VERBOS EN QUECHUA CASTELLANO
QUECHUA
QUECHUA
CASTELLANO
abrazar, empollar abrir aburrir acabar acercarse adelantar adormecer agarrar agarrarse agujerear alcanzar alegrarse alumbrar amanecer amarrar amputar antojarse anudar apagar con agua aparecer aplaudir aporcar apretar apretar con la mano apretujarse apurar arar arder, quemar arrancar arrastrar arrear arreglar arreglarse arrimar arrodillarse arrodillars e arrojar arrojar de la boca arrugar
uqllay kichay amiy tukuy asuykuy ñawpay susunkay hapiy kumuy uchkuy aypay kusikuy kanchiy achikyay watay wituy munapakuy kipuy tasnuy rikuriy taqllay aspiy matiy hapiy ñitinakuy utqay yapuy rupay. rawray sikiy aysay qatiy allichay allichakuy qimiy qunquriy wikapay aqtuy sipuy
achikyay akuy allay allichakuy a llichay allichay alliyachiy, hampiy allwiy amiy apachiy apamuy apay aqtuy arwikuy asiy aspiy astay asuykuy atiy awqanakuy aypay aysay aywiy challay chapuy chaqchuy chaqruy chaskiy chaway chayachiy chillpiy chimlliy chimpay chinkay chiqichiy chiqniy chirichiy chitqay chulluchiy
amanecer chacchar coca escarbar arreglarse arreglar curar urdir aburrir hacer llevar traer llevar arrojar de la boca enroscarse reír aporcar trasladar acercarse poder pelear alcanzar arrastrar lavar (no absorv.) rociar mezclar, amasar rociar con agua mezclar recibir ordeñar hacer llegar astillar, hacer tiras pestañar pasar de orilla perderse dispersar odiar enfriar rajar, fraccionar remojar
asar en brasa ascender astillar, hacer tiras asustarse atajar
kusay siqay chillpiy manchakuy harkay
chumpikuy chunqay churakuy churay chutiy
fajarse succionar ponerse poner desollar
atizar el fuego atorarse aumentar, agregar aumentar, reproducir avergonzarse averiguar, visitar
waykuy iqipay yapay miray pinqakuy watukuy
hachiy hallmay hamuy hapiy hapiy harkay
estornudar remover la tierra venir agarrar apretar con la mano atajar
avisar ayudar ayudarse ayunar bailar bajar
willay yanapay yanapakuy sasiy tusuy uraykuy
hatariy haytay hichay humpiy huntay, winay huñunakuy
levantarse patear vaciar, echar sudar llenar untarse
barrer beber besar botar, arrojar buscar caer calentar calentarse callar cantar cargar a la espalda cebar, engordar cernir cerrar chacchar coca chupar cocinar colgar comer competir conocer consentir, aceptar consultarse contar, contable
pichay upyay muchay wischuy, qarquy maskay wichiy, urmay quñichiy quñikuy upallay takiy qipiy wirayachiy suysuy wichqay akuy suquy yanuy, waykuy warkuy mikuy llallinakuy, atipanakuy riqsiy uyay rimanakuy yupay
huñuy iñichiy iqipay ismuchiy ismuy ispay kachariy kachay kamiy kanchiy kaniy katkatay kawsariy kichay kipuy kiriy kirpay kuchpay kuchuy, quruy, rutuy kumuy kusay kusichiy kusikuy kutay, ñutuy
unir, recoger hacer creer atorarse hacer podrir podrir orinar soltar mandar, ordenar insultar alumbrar morder temblar resucitar abrir anudar herir tapar la olla revolcar cortar agarrarse asar en brasa hacer alegrar alegrarse moler
cornear cortar crecer criar culpar
waqray kuchuy, quruy, rutuy wiñay uyway tumpay
kutichiy kutimuy kutipakuy kutipay kutiy
devolver regresar de replicar rehacer regresar a
curar dar dar de comer dar fruto dar papirotes dar puñetes
alliyachiy, hampiy quy mikuchiy ruruy tinkay saqmay
kutiy kutuy kuyay kuyuchiy llallinakuy, atipanakuy llamkay
volver roer querer mover competir trabajar
dar vuelta decir degollar delirar desatar descansar
muyuy niy nakay muspay paskay samay
llampuchay llaqllay llaqway llikiy lluchkay, mitkay llullakuy
suavizar labrar la madera lamer romper tropezar mentir
desear desfallecer deshojar el maíz desmenuzar desmoronar desollar desperdiciar despertar devolver dispersar dormir embriagarse empujar empujarse encender encender, prender encontrar encontrarse endulzar enfermar enflaquecer enfriar engendrar engordar
munay pisipay tipiy tisay taqmay chutiy usuy rikchay kutichiy chiqichiy puñuy machay tanqay tanqanakuy rupachiy ratachiy tariy tinkuy, tupay miskichiy unquy tulluyay chirichiy yumay wirayay
llunkuy lluqsiy machay malliy manchachiy manchakuy mañakuy mañay marqay maskay mastay matiy michiy mikuchiy mikuy millpuy miray miskichiy muchay munapakuy munay muskiy muspay muyuy
lamer el plato salir embriagarse probar hacer asustar asustarse pedir pedir tener en los brazos buscar extender apretar pastar dar de comer comer tragar aumentar, reproducir endulzar besar antojarse desear oler delirar dar vuelta
engrasar enroscarse ensangrentar enseñar entrar
wirachay arwikuy yawarchay yachachiy yaykuy
nakay niy ñakay ñaqchakuy ñaqchay
degollar decir maldecir peinarse peinar
envolver equivocarse escarbar escarmentar esconder esconderse
pintuy pantay allay wanay pakay pakakuy
ñawpay ñitinakuy ñitiy ñuñuy pakakuy pakay
adelantar apretujarse presionar mamar esconderse esconder
escribir esperar esputar, escupir estornudar expulsar extender
qillqay suyay tuqay hachiy qarquy mastay
pakiy pantay paskay pichay pinqakuy pintuy
quebrar equivocarse desatar barrer avergonzarse envolver
fajarse fatigarse florecer flotar golpear gotear gritar guardar hacer hacer acto sexual hacer alegrar hacer asustar hacer creer hacer descansar hacer dormir hacer hueco hacer llamar hacer llegar hacer llevar hacer morir hacer podrir hacer recordar hacer sentar herir
chumpikuy pisipay sisay tuytuy takay sutuy qapariy waqaychay ruray, ruway yuquy, satiy kusichiy manchachiy iñichiy samachiy puñuchiy tuquy qayachiy chayachiy apachiy wañuchiy ismuchiy yuyachiy tiyachiy kiriy
pirqay pisipay pisipay puchkay puchuy pukllay punkiy puñuchiy puñuy puquy qapariy qaquy qarpay, parquy qarquy qatay qatiy qaway qaway qayachiy qayay qaywiy qichuy qillqay qimiy
levantar la pared desfallecer fatigarse hilar sobrar ugar hinchar hacer dormir dormir madurar gritar refregar regar expulsar techar arrear mirar mirar hacer llamar llamar mover el líquido quitar escribir arrimar
hervir hilar hinchar hospedar humear
timpuy puchkay punkiy samachiy qusñichiy
qimpiy qipiy qispichiy qiwiy qumpuy
remangar cargar a la espalda liberar torcer sahumar
insultar ir irse ugar untarse labrar la madera
kamiy riy ripuy pukllay huñunakuy llaqllay
qunquriy quñichiy quñikuy quruy qusñichiy quy
arrodillarse calentar calentarse mutilar humear dar
lamer lamer el plato latiguear lavar (absorv.) lavar (no absorv.) levantar
llaqway llunkuy waqtay taqsay aywiy uqariy
rakiy rantikuy rantiy ratachiy rikchay rikuriy
separar, repartir vender trocar, comprar encender, prender despertar aparecer
levantar la pared levantarse liberar llamar llenar llevar llorar madurar maldecir mamar mandar, ordenar matar medir mentir mezclar mezclar, amasar mirar mirar moler morder mover mover el líquido mutilar obedecer
pirqay hatariy qispichiy qayay huntay, winay apay waqay puquy ñakay ñuñuy kachay sipiy tupuy llullakuy chaqruy chapuy qaway qaway kutay, ñutuy kaniy kuyuchiy qaywiy quruy uyay
rikuy rimanakuy ripuy riqsiy riy rupachiy rupay. rawray ruray, ruway ruruy saksay samachiy samachiy samay saminchay saqmay saqtay saruy sasachakuy sasiy sayay sikiy simpay sipiy sipuy
ver consultarse irse conocer ir encender arder, quemar hacer dar fruto saciarse hacer descansar hospedar descansar premiar dar puñetes tumbar pisar sufrir ayunar pararse arrancar trenzar matar arrugar
odiar oír oler ordeñar orinar
chiqniy uyariy muskiy chaway ispay
siqay siqay, wichay sirkay sisay suquy
ascender subir sangrar florecer chupar
oscurecer pararse parir pasar de orilla pastar patear
tutayay sayay wachay chimpay michiy haytay
susunkay sutuy suway suyay suysuy takay
adormecer gotear robar esperar cernir golpear
pedir pedir pegar entre varios peinar peinarse pelear
mañakuy mañay waykay ñaqchay ñaqchakuy awqanakuy
takiy tanqanakuy tanqay tapuy taqllay taqmay
cantar empujarse empujar preguntar aplaudir desmoronar
pensar perderse pestañar pisar poder podrir poner ponerse preguntar premiar prender en pecho presionar probar quebrar querer quitar rajar, fraccionar rebuscar recibir recordar refregar regar regresar a regresar de
yuyaymanay chinkay chimlliy saruy atiy ismuy churay churakuy tapuy saminchay tipay ñitiy malliy pakiy kuyay qichuy chitqay taqwiy chaskiy yuyay qaquy qarpay, parquy kutiy kutimuy
taqsay taqtiyay taqwiy tariy tarpuy tasnuy taspiy tikray timpuy tinkay tinkuy, tupay tipay tipiy tisay tiyachiy tukuy tullpuy tulluyay tumpay tupuy tuqay tuquy tuqyay tusuy
lavar (absorv.) zapatear rebuscar encontrar sembrar apagar con agua sacudir voltear hervir dar papirotes encontrarse prender en pecho deshojar el maíz desmenuzar hacer sentar acabar teñir enflaquecer culpar medir esputar, escupir hacer hueco reventar bailar
rehacer reír remangar remendar remojar
kutipay asiy qimpiy yachapayay chulluchiy
tutayay tuytuy uchkuy uhuy unayay
oscurecer flotar agujerear toser retrasarse
remover la tierra replicar resucitar retrasarse reventar revolcar
hallmay kutipakuy kawsariy unayay tuqyay kuchpay
unayay unquy upallay upayay upyay uqariy
tardar enfermar callar volverse sordo beber levantar
robar rociar rociar con agua roer romper saber
suway challay chaqchuy kutuy llikiy yachay
uqllay uraykuy urquy usuy utqay uyariy
abrazar, empollar bajar sacar desperdiciar apurar oír
sacar saciarse sacudir sahumar salir sangrar sembrar separar, repartir sobrar sollozar soltar suavizar subir succionar sudar sufrir tapar la olla tardar techar temblar tener en los brazos tener sed teñir torcer
urquy saksay taspiy qumpuy lluqsiy sirkay tarpuy rakiy puchuy waqanayay kachariy llampuchay siqay, wichay chunqay humpiy sasachakuy kirpay unayay qatay katkatay marqay yakunayay tullpuy qiwiy
uyay uyay uyway wachay wanay wañuchiy waqanayay waqay waqaychay waqray waqtay warkuy watay watukuy waykay waykuy wichiy, urmay wichqay wikapay willay wiñay wirachay wirayachiy wirayay
consentir, aceptar obedecer criar parir escarmentar hacer morir sollozar llorar guardar cornear latiguear colgar amarrar averiguar, visitar pegar entre varios atizar el fuego caer cerrar arrojar avisar crecer engrasar cebar, engordar engordar
toser trabajar traer tragar trasladar
uhuy llamkay apamuy millpuy astay
wischuy, qarquy wituy yachachiy yachapayay yachay
botar, arrojar amputar enseñar remendar saber
trenzar trocar, comprar tropezar tumbar unir, recoger urdir
simpay rantiy lluchkay, mitkay saqtay huñuy allwiy
yakunayay yanapakuy yanapay yanuy, waykuy yapay yapuy
tener sed ayudarse ayudar cocinar aumentar, agregar arar
vaciar, echar vanagloriarse vender venir ver voltear
qallay yupaychakuy rantikuy hamuy rikuy tikray
yawarchay yaykuy yumay yupay yupaychakuy yuquy, satiy
ensangrentar entrar engendrar contar, contable vanagloriarse hacer acto sexual
volver volverse sordo zapatear
kutiy upayay taqtiyay
yuyachiy yuyay yuyaymanay
hacer recordar recordar pensar