thang_7.2018

Vietnam

The Golden Newsletter Vietnamese first and only value investment newsletter

Ấn phẩm đầu t ư giá trị đầu tiên và duy nhất t ại Việt Nam

Ấn phẩm được lưu hành nội bộ, cấm sao chép và chia s ẻ công khai nếu chưa được sự cho phép c ủa:

Ấ

ẩ

GOLDEN RIVER INVESTMENT

“The man with insight enough to admit his limitations

MANAGEMENT, LTD

comes nearest to perfection .”

Ho Chi Minh City, 700000 [email protected]

Johann Wolfgang von Goethe

www.newslettervietnam.com

Công ty nhắc đế n:

FEDEX, XEROX…3

Trong số ấn phẩm phát hành kỳ này

Lời giới thiệu: Nhiệm vụ của chúng tôi

GRAHAM NEWMAN’S BEN GRAHAM...10,12

1. Nội dung đặc biệt…1,2,3,4,5,6,7

WESCO FINANCIAL’S CHARLIE MUNGER…1,2,3,4,5,6,7,12

MSN, VIC, PNC…4 MWG, FRT…4,5 PNJ, VCS, CTD, VNM…5 APC…6,9,10 FOX, FPT, VIETTEL…8,15 NHT, GDT, XHC…9

Tâm lý học đằng sau nh ững hành vi sai l ầm c ủa loài người – PROFESSOR ROBERT Charlie Munger (k ỳ 1) CIALDINI…1 2. Cổ phiế u tuyệt vời, đắt đỏ, và thú v ị...8,9,10 (The good, the bad, and the ugly)

DSC, SSI, HCM, VCI…10

Công ty công ngh ệ viễn thông

HAG…11

Công ty sản xuất hàng tiêu dùng không thi ết yếu

FLC, AAA, HNG…13

Công ty môi giới chứng khoán

VNM, SAB, MCH, DHG, VCB, BVH…13 YEG, VPI, CEN, HTINCOS, HPX…13,14

(và nhiều hơn nữa…)

CHARLES DARWIN…5 BERKSHIRE HATHAWAY’S WARREN EDWARD BUFFETT…5,6,9,11,15 FIDELITY MAGELLAN’S PETER LYNCH…4,5,11 DALE CARNEGIE & ASSOCIATES’ DALE CARNEGIE…3,7,11,12

3. Quan điểm ngược chiều…11

Khi nào thì ta nên s ửa sai bằng việc “cắt lỗ”?

RULEON EINVESTING’S PHIL TOWN…5,7,9,10,13

4. Bài học cuộc sống…11, 12

CHU THI THANH HA, NGO VAN HOA, NGUYEN PHU DONG HA, …8,9,10

AMZN, GOOGL, FB...14,15 CAPITAL CLEARANCE VN..15

Nhân vật được nhắc đế n:

Quắng gánh lo đi mà vui số ng – Dale Carnegie (k ỳ 2)

BILL ACKMAN, BILL MILLER…11 5. Phụ lục: Định giá thị trường & chuy ển động tin t ức…13,14,15

WILLIAM H. CARRIER, FAIL. P. HANEY…12

PRESIDENT TRUMP…14 (và nhiều hơn nữa…)

Copyright ©2017 Golden River Investment Management, Ltd. Ho Chi Minh City, 700000 [email protected], All rights reserved 



Lời giới thiệu Mặc cho thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạ n t ừ năm 2013 cho đến nay đang trở thành m ột ngôi sao trong khu vực châu Á nh ờ s ự đột bi ến k ỷ l ục v ề giá cổ phi ếu, thanh khoản cũng như số lượng doanh nghi ệp niêm yết mới, người ta lại không thể không thấy một hiện tượng nghiêm tr ọng khi một số nhà đầu tư – đặc biệt là số nhà đầu tư cá nhân Việt Nam – lại không thể có được mức l ợi nhuận tương xứng mà đáng buồ n thay, họ vẫn đang chịu thua lỗ nghiêm trọng, mất đi sự tin tưởng và dần rời bỏ thị trường. Vấn đề này đã làm chúng tôi trăn trở nhiều năm qua để tìm ra nguyên nhân g ốc rễ và giải pháp để vực lại lợi nhuận cũng như niềm tin – thứ n ền móng xây d ựng nên n ền kinh t ế tài chính c ủa Việt Nam - ở nh ững nhà đầu tư cá nhân kể trên. Theo nhiều năm kinh nghiệm cũng như quan sát của chúng tôi trên th ị trường, chúng tôi đưa ra giả thuyết rằng có ba nguyên nhân (c ả chủ quan lẫn khách quan) chính gây ra tình tr ạng trên như sau:

1. Nguyên nhân tâm lý và phương pháp đầu tư chưa đúng củ a số đông “Tiên trách kỷ, hậu trách nhân”. Chúng tôi nhậ n thấy rằng nguyên nhân chính chi ếm hơn 80% sự thua lỗ là do những nhà đầu tư cá nhân chưa được tiếp cận với triết lý đầu tư đúng đắ n và sự rèn luyện tâm lý cần thiết để có thể mang lại lợi nhuận trên th ị trường. Đầu cơ mộ t cách không c ẩn trọng, để thông tin sai l ệch ảnh hưởng tâm lý và s ự mất kiên nhẫn là một trong số những sai lầm thường gặp ở nhiều nhà đầu tư cá nhân. 2. Mâu thuẫn lợi ích đang dần trở thành một hành vi ph ổ biế n trên phố Wall Việt Nam

Việc trục lợi của một số những nhân viên m ẫn cán trên ph ố Wall Việt Nam dựa vào sự lỏng lẻo của pháp luật và sự mơ hồ của những vị khách hàng hi ền lành đang biế n thị trường chứng khoán thành m ột nơi lừa lọc và trộm cắp thay vì bản chất văn minh mà nó vốn được t ạo ra. Họ t ận dụng vị trí công việc để lấy thông tin nội gián và mua bán cổ phiếu, lợi dụng sự ngây thơ của nhà đầu tư để huy động cho vay ký quỹ vượt mức cho phép; họ đánh chi phí quả n lý vốn cao bất thường và t ận dụng sự không minh b ạch để dùng tiền cho mục đích cá nhân … Tất cả những hành vi trên không nh ững không giảm bớt mà còn trở thành lẽ thường tình hơn bao giờ hết với mức độ quy mô thị trường ngày càng l ớn hơn. 3. Thời đại thông tin dư thừ a và nhiễu loạn

“Cho dù ta cắt mỏng đến đâu đi chăng nữa, một vấn đề sẽ luôn có hai m ặt.” Luồng thông tin tài chính trong th ời đại kỹ thuật số ngày nay có t ốc độ lan truyền đáng kinh ngạc, đặc biệt thông qua m ạng xã hội, các kênh trao đổ i trực tuyến hay các diễn đàn. Song tốc độ t ỷ lệ nghịch với chất lượng, hầu hết những thông tin đó đề u sai lệch có chủ đích hoặc hoàn toàn chưa được chứng minh. Vậy còn những kênh thông tin khác? M ột s ố kênh báo chí online ngày nay ch ỉ chạy đua về số lượt xem thay vì ch ất lượng nội dung, và đôi khi, họ còn bị mua chuộc dễ dàng v ới giá chỉ vài chục triệu đồng. Một số báo cáo phân tích ng ập tràn mâu thuẫn lợi ích và chậm trễ trong những khuyến nghị. Ngay cả báo cáo tài chính ki ểm toán cũng không thể tin tưởng được như trường hợp của một số công ty vi phạm hình sự gần đây. Trong bối cảnh đó, không khó hiểu việc những nhà đầu tư cá nhân chưa hiể u rõ về thị trường cảm thấy bối rối, lạc lõng và th ậm chí cảm thấy kinh sợ đến mức muốn rời bỏ chốn này để gửi tiền vào ngân hàng cho yên lành. Vì lí do này, học t ập t ừ thị trường Hoa Kỳ, đội biên t ập chúng tôi cũng trăn trở vượt qua khó khăn nhiều năm qua để t ạo ra ấn phẩm đầu tư (investment newsletter) này như một kênh truy ển t ải triết lý đầu tư đúng đắ n và những quan điểm ngược chiều để nói lên s ự thật của bức tranh th ị trường tài chính Việt Nam. Qua đó gián tiếp giúp những nhà đầu tư cá nhân có mộ t cái nhìn khách quan mà không b ị sai lệch bởi những đường bút nhuốm đẫm màu “mâu thuẫ n lợi ích” và có thể t ự bảo vệ mình khỏi những cám dỗ thị trường hay sai lầm trong tương lai Lời cu ối, triết lý đầu tư chỉ là định hướng, phương pháp đầu tư mới chính là con đườ ng. Chúng tôi luôn luôn chào đón mọi ý kiến phản biện và tin r ằng những nhà đầu tư cá nhân không chuyên, nhữ ng bạn sinh viên đam mê tài chính, hoặc thậm chí những người bạn đồng nghiệp trong ngành tài chính s ẽ tìm thấy được triết lý đầu tư nề n t ảng qua những bài dịch, bài viết, các khuyến nghị cổ phiếu mẫu và t ự xây dựng chính sách đầu tư cho riêng mình (*). Từ đó, thị trường chứng khoán Việt Nam có th ể văn minh trở lại như bản chất nó được xây dựng nên và tr ở thành kênh l ựa chọn đầu tư và huy động vốn quan trọng của nền kinh t ế, đóng góp cho sự phát triển bền vững và phồn vinh của đất nước.

Đội Biên Tập Golden Newsletter Vietnam: S.A.F.E – Skopos, Angelos, Filologos & Europos




07/2018 – Ấn phẩm XII

THE GOLDEN NEWSLETTER VIETNAM

Trang 1

1. Nội dung đặc biệt (k ỳ 1) Tâm lý học đằng sau những hành vi sai l ầm của loài người – Charlie Munger để t ừ đó mới có thể giữ được “nụ cười thanh thản” qua những năm tháng đầ y cạm bẫy phía trước vậy… Lượ c d ịch, bình luận thêm t ừ bài nói chuy ện huy ền thoại của ngài Charlie Munger t ại trườ ng Harvard năm 1995, sau này được đặt là: “The Psychology Of Human M isjudgement” I. Loài kiế n, ảo thuật gia & cách đánh lừa bộ não của con người

Nhiều năm lăn lộ n trên th ị trường, chúng tôi t ừng gặp rất nhiều các nhà đầu tư cá nhân có IQ cao, trẻ tuổi, với khả năng tính toán và nắ m bắt thông tin phi thường đế n mức khó ai sánh bằng. Sau những năm sụt giảm mạnh của thị trường - 2008, 2011 & 2012, 2015 - những người chúng tôi g ặp trên ngày càng thưa dầ n: số thì đã từ bỏ chứng khoán, số thì khánh kiệt, số thì biệt tăm vì còn trố n nợ margin... Những người có tâm lý lo l ắng, sợ hãi thì đã tránh xa thị trường vì sự bất ổn của nó. Còn nh ững người thông minh thì đã sa ngã bở i sự quá t ự tin của họ. Trên sàn, ch ỉ còn lại vài người khiêm t ốn nhất mà chúng tôi biết còn tr ụ lại. Họ là những nhà đầu tư cá nhân tuy không chuyên nghi ệp, nhưng lạ i luôn cẩn trọng, biết thỏa mãn với mức sinh l ời vừa phải. Họ không bao giờ vay nợ và luôn có nhiều nguồn thu nhập khác nhau để đảm bảo tài chính. Khi b ắt tay nói chuy ện lại sau nhiều năm, chúng tôi vẫ n nhận thấy đâu đó trên những gương mặt ấy một nụ cười bình thản, thoải mái, đầy am hiểu ngày nào. Trước đây nhiều năm, chúng tôi cũng từng nghĩ rằ ng đầu tư là một bộ môn khoa học đòi hỏi những bộ óc siêu đẳng. Song càng đi dài, chúng tôi càng thấy trí thông minh cảm xúc (EQ) quan tr ọng với một nhà đầu tư đến chừng nào. S ự am hiểu những điểm hạn chế của bản thân, biết nhận thức những sai lầm phi lí trí c ủa người khác, và biết t ự kiểm soát bản thân bằng kỷ luật là những t ố chất quyết định(*) nên thành công trong đầ u tư chứng khoán. Như chúng tôi đã nhiều lần nhắc về câu châm ngôn c ủa ngài Munger: “Bí quy ết thành công duy nhấ t của tôi ư? Đó là lí trí (rationality). Nó giúp tôi số ng sót trên cu ộc đời này” . Nay, với chủ đề tâm lý học sẽ đi theo đọc gi ả trong suốt chặng đường đầu tư hàng chục năm sau, chúng tôi xin được lược dịch, trích dẫn lại bài nói chuy ện huyền thoại của ngài Munger t ại trường Harvard, 1995, với tên gọi “Tâm lý học đằng sau nhữ ng hành vi sai l ầm của loài người” (The psychology of human misjudgement), giúp nhà đầu tư cá nhân chúng ta không chỉ hi ểu hơn về thế giới, mà còn hiểu hơn về bản thân, t ự sửa mình,

@Ngài Munger: “Khi tôi bắt đầu ngành Luật cách đây gần 50 năm, tôi đã hiể u ra r ằng con người là “mộ t loài sinh v ật xã hội” , b ị ảnh hưở ng l ớn và hoàn toàn t ự nhiên t ừ nhữ ng hành vi của đồng loại xung quanh mình. Càng tr ải đờ i, tôi d ần b ị bủa vây bở i nhữ ng sự phi trí, cảm tính có quy lu ật đế n mức tôi nghĩ rằ ng tôi không có kh ả năng chịu đựng hơn đượ c nữa. Lúc đó, tôi biế t r ằng nế u tôi không có m ột h ệ th ố ng lí thuy ết hành vi t ốt hơn, tôi sẽ khó đạt đượ c nhữ ng thứ tôi muố n trong cuộc số ng. Và như thế , sứ mệnh đi tìm cho mộ t thứ lí thuy ết tâm lý học bắt nguồn t ừ đó. Tôi đã được giúp đỡ đáng kể trong công cu ộc tìm kiế m của mình nhờ hai luồng tư duy. T hứ nhấ t, học theo châm ngôn số ng của ngài Jacobi: “Nghĩ ngượ c l ại, luôn luôn nghĩ ngượ c l ại (Invert, always invert)”, tôi tìm sự thông thái qua việc h ọc nhữ ng bài học v ề hành vi sai l ầm của ngườ i khác. Thứ hai, tôi đã trở thành một “kẻ chuyên đi săn sai lầm” đế n mức tôi không quan tâm đế n l ằn ranh giữa các lĩnh vự c. Tôi không nghĩ rằ ng nhữ ng v ấn đề thự c t ế của cuộc số ng con ngườ i l ại b ị bó buộc bở i bấ t k ỳ lĩnh vự c nào, cho dù đó là vấ n đề kinh t ế , mố i quan hệ xã hội hay t ội phạm học. Ấ y v ậ y mà, tôi ch ỉ b ắt đầu th ự c s ự ti ế p xúc v ới lí thuy ế t hàn lâm khi đọ c quy ể n Influence của Robert Cialdini, m ột giáo sư tâm lý học ở bang Arizona. Ngay l ậ p t ứ c, tôi mua cho t ấ t cả ngườ i con của tôi mỗi ngườ i một bản. Tôi cũng tặng Cialdini một cổ phiế u Berkshire hạng A để cám ơn đóng góp vĩ đạ i của ông cho xã hội. Phần l ớn các đọc giả của Cialdini, cũng giống như tôi, muố n học và biế t cách tránh nhữ ng bẫy tâm lý đượ c thự c hiện bở i nhữ ng tay bán hàng (salesmen) và nhữ ng tình huố ng l ừa gạt trong đờ i. V ới động l ực đó, tôi đã tìm đọ c thêm 3 cuố n sách nữ a v ề tâm lý h ọc, t ự ghi nhận l ại nhữ ng học v ấ n, luy ện t ậ p và kinh nghiệm số ng để cho ra thứ tóm t ắt của Munger v ề tâm lý hành vi sai l ầm của loài ngườ i như sau: Loài kiến và các tác nhân kích thích (stimuli) Tôi xin phép bắt đầu bài tóm t ắt của mình v ề sự quan sát đố i v ới loài côn trùng. Dù vi ệc so sánh bộ não của một loài 





Trang 2


chỉ có x ấ p x ỉ 100,000 t ế bào thần kinh v ới một loài hàng t ỷ t ế bào thần kinh như loài ngườ i là khậ p khiễ ng, song đố i v ới quan sát của tôi, nó khá rõ ràng r ằng b ộ óc con người cũng hoạt độ ng m ột cách phản x ạ t ự nhiên, đơn giản hóa đố i v ới các tác nhân kích thích bên ngoài (stimuli) hệt như loài kiế n, nhằm để dành năng lượ ng x ử lý các nhiệm v ụ phứ c t ạp hơn trong cuộ c số ng. Loài kiến thườ ng chỉ học đượ c một ít hành vi t ừ kinh nghiệm, và ngượ c l ại chỉ phản ứ ng v ới 10 hay ít hơn các tác nhân kích thích đượ c l ậ p trình sẵ n trong não chúng. Chẳng hạn, một giáo sư từng bôi hương (pheromone) của một con kiế n chế t lên một con kiế n số ng. Lạ lùng thay, t ự động nhữ ng b ầ y ki ế n còn l ại li ền đem con kiế n sống đó vứ t ra chôn, b ấ t chấ p sự giãy giụa chống đố i của nó trong su ố t quá trình. Ở trườ ng hợp khác, do đượ c l ậ p trình sẵ n phải đi theo con kiến phía trướ c mình, một giáo sư đã sắ p x ế p bầ y kiế n khiế n chúng phải đi mộ t vòng tròn theo đuôi nhau vĩnh viễ n mà không hề hay biết. Đó là sự l ậ p trình đơn giả n của bộ não loài kiế n, tuy hữ u d ụng ở đa số trườ ng hợ p, song l ại gây nguy hi ể m nặng nề ở nhữ ng tình huống đặc biệt khác.” @S.A.F.E team: Chúng ta th ấy phổ biến ra sao những tác nhân kích thích được lập trình sẵn trong não đã làm hành vi của những người tưở ng chừng như lí trí, lại trở thành những “gã hề” trong cuộ c sống thường nhật. Những kẻ buôn bán những sản phẩm/dịch vụ mang tính kích thích để n sự hưng phấn và hồi hộp trong não ta như ma túy, cá độ , cờ bạc, game online đã kiếm được nhiều tiền dễ dàng như thế nào khi con nghi ện liên t ục lao vào bất ch ất h ậu qu ả trông thấy. Trong cu ộc s ống hằng ngày, nh ững thứ công nghệ như điện thoại thông minh, mạng xã hội đã kích thích hạt “tò mò” trong não ta, khiến ta phải liên t ục sử dụng, ki ểm tra để có thông tin mới, dù nó vô bổ đến cách mấy. Trên thị trường chứng khoán cũng vậ y, những tay thao túng đã đánh tớ i tâm lý ch ạy theo đám đông của các nhà đầu tư cá nhân bằng việc t ạo cung c ầu giả qua cách “kê giả” hàng triệu cổ phiếu đặt mua để t ạo sự t ự tin cho họ. Chúng tôi nêu ra nh ững ví d ụ này, để quý đọc giả thấy rằng trên cu ộc đời này, những kẻ thao túng thông minh, người hi ểu các lập trình đơn giản trong não b ộ của ta, sẽ dễ dàng trục lợi ta đến chừng nào – nếu ta không hiểu điểm yếu của bản thân và t ự điều chỉnh nó. Ảo thuật và nhận thức sai của ta (misperception) @Ngài Munger: “ Nhận thứ c của con ngườ i r ấ t d ễ b ị đánh lừ a, nếu các so sánh đố i ngh ịch (contrast) trong não b ị thao túng để không nhận ra sự khác biệt của các tác nhân bên ngoài. 

M ột tay ảo thuật gia chuyên nghiệ p r ấ t giỏi trong chuy ện này: hắn có thể d ễ dàng l ấ y chiếc đồng hồ trên tay bạn mà bạn không hề hay biế t. Đầu tiên, hắn tác động lên cổ tay bạn nhẹ nhàng như thể đó chỉ là một cú chạm nhẹ , sau đó hắn sẽ tác động lên bộ phận khác trên ngườ i bạn mạnh hơn, để bạn không chú ý nh ận ra những tác độ ng nhẹ khác trên cổ tay bạn nữ a. M ột ví d ụ khác là khi một giáo sư t âm lý yêu cầu các học trò mình bỏ hai tay, một tay vào xô nướ c nóng, m ột tay vào xô nướ c l ạnh, sau đó cùng bỏ hai tay vào một xô nướ c nhiệt độ thườ ng. N ếu bạn làm thử đi, bạn sẽ thấ y r ằng hai tay, một tay sẽ cảm thấ y l ạnh, một tay sẽ thấ y nóng khôn cùng dù r ằng cùng cho tay vào m ột xô nướ c. S ự đố i ngh ịch cao độ (high contrast) này là một ví d ụ kinh điể n cho việc l ậ p trình so sánh đơn giả n trong b ộ não con ngườ i. Khi đã hiểu đượ c r ằng não b ộ chúng ta d ễ b ị d ẫ n d ắt bở i sự đố i ngh ịch đơn giản như thế nào, thì b ạn đã bướ c một bướ c tiế n l ớn trong sự nhận thứ c r ằng không hề khó để một tay ảo thuật gia, hay cu ộc số ng l ừa gạt bộ não của bạn, nế u bạn không biết đề phòng.” II. 25 xu hướng tâm lý sai l ầm của con người

@S.A.F.E team: Sau khi gi ới thiệu về câu chuyện loài kiến, ảo thuật gia và cách bộ não người bị lừa gạt, ngài Munger tiếp t ục bài tóm t ắt bằng một danh sách g ồm 25 xu hướng tâm lý sai lầm (“bias tendencies”) của loài người mà ông t ổng hợp được t ừ kinh nghi ệm sống của bản thân. Do giấy m ực h ạn ch ế, k ỳ này chúng tôi ch ỉ đề c ập đến 11/25 xu hướng tâm lý sai l ầm đầu tiên – 11 thứ xu hướng phổ biến, gần gũi và có nguy cơ gây cho đờ i ta nhiều thiệt h ại nh ất n ếu ta không c ẩn tr ọng. Bên c ạnh việc lược dịch lại, chúng tôi cũng muốn đưa ra mộ t vài ví dụ trong kinh nghiệm đầu tư thực t ế của chúng tôi, qua đó giúp đọ c giả cảnh giác trước những b ẫy tâm lý kinh điển trong c ả cuộc sống và con đường đầu tư tài chính trong tương lai: 25 xu hướng tâm lý sai l ầm (k ỳ 1)

1

Tâm lý phản ứng mạnh mẽ với phần thưởng

7

Tâm lý chia sẻ công bằng

2

Tâm lý yêu thích

8

Tâm lý ghen t ỵ/đố kỵ

3

Tâm lý ghét bỏ

9

Tâm lý đền đáp

4

Tâm lý xóa b ỏ nghi ngờ 10 để quyết định nhanh

Tâm lý bị ảnh hưởng chỉ vì liên kết trong quá khứ

5

Tâm lý nhất quán trong 11 tư duy

Tâm lý chối bỏ thực t ại đau đớn

6

Tâm lý tò mò






#1. Tâm lý phản ứ ng mạnh mẽ v ới phần thưở ng (Reward super-response tendency)

@Ngài Munger: “Mặc dù tôi luôn nghĩ rằng tôi đã ở trong top 5% nh ữ ng k ẻ cùng trang l ứ a v ề việc nghiên cứu động cơ (incentives), ấ y v ậ y mà tôi v ẫ n đánh giá thấ p và luôn luôn ngạc nhiên trướ c sứ c mạnh của nó. M ột trong nhữ ng ví d ụ mà tôi ưa thích nhấ t là case của công ty chuy ể n phát nhanh Federal Express (FedEx). V ới yêu cầu phải thự c hiện đóng gói và chuyể n nhanh nhữ ng kiện hàng trong ca t ối, ban lãnh đạ o FedEx vô cùng đau đầ u khi nhân viên làm việc r ấ t thiế u hiệu quả. H ọ thử đủ mọi cách, t ừ tuyên truy ền v ề trách nhiệm, đế n việc kiểm điểm, camera giám sát, …, vậ y mà mọi thứ v ẫ n chậm tiến độ. Cho đế n khi, một k ẻ thông minh phát hi ện ra r ằng chính sách tr ả lương theo giờ (pay by hour) hiện t ại thúc đẩ y động cơ kéo dài giờ làm việc c ủa các nhân viên ca t ối lên. H ọ đổ i sang chính sách tr ả ti ền theo ca (pay by shift), và nhân viên nào làm xong vi ệc của mình thì đượ c v ề sớ m. Ngạc nhiên thay, giải pháp hướng đế n l ợi ích đó đã hoạt động cự c k ỳ hiệu quả! Các kiện hàng của FedEx ngày nay đã đượ c x ử lý thuộc top nhanh nhấ t thế giớ i. Trong những ngày đầ u l ịch sử Xerox, Joe Wilson cũng đã gặ p tình huống tương tự . Ông này phải đi xuố ng thự c t ế t ại Xerox vì không hi ể u t ại sao một dòng máy in t ốt và r ẻ như vậ y, l ại có doanh s ố t ệ hơn một dòng máy cũ hơn r ấ t nhiều. Khi ông đến nơi, ông mớ i ng ộ ra r ằng chính sách hoa hồng (commission policy) c ủa dòng máy cũ cho các nhân viên sale r ất cao, thành ra h ọ có động cơ đẩ y doanh số s ản phẩ m ch ất lượ ng kém ấ y cho khách hàng – những người đáng nhẽ phải được đố i x ử t ốt hơn. Chúng ta nhất định cần ghi tâm l ời răn mà ngài Ben Franklin đã viế t trong quy ển Poor Richard’s Almanack: “Nế u phải thuy ế t phục, hãy t ậ p trung vào l ợi ích thay vì lý l ẽ.” Nguyên lý này là m ột la bàn ch ỉ hướ ng vô cùng khôn ngoan trong cu ộc s ống: đừ ng bao giờ nghĩ về thứ gì khác khi điều quan tr ọng nhấ t ta cần phải biế t là động cơ riêng của mỗi ngườ i.

Trang 3

M ột ngườ i mà có xu ất thân đàng hoàng tử t ế , v ẫ n có thể tr ở thành một k ẻ th ấ t đức trong môi trường mà các độ ng cơ tiền b ạc đã làm lu mờ anh ta, giống như trườ ng h ợ p mà các nhân viên bán hàng Xerox đã lừ a d ối khách hàng họ v ậ y. Những lĩnh vự c d ịch v ụ chuyên môn như tài chính, hành luật, y t ế , giáo d ục, sử a chữa máy móc là nơi mà sự băng hoại đạo đứ c vì phản ứ ng v ới phần thưở ng x ả y ra nhiều nhấ t, do l ợi thế thông tin của ngườ i cung cấ p d ịch v ụ quá l ớn so v ới các khách hàng. Tình tr ạng mâu thuẫ n tâm lý thự c d ụng tràn lan như vậ y, khiế n một ngườ i thông minh s ẽ ph ải: (1) đặc biệt sợ hãi và tránh xa các l ời khuyên t ừ chuyên gia tư vấ n, khi chính sách thu nhậ p của người tư vấn không đồ ng nhấ t v ới l ợ i ích của ta (2) luôn phải check l ại các l ời khuyên một l ần nữ a và đặt tinh thần khách quan lên trên h ế t .” @S.A.F.E: Xu hướng tâm lý đầ u tiên mà ngài Munger nhắc đến, không phải là sai l ầm tâm lý của riêng bản thân ta, mà là bài học để ta hiểu người, hiểu thế giới và cẩn trọng hơn. Cũng như ngài Dale Carnegie đã dạ y trong quyển Đắc Nhân Tâm của mình: “N ế u bạn có thể đặt mình vào đị a v ị và suy nghĩ của người khác đượ c, thì bạn đã bướ c một bướ c tiế n l ớn trong sự nghiệ p của mình r ồi!” Hiểu được xu hướ ng tâm lý này trên th ị trường chứng khoán, các nhà đầu tư cá nhân chúng ta sẽ hiểu rằng: - Nh ững CTCK và môi giới đều ki ếm ti ền t ừ hoa hồng phí giao dịch của chúng ta, hoặc các giao d ịch t ự doanh của họ. Nên họ mu ốn ta giao dịch càng nhi ều càng t ốt để thu phí, hoặc thậm chí “gánh” giúp họ những cổ phiếu t ệ hại mà bộ phận t ự doanh của họ muốn bán ra! - Các kênh báo chí ngày nay mà mi ễn phí, thì họ sẽ thu tiền quảng cáo, hoặc thậm chí được thuê viết bài chỉ với vài chục triệu đồng, bất chấp chất lượng công ty ra sao. - Những chủ doanh nghiệp “gian manh”, có thể sẵn sàng làm giả số sách, thao túng giá c ổ phiếu để bán tháo và thu lợi cá nhân hàng trăm tỷ đồng nếu ta không nghiên c ứu kĩ. Khi hiểu được các ngu ồn g ốc thu nhập d ẫn đến hành vi như vậy, ta mới hiểu rõ hơn về các động cơ trên TTCK, từ đó luôn có “đôi mắt đa nghi của Tào Tháo”, không còn trở thành “bầy gà” để những kẻ khác trục lợi nữa! #2. Tâm lý yêu thích (Liking/loving tendency)

M ột trong nhữ ng hậu quả nghiêm tr ọng nhấ t của tâm lý phản ứ ng mạnh t ừ phần thưở ng: chính là thứ mà tôi gọi là “ mâu thuẫ n tâm lý thự c d ụng” (incentive caused bias).

@Ngài Munger: “Ngoài yêu thích những đối tượ ng g ần gũi như gia đình, bạ n bè thuở nh ỏ , một ngườ i có khả năng r ấ t cao s ẽ yêu thích vi ệc được ngưỡ ng mộ và yêu thích b ở i k ẻ khác. Chúng ta thườ ng thấy như thế nào khi một ngườ i sẵ n sàng phấn đấ u c ả đời để được ngưỡ ng m ộ và t ận tâm yêu thích bở i những ngườ i xa l ạ mà chẳng liên quan máu m ủ gì đế n anh ta cả. (@S.A.F.E: chúng tôi cũng là mộ t ví dụ cụ thể khi hằng ngày gắng phấn đấu vì dự án này!). Xu hướ ng này nhìn chung t ạo ra động l ự c phấn đấ u tích cự c cho toàn xã hội, giúp nh ững ngườ i cha, mẹ t ạo ra của cải để nuôi d ạ y con cái, giúp con cái phấn đấu để không phụ lòng cha mẹ , giúp nhữ ng bạn tr ẻ ngưỡ ng mộ nhữ ng t ấ m gương phấn đấu để tr ở thành nhữ ng t ấm gương lớn hơn …






Tuy nhiên, một trong nhữ ng hậu quả tương đố i nguy hiểm là khi ngườ i yêu thích (liker/lover) b ắt đầu dùng thiên hướng tâm lý này để hợ p lý hóa cho việc: - Làm lơ vớ i l ỗi l ầm, hoàn toàn ph ục tùng nhữ ng ý muố n của đối tượ ng họ yêu thích. - Ưa thích mọi thứ v ề đối tượ ng chỉ vì người ưa thích có cảm tình v ới chúng. - Loại bỏ t ấ t cả nhữ ng sự thật để thúc đẩ y tình cảm.” @S.A.F.E: Khi đầu tư, ngài quả n lý quỹ huy ền thoại Peter Lynch đã từng căn dặ n việc yêu thích cảm tính quá mức sẽ gây hậu quả nghiêm trọng nếu nhà đầu tư không làm “bài tập về nhà” – t ức là không nghiên c ứu kĩ lưỡng. Việc bạn yêu thích ly cafe Starbucks không có n ghĩa rằng đây là mộ t khoản đầu tư t ốt. Trên kinh nghi ệm của chúng tôi, để tránh bẫy tâm lý này, một nhà đầu tư cá nhân lí trí cầ n phải: (1) Tìm hiểu kĩ về t ỷ tr ọng l ợi nhuận c ủa s ản ph ẩ m d ịch v ụ ta ưa thích: chẳng hạn, mặc dù chúng tôi ưa thích sản phẩm tương ớt Chinsu hay nước khoáng Vĩnh Hảo của Masan, nhưng chúng tôi vẫn cho rằng MSN một cổ phiếu đắt đỏ, sinh lời kém với các mảng kinh doanh thức ăn chăn nuôi, khoáng sản chưa thự c sự minh bạch. Cốt yếu bởi vì mảng tiêu dùng ch ỉ chi ếm dưới 30% lợi nhuận hoạt động của MSN. Một ví dụ khác là chúng tôi nh ận th ấy nhiều người dân cư của Vinhomes - trở nên “sùng bái” VIC quá mức - bất chấp định giá “tên lửa” của nó và những mảng kinh doanh đốt tiền nghiêm trọng khổng lồ khác như bán lẻ, khách sạn, công nghi ệp ôtô. Đây là những thứ tâm lý yêu thích quá m ức ta cần tránh để đầu tư thành công một cách dài lâu. (2) Hiểu rõ và đánh giá khách quan lợ i thế cạnh tranh và tình hình tài chính: dù chúng tôi ưa thích nhà sách Phương Nam (HOSE: PNC) và thườ ng xuyên mua hàng ở đó, song khi nghiên c ứu kĩ về tình hình tài chính ảm đạm và lợi thế cạnh tranh bị thu hẹp bởi các kênh TMĐT như Tiki, Vinabook, …, chúng tôi biế t rằng đây là mộ t khoản đầu tư tồ i và bỏ qua thay vì để sự ưa thích cá nhân làm lu mờ lí trí c ủa mình. #3. Tâm lý ghét b ỏ (Disliking/hating tendency) @Ngài Munger: “Trái ngượ c l ại v ới xu hướ ng tâm lý yêu thích trên, loài ngườ i v ốn đã sinh ra để ghét bỏ và thù hằn ngay t ừ đầu. L ịch sử loài ngườ i của chúng ta tràn ng ậ p nhữ ng cuộc chiế n tranh của các bộ t ộc, tôn giáo, chính tr ị. Israel và Palestine mâu thu ẫ n v ới nhau hàng nghìn năm. Đúng như một câu châm ngôn thông thái nh ấ t mà tôi t ừ ng nghe: “Chính trị là nghệ thuật của các trò tuyên chi ế n vì thù ghét nhau.”

Trang 4

Tâm lý ghét bỏ còn hiện di ện ở c ấp độ gia đình, nơi mà chính nhữ ng anh ch ị em ruột th ịt đấ u tranh, giành giật tài sản thừ a k ế và thù ghét nhau qua hàng ch ục năm. Cũng tương tự như tâm lý yêu thích quá mứ c, h ậu qu ả của tâm lý thù hằn là: một, chố i bỏ những điể m tích cự c và giá tr ị mà những đối tượ ng ta ghét bỏ mang l ại; hai, ghét nhữ ng sản phẩ m/d ịch v ụ/con ngườ i chỉ vì liên k ết trong quá khứ của ta.” @S.A.F.E: Sự phi lí trí đế n t ừ tâm lý thù hằn phổ biến và có thể gây thiệt hại cho kết quả đầu tư của ta vô cùng, n ếu ta không biết hạn chế nó. Chúng tôi t ừng t ận mắt thấy một cổ đông của MWG, thể hiện rõ sự thù hằn với ban lãnh đạ o FRT – đối thủ cạnh tranh – khi nêu ra m ột vài điểm yếu/rủi ro của MWG, mặc dù những điều mà họ nói hoàn toàn có lý lẽ. Ở trường hợp khác, chúng tôi th ấy một người, chỉ vì s ự không ưa thích cảm tính đối với ban lãnh đạo, trở nên ghét b ỏ và đánh giá không khách quan các l ợi thế cạnh tranh của công ty. Để tránh bẫy tâm lý này, nhất thiết ta phải chịu khó lắng nghe ý kiến trái chi ều: t ừ những người am hiểu trong ngành, t ừ đối th ủ c ạnh tranh và t ừ chính các khách hàng. Giải pháp cụ thể hơn chúng tôi sẽ nói ở bẫy tâm lý số #5. #4. Tâm lý xóa b ỏ nghi ngờ để quy ết đị nh nhanh (Doubt-avoidance tendency)

@Ngài Munger: “Bộ não con người chúng ta đượ c l ậ p trình để loại bỏ nghi ngờ nhằm quy ết định thật nhanh. Thử nghĩ một con mồi như vậ y mà cần vài phút để suy nghĩ xem nên làm gì khi thú d ữ t ấ n công, thì ắt hẳn đã không thể t ồn t ại đượ c đế n ngày nay. Song, câu h ỏi nên được đặ t ra ở đây là điều gì gây ra tâm lý xóa b ỏ nghi ngờ để quy ết định nhanh? M ột ngườ i không h ề b ị đe dọa, hay hố i thúc, ấ y v ậ y mà v ẫ n b ị m ột động l ực nào đó xóa tan nghi ngờ và quy ết định sai l ầm. Điều này x ả y ra cự c k ỳ phổ biế n trong các tôn giáo cực đoan. Chúng ta sẽ bàn v ề điều này kĩ hơn khi nói về xu hướng tâm lý đám đông (social -pr oof) và xu hướ ng tâm lý b ị áp l ự c (stress influence) ở các phần sau v ậy…” @S.A.F.E: Với b ản năng vốn có của loài người, đọc gi ả thử nghĩ nếu trước mặt ta là một đám đông đang tháo chạ y, ắt hẳn trực giác c ủa chúng ta cũng cho ta biế t rằng hành động tiếp theo nên là ch ạy theo đám đông đó hơn là đứng đó nghi ngờ?! Trên th ị trường chứng khoán cũng vậy, khi thị trường lao vào hào hứng hoặc bán tháo một cách ho ảng loạn – 50% họ s ẽ đúng, hoặc 50% họ s ẽ sai. Điều mà ta c ần làm chính là sự trì hoãn thông minh (intelligent delay). Trên kinh nghi ệm của chúng tôi, khi ta chưa thu thậ p đủ thông tin, ta không nên hành động quá nhanh. Có hai thứ kỷ luật ta cần thiết lập để chống xu hướng tâm lý này: (1) Suy nghĩ kĩ 1 buổi t ối, hoặc 1 tuần trước khi quyết định mua bán, nhằm giúp ta trì hoãn vi ệc quyết định nóng v ội (2) Nếu phải mua/bán, hãy th ực hiện t ừng phần m ột, có thể là 1/3 khối lượng, để dàn trải rủi ro (3) Cu ối cùng, nếu có sự nghi ngờ, thì hãy tin vào nó thay vì hành động b ất cẩn. Chúng tôi tin r ằng trực giác c ủa ta luôn có s ức mạnh nhiều hơn ta nghĩ.






#5. Tâm lý nhấ t quán trong tư duy (Commitment & consistency tendency)

@Ngài Munger: “Bộ não của loài ngườ i chúng ta đượ c l ập trình để ngại thay đổ i. Chúng ta thấy điều này cự c k ỳ phổ biế n trong thói quen c ủa con ngườ i, k ể cả thói quen t ốt l ẫ n thói quen h ủ y hoại. Rấ t hiếm ngườ i có thể t ự liệt kê nhữ ng thói quen x ấ u của mình ra và t ự hào r ằng mình đã tiêu diệt đượ c nó – thậm chí một số ngườ i còn không th ể nhận ra chúng. Và như thế , nhi ều ngườ i d ần ch ấ p nh ận các thói quen c ủa mình như số phận, r ồi t ừ bỏ việc thay đổ i. M ột quy t ắc ở đây để gi ải quy ết l ại m ột l ần n ữa đế n t ừ l ời khuyên của ngài Benjamin Franklin trong quy ể n Poor Richard’s Almanack: “ Mộ t t ấ c phòng ngừ a còn hơn một t ấn để chữ a tr ị (one ounce of prevention is worth a pound of cure)”. Vớ i tâm lý nh ất quán trong tư duy, việ c ta đề phòng các thói quen hủ y hoại như cờ bạc, rượ u chè, thuố c sách, ngoại tình, tr ễ hẹn, tiêu pha, lườ i biếng, trì hoãn … có lợ i hơn rấ t nhiều v ới việc phải chữ a tr ị thứ thói quen “xiề ng xích” trói buộc ta. Ngoài thói quen, xu hướ ng tâm lý nhấ t quán này còn làm tư duy bộ não ta như cô đặ c l ại, khó ch ịu v ới các thay đổ i. Ngài Lord Keynes t ừ ng làm nghiên cứ u v ới một nhóm người thông minh trong trường đạ i học danh giá nhấ t. Và ngạc nhiên thay, ông m ớ i nhận ra r ằng các ý tưở ng m ới khi được đưa vào thả o luận trong nhóm ấ y, đều b ị gạt bỏ một cách nhanh chóng đầ y bảo thủ. T ấ t cả chỉ vì ý tưởng đó trái ngượ c v ới các niềm tin đã đượ c hình thành t ừ trướ c. T ừ nhiều nghiên cứ u khác nữ a cộng l ại, ông mớ i k ết luận r ằng não loài người cũng giố ng tr ứng loài ngườ i v ậ y (the human mind is a lot like the human egg). Khi một con tinh trùng đi vào bên trong tr ứ ng, mọi cánh cử a t ự động đóng lại, ngăn tấ t cả các con khác đi vào. Não ta cũng hoạt độ ng v ới cơ chế chẳng khác gì như thế . M ột ý tưở ng ta cho là hay, t ừ ng hoạt động t ốt trong quá kh ứ, đột nhiên gặp ý tưở ng khác hay hơn, ho ặc ý tưở ng t ốt cũ của ta đã lạc h ậu – óc ta v ẫ n t ự động “đóng lại” l ạ thườ ng! Có thể nói , người mà nghĩ ra liệ u pháp hay nhấ t cho xu hướ ng tâm lý này là Charles Darwin. Ông t ự rèn luy ện cho ông cái thói quen khách quan: tìm ki ế m mạnh mẽ (intensively) nhữ ng b ằng chứ ng chố ng l ại các l ậ p luận trướ c của ông – đặc biệt khi l ậ p luận của ông cảm thấ y r ấ t hay. Ông chính là minh ch ứ ng của việc l ợi d ụng bẫ y tâm lý của con người để hình thành nên m ột trong nhữ ng bộ óc vĩ đại nhấ t l ịch sử .

Trang 5

@S.A.F.E: Đây có thể nói là một trong những bẫy tâm lý chúng tôi cho rằng quan tr ọng nhất, và khó kiểm soát nhất trong đầu tư chứng khoán! Nhìn một cách khách quan, tâm lý nh ất quán trong tư duy giúp chúng ta duy trì nh ững thói quen t ốt, giúp mọi người giữ lời hứa và vai trò m ục sư, lãnh đạ o, thầy giáo, cha mẹ trong cu ộc sống. Tuy nhiên, trong đầu tư , nó là m ột nhân t ố tiêu cực trong thói quen, th ậm chí thành vật c ản trở ta nhìn ra nh ững rủi ro hiện hữu của doanh nghiệp. Thứ nhất, việc đầu tiên mà các nhà đầu tư cá nhân chúng ta cần làm là lo ại bỏ các thói quen x ấu, bao gồm: hành động cảm tính – chạy theo đám đông, xem bảng điệ n liên t ục t ừng phút một, mua/bán liên t ục, vay nợ margin – ham muốn làm giàu nhanh chóng, … Khi bỏ đi các thói quen xấu của những kẻ thua cuộc, và học theo các thói quen t ốt của những nhà đầu tư thành công như ngài Buffett, Munger, Lynch, Greenblatt, Town, qua th ời gian, ta s ẽ dần gặt hái được các phẩm chất của một nhà đầu tư thành công. Thứ hai, ta phải học theo ngài Darwin. Ta ph ải năng đi tìm những rủi ro hiện hữu(*) của cổ phiếu mà ta đang nắ m giữ, ngay c ả khi ta đang sinh lờ i rất lớn và trở nên mất cảnh giác. Chúng tôi t ừng chứng kiến rất nhiều nhà đầu tư nắ m giữ những cổ phiếu tuyệt vời như MWG, PNJ, VCS, CTD, VNM trở nên t ự tin và d ần chủ quan với các rủi ro. Ta phải luôn đi tìm nhữ ng dẫn chứng ngược l ại: t ừ r ủi ro ngành, r ủi ro suy giảm lợi thế cạnh tranh, cho đế n rủi ro ban lãnh đạ o (d ự a trên bộ tiêu chí 4M c ủa ngài Phil Town). Mọi thứ đều có thể xảy ra. Bài h ọc của Bill Ackman, Bill Miller và rất nhiều các quỹ đầu tư nước ngoài ở Việt Nam năm 2008 vẫn còn đó để ta lưu tâm. Ta cần ph ải am hiểu mọi rủi ro và theo dõi sát sao doanh nghi ệp. Chúng tôi luôn ghi nh ớ một câu châm ngôn tuy ệt vời mà ngài Munger phát bi ểu g ần đây: “Tôi không bao giờ tham gia một khoản đầu tư mà kẻ khác hiể u rõ v ề r ủi ro của doanh nghiệ p nhiều hơn tôi.” Chúng ta nh ất định phải là người nắm rõ rủi ro của doanh nghiệp hơn ai hết; đ iều đó rất quan trọng! #6. Tâm lý tò mò (Curiosity tendency)

@Ngài Munger: “ Có r ấ t nhiều s ự tò mò bẩ m sinh trong các loài động v ật có vú, đặc bi ệt là loài khỉ và vượ ng. Tuy nhiên, sự tò mò c ủa loài ngườ i là d ạng thể cao nhấ t, và t ạo ra sự tiế n hóa bậc cao như chúng ta thấ y ngày nay. S ự tò mò là khở i nguồn cho việc thách thứ c các nền giáo d ục l ỗ i thời, giúp con ngườ i ta chố ng l ại các xu hướ ng tâm lý sai l ầm trên như tính nhấ t quán, tính xóa b ỏ nghi ngờ, … Ngay cả sau khi một ngườ i hoàn thành khóa h ọc chính quy, sự tò mò của anh ta v ẫ n tiế p t ục phát triể n dài phia sau đó một cách thú v ị , góp phần phục v ụ cho cuộc đờ i và sự học của anh ta…” @S.A.F.E: Xu hướ ng tâm lý này chúng tôi cho r ằng khá tích cực, hoàn toàn nên được khuyến khích trong đầ u tư. Nhờ việc tò mò, chúng tôi đã từ ng tìm ra nhi ều cơ hội đầ u tư thú vị qua việc đi shopping sả n phẩm, hoặc vô tình hỏi han được các ý tưở ng của những nhà đầu tư giá trị khác. Ngoài ra, việc tò mò về rủi ro, về ban lãnh đạo doanh nghiệp hoàn toàn có th ể giúp một nhà đầu tư cá nhân tránh được tâm lý nhất quán trong tư duy phía trên, am hiể u toàn diện hơn về doanh nghiệp anh ta đang nắ m giữ.






#7. Tâm lý chia s ẻ công bằng (Kantian fairness tendency)

@Ngài Munger: “ Tiến sĩ Kant khá nổ i tiế ng trong vi ệc chỉ ra các nguyên t ắc ứ ng x ử xã hội “vàng” mà loài ngườ i thườ ng tuân theo nhằm đạt chuẩ n mực đạo đứ c, t ạo sự công bằng trong một hệ thố ng. Trong xã hội hiện đại, chúng ta thườ ng thấ y các hành vi l ịch sự như xếp hàng “ai tới trước thì đượ c phục v ụ trước” khá phổ biến. Ngoài ra, ngườ i ta còn th ấ y các tình huống chia đều l ợi ích cho ngườ i l ạ nếu như mộ t món quà, hay một tai nạn x ả y ra và nhiều người đến giúp đỡ .” @S.A.F.E: Xu hướng tâm lý này khá văn minh trong các xã hội phương Tây, song có vẻ khá xa xỉ ở các nước châu Á mới nổi như Trung Quốc, Việt Nam, … Chúng ta thường xuyên th ấy cảnh chen lấn hàng người, giành giật đồ ăn buffet và làm lơ trước ngườ i gặp nạn thường xuyên như thế nào trong xã hội. Trên thị trường, việc ban lãnh đạ o chia sẻ không đồng đều ESOP cho nhân viên, ho ặc t ạo ra những thương vụ phát hành riêng l ẻ hoàn toàn vô lý như trường hợp của APC là nh ững minh chứng cho việc xu hướng tâm lý văn minh này chưa hoàn toàn thực t ế ở châu Á chúng ta. #8. Tâm lý đố k ỵ (Envy/jealousy tendency)

@Ngài Munger: “Mộ t loài v ật thông qua ch ọn l ọc t ự nhiên để tiế n hóa, ắt hẳn sẽ có động l ự c r ấ t mạnh v ới thự c phẩ m khi chúng th ấ y thự c phẩm đầu tiên. Điề u này d ẫn đế n sự mâu thuẫ n k ịch liệt (conflict) khi đồ ăn đượ c nhìn thấ y trong tay một con v ật khác cùng ch ủng loài. Đây có lẽ là một trong nhữ ng nguồn gố c quan tr ọng nhấ t của xu hướ ng tâm lý ghen ghét luôn nằm sâu thẳm trong mỗi con ngườ i. Tâm lý ghen t ỵ khá phổ biế n, và vô cùng cực đoan khi ta nghe các câu chuy ện thần thoại, tôn giáo, văn họ c mà ở đó đầ y r ẫ y sự chém giết và bi thương. Vị thánh Moses thậm chí còn căn dặn trong 10 điều răn cho nhữ ng t ội l ỗ i của con ngườ i – trướ c c ả khi Đứ c Jesus sinh ra – r ằng: “Ngươi không đượ c phép ham muốn nhà ngườ i ta, v ợ ngườ i ta, tôi t ớ nam nữ , con bò con l ừ a, hay bấ t k ỳ v ật gì của ngườ i ta.” Tâm lý đố k ỵ này còn c ực đoan trong thời đạ i thông tin hiện đại. Chúng ta thấ y những đồng nghiệp/lãnh đạo cấ p cao của nhữ ng ngân hàng ghen ghét nhau ra sao khi biết đượ c lương thưở ng của nhau. Nhiều hãng luật, vì sợ chuy ện này, nên quy ết định tr ả t ấ t cả thành viên h ội động quản tr ị m ức lương như nhau, để tránh gây mâu thuẫn lâu dài. Như Warren đã quan sát cuộc đờ i và chia sẻ một cách thông thái nhiều l ần: “Không phả i lòng tham thúc đẩ y thế giớ i, mà là sự đố k ỵ (It is not greed that drives the world, but envy)”. @S.A.F.E: Câu chuy ện huyền thoại về cái chết của Chu Du trong quy ển Tam Quốc Diễn Nghĩa vẫn luôn là

Trang 6

bài học vô cùng quan tr ọng đối với lịch sử Trung Hoa và cả Việt Nam. Chính s ự đố kỵ, không biết mình biết người, đã khiến nhiều người đầu óc hẹp hòi chúng ta sống khổ hạnh. Điều này không chỉ đúng trong cuộc sống, mà còn đúng trong lĩnh vực đầu tư – vốn gắn liền mật thiết với tiền bạc. Nhiều nhà đầu tư cá nhân chúng ta nhìn thấ y những gã hàng xóm kiếm tiền t ỷ d ễ dàng nhờ đầu cơ cổ phiếu, mua nhà mua xe, t ự nhiên thấy chợn lòng… Rồi trở nên mất kiên nhẫn, lao theo các con sóng đầu cơ đầ y rủi ro, quên đi nguyên t ắc an toàn v ốn đã theo đuổi bấy lâu nay. Như ngài Buffett từ ng có một c âu châm ngôn đầy triết lý: “Nế u bạn luôn so sánh mình v ới k ẻ khác, bạn sẽ luôn luôn thua cuộc. Ấ y là bở i vì sẽ luôn có ngườ i gi ỏi hơn b ạn, hoặc sẽ có cả nhữ ng k ẻ gian l ận nữa!”. Nhiều người sinh ra may mắn hơn ta, có điề u ki ện t ốt hơn ta; cũng có nhi ều người có khả năng phi thường, với ý tưởng kinh doanh và kh ả năng ứng dụng tuyệt vời; thậm chí có cả nhiều kẻ còn dùng nhiều thủ thuật ma mãnh để giàu lên chóng vánh. N ếu suốt ngày t ự so mình với những người đó rồi đâm ra chán nả n, ta s ẽ ch ẳng có động lực phấn đấu chi hết. Mấu ch ốt ở đây chính là mục tiêu và kế hoạch của riêng ta. Để thành công b ền vững và giữ được sự kiên nhẫn trên thị trường, theo kinh nghi ệm của chúng tôi: ta nên đặ t một mục tiêu sinh l ợi h ợp lý, không quá cao – có thể là xấp x ỉ 20% một năm trong vòng 10 năm. Ngoài ra, ta cầ n duy trì một kênh t ạo tiền mặt t ốt: có thể nhờ việc làm, b ất động sản cho thuê, ho ặc một cơ sở kinh doanh nhỏ. Mục tiêu nhất quán và kênh t ạo tiền mặt t ốt sẽ giúp ta kiên nh ẫn, t ự đánh giá tăng trưởng của bản thân, đồng thời hưởng được kỳ quan lãi kép. R ồi không sớm thì chầy, ta sẽ đạt được vị thế t ự do tài chính c ủa top 2% số người đứng đầu của xã hội. #9. Tâm lý đền đáp (Reciprocation tendency) @Ngài Munger: “Trong con mỗi ngườ i chúng ta, xu hướng đền đáp lại ân hay oán đã từ lâu được lưu ý. Chúng ta cũng thườ ng thấ y tâm lý này trong các loài v ật, đặc biệt nhấ t là loài chó, ho ặc kh ỉ. Xu hướng này giúp thúc đẩ y s ự hợ p tác , tương hỗ l ẫ n nhau trong cùng ch ủng loài. Nhìn l ại l ịch sử chiế n tranh thế giớ i, chúng ta thấ y cả hai mặt của tâm lý này di ễ n ra thườ ng xuyên như thế nào: hai quố c gia này có th ể trao tr ả tù binh cho nhau m ột cách văn minh, trong khi hai qu ố c gia khác sẵ n sàng tiêu di ệt mọi thứ liên quan đế n nhau. M ột trong nhữ ng liệu pháp nhằm tránh việc tr ả đũa cự c đoan: là t ự ki ể m soát để hoãn việc hành động l ại. Như lờ i của Tom Murphy – m ột ngườ i b ạn vô cùng thông thái c ủa tôi – khuyên r ằng: “Bạn luôn luôn có th ể bảo gã ấ y cút xéo đi vào ngày mai . N ếu đó thự c sự là một ý hay !” Ngượ c l ại, đố i v ới trườ ng hợ p báo ân, trong giớ i kinh doanh, khi một tay bán ôtô khôn ngoan m ờ i bạn ngồi xuố ng






ghế đệm sofa cao cấp và thưở ng thứ c một ly cà phê ngon miễ n phí, bạn có thể d ễ dàng b ị rơi vào một tình huố ng mà bạn có thể b ị thiệt hại hơn hàng trăm lần so v ới phép l ịch sự nhỏ nhoi ấ y. Điều này thậm chí còn ảnh hưở ng nặng n ề hơn ở trong trườ ng hợ p của các bộ ph ận mua hàng (purchasing), nơi mà th iệt hại tăng lên thuộ c v ề công ty chứ không phải người mua hàng đó. Vì l ẽ này, Sam Walton – chủ chuỗ i siêu th ị Walmart nổ i tiế ng – đã khôn ngoan nghĩ ra giả i pháp: Không cho phép nhân viên mua hàng nhận bấ t cứ quà cáp gì t ừ ngườ i cung cấp, cho dù đó là mộ t miế ng hotdog. Xét đế n thứ tâm lý đền đáp đã ăn sâu trong não chúng ta, biệ n pháp này của Walton có thể nói là vô cùng chính xác…” @S.A.F.E: Ở thị trường chứng khoán Việt Nam, chúng tôi th ấy thứ tâm lý đền đáp ân nghĩa này vô cùng phổ biến, đặc biệt giữa mối quan hệ của CTCK, báo chí và các doanh nghi ệp sắp niêm yết/sắp phát hành (!) Chỉ cần bỏ ra vài trăm triệu đồng nhỏ nhoi để t ổ chức một buổi hội thảo hình thức đẹp đẽ, hoặc vài t ỷ để t ặng quà các giám đốc, chuyên viên phân tích CTCK, báo chí - một tay giám đốc ma mãnh sẽ dễ dàng có được những nhận định “nhuốm màu lạc quan”, từ đó làm các nhà đầ u tư cá nhân bị choáng ngợp trước thông tin t ốt – quên đi việc phải phân tích sâu hơn về tài chính, v ề lợi thế cạnh tranh, v ề lãnh đạo của công ty đó … Chớp đượ c tâm lý vậy rồi, họ bán tháo ra hàng chục triệu c ổ phi ếu với m ức định giá “ảo”, thu lợi hàng trăm tỷ đồng so với số tiền nhỏ nhoi bỏ ra. Nhiều năm quan sát trên thị trường, chuy ện này xảy ra phổ biến đến mức chúng tôi c ảm thấy “ghê tởm” đạo đức c ủa h ệ th ống tài chính Vi ệt - t ừ đó phải nh ọc công làm dự án ấn phẩm này. Như chúng tôi nhiề u lần đã cảnh báo các đọ c giả, và như tâm lý #1 ở trên, chúng ta c ần phải làm rõ động cơ (incentives) củ a các doanh nghiệp IPO, phát hành, niêm y ết mới, đồng thời luôn dùng đôi mắt nghi ng ờ để nhìn ra các r ủi ro ẩn nấp. #10. Tâm lý b ị ảnh hưở ng chỉ vì liên k ết trong quá khứ (Influence from mere-association tendency) @Ngài Munger: “ Trong một nghiên cứ u v ể ph ản x ạ có điều kiện của con ngườ i (giống như thí nghiệ m l ắc chuông của Pavlov v ới chú chó v ậ y), Skinner đã chỉ ra r ằng các hành vi t ạo ra thói quen mớ i, h ầu như đều có liên k ết v ới phần thưở ng trong quá kh ứ . Nhữ ng tay quảng cáo lành ngh ề hiể u r ấ t rõ xu hướ ng tâm lý này. B ạn sẽ không bao giờ thấ y Coca Cola quảng cáo v ề hình ảnh một đứ a tr ẻ b ị béo phì cả. Bạn sẽ luôn nhìn thấ y hình ảnh vui tươi, sinh độ ng bên c ạnh lon Coke – khác xa v ới thự c t ế. Trong quân đội cũng vậ y, nhạc hành quân lúc nào cũng ấn tượ ng và hùng hồn. Tuy nhiên, nhữ ng sai l ầm l ớn của con ngườ i liên quan đế n liên k ết k ỉ niệm, hầu như đều đế n t ừ nhữ ng thành công trong quá khứ (past successes) của ta. Con người ta có xu hướ ng vin vào quá kh ứ để ra quy ết định cho tương lai của mình, bấ t chấ p hai hoàn cảnh hoàn toàn khác nhau. Thử nhìn l ại l ịch sử khi Napoleon và Hitler xâm lượ c

Trang 7

Nga sau khi đã sử d ụng đoàn quân bấ t bại ở mọi nơi khác. Thờ i ti ế t giá l ạnh và quãng đườ ng di chuy ển dài là nhữ ng thứ mà họ không thấ y sau khi ngủ quên trong chi ế n thắng. M ột ví d ụ khác là khi một gã lao vào trò c ờ b ạc trong sòng bài một cách ngu ng ố c, song may m ắn thay hắn l ại chiế n th ắng vài ván đầ u. Xác suấ t vô tình này khi ế n h ắn sẽ thử đi, thử l ại, thử t ớ i, thử lui cho đế n khi hoàn toàn khánh kiệt. Để tránh khỏi việc tr ở thành nạn nhân cho bẫ y tâm lý liên k ết trong quá khứ , ta cần có hai liệu pháp sau: (1) Phải nhìn l ại lí do mà ta đạt đế n sự thành công trong ký ứ c, nhấ t thiế t phải tìm ra nh ữ ng nhân t ố , nguyên do b ấ t ngờ x ảy đế n ngoài d ự tính – hay còn nói đế n là y ếu t ố may mắn – liệu có l ặ p l ại l ần nữ a? (2) Phải nhìn ra nh ữ ng r ủi ro, những điều kiện hoàn cảnh ở thời điể m hiện t ại khác gì so v ới quá khứ ?” @S.A.F.E: Giống như b ẫy tâm lý số #5, chúng tôi cũng cho rằng xu hướ ng liên k ết quá khứ này cũng quan trọng bậc nhất, dù rất khó để kiểm soát khi tham gia đầu tư ! Chúng tôi t ừng ch ứng kiến nhiều trader - vay nợ margin rủi ro, gặp may mắn liên t ục - cho đến khi tán gia bại sản vì những đợt suy thoái như năm 2008, 2011. Ngay cả chính chúng tôi cũng vậ y, nhiều lần may mắn trong quá khứ khiến chúng tôi nghĩ rằng phương pháp mình đã đúng , cho đến khi gặp sai lầm thì mới ngộ ra chân lý. Đối với chúng tôi, b ộ tiêu chí 4M của ngài Phil Town (*) là một trong những giải pháp tuyệt vời để bộ óc ta ch ọn lọc cổ phiếu một cách có hệ thống và khách quan. Ngoài ra, việc đa dạng hóa danh mục đầu tư, đồ ng thời am hiểu tường t ận mọi rủi ro của doanh nghiệp cũng là mộ t giải pháp rất t ốt để ta không bị ngủ quên trong chi ến thắng. Như ngài Munger đã chia sẻ về văn hóa tại t ập đoàn Berkshire của ông khi nghe c ấp dưới báo cáo tình hình kinh doanh: “Hãy báo cho chúng tôi nhữ ng tin x ấ u (bad news) đầu tiên đi. Tin tố t có thể đợ i sau v ậ y !” #11. Tâm lý phủ nhận thự c t ại quá đau đớ n (Pain-avoiding psychological denial)

@Ngài Munger: “ Mộ t câu chuy ện đã đánh mạ nh vào ký ứ c của tôi vào thờ i Thế chiế n thứ 2: khi m ột chàng trai v ận động viên siêu gi ỏi - đồng thờ i là học sinh xuấ t sắc ở th ị tr ấn của tôi - đã bay qua biển Thái Bình Dương và không bao giờ tr ở v ề. M ẹ của anh ta, v ố n là một phụ nữ r ất t ỉn h táo, t ừ chố i việc tin r ằng anh ta đã chế t. Bà ngày ngày v ẫ n nói chuy ện, nấu cơm một mình như thể đang nói chuy ện v ới anh ta v ậ y. Nhữ ng ngh ịch cảnh c ủa cu ộc s ố ng thự c t ại đôi khi quá đau đớn để ta phải chấ p nhận, d ẫn đế n não ta phải biến đổ i các sự th ật sang hướ ng khác, cho đế n khi thời gian qua đi và ta d ần phải làm quen v ới nó.” @S.A.F.E: Trên con đường đầu tư cũng vậ y, khi ta mắc ộ m t sai lầm quá đau đớn mà không thể g ỡ g ạc s ớm chiều được, nhiều nhà đầu tư cá nhân chọ n gi ải pháp nắm giữ thay vì “cắt lỗ” để tìm ra cơ hội khác, phủ nhận rằng mình đã sai lầm mặc dù rất nhiều lập luận chống lại họ. Để tránh tâm lý sai lầm này, chúng tôi cũng có đưa ra giải pháp ở bài viết Quan điểm ngượ c chiều phía dưới cộng với bản dịch của ngài Dale Carnegie để đối phó với nghịch cảnh trong cuộc đời… (còn tiế p k ỳ 2) S.A.F.E – Filologos, Europos, Angelos Đoạn clip t ổ ng hợ p ngắn bằng tiế ng Anh: https://bit.ly/2tQ7trp





Trang 8


2. Cổ phiế u tuyệt vời, đắt đỏ, và thú vị (the good, the bad and the ugly) Giới thiệu: Sau một thời gian thử nghiệm đưa ra các bài viế t phân tích cổ phiếu, chúng tôi nhận Cổ phiế u

Xế p loại

Giá trị thực

UPCOM: FOX

Tuyệt vời

[41.6 – 69.4]

UPCOM: NHT

Thú vị

[33.5 – 68.7]

UPCOM: DSC

Đắt đỏ

Adj BVPS [9.6]

thấy r ằng: (1) trong bối c ảnh “bull market ” như hiện t ại, r ất khó để có được m ột cơ hội tuyệt vời với giá hấp dẫn (2) phân tích hàng lo ạt cổ phiếu mà không phân loại rõ ràng sẽ làm các đọc giả bị rối, không biết đâu là cổ phi ếu t ốt, đâu là cổ phiếu không t ốt (3) Phân tích quá nhiều cổ phiếu sẽ tăng lượng cổ phiếu chúng tôi phải cập nhật lên con số hàng trăm trong tương lai gầ n.

Do đó, kể t ừ ấn phẩm X, chúng tôi sẽ phân loại thành 3 dạng cổ phiếu (tuyệt vời, đắt đỏ và thú vị), tùy vào tình hình thị trường mà lượng cổ phiếu phân tích có thể nhiều hay ít. Nếu như không tìm ra cổ phi ếu tuyệt v ời nào, chúng tôi có thể gi ảm s ố lượng phân tích đi đáng kể . R ất mong quý đọc giả có thể kiên nhẫn với chúng tôi như một nhà đầu tư giá trị đích thực – sẵn lòng chờ đợi cho đến khi cơ hộ i thật lớn, và thật chắc chắn, tìm đến. Hơn nữa, hãy luôn xem các phân tích của chúng tôi như một nguồn tham khảo và t ự phân tích lại kĩ lưỡng để ra quyết định cho mình.

Cổ phiế u chúng tôi ưa thích :

Tỷ lệ P/E trên các mức LN

CTCP Viễn thông FPT (UPCOM: FOX)

Chỉ số ROIC

Trượt 12T: 14.2x 37.3% TB 7 năm: 14.8x

BVPS EPS growth growth

8.7%

19.1%

Tiền mặt (cash)

Cổ t ức tiền mặt

2100 t ỷ, 25% TS

2,000đ/cp 10 năm liền

Trong môi trường “bull market” chưa về giá trị thực bây giờ, mặc dù nhiều nhà quản lý quỹ và chuyên gia cho r ằng các cổ phiếu vốn hóa vừa và nhỏ hi ện khá hấp d ẫn, chúng tôi lại nh ận th ấy m ột th ực tr ạng hoàn toàn ngược lại: một, những cổ phiếu tuyệt vời thì vẫn đang ở mức định giá cao, chưa thể về vùng gọi là hấp dẫn được; hai, cổ phiếu bị định giá thấp thì lại thường có nhiều r ủi ro kề cận trong tương lai. Do đó, chúng tôi nghĩ rằng các cổ phiếu thanh khoản thấp như CTCP Viễn Thông FPT (“FOX”) là một trong những lựa chọn hợp lí còn lại cho các nhà đầu tư cá nhân chúng ta dù rằng việc kiên nhẫn chờ đợi vẫn là liệu pháp t ốt hơn. Trải qua 21 năm lịch s ử k ể t ừ 1997, hiện FOX đang được s ở h ữu 50% bởi SCIC, 45% bởi FPT, và kinh doanh 3 m ảng dịch vụ chính là cáp vi ễn thông (75% LNTT), báo điện t ử (25% LNTT), điện toán đám mây & internet TV (hiện đang thua lỗ). Một điểm cộng rất lớn mà chúng tôi đánh giá cao ở FOX: chính là lĩnh vực kinh doanh thuộc nhóm thiế t yế u (necessity). Ngày nay mạng Internet đã trở thành huyết m ạch s ống cho kinh t ế và giải trí của cư dân, do đó rủi ro chu kỳ của FOX rất thấp. Về lợi thế c ạnh tranh, FPT Telecom là top 3 nhà m ạng viễn thông độc quyền nhóm(*) t ại Việt Nam, với hệ thống hạ t ầng khổng lồ. Ngoài ra, l ợi thế thương hiệu của báo điện t ử “VNexpress.net” quá lớn – đây là top 10 trang web có lượt traffic lớn nh ất Vi ệt Nam. Chúng tôi cho rằng thói quen đọc VNexpress đã ăn sâu vào óc ngườ i dân t ừ 10 năm nay - t ạo nên một rào cản thuộc nhóm “ngại chuyển đổi” rất lớn cho các đối thủ cạnh tranh. Một mảng khá thú vị của FOX là điện toán đám mây (cloud) và internet TV. Với hơn 1000 tỷ chi phí vốn để xây dựng trung tâm dữ liệu, ban lãnh đạo FOX đang đặt cược rất l ớn vào 2 mảng này để đón đầu xu hướng “cloud” toàn cầu và Dự Luật An Ninh Mạng – dù rằng rủi ro cạnh tranh t ừ Viettel, VNPT và chất lượng dịch vụ của FPT Play Box chưa tốt đang hiện hữu. FOX là một trong những công ty hiếm hoi trong t ập đoàn FPT có tình hình tài chính “tuyệt vời”: mức ROIC kinh ngạc >35% mỗi năm, dòng tiền t ự do(*) trên 1,000 t ỷ đồng, tài sản cố định bền vững trong khi có rất ít nợ vay. Chúng tôi cũng đánh giá cao ban lãnh đạo FOX là bà chủ t ịch Chu Thị Thanh Hà vì: (1) hành động vì cổ đông, chia cổ t ức tăng trưởng đều đặn 10 năm qua (2) 23 năm kinh nghiệm cốt lõi trong t ập đoàn, đáng tin cậy (3) tinh thần cầu tiến, luôn đặt kế hoạch kinh doanh tăng trưởng 15%/năm. Vùng giá trị thực của FOX theo tính toán c ủa chúng tôi là [41.6 – 69.4], mức giá hời là [37.0]. Sở dĩ vùng giá trị thực rộng như vậy, là do m ảng cloud và Internet TV của FOX còn nhiều sự chưa chắc chắn. Đến đây ắt hẳn nhiều đọc giả sẽ hỏi: “Thế còn FPT thì sao, thanh kho ản cao hơn, P/E thấ p? ” Trước hết đọc gi ả c ần th ấy r ằng l ợi nhuận 2017 của FPT khá đột bi ến do thoái vốn - do đó P/E cốt lõi thực sự có thể cao hơn rất nhiều. Ngoài ra, các mảng khác như gia công xuất khẩu phần mềm, thương mại điện thoại là các mảng không dễ để định giá và xác định chu kỳ - nên có lẽ chúng tôi sẽ chừa câu chuyện công ty mẹ FPT lại một ngày khác vậy... Skopos 



75

Giá thị trường (VND nghìn đồng/cp )

69.4



60

45

41.6 37.0

30 7 1 0 2 / 1 0 / 3 1

















7 1 0 2 / 4 0 / 0 2

7 1 0 2 / 8 / 1

7 1 0 2 / 1 1 / 8

8 1 0 2 / 2 / 8

8 1 0 2 / 5 0 / 8 1

Giá thị trường

Cận dưới GT thực

Cận trên GT thực

Vùng giá hời

Giá thấp - cao 52 tuần qua: [43.1 – 61.7] Giá hiện t ại: [51.5]



Số lượng cổ phiếu đang lưu hành: 226 triệu cp Vốn hóa thị trường: 11,650 t ỷ đồng Earning-per-share 12 tháng gần nhất: [3.6] Earnings-per-share TB 3 năm gần nhất: [3.5]



Earnings-per-share TB 7 năm gần nhất: [3.0] Book value-per-share quý g ần nhất: [14.6]





Trang 9


Cổ phiế u đọc giả đóng góp:


CTCP SX & TM Nam Hoa (UPCOM: NHT)

Chỉ số ROIC

EPS growth

BVPS growth

Nợ vay ròng

Cổ t ức tiền mặt

Trượt 12T: 5.4x 69.5% N.A N.A Không có 2,000đ/cp TB 7 năm: N.A Sau bài phân tích c ủa chúng tôi về GDT trong ấn phẩm X vừa qua, chúng tôi đã nhận được một bài phân tích có thể nói là “khá tuyệt” củ a một đọc giả trung thành về case CTCP SX & TM Nam Hoa (“NHT”, “Nam Hoa”) – một nhà sản xuất đồ dùng bằng gỗ. Chúng tôi rất cảm kích trước đóng góp của anh Trung, và xin tóm gọn lại do giấy mực hạn chế: @Anh Trung: “ Có thể thấy nét tương đồng v ới công ty Gỗ Đức Thành (GDT) khi cả hai đều là công ty gia đình thành lập t ừ những năm 1990s – với ngành nghề chính là sản xuất sản phẩm gia dụng t ừ gỗ. Sản phẩm chủ đạo của NHT t ập trung chủ yếu vào 2 nhóm hàng chính, bao g ồm: đồ chơi trẻ em và đồ trang trí nhà bếp - chiếm t ỷ l ệ 75- 80% trong cơ cấu doanh thu. Các mặt hàng chế biến tinh xảo của NHT hầu hết được xuất khẩu sang 2 thị trường khó tính là Nhật B ản và Châu Âu, trong khi nguyên li ệu g ỗ được thu mua trong nước t ừ các cánh rừng nhân t ạo như cao su, dẻ, sồi, … Mô hình kinh doanh này có ưu thế là ít rủi ro t ồn kho vật liệu (đọc giả có thể nhớ về case TTF), tuy nhiên l ại không chủ động được nguồn cung – dẫn đến việc có nguy cơ bị sụt giảm biên lợi nhuận khi giá gỗ tăng bất thường như năm 2017. Ngoài ra, rủ i ro chính trị ở các thị trường xuất khẩu cũng là điểm trừ; song việc tăng t ỷ giá USD/VND gần đây có thể t ạo triển vọng khá tích cực cho các nhà xuất khẩu như NHT. Như thuật ngữ mà ngài Buffett đặt ra về “con hào kinh tế” (moat), NHT có l ịch s ử, công nghệ lâu đời trong ngành – được c ấp ch ứng nhận ch ất lượng sản xuất EN71 (Châu Âu), ASTM (Mỹ) và Japanese Toy Safety Standard (Nhật B ản) - cao hơn một b ậc so với con dấu ch ấp thuận nh ập khẩu của các đối thủ khác như GDT. Ngoài ra, các sản phẩm của NHT có độ cong, khoen lỗ, và kết cấu nhỏ - đòi hỏi trình độ xử lý gỗ, uốn và điêu khắc bằng máy móc khá chuyên d ụng. Cơ cấu tài chính của công ty (2017) vô cùng ấn tượng với suất sinh lời ROE = 58%, biên lãi gộp đạt 44.5%, vốn chủ sở hữu năm 2013 chỉ là 26.5 t ỷ, đến hết năm 2017 đã đạt 88 t ỷ. Dòng tiền t ự do (FCF) cao hơn 10,000đ/cp trong khi không hề có nợ vay. Những con số trên phù hợp với câu chuyện lịch sử của công ty khi giai đoạ n 2010-2014 - công ty ho ạt động không có lãi, mọi chuyện ch ỉ th ật s ự khá lên t ừ 2016 và sang năm 2017. Xu thế này tôi cho rằng sẽ tiếp diễn trong 2-3 năm nữa, nhờ vào (1) ho ạt động xuất khẩu ổn định trong quá khứ, ít bị gián đoạn (2) xu thế sử dụng đồ nội thất gỗ rừng trồng sạch, sáng sủa của các gia đình trẻ Việt. Xét về ban lãnh đạo, NHT vừa có sự điều chỉnh nhân sự khi thay chủ t ịch HDQT là Ngô Văn Hòa (1952), đương nhiệm là ông Đoàn Hương Sơn (1973) trẻ hơn 20 tuổi, vị tân chủ t ịch này sau khi t ốt nghiệp đã có 10 năm kinh nghiệm làm việc ở Unilever, đặt kế hoạch thúc đẩy thị trường nội địa tăng 500%, lương thưởng thấp – nhìn chung là tương đối đáng tin cậy. Phải nói rằng định giá là tùy theo quan điểm của t ừng cá nhân, đó là cả một nghệ thuật, tôi cho rằng giá trị hợp lý của NHT nằm trong khoảng [33.5 – 68.7]. Giá hiện t ại của NHT là xấp xỉ [50.0], tương ứng t ỉ lệ reward/ risk là 1.14, không còn hấp d ẫn n ữa! Nhà đầu tư có thể ch ờ đến khi t ỷ l ệ này tăng lên 2 lầ n, hoặc nếu muốn mua thì không nên gi ải ngân quá 10% danh mục để tránh rủi ro vi mô t ốt nhất có thể.” @Angelos: Bài phân tích tuy ệt vời của anh Phí Trung kết thúc ở đó. Tuy NHT không phải là một case hấp dẫn để đầu tư, nhưng chúng ta có thể thấy anh này đã áp dụ ng bộ tiêu chí 4M(*) của ngài Phil Town khá bài bản, đồng thời cách anh ta tư duy về rủi ro, đánh giá t ỷ lệ risk/reward khiến chúng tôi phải nể phục về thái độ khách quan (objectivity) của anh. Tuy nhiên, một điểm chúng tôi cho là khá r ủi ro: chính là việc NHT bị Công ty nội thất Xuân Hòa (XHC) thâu tóm – và người sáng lập NHT là ông Ngô Văn Hòa đã phải ra đi. Dù vị chủ t ịch mới - ông Đoàn Hương Sơn - có lý lịch t ốt, song bài h ọc về case APC sau khi b ị Thái Sơn thâu tóm vẫn còn ở đó cho các nhà đầu tư cá nhân chúng ta dè chừng trong tương lai. 



85


68.7

70

55

40

33.5 25

10 7 1 0 2 / 2 1 / 8

8 1 0 2 / 1 0 / 3 2


8 1 0 2 / 3 0 / 3 1

8 1 0 2 / 4 0 / 6 2

8 1 0 2 / 6 0 / 8 1



Cận dưới GT thực

Cận trên GT thực



Giá hiện t ại: [53.0]



Giá thấp - cao 52 tuần qua: [17.1 – 54.0] Số lượng cổ phiếu đang lưu hành: 5.5 triệu cp Vốn hóa thị trường: 270 t ỷ đồng



Earning-per-share 12 tháng gần nhất: [9.8]











Earnings-per-share TB 3 năm gần nhất: [5.7] Earnings-per-share TB 7 năm gần nhất: N.A Book value-per-share quý g ần nhất: [11.8]







Đọc giả Phí Hoàng Quang Trung & Angelos





Trang 10


Cổ phiế u đắt đỏ trên quan điểm chúng tôi:


CTCP Chứng khoán Đà Nẵ ng (UPCOM: DSC)

Tỷ lệ P/B

BVPS

Chỉ số

growth

ROE

OPEX ratio

Lợi suất t ừ

đầu tư

Trượt 12T: 19.2x 5.7x 5.8% 19.0% 42.2% 3.6%/năm TB 7 năm: 345x Với việc chu kỳ kinh t ế và tâm lý tiêu c ực xảy ra nhanh hơn dự kiến, rất nhiều đọc gi ả muốn h ỏi chúng tôi về ngành chứng khoán sau bài vi ết h ồi tháng 12.2017 - chúng tôi sẽ cập nhật lại ngành này vào 1 ho ặc 2 ấn phẩm t ới. Kỳ này, với chủ đề về các cổ phiếu trên sàn UPCOM, chúng tôi sẽ phân tích một case khá độc đáo có tên là CTCP Chứng khoán Đà Nẵng (“DSC”), một CTCK địa phương với mức biến động cổ phiếu đáng kinh ngạc! DSC là CTCK đầ u tiên t ại mi ền Trung thành lập vào năm 2006 với b ốn nghiệp vụ môi giới, cho vay ký quỹ, tư vấn và t ự doanh bình thường như các CTCK khác. Song, câu chuyện của DSC bắt đầu trở nên “khác thường” vào tháng 7.2017 khi CTCP Vi ệt Nam Equity thâu tóm t ừ các cổ đông sáng lập: kể t ừ đây, DSC bắt đầu niêm yết trên sàn UPCOM, vốn hóa tăng trưởng thần t ốc lên mức gần 700 t ỷ đồng (đỉnh hồi tháng 5.2018), t ức t ỷ lệ tăng g ần 800% - thuộc top các cổ phiếu tăng cao nhất nửa đầu 2018. Với doanh thu môi giới xấp xỉ 5 t ỷ đồng năm 2017 (chỉ bằng 1/100 các công ty lớn như SSI, HCM, VCI), chúng tôi không biết nhiều về thị phần cũng như độ mạnh thương hiệu của công ty này. Hơn nữa, vị trí địa lý đặc thù ở Đà Nẵng cũng là rào cản đị a lý lớn cho việc tìm hiểu của chúng tôi. Về lợi thế cạnh tranh, công ty có lợi thế đặc thù về địa lý ở khu vực miền Trung và Đà Nẵng – nơi mà cơn sốt du lịch và bất động sản vừa qua đã tạ o ra một t ầng lớp khá giả với lượng tiền nhàn rỗi lớn. Ngoài ra, công ty còn có lợi thế về vốn t ừ cổ đông lớn Vietnam Equity & CTCP Nhà Đà Nẵng (NDN). Song, điểm mạnh cũng là điểm yếu: bản chất địa phương khiến chúng tôi nghi ngờ khả năng mở rộng (scale up) của mô hình này - xét đến việc ngành chứng khoán là một ngành rất cạnh tranh và sẽ có xu hướng cô đặc thị phần về tay các CTCK lớn nhất – tương tự các thị trường phát triển. Về tình hình tài chính, DSC có cơ cấu tài sản tương đối lành mạnh với 44 t ỷ đồng tiền mặt (70% tài sản), trong khi không hề có n ợ vay. ROE được cải thiện t ốt ở mức 19%. Tuy nhiên, chúng tôi khá lo ngại khoản trả trước và phải thu một vài cá nhân và t ổ chức - trị giá gần 20 t ỷ khá rủi ro. Ban lãnh đạo DSC là ch ủ t ịch HĐQT trẻ tuổi t ừ Vietnam Equity - ông Nguyễn Phú Đông Hà. Do l ịch s ử niêm yết còn quá mới, chúng tôi không đủ thông tin để đánh giá lãnh đạo. Tuy nhiên, nghị quyết về việc phát hành thêm 7 triệu cp (t ỷ l ệ 6:7) với giá [10.0] trong khi giá th ị trường đang ở mức cao hơn 7 lần không thể khiến chúng ta không dấy lên hai câu hỏi lớn: (1) Liệu ban lãnh đạo không hề biết đến giá thị trường và hoàn toàn làm lơ với nó? (2) Hay liệu ngược lại là họ “biết rất rõ” giá thị trường?! Với BVPS đã điều chỉnh(*) rủi ro t ừ các khoản phải thu ngắn hạn là [9.6], mức định giá 7.2x P/B cho một công ty tài chính địa phương, ít giá trị vô hình là khá đắt đỏ trên quan điểm c ủa chúng tôi (!) Do đó, sau case APC, case NHT trên, case DSC này và bài h ọc về tâm lý phần thưởng đầu bài, nhà đầu tư cá nhân chúng ta cần phải đặc biệt cẩn trọng đối với các động cơ thâu tóm (acquisition) t ừ các nhà đầu tư chiến lược – v ốn là một v ấn đề vô cùng rủi ro ở các công ty quy mô nhỏ, ít có đối trọng trong quản trị. 

120




100 80 60 40 20



9.6

0 8 1 0 2 / 5 0 / 1 0

8 1 0 2 / 6 0 / 2 0

8 1 0 2 / 3 0 / 4 1

8 1 0 2 / 1 1 / 4 0










8 1 0 2 / 5 0 / 4 1

8 1 0 2 / 6 0 / 5 1



BVPS đã điều chỉnh

Giá thấp - cao 52 tuần qua: [11.8 – 114.0] Giá hiện t ại: [69.0] Số lượng cổ phiếu đang lưu hành: 6 triệu cp Vốn hóa thị trường: 414 t ỷ đồng











Earning-per-share 12 tháng gần nhất: [3.6] Earnings-per-share TB 3 năm gần nhất: [0.8] Earnings-per-share TB 7 năm gần nhất: [0.2] Book value-per-share quý g ần nhất: [12.1]





Skopos & Angelos

Các thuật ngữ tài chính, đầu tư sử dụng trong bài phân tích cổ phiếu của chúng tôi 

Dòng ti ền t ự do (free cash flow): bằng dòng tiền t ừ HĐKD trừ đi chi phí đầu tư tài sả n cố định, thể hiện số tiền dư dả để M&A hoặc trả cố t ức.

Bộ tiêu chí 4M của ngài Phil Town: bao gồm Meaning, Moat, Management, Margin-of-safety – h ệ th ống tư duy sàng lọc c ổ phiếu chúng tôi đánh giá là vô cùng hữu dụng và khách quan trong ấn phẩm X, phát hành tháng 5.2018 – mời quý đọc giả xem lại. 



BVPS đã điều chỉnh (adjusted book-value-per-share): chúng tôi điều chỉnh giá trị sổ sách của tài sản theo phương pháp củ a ngài Graham. Ch ẳng

hạn như tiền mặt sẽ được giữ giá trị ở mức 100%, các kho ản phải thu sẽ thấp hơn còn 80%-90%, hàng t ồn kho t ừ 60%-70% tùy vào độ rủi ro. MI N TRỪ “CÓ” TRÁCH NHIỆM:

Những thông tin trong mục được đúc kế t t ừ những thông tin chúng tôi thu thập được và d ựa trên những suy luận đáng tin cậy. Tuy nhiên, chúng tôi không thể khẳng định r ằng mọi phân tích, định giá, và nhận định về tương lai là chính xác một trăm phầ n trăm. Nhưng, chúng tôi luôn tuân thủ ba yêu cầu “phân tích kĩ lưỡng, đả m b ảo an toàn vốn và đảm b ảo m ức lợi nhuận đạt yêu cầu” của ngài Benjamin Graham cho m ọi c ổ phiếu mà chúng tôi viết nên. Đọc giả chỉ nên xem phân tích của chúng tôi là tham khảo và “tự làm bài t ập về nhà” cho riêng mình – Đội biên t ập S.A.F.E






Trang 11

3. Quan điểm ngược chiều (Contrarian View) A. Khi nào thì ta nên sửa sai bằng việc “cắt lỗ”? Trong đầu tư chứng khoán, bất cứ ai, cho dù là huyền thoại đến cách mấy đi chăng nữa, cũng từng chịu nhiều quyết định sai lầm. Nhìn lại quãng đời đầu tư của mình, ngài Peter Lynch, dù đánh bại thị trường hàng chục năm với suất sinh lợi đều 30%, cũng phải thú rằng: đầu tư 10 khoản, ta đúng đượ c 6 khoản trung bình thôi đã là hoàn toàn rồi! Trước đây, hồi còn mới nghiên cứu đầu tư, chúng tôi cũng tò mò xem vậy thì các ông xử lý các khoản sai lầm còn lại như thế nào? Nhỡ chăng ta vừa bán xong, chịu lỗ nặng nề, thì cổ phiếu lại tăng mạnh? Còn nếu ta không bán, nhỡ đâu nó lại rớt mạnh xuống n ữa? B ất cứ người nào đang thua lỗ, cũng vướ ng phải tình thế tiến thoái lưỡng nan (dilemma) như vậy. Vì thế, trong ấn ph ẩm “nốt l ặng” kỳ này, chúng tôi xin mạn phép đúc kết t ừ kinh nghiệm cá nhân, cũng như học hỏi t ừ các bậc huyền thoại, để đưa ra câu trả lời cho tình thế đó vậy… I. Tại sao ta l ại có tâm lý “sợ lỗ” Sợ lỗ (loss-averse) là m ột thứ tâm lý loài người vừa vô cùng t ự nhiên, vừa vô cùng phức t ạp. Trong các bẫy tâm lý chúng tôi nói ở trên, sợ lỗ là sự kết hợp của cả hai thứ: tâm lý nhấ t quán trong tư duy & tâm lý phủ nhận thự c t ại quá đau đớ n. Rất hiếm ai t ự nhận mình sai, khi trước đây họ đã từng đúng rất nhiều lần. Đám đông đồng ý với họ, giá cổ phiếu đồng ý với họ, tư duy của họ t ự nhiên đóng lại với t ất cả các góc nhìn ngược chiều khác lúc nào không hay. R ồi họ thua lỗ bất ngờ, lâm vào cảnh phủ nhận rằng mình đã thua lỗ, cho rằng thị trường đang phản ứng thái quá. Rất hiếm ai nhìn tài khoản mình mất hàng t ỷ đồng, 20%-30% trong chốc lát, mà không hề cảm thấy đau đớn giống như vậy. Sợ l ỗ, thành ra ta không dám đối di ện với n ỗi sợ và sai l ầm của ta, ta bám víu vào hy v ọng rằng mọi thứ sẽ phục hồi nguyên trạng, để rồi tài sản ta ngày qua ngày bào d ần bào mòn … II. Nế u ta không t ự nhận sai l ầm Ta hi vọng vậy, nhưng ta đâu biết rằng để cổ phiếu hồi phục lại, nó cần mức tăng mạnh hơn rất nhiều so với mức giảm: Nếu ta lỗ 25%, ta cần sinh lời 33% mới quay lại mức cũ. Nếu ta lỗ 50%, ta cần sinh lời 100% mới quay lại mức cũ. Nếu ta lỗ 75%, phải sinh lời đến 400% mới đạt lại mức cũ. Nếu ta thua l ỗ nghiêm trọng mà ta không biết lí do t ại sao, hầu như khả năng rất cao là lỗi nằm ở ta. Nếu ta đầu tư vớ i kỷ luật, mua một cổ phiếu tuyệt vời với định giá thấp hơn lãi suất phi rủi ro, thấp hơn tốc độ tăng trưởng trung bình, mà không mang tính chu kỳ, r ồi đa dạng hóa đúng mứ c, thì ắt h ẳn ta đã không thua lỗ - hoặc nếu cổ phiếu có giảm mạnh nhất thời, thì trực giác ta cũng không khiến ta đau đớn và lo s ợ đến vậy. Nếu ta không chấp nhận sai lầm sớm, và hành động mau, thì mức lỗ sẽ càng ngày lớn hơn – và sẽ rất khó để ta quay lại mức cũ như tỷ l ệ tăng mà chúng tôi liệt kê ở trên. Ở đây, một l ần nữa, câu châm ngôn c ủa ngài Ben Franklin l ại chí lí vô cùng: “M ột t ấc phòng ngừa còn hơn một t ấn chữ a tr ị.” Ta càng đối diện, nhìn nhận khách quan sai lầm của ta càng sớm, thiệt hại của ta càng nhỏ và ngược lại.

Nhìn lại lịch sử, thử hỏi nếu Bill Ackman chịu chấp nhận sai lầm t ại Valeant sớm hơn, chắc quỹ của ông còn khá hơn bây giờ nhiều. Nếu Bill Miller chịu giảm bớt các cổ phiếu tài chính, ông đã không lún sâu như bây giờ. N ếu ông Đoàn Nguyên Đứ c ch ịu ch ấp nhận rằng các mảng trái ngành mình đầu tư đều sai, bán nhanh đi, tậ p trung vào cốt lõi trước đây từng thành công, thì ắt hẳn HAG đã có tương lai sáng sủa hơn. Nếu các con bạc đỏ đen biết mình sai, chừa đi, tập trung làm ăn thì đã có bao nhiêu gia đình êm ấm trở lại, nhiều khi còn sống trong cẩn trọng, thịnh vượng hơn trước… III. Khi nào ta nên s ửa sai bằng việc “cắt lỗ” “Ông nói thì hay l ắm, l ần nào tôi bán đi thì hệt như rằng cổ phiế u tăng lại ngay!” – nhiều người sẽ gay gắt lại với chúng tôi. Trường hợp này gặp nhiều lắm, đặc biệt nếu ta chú tâm vào bi ến động giá cả thay vì nội t ại kinh doanh (fundamentals) của doanh nghiệp bao gồm trong bốn chữ cái M mà chúng tôi nói đi nói lại vậy. Việc sửa sai không thể quy thành công thức cứ giảm 8% là cắt lỗ như nhiều sách vở nói được – làm vậy ta sẽ hành động sai nhiều vô kể. Việc cắt lỗ để sửa sai cần sự suy xét thấu đáo và khách quan. Ta cần nhìn lại lí do gốc rễ mà ta quyết định mua cổ phiếu là gì? Ta có đánh giá sai về doanh nghiệp hay không – lợi thế cạnh tranh và triển vọng tăng trưởng của nó có v ấn đề? Ta có cả tin quá hay không – đâu là những dấu hiệu mà ban lãnh đạo doanh nghiệp đã lừa dối ta, tư lợi cá nhân? Ta có t ừng hưng phấn quá hay không, sẵn sàng trả 20x P/E cho m ột công ty chu kỳ như tài chính – bất động s ản, nghĩ rằng nó tăng trưởng cao vĩnh viễn, lên 30x P/E? Trong khi định giá thị trường chung, định giá của các nước phát triển lân cận còn thua cả ta? Câu trả lời cho việc nên cắt lỗ để sửa sai khi nào, nằm hoàn toàn ở những lí do mà ta mua nó ngay t ừ đầu. Ta mua sai vì sao, thì ta phải bán nó đi cũng vì lẽ đó. Ngài Peter Lynch luôn giữ bên mình cuốn sổ tay ghi l ại những luận điểm đầu tư sơ khởi của ông, để khi nào thấy mình sai, ông lật lại, ngộ ra, và hành động thật đúng mực. IV. K ế t luận Bất c ứ ai trên đường đời này đều t ừng m ắc sai lầm l ớn. Song như ngài triết gia Von Goethe đã nói: “Những người vĩ đại mà biế t chấ p nhận hạn chế của họ , thì sẽ tiế n gần hơn đế n sự hoàn thi ện.” Còn nếu ta chọn sự t ầm thường: ta sẽ phủ nhận sai lầm của ta, để rồi chìm trong sự thất bại lẽ ra có thể đổi thay. Lời cuối, ít ai biết rằng hồi còn niên thiếu mười mấy tuổi, ngài Buffett t ừng thua quá nửa tài sản ti ết ki ệm c ủa ông vào trường đua ngựa. Mới đầu chỉ thua nhỏ, song càng thua, ông càng đặt cược lớn hơn mà không hiểu t ại sao, cuối cùng ra về trắng tay. Sau này, ông nhìn lại mà nói rằng sai lầm sớm đó mới thực là may mắn. Nhờ vậy, ông học được bài học rằng: “Ta không thể thua l ần thứ hai theo cách mà ta đã thua lần trước được.” Sau khi nhận ra sai lầm, nhất thiết nhà đầu tư c á nhân chúng ta cần tránh lại l ỗi cũ, để r ồi đầu tư không ngoan hơn. Dầ n dà, ta không những l ấy lại vốn, mà thậm chí còn trở lại hơn trước bội phần. Filologos

4. Bài học cuộc sống: Quẳng gánh lo đi mà vui sống – Dale Carnegie (k ỳ 2) …Mà chính v ậy! Khi ta đã chịu nhận sự chẳng may nhấ t thì ta có còn gì để mấ t nữa đâu, và như vậ y t ức là ta t ự đặt vào một tình thế chỉ có l ợi mà vô hại. Có lý l ắm phải không bạn? V ậ y mà có cả triệu ngườ i quay cuồng lo l ắng làm hại đờ i mình, vì h ọ không ch ịu nh ận s ự ch ẳng may nhấ t, không ch ịu rán cải thiện tình thế , không ch ịu v ớt vát nhữ ng v ật còn chưa chìm khi thuy ền đắm. Đáng lẽ gầ y d ựn g l ại sự nghiệ p của mình, h ọ l ại đâm ra “gây lộn một cách chua chát và k ịch liệt v ới số phận”, để r ồi khiến cho đờ i phải t ăng thêm số ngườ i mắc bệnh tr ầm cảm, thần kinh, …






Trang 12

II. Một cách th ần diệu để giải quyế t những rắc rối @Ngài Dale Carnegie: Bạn có muốn biết một phương pháp chắc chắn để giải quyết những tình thế rắc rối – một thuật mà bạn có thể dùng ngay bây gi ờ, trước khi đọc sang những chương sau. Vậy xin bạn để tôi kể phương pháp mà ông Willis H.Carrier đã tìm được. Ông là một kỹ sư, tiếng tăm lừng lẫy, đã sạng t ạo ra kỹ nghệ điều hòa không khí và hi ện nay đứng đầu nghiệp đoàn Carrier ở Syracuse. Ấy vậy mà hồi trẻ, lúc làm cho công ty luyện kim Buffalo ở Nữu Ước, ông được giao cho sáng t ạo một máy lọc hơi nước – trị giá hàng vạn mỹ kim. Rồi cái máy ông t ạo ra chạy cũng được, nhưng không hoàn mỹ như ông cam kết. Khi sự thất bại ấy hiển nhiên, ông choáng váng như một kẻ bị đập mạnh vào đầu vậy: bao t ử và ruột ông quặn lại, toàn thân ông lo l ắng mất ngủ trong thời gian dài. Sau cùng, lương tri ông nhắc ông rằng lo lắng, ưu tư vậy là vô ích, và ông đã tìm ra một phương pháp thần diệu để hóa giải sự ưu tư đó. Ông kể lại: "Giai đoạn thứ nhất: Tôi can đảm phân tích tình th ế một cách ngay th ẳng và t ự h ỏi nế u thấ t bại thì k ết quả tai hại nhấ t sẽ ra sao? Không ai bỏ tù hoặc bắn tôi mà sợ. Điều đó chắc chắn rồi. Có lẽ tôi sẽ mất việc, và hãng sẽ gỡ bỏ luôn cái cỗ máy tai hại của tôi. Giai đoạn thứ hai: Sau khi đã nghĩ đế n nhữ ng k ết quả tai hại nhấ t có thể x ảy ra đượ c, tôi nhấ t quy ết đành lòng nhận nó, nế u cần. Tôi t ự nhủ: sự thất bại đó là một vố đập vào danh tiếng ta, làm ta m ất việc. Nhưng dầu việc này mất, ta vẫn còn kiếm được việc khác, lấy gì mà tai hại cho lắm? Còn về công ty, những ông chủ sẽ coi đây là thí nghiệm và tính sự lỗ 2 vạn mỹ kim đó vào quỹ nghiên cứu vậy. Giai đoạn thứ ba: T ừ lúc ấy, tôi bình tĩnh dù ng hế t thờ i giờ và ngh ị l ực để kiế m cách giảm bớ t tai hại của nhữ ng k ết quả mà tôi cam lòng ch ịu nhận. Tôi ráng tìm cách cho bớt lỗ. Tôi thí nghiệm nhiều lần, mà nhận ra rằng nếu bỏ thêm 5,000 mỹ kim nữa, thì máy chúng tôi sẽ hoàn toàn. Chúng tôi làm đúng như vậy, và … hãng chúng tôi không những không lỗ, mà còn lời được nhiều vạn mỹ kim nữa! Tôi tin chắc rằng không bao giờ tôi nghĩ ra được cách cải thiện đó nếu tôi cứ rối rắm như trước. Vì sự lo lắng có cái khốc hại là nó làm ta mất kh ả năng tập trung tư duy, mất h ẳn năng lực quyết định. Trái lại khi ta can đảm nhìn thẳng vào kết qu ả t ồi t ệ nh ất, r ồi đành lòng chịu nhận nó, thì lập lức ta bỏ ngay những nỗi lo lắng tưởng tượng đi mà tập trung vào vấn đề cần giải quyết. Chuyện tôi vừa kể đã xảy ra lâu rồi. Nhưng phương pháp ấy đã có kế t quả mỹ mãn đến nỗi t ừ đấy t ới nay tôi luôn luôn dùng nó và nhờ nó mà đời tôi gần như không biết lo là gì nữa.” Nhờ đâu mà phương pháp ông củ a Carrier lại quý báu mà có kết qu ả th ần diệu v ậy? Giáo sư William James, ngườ i sáng lập ra khoa tâm lý thực hành, cũng từng khuyên học sinh của ông: “An tâm mà nhận c ảnh ngộ ấy đi” . Triết gia Trung Quốc, t ừ nghìn năm trước, cũng đã nói với đời sau: “Nhận chân sự chẳng may nhất đã xảy ra là tìm đượ c sự bình tĩnh chân thự c trong tâm h ồn r ồi.” Xét về tâm lý, khi ta nhận như vậy, nghị lực của ta không bị trói buộc nữa. Mà chính vậy! Khi ta đã chịu nhận sự chẳng may nhất thì ta có còn gì để mất nữa đâu, và như vậy t ức là ta t ự đặt vào một tình thế chỉ có lợi mà vô hại. Có lý l ắm phải không bạn? Vậy mà có cả tri ệu người quay cuồng lo lắng làm hại đời mình, vì họ không chịu nh ận s ự ch ẳng may nhất, không chịu rán cải thiện tình thế, không chịu vớt vát những vật còn chưa chìm khi thuyền đắm. Đáng lẽ gầy dựng lại sự nghiệp của mình, họ lại đâm ra “gây lộn một cách chua chát và kịch liệt với số phận”, để rồi khiến cho đời phải tăng thêm số người mắc bệnh trầm cảm, thần kinh, … Cũng gần lúc ông Carrier ngồi lo về cái máy hơi nước, thì ở Broken Bow, có một thanh niên tưởng chừng tương lai sán lạn – đang phải nghĩ đến việc viết di chúc. Tên anh là Fail P. Haney. Anh b ị ung thư trong ruột! Bác sĩ dặn anh phải kiêng đủ thứ, rồi đừng lo gì hết, họ cũng khuyên anh lập di chúc đi là vừ a. Bệnh anh buộc anh phải bỏ địa vị cao sang. Anh không còn vi ệc gì làm nữa, chỉ còn chờ cái chết nó t ừ t ừ t ới… Bỗng anh nẩy ra một quyết định, một quyết định lạ lùng và đẹp đẽ. Anh nói: “Chẳng còn sống được bao lâu n ữa thì t ận hưởng thú đời đi. Từ trước t ới nay ta v ẫn ao ước đi du lị ch thế giới trước khi chết. Giờ là lúc đây.” Rồi anh mua gi ấy tàu, mua theo một quan tài, thỏa thuận với tàu là để xác anh vào phòng l ạnh nếu cần. Thế là anh đi du lịch với tinh thần t ự do hơn bao giờ hết. Trong một bức thư tôi còn giữ đây, anh nói: “Tôi uống whisky soda, hút xì gà, ăn đủ thứ, cả những món đặc biệt của xứ lạ, độc có thể giết tôi được. Gặp gió mùa, giông t ố, đáng lẽ chết vì sợ, thế mà không - tôi lại phấn khởi bội phần. Tôi bài bạc, ca hát, làm quen với bạn mới, thức t ới nửa đêm. Khi tới Trung Quốc và Ấn Độ, tôi mới nhận thấy những lo lắng công việc làm ăn của tôi hồi ở nhà, so v ới nghèo nàn đói rét phương Đông còn là cảnh thiên đường. Nghĩ vậy t ự nhiên tôi hết lo lắng vô lý, kh ỏe khoắn lạ thường. Khi về t ới Mỹ tôi cân thêm bốn, năm kí lô. Gần như quên rằng đã có hồi đau bao tử và đau ruột. Không bao giờ tôi mạnh hơn lúc ấy! Tôi v ội bán lại quan tài cho tiệm, trở lại làm ăn. Từ hồi đó tôi chưa hề đau thêm một ngày nào nữa!” Lúc đó anh Haney chưa biế t thuật của Carrier, giờ ngẫm lại, anh đã nhận thấy anh theo đúng phương pháp ấy mà không hay. Anh an phận nhận lấy cái sự tai hại nhất có thể xảy ra là cái chết, rồi rán cải thiện nó bằng cách t ận hưởng những ngày còn lại! Vậy thì bạn còn âu lo gì n ữa, hãy nhớ lấy định lệ thứ nhì là - nếu bạn gặp một vấn đề rắc rối lớn, thì áp dụng ngay phương pháp của ông H. Carrier: (1) Bạn t ự hỏi: Cái tai hại nhất có thể xảy ra được là gì? (2) Nếu không tài nào thoát đượ c cái tai hại đó thì sẵn sàng nhận đi (3) Nhận xong rồi thì bình tĩnh tìm cách cải thiện nó.

@S.A.F.E team: Trong đầu tư cũng vậy, ta khó mà tránh khỏi nh ững sai lầm, d ẫn đến ưu tư, phiền muộn khốc h ại. Nhiều người giai đoạn qua thua lỗ, đâm chán nản, nếu học được cách thức trên, sẽ áp dụng vào đời mình hay vô cùng: - Sự thật tai hại nhất là gì? Ta có chết, hay bị bỏ tù được không? Cùng lắm thì ta mất hết vốn liếng. Nếu vậy thì sao? Ta vẫn còn cái đầu “đầy s ạn” này. Môn đầu tư đòi hỏi kinh nghiệm và t ố ch ất con người r ất nhiều. Những người càng kinh nghiệm, thì càng được trân quý. Không hề có thần đồng, hay thiên tài trẻ tuổi nào trong ngành đầu tư: ấ y là bởi vì để thành công, nhất thiết anh phải trải qua hàng chục năm lịch sử sinh lợi bền vững thì may ra mới được công nhận. - Mất hết vốn rồi, thì sao? Ta phải gắng làm việc, tăng thu nhập, tiêu pha ít đi – có vậy mới dư ra được một chút, rồi ta đầu tư lại khôn ngoan hơn, tránh đi những sai lầm cũ mà phất lên thậm chí còn hơn ngày xưa. Ít ai biết rằng ngài Graham và Munger t ừng thua lỗ không ít hơn 40%-50%, mất gần sạch vốn liếng vì vay nợ, ấy vậy vẫn làm lại t ất cả sau vài năm, cuối đời vang danh sử sách. - Còn nếu ta còn lại chút vốn, thì mau chóng sửa sai đi! Những cổ phiếu nào ta bi ết ta đã mua sai lầm, thì mạnh tay bán đi để lấy lại vốn. Rồi ta trau dồi kiến thức cho bản thân, học bộ tiêu chí để phân tích cổ phiếu, học cách đa dạng hóa danh mục, học cách kiểm soát tâm lý, kiên nhẫn đầu tư. Không sớm thì chầy, ta chẳng những lấy lại vốn liếng, mà còn sinh lợi hơn bội phần… Trích d ẫn, bình luận thêm t ừ How to stop worrying and start livi ng, 1948, Dale Carnegie (b ản d ị ch bở i ký gi ả Nguy ễn Hi ến Lê)





Trang 13


5. Phụ lục: Định giá & thống kê thị trường Thị trường

Giá trị vốn hóa

P/E trượt 12T

Lợi suất (Earnings/Price)

Cổ t ức

VN-Index

130 t ỷ USD

17.1x

5.8%

2.4%

HNX-Index

8.5 t ỷ USD

10.5x

9.5%

3.1%

Upcom-Index

35.3 t ỷ USD

11.9x

8.4%

4.2%

Nguồn d ữ liệu đượ c xuấ t t ừ Bloomberg, cậ p nhật ngày 03.07.2018

Năm dấu hiệu bong bóng

Check

1. Index cao nhất lịch sử

2. P/E cao nhất lịch sử

3. Cổ t ức thấp hơn kênh phi rủi ro

4. Quá nhiều đầu cơ bằng margin

5. Nhiều vụ IPO/phát hành/niêm yết mới chất lượng kém

x

x

x

Mức độ

Bình luận của S.A.F.E team

!!!

Sau khi tăng mạnh nhiều phiên liền lên mức 1040 điểm – VNIndex đã rớt m ạnh nhiều phiên liền tr ở l ại xu ống dưới 900 điểm l ần đầu tiên trong hơn 1 năm qua – tuy thấp hơn với đỉnh 1200 điểm, nhưng vẫn còn cao hơn nhiều so với giai đoạn trung bình 3 năm trở lại đây.

!!!

P/E đã giảm còn xấp xỉ 17 l ần (lợi nhuận 12 tháng gần nhất) - không cao nhất l ịch s ử, nhưng cũng không thể nào nói là còn nhiều dư địa được n ếu so sánh với lãi suất ti ền g ửi ti ết ki ệm (thậm chí chưa tính đến rủi ro lãi suất, t ỷ giá, lạm phát và môi trườ ng kinh doanh)

!!!!

Lợi suất cổ t ức t ừ dưới 1.8% nay đã tăng lên 2.4% do giảm giá, song vẫn còn thấp nhất lịch sử và thấp hơn rất nhiều so với kênh phi rủi ro.

!!!!!

Theo số liệu cập nhật Q1-18 t ừ BCTC các CTCK, số dư cho vay margin cuối kỳ đã lên trên 50,000 tỷ - g ấp hơn 10 lần thanh khoản giao dịch một phiên. Dù con số Q2 chưa có, song quan sát của chúng tôi cho thấy tình trạng margin trên thị trường cũng “điên rồ” không khác gì những cơn sốt ngày xưa: từ cổ phiếu “penny” đến hợp đồng phái sinh tương lai – nơi người người muốn làm giàu một cách chóng vánh…

!!!!!

Chưa bao giờ, chúng tôi thấy tư duy “vớt đợt cá cuối” của những người đánh bắt h ải s ản l ại trùng với tư duy của hàng loạt các công ty mới, thông tin chưa rõ ràng như YEG, VPI, CEN, Hưng Thị nh Incons, First Real, Hải Phát Invest khi t ận dụng thời cơ cuối cùng để bán cổ phiếu với giá ngất ngưởng của mình cho công chúng đầu tư “ngây thơ”như hiện nay… Ngoài ra, những công ty t ừng mất uy tín trên sàn như FLC, AAA, HNG cũng đang có kế hoạch phát hành, vay n ợ để huy động thêm

Trong giai đoạn thị trường giảm mạnh vừa qua, chúng tôi nh ận thấy rằng việc tìm kiếm một công ty tuyệt vời với giá cả hấp dẫn vẫn còn là một nhiệm vụ xa x ỉ - b ất ch ấp việc nhiều chuyên gia, quỹ đầu tư, báo chí cho rằ ng cổ phiếu Vi ệt Nam đã rẻ so v ới ti ềm năng tăng trưởng. Chúng ta không thể không thấy một thực t ại trái ngược rằng: những công ty tuyệt vời – có vị thế cạnh tranh hàng đầu, lợi nhuận ít chịu biến động chu kỳ - như VNM, SAB, MCH, DHG, VCB, BVH vẫn đang còn ở mức định giá vô cùng “ngất ngưởng” – 20-30x P/E; trong khi những công ty có định giá thấp thì lại đang chịu nhiều rủi ro, triển vọng tăng trưởng kém. Còn lại những công ty khác thì đều mang tính chu kỳ (cyclical nature) như ngân hàng, bất động sản, vật liệu xây dựng, bán lẻ không thiết yếu, v.v nên khó có thể nói là “hấp dẫn” được. Phải chăng họ đã xem nhẹ rủi ro chu kỳ, cho rằng mức tăng trưởng nóng trên 25% những năm vừa qua các nhóm này có thể kéo dài vĩnh viễn?! Ở giai đoạn hi ện t ại, chúng tôi biết r ằng r ất nhiều nhà đầu tư cá nhân muốn: (1) Tìm cổ phi ếu để mua, hòng gỡ g ạc l ại ph ần l ỗ trong giai đoạn vừa qua (2) Tìm l ời khuyên nên xử lý các cổ phiếu hiện t ại trong danh mục ra sao, khi chúng đã giả m quá nhiều. Phải thú thực rằng rất khó để bất cứ ai có thể đưa họ lời khuyên cụ thể ra sao, bởi vì việc này phụ thuộc rất nhiều ở chính bản thân họ. Dù vậy, chúng tôi nghĩ rằng có một vài giải pháp chung cho ba trường hợp sau: TH1 - Bạn đang nắm giữ phần l ớn tiền mặt : xin chúc mừng, bạn đang ở vị thế rất chủ động - bạn chỉ cần làm đúng một việc là thật kiên nhẫn, nghiên cứu các công ty thật kĩ theo bộ tiêu chí 4M của ngài Phil Town và giải ngân dần được r ồi. Xin nhớ m ột vi ệc là đừng quá nóng vội, và tránh xa các công ty chu kỳ (cyclical) mà bạn không hiểu rõ! TH2 – T ỷ tr ọng cổ phiế u và tiền mặt của bạn 50-50: Bạn đang ở một vị thế khó hơn, khi không biết là nên mua c ổ phiếu hay bán bớt đi. Xin mời bạn xem tiếp giải pháp ở trường hợp 3 dưới. TH3 – Bạn đang nắm r ất nhiều cổ phiếu đã giảm sâu và không biế t làm gì: ở đây, nhất thiết bạn phải chịu đối mặt với thực t ế thay vì vướng phải bẫy tâm lý phủ nhận (psychological denial) mà chúng tôi đã đề cập ở trên. Việc đổ lỗi cho thị trường, đổ lỗi cho người khác không phải là một giải pháp. Bạn cần nhìn lại toàn bộ danh mục và sai lầm của mình nếu có: Có phải bạn đã quá hưng phấn, thành thử trả mức định giá P/E, P/B quá cao?? Có ph ải bạn đã không nghiên cứu kĩ, mua những cổ phiếu chu kỳ mà mình không hiểu rõ? Có phải bạn đã quá cả tin, rót vốn vào những cổ phiếu có ban lãnh đạ o lừa dối, với rủi ro vi mô vô cùng lớn? Sau khi đã phân tích được sai lầm của bản thân, bạn hãy đi tới quyết định là tiếp t ục nắm giữ hay cắt lỗ để giảm thiểu chi phí cơ hội như chúng tôi đã đề cập ở bài viết trên. Đường nào thì bạn cũng đã sai, và tất yếu bạn sẽ phải chịu thiệt hại cho những quyết định của mình. Song qua thời gian (xin nhớ rằng không thể sớm chiều vài tháng được!), nếu bạn tuân thủ kỷ luật: Mua cổ phiế u tuy ệt v ời v ới định giá hấ p d ẫn , đa dạng hóa đúng mức, kiểm soát tâm lý của b ản thân, bạn s ẽ không chỉ g ỡ g ạc l ại nh ững gì đã mất, mà còn hưởng được kỳ quan lãi kép dài h ạn và đạt niềm vui của sự t ự do tài chính bền vững… 










Trang 14

5. Phụ lục: Chuyển động thế giới & tin t ức trong nước (k ỳ đặc biệt: 12 tin t ức) 01/06/2018 – 05/07/2018

30/06/2018 – 05/07/2018

14/06/2018 – 07/07/2018

Hoa Kỳ là tiêu điểm c ủa tháng vừa qua v ới việc FED nâng lãi suất, và việc chính quyền Trump gây “náo loạn” thế gi ới b ằng ngòi nổ chi ến tranh thương mại.

Tỷ giá USD/VND của ngân hàng thương mại lần đầu tiên vượt ngưỡng 23,000 đồng nhiều năm qua - điểm nóng nhất trong vĩ mô Việt Nam hiện nay.

World Cup, một sự kiện giải trí tuyệt vời, song tiềm ẩn hậu quả khôn lường cho năng suất lao động và gia đình của những “con bạc” muốn làm giàu chóng vánh (!)

Như chúng tôi đã cảnh báo t ừ hơn 1 năm về trước, kỷ nguyên lãi suất rẻ phải chấm dứt khi FED quyết định tiếp t ục nâng lãi suất cơ sở lên mức 2%. Bong bóng chứng khoán, BĐS không thể được cho phép phình to hơn nữa. Những quỹ đầu tư tổ ch ức hưng phấn với các TT mới nổi trước đây giờ ắt hẳn phải nhìn lại một cách lí trí hơn. Trong tháng này, chính quy ền Trump cũng liên tục gây sốc khi đe dọa đánh thuế lên 500 t ỷ USD hàng hóa Trung Quốc và ôtô t ừ Châu Âu. Quốc hội Mỹ bắt đầu lo ngại về việc “lạm dụng” hàng rào thuế quan để bảo hộ mà không nghiên cứu kĩ tác động trả đũa (retaliation) t ừ các nước Đồng Minh. Harley-Davidson, hãng motor chịu đòn trả đũa đầu tiên t ừ Châu Âu, đang muốn dời nhà máy ra khỏi Hoa Kỳ - tiên bước của sự náo loạn. Dù chúng tôi không biết ông Trump có thể ở lại được cương vị bao lâu, song rủi ro hệ th ống luôn có tác động rất lớn và hiện h ữu ở đó trước sự lạc quan toàn diện mà những người nắm gi ữ cổ phiếu chúng ta luôn nghĩ…

Sau ngòi nổ của cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung t ừ hai tuần trước, không chỉ đồng Việt Nam, mà còn nhiều đồng tiền của các quốc gia Châu Á mới nổi khác như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Phillipines, Hàn Quốc sụt gi ảm mạnh t ừ 1% đến 2% so với đồng USD. Trong đó, sụt giảm mạnh nhất là đồng Nhân dân t ệ (CNY) của Trung Quốc v ới mức giảm 3.3%, cùng lo ngại: (1) tháo chạy t ừ nhà đầu tư ngoại khỏi Trung Quốc (2) rủi ro phá giá CNY nh ằm giảm giá hàng xuất kh ẩu – tr ả đũa thuế quan t ừ M ỹ (3) việc tích trữ đô la của doanh nghiệp và người dân Trung Quốc. Chúng tôi nghĩ rằng con bài “phá giá” (devaluation) mà Trung Quốc đã kìm hãm lâu nay - sẽ được sử dụng trở lại như một công cụ chiến tranh tiền t ệ. Như vậy, Việt Nam chúng ta, sau nhiều năm lạc quan, nay phải đối di ện v ới r ủi ro hàng hóa nhập khẩu Trung Quốc tràn vào và t ỷ giá USD/VND tăng mạnh – một sự kiện “Thiên Nga Đen” mà ít ai ngờ t ới sau thời gian dài bộ ba lãi su ất, lạm phát, t ỷ giá đi ngang một cách bất thường.

26/06/2018 – 05/07/2018

30/06/2018 – 03/07/2018

01/06/2018 – 02/07/2018

YEG t ận dụng thời cơ niêm yết với định giá ngất ngưởng, nhiều case tiếp theo như VPI, HPX, CEN, Hưng Thịnh Incons sắp nối bước.

Thị trường b ất động s ản (BĐS) cao cấp của TPHCM bắt đầu có dấu hiệu chững lại sau giai đoạn dài tăng nóng một cách điên rồ.

Các ông lớn công nghệ toàn cầu liên t ục mở rộng, lấn sân trong tháng qua: điển hình là Amazon, Facebook, GoJek.

Như chúng tôi đã nói ở ph ần trên, với thời cơ không thể nào t ốt hơn, các doanh nghiệp có mô hình kinh doanh phức t ạp, song nhờ sự độc đáo, đã bán được cho công chúng đầu tư “ngây thơ” với mức định giá cao nhất lịch sử. Nhìn BCTC 2017 của Yeah1 Group, ta thấy dòng tiền t ự do của công ty chỉ khoản 25 t ỷ. Mức định giá 8,200 t ỷ lúc chào sàn của YEG tương đương mức P/FCF là 328 lần (!), chưa kể khoản mục phải thu và lợi thế TM mập mờ. Ở m ức định giá này, ngay cả khi dòng tiền của YEG tăng trưởng 20% CAGR liên t ục, nhà đầu tư “dài hạn” trên cũng phải mất ít nhất 25 năm mới có thể hoàn vốn lại vốn liếng của mình được.

Cụ thể, theo số liệu của CBRE Vi ệt Nam, lượng giao dịch căn hộ cao cấp Q2-2018 đã giảm t ừ 40%-50% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu do lượng dư cung quá lớn, giá cả quá đắt đỏ so với thu nhập cư dân. Ngoài ra, các yếu t ố khác như chất lượng công trình kém, môi trường chính trị bất ổn, sự sụt giảm đầu tư từ Trung Quốc và chính sách siết chắt tín dụng đang bắt đầu làm cho gi ới đầu cơ lướt sóng “thấm đòn”… Dù nhiều người phủ nhận việc chấp nhận thực t ại rằng bong bóng tài sản đã hình thành t ừ lâu ở phân khúc này – những nhà đầu tư giá trị chúng ta cần giữ vững nguyên t ắc cẩn trọng để không lao vào “bắt đáy” mộ t cách cuồng nhiệt.

Với tiềm lực vốn, kinh nghiệm và nền t ảng kỹ thuật mạnh đã khiến các t ập đoàn công nghệ lớn trở thành “bánh răng” tăng trưởng khổng lồ. Khởi đầu với việc Facebook gia nhập thị trường hẹn hò trực tuyến (FB Match) và tin t ức (FB News) đến vi ệc Amazon làm rúng động ngành bán lẻ Dược phẩm Mỹ với việc mua lại PillPack. Tại Việt Nam, người ta cũng thấy GoJek, một ứng d ụng gọi xe tương tự Grab t ại Indonesia cũng đang gia nhập thông qua việc tài trợ cho GoViet. Chúng tôi cho rằng xu hướng này rất tích cực, phù hợp với chiến lược của mỗi t ập đoàn, đồng thời đem lại lợi ích vô kể cho người tiêu dùng t ại các quốc gia.

Ngày hội bóng đá thú vị dài 1 tháng trời này năm 2014 đã làm Anh, một quốc gia đầy k ỷ lu ật, thiệt h ại 4 t ỷ b ảng Anh do nhân viên chuồn làm, đi trễ, thức khuya, xem livestream trên điệ n thoại thông minh, v.v. Thống kê của Reuters còn cho thấy 38% số người quản lý còn cho rằng thậm chí họ sẵn sàng xem trong cả giờ làm việc mùa World Cup 2018 này. Nếu Anh đã như thế, ắt h ẳn nhiều quốc gia như Châu Phi, Vi ệt Nam có thể còn thiệt hại nhiều hơn nếu tính trên % GDP.

Hơn nữa, ở các nước châu Á kém phát triển như Việt Nam, người ta còn thấy một thực trạng đáng buồn: nơi nhà nhà sau mùa World Cup trở nên khánh kiệt vì các trụ cột gia đình lao vào trò cờ bạc đỏ đen – vay nợ, cầm cố, hòng gỡ gạc lại. Người thì t ự t ử, kẻ thì cướp bóc, nhìn bi thương khôn cùng! Nếu ta đã biết rằng với những trò đỏ đen này: xác suất thắng của ta trong dài h ạn gần như bằng zero – th ậm chí cả nh ững k ẻ gian lận ở kh ắp m ọi nơi, vậy thì hà khất l ại lao vào như loài thiêu thân vậ y?!





Trang 15


01/06/2018 – 07/06/2018

06/06/2018

01/06/2018 – 30/06/2018

Dự luật An ninh Mạng: kỳ họp Quốc hội căng thẳng nhất trong lịch s ử t ừ trước đến nay!

1.64 triệu hợp đồng phái sinh tương lai (futures) trị giá 7500 t ỷ được giao dịch trong tháng 5 này - “vũ khí hủy diệt hàng loạt” theo lời của ngài Buffett

Công nghệ 4.0 thay đổi quá nhanh v ới những xu hướng mới: truyền hình OTT, Fintech, robotic, AI

Có lẽ chúng tôi không cần phải giải thích thêm gì với các đọc giả về Dự luật này, song có đôi điề u chúng tôi muốn giải thích đôi chút về lo ngại rằng hai ông lớn Google & Facebook sẽ rời khỏi Việt Nam, gây hậu quả nghiêm trọng đến nền kinh t ế của doanh nghiệp: (1) Facebook, Google đã luôn “đánh cắp” dữ liệu người dùng và bán cho bên thứ ba t ừ trước đến nay – nên việc h ọ chọn ở lại và cung cấp thông tin sẽ là điều mà chúng tôi không h ề ngạc nhiên. (2) Từ đầu năm 2017, Google đã kí hợp đồng thuê hàng nghìn máy chủ đặt t ại Việt Nam với sự ưu đãi từ Chính phủ, trái với nghi ngờ rằng họ sẽ bỏ đi. (3) Họ đã đến bàn thảo và chốt thương thuyết với Chính phủ t ừ trước, việc bấm nút trên Quốc hội chỉ là thủ t ục. Việc chấp nhận toàn cầu hóa, tiện dụng, miễn phí của người dùng (users) đồng nghĩa với việc ta phải chấp nhận bị đánh mất thông tin cá nhân. Còn vấn đề kinh t ế, chúng tôi tin rằng Google và Facebook quá đủ “lòng tham” để ở lại và khai thác m ảnh đất 90 triệu dân này!

Theo số liệu của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội, trong tháng 05.2018 vừa qua, có đến 1.64 triệu hợp đồng tương lai phái sinh (futures) trị giá 7,500 t ỷ đồng được giao dịch trao tay. Do b ản chất T+0 và được đòn bẩy lên khoảng 700%, giá trị giao dịch này có thể là b ội số rất lớn trong tương lai gần khi thị trường biến động mạnh. Nhìn lại tháng 6 và tháng 7 này, m ỗi phiên có đến gần 150,000 hợp đồng tương lai giao dịch – nếu loại trừ yếu t ố đòn bẩy đi thì có đến 2,000 t ỷ thanh khoản mỗi phiên trên thị trường. Một bên được lời, và một bên thua lỗ, một trò zero-sum game đúng nghĩa! Trái với việc phân tích doanh nghiệp và hưởng được lợi nhuận cùng sự tăng trưởng của nó, việc dự đoán chỉ số (index) chẳng khác gì một trò bài bạc may rủi với t ỷ l ệ đòn bẩy khá điên rồ cũng như ngài Buffett đã cảnh báo về các sản phẩm phái sinh: “Chúng là thứ vũ khí hủ y diệt hàng loạt (a weapon of mass destruction) mà chúng ta nên tránh!”

Thay cho thói quen xem TV truy ền hình cáp đã ăn sâu vào thói quen chúng ta, truyền hình trả phí Internet OTT t ựa như Netflix của Hoa Kỳ đang bắt đầu nở rộ ở Việt Nam với sự gia nhập của FPT Play, Viettel NextTV, … Xu hướ ng này t ạo s ự ti ện lợi trong thanh toán và chủ động để người dùng chọn nội dung. Dịch vụ tài chính công nghệ (fintech) cũng là một nơi có nhiều sự sáng t ạo mới qua ví điện t ử, thanh toán qua điện thoại QR code. Trong 10 năm tới, chúng tôi sẽ không ngạc nhiên khi các ngân hàng t ại Việt Nam phải giảm chi nhánh và nhân sự để t ập trung vào online. Một xu hướng nữa là t ự động hóa bằng robot với việc robot xe t ự hành “AGV” bắt đầu được ứng dụng t ại các kho hàng của Anh, Trung Quốc. Năng suất của AGV bằng 10 công nhân lái xe bốc dỡ gộp lại , hiệu quả tăng 60%, hoàn vốn sau 2 năm. Nhắc đến robot, tháng vừa qua công ty OpenAI (trí tuệ nhân t ạo) của t ỷ phú Elon Musk v ừa đạt được thành t ựu l ớn khi chế t ạo ra loài AI có thể hợp tác với nhau để chiến thắng một đội game thủ xuất sắc nhất thế giới.

09/06/2018 – 03/07/2018

07/06/2018

06/06/2018

Dự án chống ngập 10,000 t ỷ đồng c ủa Sài Gòn đội vốn, chậm giải ngân, có thể cuối 2019 mới có thể hoàn t ất.

Nhóm ngành công nghệ cao của Việt Nam chỉ chiếm t ỷ trọng 20%, trình độ công nghệ của doanh nghiệp Việt Nam thuộc hàng thấp nhất ASEAN.

Một mô hình đa cấp khác tên Capital Clearance Vietnam l ừa đảo lại bị phanh phui với lãi suất hứa h ẹn lên đến 400%/năm (!)

Dự án giải quyết ngập do triều cường khu vực TPHCM có xét đến yếu t ố biến đổi khí hậu do Cty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam kết hợp với UBND TPHCM làm chủ đầu tư. Do thiếu vốn bồi thường giải phóng mặt b ằng và thủ t ục thanh toán không kịp tiến độ vào ngày 30.04.2018 nên nhà thầu đã dừng hoạt động, để lại vật liệu ngổn nghênh khắp các sông, rạch dọc Sài Gòn. Ngoài dự án tuyến đường sắt đô thị, sân bay Long Thành rồi dự án chống ngập, UBND TPHCM đều phải hoãn vì lí do ngân sách, gây thi ệt hại rất lớn về chất lượng công trình, cũng như triển vọng phát triển hạ t ầng của TPHCM trong tương lai.

Theo báo cáo c ủa Bộ kế hoạch đầu tư, nhóm ngành có ứng dụng công nghệ cao của Vi ệt Nam mới ch ỉ chi ếm 20% trong t ổng t ỷ trọng. Gần 20 năm thu hút vốn FDI, nhưng danh sách công nghệ chuyển giao được gần như không có. Tất cả những gì chúng ta sở hữu là lượng nhân công giá rẻ với độ tuổi già đi đã bị “lợi dụng” xong, rất đáng buồ n và xấu hổ… Ngoài ra, theo m ột thống kê khác, chi tiêu cho R&D của Việt Nam chỉ đứng hạng 103 trên thế gi ới, thấp nh ất trong các nước ASEAN, trong khi Malaysia, Thái Lan, Singapore thuộc top 30-40 toàn cầu. Trái lại, những doanh nghiệp nước ta chủ yếu chi tiêu nhiều cho lương thưởng của người quản lý hơn trình độ công nghệ và chất lượng của máy móc.

Tương tự như mô hình Ifan & Pincoin trong TPHCM, mô hình đa cấp hứa hẹn lãi suất khủng d ựa trên bài học t ừ mô hình lừa đảo nổi tiếng “Ponzi” ở Hoa Kỳ nhiều thập kỷ trước, với tên gọi Capital Clearance Vi ệt Nam ở Hà Nội, lại tiếp t ục lừa đảo đượ c hàng nghìn t ỷ đồng. Chúng đặt tr ụ s ở t ại Lotte Center sang trọng, thuê những tay người nước ngoài mặc comple để đánh vào tâm lý chuộng ngoại hình, rồi chào mời lãi suất cực kỳ phi lí 400% - chúng tôi mới thấy đau lòng khi cư dân chúng ta dễ b ị l ừa đảo đến chừng nào. Họ nghĩ rằng họ có thể rút ra sớm trước kẻ khác, song những kẻ l ừa đảo đa cấp ngày càng thông minh – chúng chỉ trả vốn theo t ừng đợt – và chỉ chưa đầy 1 năm, chúng đã có thể bỏ trốn với số tiền hàng trăm triệu USD một cách dễ dàng.




thang_7.2018

Recommend Documents