliyoruz. Contour Plate ve Polybeam e ait ortak özellik. Chamfer … Autocad’ de sanki fitler radius yaparmış gibi. Oval yapılmış, şekil yapmış köşeler. Plate ve polybeam elemanlar ımızın köşelerine gidin. Tam kö şe noktalarından eleman ın geometrisini tanımlayan çizgiler dışında ek çizgiler göreceksiniz onu çift tıklamanız yeterli. Chamfer propertiese girdiniz bile.
26
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
“”
Beyaz seçilmiş Chamfer, k ırmızı plate eleman ın geometrik çizgisi. Chamfer properties içinden type (tür) seçin, x ve yönündeki parametreleri girin ve kö şelere şekil verin.
27
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
8. Kim Demiş Klavyeden Parametre Girilmez Diye !!!
Kim demiş şimdiye kadar çizdi ğimiz elemanlar ın her noktas ını gidip ekrandan tıklamamız gerekiyor diye !!! Asl ında klavyeden de parametre girip eleman oluşturabiliriz. Beam birinci noktas ını girin. İkinci nokta için yön belirtin ve klavyeden bir parametre girin. 3000 yazmaya ba şladığınızda birden sürpriz !!!! Ekranda bu küçük pencere belirecek. Bu özellik baya i şe yarıyor bakmayım. Referans line ve pointlerin sayısı yarıya iniyor. Tabiî ki h ızda geliyor.
9. TSD (Çizim Yardımcıları)
Program durum çubu ğu üzerindeki üç güzel harf L Klavyeden bir kere bast ığımızda aktif, ikinci defa bast ığımızda pasif olurlar !!! Peki çizim yard ımcısı bu harfler ne i şe yarar !!! D (Drag and Drop) : Bir elemanı taşımaya, kopyalamaya veya sündürmeye yarar. Taşımak için Shift, kopyalamak için Control’e basmak gerekir. Drag and Drop hassas kopyalama ve ta şıma yapmayaca ğı için sadece eleman sündürmede kullan ılması tavsiye edilir.
28
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
T (Tolerate) : Autocadde çizim yaparken imleci ayarlar ına gelip büyültürüz. Art ı olan imleç tüm erkanda görünür hale gelir. İşte bu komutta 2D de bu i şe yarıyor . Autocad deki karşılığ crosshair size ….. S (Smart Select) : Notlar ımda osnap gibi nokta yakalamaya yarar yaz ıyor. Fakat ben çokça yarar ını görmedim T(Tolerate) aç ık olunca zaten i ş kendiliğinden çözülüyor.
10. Snap (Nokta Yakalama)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11
Snap Seçeneklerini S ıralayalım 1 Grid and point (girid ve noktalar ı yakala) 2 End point (son nokta) 2 Center point (merkez nokta) 4 Mid Point (orta nokta) 5 Intersection Point (Kesi şim) 6 Perpendicular Point (Dik ) 7 Nearest point ( İmlecin En Yak ın Noktası) 8 Any Position (Herhangi Bir Yer) 9 Reference Line (Eleman ın başlangıç ve sonundan geçen referans çizgisi) 10 Geometry Line (Eleman ın geometrik noktlar ı) 11 Auto 3D Plan ayarlar ı (Auto da kals ın) Herkesin Autocad’den a şikar oldu ğu komutlar. Uzun uzuna anlatmayal ım. Fakat birkaç ipucu yada püf noktas ı vermeden de geçmeyelim. İpucu 1 : Çok özel durumlar haricinde Nearest ve Any Position kullan ılmayacak …… Hatta yanlışlıkla açtıysanız hemen kapat ın. (7 ve 8 numara numara )
yaparken kesinlikle Geometry Line Snap özelli ğini açmıyoruz. Fakat İpucu 2 : Tasar ım yaparken detaylandırmada yeri geldi ğinde açıp kapat ıyoruz. ( 10 numara) İpucu 3 : Çizim yaparken kapal ı olan bir snap (nokta yakalama) özelli ğinin kapal ı olduğunu varsayal ım. Bunu tek seferlik Ctrl+Farenin Sa ğ tuşu menüsü ile de yapabiliriz. . Deneyin pratiktir. 29
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
11. 3D Görünüş Döndürme (ORBIT) ve Zoom
1. Yol : Ctrl+R tuşuna klavyeden bas ılır ve hangi referans nokta çevresinde model görünü şü 3D de döndürülecekse döndürülecekse o noktaya t ıklanır ve farenin sol tu şuna bas ılı tutarak model görünü şünü döndürürüz. 2. Yol : V tuşuna bas ılır ve referans noktam ızın yerini ekranda girdikten sonra Ctrl+farenin orta tu şu ile yine ekranda model görünü şü döndürülür. Zoom : Farenin Scrool lunu l unu öne arkaya döndürdü ğümüzde zoom in ve zoom out yaparız. (standart Autocad de oldu ğu gibi )----Boooolcana yapacaks ınız hazır olun. Xsteele başladınız işaret parma ğınızın kasları gelişecek. Yine farenin sa ğ tuş menüsünde zoom ile ilgili in, out, previous, orginal, window seçenekleri var. Buradan window ve orginal (Autocaddeki kar şılığı zoom all ) i şe yarar……. Duyurulur.
İpucu : Tasar ım sırasında bir profilin yerle şimi ve ba ğlantısı için orbit yapacak isek. Referans noktam ızı mutlaka o eleman üzerine hedeflemeliyiz. Aksi taktirde ekran görüntüsünü döndürdü ğümüzde kendimiz çok farkl ı yerlere bak ıyor görebiliriz.
30
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
12. Çalışma Alanını Görümüne Yaslamak (Fit Work Area)
Sadece çalıştığımız ekranda bu i şlemi yapmak için, hiçbir komut aktif de ğilken farenin sağ tuşu ve çıkan menüden ---Fit Work Area Seçene ği tıklanır …….
Tüm ekranlarda bu i şlemi yapmak için, View çekme menüsü – Fit work area – All views ARTI --- >View araç çubu ğu üzerinde yine ekran ı çalışam alanını görünüme yaslamaya yönelik ve eleman ı görünümüe yaslamak ile ilgili ayarlar var. ARTI --- > Bir elmanı ekrana görünümünü yaslamakla yaslamakla ilgili sa ğ tuşta eleman seçildikten sonra fit komutunun benzer komutlarda bulunmakta. Kısacası Xsteelde isteyene komut çok …. Kullan ılanlara bakaca ğız !
31
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
13. Acaba Bir Komutta mıyım? Nasıl Çıkarım ?
İmlec ekranda art ı simgesi halinde ise bir komuttas ınız demektir. En kolay yolu klavyeden Esc tu şuna basmakt ır. ( Klasik Windows mant ığı ) Komuttan çıkmanın diğer bir yolu da ; farenin sa ğ tuş menüsü interrupt t ıklamaktır. Komuttan çıktığımızda imleç Windows standart ı ok şeklini alacakt ır.
14. 3D Mavi Ekran Siyah Ekran
Bir elemana bir kere t ıkladığımızda, eleman ı seçmiş oluruz. Ekran ise S İYAH olacaktır. En az bir eleman ekranda seçili durumdad ır. Fakat 3D ekranda hiçbir eleman ın seçili olmad ığının, görünümün seçili oldu ğunun göstergesi MAV İ ekrand ır. Bir eleman seçili oldu ğunda elemanla ilgili farenin sa ğ tuş menüsü oluşurken, ekranla ilgili çok kullan ılan komutların bulundu ğu farenin sa ğ tuş menüsü sadece MAV İ ekranda gelecektir. Baştan alırsak, 1) Komutta isen komuttan çık . 2) Ekranda bo ş bir yeri t ıklayarak, ekran seçili hale getirilir.
15. 2D Kırmızı Çerçeve
3D deki MAVİ-SİYAH ekran fark ı. 2D (Plane Görünümde) k ırmızı çerçeve ile karşımıza çıkıyor. Eğer ekran seçili ise, çizim ekran ının çevresinde k ırmızı bir çerçeve oluşuyor.
32
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Kırmı rmızı Çerçeve
33
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
16. View Tools (UCS)
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11
1 Basic View : belirledi ğimiz bir eksende ve orjine göre verece ğimiz parametrik de ğere göre görünü ş oluşturur.
2 Three Points View : Üç nokta ile görünü ş oluşturma. Orjin X ve Y eksenleri s ıra ile tanımlanır. 3 Two Points View : İki nokta tanımlı görünüş oluşturma.
İpucu 1 : Çokça kullan ılan bir komut olup, e ğik düzlemlerde çal ışıyorsa elimizden tutacaktır. Örneğin eğik çatı kirişini görünüşüne gelip, kiri şin iki üst noktas ından görünüş aldığımızda !!! işte size çalışacağımız eğik düzlem --- düz bir hale kavu şmuş. Alıştırma zamanı !!!!!
**** Bu bize e ğik düzlem üzerinde çal ışmamızı olanaklı kılacak. **** Yatay stabilite ba ğlantıları, gergiler vb. elemanlar ı hep bu komutu girdikten sonra oluşan eğik düzlemde çizece ğiz.
34
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Eğik Kiriş Kiriş Üstünden Görünüş Görünü ş Oluş Oluştururken
Eğik Düzlem ve Gergi-Stabilite Elemanları Elemanlar ı
İpucu 2 : Görünü ş oluşturma komutlar ının üstüne çift t ıkladığımızda view properties dialog penceresi ekrana gelecek ve bu pencere yard ımı ile görünü şü oluşturmadan önce görünü şün ayarlarını yapabileceğiz. Aksi taktirde görünü ş default ayarlar ile olu şturulacaktır.
4 View List : En çok kullan ılan dialog pencerelerinden biridir. Bu pencerede olu şturulan ve ekranda visible olan görüntüleri seçip, silebiliriz.
35
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Ekranda Görünür Durumdaki Görünüş Görünüşler En fazla dokuz görünüş görünü ş visible olabilir.
Oluş Oluşturulmuş turulmuş Fakat Pasif Durumdaki Görünüş Görünüşler
İpucu 1 : En fazla dokuz görünü ş visible olabilir. İpucu 2: Parça, ba ğlantı, iki nokta ile vb. görüntüler olu şturmak istedi ğimizde, eğer sonuç başarısızlıksa !!! işte neden mevcutta zaten dokuz pencerenin aktif olmas ıdır. Buradan birkaçını pasif yaparak yeni görüntülerimizi olu şturmamız gerekecektir.
Windows çekme menüsünün en alt İpucu 3 : Görünü şler arasında Ctrl + Tab yada Windows kısmındaki seçeneklerden birini t ıklayarak seçim yapabiliriz. İpucu 4 : Hangi görüntüde oldu ğumuzu ise en üstteki program paletine bakarak anlayabiliriz.
Ek bilgi : Alt + Tab tu şu ile de programlar aras ında geçi ş yaparız. Autocad, Sap2000, Exel arasındaki geçi ş. Ek bilgi 2 : Birden masa üstüne dönmek ve tüm çal ışan dialog kutular ını durum çubu ğunda simge haline dönü şmesini istedik Win Tu şu + M ye basmak yeterli. Masa üstünden bir şey aramak tıklamak bir programa girmeyi istemek için çokça kullan ılır.
36
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
5,6,7 Fit work area seçenekleridir. Daha önce bahsetmi ştim.
8 Set Work Plane – UCS yani koordinat ekseninin yönlerinin, şeklinin, kotunun, eğiminin belirlenmesi…. Bu 8 ile 11 11 deki komutlar ın küçük karde şidir. Basic view e benzer mant ıkla çalışır. Çokça kullanmad ığım bir komuttur. Ama a ğabeylerini bilmeden xsteel de copy, move bile yap ılamaz. 9 Set Work Plane by Three Point – Üç nokta ile UCS tan ımı… İşte Rotate (copy yada move ) komutunu kullanmadan önce bilmemiz gereken komut. Üç nokta tan ımla. Orjin X ve Y olsun. Bu komutu komutu bilmeden rotate (döndürme (döndürme ) yapmay yapmay ın daha iyi. Bir sonraki konu copy (kopya) ve move (ta şı) komutları işte orada uygulamas ını göreceğiz. 10 Set Work Plane to View Plane … İki işe yarar … Birincisi bu komutta girilip ekran t ıklanırsa koordinat sistemi bu ekrana tak ılacaktır. Mirror (copy yada move) komutunu kullanmadan önce mutlaka hangi ekranda çalışıyorsak USC yi bu ekrana takmal ıyız. Mirror(Aynala) komutlar ından Copy ve Move bir sonraki anlat ılacak konudur ve burada uygulamas ı olacaktır. İkincisi de 3D görüntüde ekran t ıklandığında orijinal default yerine USC gidecektir. 37
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
11 Set Work Plane to Part Top … E ğik ve yay gibi e ğri eksenler üzerinde duran elemanların açılarını ayarlamak için gerekli ve çoook önemli bir komuttur. Tek yapılması gereken komutu t ıklayıp eğik elemanı tıklamaktır. Alıştırma !!!! Alttaki mavi gördüğ gördüğümüz eğ eğik kiriş kiriş. Problem CC profilden imal aşığı aşığım mın eğ eğiminin kiriş kiriş doğ doğrultusunda olması olması. Bunun en basit yolu da eğ e ğik kiriş kirişe UCS yi takmak daha sonra aşığı a şığınn açı açısını sıf ırlamak. 1. Komuta girilip eğ e ğik kiriş kiriş (mavi) tı tıklanı klanır. Şimdi ekrandaki tüm elemanları elemanlar ın açı açıları ları konumları konumları vs. yeni UCS ye göre şekillenecektir. 2. CC aşığı aşığınn properties (özelliklerine ) girdiğ girdiğimizde position sekmesindeki rotation hanesinde bir değ de ğer oluş oluştuğ tuğunu göreceğ görece ğiz. Bunu sıf ır yapı yapıyoruz. 3. Böylelikle aşığı aşığım mız kiriş kirişin üzerinde kiriş kirişin eğ eğimini almış almış oluyor. 4. Bu durum yatay stabilite bağ bağlantı lantıları ları içinde geçerlidir. 5. Yay şeklindeki elemanlar üzerine ise o noktanı noktan ın hemen önü ve arkası arkas ında geçici bir part çizeriz. Yine aynı aynı komutla UCS yi ona bağ bağları larız. Aşığı Aşığınn veya üstündeki elemanı eleman ın açı açısını sıf ırladı rladıktan sonra geçici part (parça) elemanı elemanı sileriz.
38
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
16. Copy (Kopya) – Move (Ta şı)
Copy, Move olmadan çizim program ı olur mu ? Olmaz tabiî ki !!! Faresin sa ğ tuşu kadar yak ın size copy/move ve birbirine çok benzer mant ıkla çalışıyor. Bir objeyi seçip farenin sa ğ tuşunu tıkladığımızda, Copy (kopya) yada Move (ta şı) komutları; Translate (ara mesafeli), Rotate (döndürerek), Mirror (aynalama), With three points (üç nokta tan ımlı), karşımıza gelecek. Ayr ıca Edit çekme menüsünden de bu komutlara ula şabiliriz.
39
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Evet Copy/Move Translate – (ara mesafeli kopyalama yada ta şıma) Global eksene göre verece ğimiz X,Y,Z koordinatlar ına göre copy/move yapacakt ır. Ara mesafe kadar mesafenin golabal eksen yönlerine göre pozitif veya negatif olarak verilmeside önemli. Peki kolay pratik yolu yok mu diyeceksiniz? İşte pratik yol.
Elemanı seçip, farenin sa ğ tuşu copy yada move translate komutuna girdi ğimizde fare ile yön veya mesafe verebiliriz. Ekranda iki t ıklama ile yapaca ğımız kopyalama yönü ve mesafesi otomatik olarak copy tanslate t anslate dialog penceresine gelecektir. Bize daha sonra Copy/Move demek yeterli olacak. İpucu :İlk noktayı tanımlayıp, kopyalama do ğrultusunu yönünde fareyi götürüp, klavyeden de ara mesafeyi girebiliriz. İpucu : Fare ile yön ve mesafe tarifinde, tam kopyalanacak yer i şaretlenebileceği gibi, yön ve iki nokta ile ara mesafe verildikten sonra verilen bu mesafeler dialog penceresinden de ğiştirilerek te kopyalama yapabiliriz. Böylelikle girid yada construction line kullanmadan kopyalama mesafesini dialog penceresinden girerek ayn ı düzlem içinde tasar ım yapabiliriz. İpucu : Birden fazla kopyalama number of copies ten olmaktad ır. İpucu : Verdi ğimiz doğrultu ve ara mesafe de ğerleri kafan ızı karıştırıyorsa UCS yi değiştirin.
40
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Copy/Move Rotate … Sihirli kopyalama ta şıma !!!!!!! Birden spiral merdiveniniz oluveriyor…. UCS siz bu komut çok çok zor . Önce üç nokta tan ımlı orjin tanımını yapıyoruz. Sonra rotate … İkisi art arda yap ılması gereken yap ışık komutlar. Kopyalama eksenine orjini taşıyarak, dialog penceresindeki Xo, Yo, Angle parametrelerini s ıf ır olarak kullanıyoruz. Adet, kapyalanacak elemanlar aras ındaki mesafe, rotate aç ısı, ve hangi eksen etraf ında kopyalanaca ğını giriyoruz. Birkaç deneme ile gerçekten kolay. Hadi örnek yapal ım.
Kaç Adet Kopyalayacağı Kopyalayacağızz Kopyalanacak elemanlar arası aras ında UCS ile tanı tanımlanan XY eksenine dik yönde mesafe vererek kopyalama. Rotate açı açısı
UCS ile orjin problemine son !!! Kopyalama eksenine üç nokta ile tanı tan ımlanan ekseni tak ve bu kı k ısım hep sı s ıf ır olsun…..
Z ekseni çevresinde; XY ekseni oluş oluşturulmuş turulmuştu ve ekense dik Z doğ doğrultusunda sağ sağ el kuralı kuralı ile verilen açı açıda eleman kopyalanacak. Line düzlem çizgisi olup, düzlem içinde kopyalama yapar.
41
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Copy/Move Mirror… Daha basit bir komuttur … J Tek püf noktas ı, kopyalama öncesi orjin noktas ının kopyalanacak ekrana set work area to view plane komutu ile getirilmesidir. Yani copy mirror komutu ile orjini ekrana getirme komutu yine birbirine yap ışık komutlard ır.
Önce orjin noktas ını (UCS) ekrana tak ın. (Kırmızı çember içinde UCS nin ekranda olduğunu görüyoruz.) Daha sonra copy/move mirror yap ılacak elemanlar ı seçip, ekranda iki nokta girerek aynalama eksenini tan ımayın (Beyaz çigi çigi ile görünen). görünen). En son copy yada move butonuna basmak kalacak. Bu kadar basit
17. Noktaların Gücü (Part Points) Autocad 16 yada 2000 de bu komut autocad e eklenmi şti ve ben çok sevmi ştim. Sanki çizimde ayrı bir boyut kazanm ıştı. Autocad de line, Xsteel de parts eleman ının uç noktlarını seç tut, sündür, istedi ği yere taşı. Çizim için çok büyük kolayl ıktı. Hatta Xsteelde bazı detayları part points leri kullanmadan yapam ıyorsunuz. En az ından ben !!! J
42
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Parts ların öncelikle noktalar ını seçmeyi öğrenelim. Parçaları (parts) seçtiğimizde ekranda yand ığını göreceğiz. Seçilen parçan ın aynı zamanda kö şe centerline (ekseninin) uç noktlarının pembe ve sar ı seçilde oluştuğunu göreceksiniz.
İşte !! sarı point (alttaki kırmızı çember içine ald ığım) start point (başlangıç noktası), magenta point (üstte kırmızı çember içine ald ığım) end point tir. Yeri geldi ğinde can kurtarır. Şimdi bunlardan birine iyice zoom yap ıp, bu magenta yada sarı çerçeveleri tıklayalım ve bu sefer noktay ı seçmiş olalım.
Şimdi ise nokta seçmi ş olduk. Seçili noktayı, bildiğimiz move komutlar ı ile taşıyabileceğimiz gibi ( artık part değil part in bir ucu taşınacaktır), aynı autocaddeki gibi tutup sündürüp istedi ğimiz komuta getirebiliriz.
Eğik eksende iki tane profili s ırt sırta yaslayacaksınız. Bir u ğraşın, bide point leri kullanarak deneyin ??? Nas ıl ?
43
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
18. Detailing Tools (Dizayn Araçları)
Xsteel in bel kemi ği dört komut. Bunlar ı iyi kullanan Xsteel i öğrenmiştir demektir.
1 2 3 4 1. Create Fitting : (Autocad de Extend +Trim komutlar ının toplamıdır) Partlar çizdikten sonra detaylarnd ırmada kullanılacak komutlardand ır. (Böylelikle detay yapma komutlarına da girmi ş olduk.) Komutun belli bir s ırası vardır. Komut tıklanır. (Durum çubu ğunun sağ alt köşesinde komut içerisinde yapmam ız gerekenler autocadin komut sat ırındakine benzer şekilde yazmaktad ır. Burada da takip edebiliriz.) Fitting yapılacak part i şaretlenir.
Profil seçildikten sonra, profilin uzat ılacağı yeri bir çizgi olarak bize soracakt ır. İpucu : Artık detayland ırma aşamasındayız. Bu yüzden snap (obje yakalama seçeneklerinden) tools araç çubu ğundan Snap to geometry line (geometrik noktalardan tut) seçeneğini açarız. Böylelikle bir profili di ğer profilin istedi ğimiz geometrik noktas ına kadar fitting yapabiliriz.
Görünüm ayarlar ın- display seçene ğinden fitting leri açt ığımızda, ekranda fiting simgesini göreceğiz. İpucu : Detailing tools ile elemanlar ı modify eder görünsekte, asl ında elemanlar ı detaylandırmış yani yeni elemanlar eklemi ş oluruz. Cuts, fitting, part cut, poligon cut birer elemand ır. Seçim yap ıldığında durum çubu ğun altında bunları da birer eleman olarak sayıldığı görülecektir.
44
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
İpucu : Eleman ın başlangıç ve bitiş noktaları sabittir. Megante ve sarı noktalar kırmızı küçük çember içinde gösterilmi ştir. İpucu : Fitting simgesi ise mavi çerçeve şeklinde fiting line yap ılan yerde xsteel taraf ından gösterilmektedir. İpucu : Fitting in Autocad deki extend komutuna ek olarak fitting komutu Autocad deki trim komutuna benzer şekilde k ısaltma yapılabilir olmasıdır.
2. Cuts : (Autocad deki trim tri m komutunun e şdeğiridir) Cutsda da belli bir sıra izlenecektir. Komut tıklanır. (Durum çubu ğunun sa ğ alt köşesinde komut içerisinde yapmam ız gerekenler autocadin komut sat ırındakine benzer şekilde yazmaktad ır. Burada da takip edebiliriz.) Cuts yapılacak profil i şaretlenir. Cuts yapılacak eksen i şaretlernir. Fitting e ek olarak profilin, cuts ekseninin hangi taraf ında kesilece ği gösterilir. Bu durum çubuğunun sol taraf ında, pick side to remove (kesilecek taraf ı işaretle) ile anlat ılır.
Cuts yaptık fakat ekranda profil hala eski boyutu ile duruyor !!!! Display – parts – görünüm kalite ayarlar ı FAST (hızlı ) ta kalmıştır. EXACT (ayrıntılı) olarak değiştirdiğimizde cuts komutu ile remove olan taraf art ık görünmeyecektir. görünmeyecektir.
45
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Beyaz küçük çemberde cuts sembolünü görüyoruz. Büyük çemberde ise View-DisplayParts ayarlarımız FAST oldu ğu için kesilen k ısmı görüyoruz. Ayn ı örnek için EXACT yaptığımızda, görünüm a şağıdaki gibi olacakt ır.
46
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
3. Part Cut (Parça kes ) Bir profilin içinden ba şka bir profilin geçti ği durumlarda kullanılır. Örnek vermek gerekirse; a şıklardan gergi çubuklar ının geçirilmesi bu komutun çokça kullan ıldığı detaylandırmadır. Bu komutta da izlenmesi gereken bir s ıra vardır. Durum çubu ğunun sol taraf ında izleyece ğimiz gibi ; 1) Kesilecek eleman seçilir. 2) Kesen eleman seçilir.
Part cuts in simgesi de çevresinde olu şan çizgilerdir. Solda part cut yap ılmış bir detaylandırma, sağda ise yap ılmamış bir çizim bulunmaktad ır. Detaylandırma araçlarının da birer ba şlı başına eleman oldu ğunu söylemi ştik. Bu gergi çubuğunu seçtiğimizde, durum çubu ğunun sol taraf ında 2 obje seçti ğimiz yazacak. E ğer gergi çubuğunun iki ucuna da part cut yaparsak, seçilen eleman say ısı 3 e çıkacak.
Gergi çubuklar ının deliklerinin tolerans ı olmalı. Yani delik çap ı, kullanılan inşaat demiri çapından 2 mm. daha fazla olmal ıdır. … Şimdi sıkı durun. Part cuts ba şlı başına bir elemansa onu seçip, özelliklerine girip, de ğiştirebilir miyim ? Tabiî ki evet. Hatta delik çapını değiştirmenin yanında, bir profilde istedi ğim kesitli delik açabiliriz.
47
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
Örnek : Sadece Sadece part cuts seçilir. (Bunun için Select Select Tool Bars tan makas makas simgesi çift tıklanır ve sadece cuts lar ı seç aktif duruma getirilir….ileride anlat ılacak.) Aynı part properties e benzer bir ekran gelir. Buradan D12 çap ındaki in şaat demirinin açt ığı delik D14 yapılır. İpucu : Ctrl + 2 tu şuna bas ıldığında cuts elemanlar daha güzel görünecektir.
D12 İnşaat Demiri
D14 Part Cut
D12 İnşaat Demiri
Sırf Örnek Olsun Diye Açı Açıklan C Kesitli Profilin
48
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
4) Create Polygon Cut : Bir profil yada contour plate içinde tan ımlanan poligonun kesilip alınmasıdır. Yine bir işlem sırası vardır. 1) Kesilecek eleman ı seç. 2 ) Eleman üzerinde bir poligon olu ştur. 3 ) Başlangıç noktasına mutlaka geri dön.
Örnekte gri contour plate polygon cut ile kesilmi ştir. İpucu : Kesimin do ğru olup olmad ığını anlamak için I profili silip (Seçip klavyeden DELETE tu şuna basarak ) polygon cut ın doğru olup olmad ığına bakıp, silme i şlemini geri alırız. (Bir komutu geri almak için Ctrl + Z tu şuna klavyeden basar ız. )
19. Split ve Combine
Edit çekme menüsünün çokça kullan ılan iki komutudur. Split in Sap2000 kar şılığı Divide Combine nın ise joint tir. Split .. Bir part ı gösterilen noktadan ikiye ay ırma. Comobine ise iki part ı birleştirmeye komutudur. Split ---- Bölünecek parçay ı seç, nereden bölünece ğini tek nokta ile i şaretle. Combine --- Birleşecek parçalardan birini seç, sonra di ğerini seç.
49
İsmail ELMALI (XSTEEL NOTLARI)
20. Select Switches (Seçim Parametreleri) Par ametreleri) Xsteel in doğru ve h ızlı kullanılabilmesi için çok çok iyi bilinmelidir. bili nmelidir.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
16
17
50