TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD
TS EN 1991-1-3 Nisan 2007
ICS 91.010.30
YAPILAR ÜZERİNDEKİ ETKİLER - BÖLÜM 1-3: GENEL ETKİLER - KAR YÜKLERİ (EUROCODE 1) Eurocode 1 - Actions on structures - Part 1-3: General actions - Snow loads
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
−
Bugünkü teknik ve uygulamaya dayan ılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya ç ıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulmas uydurulması mümkün oldu ğundan ilgililerin yay ınlar ı izlemelerini ve standardın uygulanmas ında kar şılaştıklar ı aksaklıklar ı Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
−
Bu standardı olu şturan Hazırlık Grubu üyesi de ğerli uzmanlar ın emeklerini; tasar ılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kurulu şlar ı ile kişilerin değerli katkılar ını şükranla anar ız.
Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kurulu şlar ın sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlar ına uygun olarak kurmalar ı durumunda TSE taraf ından verilen belgedir.
Türk Standardlar ına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâj ına konulduğu mallar ın veya hizmetin ilgili Türk Standard ına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâj ına konulduğu mallar ın veya hizmetin henüz Türk Standard ı olmadığından ilgili milletleraras ı veya diğer ülkelerin standardlar ına veya Enstitü taraf ından kabul edilen teknik özelliklere uygun oldu ğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nün garantisi alt ında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standard ına uygun üretildiğine dair üreticinin beyan ını ifade eder. Türk Standardlar ı Enstitüsü taraf ından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni ş geni ş bilgi Enstitümüzden sağ sağ lanabilir. lanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
−
Bugünkü teknik ve uygulamaya dayan ılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya ç ıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulmas uydurulması mümkün oldu ğundan ilgililerin yay ınlar ı izlemelerini ve standardın uygulanmas ında kar şılaştıklar ı aksaklıklar ı Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
−
Bu standardı olu şturan Hazırlık Grubu üyesi de ğerli uzmanlar ın emeklerini; tasar ılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kurulu şlar ı ile kişilerin değerli katkılar ını şükranla anar ız.
Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kurulu şlar ın sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlar ına uygun olarak kurmalar ı durumunda TSE taraf ından verilen belgedir.
Türk Standardlar ına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâj ına konulduğu mallar ın veya hizmetin ilgili Türk Standard ına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâj ına konulduğu mallar ın veya hizmetin henüz Türk Standard ı olmadığından ilgili milletleraras ı veya diğer ülkelerin standardlar ına veya Enstitü taraf ından kabul edilen teknik özelliklere uygun oldu ğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç ıktığında Türk Standardlar ı Enstitüsü’nün garantisi alt ında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standard ına uygun üretildiğine dair üreticinin beyan ını ifade eder. Türk Standardlar ı Enstitüsü taraf ından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni ş geni ş bilgi Enstitümüzden sağ sağ lanabilir. lanabilir.
TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 1991-1-3/Nisan 2007
Ön söz −
Bu standard, CEN taraf ından kabul edilen EN 1991-1-3: 2003 standard ı esas alınarak, TSE İnşaat İhtisas Grubu’nca haz ırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 03 Nisan 2007 tarihli toplant ısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yay ımına karar verilmiştir.
−
Bu standardda kullanılan baz ı kelime ve/veya ifadeler patent haklar ına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 1991-1-3/Nisan 2007
İçindekiler 1
Genel.......................................................................................................................................................1 1.1 Kapsam ........................................................................... ................................................................................................................................................1 .....................................................................1 1.2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar...........................................................................................1 1.3 Kabuller ............................................................................................. ................................................................................................................................................2 ...................................................2 1.4 Prensipler ile uygulama kurallar ı arasındaki fark .................................................................................2 1.5 Deney destekli tasar ım.........................................................................................................................2 1.6 Terimler ve tarifleri.......................................................................................................... tarifleri................................................................................................................................2 ......................2 1.7 Semboller ....................................................................................... .............................................................................................................................................3 ......................................................3 2 Yüklerin sınıflandır ılması ......................................................................................................................4 3 Tasar ım durumlar ı .................................................................................................................................4 3.1 Genel....................................................................................................................................................4 3.2 Normal şartlar.......................................................................................................................................4 3.3 İstisnaî şartlar ............................................................................ .......................................................................................................................................4 ...........................................................4 4 Zemin kar yükü .......................................................................................... ......................................................................................................................................5 ............................................5 4.1 Karakteristik değerler ................................................................................... ...........................................................................................................................5 ........................................5 4.2 Diğer temsili değerler ................................................................................... ...........................................................................................................................6 ........................................6 4.3 İstisnaî zemin kar yükü değerlerinin işleme tabi tutulmas ı ...................................................................6 5 Çatı kar yükü .................................................................................... ..........................................................................................................................................6 ......................................................6 5.1 Yük özellikleri........................ özellikleri................................................................................................................ ................................................................................................................6 ........................6 5.2 Yük düzenlemeleri................................................................................................................................7 düzenlemeleri................................................................................................................................7 5.3 Çatı şekil katsayılar ı .............................................................................................................................8 6 Kısmi tesirler................................................................................................................................ tesirler........................................................................................................................................13 ........13 6.1 Genel..................................................................................................................................................13 6.2 Çıkıntılar ve engeller üzerindeki üzerindeki kar birikmeleri .................................................................................1 .................................................................................14 4 6.3 Çatı kenar ı kar sarkıntısı ....................................................................................................................14 6.4 Kar koruyucular ve diğer engeller engeller üzerindeki kar yükleri yükleri ...................................................................15 Ek A - Farklı yerler için kullanılacak tasar ım durumlar ı ve yük düzenlemeleri düzenlemeleri ....................................16 Ek B - İstisnaî kar birikmeleri için kar yükü şekil katsayılar ı .................................................................18 Ek C (Bilgi için) - Avrupa Zemin Kar Yükü Haritalar ı ..............................................................................23 Ek D (Bilgi için) - Dönüş periyoduna göre zemin kar yükünün düzeltilmesi........................................38 Ek E (Bilgi için) - Kar ın gevşek yığın birim hacim ağırlığı ......................................................................39 Ek MA .............................................................................................. ..........................................................................................................................................................40 ............................................................40 Kaynaklar.....................................................................................................................................................47
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Yapılar üzerindeki etkiler - Bölüm 1-3: Genel etkiler - Kar yükleri (Eurocode 1) 1
Genel
1.1 Kapsam (1) EN 1991-1-3, binalar ın yapısal tasar ımı ve inşaat mühendisliği uygulamalar ında dikkate al ınacak kar yükünün belirlenmesi için kılavuz bilgi verir. (2) Bu standard, aksi ifade edilmedikçe rakımı 1500 metreden yüksek mahaller için kullan ılmaz.
Not -
Rakımı 1500 metreden yüksek yerlerdeki kar yüklerinin de ğerlendirme tarzı Millî Ek’te verilebilir.
(3) Ek A, farklı bölgelerdeki tasar ım durumlar ı ve yük düzenlemeleri için gerekli bilgileri verir.
Not -
Bu farklı bölgeler Millî Ek’te belirlenebilir.
(4) Ek B, istisnaî kar birikmeleri ile alakalı şekil katsayılar ını verir
Not -
Ek B’nin kullanımına Millî Ek vasıtasıyla müsaade edilebilir.
(5) Ek C, bu Eurocode’a özel olarak Avrupa komisyonu DGIII/D3 ile imzalanmış bir sözleşmenin sonucunda yapılmış çalışmalara dayalı zemin kar yüklerinin karakteristik değerlerini verir. Ek C’nin amaçlar ı şöyle sıralanır: -
Millî yetkili otoritelere, o ülke için çizilmiş kar haritalar ının güncellenip revize edilmesinde yard ımcı olacak bilgileri vermek
-
Bu ekte bulunan haritalar ı olu şturmak için üretilmiş ve uyum sağlamış yöntemlerin, üye ülkelerin kendi istatistiksel verilerini kullanarak kar haritalar ını oluşturması aşamasında yardımcı olmasını sağlamak
(6) Ek D, zemin kar yükünün dönüş periyoduna göre düzenlenmesi hakk ında kılavuz bilgi verir. (7) Ek E, kar ın gevşek birim hacim ağırlığı hakkında bilgi verir. (8) Bu standard, aşağıdaki özel kar yükleri için k ılavuz bilgi vermez. -
Daha yüksek bir çatıdan kar düşmesi veya kar kütlesinin kayması sonucu meydana gelecek darbe kar yükleri,
-
Kar veya değişik biçimlerde buzlanma sonucu, yap ı şeklinin ve boyutunun de ğişmesiyle oluşan ilave rüzgar yükleri,
-
Yıl boyunca kar bulunan yerlerdeki kar yükleri,
-
Buz yükü,
-
Kar kütlesinden dolayı oluşan yanal yükleme (mesela kar birikmesinden dolay ı oluşacak yanal yükleme),
-
Köprüler üzerindeki kar yükleri.
1.2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin di ğer standard ve/veya dokümanlara at ıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmi ş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yap ılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yap ılması şartıyla uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya doküman ın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son bask ısı kullanılır (tadiller dâhil).
1
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
EN, ISO, IEC Adı TS No1) vb. No (İngilizce) 2) EN 1990 Eurocode : Basis of structural TS EN 1990* design EN 1991-1-12) Eurocode 1 : Actions on structures TS EN 1991-1-1 Part 1.1: General actions: Densities self weight and imposed loads for buildings Not -
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Adı (Türkçe) Eurocode - Yapı tasar ımının temelleri Yapılar üzerindeki etkiler Bölüm 1-1: Genel etkiler – Yoğunluklar, binalar ın zati ağırlıklar ı ve maruz kaldığı yükler (Eurocode 1)
Yayınlanmış veya hazırlık a şamasında olan a şağıdaki standardlar, standard metni içerisinde uygun yerlerde verilmiştir.
EN 1991-2
Eurocode 1: Actions on structures Part 2: Traffic loads on bridges
TS EN 1991-2*
Eurocode 1: Yap ılara olan etkiler – Bölüm 2: Köprülerdeki trafik yükleri
1.3 Kabuller EN 1990:2002, Madde 1,3’de verilen kabuller ve ifadeler, EN 1991-1-1-3’e de uygulan ır.
1.4 Prensipler ile uygulama kurallar ı arasındaki fark EN 1990:2002, Madde 1.4 verilen kurallar, EN 1991-1-1-3’e de uygundur.
1.5 Deney destekli tasar ım Bazı şartlar altında, yapıya tesir eden kar yüklerini elde etmek için deneyler ve ispatlanm ış ve/veya geçerli uygun nümerik yöntemler kullan ılabilir.
Not - Buradaki bazı şartlar, bir projeye özel olarak yetkili kurumlar ile proje uygulay ıcılar ı arasında üzerinde anlaşmaya var ılmış şartlardır.
1.6 Terimler ve tarifleri Bu standardın amacına uygun olarak EN 1990: 2002 Madde 1.5’te verilen terimler ve tarifleri temel listesine ek olarak aşağıda verilenler uygulanır.
1.6.1 Karakteristik zemin kar yükü de ğeri Yıllık aşılma ihtimali %2 olan, istisnaî kar yüklerini kapsamayan zemin üzerindeki kar yüküdür.
1.6.2 Mahal rakımı Yapımı düşünülen veya zaten mevcut olan bir yap ının bulundu ğu alanın deniz seviyesinden ortalama yüksekliğidir.
1.6.3 İstisnai zemin kar yükü Nadir görülen şiddetli kar yağışıyla oluşmuş, zemin üzerindeki kar tabakas ının meydana getirdi ği yüktür.
Not -
Madde 2(3) ve Madde 4.3(1)’de verilen notlara bak ılmalıdır.
1.6.4 Karakteristik çatı kar yükü değeri Zemin kar yükünün karakteristik değerinin uygun katsayılarla çarpılmış halidir.
Not - Bu katsayılar ın, hesaplanacak çat ı kar yükünün, zemin kar yükünden büyük olma ihtimalini önleyecek şekilde seçilmeleri gerekmektedir.
1.6.5 Birikmemi ş (doğal) çatı kar yükü Diğer iklim etkileri nedeniyle çat ı üzerindeki kar kütlesinin yeniden da ğılımının meydana gelmesinden önce sadece çatının şekilsel özelliklerinin tesir etti ği kar yükünü tanımlayan yük düzenlemesidir. 1)
2
TSE Notu: Atıf yapılan standardlar ın TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmi ştir. * işaretli olanlar bu standard ın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yay ımlanmış olan Türk Standardlar ıdır.
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
1.6.6 Birikmiş çatı kar yükü
Rüzgar gibi herhangi bir etki sonucu kar kütlesinin tamamının ya da bir k ısmının ta şınarak çatının belirli bir bölümünde birikmesi ile olu şan kar yükünü tanımlayan yük düzenlemesidir.
1.6.7 Çatı kar yükü şekil katsayısı Harici hava ve topografik etkiler ile ısıl etkiler oluşmaksızın, çatı kar yükünün birikmemiş zemin kar yüküne oranıdır.
1.6.8 Isı katsayısı Kar erimesine sebep olan çat ıdaki ısı akımının bir fonksiyonu olarak ifade edilen ve çat ı kar yükünün azaltılması için kullanılan bir katsayıdır.
1.6.9 Maruz kalma (etkime) katsayısı Isıtılmayan binalardaki çat ı kar yükünün azalt ılması veya çoğaltılması ile alakalı, karakteristik zemin kar yüküne bağlı olan katsayıdır.
1.6.10 İstisnaî çatı kar yükü Çatıda kar yığılması (başka bir yerden düşme gibi) sonucu nadir olarak olu şan kar tabakasının meydana getirdiği yük olarak tanımlanan yük düzenlemesidir.
1.7 Semboller (1) Bu standardda aşağıdaki semboller kullan ılmıştır.
Not - Kullanılan notasyon ISO 3898’den al ınmıştır. (2) EN 1990: 2002 Madde 1.6’da verilen semboller temel listesine ek olarak aşağıda verilenler bu standarda ait olarak kullanılan notasyonlardır. Büyük Latin harfleriyle gösterilen semboller: C e
Maruz kalma katsayısı
C t
Isı katsayısı
C esi
İstisnaî kar yükü katsayısı
A
Mahal'in deniz seviyesinden yüksekliği [m]
Se
Her bir metre uzunluk için kar sarkıntısı yüzünden meydana gelen kar yükü (kN/m)
F s
Kar kütlesinin kaymasıyla her bir metre uzunluğa uygulanan kuvvet (kN/m)
Küçük Latin harfleriyle gösterilen semboller: b
Yapının genişliği
d
Kar tabakasının derinliği [m]
h
Yapının yüksekliği [m]
k
Düzensiz kar şeklini dikkate almak için kullan ılan bir katsayı (Madde 6.3)
l s
Kar birikintisinin veya kar ile yüklü alanın uzunluğu (m)
s
Çatı kar yükü (kN/m2)
sk
Dikkate alınan mahaldeki karakteristik zemin kar yükü (kN/m 2)
s Ad
İstisnaî zemin kar yükü tasar ım değeri (kN/m2)
3
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Küçük Yunan harfleriyle gösterilen semboller: α
Yatay düzleme göre ölçülen çat ı eğimi (0)
β
Silindirik çatı sistemleri için, eğri yüzeyin tanjantı ile yatay düzlem arasındaki açı
γ
Kar birim hacim ağırlığı (kN/m3)
µ
Kar yükü şekil katsayısı
ψ 0
Bir değişken etkinin kombinasyon de ğeri için katsayı
ψ 1
Bir değişken etkinin sıklık değeri için katsayı
ψ 2
Bir değişken etkinin yar ı sürekli değeri için katsayı
Bu standardın amacına uygun olarak, yukar ıdaki listede belirlenen birimler dikkate al ınacaktır.
2
Yüklerin sınıflandır ılması
(1) P Kar yükleri, bu standardda aksi belirtilmedikçe değişken ve sabit etkiler (Madde 5.2) olarak sınıflandır ılır (EN 1990:2002, Madde 4.1.1 (1)P ve Madde 4.1.1 (4)). (2) Bu standardın kapsamındaki kar yükleri statik etkiler olarak s ınıflandır ılmalıdır (EN 1990:2002, Madde 4.1.1 (4) ). (3) EN 1990:2002, Madde 4.1.1(2)’e göre, Madde 1.6.3 de belirlenmi ş özel durumlar için, istisnaî kar yükleri, coğrafi bölgeye ba ğlı olarak kaza eseri meydana gelmiş etkiler olarak ele alınabilir.
Not - Millî Ek’te bu maddenin kullan ım şartlar ı verilebilir (coğrafi bölgeler de Millî Ek’e dâhil edilebilir). (4) EN 1990:2002, Madde 4.1.1(2) göre, Madde 1.6.10 da belirlenmi ş özel durumlar için, istisnaî kar birikmelerinden oluşan yükler coğrafi bölgeye bağlı olarak kaza eseri meydana gelmi ş etkiler olarak ele alınabilir.
Not - Millî Ek’te bu maddenin kullanım şartlar ı verilebilir (coğrafi bölgeler de Millî Ek’e dâhil edilebilir).
3
Tasar ım durumlar ı
3.1 Genel 1(P) İlgili kar yükleri EN 1990:2002, Madde 3.5’e göre tan ımlanan her tasar ım durumu için belirlenmelidir. (2) Madde 6’da tarif edilen lokal etkiler için, sürekli/geçici tasar ım durumlar ı kullanılmalıdır.
3.2 Normal şartlar (1) İstisnaî kar yağışlar ı (Madde 2(3)) ve istisnaî kar birikmelerinin (Madde 2(4)) görülme ihtimalinin bulunmad ığı yerlerde, sürekli/geçici tasar ım durumlar ı, Madde 5.2 (3)P a) ve Madde 5.3. dikkate alınarak belirlenen birikmiş ve birikmemiş kar yükü düzenlemeleri için kullan ılmal ıdır.
Not - Ek A durum A’ ya bak ılmalıdır
3.3 İstisnaî şartlar (1) İstisnaî kar yağışlar ının görülebileceği (Madde 2(3)) ancak istisnaî kar birikmelerinin (paragraf 2(4)) görülemeyece ği yerlerde: a) Sürekli/geçici tasar ım durumlar ı, Madde 5.2(3)P a) ve Madde 5.3 dikkate alınarak belirlenen birikmiş ve birikmemiş kar yükü düzenlemeleri için kullan ılmalıdır. b) Kazara oluşan etkilerin dikkate al ındığı tasar ım durumlar ı, Madde 4.3, 5.2(3)P(b) ve Madde 5.3 dikkate alınarak belirlenen birikmiş ve birikmemiş kar yükü düzenlemeleri için kullan ılmalıdır. 4
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Not 1 - Ek A durum B1’e bakılmalıdır. Not 2 - Bölüm 6’da tan ımlanan özel k ısmi etkiler için hangi tasar ım durumlar ının uygulanacağı Millî Ek’te verilebilir. (2) İstisnaî kar yağışlar ının görülmediği (Madde 2(3)) ancak istisnaî kar birikmelerinin (Madde 2(4)) görülebileceği yerlerde: a) Sürekli/geçici tasar ım durumlar ı, Madde 5.2(3)P a) ve Madde 5.3 dikkate alınarak belirlenen birikmi ş ve birikmemiş kar yükü düzenlemeleri için kullan ılmalıdır. b) Kazara oluşan etkilerin dikkate alındığı tasar ım durumlar ı, Madde 5.2(3)P c) ve Ek B dikkate al ınarak belirlenen kar yük durumlar ı için kullanılmalıdır.
Not - Ek A durum B2’ye bak ılmalıdır. (3) İstisnaî kar yağışlar ının (Madde 2(3)) ve istisnaî kar birikmelerinin (Madde 2(4)) görülebileceği yerlerde: a) Sürekli/geçici tasar ım durumlar ı, Madde 5.2 (3)P a) ve Madde 5.3 dikkate al ınarak belirlenen birikmiş ve birikmemiş kar yükü düzenlemeleri için kullan ılmalıdır. b) Kazara oluşan etkilerin dikkate alındığı tasar ım durumlar ı, Madde 4.3, 5.2(3)P b) ve Madde 5.3 dikkate alınarak belirlenen birikmiş ve birikmemiş kar yükü düzenlemeleri için kullan ılmalıdır. c) Kazara oluşan etkilerin dikkate alındığı tasar ım durumlar ı, Madde 5.2(3)P c) ve Ek B dikkate alınarak belirlenen kar yükü durumlar ı için kullanılmalıdır.
Not 1 - Ek A durum B3’e bak ılmalıdır. Not 2 - Bölüm 6’da tan ımlanan özel kısmi etkiler için hangi tasar ım durumlar ının uygulanaca ğı Millî Ek’te verilebilir.
4
Zemin kar yükü
4.1 Karakteristik değerler (1) Karakteristik zemin kar yükü değeri (sk ), Madde 1.6.1’da verilen tarife ve EN 1990: 2002, Madde 4.1.2 (7)’ye göre tayin edilmelidir.
Not 1 - Millî Ek’te kullanılacak karakteristik zemin kar yükleri belirtilebilir. Ola ğan d ışı yerel durumlar dikkate alındığında, Millî Ek’te, herhangi bir özel proje için ilgili yetkili kurumlar ile proje uygulay ıcılar ı arasında bir uzlaşmayla farklı karakteristik zemin kar yükü değerlerinin kullanılmasına müsaade edilebilir. Not 2 - Ek C, DGIII/D-3 komisyonu taraf ından görevlendirilen ara ştırma grubunun çal ışmalar ı sonucu elde edilmiş Avrupa zemin kar yükü haritalar ını kapsar. Millî Ek’te, ülkeler aras ındaki sınır bölgeleri dikkate alındığında meydana gelebilecek tutars ızlıklar bu harita referans alınarak ortadan kaldır ılabilir veya azaltılabilir. (2) Daha güvenilir veriye ihtiyaç duyulan özel durumlarda, karakteristik zemin kar yükü de ğeri (sk ), ilgili mahallin yakınındaki istenmeyen diğer etkilerden uygun şekilde korunmuş bir alandan uzun sürede toplanan verilerin uygun bir istatistiksel analiz metodu kullan ılması suretiyle daha kesin olarak belirlenir.
Not 1 - Millî Ek ayr ıca daha tamamlayıcı kılavuz bilgiler verebilir. Not 2 - Kaydedilen azami kar miktar ı değerleri arasında genellikle dikkate de ğer ölçüde farklılıklar olabileceğinden 20 yıldan daha az kay ıt tutma süreleri genellikle uygun de ğildir.
5
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
(3) Bazı özel yerlerde tutulan kar yükü kayıtlar ı, yaygın istatistiksel metotlarda dikkate alınmamas ı gereken olağandışı değerler içerebilir. Karakteristik kar yükü değerleri, bu olağandışı değerler dikkate alınmayarak belirlenmelidir. Olağandışı değerler Madde 4,3’de belirtilenler dikkate al ınmak suretiyle yaygın istatistiksel metotlardan ayr ı tutulur.
4.2 Diğer temsili değerler (1) EN 1990;2002, Madde 4.1.3’e göre , çat ı kar yükünün diğer temsili değerleri şunlard ır. ψ 0 s Kombinasyon değeri Sıklık değeri ψ 1 s ψ 2 s Yar ı sürekli değeri
Not -
ψ değerleri
EN 1990:2002’nin Millî Eklerinde yer alabilir. Binalar için ψ 0 , ψ 1, ψ 2 katsayılar ının tavsiye edilen değerleri kar yükünün dikkate al ındığı yere bağlıdır ve ilişkili kar yükü bilgilerinin aynı olması şartı ile EN 1990:2002’deki Çizelge A1.1’den veya Çizelge 4.1’den al ınabilir.
4.3 İstisnaî zemin kar yükü değerlerinin işleme tabi tutulması (1) İstisnaî zemin kar yüklerinin mevcut olabileceği yerlerde, bu yükler aşağıdaki eşitlikle tayin edilebilir: (4.1)
s Ad = C esi sk s Ad : istenilen yere ait istisnaî zemin kar yükü tasar ım değeri C esi : istisnaî kar yükü katsayısı sk : istenilen yere ait karakteristik zemin kar yükü değeri
Not -
C esi katsayısı Millî Ek’te yer alabilir. Tavsiye edilen C esi değeri 2,0’dır (Aynı zamanda Madde 2(3)’e
bakılmalıdır).
Çizelge 4.1 - Binalar için farklı yerlerdeki ψ 0, ψ 1, ψ 2 katsayılar ının tavsiye edilen de ğerleri Bölgeler Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç Öteki CEN üyelerindeki deniz seviyesinden yüksekliği H>1000 m olan yerler Öteki CEN üyelerindeki deniz seviyesinden yüksekliği H ≤ 1000 m olan yerler
5
ψ 0
ψ 1
ψ 2
0,70
0,50
0,20
0,70
0,50
0,20
0,50
0,20
0,00
Çatı kar yükü
5.1 Yük özellikleri (1) P Tasar ımda, kar kütlesinin çat ı üzerinde farklı biçimde toplanabileceği göz önünde bulundurulmal ıdır. (2) Kar kütlesinin çatı üzerinde farklı biçimde toplanmas ına neden olan çat ı özellikleri veya di ğer faktörler aşağıdakilerdir.
6
ICS 91.010.30 a) b) c) d) e) f) g)
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çatı şekli, Isıl özellikler, Yüzey pürüzlülüğü, Çatı altında oluşan ısı miktar ı, Komşu binalar ın yakınlığı, Çevre arazi yapısı, Lokal meteorolojik iklim özellikleri. özellikle rüzgar, sıcaklık değişkenliği, yağış (yağmur veya kar olarak) ihtimali.
5.2 Yük düzenlemeleri 1 (P) Aşağıdaki iki ana yük düzenlemesi dikkate al ınmalıdır. - birikmemiş çatı kar yükü düzenlemesi (Madde 1.6.5). - birikmiş çatı kar yükü düzenlemesi (Madde 1.6.6). (2) Yük düzenlemeleri, Madde 5.3, ayr ıca Madde 3.3’e uygun olarak düzenlenmi ş Ek B kullanılarak tayin edilmelidir.
Not - Millî Ek’te, Madde 5.3.4, Madde 5.3.6 ve Madde 6.2’de tan ımlanan çatı şekilleri için Ek B’nin kullan ımı belirtilebilir ve bu çatı şekilleri, değişen hava şartlar ı esnasında yağan bütün kar ın genellikle eriyip ortadan kalktığı ve değişen bu hava şartlar ı esnasında rüzgar hızının orta seviyeden yüksek h ıza kadar meydana geldi ği yerler için kullanılır. (3) P Çatı kar yükü aşağıdaki gibi belirlenmelidir. a) sürekli/geçici tasar ım durumlar ı için: s = µ i C e C t s k
b) istisnaî kar yüklerinin kaza eseri meydana gelmiş olan etkiler oluşturduğu kabul edilerek, bu tipten kazara oluşan etkilerin dikkate al ındığı tasar ım durumlar ı için (Paragraf 5.2(3) P c’nin kapsadığı durumlar hariç): s = µ i C e C t s Ad
Not -
Madde 2 (3)’e bak ılmalıdır.
c) istisnaî kar birikmelerinin kaza eseri meydana gelmiş olan etkiler oluşturduğu kabul edilerek, bu tipten kazara oluşan etkilerin dikkate al ındığı ve Ek B’nin uygulandığı tasar ım durumlar ı için s = µ i sk
Not - Madde 2(4)’e bak ılmalıdır. Burada; µi Kar yükü şekil katsayısı (Madde 5.3 ve Ek B), sk Karakteristik zemin kar yükü değeri, s Ad Dikkate alınan yer için istisnaî zemin kar yükü tasar ım değeri (Madde 4.3), Ce Maruz kalma katsayısı, Ct Isı katsayısı dır. (4) Yükün düşey olarak etkidiği ve etki alanı olarak çatının yataydaki izdüşüm alanı kabul edilmelidir. (5) Çatı yüzeyindeki kar kütlesinin yapay olarak kald ır ılması veya kar kütlesinin çatıdaki dağılımının değiştirilmesi ihtimali bulunmas ı durumunda; çatı bu duruma uygun yük düzenlemelerine göre tasarlanmalıdır.
Not 1 - Bu maddeye uygun yük düzenlemeleri, yaln ızca doğal yığılma biçimleri için elde edilmi ştir. Not 2 - Daha ayr ıntılı kılavuz bilgiler Millî Ek’te verilebilir. 6) Kar kütlesinin üzerine ya ğmur yağması veya kar ın bir kaç kez eriyip yeniden donmas ı ihtimali olan bölgelerde, özellikle çat ı drenaj sisteminin kar veya buz ile t ıkanabileceği durumlarda çatı kar yükü arttır ılmalıdır. 7
ICS 91.010.30
Not -
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ayr ıntılı tamamlayıcı kılavuz bilgiler Millî Ek’te verilebilir.
(7) Maruz kalma katsayısı C e çatı kar yükünün belirlenmesinde kullan ılmalıdır. Ce değerini seçerken bölgede daha ileride olabilecek de ğişimler göz önünde bulundurulmal ıdır. Farklı topografik bölgeler için özel değerler ifade edilmedikçe Ce değeri 1,0 alınmalıdır.
Not -
Millî Ek’te farklı topografik alanlar için farkl ı Ce değerleri verilebilir. Tavsiye edilen değerler Çizelge 5.1’de verilmiştir.
Çizelge 5.1 - Farklı topografik alanlar için tavsiye edilen C e değerleri Topografik bölge Ce a Rüzgara açık 0,8 b Normal 1,0 c Korunmuş 1,2 a Rüzgara açık topografik alanlar: her coğrafi yönden etkiye maruz kalan, arazi taraf ından korunma imkanının olmadığı veya az olduğu daha yüksek yap ılar ın veya ağaçlar ın bulunmad ığı engelsiz düz alanlar b Normal topografik alanlar: rüzgar ın yapı üzerine etkisiyle kar kütlesinin,arazi, diğer yapılar ve ağaçlar sebebiyle önemli bir değişime uğramadığı alanlar c Korunmuş topografik alanlar: dikkate al ınan yapının yüksekliğinin önemli ölçüde çevre arazisinden veya çevresindeki yüksek ağaçlardan ve/veya çevresindeki daha yüksek yap ılardan düşük olduğu alanlar (8) Isı katsayısı Ct, yüksek sıcaklık iletiminden (>1 W/m2K) dolayı, özellikle binanın çatısı altındaki ısı kaybının çatı yüzeyini etkilemesi sebebiyle erimelerin meydana geldi ği bazı cam kaplı çatılarda çatı kar yükündeki azalman ın hesaba kat ılması için kullanılır. Diğer bütün durumlar için: Ct =1,0 alınmalıdır.
Not 1 - Malzeme ısı yalıtım özellikleri ve yapı elamanının şekline dayalı olarak, Millî Ek’te azaltılmış Ct değerlerinin kullanımına izin verilebilir. Not 2 - Daha ayr ıntılı klavuz bilgiler ISO 4355’den elde edilebilir.
5.3 Çatı şekil katsayılar ı 5.3.1 Genel (1) Bu maddede, bu standardda belirtilmi ş bütün çatı tiplerinde, birikmiş ve birikmemiş kar yükü düzenlemeleri için kullan ılacak çatı şekil katsayılar ı verilmiştir. Ancak kullanımına izin verilen yerlerde Ek B’de tarif edilen istisnaî kar birikmeleri ile ilgili katsayılar ayr ıca ele alınmalıdır. (2) Kar yükünün artmasına yol açacak biçimde, do ğrusal eğime sahip normal çatılara kıyasla daha önem arz eden dış geometriye sahip çat ılarda kullanılacak kar yükü şekil katsayılar ına özel önem verilmelidir. (3) Madde 5.3.2, Madde 5.3.3 ve Madde 5.3.4’deki çat ı tipleri için şekil katsayılar ı Şekil 5.1’de verilmiştir.
5.3.2 Tek eğimli çatılar
(1) Tek eğimli çatılar için kullanılan kar yükü şekil katsayısı µ1, Çizelge 5.2’de verilmi ş ve Şekil 5.1, Şekil 5.2’de gösterilmiştir.
8
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil 5.1 - Kar yükü şekil katsayılar ı (2) Çatı yüzeyindeki kar kütlesinin kaymas ının önlenmedi ği durumlarda Çizelge 5.2’de verilen de ğerler kullanılmal ıdır. Kar perdelerinin veya diğer kar tutucular ının (engel) mevcut oldu ğu durumlarda ya da çatının alt kenarlar ında parapetler varsa kar yükü şekil katsayısı 0,8’den az olamaz.
Çizelge 5.2 - Kar yükü şekil katsayılar ı Çatı eğim açısı, α
0°≤ α ≤ 30º
30º< α < 60º
α ≥60
º
µ1
0,8
0,8 (60-α )/30
0,0
µ2
0,8+0,8 α /30
1,6
--
(3) Şekil 5.2’deki yük düzenlemesi birikmi ş ve birikmemiş yük düzenlemeleri için kullan ılmal ıdır.
Şekil 5.2 - Kar yükü şekil katsayısı-tek eğimli çatı
5.3.3 Çift eğimli çatılar (1) Çift eğimli çatılar için kullanılan kar yükü şekil katsayılar ı Şekil 5.3’de gösterilmiştir. Şekil 5.3’de verilen µ 1 değeri Çizelge 5.2’de verilmiş ve Şekil 5.1’de gösterilmiştir.
9
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
(2) Çatı yüzeyindeki kar kütlesinin kaymas ının önlenmedi ği durumlarda Çizelge 5.2’de verilen de ğerler kullanılmal ıdır. Kar perdelerinin veya diğer kar tutucular ının (engel) mevcut olduğu durumlarda veya çat ının alt kenarlar ında parapetler varsa kar yükü şekil katsayısı 0.8’den az olamaz.
Şekil 5.3 - Kar yükü şekil katsayılar ı-çift eğimli çatı (3) Şekil 5.3’de gösterilen durum (i) birikmemi ş yük düzenlemeleri için kullanılmalıdır. (4) Yerel şartlar için aksi belirtilmedikçe, şekil 5.3’de gösterilen durum (ii) ve (iii) birikmiş yük düzenlemeleri için kullanılmalıdır.
Not -
Yerel şartlara dayalı bir alternatif yük düzenlemesi Millî Ek’te verilebilir.
5.3.4 Çok eğimli çatılar
(1) Çok eğimli çatılar için kullanılan kar yükü şekil katsayısı Çizelge 5.2 verilmiştir ve Şekil 5.1’de gösterilmiştir. (2) Şekil 5.4’de durum (i) birikmemi ş yük düzenlemeleri için kullan ılır. (3) Yerel şartlar için aksi belirtilmedikçe, şekil 5.4’de durum (ii) birikmi ş yük düzenlemeleri için kullan ılmalıdır.
Not - Millî Ek’in izin verdiği yerlerde, kar birikmesi için gerekli yük düzenleme durumu Ek B kullan ılarak belirlenebilir.
Şekil 5.4 - Kar yükü şekil katsayılar ı - çok eğimli çatı
10
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
(4) Çatı deresinin eğimlerinden en az birinin 60 dereceden fazla oldu ğu çok eğimli çatılar ın tasar ımında kar yükü şekil katsayısına özel önem verilmelidir.
Not - Millî Ek’te kılavuz bilgiler verilebilir.
5.3.5 Silindirik çatılar (1) Kar perdelerinin olmad ığı silindirik çatılar için kullanılacak kar yükü şekil katsayısı a şağıdaki eşitliklerden elde edilir (aynı zamanda Şekil 5.6’ya bakılmalıdır).
β>600 için β≤600 için
µ3=0 µ3=0,2 + 10 h/b
(5.4) (5.5)
µ3 için bir üst sınır değer belirlenmelidir. Not 1 - µ3’ün üst sınır değeri Millî Ek’te belirlenebilir. Tavsiye edilen üst s ınır değeri 2,0’dır (Şekil 5.5).
Şekil 5.5 - Farklı yükseklik/açıklık oranlar ına sahip silindirik çat ılar için tavsiye edilen kar yükü şekil katsayılar ı (β≤60°) Not 2 - Silindirik çatılar üzerindeki kar yüklerini etkileyen kar perdeleriyle alakal ı kurallar Millî Ek’te verilebilir. (2) Şekil 5.6’da durum (i) birikmemi ş yük düzenlemeleri için kullan ılır. (3) Yerel şartlar için aksi belirtilmedikçe şekil 5.6’de durum (ii) birikmi ş yük düzenlemeleri için kullanılmalıdır.
Not - Yerel şartlara dayalı alternatif bir yük düzenlemesi Millî Ek’te verilebilir.
11
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil 5.6 - Silindirik çatılar için kar yükü şekil katsayılar ı
5.3.6 Daha yüksek bir yap ıya bitişik veya yakın olan çatılar (1) Daha yüksek bir yapıya bitişik olan çatılar için kullanılan kar yükü şekil katsayılar ı a şağıdaki eşitliklerden ve Şekil 5.7’den elde edilir. µ 1= 0,8 (daha alttaki çatının düz olduğu kabul edilirse) µ 2 = µ s+µ w
(5.6) (5.7)
Burada; µ s
Daha üstteki çatıdan kar kayması nedeniyle çat ılardaki kar yükü şekil katsayısı
α≤150 için α>150 için
µ s=0 µ s daha yüksekteki çatının bitişik eğimindeki madde 5.3.3’e göre hesaplanan en
büyük toplam kar yükünün %50’si miktar ında ilave kar yükünden elde edilir.
µ w: Rüzgar etkisinin mevcut oldu ğu çatılardaki kar yükü şekil katsayısı
)/2h ≤ γ h/sk µ w =(b 1 + b2
(5.8)
Burada; 3
γ : kar birim hacim a ğırlığı, bu eşitlik için 2 kN/m alınabilir.
bir üst sınır ve bir alt sınır belirlenmelidir. µ w için alt ve üst s ınır değerleri Millî Ek’te belirtilebilir. Tavsiye edilen de ğerler: 0.8≤µ w≤ 4’dir. Not 1 - µ w’nin Kar birikintisinin uzunluğu aşağıdaki eşitlik kullanılarak belirlenir. l s=2h
(5.9)
Not 2 - Alt ve üst sınırlar Millî Ek’te belirtilebilir. Tavsiye edilen s ınırlar 5≤ l s ≤15 m. Not 3 - b2
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
(3) Yerel şartlar için aksi belirtilmedikçe, şekil 5.7’de durum (ii) birikmi ş yük düzenlemeleri için kullan ılmal ıdır.
Not -
Millî Ek’in izin verdiği yerlerde, kar birikmesi için gerekli yük düzenleme durumu Ek B kullan ılarak belirlenebilir.
Bu durum b2 < l s olduğunda uygulanır.
Şekil 5.7 - Daha yüksek bir yapıya bitişik veya yakın olan çatılar için kar yükü şekil katsayılar ı
6
Kısmi tesirler
6.1 Genel (1) Bu maddede, aşağıdakileri kısmi olarak değerlendirmek için kullan ılacak kuvvetler verilmektedir.
13
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
- Çatıda bulunan ç ıkıntılar ve engeller üzerindeki kar birikmeleri, - Çatı kenarlar ı, - Kar perdeleri. (2) Tasar ım durumlar ı geçici/sürekli olarak dikkate al ınmalıdır.
6.2 Çıkıntılar ve engeller üzerindeki kar birikmeleri (1) Rüzgar etkisine maruz kalınan durumlarda, engellerin bulundu ğu çatı üzerinde aerodinamik yap ının değiştiği alanlarda kar toplanması oluştuğu için kar birikmesi meydana gelir. (2) Yerel şartlar dikkate alındığında aksi belirtilmedikçe, yar ı yatay çatılar için kar yükü şekil katsayısı ve kar birikintisinin uzunluğu aşağıdaki gibi alınmalıdır (Madde 6.1). µ 1= 0,8
µ 2 = γ h/sk
µ 2’nin alt ve üst sınır ı: 0,8≤µ 2≤ 2,0
Burada; γ
Kar birim hacim ağırlığı, bu eşitlik için 2 kN/m3 alınabilir. l s=2h
l s’nin alt ve üst sınır ı: 5≤ l s ≤15 m’dir.
Not - Millî Ek’in izin verdiği yerlerde, kar birikmesi için gerekli yük düzenleme durumu, Ek B kullan ılarak belirlenebilir.
Şekil 6.1 - Çıkıntılar ve engeller için kar yükü şekil katsayılar ı
6.3 Çatı kenar ı kar sarkıntısı (1) Çatı kenar ında oluşan kar sarkıntılar ının göz önüne al ınması gerekmektedir.
Not -
Millî Ek’te, bu maddenin kullan ım şartlar ı tayin edilebilir. Bu olan yerlerde dikkate alınması tavsiye edilir.
maddenin, rakımı 800 m’den yüksek
(2) Çatı konsollar ının (saçak) tasar ımında bu parçalar üzerindeki kar yüküne ek olarak çat ı kenar ı kar sarkıntılar ının dikkate alınmalar ı gerekmektedir. Kar sarkıntısı yüzünden meydana gelecek yükler, çat ı kenar ına etkidiği kabul edilerek a şağıdaki eşitlik ile hesaplanabilir. 2
Se= k s / γ
14
(6.4)
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Burada; se
s
γ
k dır.
Not -
Her metre uzunluk için kar sarkıntısı yüzünden oluşan kar yükü ( Şekil 6.2), Dikkate alınan çatı için en gayr ı müsait birikmemiş yük durumu (Madde 5.2), Kar birim hacim ağırlığı; bu eşitlik için 3 kN/m3 alınabilir, Düzensiz kar şeklini dikkate almak için kullan ılan bir katsayı, k değeri Millî Ek’te verilebilir. k değerinin hesaplanmas ı için tavsiye edilen bağıntı: k= 3/d (ancak k ≤d.γ olmalıdır. Burada d, çatı üzerindeki kar tabakas ının metre cinsinden derinli ğidir
(Şekil 6.2))
Şekil 6.2 - Çatı kenar ından kar sarkıntısı
6.4 Kar koruyucular ve diğer engeller üzerindeki kar yükleri (1) Belirli şartlarda kar kütlesi kavisli ya da e ğimli çatılardan kayabilir. Çatı yüzeyi ve kar kütlesi arasındaki sürtünme katsayısı sıf ır kabul edilmelidir. Kayan kar kütlesi nedeniyle kar kütlesinin kayacağı yönde oluşacak kuvvet, F s her bir birim uzunluk için aşağıdaki eşitlikten elde edilir. F s= s b sinα
Burada; s b α
Kayma ihtimalinin bulundu ğu çatı alanlar ına uygun en gayr ı müsait birikmemiş kar durumuyla ilişkili kar yükü (Madde 5.2 ve Madde 5.3), Bir kar koruyucu ve engel ile diğer kar koruyucu veya mahya aras ındaki yatay düzlemdeki mesafe, Yatay düzlemden ölçülen çat ı eğimi
dir.
15
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ek A Farklı yerler için kullanılacak tasar ım durumlar ı ve yük düzenlemeleri (1) Çizelge A.1’de, her bir durum için kullanılacak tasar ım durumlar ı ve yük düzenlemelerini belirleyen ve A, B1, B2 ve B3 ile gösterilen dört durum özet olarak verilmi ştir (sırasıyla Madde 3.2, Madde 3.3(1), Madde 3.3(2) ve Madde 3.3(3)’e bak ılmalıdır).
16
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge A.1 - Farklı yerler için kullanılan tasar ım durumlar ı ve yük düzenlemeleri
İstisnaî durumlar
Normal Durum A İstisnaî kar yağışı yok İstisnaî kar birikmesi yok 3.2.(1) Sürekli/Geçici tasar ım durumu
Durum B1 İstisnaî kar yağışı var İstisnaî kar birikmesi yok 3.3.(1) Sürekli/Geçici tasar ım durumu
Durum B2 İstisnaî kar yağışı yok İstisnaî kar birikmesi var 3.3.(2) Sürekli/Geçici tasar ım durumu
Durum B3 İstisnaî kar yağışı var İstisnaî kar birikmesi var 3.3.(3) Sürekli/Geçici tasar ım durumu
[1] birikmemiş µi Ce Ct sk
[1] birikmemiş µi Ce Ct sk
[1] birikmemiş µi Ce Ct sk
[1] birikmemiş µi Ce Ct sk
[2] birikmiş
[2] birikmiş
[2] birikmiş µi Ce Ct sk (Ek B’de [2] birikmiş µi Ce Ct sk (Ek B’de gösterilen çatı şekilleri hariç) gösterilen çatı şekilleri hariç)
µi Ce Ct sk
µi Ce Ct sk
Kaza eseri meydana gelen tasar ım durumu (burada kar yükü kazara meydana gelmi ş etki olarak düşünülür)
Kaza eseri meydana gelen tasar ım durumu ( burada kar yükü kazara meydana gelmi ş etki olarak düşünülür )
[3] birikmemiş µi Ce Ct Cesl sk
[3] birikmiş şekilleri için)
[4] birikmiş
Kaza eseri meydana gelen tasar ım durumu ( burada kar yükü kazara meydana gelmi ş etki olarak düşünülür )
µi sk (Ek B’deki çatı [3] birikmemiş µi Ce CtCesl sk [4] birikmiş şekilleri için)
µi Ce CtCesl sk
µi sk (Ek B’deki çatı
Not 1 - İstisnaî durumlar Millî Ek’e göre belirlenir. Not 2 - Millî Ek’te, durum B1 ve durum B3 için, Bölüm 6’da tan ımlanan özel kısmi tesirleri göz önünde bulunduran tasar ım durumlar ı belirlenebilir.
17
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ek B
İstisnaî kar birikmeleri için kar yükü şekil katsayılar ı B1 Kapsam (1) Bu Ek’te, aşağıda verilen çatı şekilleri için, istisnaî kar birikmeleri nedeniyle meydana gelen yük düzenlemelerini tayin etmek için kullan ılan kar yükü şekil katsayılar ı verilir. a) b) c) d)
Çok eğimli çatılar, Daha yüksek bir yap ıya bitişik veya yakın olan çatılar , Çıkıntılar, engeller ve parapetler üzerinde kar birikmeleri olan çat ılar, Diğer bütün yük düzenlemeleri için Bölüm 5 ve Bölüm 6’dan uygun olan ı kullanılmalıdır.
(2) Bu ekten elde edilen kar yükü şekil katsayılar ının kullanıldığı yük durumlar ı dikkate alındığında kar yüklerinin istisnaî kar yükleri olduğu ve çatının başka bir yerinde ayr ıca bir kar yükü olmadığı kabul edilmelidir. (3) Bazı şartlar altında bir birikmiş kar yükü durumundan daha fazla yük durumu birbirlerine alternatif oluşturacak şekilde çatı üzerindeki aynı alan için dikkate al ınabilir.
B2 Çok eğimli çatılar (1) Çok eğimli çatılarda, çatı derelerindeki istisnaî kar birikmeleri için kullan ılacak kar yükü şekil katsayısı, Şekil B1 ve Şekil B2(2)’de verilmiştir.
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ek B
İstisnaî kar birikmeleri için kar yükü şekil katsayılar ı B1 Kapsam (1) Bu Ek’te, aşağıda verilen çatı şekilleri için, istisnaî kar birikmeleri nedeniyle meydana gelen yük düzenlemelerini tayin etmek için kullan ılan kar yükü şekil katsayılar ı verilir. a) b) c) d)
Çok eğimli çatılar, Daha yüksek bir yap ıya bitişik veya yakın olan çatılar , Çıkıntılar, engeller ve parapetler üzerinde kar birikmeleri olan çat ılar, Diğer bütün yük düzenlemeleri için Bölüm 5 ve Bölüm 6’dan uygun olan ı kullanılmalıdır.
(2) Bu ekten elde edilen kar yükü şekil katsayılar ının kullanıldığı yük durumlar ı dikkate alındığında kar yüklerinin istisnaî kar yükleri olduğu ve çatının başka bir yerinde ayr ıca bir kar yükü olmadığı kabul edilmelidir. (3) Bazı şartlar altında bir birikmiş kar yükü durumundan daha fazla yük durumu birbirlerine alternatif oluşturacak şekilde çatı üzerindeki aynı alan için dikkate al ınabilir.
B2 Çok eğimli çatılar (1) Çok eğimli çatılarda, çatı derelerindeki istisnaî kar birikmeleri için kullan ılacak kar yükü şekil katsayısı, Şekil B1 ve Şekil B2(2)’de verilmiştir.
Şekil B.1 - Çok eğimli çatılarda, çatı derelerindeki istisnaî kar birikmeleri için kullan ılacak kar birikintisi uzunluklar ı ve kar yükü şekil katsayılar ı (2) Şekil B1’de verilen şekil katsayısı aşağıdaki üç eşitlikten elde edilen en küçük de ğer olarak belirlenir. µ 1=2h/sk µ 1=2b3 /(l s1 + l s2 ) µ 1= 5
Kar birikintisi uzunluğu aşağıdaki eşitlikle belirlenir: l s1=b1 ,
18
l s2 = b2
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
(3) Çok eğimli çatılarda yaklaşık olarak çatı yüzeylerinin simetrik ve geometrilerinin e şit olduğu s ıralı üç çatı yüzeyinde, bu üç çatı yüzeyinin yatay düzlemdeki uzunlu ğu, b3 değerini verir (her bir çatı parçasının açıklığıx1,5) (Şekil B1). Aynı anda gerekli olmamas ına rağmen bu kar yükü da ğılımı her çatı deresi için ayr ı ayr ı uygulanabilir. (4) Düzgün geometriye sahip olmayan çat ılarda b3’ün seçimine özen göstermek gerekmektedir. Mahya yüksekliklerindeki ve/veya çatı yüzeylerinin yatay düzlemdeki uzunluklar ındaki önemli farklılıklar, kar ın çatı üzerindeki serbest yer değişimi için bir engel oluşturabilir ve kar birikmesini oluşturacak kar miktar ına teorik olarak tesir eder. (5) Yapının bütün olarak tasar ımında, çok eğimli çatılar ın çatı derelerinde aynı anda kar birikmelerinin olduğu düşünülürse, çatı üzerindeki birikmiş kar miktar ı için bir üst sınır değer belirlenmelidir. Aynı anda meydana gelen kar birikmelerinde, her metre uzunluk için toplam kar yükü, zemin kar yükü ile yapının, çatı deresi doğrultusuna dik doğrultudaki uzunluğunun çarpımını geçmemelidir.
Not - Yapı asimetrik yüklemeye duyarlı ise, tasar ım için çatı derelerinde birbirine göre farkl ı şiddete sahip kar birikme ihtimalleri de dikkate alınmalıdır.
B3 Daha yüksek bir yapıya bitişik veya yakın olan çatılar (1) Daha yüksek bir yapıya bitişik veya yakın olan çatılardaki istisnaî kar birikmeleri için kullan ılan kar yükü şekil katsayılar ı Şekil B2 ve Çizelge B1’de verilir. (2) Daha yüksek bir yapıya bitişik olmayıp yakın olan çatılar için, sadece alttaki çat ı dikkate alındığında Şekil B2’de verilen yük durumu kullanılabilir (iki bina arasındaki alana etkiyen yük ihmal edilebilir).
Not -
Daha kısa bir yapıya bitişik olmayıp ancak yak ın olan daha yüksek yap ılar ın kar yüküne tesiri, rüzgar etkisiyle kar birikmelerinin ortaya ç ıktığı çatı alanlar ı ve binalar arasındaki seviye farkına bağlıdır. Yaklaşık bir kural olarak, iki yapı birbirinden 1.5 m’den az uzakl ıkta ise komşu yapılar ın birbirlerine olan etkilerinin dikkate al ınması gereklidir.
Şekil B.2 - Daha yüksek bir yapıya bitişik veya yakın olan çatılardaki istisnaî kar birikmeleri için kullan ılacak kar birikintisi uzunluklar ı ve kar yükü şekil katsayılar ı (3) Kar birikintisi uzunluğu l s; 5h, b1 veya 15 m de ğerlerinden en küçük olan ıdır.
19
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge B1 - Daha yüksek bir yapıya bitişik veya yakın olan çatılardaki istisnaî kar birikmeleri için kullanılacak kar yükü şekil katsayılar ı
Şekil katsayısı
Çatı yüzeyi eğim açısı, α 1 0º ≤α ≤ 15º
15º <α ≤ 30º µ 3 [ (30-α )/15 ]
30º< α <60º 60º <α 0 0 µ 1 µ 3 0 µ 3 [ (60-α )/30 ] µ 2 µ 3 µ 3 Not 1 - µ 3; 2h/sk , 2b/ls ve 8 değerlerinin en küçüğüdür. Burada b; b1 ve b2 değerlerinin büyüğü ve l s; 5h, b1 ve 15m de ğerlerinin en küçüğüdür.
B4 Çıkıntı, engel ve parapetlerde kar birikmelerinin oldu ğu çatılar (1) Çıkıntı ve engellerde istisnaî kar birikmelerinin oldu ğu çatılar için gerekli kar yükü şekil katsayısı Madde B4(2) ve Şekil B3’de verilmiştir. Parapetler arkasında birikmelerin olduğu çatılar için şekil katsayılar ı Madde B4(4)’de verilmiştir. (2) a) Düşey düzlemde 1 m 2’den küçük alanlara sahip engellerin önündeki kar birikmelerinin tesiri ihmal edilebilir. b) Bu maddede verilenler a şağıdaki hallerde uygulan ır: - Engel yanında 1 m yüksekliğini geçmeyen kar birikmesinin mevcut olduğu durumlarda, - Engellerin yüksekliklerinden ba ğımsız olarak, saçaklar, binanın yan yüzünden olan ç ıkıntısı 5 m’den daha az olan kap ı üstü sundurmalar ı ve yükleme konsollar ında kar birikmesinin mevcut oldu ğu durumlarda, - Yüksekliği 1 m’den fazla, geni şliği 2 m’den az narin engeller, k ısmi çıkıntılar olarak düşünülebilir. Bu özel durum için h, çıkıntının rüzgar yönüne dik yükseklik veya genişlik değerinden küçük olanı olarak alınabilir. c) Şekil B3’de verilen şekil katsayılar ı aşağıdaki eşitliklerle hesaplanan ve yan ında verilen değerlerden küçük olanı olarak belirlenir. µ 1=2h1 /sk veya 5 µ 2 =2h2 /sk veya 5
Ek olarak, bina yan yüzünden olan ç ıkıntısı 5 metreden daha az olan kap ı üstü sundurmalar ı için µ 1; 2b/l s1 değerini geçmemelidir (b değeri b1 ve b2 değerinden büyük olan ıdır). d) Kar birikintisinin uzunluğu l si ; 5h, b1 veya b2 değerlerinden küçük olanı olarak alınmalıdır (h≤1 m).
20
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil B.3 - Çıkıntı ve engellerde kar birikmelerinin olduğu çatılardaki istisnaî kar birikmeleri için kullan ılacak kar yükü şekil katsayılar ı (3) Parapetlerde istisnaî kar birikmelerinin olduğu çatılar için kar yükü şekil katsayılar ı Şekil B4’de verilmiştir.
Şekil B.4 - Parapetlerde kar birikmelerinin olduğu çatılardaki istisnaî kar birikmeleri için kullan ılacak kar yükü şekil katsayılar ı 21
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
(4) Şekil B4’de verilen şekil katsayılar ı aşağıdaki eşitlikler kullanılarak hesaplanan de ğerlerin en küçüğü olarak belirlenir. µ 1=2h /sk µ 1=2b /l s (b, b1veya b2 ’nin büyük olan ı) µ 1=8
Kar birikintisi uzunluğu ls; 5h, b1 ve 15 m değerlerinden en küçük olan ı olarak dikkate alınmalıdır. (5) Yan duvarlar üzerinde bulunan parapetin arkas ındaki çatı derelerinde toplanan kar birikintisi için parapetin yüzeyindeki kar yükünün, bu noktadaki en büyük de ğerinin bitişik mahyaya doğru doğrusal olarak azaldığı ve sıf ır de ğerini aldığı kabul edilmelidir. Ancak bu kabulün yap ılabilmesi için parapetin çat ı mahyası seviyesinden daha yükse ğe çıkan kısmı 300 mm’yi geçmemelidir.
22
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ek C (Bilgi için) Avrupa Zemin Kar Yükü Haritalar ı (1) Bu ek Avrupa komisyonu DGIII/D32 ile imzalanmış sözleşme ile oluşturulan bir araştırma gurubunca yapılmış, bilimsel çalışmalara dayalı Avrupa kar haritalar ını kapsar.
Not -
Doğrudan araştırma grubunun içinde bulunmayan CEN üyeleri Çek cumhuriyeti, İzlanda ve Polonya’dan temin edilen kar haritalar ı bu ek’e dâhil edilmi ştir.
(2) Bu ek’in Madde 1.1(5)’de belirtilen amaçlar ı: - Millî yetkili otoritelere, o ülke için çizilmiş kar haritalar ının güncellenip revize edilmesinde yard ımcı olacak bilgileri vermek - Kar haritalar ının çizilmesinde gerekli olacak uyumla ştır ılmış metotlar ı ortaya koymaktır. Bu ek CEN üyesi ülkelerde ve bu ülkeler aras ındaki sınırlarda meydana gelebilecek kar yükü de ğerlerindeki uyumsuzluklar ı giderecek veya azaltacakt ır. (3) Araştırma grubu taraf ından geliştirilen Avrupa kar haritası, Şekil C.1-Şekil C.10’da gösterildi ği gibi 9 farklı homojen iklim bölgesine ayr ılmıştır. (4) Her iklim bölgesi için bir yük-yükseklik ilişki formülü uygulan ır ve bu bağıntılar Çizelge C.1’de verilmiştir. Her iklim bölgesi farklı alt bölgelere ayr ılmıştır. Her bir alt bölge, yük-yükseklik düzeltme formülünde kullanılan bir alt bölge numarası (Z) ile ifade edilir. Araştırma grubu üyeleri içerisinde bulunan ülkelerden yaln ızca Norveç için yapılan kar haritasında farklı mahallerdeki zemin kar yükü değerleri doğrudan verilmiştir. Verilen karakteristik zemin kar yükü de ğerleri için ortalama tekerrür aral ığı(MRI) 50 yıla eşittir. (5) Şekil C.11’de, Çek Cumhuriyeti Millî otoritesi taraf ından iletilen kar haritası gösterilmiştir. (6) Şekil C.12’de, İzlanda Millî otoritesi taraf ından iletilen kar haritası gösterilmiştir. (7) Şekil C.13’de, Polonya Millî otoritesi taraf ından iletilen kar haritası gösterilmiştir.
2)
Buradaki sonuçlar aşağıdaki dokümanlardan elde edilmi ştir. Bunlar ın ikisi de Commission of the European Communities DG III- D 3 Industry, Rue de la Loi, 200 B - 1049 Brussels, Universitâ degli Studi di Pisa Dipartimento di Ingegneria Strutturale, Via Diotisalvi, 2, 56100 Pisa (IT)’den elde edilebilir. 1. Phase 1 Final Report the European Commission, Scientific Support Activity in the Field of Structural Stability of Civil Engineering Works: Snow Loads, Department of Structural Engineering, University Pisa, March 1998. 2. Phase 1 Final Report the European Commission, Scientific Support Activity in the Field of Structural Stability of Civil Engineering Works: Snow Loads, Department of Structural Engineering, University Pisa, September 1998. 23
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
Şekil C.1 - Avrupa iklim bölgeleri
24
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge C.1 - Yükseklik-kar yükü ilişkileri
İklim bölgeleri
Bağıntı
Alpler Bölgesi
s k
Merkezi Doğu
s k
Yunanistan
s k
İber Yar ımadası (Portekiz ve İspanya)
s k
Akdeniz Bölgesi
s k
Merkezi Batı
İsveç, Finlandiya Birleşik Krallık, İrlanda Cumhuriyeti sk A Z
A 2 = ( 0,642 Z + 0,009 ) 1 + 728 A 2 = ( 0 , 264 Z − 0,002 ) 1 + 256 A 2 = ( 0 , 420 Z − 0,030 ) 1 + 917 A 2 = ( 0,190 Z − 0,095 ) 1 + 524 A 2 = ( 0, 498 Z − 0 ,009 ) 1 + 452 s k
= 0,164 Z − 0,082 +
s k
= 0,790 Z + 0,375 +
s k 2
= 0,140 Z − 0 ,1 +
A
966 A
366 A
501
Karakteristik zemin kar yükü(kN/m ) Mahal rakımı (m) Harita üzerindeki alt bölge numarası
25
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.2 26
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.3 27
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.3 27
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
Şekil C.4 28
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.4 28
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.5 29
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.5 29
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
Şekil C.6 30
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.6 30
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.7 31
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.7 31
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
Şekil C.8 32
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.8 32
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.9 33
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.9 33
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
Şekil C.10 34
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.10 34
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.11 35
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.11 35
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
Şekil C.12
36
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.12
36
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.13
37
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Şekil C.13
37
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ek D (Bilgi için) Dönüş periyoduna göre zemin kar yükünün düzeltilmesi (1) Karakteristik kar yükü, sk ( tarifinde yıllık aşılma ihtimali 0.02 olarak belirtilmi ştir) için verilenden farklı herhangi bir ortalama tekerrür aral ığındaki zemin kar yükü, Madde D(2), Madde D(3) ve Madde (D4) deki işlemlerin uygulanmas ı yoluyla tekabül eden karakteristik de ğere çevrilir. Bununla birlikte, Madde D(1) y ıllık geçilme ihtimali 0,2’den (yakla şık olarak dönüş periyodu 5 yıldan az) büyük olan kar yükleri için kullanılmamal ıdır. (2) Mevcut verinin yıllık en büyük kar yükü için Gumbel da ğılımına uyduğu gözlenir ise, zemin kar yükü karakteristik değeri ile bir n yıllık ortalama tekerrür aralığına sahip zemin kar yükü aras ındaki ilişki aşağıdaki eşitlik ile verilir.
s n
= s
k
1 − V
6 π
[ln(− ln(1 − P )) + 0,57722] n
(1 + 2,5923V )
(D.1)
Burada; sk sn P n V
dır.
karakteristik zemin kar yükü değeri (50 yıllık bir dönüş periyodu için EN 1990:2002’ye uygun olarak), 5 yıllık dönüş periyoduna sahip zemin kar yükü, yıllık aşılma ihtimali (yaklaşık olarak 1/n’e eşittir. Burada n tekabül eden tekerrür aral ığıdır(yıl)), Yıllık en büyük kar yükünün de ğişkenlik katsayısı (standart sapmanın ortalama değere oranı)
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ek D (Bilgi için) Dönüş periyoduna göre zemin kar yükünün düzeltilmesi (1) Karakteristik kar yükü, sk ( tarifinde yıllık aşılma ihtimali 0.02 olarak belirtilmi ştir) için verilenden farklı herhangi bir ortalama tekerrür aral ığındaki zemin kar yükü, Madde D(2), Madde D(3) ve Madde (D4) deki işlemlerin uygulanmas ı yoluyla tekabül eden karakteristik de ğere çevrilir. Bununla birlikte, Madde D(1) y ıllık geçilme ihtimali 0,2’den (yakla şık olarak dönüş periyodu 5 yıldan az) büyük olan kar yükleri için kullanılmamal ıdır. (2) Mevcut verinin yıllık en büyük kar yükü için Gumbel da ğılımına uyduğu gözlenir ise, zemin kar yükü karakteristik değeri ile bir n yıllık ortalama tekerrür aralığına sahip zemin kar yükü aras ındaki ilişki aşağıdaki eşitlik ile verilir.
s n
= s
k
1 − V
6 π
[ln(− ln(1 − P )) + 0,57722] n
(1 + 2,5923V )
(D.1)
Burada; sk sn P n V
karakteristik zemin kar yükü değeri (50 yıllık bir dönüş periyodu için EN 1990:2002’ye uygun olarak), 5 yıllık dönüş periyoduna sahip zemin kar yükü, yıllık aşılma ihtimali (yaklaşık olarak 1/n’e eşittir. Burada n tekabül eden tekerrür aral ığıdır(yıl)), Yıllık en büyük kar yükünün de ğişkenlik katsayısı (standart sapmanın ortalama değere oranı)
dır.
Not 1 - Millî yetkili otoriteler taraf ından zemin kar yükünün dönüş periyodunun düzenlenmesi için yukar ıda verilenden farklı bir uygun istatistiksel dağılım tanımlanabilir. Not 2 - Değişkenlik katsayılar ı hakkında bilgi Millî yetkili otoriteler taraf ından verilebilir. (3) Bağıntı D.1, grafik olarak Şekil D.1 ‘de gösterilmiştir.
Şekil D.1- Dönüş periyoduna göre zemin kar yükünün düzeltilmesi (4) Millî yetkili otoriteler taraf ından izin verilen yerlerde, Ba ğıntı D.1, zemin kar yüklerinin hesabında diğer aşılma ihtimalleri için de kullan ılabilir. Örnek olarak: a) daha yüksek bir aşılma riskinin kabul edilebilir olduğu yapılar b) normalden daha fazla güvenli ğe ihtiyaç duyulan yap ılar 38
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ek E (Bilgi için) Kar ın gevşek yığın birim hacim ağırlığı (1) Kar ın gevşek yığın birim hacim ağırlığı değişkenlik gösterir. Kar ın yığın birim hacim ağırlığı genellikle kar tabakasının zeminde kalma süresi artt ıkça yükselir ve bu değer yapı yerinin konumu, iklimi ve rak ımına bağlıdır. (2) Madde 1 den Madde 6’ya kadar belirtilen de ğerler hariç, zeminde bulunan kar ın ortalama yığın birim hacim ağırlığı için Çizelge E.1’de verilen yakla şık değerler kullanılabilir.
Çizelge E.1- Kar ın ortalama gevşek yığın birim hacim ağırlığı Kar tipi
Yığın birim hacim ağırlığı (kN/m3)
Yeni Yerleşmiş(Kar yağdıktan sonra bir kaç saat veya gün geçmi ş) Eski (Kar yağdıktan sonra bir kaç hafta veya ay geçmiş)
1,0
Islak
2,0 2,5-3,5 4,0
39
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Ek MA Türkiye’de kullanılacak kar haritası, bölgelere ve yüksekliğe bağlı olarak alınması gereken kar yükleri ve il ve ilçelere göre kar yükü bölgeleri.
Şekil MA.1 - Türkiye kar haritası 40
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge MA.1 - Karakteristik zemin kar yükü (sk) değerleri kN/m2 (*)
1
1 Yapı yerinin denizden yüksekliği m ≤ 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 > 1000
2
3
4
5
BÖLGELER
I II III IV 0,75 0,75 0,75 0,75 2 0,75 0,75 0,75 0,80 0,75 0,75 0,75 0,80 0,75 0,75 0,75 0,85 3 0,75 0,75 0,80 0,90 0,75 0,75 0,85 0,95 0,80 0,85 1,25 1,40 4 0,80 0,95 1,30 1,50 0,80 1,05 1,35 1,60 5 1000 m’ye tekabül eden de ğerler, 1500 m’ye kadar % 10, 1500 m’den yukar ı yüksekliklerde % 15 artır ılır. * Kar yağmayan yerlerde kar yükü hesap de ğeri sıf ır alınır.
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge MA.1 - Karakteristik zemin kar yükü (sk) değerleri kN/m2 (*)
1
1 Yapı yerinin denizden yüksekliği m ≤ 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 > 1000
2
3
4
5
BÖLGELER
I II III IV 0,75 0,75 0,75 0,75 2 0,75 0,75 0,75 0,80 0,75 0,75 0,75 0,80 0,75 0,75 0,75 0,85 3 0,75 0,75 0,80 0,90 0,75 0,75 0,85 0,95 0,80 0,85 1,25 1,40 4 0,80 0,95 1,30 1,50 0,80 1,05 1,35 1,60 5 1000 m’ye tekabül eden de ğerler, 1500 m’ye kadar % 10, 1500 m’den yukar ı yüksekliklerde % 15 artır ılır. * Kar yağmayan yerlerde kar yükü hesap de ğeri sıf ır alınır.
41
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge MA.2 - İl ve ilçelere göre kar yükü bölgeleri
İL/İLÇE ADANA Bahçe Ceyhan Düziçi Feke Kadirli Karaisalı Karataş Kozan Mağara Osmaniye Pozant ı Saimbeyli Yumurtalık ADAPAZARI Sakarya Akyazı Geyve Hendek Karasu Pamukova Sapanca ADIYAMAN Besni Çelikhan Gerger Gölbaşı Rahtaağ Samsat AFYON Bolvadin Çay Dazkır ı Dinar Emirdağ İhsaniye Sandıklı Sincanlı Şuhut Sultanda ğı AĞRI (Karaköse) Diyadin Doğubayazıt Eleşkirt Hamur Patnos Taşlıçay Tutak
42
BÖLGE NO I III I III III III III I III III III II III I III III III III III III III II IV III III IV II II III III II II II III III II II II II IV II II IV IV IV IV IV
İL/İLÇE AMASYA Göynüçek Gümüşhacıköy Merzifon Sulovaar ı Taşova ANKARA Altındağ Ayaş Bala Beypazar ı Çamlıdere Çankaya Çubuk Delice Elmadağı Etimesgut Güdül Haymana Kalecik Keskin Kır ıkkale Kızılcahamam Nallıhan Polatlı Yenimahalle ANTALYA Akseki Alanya Elmalı Finike Gazipaşa Gündoğmuş İbradi Kaş Korkuteli Kumluca Manavgat Serik ANTAKYA (Hatay) Altınözü Arsuz Belen Dörtyol Erzin Hassa İskenderun Kır ıkhan
BÖLGE NO III II II II II III II I III I IV III II III II IV I III II III I II III II II I I III I III I I III III I III I I I I I I I I III III I I
İL/İLÇE Reyhanlı Samandağı Yayladağı ARTVİN Ardanuç Arhavi Borçka Hopa Sarp Şavşat Yusufeli AYDIN Bozdoğan Çine Germencik Karacasu Koçarlı Kuşadası Kuyucak Nazilli Söke Sultanhisar Yenipazar BALIKESİR Ayvalık Balya Bandırma Bigadiç Burhaniye Dursunbey Edremit Erdek Gönen Havran İvrindi Kepsun Manyas Savaştepe Sındırgı Susurluk
BÖLGE NO I I I IV III IV IV IV IV IV III I I I I II I I I I I I I I I I I I I III I I I I I III I I III III
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge MA.2 - Devamı
İL/İLÇE BİLECİK Bozüyük Gölpazar ı Osmaneli Pazaryeri Söğüt BİNGÖL Genç Karlıova Kiğı Solhan BİTLİS Adilcevaz Ahlat Hizan Kotum Mutki Tatvan BOLU Akçakoca Düzce Gerede Göynük Kıbr ısçık Mengen Mudurnu Seben Yığılça BURDUR Ağlasun Bucak Gölhisar Tefenni Yeşilova BURSA Armutlu Gemlik İnegöl İznik Karacabey Keles Mudanya M.Kemalpa şa Orhaneli Orhangazi Yalova Yenişehir ÇANAKKALE Ayvacık Bayramiç
BÖLGE NO III III III III III III IV II IV IV IV IV IV IV IV IV II IV III III III IV III IV IV III IV III II II II II II II IV III III IV III III IV III III IV III III III I I I
İL/İLÇE Biga Çan Eceabat Ezine Gelibolu Lapseki Yenice ÇANKIRI Çerkeş Eldivan Eskipazar Ilgaz Kur şunlu Orta Ovacık Şabanözü Yapraklı ÇORUM Alaca Bayat İskilip Kargı Mecitözü Ortaköy Osmanc ık Sungurlu DENİZLİ Acıpayam Babadağ Buldan Çal Çameli Çardak Çivril Güney Kale Sarayköy Tavas DİYARBAKIR Bismil Çermik Çınar Çüngüş Dicle Eğil Ergani Hani Hazro Kulp
BÖLGE NO III I III I III III I III III III IV III III III IV III III II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II II III II III III III III II II II
İL/İLÇE Lice Silvan EDİRNE Enez Havşa İpsala Keşan Lalapaşa Meriç Uzunköprü ELAZIĞ Ağın Başkil Karakoçan Keban Maden Palu Sivrice ERZİNCAN Çayırlı Ilıç Kemah Kemaliye Refahiye Tercan ERZURUM Aşkale Çat İspir Hınıs Horasan Karayazı Narman Olur Oltu Pasinler Şenkaya Tekman Tortum ESKİŞEHİR Çifteler Mahmudiye Mihalıççık Sar ıkaya Seyitgazi Sivrihisar GAZİ ANTEP Araban Barak
BÖLGE NO II II III III III III III III III III III IV III III IV III III III III III III III IV III III III III III III IV III IV III III III III III III III II II II II II II II III IV III
43
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge MA.2 - Devamı
İL/İLÇE Çobanbeyi Fevzipaşa İslahiye Kilis Nizip Oğuzeli Yavuzeli GİRESUN Alucra Bulancak Dereli Esbiye Eynesil Görele Keşap Şebinkarahisar Tirebolu GÜMÜŞHANE Bayburt Kelkit Şiran Torul HAKKARİ (Çölemerik) Beytüşşebap Bacirge Çukurca Şemdinli Şirelan Uludere Yüksekova ISPARTA Atabey Eğridir Gelendost Keçiborlu Senirkent Sütçüler Şarkikaraağaç Uluborlu Yalvaç İSTANBUL Bakırköy Beşiktaş Beykoz Beyoğlu Çatalca Eminönü Eyüp Gaziosmanpa şa
44
BÖLGE NO. II III III II III III III IV IV III IV IV IV IV IV IV IV III III III III IV IV IV IV IV IV IV IV IV II II II II II II II III II II II II II II II II II II II
İL/İLÇE Kadıköy Kartal Sar ıyer Silivri Şile Şişli Üsküdar Yalova Zeytinburnu İZMİR Aliağa Bayındır Bergama Bornova Buca Çeşme Dikili Foça Karaburun Kar şıyaka Kemalpaşa Kınık Kozak Menemen Ödemi ş Seferihisar Selçuk Tire Torbalı Urla İZMİT (Kocaeli) Gebze Gölcük Hareke Kandıra Karamürsel Kaynarca KARS Aralık Ardahan Arpaçay Çıldır Digar Göle Hanak Iğdır Kağızman Posof Sar ıkamış
BÖLGE NO. II II II II II II II II II I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I II II II II III II III IV II IV IV IV IV IV IV II II IV IV
İL/İLÇE Selim Susuz Tuzluca KASTAMONU Abana Araç Azdavay Bozkurt Çatalzeytin Cide Daday Devrekani İnebolu Taşköprü Tosya KAYSERİ Bünyan Develi Felahiye Hacılar İncesu Pınarbaşı Sar ıoğlan Sar ız Talas Tomarza Viranşehir Yahyalı Yeşilhisar KIRKLARELİ Babaeski Demirköy Kofcaz Lüleburgaz Midye Pehlivanköy Pınarhisar KIRŞEHİR Çiçekdağı Kaman Kozaklı Mucur KONYA Akşehir Beyşehir Bozkır Cihanbeyli Çumra Doğanhisar Ereğli
BÖLGE NO. IV IV II III III III III III III III III III III III III I I III I III I III III III III III III III III II II III III II II II III I I I III I II II II II I II II II
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge MA.2 - Devamı
İL/İLÇE Ermenek Hadım Ilgın Kadınhan ı Karaman Karapınar Kulu Sarayönü Seydişehir Yunak Zıvar ık KÜTAHYA Altıntaş Dağardı Domaniç Dumlupınar Emet Gediz Simav Tavşanlı MALATYA Ağın Akçadağ Arapkir Arguvan Darende Doğanşehir Hekimhan Pötürge Yeşilyurt MANİSA Akhisar Alaşehir Demirci Gölmarmara Gördes Kırkağaç Kula Salihli Sar ıgöl Saruhanl ı Selendi Soma Turgutlu K.MARAŞ Af şin Andirin Elbistan Göksun Pazarcık Türkoğlu
BÖLGE NO. II II II II II I I II II II I III II III III II III III III III III IV III IV IV III III III III III I I I III I III I II I II I II I I III III III III III III III
İL/İLÇE MARDİN Cizre Derbesiye Derik Gercüş Hasankeyf İdil Kızıltepe Mazıdağı Midyat Nusaybin Ömerli Savur Silopi MUĞLA Bodrum Dalaman Datça Fethiye Güllük Köyceğiz Marmaris Milas Ula Yatağan MUŞ Bulanık Malazgirt Varto NEVŞEHİR Avanos Derinkuyu Gülşehir Hacıbektaş Ürgüp NİĞDE Aksaray Bor Çamardı Ortaköy Ulukışla ORDU Akkuş Aybastı Fatsa Gölköy Korgan Kumru Mesudiye Per şembe Ulubey
BÖLGE NO. II I I I II II I I I IV I IV II I I I I I I I I I I I I III IV IV IV I I I I I I II I II II II II III III III III III III III III III III
İL/İLÇE Ünye RİZE Ardeşen Çamlıhemşin Çayeli Fındıklı İkizdere Pazar SAMSUN Alaçam Bafra Çar şamba Havza Kavak Ladik Terme Vezirköprü SİİRT Batman Baykan Beşiri Eruh Kozluk Kurtalan Pervari Sason Şırnak Şirvan SİNOP Ayancık Boyabat Durağan Gerze Türkeli SİVAS Divriği Gemerek Gürün Hafik İmranlı Kangal Koyulhisar Suşehri Şarkışla Yıldızeli Zara TEKİRDAĞ Alpullu Çorlu Ganos Hayrabolu
BÖLGE NO. III IV IV IV IV IV III IV III III III III II III III III III II II II II IV II II IV II IV II III III III III III III III IV III III III III IV III III III III III II II II II III
45
ICS 91.010.30
TÜRK STANDARDI
TS EN 1991-1-3/Nisan 2007
Çizelge MA.2 - Devamı
İL/İLÇE Malkara Muratlı Mürefte Saray Şarköy TOKAT Almus Artova Erbaa Niksar Reşadiye Turhal Zile TRABZON Akçaaabat Araklı Arsin Çaykara Maçka Of Sürmene Tonya Vakf ıkebir Yomra TUNCELİ Çemişgezek Hozat Kalan Mazgirt Nazimiye Ovacık Pertek Pülümür Ş.URFA Akçakale Birecik Bozova Ceylanpınar Hilvan Siverek Sürüç Viranşehir UŞ AK Banaz Eşme Karahall ı Sivaslı Ulubey
46
BÖLGE NO. III II II II II III III III III III III III III IV IV IV IV III IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV I I I I I II II I I II II II II II II
İL/İLÇE VAN Başkale Çatak Gevaş Gürpınar Muradiye Özalp YOZGAT Akdağmadeni Boğazköy Boğazlıyan Çayıralan Çekerek Sar ıkaya Sorgun Şefaatli Yerköy ZONGULDAK Amasra Bartın Çaycuma Devrek Eflani Ereğli Karabük Kilimli Kozlu Kurucaşile Safranbolu Ulus
BÖLGE NO. IV IV IV IV IV II II III III I III III III III III III III III III III III III IV III III III III III IV III
