NEWTON C. BRAGA
1
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Newton C. Braga TRANSMISSORES VOLUME 1
E!tora Newton C. Braga S"o #aulo $ %&1'
Instituto NCB
www.newtoncbraga.com.br le!tor(newtoncbraga.com.br
2
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Newton C. Braga TRANSMISSORES VOLUME 1
E!tora Newton C. Braga S"o #aulo $ %&1'
Instituto NCB
www.newtoncbraga.com.br le!tor(newtoncbraga.com.br
2
NEWTON C. BRAGA
TRANSMISSORES TRANSMISSORES – )O*+ME 1 Autor: Newton C. Braga S"o #aulo $ Bra,!l $ %&1' Pala Palavr vras as! !"a "ave ve:: Elet Eletrr-n! n!ca ca $ En Enge gen nar ar!a !a Elet Eletrr-n! n!ca ca $ Tran,m!,,ore,
Copyright by INTITUTO NEWTON C BRAGA.
%/ e!0"o Too, o, !re!to, re,ervao,. #ro!b!a a rerou0"o total ou arc!al2 or 3ual3uer me!o ou roce,,o2 e,ec!almente or ,!,tema, gr45!co,2 m!cro56lm!co,2 5otogr45!co,2 rerogr45!co,2 5onogr45!co,2 v!eogr45!co,2 atualmente e7!,tente, ou 3ue venam a ,er !nventao,. )eaa a memor!8a0"o e9ou a recuera0"o total ou arc arc!a !all em 3ual 3ual3u 3uer er art arte e a obra obra em 3ual 3ual3u 3uer er rog rogra rama ma :u,c :u,c!b !ber ern; n;t! t!co co atualmente em u,o ou 3ue vena a ,er e,envolv!o ou !mlantao no 5uturo. E,,a, ro!b!0art. 1?@ e ar4gra5o,2 o C!go C!go #enal2 c5. *e! n .?D'2 e 191%9?&F com ena e r!,"o e multa2 multa2 con:untame con:untamente nte com bu,ca bu,ca e areen," areen,"o o e !nen!8 !nen!8a0"o a0"o !ver,a, !ver,a, >art!go, 1%%2 1%2 1%@2 1% a *e! n '.D??2 e 1@91%92 *e! o, H!re!to, Autora!,F.
#$retor res%ons&vel: Newton C. Braga #$agra'a()o e Coor*ena()o: Renato #a!ott!
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Índice Intro*u()o.................................................................................. + 1. O ,ue s)o on*as *e r&*$o-....................................................... /. To*as as on*as *e r&*$o s)o $gua$s-........................................ 0 . O ,ue *eter'$na *eter'$na o al!an!e *e u'a on*a *e *e r&*$o-................. r&*$o-............. ...... 0 2. 3 ,ue s$gn$4$!a s$gn$4$!a V567 6M e AM-............. AM-.......................................... ............................. .....13 ..... 13 8. Co'o s)o *$v$*$*as *$v$*$*as as 4a$9as *e e'$ss)o-...................... e'$ss)o-............................. .......13 13 +. Po*ese o%erar u' trans'$ssor e9%er$'ental se' ne!ess$*a*e *e l$!en(a-................................................................................ 11 . O ,ue u' trans'$ssor-....................................................... 11 0. ;ual a 4$nal$*a* 4$nal$*a*e e *a antena-.............. antena-............................................... ................................. ..1/ .. 1/ <. ;ue t$%o *e trans'$ssor va'os 'ontar-................................1/ 'ontar-................................ 1/ 1. Trans'$ssor *e 6M ultra'$n$atura.........................................1+ ultra'$n$atura......................................... 1+ /. Trans'$ssor telegr&4$!o *e on*as '*$as e !urtas................./3 !urtas................. /3 . Trans'$ssor *e %e,uena %ot=n!$a *e AM............................... / 2. Trans'$ssor Trans'$ssor trans$stor$>a*o trans$stor$>a*o %otente %otente *e 6M........................... 6M................. ........../0 /0 8. Trans'$ssor *e alta %ot=n!$a valvula*o %ara on*as '*$as e !urtas...... !urtas................ .................... ................... ................... ................... ....................................... .............................. ... ... LITERATURA T?CNICA............................................................... <
!
NEWTON C. BRAGA
APRESENTAÇÃO Trans'$ssores @ Volu'e 1 E*$()o Atual$>a*a @ Intro*u()o Na ;oca 3ue e,te l!vro 5o! e,cr!to n"o av!a a!na Internet e celular e moo 3ue a, comun!ca01D?F e mu!to, o, ro:eto, e,cr!to, a!na oem ,er montao, com 5ac!l!ae tanto como cur!o,!ae como ara 5!nal!ae !4t!ca, e e emon,tra0
"
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Introdução N"o temo, nenuma v!a e 3ue um o, a,,unto, ma!, emolgante, a eletr-n!ca ; o 3ue trata a em!,,"o e ona, e r4!o. He 3ue moo ona, !nv!,6ve!, 3ue ,e roagam a enorme veloc!ae2 oem levar !n5orma0
#
NEWTON C. BRAGA
1. O que são ondas de rádio? A r!me!ra ergunta 3ue ,e 5a8 ao ,e tentar e7l!car o 5unc!onamento e um tran,m!,,or ; e,,a. Sua re,o,ta ; ,!mle, a mov!menta0"o e corrente el;tr!ca em 5!o, conutore, rou8 erturba03ue tamb;m ; uma ona eletromagn;t!caF2 ou ,e:a2 &&.&&& 3u!l-metro, or ,eguno. E,ta, ona, ,e roagam em l!na reta2 ma, oem muar e tra:etr!a l!ge!ramente 3uano a,,am e um me!o e ma!or en,!ae ara outro e menor en,!ae >re5ra0"oF ou 3uano ,e re5letem em ob:eto, e orte. )e!a a 5!gura 1.
$ig%ra 1 & 'ropaga()o *a+ on*a+ *e r,*io
-
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
. Todas as ondas de rádio são i!uais? O 3ue !5erenc!a a, ona, eletromagn;t!ca, u,aa, no, ,erv!0o, e comun!ca08F. Temo,2 ent"o2 ona, e menore, 5re3uLnc!a, como2 or e7emlo2 e '&&.&&& a %.&&&.&&& 8 >!8emo, '&& 3u!loert82 one 3u!lo ; m!lare, e mega2 m!l M P Megaert8F. Haa, a, !5erente, ror!eae, e,ta, ona,2 ,ua ut!l!8a0"o na r4t!ca ; !5erente.
". O que deter#ina o a$cance de u#a onda de rádio? Na r4t!ca2 3uanto ma!, alta 5or a otLnc!a2 ma!or ,er4 ,ua enetra0"o2 no ,ent!o e 3ue2 com menor otenc!a >3uant!ae e energ!a !rra!aaF oemo, alcan0ar ma!, longe. No entanto2 e7!,tem algun, Q,enona, curta,F entre % M8 e & M8 t!!camente oem re5let!r$,e na camaa !on!8aa a atmo,5era2 camaa !ono,5era e a,,!m2 alcan0ar grane, !,tJnc!a,2 en3uanto 3ue outra, ona, e ma!or 5re3uLnc!a2 ac!ma e '& M8 n"o con,eguem 5a8L$lo e tLm alcance l!m!tao ela l!na v!,ual. A,,!m con5orme mo,tra a 5!gura %2 um ,!nal e ona curta relat!vamente 5raco2 oe Qar a volta ao muno em re5le7
NEWTON C. BRAGA
3u!l-metro, e !,tJnc!a2 or3ue n"o e7!,te ob,t4culo algum entre ele,.
$ig%ra 2 & O a/cance *a+ emi++ora+
N"o ; , a otLnc!a 3ue eterm!na o alcance e uma ona2 ma, tamb;m a ,ua 5re3uLnc!a em 5un0"o a re,en0a a !ono,5era2 ob,t4culo, e a rr!a curvatura a TerraV #ara curta, !,tJnc!a,2 entretanto2 oemo, ter ma!or alcance com um tran,m!,,or e alta 5re3uLnc!a >) ou MF o 3ue um e AM.
0
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
%. & que si!ni'ica ()*+ *, e A,? E,ta, ,!gla, e,!gnam moo, e tran,m!,,"o. AM ,!gn!5!ca Aml!tue Moulaa e ; um roce,,o u,ao na, tran,m!,,''& a 1&& 8F e na, tran,m!,,1.&& a &.&&& UXF. #or outro lao2 M ,!gn!5!ca re3uLnc!a Moulaa 3ue ; um roce,,o e tran,m!,,"o u,ao na em!,,"o e m,!ca com 5!el!ae e meno, ,u:e!ta a !nter5erLnc!a,2 com 5re3uLnc!a, mu!to alta,. E,ta, 5re3uLnc!a, e,t"o entre ?? e 1&? M82 3ue e,t4 entro a 5a!7a e ). ) ; a abrev!a0"o corre,onente em ortuguL, e re3uLnc!a Mu!to Alta e e,ta 5a!7a ,e e,tene e &.&&& 8 >'& M8F at; &&.&&&.&&& 8 ou && M8.
-. o#o são di/ididas as 'ai0as de e#issão? #ara aver um u,o !,c!l!nao a, ona, eletromagn;t!ca, e7!,te uma leg!,la0"o !nternac!onal bem e5!n!a 3ue !8 one caa t!o e em!,,"o eve ocorrer. E ent"o 5e!ta uma !v!,"o or 5a!7a,2 ou ,e:a2 valore, e 5re3uLnc!a, 3ue ,"o u,ao, ara caa t!o e ,erv!0o. A,,!m2 e 1&& 8 a '&& 8 a, ona, ,"o u,aa, em comun!ca0"o m!l!tar e av!a0"o e ''& a 1&& 8 temo, a ra!o!5u,"o e ona, m;!a, e 1&& 8 a '& &&& 8 temo, a !v!,"o em 5a!7a, 3ue ,"o e,t!naa, a ,erv!0o, bl!co,2 ra!oamaore,2 comun!ca0"o rural2 emre,a, r!vaa,2 av!a0"o e ra!o!5u,"o e longa !,tJnc!a e '&.&&& 8 a &&.&&&.&&& 8 >)F temo, a ut!l!8a0"o em ,erv!0o, bl!co,2 ol6c!a2 M2 av!a0"o2 bombe!ro,2 comun!ca0"o naval etc. A leg!,la0"o ,obre a, tran,m!,,
1
NEWTON C. BRAGA
clane,t!no, e areenL$lo,. A caa e,ta0"o e ao um re5!7o 3ue eve ,er u,ao como !ent!5!ca0"o ara 3ue ,e ,a!ba ,e ela e reg!,traa2 ou n"o.
. Pode2se o3erar u# trans#issor e03eri#enta$ se# necessidade de $icença? S!m2 e,e 3ue ,e:am ,egu!a, alguma, norma, 3ue v!,am ev!tar 3ue ele !nter5!ra no, ,erv!0o, norma!, e telecomun!ca0?? a 1&? M8F. No, outro, ca,o,2 o oeraor eve ,er l!cenc!ao2 ou ent"o2 ra!oamaor 3ue o,,ua um re5!7o e oere e7clu,!vamente na, 5re3uLnc!a, a ele e,t!naa,. Yuanto a rece0"o2 n"o e7!,te 3ual3uer !me!mento legal.
4. O que 5 u# trans#issor? +m tran,m!,,or ; um aarelo 3ue rou8 ona, eletromagn;t!ca, ou ona, e r4!o2 agregano$le, !n5orma0
11
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
6. 7ua$ a 'ina$idade da antena? A antena tem or 5!nal!ae tran,5er!r o ,!nal gerao elo tran,m!,,or ara o e,a0o. Ao contr4r!o o 3ue ,e en,a2 uma antena n"o ; tanto ma!, e5!c!ente 3uanto ma!or ,e:a. A e5!c!Lnc!a a antena eene e ,ua, !men,e ; comum 3ue ocorram ca,o, em 3ue com aena, &2&1 Watt e otLnc!a ,e con,egue 5alar e um a6, ara outro com uma boa antenaVF
8. 7ue ti3o de trans#issor /a#os #ontar? A 5!nal!ae e,te trabalo ; e7er!mental e recreat!vo2 ma, me,mo a,,!m2 algun, tran,m!,,ore, oem ,er aatao, ara a 5a!7a e ra!oamaor!,mo elo, 3ue ,e:am l!cenc!ao,. A,,!m2 na oera0"o normal2 o, tran,m!,,ore, ma!, otente, evem ,er u,ao, e 5orma l!m!taa2 ,em antena, e7terna, ara 3ue n"o ocorram roblema, loca!,. Haremo,2 ent"o2 algun, ro:eto, e e3uena otLnc!a2 outro, e m;!a e eventualmente um e ma!or otLnc!a2 !,,o na 5a!7a e ona, m;!a,2 e M com o,,6vel aata0"o ara ona curta.
Co'o 4un!$ona' os trans'$ssores A ba,e e um tran,m!,,or2 normalmente2 ; um o,c!laor e ra!o5re3uLnc!a 3ue oe ter or comonente b4,!co um tran,!,tor2 ou v4lvula2 con5orme mo,tra a 5!gura .
12
NEWTON C. BRAGA
$ig%ra & O+ci/a*or *e r,*io re3%4ncia
Ne,te c!rcu!to ob,ervamo, a real!menta0"o e ,!nal nece,,4r!a a manuten0"o a, o,c!la0
1
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
$ig%ra ! & Acop/amento+
No r!me!ro ca,o2 temo, um acolamento caac!t!vo em 3ue o ,!nal a,,a ara a etaa ,egu!nte atrav;, e um caac!tor. O ca,amento e !meJnc!a ne,te c!rcu!to n"o ; o !eal2 ma, o c!rcu!to 5unc!ona2 com ren!mento ra8o4vel. O caac!tor eve ter uma reatJnc!a ba!7a na 5re3uLnc!a e Oera0"o. #ara AM temo, valore, entre 1&& e @& . #ara M entre % e %& . O tran,m!,,or ; l!gao a uma antena 3ue2 ara e3ueno, alcance, oe ,er uma ,!mle, vareta ou ea0o e 5!o. Yuano o tran,m!,,or e,t4 er5e!tamente ca,ao com a antena2 al;m e ma!or tran,5erLnc!a e energ!a ,"o ev!tao, algun, !nconven!ente, como2 or e7emlo2 a !n,tab!l!ae ela aro7!ma0"o e algum ob:eto ou m"o2 ou a mov!menta0"o o aarelo. A,,!m2 ; comum melorar a l!ga0"o a antena como recur,o, 3ue ,"o mo,trao, na 5!gura '.
1!
NEWTON C. BRAGA
$ig%ra " & Acop/amento *a antena
O nmero e e,!ra, ou a o,!0"o a er!va0"o ; obt!a e7er!mentalmente ara o, ca,o, ma!, ,!mle,. A e,cola o, tran,!,tore, ara um tran,m!,,or tamb;m ; !mortante num ro:eto ara e3uena, otLnc!a, em ) e M u,amo, o B@D@ ou B@D'2 3ue ,"o relat!vamente barato, e o,c!lam bem. #ara otLnc!a, ma!ore,2 tanto em AM como )2 oemo, u,ar o %N%%1?. #ara = 5a!7a e AM2 at; me,mo tran,!,tore, e 4u!o2 oem ,er e7er!mentao,. A,,!m2 ara e3uena, otLnc!a, temo, & BC%2 BC'@2 BC'@? etc. #ara otLnc!a, ma!ore, e7er!mentem o BH12 BH1'2 Tl#1 etc. No ca,o a, v4lvula,2 entoo, e ,a6a e 4u!o oem 5ornecer em AM >ona, m;!a, e curta,F otLnc!a, 3ue v"o e1 a 1& Watt, com 5ac!l!ae2 re,ultano a,,!m em otente, tran,m!,,ore,2 3uano comarao, com tran,!,tore, 3ue 5ornecem aena, e &2&1 a &2% Watt, e otLnc!aV
1"
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
1. Trans#issor de *, u$tra#iniatura No,,o r!me!ro ro:eto ; e um tran,m!,,or 3ue oe ,er !n,talao numa ca!7a t"o e3uena 3uanto um ma0o e c!garro,2 e com a:ua e !la, a!na menore,2 numa ca!7a e 5,5oro,. +,amo, m!cro5one e eletreto ara ma!or ,en,!b!l!ae e ,eu alcance em camo aberto oe ,er ma!or 3ue 1&& metro,. Seu ,!nal oer4 ,er catao em 3ual3uer r4!o e M2 e carro ou ort4t!l2 com t!ma 3ual!ae e ,om.
O !$r!u$to Temo, um n!co tran,!,tor o,c!laor o t!o B@D@ ou B@D'2 3ue ; moulao em ba,e elo m!cro5one e eletreto. A al!menta0"o oe ,er 5e!ta or ) >ua, !la,F e ara ma!or alcance2 com ) >@ !la,F ou at; me,mo com D ) >Bater!aF. A 5re3uLnc!a ; eterm!naa or *1 e C). *1 ; uma bob!na com ou @ volta, e 5!o comum ou e,maltao gro,,o >1? ou %&F enrolaa, num l4!, como re5erLnc!a >eo!, o l4!, ; ret!raoF. O tr!mmer oe ,er e 3ual3uer t!o2 com ba,e e l4,t!co ou orcelana. Nele ,er4 a:u,taa a 5re3uLnc!a o tran,m!,,or e ,e n"o 5or o,,6vel catar o ,!nal na 5a!7a e M evemo, alterar o nmero e volta, a bob!na. A moula0"o ; 5e!ta atrav;, o caac!tor C12 3ue tran,5ere ara o tran,!,tor o ,!nal e 4u!o. Mu!to !mortante ne,te c!rcu!to ; C2 3ue oe ter valore, entre e ?. E,te caac!tor2 e certo moo2 !n5lu! na 5re3uLnc!a2 o!, ; re,on,4vel ela real!menta0"o. A antena ; l!gaa no coletor o tran,!,tor na ver,"o b4,!ca2 ma, ara ,e ev!tar !n,tab!l!ae e melorar o e,emeno2 o le!tor oe e7er!mentar 5a8er ,ua l!ga0"o numa tomaa e *1.
Montage' O !agrama o aarelo ; mo,trao com o, valore, e too, o, comonente, na 5!gura .
1#
NEWTON C. BRAGA
$ig%ra # & 5iagrama *o tran+mi++or
Na 5!gura mo,tramo, a laca e c!rcu!to !mre,,o em 3ue eve ,er 5e!ta a montagem.
1-
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
$ig%ra - & '/aca para a montagem
O, re,!,tore, ,"o e 19? ou 19@ W e o, caac!tore, evem ,er too, cerJm!co,2 em e,ec!al aten0"o com C2 3ue eve ,er cerJm!co e !,co e e boa 3ual!ae. O m!cro5one e eletreto u,ao ; e % term!na!,2 eveno ,er ob,ervaa ,ua olar!ae o 5!o vermelo corre,one ao >ZF. #ara a, !la, everemo, u,ar um e3ueno ,uorte e o !nterrutor geral S1 oe ,er om!t!o. Ne,te ca,o2 ara e,l!gar o aarelo ba,tar4 t!rar a, !la, o ,uorte. Na 5!gura ? amo, uma ,uge,t"o e ca!7a em 3ue e,te tran,m!,,or oe ,er montao.
$ig%ra & 6%ge+t)o *e cai7a
1
NEWTON C. BRAGA
A antena con,!,te num ea0o e 5!o r6g!o e %& a @& cm e comr!mento. ma, tamb;m oe ,er u,aa um antena tele,c!ca comum. A ca!7a n"o eve ,er met4l!ca2 ara ,e ev!tar !n,tab!l!ae, e2 ao u,ar o aarelo2 o oeraor eve ev!tar 3ual3uer mov!mento bru,co2 e moo a n"o 5a8er 5ug!r a 5re3uLnc!a.
Auste e o%era()o #ara a:u,tar o tran,m!,,or l!gue a uma !,tJnc!a e a ' metro, um r4!o M 5ora e e,ta0"o >numa 5re3uLnc!a l!vreF. Em ,egu!a2 colo3ue a, !la, no tran,m!,,or e a:u,te vagaro,amente com uma cave e 5ena, o tr!mmer C) at; ouv!r o ,!nal na 5orma e uma e,;c!e e ,oro. Yuano !,,o acontecer 5ale no m!cro5one e ve:a ,e ,ua vo8 ,a! claramente. Se ouver 5uga a 5re3uLnc!a2 ou ent"o2 3uano vocL ,e a5a,tar o ,!nal ,um!r2 logo ; ,!nal 3ue n"o ; e,te a!na o ,!nal r!nc!al >5unamentalF. Cont!nue a:u,tano at; Qegar[ o ,!nal ma!, 5orte. A5a,te$ ,e o r4!o 5alano no m!cro5one2 ara ver!5!car ,e o alcance ,at!,5a8. +ma ve8 comrovao o 5unc!onamento ; , u,ar o aarelo. )ocL oe ,er um e,!"o2 ou u,4$lo como m!cro5one volante ou ara comun!cao, a curta !,tJnc!a. Numa v!agem vocL oe u,ar e,te tran,m!,,or ara 5alar e um carro ara outro L$sta *e 'ater$al Y1 $ B@D@ ou B@D' $ tran,!,tor e R MIC $ m!cro5one e eletreto e % term!na!, B1 $ % ou @ !la, e3uena, C)2 *1 \ ver te7to R1 $ 1& >marrom2 reto2 laran:aF $ re,!,tor R% $1% >marrom2 vermelo2 laran:aF $ re,!,tor R – ?% >c!n8a2 vermelo2 vermeloF $ re,!,tor R@ $ ' om, >vere2 a8ul2 retoF $ re,!,tor C12 C@ $1&& n $ caac!tor cerJm!co C% $ @n $ caac!tor cerJm!co C $ ' $ caac!tor cerJm!co S1 $ !nterrutor ,!mle, H!ver,o, ,uorte e ua, ou 3uatro !la,2 ca!7a ara montagem2 laca e c!rcu!to !mre,,o2 5!o, etc.
10
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
. Trans#issor te$e!rá'ico de ondas #5dias e curtas E,te tran,m!,,or em!te em CW >ona cont6nuaF ,!na!, telegr45!co, 3ue ,"o co!5!cao, em Mor,e. Ne,te c!go2 um to3ue longo rere,enta um tra0o2 e um to3ue curto um onto. +n!no onto, e tra0o, 5ormamo, o c!go con5orme o C!go Mor,e mo,trao ma!, a!ante ne,te l!vro e encontrao no ,!te o autor. #ara uma bob!na e ona, m;!a, o alcance ,er4 e3ueno2 a orem e 1& metro,2 ma, na 5a!7a e ona, curta,2 com antena e7terna oemo, cegar a alguma, centena, e metro,. Trata$,e e um tran,m!,,or e7er!mental !ntere,,ante e ,!mle,. A al!menta0"o ,er4 5e!ta com ten,
O !$r!u$to Temo,2 ,!mle,mente2 um o,c!laor artle] one a 5re3uLnc!a e oera0"o ; eterm!naa or *1 e C). #ara a 5a!7a e ona, m;!a, *1 ; 5ormaa e ?& a 1&& volta, e 5!o %? num ba,t"o e 5err!te e 1 cm ^ 1' cm2 aro7!maamente. #ara ona, curta, no me,mo ba,t"o enrolamo, %& e,!ra, ara a 5a!7a e1' M8 e2 aro7!maamente2 & e,!ra, ara a 5a!7a e M8. C) ; um var!4vel e ona, m;!a, >%&& a @&& ara a:u,tar a 5re3uLnc!a e oera0"oF. O tran,!,tor ,uger!o ; %N%%1? ou %N%%%%. #ara ) eve ,er u,ao o %N%%%% e ara D ) eve ,er emregao & %N%%1?2 3ue o,,u! ma!or otLnc!a. Na 5a!7a e ona, m;!a, oemo, e7er!mentar tran,!,tore, como o TI#1 e BH' al!mentano o c!rcu!to com at; 1% ). A bob!na *1 tem tomaa central. #ara ona, m;!a, *% con,ta e 1& volta, o me,mo 5!o e *1 enrolaa no me,mo
2
NEWTON C. BRAGA
ncleo. #ara ona, curta, e,ta bob!na con,ta e @ ou ' volta, o me,mo 5!o.
Montage' O c!rcu!to comleto o tran,m!,,or com o, valore, o, comonente, ; mo,trao na 5!gura D.
$ig%ra 0 & Circ%ito comp/eto
A montagem numa laca e c!rcu!to !mre,,o ; mo,traa na 5!gura 1&.
21
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
$ig%ra 1 & '/aca para a montagem
A antena con,!,te num ea0o e 5!o e,t!cao e 1 metro a %& metro,2 e ara melor e,emeno o olo negat!vo ou em!,,or o tran,!,tor evem ,er l!gao, = terra. O, re,!,tore, ,"o e 19? ou 19@ W ; o, caac!tore, ,"o cerJm!co,2 t!o !,co. O man!ulaor oe ,er o t!o telegr45!co comum. ou ent"o !mrov!,ao com um !nterrutor e re,,"o. N"o recomenamo, o u,o e bater!a e D ) aa a corrente relat!vamente alta e7!g!a elo c!rcu!to 3ue a e,gotar!a ra!amente. Se 5or u,aa2 a 5onte eve ter boa 5!ltragem ara 3ue n"o ocorram 8umb!o, na tran,m!,,"o. O recetor u,ao eve ,er caa8 e ,!nton!8ar a 5a!7a e ,!na!, em 3ue oera o tran,m!,,or.
Auste e ut$l$>a()o #ara ver!5!car o 5unc!onamento ,!nton!8e na, ro7!m!ae, um recetor e r4!o >,e 5or e ona, curta,2 cert!5!3ue$,e e 3ue e,t4 oerano corretamente com boa ,en,!b!l!ae2 rocurano catar ante, alguma, e,ta0
22
NEWTON C. BRAGA
3ue corre,one a ,ua om!,,"o. #rocure o ,!nal ma!, 5orte2 o 3ue oe ,er ver!5!cao a5a,tano$,e o recetor. e!to o a:u,te ; , u,ar o aarelo. #ara !,,o2 tre!ne ante, o c!go com uma tran,m!,,"o coma,,aa. Se u,ar uma antena e7terna2 n"o ,e e,3ue0a a l!ga0"o = terra. L$sta *e 'ater$al Y1 $ %N%%1? ou %N%%%% $ tran,!,tor N#N e comuta0"o *12 *% $ bob!na, $ ver te7to C) $ var!4vel e1D& a @1& S1 $ Man!ulaor telegr45!co )1 $ @ ou !la,2 ou 5onte e al!menta0"o e a D ) C1 $1& n $ caac!tor cerJm!co C% \1&& n $ caac!tor cerJm!co R1 $ @U a 1& U $ re,!,tor >amarelo2 v!oleta2 vermelo ou marrom2 reto2 vermeloF #$versos: ca!7a ara montagem2 ba,t"o e 5err!te2 5!o, e,maltao,2,uorte ara !la,2 antena etc.
". Trans#issor de 3equena 3ot9ncia de A, E,te tran,m!,,or e AM 5unc!ona como uma e,;c!e e m!cro5one ,em 5!o e curto alcance2 ,eno moulao or um m!cro5one e cr!,tal. Seu ,!naV oe ,er catao or 3ual3uer r4!o e ona, m;!a,2 ano$,e re5erLnc!a a 5re3uLnc!a, l!vre, em torno e1 && 8. A al!menta0"o oe ,er 5e!ta com @ !la, e3uena, ou uma bater!a e D ). +ma montagem numa e3uena ca!7a erm!te o u,o ort4t!l2 ,eno !eal ara emon,tra0
2
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
O !$r!u$to A ba,e o c!rcu!to ; um o,c!laor artle]2 cu:a 5re3uLnc!a ; eterm!naa ba,!camente or *1 e C). #ara a 5a!7a e ona, m;!a, *1 ter4 e ?& a1&& e,!ra, e 5!o e,maltao %? ou & num ba,t"o e 5err!te e 1 cm e !Jmetro e e 1& a 1' cm e comr!mento. #ara a 5a!7a e ona, curta,2 entre e1@ M82 a bob!na ter4 e %& a %' volta, o me,mo 5!o no ba,t"o e 5err!te com tomaa central. O m!cro5one e cr!,tal 5ornece um ,!nal e !nten,!ae ,u5!c!ente ara moular a r4!o 5re3uLnc!a e2 a,,!m2 o,,!b!l!tar a em!,,"o a alavra 5alaa. O re,!,tor R1 e o tran,!,tor Y12 :untamente com a ten,"o o al!menta0"o2 eterm!nam a otLnc!a o ,!nal. #ara ) e o tran,!,tor %N%%1?2 R1 oe ,er reu8!o at; @U ara ,e aumentar um ouco ma!, a otLnc!a. #ara D ) a reu0"o oe cegar ao, U?. )er!5!3ue aena, ,e o tran,!,tor n"o tene ao a3uec!mento. #ara a 5a!7a e ona, m;!a, oem ,er te,tao, tran,!,tore, como o TI#12 3ue am!te ent"o2 uma al!menta0"o e ate 1% ). No entanto2 aa a, caracter6,t!ca, e,te t!o e ona2 o aumento o alcance n"o ,er4 grane. #ara al!ca0
Montage' Na 5!gura 11 temo, o !agrama comleto e,te ,!mle, tran,m!,,or e aml!tue moulaa ara a vo8.
2!
NEWTON C. BRAGA
$ig%ra 11 & 5iagrama *o tran+mi++or
A ,uge,t"o e montagem em onte e term!na!, 3ue temo, ; mo,traa na 5!gura 1%.
2"
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
$ig%ra 12 & 8ontagem em ponte *e terminai+
#ara o, 3ue e,e:arem uma montagem em laca e c!rcu!to !mre,,o2 temo, um e,eno em tamano natural na 5!gura 1.
2#
NEWTON C. BRAGA
$ig%ra 1 & '/aca para a montagem
O re,!,tor u,ao oe ,er e 19? ou 19@ W e o, caac!tore, ,"o too, cerJm!co,. C) ; um var!4vel e3ueno ara r4!o, tran,!,tor!8ao, e ona, m;!a,. Eventualmente2 oemo, u,ar um tr!mmer2 ma, a 5a!7a e 5re3uLnc!a, coberta,. ne,te ca,o ,er4 bem menor. A al!menta0"o oe ,er 5e!ta com !la, e3uena,. N"o recomenamo, o u,o e bater!a e D )2 o!, a corrente elevaa e con,umo a e,gota ra!amente. Se 5or u,aa 5onte2 evemo, cu!ar ara 3ue ,ua 5!ltragem ,e:a boa.+ma 5!ltragem ru!m !nu8 ronco, na tran,m!,,"o2 o 3ue ; re:u!c!al a 3ual!ae o ,om.
Auste e ut$l$>a()o #ara rovar e,te tran,m!,,or l!gue na, ,ua, ro7!m!ae, >% a ' metro,F um r4!o 3ue ,!nton!8e a 5re3uLnc!a na 3ual ele oere. Colo3ue a, !la, no ,uorte o tran,m!,,or e ac!one S1. Em ,egu!a2 a:u,te C) ara catar o ,!nal ma!, 5orte ao me,mo temo em 3ue 5ala !ante o m!cro5one. H!8emo, ,!nal ma!, 5orte2 o!, oemo, catar ,!na!, em ma!, e um onto o a:u,te.
2-
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Se um ,!nal otente n"o 5or con,egu!o2 tente muar a 5re3uLnc!a o recetor. #ara ona, m;!a, tente entre ?&& e 1%&& 8. #ara ona, curta, e7er!mente em r!me!ro lugar entre ' e M8. e eo!, entre 1& e 1@ M8. N"o u,e outro t!o e m!cro5one 3ue n"o ,e:a o e cr!,tal2 o!, o aarelo n"o 5unc!onar4. Se t!ver v!a 3uanto ao t!o e m!cro5one e o tran,m!,,or n"o 5unc!onar2 ret!re$o. Se o tran,m!,,or 5unc!onar ; ,!nal 3ue o m!cro5one u,ao ; e cr!,tal. L$sta *e 'ater$al Y1 $ %N%%1? $ tran,!,tor e comuta0"o >ver te7toF *12 C) $ ver te7to B1$ ou D ) $ @ ou !la, ou 5onte S1 $ Interrutor ,!mle, MIC $ m!cro5one e cr!,tal C1 $ 1& n $ caac!tor cerJm!co C% $ 1&& n $ caac!tor cerJm!co R1 $ 1& $ re,!,tor >marrom2 reto2 laran:aF #$versos: onte e term!na!, ou laca e c!rcu!to !mre,,o2 ,uorte ara !la,2 antena2 ca!7a ara montagem2 5!o,2 ,ola etc.
%. Trans#issor transistori:ado 3otente de *, Com uma al!menta0"o e D ) e,te tran,m!,,or e ua, etaa, e R e M oe 5ac!lmente ,uerar o, && metro, em camo aberto. Com a ut!l!8a0"o e bob!na aror!aa oemo, oer4$lo na 5a!7a e % m e ra!oamaore,2 ut!l!8ano a,,!m2 na ,ua rece0"o recetore, e comun!ca0
2
NEWTON C. BRAGA
conver,a, ou como m!cro5one volante2 em uma 5e,ta2 or e7emlo. +ma caracter6,t!ca !mortante e,te c!rcu!to ; a ,eara0"o o e,t4g!o e ,a6a o e,t4g!o o,c!laor. I,,o erm!te 3ue o aarelo tena grane e,tab!l!ae. #oemo, ent"o ,egurar a rr!a antena urante a tran,m!,,"o2 ,em 3ue !,,o cau,e e,v!o, a 5re3uLnc!a com a era a ,!nton!a.
O !$r!u$to A etaa o,c!laora e moulaora leva or ba,e um tran,!,tor B@D@2 ou B@D'2 gerano um ,!nal e e3uena !nten,!ae cu:a 5re3uLnc!a ; eterm!naa or *19C). #ara a 5a!7a e M o tr!mmer C) ; comum e ba,e l4,t!ca ou orcelana e *1 con,ta e ou @ volta, e 5!o %& ou %% em 5orma ,em ncleo e 1 cm e !Jmetro. #ara a 5a!7a e ) entre 1%& e 1'& M8 a bob!na ter4 e %& a e,!ra, em 5-rma e 1 cm com o me,mo 5!o. O ,!nal gerao ; ret!rao e uma tomaa central a bob!na ara a etaa ,egu!nte2 e moo a m!n!m!8ar o, roblema, e ca,amento e !meJnc!a 3ue levam o c!rcu!to a !n,tab!l!ae. A moula0"o vem e um m!cro5one e eletreto !retamente l!gao na ba,e o tran,!,tor. Como o m!cro5one e eletreto :4 o,,u! um tran,!,tor e e5e!to e camo !nterno. ,eu gano ; ,u5!c!ente ara uma t!ma moula0"o ,em a nece,,!ae e 3ual3uer etaa a!c!onal e aml!5!ca0"o. O ,!nal e,ta etaa ; al!cao a uma etaa aml!5!caora e alta 5re3uLnc!a com o tran,!,tor %N%%1?. E,te tran,!,tor oera como etaa aer!!ca one a _carga vem e um co3ue e R cu:o valor n"o ; cr6t!co2 oeno 5!car entre 1& e 1&& . +ma bob!na ca,e!ra 5ormaa or @& ou '& volta, e 5!o e,maltao 5!o & ou % num re,!,tor e 1&& re,ulta num co3ue e 5unc!onamento normal ara e,ta 5un0"o. Al;m e um bom !,olamento2 e,ta etaa rovL uma aml!5!ca0"o e otLnc!a ara o ,!nal e2 com !,,o2 um ma!or alcance ara o tran,m!,,or. O ,!nal ; al!cao a uma antena tele,c!ca e 1& a @& cm e comr!mento.
20
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Se o le!tor t!ver con!0me!or e camoF oe ,ub,t!tu!r ^R or um c!rcu!to ,!nton!8ao e a:u,t4$ lo ara o m47!mo ren!mento. Ne,ta, con!0
Montage' Na 5!gura tran,m!,,or.
1@
temo,
o
!agrama
comleto
e,te
$ig%ra 1! & 5iagrama *o tran+mi++or
A laca e c!rcu!to !mre,,o ,uger!a ; mo,traa na 5!gura 1'.
NEWTON C. BRAGA
$ig%ra 1" & '/aca para a montagem
O, re,!,tore, oem ,er e 19? ou 1l@ W e o, caac!tore, ,"o too, cerJm!co, t!o !,co. O m!cro5one e eletreto eve ,er o t!o e o!, 5!o, e l!ga0"o e2 re5er!velmente2 a, bob!na, *1 e ^R evem 5!car em Jngulo reto ou a5a,taa, uma a outra. #ara a, !la, ou bater!a eve ,er u,ao ,uorte ou conector aror!ao. Eventualmente2 o re,!,tor R oe ,er alterao ara ma!or ren!mento ou ,e ouver tenLnc!a o tran,!,tor ,e a3uecer. N"o o reu8a2 entretanto2 a meno, e '2 om,.
Auste e ut$l$>a()o #ara a:u,tar ba,ta l!gar a un!ae a un, ou @ metro, e r4!o e M ,!nton!8ao em 5re3uLnc!a l!vre e a:u,tar o tr!mmer C) at; 3ue o ,!nal ma!, 5orte ,e:a catao. #oe aver a ocorrLnc!a e ,!na!, ma!, 5raco, 3ue logo ,omem 3uano no, a5a,tamo, um ouco ma!, o tran,m!,,or. Se n"o 5or o,,6vel catar o ,!nal ma!, 5orte2 tente alterar o nmero e volta, a bob!na *12 ou ent"o2 muar a 5re3uLnc!a e rece0"o o r4!o.
1
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
A antena eve ,er um 5!o r6g!o e 1& a @& cm ara.melor e,emeno. Suger!mo, uma antena tele,c!ca. Ao oerar o aarelo2 mantena ,emre a antena em o,!0"o vert!cal e ev!te mov!menta0marrom2 reto2 laran:aF R% $1' $ re,!,tor >marrom2 vere2 laran:aF R $1& $ re,!,tor >marrom2 reto2 laran:aF R@ $1&& Om, $ re,!,tor >marrom2 reto2 marromF R' $ @ $ re,!,tor >amarelo2 v!oleta2 laran:aF R $ %% $ re,!,tor >vermelo2 vermelo2 laran:aF R $ 1& a 1' Om, $ re,!,tor >marrom2 reto2 retoF C1. C' $ 1&& n $ caac!tor cerJm!co C% $ @n $ caac!tor cerJm!co C $ ' $ caac!tor cerJm!co C@ $ 1&& $ caac!tor cerJm!co H!ver,o, ca!7a ara montagem2 laca e c!rcu!to !mre,,o2 ,uorte ara !la, ou conector2 antena2 5!o,2 ,ola etc.
2
NEWTON C. BRAGA
-. Trans#issor de a$ta 3ot9ncia /a$/u$ado 3ara ondas #5dias e curtas Em tran,m!,,"o 3uano ,e 5ala em alta otLnc!a o melor recur,o ; a!na o u,o e v4lvula,. E2 v4lvula, e otLnc!a, na 5a!7a e % Watt, a 1& Watt, oem ,er con,egu!a,2 com 5ac!l!ae2 e velo, r4!o,2 aml!5!caore, ou telev!,ore,. Hentre a, v4lvula, ma!, comun, u,aa, or ra!oamaore, em temo, ma!, ant!go,2 ma, 3ue a!na o:e re,ultam em t!mo, tran,m!,,ore, e7er!menta!, e,t4 a ). Trata$,e e um entoo u,ao em ,a6a e 4u!o caa8 e 5ornecer at; 1& Watt, e otLnc!a e 3ue o,c!la na 5a!7a e ona, m;!a, e curta, com otLnc!a, a me,ma orem e ,a6a. *!gaa a antena, !men,!onaa, e moo correto2 e,ta v4lvula oe em!t!r ,!na!, 3ue alcan0am m!lare, e 3u!l-metro, e !,tJnc!a. Mu!to, ra!oamaore, 3ue emregam e,,a, v4lvula, em e3u!amento, ma!, ant!go, oem ate,tar !,,o. E claro 3ue2 ara oera0"o ne,ta, con!0!n5orme$,e no HENTE*F2 o!,2 elo contr4r!o2 e,tar4 ,u:e!to a roblema, e orem legal. A,,!m2 ,e o le!tor n"o tem ,ua l!cen0a2 naa !mee 3ue ele monte o tran,m!,,or e o u,e em e7er!Lnc!a, e curto alcance com uma antena 3ue n"o ultraa,,e 1 metro e comr!mento2 o!, ,e !,,o n"o 5or 5e!to2 o e3u!amento oer4 ,er areen!o como clane,t!no e o oeraor re,o e roce,,ao. Cu!ao2 ortantoV Como o, tran,m!,,ore, a v4lvula, oeram com ten,
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Na ver,"o e ona, curta, teremo, ma!or alcance2 ma, ,ua oera0"o , eve ocorrer em grane, e,a0o, aberto, >5a8ena,F e2 me,mo a,,!m2 com antena, curta,2 a n"o ,er na, con!0
O !$r!u$to A v4lvula ) ; um entoo2 o,,u!no o!, ' elemento,2 al;m o 5!lamento e ) one ; 5e!to ,eu a3uec!mento. Na ,ua laca ; al!caa a alta ten,"o o,!t!va atrav;, e uma bob!na. Na grae >@F ; al!cao o ,!nal e al!menta0"o a bob!na 3ue rovoca a o,c!la0"o num c!rcu!to artle]. C) e *1 eterm!nam a 5re3uLnc!a a o,c!la0"o. O catoo >?F ; l!gao = terra or me!o e um re,!,tor e um caac!tor 5orneceno a,,!m o retorno = ma,,a e ao me,mo temo a auto$olar!8a0"o. O ,!nal e moula0"o ; al!cao na grae e controle >'F oeno v!r !retamente e um m!cro5one e cr!,tal2 um r;$ aml!5!caor ou aml!5!caor ou um o,c!laor e 4u!o ,e 3u!,ermo, a em!,,"o telegr45!ca. )e:a 3ue a v4lvula rec!,a e ten,
!
NEWTON C. BRAGA
#ara a antena evemo, u,ar um bom conector2 ,e bem 3uer na, al!ca0
Montage' Na 5!gura 1 amo, o !agrama o tran,m!,,or !nclu!no uma 5onte e al!menta0"o com o tran,5ormaor T1.
"
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
$ig%ra 1# & 5iagrama *o tran+mi++or
E,te tran,5ormaor oe ,er arove!tao e velo, r4!o, ou aml!5!caore,2 re5er!velmente o me,mo e one tena ,!o ret!raa a v4lvula. O ,ecun4r!o e alta ten,"o oe ter v4r!o, valore, entre 1'& e %'& ) com corrente a art!r e @& mA2 ,e bem 3ue & !eal ,e:a '& mA. Ob,erve a l!ga0"o o enrolamento e 2 ) no, !no, % e 3ue corre,onem ao 5!lamento a v4lvula
#
NEWTON C. BRAGA
O caac!tor C@ a,,!m como C' evem ter ten,
$ig%ra 1- & A+pecto *a montagem
O caac!tor C) tanto oe ,er um aer como na 5!gura2 one ,er4 a:u,taa a 5re3uLnc!a como um var!4vel !,olao o ca,,! e at; @1& . #ara a l!ga0"o = tomaa central a bob!na u,amo, um 5!o bl!nao com a mala aterraa.
-
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
A bob!na ; enrolaa num tubo e ael"o ou #)C e 1 olegaa2 con,tano e @& Z @& volta, e 5!o e,maltao no ca,o a 5a!7a e ona, m;!a,. #ara ona, curta,2 temo, a, ,egu!nte, o,,!b!l!ae, ara @& metro, > M8F %& Zv%& volta, o me,mo 5!o ara 1@ M8 >%& metro,F 1' Z 1' volta, e 5!o na me,ma 5orma. #e3uena, altera0
Auste e uso Heo!, e l!gar o aarelo2 e!7e a v4lvula a3uecer or elo meno, % m!nuto,. Heo!, ,!nton!8e na, ro7!m!ae, um r4!o 3ue cate o, ,!na!, o tran,m!,,or. A:u,te ent"o o aer ou var!4vel ara catar o ,!nal ma!, 5orte. Ne,te a:u,te n"o ,er4 rec!,o u,ar antena. #ara ver!5!car a o,c!la0"o aro7!me uma lJmaa neon ou 5luore,cente a bob!na. Ela eve acener. Catao o ,!nal l!gue uma 5onte e ,!nal no :a3ue. Se 5or m!cro5one e cr!,tal a l!ga0"o ; !reta. Se 5or outro t!o2 ,er4 rec!,o u,ar r;$aml!5!caor. Na u,e antena e7terna2 a n"o ,er 3ue a oera0"o ,e:a 5e!ta na 5a!7a e ra!oamaore, or oeraor l!cenc!ao. L$sta *e 'ater$al )1 $ ) $ v4lvula entoo >ver te7toF H12 H% $ B1% $ !oo, e ,!l6c!o *12 C) $ ver te7to S1 $ !nterrutor ,!mle, T1 $ tran,5ormaor com r!m4r!o e acoro com a ree e ,ecun4r!o e 1'& a %'& ) com tomaa central e 2 ) ara 5!lamento. C1 $ 1&& n ^ 1&& ) $ caac!tor cerJm!co ou e ol!;,ter C% $ 1& u ^ ' ) $ caac!tor eletrol6t!co C $1&& ^ 1 U) $ caac!tor cerJm!co C@ $ % u ^ %'& ) ou ma!, $ caac!tor eletrol6t!co >ver te7toF C' $ 1&& n ^ %'& ) ou ma!, $ caac!tor cerJm!co >ver te7toF #$versos: ca,,! e metal2 :a3ue RCA2 5!o,2 ,ola2 ,o3uete ara v4lvula etc.
NEWTON C. BRAGA
;ITERAT
Cur,o e Eletr-n!ca $ Eletr-n!ca B4,!ca
Cur,o e Eletr-n!ca $ Eletr-n!ca Analg!ca
Cur,o e Eletr-n!ca $ Eletr-n!ca H!g!tal I
Cur,o e Eletr-n!ca $ Eletr-n!ca H!g!tal II
0
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Cur,o e Eletr-n!ca $ Telecom I $ Ra!ocomun!ca0
Cur,o e Eletr-n!ca $ Eletr-n!ca Automot!va
Cur,o e Eletr-n!ca $ Eletr-n!ca e #otLnc!a
M!crocontrolaore, #IC 1 E 1? – Teor!a e #r4t!ca
!
NEWTON C. BRAGA
Rel;, $ C!rcu!to, e Al!ca0
O C!rcu!to Integrao @&1
Como te,tar comonente, eletr-n!co, $ volume 1
Como te,tar comonente, eletr-n!co, $ volume %
!1
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
Como te,tar comonente, eletr-n!co, $ volume
Como te,tar comonente, eletr-n!co, $ volume @
onte, e Al!menta0"o $ volume 1
onte, e Al!menta0"o $ volume %
!2
NEWTON C. BRAGA
Manual e Mecatr-n!ca
#ro:eto, Eucac!ona!, e Robt!ca e Mecatr-n!ca
#ro:eto, Eucac!ona!, em Matr!8 e Contato, $ volume 1
rmula, e C4lculo, #ara Eletr!c!ae e Eletr-n!ca
!
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
rmula, e C4lculo, #ara Eletr!c!ae e Eletr-n!ca $ volume %
#ro:eto, Eletr-n!co, #ara o En,!no e 6,!ca e C!Lnc!a,
#ro:eto, eletr-n!co, eucac!ona!, com energ!a alternat!va
a0a )ocL Me,mo – Montagen, Eletr-n!ca,
!!
NEWTON C. BRAGA
Con,erte Tuo $ Gu!a r4t!co o rearaor eletr-n!co
Imre,,ora, – unc!onamento e Manuten0"o
O, Segreo, no u,o o Mult6metro
Alarme, $ Conce!to, e Al!ca0
!"
TRANSMISSORES – volume 1 – www.newtoncbraga.com.br
O,c!lo,c!o $ #r!me!ro, a,,o,
#ro:eto, Eletr-n!co, ara o Me!o Amb!ente
#ro:eto, Eletr-n!co, ara o Bem E,tar e Sae
!#