UNI+ERSIDAD AUTÓNOMA C4APINO DEPARTAMENTO DE PARASITOLO*A AR*COLA
ANALISIS FINANCIERO DE LA PRODUCCION PRODUCCION DE PIÑA Ananas comosus. L) EN LA CUENCA DEL ( Ananas PAPALOAPAN, MEXICO.
SEMINARIO DE TITULACIÓN
Que como requ!"o #$rc$% #$r$ o&"e'er e% T"u%o e INENIERO ARÓNOMO ESPECIALISTA EN PARASITOLO*A PARASITOLO*A AR*COLA PRESENTA MARIA REMEDIOS ROSALES +ARAS
C$#'-o, Tecoco, E!"$o e M/co, 0e&rero e 1223.
I.
IDENTIFICACIÓN A. Diag Diagnó nóst stic icoo Inte Intern rnoo B. Diag Diagnó nóst stic icoo Exte Extern rnoo C. Aná Análisi lisiss FODA FODA D. Plan Plan o Acci Accion ones es Estr Estrat atég égica icass E. Definic Definición ión del Proect Proectoo a for!"l for!"lar ar II. DI#E$O A. Dise Dise%o %o org organ ani& i&at ati' i'oo (. O)*eto O)*eto soci social al o ra&ó ra&ónn de ser. ser. Pro+ Pro+"es "esta ta de 'alor 'alor ,. #elecc #elección ión-- adec"aci adec"ación ón o confor!a confor!ació ciónn de la fig"ra fig"ra *"rdic *"rdica. a. /. Princi Princi+io +ioss )ásicos )ásicos de o+er o+eraci ación ón de la orga organi& ni&aci ación ón B. Dise% Dise%oo de estr estrat ateg egia ia co!e co!erc rcia iall 0. Diag Diagnó nóst stic icoo del del 1erc 1ercad adoo a. Prod Prod"c "cto toss o ser'i ser'icio cioss exist existen ente tess ). Co!+or Co!+orta! ta!ien iento to del del cons" cons"!id !idor or o co!+ra co!+rador dor c. Análi Análisi siss de de la co!+ co!+et eten enci ciaa d. Precios e. Cana Canale less de de co! co!er ercia ciali& li&ac ació iónn (. Ti+o Ti+o de de de!an de!anda da 2"e 2"e a+oar a+oaráá el el +ro +roect ectoo ,. Estr Estrat ateg egia ia co!e co!erc rcia iall a. Prod"cto ). Precio c. Pla&a d. Pro!oción C. Dise%o Dise%o Técnic Técnicoo ad!ini ad!inistr strati ati'o 'o 0. 3ocal cali&ación a. Factor Factores es condi condicio cionan nantes tes de de la locali& locali&aci ación ón ). 4e2" 4e2"er eri! i!ie ient ntos os del del +ro +roe ect ctoo c. A+tit"des A+tit"des de la región región +ara +ara el desarrollo desarrollo del del +roecto +roecto 5cro2"is 5cro2"is regional6 regional6 d. Descri+ción Descri+ción del sitio 5Cro2"is 5Cro2"is de de la locali&ación locali&ación es+ecfica6 es+ecfica6 ,. Ta!a%o a. Princi+ Princi+ales ales fact factore oress condici condiciona onante ntess del ta!a% ta!a%oo ). Ca+a Ca+aci cida dadd de +rod +rod"c "cci ción ón c. Progra Progra!a !a de +rod"c +rod"cción ción !ens"a !ens"all an"al an"al /. Ingeniera a. #elec #elecci ción ón de la tecn tecnol olog oga a ). Descri Descri+ció +ciónn del del +roces +rocesoo de de +rod +rod"cc "cción ión c. Pará Pará!e !etr tros os técn técnic icos os d. Nece Necesid sidad ades es de !a2 !a2"i "ina naririaa e2"i+o e2"i+o e. Necesid Necesidade adess de ins"!os ins"!os-- !ano de de o)ra ser'i ser'icio cioss a"xilia a"xiliares res f. O)ra O)ra ci' ci'ilil e inf infra raes estrtr"c "ct" t"ra ra re2 re2"e "eririda da 7. Dise Dise%o %o Téc Técni nico co Ad! Ad!in inis istrtrat ati'o i'o a. I!+ort I!+ortanc ancia ia de de la !ano !ano de o)ra o)ra fa!il fa!iliar iar ). Ni'el Ni'el de di'isi di'isión ón del del tra)a*o tra)a*o salar salarios ios re2"e re2"erid ridos os c. Orga Organi nigr gra! a!aa de la la e!+r e!+res esaa III. III. E8A3 E8A39A 9ACI CIÓN ÓN DE3 DE3 DI#E$ DI#E$O O A. Pres Pres"+ "+"e "est stoo de in' in'er ersi sion ones es B. Prog Progra ra!a !a de in'e in'ers rsio ione ness C. F"en F"ente tess refin refinan anci cia! a!ie ient ntoo D. E3 'al 'alor or del del din diner eroo en el el tie! tie!+o +o E. A!or A!ortiti&a &aci cioones nes F. Ca+i Ca+ita tall de tra) tra)a* a*oo :. Proec Proección ción de ingr ingreso esoss egreso egresoss ;. I!+a I!+act ctoo neto neto del del +ro +roe ect ctoo ii
I. Esta Estado doss fina financ ncie iero ross <. E'al E'al"a "aci ción ón fina financ ncie iera ra =. Anál Anális isis is de ries riesgo go 3. Anál Anális isis is de s"st s"sten enta ta)il )ilid idad ad I8. I8. DICT DICTA A1EN 1EN
iii
E% #re! #re!e' e'"e "e ocu ocume me'" '"o o e T"u T"u%$ %$c c5' 5' #or #or Sem' Sem'$r $ro o e'o e'om m'$ '$o o 6A'7 6A'7%%! !!! 0'$'cero e %$ #roucc5' e #8$ ( Ananas comosus. L), e' %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', M/co9 M/co9 0ue re$%:$$ #or M$r;$ Remeo! Remeo! Ro!$%e! +$r-$! &$$%o! u"/rre: e I'-. ?u$' e Do! Rc$ro Re=e! C7>e:, = $ !o $#ro&$$ #or e% !-ue'"e Com"/ Re>!or = ?ur$o e% e$me' #ro0e!o'$% #$r$ o&"e'er e% T;"u%o e@
INGENIERO AGRÓNOMO ESPECIALISTA EN PARASITOLOGÍA PARASITOLOGÍA AGRÍCOLA ?URADO EXAMINADOR@
Pre!e'"e
M.C. ANTONIO TAFOBA RAO
Secre"$ro
DR. CLAUDIO A+ALOS UTIRRE
+oc
%$Su#%e'"e
DR. QUITO LÓPE TIRADO
Su#%e'"e
IN. ?UAN DE DIOS R. REBES C4+E
C$#'-o, M/co 0e&rero e 1223
AGRADECIMIENTOS
iv
A la Universidad Autónoa C!a"in#o "or se#uir otor#$ndoe su %o&i'o( a)n des"u*s de tantos a+os de !a&er de'ado su suelo, A i estiado ai#o( In#, -uan de Dios Re.es "or su invalua&le a"o.o( %on/ %on/ia ian0 n0aa . %a %ari ri+o +o dura durant ntee el tie tie"o "o 1ue 1ue duró duró la real reali0 i0a% a%ió ión n de es esta ta e"resa, Al e1ui e1ui"o "o de inst instru ru%t %tor ores es del del Sei Seina nari rio o de Titu Titula la%i %ión ón en el Ce Cent ntro ro de Edu%a%ión Continua( "or su invalua&le orienta%ión . e"e+o 1ue sin duda "ro" "ro"i% i%ia iaro ron n . /a%i /a%ili lita taro ron n es este te oe oent nto o de real reali0 i0a% a%ió ión n "ers "erson onal al tan tan i"ortante, Al In#, In#, -or#e -or#e 2ern$n 2ern$nde0 de0 A&rosi &rosio o "or "or su a"o.o( a"o.o( %ola&o %ola&ora% ra%ión ión . &uena &uena dis"osi%ión "ara la reali0a%ión del "resente lo#ro, Al M,C, -, Antonio Ta/o.a Ra0o( "or a%e"tar i en%ar#o de asesor de tesis( "or sus valios3sias a"orta%iones . "or todo su in%ondi%ional a"o.o "ara el &uen t*rino de esta tarea, A is is %o" %o"a+ a+er eros os de se sei ina nari rio o 4An#* 4An#*li% li%a( a( Ri#o Ri#o&e &ert rto( o( -uan -uan Ga Ga&r &rie iell . Erne Ernest sto5 o5 1uie 1uiene nes( s( en %o" %o"a+ a+3a 3a . a"o. a"o.o( o( a"or a"orta taro ron n a.o a.orr %on/ %on/ia ian0 n0aa . se#uridad "ara 'untos lle#ar a la eta, A Patri%ia O0una Nuluta!ua Nuluta!ua "or su !os"italidad . %ari+o, %ari+o, 6 de /ora u. es"e%ial a#rade0%o a i "adre Dios "or tantas &endi%iones 1ue !a re#alado a i vida,
v
DEDICATORIA
A i "adre7
Cu.os re re%uerdos . %o %onse'os e #u3an . /ortale%en,
A i adre7
Cu.as &endi%iones sie"re e %o&i'an,
A i !i'o !i'o77 Ul Ulis ises es Luna Luna Rosa Rosale less
Por Por se serr el otor otor 1ue 1ue e !a%e !a%e levantar %ada a+ana,
A 8ir#inia Rosales 8ar#as
Por su su %a %ari+o( su su a" a"o.o . to toda su %on/ian0a,
A Al/redo 9e&ad)a 2ern$nde0
Por todo su a"o. "o.o( todo su aor . toda su /e,
A E/r*n Luna Mel*nde0
Por
estar
sie"re
en
el
oento "re%iso, A toda i /ailia /ailia
Por su aor sie"re sie"re sin%ero sin%ero e in%ondi%ional,
vi
INDICE P7-'$
INDICE DE CUADROS INDICE DE :IGURAS RESUMEN SUMMAR6 I, INTRODUCCION II, RE8ISIÓN DE LITERATURA 1.G Lu-$r e re$%:$c5' 1.1 De!cr#c5' &o"7'c$ e %$ #8$ 1.1.G De0'c5' 1.1.1 C%$!0c$c5' "$o'5mc$ 1.1.H C$r$c"er;!"c$! &o"7'c$! 1.1.H.G P%$'"$ 1.1.H.1 T$%%o 1.1.H.H 4o<$! 1.1.H. PeJ'cu%o 1.1.H.K F%or 1.1.H. Fru"o 1.1.H. R$;: 1.H Requerme'"o! c%m$"o%5-co! e% cu%">o 1.H.G A%""u 1.H.1 Tem#er$"ur$ 1.H.H Sue%o 1.H. Prec#"$c5' 1.H.K R$$c5' !o%$r 1. L$&ore! Cu%"ur$%e! 1..G Pre!em&r$ 1..G.G C$#eo 1..G.1 R$!"r$ 1..G.H $r&eco 1..1 Sem&r$ 1..1.G M$"er$% >e-e"$">o 1..1.1 Cor"e = !e%ecc5' e
III, I8, 8,
1...3 R$"$! 1... A>e! 1...G2 Nem$"oo! 1...GG Purc5' e% co-o%%o = r$;: 1...G1 M$rmo%e$o o m$'c$ c$0/ e% 0ru"o 1.. 4ormo':$c5' 1..3 Pro"ecc5' e% 0ru"o 1.. Co!ec$ 1.K E!"$co'$%$ 1. A'"ecee'"e! e %$ #roucc5' 1..G Proucc5' mu'$% 1..1 Proucc5' '$co'$% 1..H Proucc5' re-o'$% 1.. Co'!umo '$co'$% $#$re'"e 1. Co'ce#"o! u!$o! e' %$ E>$%u$c5' F'$'cer$ 1..G Pro=ec"o 1..1 A-ro'e-oco 1..H Co!"o! e o#er$c5' 1.. C$#"$% e "r$&$o 1.3 Me"oo%o-;$ !o&re e>$%u$c5' 0'$'cer$ 1.3.G +$%or Ac"u$% Ne"o (+AN) 1.3.1 T$!$ e re'"$&%$ 0'$'cer$ (TIR) 1.3.H Pu'"o e equ%&ro 1.3. Re%$c5' e'e0co Co!"o 1.3.K Re%$c5' e'e0co I'>er!5' Ne"$ 1.3. A'7%!! e !e'!&%$ O;-ETI8OS H.G O&o e'er$% H.1 O&o! E!#ec;0co! METODOLOGIA RESULTADOS 6 DISCUSIÓN K.G D$-'5!"co K.G.G D$-'5!"co '"er'o K.G.1 D$-'5!"co e"er'o K.G.H A'7%!! FODA K.G. P%$' o $cco'e! e!"r$"/-c$! K.G.K +!5' K.1 Merc$o K.1.G Prouc"o K.1.1 C$r$c"er;!"c$! e% co'!umor K.1.H Com#e"e'c$ K.1. Preco K.1.K Comerc$%:$c5' K.1. E!"r$"e-$ comerc$%@ %$! P!
viii
K.H
D!e8o T/c'co K.H.G M$cro%oc$%:$c5' K.H.1 Mcro%oc$%:$c5' K.H.H F$c"ore! co'co'$'"e! e %$ %oc$%:$c5' K.H. A#""u e %$ re-5' #$r$ e% e!$rro%%o e% #%$' e 'e-oco! K.H.K De!cr#c5' e% !"o K.H. T$m$8o K.H. C$#$c$ e #roucc5' K.H.3 Pro-r$m$ e #roucc5' K.H. I'-e'er;$ K.H.G2 Requerme'"o! K. E>$%u$c5' 0'$'cer$ K..G Pre!u#ue!"o e '>er!o'e! K..1 Pro-r$m$ e '>er!o'e! K..H Fue'"e! e 0'$'c$me'"o K.. Pro=ecc5' e '-re!o! = e-re!o! K.K E>$%u$c5' e Im#$c"o K.K.G Im#$c"o 'e"o K.K.1 Im#$c"o $m&e'"$% K.K.H Im#$c"o !oc$% K. Re!-o! = Pro&%em$! CONCLUSIONES LITERATURA CITADA ANE
ix
INDICE DE CUADROS NJm. e cu$ro G 1 H K 3 G2 GG G1 GH G GK G G G3 G 12 1G 11 1H 1
T;"u%o Do!! recome'$$ e N,P, = M- e $cuero $ %$ e'!$ e #%$'"$c5'. Pr'c#$%e! #$;!e! #rouc"ore! e #8$ Su#er0ce co!ec$$ e #8$ e' M/co Proucc5' e #8$ e' M/co Proucc5' e #8$ e' +er$cru: Co'!umo '$co'$% $#$re'"e e #8$ r$o e !e'!&%$ = c"$me' C%$!0c$c5' e e!"r$"e-$! me$'"e %$ m$"r: DAFO M$"r: DAFO Preco #romeo me'!u$% L$! cu$"ro P! F$c"ore! co'co'$'"e! e %$ %oc$%:$c5' C$r$c"er;!"c$! e %$ :o'$ e' que !e u&c$ e% #reo Pre!u#ue!"o e '-re!o! C$%e'$ro e $c">$e! e% cu%">o e #8$ Proce!o e #roucc5' e% cu%">o e #8$ Pre!u#ue!"o e co!"o! e o#er$c5' Co!"o e m$"er$! #rm$! e '!umo! Co!"o e co'"ro% e #%$-$! = e'0erme$e! Pre!u#ue!"o e '>er!5' C$%e'$ro e '>er!5' E!"ruc"ur$ = m'!"r$c5' e% 0'$'c$me'"o "o"$% F%uo o 0%u
x
P7-'$
INDICE DE :IGURAS NJm. e 0-ur$ G 1 H K 3 G2 GG G1 GH G GK G G G3 G 12 1G 11 1H 1 1K 1 1
T;"u%o L$ #8$ Ananas bracteatus
Fru"o 'm$uro e 'com&%e e u' #$re'"e !%>e!"re e %$ #8$ P%$'"$co'e! e #8$ P%$'"$co'e! e #8$ 4o<$! e %$ #%$'"$ e #8$ F%or e %$ #8$ F%or e %$ #8$ Fru"o m$uro e %$ #8$ Pre#$r$c5' e "erre'o #$r$ #%$'"$co'e! e #8$ P%7'"u%$! #$r$ %$ #ro#$-$c5' e %$ #8$ Re"o8o! #$r$ %$ #ro#$-$c5' e %$ #8$ 4$ D!"r&uc5' e %$ #roucc5' mu'$% e #8$ 122H Su#er0ce co!ec$$ e #8$ e' M/co 122 Proucc5' e #8$ e' M/co 122 Proucc5' e #8$ $'u$% e' e% e!"$o e +er$cru: Pu'"o e equ%&ro Preco #romeo me'!u$% e #8$ e' e% $8o 122 C$'$%e! e comerc$%:$c5' Cue'c$ e% P$#$%o$#$' C$c$%"e$'-u!, u&c$c5' e% e!"$&%ecme'"o e% #ro=ec"o Proce!o e #roucc5' e% cu%">o e #8$
xi
P7-'$
ANALISIS :INANCIERO DE LA PRODUCCION DE PI=A 4 Ananas comosus, L5 EN LA CUENCA DEL PAPALOAPAN( ME8ar#as?@ A, Ta/o.a>Ra0o
RESUMEN L$ #8$ e! u'o e %o! cu%">o! "ro#c$%e! e m$=or m#or"$'c$ $ '>e% mu'$%, $em7! e !er e %o! me$ $ u' 'creme'"o e' %o! co!"o! e #roucc5' e% cu%">o. E' e% #re!e'"e "r$&$
Se
c"$m'$ que e% cu%">o e! "/c'c$ = 0'$'cer$me'"e >$&%e.
P$%$&r$! c%$>e@ Re'"$&%$, I'c$ore! 0'$'cero!, Co!"o! e Proucc5', I'!umo!
1
Au"or e %$ Te!! que #re!e'"$ #$r$ o&"e'er e% T;"u%o e I'-e'ero A-r5'omo E!#ec$%!"$ e' P$r$!"o%o-;$ A-r;co%$, U'>er!$ Au"5'om$ C$#'-o C$#'-o, M/co. Em$%@ 2
Drec"or e "e!!, De#$r"$me'"o e P$r$!"o%o-;$ A-r;co%$ e %$ U'>er!$ Au"5'om$ C$#'-o C$#'-o, M/co. E m$%@
xii
4TITULO TRADUCIDO AL IDIOMA INGLES5 I, C!$ne0>Sal%ido?@ Dr, L, P*re0>So&revilla
SUMMARY
“Piña” is one of the tropical cultures of greater importance at world-wide level, besides of the best one to be positioned, because its commercialization is oriented mainl towards the countries developed li!e the "nited #tates, $apan and the %uropean "nion& 'evertheless, in (exico the production is affected b the constant increase in the prices of the insumos, which entails to an increase in the production costs of the culture& )n the present paper the costs b hectare were determined and the proportion was considered that represents the control of plagues and diseases& *he financial indicators calculated to determine the ield of an operation of + hectares of “piña”, with a rate of update of 1+& *he results indicate ./' of 01,2,1&3 a 1&4 relation 5673 a relation '68 of 1,92 and one *): of 2;& )t is considered that the culture is technical and financiall viable&
e=Wor!@ F'$'c$% =e%, I'c$"or!, Prouc"o' co!"!, I'!umo!
1
Au"or e %$ Te!! que #re!e'"$ #$r$ o&"e'er e% T;"u%o e I'-e'ero A-r5'omo E!#ec$%!"$ e' P$r$!"o%o-;$ A-r;co%$, U'>er!$ Au"5'om$ C$#'-o C$#'-o, M/co. Em$%@ 2
Drec"or e "e!!, De#$r"$me'"o e P$r$!"o%o-;$ A-r;co%$ e %$ U'>er!$ Au"5'om$ C$#'-o C$#'-o, M/co. E m$%@
xiii
I,
INTRODUCCION
L$ #8$ e! co'!er$$ u'$ e %$! 0ru"$! m7! 0'$! e %o! "r5#co! = e! co'oc$ e' "oo e% mu'o, $u'que !u cu%">o !e reuce $ %$! :o'$! "ro#c$%e! = !u&"ro#c$%e!. Se e!"m$ que %$ #8$ "ro#c$% 0ue cu%">$$ #or >e: #rmer$ #or %o! ';-e'$! e r$!% = P$r$-u$= $'"e! e% $rr&o e %o! euro#eo! $ e!"$! "err$!, $u'que o= !e e'cue'"r$' e' c$! re-o'e! $%-u'$! e!#ece! !%>e!"re! #rouc"or$! e 0ru"o! #eque8o! = e !em%%$!. Se me'co'$ que 0uero' %o! co%o':$ore! e!#$8o%e! que'e! %$ 'om&r$ro' $'$'7 (#$%$&r$ e or-e' -u$r$') = %o %%$m$ro' #8$ #or %$ !m%"u que e'co'"r$&$' e'"re e!"$ e!co'oc$ 0ru"$ = %$ e% #'o. (o&er'o e% e!"$o e O$$c$, !V0). L$ #8$ e! u' 0ru"o mu= $#rec$o e&o $ !u! c$r$c"er;!"c$! "$'"o or-$'o%/#"c$! ($rom$, "$m'$ C, = co'"e'e >$r$! e% -ru#o $%-u'$! >$re$e! "e'e' c$ro"e'o, rc$ e' $:Jc$re! = e' 0&r$. O0rece >e'"$<$! #$r$ !u $#ro>ec$me'"o comerc$% como 0&r$, #or !u e%e>$$ !u$>$ e %$ "e"ur$, $m#%$ %o'-"u e 0&r$ (2 cm), u'$ re"e'c5' e%e>$$ e "'"ur$, e%e>$$ &%$'cur$, %u!"roc$, -r$' re!!"e'c$ $ %$ !$% = re!!"e'c$ $ %$ "r$cc5'. E' co'!ecue'c$, e' $%-u'$! '$co'e! #rouc"or$! e #8$ !e e#%o"$ comerc$%me'"e %$ 0&r$ e' %$! 'u!"r$! e% >e!"o = #$#e%. L$ &rome%'$ 0ue or-'$%me'"e e"r$;$ !o%$me'"e e' 4$W7, #ero $c"u$%me'"e e! e"r$;$ e' #$;!e! como T$W7', T$%$'$, r$!% = Puer"o Rco #$r$ u!$r%$ como $&%$'$or e c$r'e!. Co' e% #ro#5!"o e 0ome'"$r e% co'!umo e #8$, >$ro! #$;!e! #rouc"ore! $' m#u%!$o m#or"$'"e! c$m#$8$! e #romoc5' re!$%"$'o %$! cu$%$e! mec'$%e! = "er$#/u"c$! e% 0ru"o. E'"re %o! 0ere'"e! $"r&u"o! mec'$%e! = cur$">o! e %$ #8$, !e %e $"r&u=e' #ro#e$e! $'"#$r$!"$r$!, $&or">o, e!'"oc$'"e, >erm;0u-o = $c"J$ co'"r$ e!ore'e! e!"om$c$%e!, como $u%$r e' "r$"$me'"o! #$r$ e% co'"ro% e #e!o = e' e% mee!"-$co'e! re$%:$$! e' %o! E!"$o! U'o! = Euro#$ (Co>ec$, 1221).
E' e% $8o 1222 %o! #rouc"ore! #8ero! e'0re'"$ro' u'$ e %$! m7! !e>er$! cr!! e&o $ %$ 0$%"$ e $#o=o! 0eer$%e! = %$ m#or"$c5' m$!>$ e #8$ %&re e $r$'ce%e!, $ #reco! mu= &$ero' !e'!&%e! #/r$! e re'"$&%$. E%%o co'%%e>5 %$ #ro"e!"$ e %o! #rouc"ore! $ %$! c$%%e! = e-r m$=ore! !u&!o! = #ro-r$m$! e $#o=o. Lo! recur!o! 0%u=ero' = e% !ec"or %o-r5 e!"$&%:$r!e. E' e% $8o 122G !e o o"r$ c$;$ e %o! #reco!, e' %$ que %$ !$"ur$c5' e% merc$o '"er'o, $em7! e %$ !o&re#roucc5', 0ue '0%u$ #or %$ m#or"$c5' e #8$ #roce!$$ #r'c#$%me'"e e T$%$'$, = e #8$ 0re!c$ #rocee'"e e 0%#'$!, #or %o que %o! #8ero! em$'$ro' e% $ume'"o e %o! $r$'ce%e! $ %$ #8$ e m#or"$c5', $em7! e !o%c"$r $#o=o! e 0'$'c$me'"o #$r$ %$ '"e-r$c5' e' "o$ %$ c$e'$ #rouc">$. E% #ro&%em$ e %$ c$e'$ $-ro'u!"r$% e #8$ e' M/co, e!#ec;0c$me'"e e' %$ re-5' e %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', !e m$'0e!"$ 0u'$me'"$%me'"e e' %$ $%"$ e#e'e'c$ e '!umo! #$r$ e% e!$rro%%o e% cu%">o = %o! co'!ecue'"e! 'creme'"o! e' %o! co!"o! e #roucc5' = %$ com#e"e'c$ e T$%$'$, F%#'$! = #$;!e! e Ce'"ro$m/rc$ e' e% merc$o mu'$% e #8$ 0re!c$ = #roce!$$.
2
II, RE8ISION DE LITERATURA ,? Lu#ar de re/eren%ia del estudio L$ '0orm$c5' rec$&$$ #$r$ %$ re$%:$c5' e% #re!e'"e e!"uo !e &$!$ e' %$ m#or"$'c$ e %o! e!"$o! e +er$cru: = O$$c$, o'e !e u&c$ %$ :o'$ #rouc"or$ e #8$ #or ece%e'c$. Se %e co'oce comJ'me'"e $ %$ :o'$ como %$ Cue'c$ e% $e mu'c#o! e %o! e!"$o! e +er$cru:@ A%>$r$o, C$c$%"$'-u!, ?u$' Ror;-ue: C%$r$, Mee%%;', T%$%co=$', +%%$ A:ue"$ = +%%$ I!%$ = e O$$c$@ Lom$ o'"$ = Tu"e#ec. (CO+ECA o&er'o e% e!"$o, 1221).
, Des%ri"%ión &ot$ni%a de la "i+a L$ e!cr#c5' e %$! #$r"e! = 5r-$'o! e %$! #%$'"$! e #8$ corre!#o'e' $ %$ >$re$ 6C$=e'$ %!$9, c%7!c$, %$ m7! 0u'$ = e m$=or m#or"$'c$ $ '>e% mu'$%@ %$! o"r$! -u$r$' !m%"u e' !u! #r'c#o! e m$'er$ -e'er$%.
,,? De/ini%ión L$ #8$ (Ananas comosus) #er"e'ece $ %$ 0$m%$ e %$! rome%7ce$!, &$$ que e% 0ru"o e!$rro%%$ u' "$%%o ce'"r$% erec"o !o&re e% que crece e% #eJ'cu%o 0%or$% = que $% m$ur$r or-'$ e% 0ru"o mJ%"#%e c$r$c"er;!"co.
F-ur$ G. L$ #8$ (Ananas comosus).
<
,, Clasi/i%a%ión taBonói%a Se-J' P=. et al. (G), %$ c%$!0c$c5' "$o'5mc$ e %$ #8$ e! %$ !-ue'"e@ Re'o@ +e-e"$% P=%%um@ P"er50"$ C%$!e@ A'-o!#erm$ Su&c%$!e@ Mo'oco"%e5'e$ Ore'@ F$r'o!$e F$m%$@ rome%$ce$e /'ero@ A'$'$! E!#ece@ Como!u!
No&re %ient3/i%o7 (Ananas comosus) ( L'%) Scu%". ,, Cara%ter3sti%as &ot$ni%as Too! %o! "#o! cu%">$o! e #8$ #er"e'ece' $% -/'ero Ananas = e' #$r"cu%$r $ %$ e!#ece come!"&%e comocus. E!"e' o"r$! e!#ece!, cu=o! 0ru"o! 'o !o' come!"&%e! (F-ur$ H), #ero "e'e' -r$' m#or"$'c$ e' #ro-r$m$! e me
(Figura 2) y (A.fritzmuelleri).
( Re&o%%eo et al, G3 ).
F-ur$ 1 ( Ananas bracteatus).
F-ur$ H. Fru"$ 'm$ur$ e 'com&%e e u' #$re'"e !%>e!"re e %$ #8$.
,,,? Planta E! u'$ #%$'"$ "erre!"re, rJ!"c$, co' o<$! e' 0orm$ e ro!e"$ = $%"ur$ = $'co e G $ 1 me"ro! e' #romeo, e' !u e"$#$ $u%"$ (F-ur$! = K). De %$! $%$! e %$!
o<$! #uee' !ur-r re"o8o! co' #eque8$! ro!e"$! &$!$%e!, que 0$c%"$' %$ re#roucc5' >e-e"$">$ e %$ #%$'"$. (C$'o = M$rroqu;', G).
F-ur$ . P%$'"$c5' e #8$
F-ur$ K. P%$'"$c5' e #8$
,,, Tallo E% "$%%o e! re%$">$me'"e cor"o = -rue!o, "e'e %$ 0orm$ e u' m$:o e co'!!"e'c$ c$r'o!$ = me e 12 $ 2 ce'";me"ro! e %o'-"u e' !u &$!e e! $'-o!"o, e 1 $ ce'";me"ro! = e: co' e% #e!o e %$ 0ru"$ $ %$ co!ec$ (Re&o%%eo et al, G3)
,,, 2o'as L$ #%$'"$ $u%"$ #re!e'"$ e 2 $ 32 o<$!, !#ue!"$! e' e!#r$% 0orm$'o u'$ ro!e"$ e' %$ cu$% %o! e%eme'"o! <5>e'e! !e e'cue'"r$' e' e% ce'"ro !-ue' u'$ 0%o"$$ e KVGH o e HVK e' o'e, #$r$ e% #rmer c$!o c$$ /cmo "ercer$ o<$ !e %oc$%:$ rec"$me'"e !o&re %$ o<$ 'c$%, $% c$&o e c'co >ue%"$! $%reeor e% "$%%o. L$! o<$! 'o !e c$e' $ me$ que %$ #%$'"$ crece = %$! #rouc$! e!#u/! e %$ #%$'"$c5', re"e'e' !u c%oro0%$ = !u "ur-e'c$ #or muco! me!e!. A %$ e$ e G2 $ G1 me!e!, %$ #%$'"$ "e'e e 2 $ 32 o<$! com#%e"$me'"e e!$rro%%$$! !u e!#$c$me'"o e! mu= cor"o = "e'e' u'$ %o'-"u m7m$ e u' me"ro, !o' -e'er$%me'"e !emr;-$!. Co' re%$c5' $% e
+
cerc$'$! $% 7#ce #re!e'"$' u' 7'-u%o e 2Y = %$! m7! >e<$! o cerc$'$! $% !ue%o #r7c"c$me'"e 2Y (Re&o%%eo et al, G3).
F-ur$ . 4o<$! e %$ #%$'"$ e #8$
,,, Ped)n%ulo E! %$ #ro%o'-$c5' e% "$%%o que !e e!$rro%%$ cu$'o %$ #%$'"$ com#%e"$ !u crecme'"o >e-e"$">o, !e m$'0e!"$ #or u' e'-ro!$me'"o e% "$%%o e' !u mer!"emo "erm'$%, e!#u/! e u' #eroo cor"o e' e% cu$% !e $&;$ e!"rec$o, e' e!"e mome'"o !e 'c$ %$ 0ere'c$c5' e% #eJ'cu%o, e' cu=o e"remo $#c$% !e e!$rro%%$ %$ '0%ore!ce'c$ que $r7 or-e' $% 0ru"o.
,,, :lor L$ 0%or $ or-e' $ u' 0ru"o '>u$% %%$m$o &$=$ e! erm$0ro"$ e% "#o "r;mer$, e! ecr, co' H !/#$%o!, H #/"$%o! = e!"$m&re! !"u$o! e' 1 >er"c%o! = u' #!"%o co' o>$ro ;'0ero (F-ur$! = 3). L$! 0%ore! e!"7' !#ue!"$! e' e!#r$% $%reeor e u' e$r;$ muco !e co'!er$ u' "o"$% e G22 $ 122 0%ore! e' %$! 3 e!#r$%e! que co'0orm$' e% 0ru"o com#ue!"o. So' $u"o e!"/r%e!, #ero #uee #roucr!e 0ecu'$c5' = 0orm$c5' e !em%%$!, #or #o%':$c5' cru:$$ co' o"r$! >$re$e! o '>uo! 60uer$ e "#o9, %o cu$% e! comerc$%me'"e 'e!e$&%e. L$ m$"er$ !ec$ $cumu%$$ e' e% "$%%o $!"$ %$ 'ucc5' 0%or$%, e"erm'$ u' 'Jmero #o"e'c$% e 0ru"%%o!, cu=$ 0orm$c5' e#e'er7 e %$! co'co'e! c%m7"c$! ur$'"e %$ $c">$ 0%or$% e% mer!"emo "erm'$% e% 'Jmero e 0ru"%%o!
9
= %$ c$#$c$ e %$ #%$'"$ #$r$ mo>%:$r !u! re!er>$!, e"erm'$' !u re'me'"o. (Re&o%%eo et al, G3)
F-ur$! = 3. L$ 0%or e %$ #8$
,,,F :ruto Se 0orm$ #or #$r"e'oc$r#$ '$"ur$%, e! ecr, !' %$ 0ecu'$c5' e% 5>u%o = #or %o "$'"o !' %$ 0orm$c5' e !em%%$ e!#u/! e %$ $'"e!!, "o$! %$! #e:$! 0%or$%e! co'"r&u=e' $ 0orm$r e% 0ru"o #$r"e'oc7r#co, ece#"o e% e!"%o, %o! e!"$m&re! = %o! #/"$%o!, %o! cu$%e! !e m$rc"$'. o"7'c$me'"e e% 0ru"o e! u'$ Soro!!, co'!""uo #or u' e$e! e %o! o>$ro! #ro"e-o! #or e% c7%: que 0orm$ %$ c7!c$r$ e' %$ #$r"e !u#eror e% 0ru"o !e %oc$%:$ %$ coro'$, %$ cu$% !e e!$rro%%$ me'"r$! ur$ %$ 0orm$c5' e% 0ru"o, e!#u/! e'"r$ e' u' e!"$o e %e"$r-o = !5%o re$'u$ !u e!$rro%%o cu$'o !e !e#$r$ e% 0ru"o = !e e!"$&%ece e' $%-J' meo e cu%">o. (Re&o%%eo et al, G3)
F-ur$ . Fru"o m$uro e #8$
4
,,, Ra30 E% crecme'"o e %$ #%$'"$ e #8$ !e $!oc$ $ o! "#o! e r$;ce!@ %$! e% !ue%o = %$! $%$re! o $>e'"c$!.
El sistea de ra3%es del suelo, #ro>e'e e %$ &$!e e% "$%%o, "e'e u'$ e"e'!5' %$"er$% e u'o $ o! me"ro! = #e'e"r$ $ #ro0u'$e! e $!"$ 32 ce'";me"ro!, $u' cu$'o %$ m$=or;$ !e e'cue'"r$ e' %o! #rmero! H2 ce'";me"ro!. E' %$! co'co'e! e c%m$ e +er$cru: = T$&$!co, e% r"mo e crecme'"o e e%%$!, e! m7! %e'"o cu$'o !e #re!e'"$' %$ /#oc$ m7! 0r;$ (e cem&re $ 0e&rero) %$ /#oc$ c$%uro!$, o &e' %$ /#oc$ m7! !ec$ e% $8o (e $&r% $ m$=o). E% >7!"$-o rec/' !em&r$o, 'c$ !u e'r$:$me'"o 12 ;$! e!#u/! e !u !em&r$, co' $%reeor e 2 r$;ce!, e' 0u'c5' e% crecme'"o e %$ #$r"e $/re$, $!"$ %%e-$r $ $%reeor e GH2, #oco $'"e! e %$ /#oc$ e 0%or$c5'. !"$! %%e-$' $ "e'er u' #e!o !eco e $!"$ G12 -r$mo! = e'"re "o$! e%%$! %%e-$' $ "e'er u'$ %o'-"u $cumu%$$ e $!"$ 22 me"ro!. E!"e u'$ $%"$ re%$c5' e'"re e% >o%ume' e r$;ce! = !u %o'-"u m7! e% 32 #or ce'"o me' me'o! e o! m%;me"ro! e 7me"ro. L$ #%$'"$ $&!or&e %$ m$=or;$ e $-u$ = !$%e! m'er$%e! $ "r$>/! e %o! #e%o! mcro!c5#co! e!$rro%%$o! e' %o! e"remo! e e!"$! r$c%%$! #or e%%o ! !o' $8$$! o muer"$!, $0ec"$' !e>er$me'"e %$ $&!orc5' e $-u$ = 'u"rme'"o!. Cu$'o %$! #u'"$! e %$! r$;ce! "e'e' u' m$rc$o co%or &%$'co, e! u' 'c$or e !u e!$rro%%o &$
Arri&a del nivel del suelo( las ra3%es adventi%ias !e e!$rro%%$' e' %$! $%$! e %$! o<$!, #ro&$&%eme'"e como re!#ue!"$ $ %$ $cumu%$c5' e $-u$ e' %$ &$!e e %$! m!m$! #or e% roc;o, %%u>$ o rr-$c5'. A%c$':$' $ #e'e"r$r e'"ro e% !ue%o, cu$'o %$! o<$! >e<$! muere' o ec%'$'. L$! que !e 'c$' e' %o! %u-$re! m7! $%"o!, !e $%$r-$' e'"ro e %$! o<$! = !e e"e'e' >$ro! ce'";me"ro! $%reeor e% "$%%o. E!"$! r$;ce! $&!or&e' -r$' #$r"e e% $-u$ = %o! $-roqu;mco! $#%c$o!, !o&re "oo cu$'o !e $#%c$' >;$ 0o%$r. (Re&o%%eo et al, G3)
;
, Re1ueriientos %liatoló#i%os del %ultivo L$ #%$'"$ e %$ #8$ #re!e'"$ u'$ !ere e requerme'"o! que e' 0orm$ &re>e e! m#or"$'"e e!"$c$r.
,,? Altitud P$r$ que %$ #8$ "e'-$ m$=ore! #er!#ec">$! e /"o e&e !er e 2 $ 322 me"ro! !o&re e% '>e% e% m$r, $u'que !e %e $ >!"o crecer e m$'er$ 'orm$% $ u'$ e%e>$c5' e GK22 me"ro!. A m$=or $%""u !u! o<$! !e $cor"$' = !e $ce' m$! $'-o!"$! e% #eJ'cu%o e! e% m7! %$r-o e' re%$c5' co' e% "$m$8o e %$ #%$'"$. Lo! 0ru"o! !o' #eque8o! co' %o! 6oo #or %o me'o! e' u' me!. (More'o, 1222).
,, Te"eratura L$! "em#er$"ur$! 5#"m$! #$r$ e% e!$rro%%o e% cu%">o ur$'"e e% ;$ = %$ 'oce !o' e 12 $ H2YC, !' em&$r-o, e!"e' -r$'e! 0ere'c$! e' e% #romeo $'u$% e "em#er$"ur$! e' %o! 0ere'"e! #$;!e! o'e !e cu%">$ %$ #8$. E% #romeo m7! &$$me'"e = !u crecme'"o ce!$ #r7c"c$me'"e #or e&$$%ore! e $:Jc$r. (More'o, 1222).
,, Suelo, L$ #%$'"$ e #8$ #uee crecer e' muco! "#o! e !ue%o !' em&$r-o = #or "e'er u' !!"em$ r$c$% #oco #ro0u'o, %o! 5#"mo! #$r$ !u e!$rro%%o !o' %o! $re'o!o! o e m-$<5' $re'o!o! (2 $re'$, 12 %mo = G2 $rc%%$), rco! e' m$"er$
or-7'c$ co' #4 e .K $ K.K. E' %o! "r5#co! !e cu%">$ e' !ue%o! ro<:o! o c$0/ ro<:o! %$"er;"co!. L$ #erme$&%$ e% !ue%o e! u'o e %o! 0$c"ore! que %m"$' o 0$>orece' !u e!$rro%%o %o! !ue%o! $rc%%o!o! !e !$"ur$' e $-u$ ur$'"e %$ "em#or$$ e %%u>$!, !e !m'u=e !u $re$c5' = e' co'!ecue'c$ !u! r$;ce! !e $!0$' me'"r$! que e' %$ e!"$c5' !ec$ !e $-re"$' = %$! r$;ce! !e rom#e'. Lo! 0$c"ore! m7! m#or"$'"e! e% !ue%o que $= que co'!er$r #$r$ %$ e%ecc5' e% "erre'o e e!"$&%ecme'"o e cu%">o e #8$ !o' e% re'$
,, Pre%i"ita%ión E' M/co, e' %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', %$ #rec#"$c5' $'u$% >$r$ e!e %o! G,G22 $!"$ %o! G,22 m%;me"ro!, e' o'e e% 3K c$e e em&re. Lo 5#"mo #$r$ %$ #8$, e! e G,K22 $ G,322 m%;me"ro! &e' !"r&uo! ur$'"e "oo e% $8o. Lo! e0ec"o! 'e-$">o! e %$ !equ;$ !o' >$r$&%e!, e $cuero $ %$ e$ = $% e!"$o >e-e"$">o e %$ #%$'"$ ! !e #re!e'"$ e' %$ !em&r$, !e re"$r$ %$ recu#er$c5' = e% e!"$&%ecme'"o e% re"o8o, cu$'o ocurre 5 K me!e! e!#u/! e %$ #%$'"$c5', !u e0ec"o e! m;'mo, $u'que e% cc%o e %$ #%$'"$ !e #ro%o'-$@ e' c$m&o cu$'o !e #re!e'"$ e' %$ e"$#$ e 0%or$c5' = 0ruc"0c$c5' %$! co'!ecue'c$! !o' -r$>e!, =$ que e% "$m$8o, #e!o = c$%$ e %o! 0ru"o! !m'u=e' co' re%$c5' $ %$ !e>er$ e e!"$. (More'o, 1222).
,, Radia%ión solar Cu$'o %$ %um'o!$ e! e!c$!$ %$! o<$! !e $%$r-$', #ere' $'cur$, #erm$'ece' er-u$! = #re!e'"$' u' co%or >ere o!curo, cu$'o e! mu= 0uer"e, e% 0o%%$o requere u'$ %um'o!$ e G,122 $ G,K22 %ue! #or $8o. (More'o, 1222).
1
, La&ores %ulturales U'$ &ue'$ c$m$ e !em&r$ !e %o-r$ co' %$! !-ue'"e! %$&ore!@
,,? Presie&ra ,,?,? C!a"eo L$&or e cu%">o 'ece!$r$ #$r$ e!"rur o re'cor#or$r %o! re!uo! e %$ co!ec$ $'"eror, #$r$ %o cu$%, e&e #rocur$r!e que %$ "r"ur$c5' !e$ %o m7! 0'$ #o!&%e, co! re!uo! "$m&/' #uee' !er quem$o!, !' em&$r-o !e !u-ere que %$ quem$ !5%o !e re$%ce e' c$!o! e que e' e% cu%">o $'"eror $=$ e!"o u'$ 0uer"e 'ce'c$ e #%$-$! =Vo e'0erme$e!.
,,?, Rastra Co'!!"e e' rom#er o e!moro'$r %o! "erro'e! que que$' e!#u/! e% &$r&eco. P$r$ que quee mu%%o !e !u-ere' #or %o me'o! o! #$!o! e r$!"r$ $ 12 ce'";me"ro! e #ro0u'$ e' 0orm$ cru:$$. Puee e<$r!e u' "em#o r$:o'$&%e e'"re r$!"reo!, #$r$ que $% me'o! u'$ -e'er$c5' e m$%e:$ !e e!"ru=$ co' e% r$!"reo #o!"eror. (Re&o%%eo et al ., G3).
,,?, ;ar&e%!o E% #ro#5!"o e% &$r&eco e! rom#er = $0%o<$r %$ c$#$ $r$&%e e% !ue%o, 'cor#or$r %o! re!uo! e %$ co!ec$ $'"eror, e!"rur $%-u'$! #%$'"$! e% !ue%o $% e#o'er%$! $% !o%, meer"eer$ e! me
11
F-ur$ G2. Pre#$r$c5' e "erre'o #$r$ #%$'"$r #8$ (ce'"r$r%$) Aqu; >o= ,, Sie&ra
,,,? Material 8e#etativo Como !e mue!"r$ e' %$! 0-ur$! GG = G1, %$ #ro#$-$c5' e %$ #8$ e! $!eu$% = #$r$ !u re#roucc5' comerc$% !e u"%:$' coro'$!, -$%%o! =, #re0ere'"eme'"e c%$>o! que !o' >7!"$-o! que !e or-'$' e' %$! =em$! $%$re! e% "$%%o, !o' e% "#o m7! $&u'$'"e = !e #rouce' e' #romeo &ro"e! #or #%$'"$.
F-ur$ GG. P%$'"u%$! #$r$ %$ #ro#$-$c5' e %$ #8$. Or!$, (G).
12
F-ur$ G1. Re"o8o! #$r$ %$ #ro#$-$c5' e %$ #8$. Or!$. (G)
Corona,> Se %oc$%:$ e' %$ #$r"e !u#eror e% 0ru"o = e! e eco e% mer!"emo $#c$% e %$ #%$'"$. Como e% 0ru"o !e co!ec$ = comerc$%:$ co' %$ coro'$, e!"e m$"er$% !5%o e!"7 !#o'&%e ur$'"e e% #eroo e $c">$ e %$! 'u!"r$! #roce!$or$! %oc$%e!. Dur$'"e %$ !e%ecc5' e&e' e!ec$r!e %$! coro'$! mu= #eque8$!, $que%%$! que e!"/' !' coro'$ = %$! mJ%"#%e!. L$ coro'$ requere u' #romeo e G me!e! #$r$ 0ruc"0c$r.
Gallos,> Se e!$rro%%$' $ #$r"r e =em$! $%$re! e% #eJ'cu%o e% 0ru"o. Se #rouce' e' #romeo o! #or #%$'"$, $u'que e' %$! co!ec$! e %o! me!e! e m$=o $ em&re, cem&re = e'ero. Lo! -$%%o! requere' u' #romeo e G me!e! #$r$ 0ruc"0c$r.
Clavos,> So' %o! >7!"$-o! que !e or-'$' e %$! =em$! $%$re! e% "$%%o, e! e% "#o m7! $&u'$'"e, !e #rouce' e' #romeo cu$"ro &ro"e! #or #%$'"$. Lo! c%$>o! requere' u' #romeo e G me!e! #$r$ 0ruc"0c$r. L$ e"ero-e'e$ e %$! #%$'"$co'e! = %$! m$%0orm$co'e! reuce' %$ #rouc">$ = "e'e' !u or-e' e' %$! c$u!$! -e'/"c$!, e 'u"rc5' e %$ #%$'"$
1<
= e m$'e$r %$ #ure:$ -e'/"c$ e %$! >$re$e! !e recome'$ e!ec$r "oo m$"er$% e #ro#$-$c5' #rocee'"e e %$! #%$'"$! e'0erm$! = co' m$%0orm$co'e! -e'/"c$!. (Re&o%%eo. et al., G3)
,,,, Corte . Sele%%ión de 2i'o Lo!
F-ur$ GH. 47!"$-o! e!"/' %&re! e #%$-$!, #r'c#$%me'"e #oe-e"$">o co' $#%c$co'e! e A%%e""e, co' %o que !e $!e-ur$ %$ !$'$ = !e reuce' %o! co!"o! e #roucc5' #or %$ me'or 'ce'c$ e m$rc"e! ro<$. L$ e!'0ecc5' !e #uee e0ec"u$r e %$! !-ue'"e! 0orm$!@ E' m$"er$% 'o cor"$o = e' m$"er$% =$ cor"$o.
,, Planta%ión E!"e' o! !!"em$! e #%$'"$c5'@
2ilera Sen%illa,> Se u"%:$ cu$'o %$ e'!$ e #%$'"$c5' e! me'or $ H2,222 #%$'"$! #or ec"7re$.
2ilera Do&le, E! requer$ cu$'o !e 'creme'"$ %$ e'!$ e #%$'"$c5' #or e'cm$ e %$! H2,222 #%$'"$! #or ec"7re$, reuce'o e% #ro&%em$ e m$%e:$ e' %$ c$%%e $'-o!"$, 0$c%"$ e% #$!o #or %$ c$%%e $'c$ #$r$ %$! 0ere'"e! %$&ore!, $em7!, e' c$!o e e<$r %$ #%$'"$c5' #$r$ u'$ !e-u'$ co!ec$ ($c$u$%), !e
1
reuce e% #orce'"$"$ !u e0orm$c5' = c$;$, =$ que e' %$! c$%%e! $'-o!"$! %$! #%$'"$! !e !o!"e'e' e'"re !; (F-ur$ G). (Re&o%%eo, et al., G3).
F-ur$ G. P%$'"$c5' e #8$ e' %er$ o&%e
,, :ertili0a%ión 4sólida5 L$ #8$ e! u'$ #%$'"$ que #re!e'"$ u'$ -r$' em$'$ e 'u"rme'"o!, %$ m$=or #$r"e e N, P = >$' $ $r $% 0o%%$o, e G1 $ G3 -r$mo! e '"r5-e'o #or #%$'"$ e $ K -r$mo! e 05!0oro (P 1OK) e G1 $ G3 -r$mo! e #o"$!o ( 1O) = e 1 $ -r$mo! e m$-'e!o (M-O). E!"o! 'u"rme'"o! !e !"r&u=e' e $ K $#%c$co'e! %;qu$! $'"e! que %$ #%$'"$ 'ce !u 0%or$c5'. (Re&o%%eo, G3) L$! 0ue'"e! e 0er"%:$'"e! recome'$$! #$r$ e% N e! e% Su%0$"o e Amo'o = Su%0$"o e #o"$!o #$r$ #$r$ 05!0oro !e recome'$ $#%c$r 0ue'"e! #oco !o%u&%e! $% 'co = m7! !o%u&%e! e' %$! $#%c$co'e! 0'$%e!. E% '0%u=e e' e%
1+
#e!o = "$m$8o e %o! 0ru"o!, 0rme:$ = re%$c5' -r$o! r V $ce:. (Re&o%%eo, et al., G3).
A me$ que !e 'creme'"$ %$ e'!$ e #%$'"$c5' %$! 'ece!$e! e 'u"rme'"o! #or #%$'"$ !m'u=e', =$ que !u crecme'"o = #roucc5' !e reuce' #ro-re!>$me'"e co'0orme $ume'"$ %$ com#e"e'c$ #or e!#$co, %u: = $-u$. A!; "$m&/', e% $#ro>ec$me'"o e %o! 0er"%:$'"e! $#%c$o! !e 'creme'"$ $% $&er m7! r$;ce! #or u'$ e !u#er0ce (Cu$ro G)
Cuadro ?,> Dosis re%oendada de N( P( H . M# de a%uerdo a la densidad de "lanta%ión Densidad Nitró#eno 4Plantas !a5 J(JJJ ?K J(JJJ ?F J(JJJ ? FJ(JJJ ? J(JJJ ?J KJ(JJJ K :uente7 Re&olledo et al.( ?K,
:ós/oro 4PO5 F
Potasio 4HO5 ?K ?F ? ? ?J K
Ma#nesio 4M#O5
,,, Control de Male0as L$! m$%$! er&$! com#"e' #or $-u$, %u: = 'u"rme'"o! co' %$! #%$'"$! e #8$ = 0cu%"$' %$! %$&ore! e cu%">o. L$! #r'c#$%e! e!#ece! e m$%e:$ !o' #e%o e co'e
co'"ro% !e recome'$ com&'$r %$ #re#$r$c5' o#or"u'$ e% !ue%o (e G $ 1 me!e! $'"e! e #%$'"$r), e% #$!o e cu%">$or$ ur$'"e %o! #rmero! K me!e!, e% u!o e %$ "$r#$%$ = %$ $#%c$c5' e er&c$!. E% co'"ro% qu;mco e %$ m$%e:$ !e e0ec"J$ -e'er$%me'"e co' o! $#%c$co'e! e er&c$!@ L$ #rmer$ e!#u/! e% e!"$&%ecme'"o e% cu%">o = %$ !e-u'$ $% 'co e %$ "em#or$$ e %%u>$! e% !-ue'"e $8o. (More'o, 1222).
,,F Control de Pla#as . En/eredades L$! co'co'e! c%m$"o%5-c$! e c$$ %oc$%$ e"erm'$' e m$'er$ '$"ur$% %o! '>e%e! #o&%$co'$%e! e %$! #%$-$! = %$ 'ce'c$ e e'0erme$e! e' %o! cu%">o!. 19
L$ e!cr#c5' e %$! #r'c#$%e! #%$-$! = e'0erme$e!, $!; como !u! me$! e co'"ro%, !e e!cr&e' $ co'"'u$c5'@
,,F,? Co"le'o7 Pio'o 2arinoso Mar%!ite0 Ro'a 2ori#a Lo! $8o! %%e-$' $ #ro>oc$r #/r$! #or e% ore' e% G2 $% GK e %$ #roucc5' re-o'$%.
El "io'o !arinoso (#ysmicoccus bre$ipes ) C%&, !o' '!ec"o! e% ore' 4om5#"er$ cu=o cc%o e >$ >$ e 2 $ 2 ;$! = #uee' $%me'"$r!e e cu$%quer #$r"e e %$ #%$'"$, #re0re'o %$ &$!e e %$! o<$!, e% '!ec"o e!"7 #re!e'"$ ur$'"e "oo e% $8o, #ero !u #o&%$c5' !e 'creme'"$ e' %o! me!e! e m$=o $ cem&re.
La ar%!ite0 ro'a e! u'$ e'0erme$ #ro>oc$$ #or u' >ru! que '>$e %o! "e<o! e %$ #%$'"$, 'c%u=e'o %o! ru! '0ec"$ %$ #%$'"$ !$'$ cu$'o e% #o$! #$r$ %$ 0orm$c5' = e!$rro%%o e %$ '0%ore!ce'c$. E% 0ru"o e %$! #%$'"$! $0ec"$$! crece r$qu;"co, mu= 7co = !' >$%or comerc$%.
2ori#a 'olenopsis geminata Fabr y Conomyrma spp, que !#er!$' e% #oe-e"$">o, De!"rucc5' e $c$u$%e! = re!uo! e co!ec$, Ro"$c5' e cu%">o!) Co'"ro% %e-$% Co'"ro% qu;mco (I'!ec"c$! -r$'u%$o! = %;quo!) = Co'"ro% e orm-$!.
,,F,, %aro o Ara+a Ro'a Or-$'!mo! mu= #eque8o! e co%or ro
&$!e e %$! o<$!, e!#ec$%me'"e e' %o! m$"er$%e! e !em&r$ -$%%o = coro'$, e!"$ #%$-$ e!"7 #re!e'"e ur$'"e "oo e% $8o e' e% cu%">o e #8$, #ero e% #r'c#$% $8o ocurre e' #eroo! e e!c$!$ o 'u%$ #rec#"$c5'. P$r !u co'"ro% e&e' co'!er$r como &$!e e #re>e'c5' e% $8o, $% D!=!"o' G2 (D!o%0o"o'), #or !u m$rc$o e0ec"o $c$rc$.
14
,,F,
;arrenador del :ruto
So' %$! %$r>$! e ecla basilides e=er e% ore' Le#5#"ero que c$u!$' $8o! e' %$ #$r"e '"er'$ e% 0ru"o e% cu$% !e $%me'"$' (co'oco! %oc$%me'"e como 6%$cr$o!9), co! 0ru"o! que$' e0orme! = co' $-u' K (C$r&$r%o) Se>' 32 P4 (C$r&$r%o), M$%$"o' G222 (M$%$"o') o To'e HK CE (E'o!u%0$').
,,F,
Coe'*n
natamitermes tubidormans) uc%e= !o' '!ec"o! e% ore' I!5#"er$, co'oc$!
"$m&/' como orm-$! &%$'c$! que $"$c$' #r'c#$%me'"e %$! r$;ce! = %$ &$!e e% "$%%o e' !u=$ !u#er0ce e '"eror 0orm$' -$%er;$!, co $"$que !e #re!e'"$ e' m$'co'e! que $>$':$' $% -r$o e e-e"$">$ = e 0ruc"0c$c5' e% cu%">o #or e%%o %$! $#%c$co'e! e $-roqu;mco! e&e' $cer!e $'"e! e %$ !em&r$ e% #8$%, #re>$ e%m'$c5' e% "erre'o e re!"o! e "$%%o!, ce#e%%o'e!, r$m$! = "ro'co! e 0;c% 'cor#or$c5' = e!com#o!c5' = $'"e! e% u%"mo r$!"reo co' Fo%o% 1 (Pyllopaga spp) Po%>o P$r$"o' me";%co o $!u' RANULADO ($!u').
,,F,
Gallina Cie#a
I'!ec"o! e% ore' Co%e5#"ero co'oco! como 6m$=$"e! 6que cu$'o '0ec"$' e% c$m#o !e #uee' #re!e'"$r e' m$'co'e! e #%$'"$! co' 0ere'"e -r$o e $8o, %$ r$;: = &$!e e% "$%%o !e >e' $8$$. E!"$ #%$-$ e'cue'"r$ !u me
1;
,,F,F
Sin/ilidos
E!"$ #%$-$ !e e'cue'"r$ $m#%$me'"e !"r&u$ e' M/co, !o' #eque8o! or-$'!mo! &%$'co! e %$ c%$!e S'#=%%$ = e! e %$ e!#ece
*anseniella
i$orensis "ue se alimentan de los pelos absorbentes y las puntas de las ra+ces, lo "ue dificulta la absorcin de agua y los nutrimentos del suelo, pro$ocando disminucin en el crecimiento y desarrollo de la planta. P$r$ !u co'"ro% !e &$!$ e'
%$&ore! cu%"ur$%e! como &$r&eco = r$!"reo = qu;mc$me'"e !e #re>e'e co' Moc$# G2 r$'u%$o (E"o#ro0o!).
,,F,
Pi%udo Ne#ro
(-etamasius callizone) Ce>ro%$" e% ore' Co%e5#"er$, %$! %$r>$! !e $%me'"$' e% "$%%o = co'!"ru=e' -$%er;$! $ %o %$r-o e %$ #%$'"$ , 'c%u=e'o e% 0ru"o, #uee $"$c$r e' cu$%quer e"$#$ e crecme'"o e %$ #%$'"$ , $u'que #re0ere %$ 0%or$c5' = m$ur$c5' e% 0ru"o ur$'"e e%%$ , %$ %$r>$ e% '!ec"o #er0or$ e% "$%%o = e% 0ru"o , c$u!$'o %$ #/r$ "o"$% e !u >$%or comerc$%. P$r$ co'"ro%$r%o qu;mc$me'"e !e e&e' 'c$r o re#e"r $#%c$co'e! e Se>' K C$r&$ro o P$r$"5' me";%co K2.
,,F,K
Ratas
A"$c$' >7!"$-o! = 0ru"o! e!e que &ro"$' $!"$ que m$ur$', #ere'o #or com#%e"o !u >$%or comerc$%. Se co'"ro%$' co' ce&o! e'>e'e'$o! $ &$!e e #rouc"o! e!#ec;0co! u o"ro! roe'"c$! comerc$%e!, que !e co%oc$' e!"r$"/-c$me'"e e' "o$ %$ #%$'"$c5' cu$'o !e e"ec"$' %o! #rmero! $8o!.
,,F,
Aves
E'"re %$! $>e! que m7! $8o c$u!$' $ %$ #8$ $= u'$ co'oc$ e' %$ re-5' co' e% 'om&re e 6Pe#e9, cu=$ #re!e'c$ "$m&/' co'ce co' %$! 7re$! m$cer$! = e $&u'$'"e >e-e"$c5'. E!"$! $>e! #re0ere' comer 0ru"o!, $ #$r"r e que e!"o! 'c$'
!u
m$ur$c5',
e<7'o%o
#co"e$o!
e
'!er>&%e!
#$r$
!u
comerc$%:$c5'. Se co'"ro%$ co' coe"o'e!, e!#$'"$#7<$ro! o co' %o 6'=%o'9 &r%%$'"e co%oc$o $ %$ $%"ur$ e >ue%o e %o! #7<$ro! (1 me"ro! e% !ue%o), e'"ro = e' %$ #er0er$ e% #8$%.
1
,,F,?J Ne$todos Se co'!er$ e% !e-u'o #ro&%em$ #$r$!"o%5-co m7! m#or"$'"e e %$ #8$ e' e% mu'o. Lo! -/'ero! #reom'$'"e! e' %$ re-5' !o'@ Pratylencus , *elicotylencus, T%e'cor='cu!, -eloidogyne, Criconemoides, Apelencus, adopolus, ylencus, Psilencus = *oploloimus e' o'e #or !u 0recue'c$,
!o&re!$%e' %o! #rmero! -/'ero! , %o! cu$%e! co'ce' co' %o! m7! m#or"$'"e! re#or"$o! e' %o! #r'c#$%e! #$;!e! #rouc"ore! e #8$ e' e% mu'o. Lo! 'em$"oo! !e $%me'"$' e %$! r$;ce! e %$ #%$'"$ e #8$, %o cu$% #ro>oc$ !u muer"e. P$r$ !u co'"ro% !e recome'$' %$&ore! cu%"ur$%e! (r$!"reo!) = e' #eroo e #re#$r$c5' e "erre'o co' 'em$"c$! como e% Nem$cur G2 #or ce'"o (Fe'$m0o!) o &e', Moc$# G25 GK #or ce'"o (E"o#ro0o!) Moc$# e% 3 #or ce'"o co' +$"e 1 #or ce'"o (Om%) o Nem$cur 22 (Fe'$m0o!).
,,F,?? Pudri%ión del Co#ollo . Rai0 Se #re!e'"$ #r'c#$%me'"e e' #%$'"$co'e!, co' m$% re'$er$ !e 'creme'"$ $ me$ que e% !ue%o e! me'o! 7co (#4 m$=or $ K.K). %o! o'-o! e!"ru=e' %$ r$;: = e% co-o%%o = #ure' "o$ %$ #%$'"$, %o! $-e'"e! c$u!$%e! !o'@ ( Pytoptora paras+tica ) #ast (Figuras /0 y /1)! (P. Cinnamomi) ands! (P. Citoptora) (.. Fm o .*.Fm) &eonina! (P. Parasitica) $ar. 3icotianae (Breda de *aan) ac4er! y (Pytium polimorpun) Fideris. sta enfermedad ataca
plantas de todas las edades
y de manera
especial afecta a las coronas y en menor grado a los i5uelos. Par controlar la enfermedad deber6n e$itarse encarcamientos y "u+micamente con Aliente 78 por ciento (Fosetil9 A&) o idomil 2 (-etala:i).
F-ur$ GK. P%$'"$ $0ec"$$ #or Pytoptora . F-ur$ G. 6#oreum&re e% cor$:5'9 #or ( P. parasitica)
2
,,F,? Maroleado o Man%!a Ca/* del :ruto E% $-e'"e c$u!$% e e!"$ e'0erme$ e! %$ &$c"er$ ( r;inia ananas) !e #re!e'"$ co' m$=or 'ce'c$ e' %o! me!e! e $&r% $
,, 2oroni0a%ión Se-J' ?m/'e:, 1222, l$ #r'c#$% /#oc$ e 0%or$c5' '$"ur$% e' %$ Re-5' e %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', ocurre e'"re %$ !e-u'$ qu'ce'$ e 'o>em&re = %$ #rmer$ e 0e&rero, !' em&$r-o, cu$'o %o! #rouc"ore! e!e$' reucr e% cc%o e e!$rro%%o e %$ #%$'"$c5', u'0orm:$r = com#$c"$r %$ co!ec$, = #ro-r$m$r %$ #roucc5' e $cuero $ %$! 'ece!$e! e merc$o = co!ec$, $#%c$' Tr$"$me'"o! e I'ucc5' F%or$% (TIF) $ !u! #%$'"$co'e! e "$% 0orm$ que, cu$'o !e e!e$ 0or:$r $ %$ #%$'"$ $ %$ 0%or$c5' !e $#%c$' #romo"ore! e 0%or$c5' como e% CARURO DE CALCIO. E% "r$"$me'"o co' C$r&uro e C$%co e! m7! e0ce'"e e' e% #eroo e 0%or$co'e! '$"ur$%e! cu$'o !e "e'e' %o! ;$! m7! cor"o! = %$! "em#er$"ur$! m7! &$<$! e% $8o = !e $#%c$ cu$o %$ #%$'"$ $%c$':$ u' #e!o e H.1 $ %o-r$mo! = e!"o, -e'er$%me'"e ocurre e'"re %o! = GG me!e! e e$ o cu$'o "e'e e'"re K = 3K o<$! ('c%u$! %$! e% co-o%%o). Se "e'e o! "#o! e c$r&ur$c5'@
?,> Car&ura%ión sólida7 E!"e' "re! #re!e'"$co'e!, = !e e%-e %$ que !e $#%c$r7 e' 0u'c5' e %$ !#o'&%$ e $-u$, ! e% $-u$ e! e!c$!$ !e u"%:$ e% -r$'o 0'o. •
GKV1K ("$m$8o e -r$'o 6#er$9)
•
1V
•
G ND ("$m$8o e -r$'o 60'o9)Se $#%c$ meo -r$mo #or #%$'"$ r-o
( "$m$8o e -r$'o 6me$'o9)
$% co-o%%o , re#"e'o %$ o#er$c5' c'co ;$! e!#u/!, ! !e 6c$r&ur$9 e'
21
%o! me!e! e $ e! $%"$.
,> Car&ura%ión li1uida7 Se !ue%>e' G.K $ 1 %o-r$mo! e c$r&uro 6me$'o9 o 6#er$9 #or c$$ G32 %"ro! e $-u$ 0r;$ ($!; !er7 m$=or %$ c$'"$ e $ce"%e'o !ue%"o e' e%%$), #$r$ $!e-ur$r e!"$ co'c5', !e $co'$ u' cu$r"o e &$rr$ e e%o (e'>ue%"$ e' u' "r$#o, #$r$ e>"$r >o%e'c$ e' %$ re$cc5') #or "$'que e $-u$ $'"e! e $-re-$r e% c$r&uro, u'$ >e! re$%:$$ %$ !o%uc5', !e $#%c$ $ r$:5' e K2 m%%"ro! #or #%$'"$.
,,K Prote%%ión del /ruto L$ m$=or #$r"e e% $8o e! comJ' que %$ 0uer"e '"e'!$ e r$$c5' #rou:c$ quem$ur$! $% 0ru"o, comJ'me'"e co'oc$! como 6-o%#e e !o%9 = e e!"$ 0orm$ !e #ere !u >$%or comerc$%. P$r$ %$r co' e!"e #ro&%em$ !e $ recurro $ %$ #ro"ecc5' e% 0ru"o
co' #$!"o, #$#e%, o co' %$! m!m$ o<$! e %$ #%$'"$
$m$rr$$! !o&re e% 0ru"o co' r$0$, e'"re o"r$! $%"er'$">$!. L$ u%"m$ !e8$%$$ e! %$ que !e co'!er$ m7! recome'$&%e e&o $ que #re!e'"$ u' me'or #orce'"$
,, Cose%!a L$ co!ec$ 'orm$% !e 'c$ e %o! K.K $ me!e! e!#u/! e $&er!e re$%:$o %$ 'ucc5' 0%or$%, e#e'e'o e %$ /#oc$ e% $8o e' %$ que !e e!$rro%%$ e% 0ru"o = %$! co'co'e! e "em#er$"ur$ = ume$ ur$'"e !u 0orm$c5' = crecme'"o. E% -r$o e m$ure: co' e% cu$% !e e&e' cor"$r %o! 0ru"o! e#e'e e% e!"'o e %$ #roucc5', %$ !"$'c$ $% %u-$r e co'!umo = %$ /#oc$ e% $8o. L$ co!ec$ !e e0ec"J$ e' 0orm$ m$'u$%, cor"$'o %o! 0ru"o! e %$ #%$'"$ me$'"e u'$ "orc5' co' %$ m$'o, o e' e% c$!o e 0ru"$ #$r$ e#or"$c5', co' e% $u%o e u' cuc%%o, co' e% cu$% !e cor"$ e% #eJ'cu%o !' #ro>oc$r e!-$<$me'"o! , e<$'o u' #eque8o mu85' e G.K $ 1.2 ce'";me"ro! que #erm"e #ro"e-er $% 0ru"o ur$'"e e% "r$'!#or"e, #$r$ %%e>$r %$ 0ru"$ cor"$$ $% !"o e e!">$ !e u"%:$' %o! c$'$!"o! e c$rr:o, co'oco! %oc$%me'"e como 6#o'"e!9, co' c$#$c$ #$r$ 1K
22
0ru"o!, $#rom$$me'"e , o u"%:$'o 6m$'"$!9, (F-ur$ G ) , que $u'que "e'e' me'or c$#$c$, oc$!o'$' e% m;'mo e m$-u%%$ur$! $% 0ru"o.
F-ur$ G. 6M$'"$!9 co' %$! que !e c$r-$ e% 0ru"o e #8$ $c$ %$ e!">$.
, Esta%ionalidad De 0e&rero $ $&r% e c$$ $8o %$ #roucc5' e #8$ e! me'or e' com#$r$c5' co' %o! me!e! e m$=o $ $ u'$ m$rc$$ e!"$co'$%$ e %$ #roucc5' $ %$ $%:$, re#re!e'"$ e% H. e %$ #roucc5' "o"$% $%c$':$'o !u! '>e%e! m7! $%"o! e' $ cerc$ e %$ #roucc5' meo $'u$% e' 'o>em&re = cem&re
%$ #roucc5' re-!"r$ u'$ e!"$co'$%$ $ %$ &$<$ , =$ que !e
e'cue'"r$ e' u' '>e% &$o! e &$<$ e #roucc5' !e #re!e'"$ u' %-ero 'creme'"o e' e% #reco #o!"erorme'"e e% #reco
2<
>ue%>e $ u&c$r!e cerc$ e% #romeo $'u$%, e% coe0ce'"e e corre%$c5' e'"re %$ #roucc5' = %o! #reco! $% m$=oreo e! e G.2K. 4SAGARPA( JJ5
,F Ante%edentes de la "rodu%%ión E' e% merc$o '"er'$co'$% e 0ru"$! "ro#c$%e!, M/co e!"$c$ e' #$#$=$, m$'-o = $-u$c$"e, %%e-$'o $!; $ co'!o%$r!e $% ocu#$r e% #rmer %u-$r como #$;! e#or"$or e e!"o! #rouc"o!. S' em&$r-o, %$ #8$ e! %$ ece#c5', c$'$%:7'o!e e!"$ $% merc$o '$co'$% #r'c#$%me'"e.
,F,? Produ%%ión Mundial E' e% cu$ro 1 = %$ 0-ur$ G3 !e #uee o&!er>$r que T$%$'$, F%#'$!, r$!% = C'$ !o' %o! #r'c#$%e! #$;!e! #rouc"ore! e #8$, #ue! cerc$ e% K2 e% >o%ume' mu'$% !e -e'er$ e' c$! '$co'e!. Cuadro 2. PRINCIPALES PAISES PRODUCTORES DE PIÑA (Toneladas) PAISES JJJ JJ? Tailandia 1,13,222 1,23,222 :ili"inas G,KK,K2 G,G,32 ;rasil G,11,322 G,H2,212 C!ina G,1G,2K1 G,1K,2 India G,212,222 G,112,222 Otros ,2G,3G1 ,HG,HHH TOTAL ?(F( ?(?(
JJ G,H,222 G,HK,H2 G,HH,1H2 G,1H,K3 G,12,222 ,3,K ?(J?J(
JJ G,22,222 G,K2,222 G,22,G2 G,HG,132 G,G22,222 ,,2 ?(F?F(J
Fue'"e@ ""#@VV$##!.0$o.or-V0$o!"$"
F-ur$ G3. D!"r&uc5' e %$ #roucc5' mu'$% e #8$ 122H.
2
,F, Produ%%ión Na%ional E' e% cu$ro H = %$ 0-ur$ G, !e mue!"r$ que e m$'er$ co'!"$'"e, $%reeor e% 32.22 e %$ !u#er0ce "o"$% co!ec$$ co' #8$ e' M/co !e e'cue'"r$ e' e% e!"$o e +er$cru:. Cuadro 3. SUPERICIE COSEC!ADA DE PIÑA EN M"#ICO (!e$%&reas) ESTADO era$ru/ Oa0a$a Ta1as$o Na,ar% Ca4as O%ros TOTAL
2'''
2''
2''2
2''3
2''
2''*
2''+
Ma,o 2''-
4,;11 1,2 1,< ;1 <2 1;+
,1< 2,2 1,+< ;<9 4+ 19<
,2+ 2,1 2,1+ 1,12 21< 19<
11,+2+ 2,9 2,1+ +1 2; 1+
2,129 1,9 2,1+ 1,19 <; <2
2<,<9 1,9 2,2+ 1,4< ++ 22
2<,91 2,;+ 1,;1 2 112 24
2<,2; 2,+ 1,;1 1,21< 1+ 2+
25'6
5*7
*523
+53
265+
27577+
2757
275'
Fue'"e@ ""#@VV$##!.0$o.or-V0$o!"$" = ""#@VVWWW.!$#.-o&.m
r$0co G. Su#er0ce co!ec$$ e #8$ e' M/co 122
E' %$! e!"$;!"c$! e% cu$ro !e mue!"r$ que %$ #roucc5' e #8$ e' 'ue!"ro #$;! 0%uc"J$ e'"re %$! 122,222 $ %$! 2,222 "o'e%$$! $% $8o, $#rom$$me'"e = e' +er$cru: !e #rou
JJJ
JJ?
JJ
JJ
JJ
JJ
JJF
HK1,KHK G2G,G2
GG,1H GHG,G2
G3,G2 G1,G
KG,13K G2K,322
KGH,3K2 3,H22
HH,K 33,G2
3,G G2G,22
2+
Ma.o JJ 11K,K22 1,3H
K,22 K,332 H,HK2 H,2K2 KK,G22 Ta&as%o ,GHK GG,H 12,3H ,1 GH,1K Na.arit C!ia"as 1,1KG ,21 G,1K H,G32 G,H Otros ,2 K,K3K K,H21 ,K 1,K TOTAL (? F(F F(K? FK(FJ F?(?K Fue'"e@ ""#@VV$##!.0$o.or-V0$o!"$" = ""#@VVWWW.!$#.-o&.m
K1,1K 1,2G 1,232 ,211 K(F
HK,K2 GK,K3 1,3H 3,H F(J
G3,HG H,11 G,GHK H,GGK K(?J
F-ur$ 12. Proucc5' e #8$ e' M/co 122
,F, Produ%%ión Re#ional De $cuero $ %$ '0orm$c5' que !e #re!e'"$ e' e% cu$ro K = e% -r70co 1G, %$ #roucc5' e #8$ e' e% e!"$o e +er$cru: "u>o !u! me
Cuadro (*).9 Produ$$:n de 4;a en era$ru/ (Toneladas) ESTADO JJJ JJ? JJ JJ JJ JJ JJF a.>J 8era%ru0 HK1,KHK GG,1H G3,G2 KG,13K KGH,3K2 HH,K 3,G 11K,K22 :uente7 !tt"7a""s,/ao,or#/aostat . !tt"7,sia",#o&,B
29
F-ur$ 1G. Proucc5' e #8$ $'u$% e' e% e!"$o e +er$cru:.
,F, Consuo Na%ional A"arente, E% cu$ro , 'o! ce que e% co'!umo m7mo e #8$ e' 'ue!"ro #$;!, e! e %o! $% $8o #or #er!o'$, %o cu$%, co !e$ e #$!o, e! e' re$%$ u' co'!umo mu= &$
Cuadro F, Consuo Na%ional A"arente de Pi+a 4Toneladas5 AÑO Proucc5' Im#or"$c5' E#or"$c5'
1222 K11,1G
122G 1K,K
1221 K,3G
122H 3,21
122 G,G3K
G2G,123,1 K K11,1G
G21,H, G 1K,K
G2H,H,HK H K,3G
G2,2,KK 3,21
K2,2 G2K,2,22 2 G,G3K
Po&%$c5' O0er"$ N$co'$% Z Co'!umo N$co'$%. A#$re'"e ZZ K11,1G 1K,K K,3G 3,21 1G,GGG Co'!umo Per c7#"$ZZZ K.G .GG .H .3 K.3 C0r$! #re%m'$re! $% HG e Dcem&re e 122. Z O0er"$ N$co'$% [ Proucc5' \ Im#or"$c5' ZZ Co'!umo N$co'$% A#$re'"e[ Proucc5' \ Im#or"$c5' E#or"$c5' ZZZ Co'!umo #erc7#"$[ (Co'!umo N$co'$% A#$re'"e V Po&%$c5' N$co'$%) X G222
24
122K KH3,KH H,33H G2,K11 G2,,1 3 K1, H3G,1 H.K
-$&. $% $8o. :uente7 !tt",e%onoia>snii,#o&,B
, Con%e"tos usados en la evalua%ión /inan%iera ,,? Pro.e%to E!"e' muc$! 0orm$! e e0'r u' #ro=ec"o !e-J' !u #ro#5!"o, e' e!"$ e0'c5' !e &u!c$ %$ er!o'!"$. ]U' #ro=ec"o e! u' ocume'"o e' e% que e!"7' co'!er$o! u'$ !ere e e!"uo!, que #erm"r7' #%$'e$r %$ correc"$ u"%:$c5' e recur!o!, #$r$ %$ o&"e'c5' e u'o o m7! #rouc"o! = !urouc"o!, e' u' #eroo e "em#o e"erm'$o = e>$%u$r ! !e $ #rouc">$]. (Mu8$'"e, 122K).
,, A#ro ne#o%io U' $-ro 'e-oco e! u'$ em#re!$ '!"$%$$ e' e% meo rur$%, !e$ e!"$ e #roucc5' o e !er>co! que e#%o"$ !u!"e'"$&%eme'"e %o! recur!o! que o0rece !u e'"or'o = !u #r'c#$% 0u'c5' e! -e'er$r rque:$ #$r$ !$"!0$cer %$! 'ece!$e! = me$ e %o! #o&%$ore! e %$ comu'$ o re-5'. 4$&%$r e $-ro 'e-oco! m#%c$ 'o !o%$me'"e re0err!e $% #roce!o e #roucc5', !'o e %o! recur!o! um$'o! = m$"er$%e! que e!"7' '>er"o! e' %$ #roucc5' = que -e'er$' rque:$ $ %$! re-o'e! o'e e!"7' e!"$&%eco!, como %$ ''o>$c5' = e% u!o e "ec'o%o-;$ e' %$ #roucc5', #$r$ %o-r$r %$ #erm$'e'c$ e' e% merc$o. ( ""#@VVWWW.'c$.-o&.m)
,, Costos de o"era%ión So' %o! c$%cu%$o! e' e% #re!u#ue!"o #ro0orm$ corre!#o'e'"e, e% cu$% !e e!"ruc"ur5 co' &$!e $ %$ c$#$c$ e' 0u'co'$me'"o e %$ c$#$c$ '!"$%$$. ^Por qu/ u"%:$r %o! co!"o! e o#er$c5' = 'o %o! co!"o! "o"$%e! e #roucc5'_ C$&e $cer 'o"$r que, e'"ro e %o! co!"o! e o#er$c5', 'o e!"7 co'!er$$ %$ e#rec$c5' e %o! $c">o! ' %o! '"ere!e! e% cr/"o $ %$r-o #%$:o,
e&o $ que e' e% 'c$or e!"7 m#%;c"$ %$ recu#er$c5' #or
e#rec$c5' %o m!mo !ucee co' %o! '"ere!e! que $= que #$-$r cu$'o !e 2;
e"erm'$ %$ re'"$&%$ e "oo! %o! recur!o! com#rome"o! e' e% #ro=ec"o. (Mu8$'"e, 122K)
,, Ca"ital de tra&a'o E#re!$ e' "/rm'o! e >$%or %o que %$ r$:5' corre'"e #re!e'"$ como u'$ re%$c5'. I'c$ e% >$%or que %e que$r;$ $ %$ em#re!$, re#re!e'"$'o e' e0ec">o u o"ro! #$!>o! corre'"e!, e!#u/! e #$-$r "oo! !u! #$!>o! e cor"o #%$:o, e' e% c$!o e' que "u>er$' que !er c$'ce%$o! e 'me$"o.
Ca"ital de tra&a'o [ Ac">o corre'"e P$!>o corre'"e (U'$e! Mo'e"$r$!) ,, Indi%adores :inan%ieros U' 'c$or 0'$'cero e! u' re%$c5' e %$! c0r$! e"r$c"$$! e %o! e!"$o! 0'$'cero! = em7! '0orme! e %$ em#re!$ co' e% #ro#5!"o e 0orm$!e u'$ e$ como $cerc$ e !u com#or"$me'"o !e e'"e'e' como %$ e#re!5' cu$'""$">$ e% com#or"$me'"o o e% e!em#e8o e "o$ u'$ or-$':$c5' o u'$ e !u! #$r"e!, cu=$ m$-'"u $% !er com#$r$$ co' $%-J' '>e% e re0ere'c$, #uee e!"$r !e8$%$'o u'$ e!>$c5' !o&re %$ cu$% !e "om$r$' $cco'e! correc">$! o #re>e'">$! !e-J' e% c$!o. L$ '"er#re"$c5' e %o! re!u%"$o! que $rro<$' %o! 'c$ore! eco'5mco! = 0'$'cero! e!"7 e' 0u'c5' rec"$ $ %$! $c">$e!, or-$':$c5' = co'"ro%e! '"er'o! e %$! Em#re!$! como "$m&/' $ %o! #er;oo! c$m&$'"e! c$u!$o! #or %o! >er!o! $-e'"e! '"er'o! = e"er'o! que %$! $0ec"$'. Mu8$'"e, 122, !e8$%$ que %o! 'c$ore! #$r$ %$ e>$%u$c5' 0'$'cer$ e #ro=ec"o!, !o' co'ce#"o! >$%or:$o! que e#re!$' e% re'me'"o eco'5mco e %$ '>er!5', = &$!7'o!e e' e!"o! >$%ore! #eemo! "om$r %$ ec!5' e $ce#"$r o rec$:$r %$ re$%:$c5' e u' #ro=ec"o, "$m&/' #erm"e com#$r$r o !e%ecco'$r e'"re 0ere'"e! #ro=ec"o! $%"er'$">o! #$r$ !$&er cu$% e! e% m e
,,F Renta&ilidad, A'7%!! = e>$%u$c5' e %$! -$'$'c$! e %$ em#re!$ co' re!#ec"o $ u' '>e% $o e >e'"$!, e $c">o! o %$ '>er!5' e %o! ue8o!. I'!"rume'"o que #erm"e $% '>er!o'!"$ $'$%:$r %$ 0orm$ como !e -e'er$' %o! re"or'o! e %o! >$%ore! '>er"o! e' %$ em#re!$, me$'"e %$ re'"$&%$ e% #$"rmo'o = %$ re'"$&%$ e% $c">o. 2
E! ecr, Me' %$ #rouc">$ e %o! 0o'o! com#rome"o! e' u' 'e-oco. Recoremo! que $ %$r-o #%$:o %o m#or"$'"e e! -$r$'":$r %$ #erm$'e'c$ e %$ em#re!$ e' $crece'"$me'"o e merc$o = #or e'e !u >$%or. Perm"e >er %o! re'me'"o! e %$ em#re!$ e' com#$r$c5' co' %$! >e'"$! = e% c$#"$%.
,, Costo de %a"ital No! 'c$, %o que me cue!"$ #$-$r #or e% 'ero rec&o #$r$ 0'$'c$r %$! '>er!o'e!. E!"e co!"o !e o&"e'e e% #romeo #o'er$o e% co!"o e %o! recur!o! #ro>e'e'"e! e% #r/!"$mo. Co' e!"$ "$!$ !o%$me'"e e!"$r;$mo! cu&re'o %o! co!"o! 0'$'cero!, #or %o que, #$r$ "om$r u'$ ec!5' &$!7'o'o! e' %o! >$%ore! o&"e'o! e %o! 'c$ore! co' e!"$ "$!$, $&r;$ que co'!er$r %$! u"%$e! m;'m$! que e!e$r;$mo! o&"e'er #or %$ '>er!5'. P$r$ $%-u'o! $u"ore!, como ?e''! = 4$r&er-er, e!"$ "$!$ e! %$ m7! $ecu$$ #$r$ e% $'7%!! 0'$'cero e #ro=ec"o! e '>er!5'. E' M/co, e% co!"o e% c$#"$% #$r$ #r/!"$mo! $-ro#ecu$ro! !e e"erm'$ #or u' #orce'"$$!@ e% re'me'"o e %o! Cer"0c$o! e %$ Te!orer;$ (CETES), T$!$ e '"er/! '"er&$'c$r$ e equ%&ro (TIIE). E% #orce'"$$r;$ e $cuero $% "#o e !uo e% cr/"o. (Mu8$'"e, 122K)
,,K :lu'o de e/e%tivo L%$m$o "$m&/' Flujo de caja, !e e!"ruc"ur$ !o&re %$ &$!e e 0%uo, #$r$ %%e-$r $ "e'er e% !$%o e c$<$ o !#o'&%e. E!"e e!"$o 0'$'cero re>e%$ ! %$ em#re!$ #or7 cu&rr e% #$-o e >e'o! $ %o! !oco! co' %$ -e'er$c5' e 'ero e' e0ec">o. Su o&o e! e% e mo!"r$r 'ero !#o'&%e o /0c" e c$<$, #u/'o!e $r e% c$!o e u'$ em#re!$ que mue!"re u"%$e!, #ero que 'o "e'-$ 0%uo. Cu$ro NJm. G3 e% P4. E% 0%uo !e e!"ruc"ur$ co'!er$'o@ (Mu8$'"e, 122K) 2.8 Metodología sobre evaluación de proyectos
Evalua%ión /inan%iera,
<
A'$%:$ %o! $!#ec"o! mo'e"$ro! e% #ro=ec"o, e' cu$'"o $ %$ e!"ruc"ur$ #$r$ !u 0'$'c$me'"o, ! %$! 0ue'"e! !o' %$! m7! $ecu$$! = co'0$&%e!, e% e!e'>o%>me'"o co'"$&%e m$'0e!"o e' %o! e!"$o! 0'$'cero! #ro0orm$ = %o! &e'e0co! eco'5mco! que #or7 "e'er e% '>er!o'!"$. Se $#o=$ e' $%-u'$! r$:o'e! o 'c$ore! 0'$'cero! como@ C$#$c$ e #$-o, #eroo e recu#er$c5' e %$ '>er!5', !o%>e'c$ -e'er$%, 'e#e'e'c$ 0'$'cer$, e'"re o"ro!. B e% $'7%!! e% #u'"o e equ%&ro.
Evalua%ión e%onói%a, Co'!!"e e' $'$%:$r = com#$r$r "oo! %o! co!"o! = &e'e0co! com#re'o! e' e% #ro=ec"o = e"erm'$r, $ "r$>/! e 'c$ore!, %$ re'"$&%$ que e!"e o0rece.
Evalua%ión a&iental, A "r$>/! e e!"$ e>$%u$c5' !e "r$"$ e mer %o! e0ec"o! 'e-$">o! = #o!">o! que #ro>oc$r;$ !o&re e% $m&e'"e %$ re$%:$c5' e u' #ro=ec"o e '>er!5' e' -e'er$%, #romo>e'o $cco'e! "e'e'"e! $ m"-$r = e>"$r %o! e0ec"o! 'e-$">o! e' %o! $!#ec"o! eco%5-co!, !oc$%e!, e!"/"co!, cu%"ur$%e!, #o%;"co! = eco'5mco.
,K,? 8alor a%tual neto E! %$ 0ere'c$ 'um/rc$ e'"re e% >$%or $c"u$%:$o e %o! &e'e0co! = e% >$%or $c"u$%:$o e %o! co!"o! $ u'$ "$!$ e $c"u$%:$c5' e"erm'$$, cu$'o %$ 0ere'c$ 'um/rc$ e! #o!">$ e% #ro=ec"o e! recome'$&%e. n
8AN>? Bn @ Cn 50 r6n t>0
De#e'e %$ "$!$ e $c"u$%:$c5' e%e-$. Te'e $ 0$>orecer $ %o! #ro=ec"o! -r$'e!, $% &$!$r!e e' >$%ore! $&!o%u"o!.
,K, TIR Re#re!e'"$ %$ "$!$ e '"er/! que !e -$'$ !o&re e% !$%o 'o recu#er$o e u'$ '>er!5'. De "$% moo que e% !$%o $% 0'$% e %$ >$ J"% e% #ro=ec"o e! cero (+AN e! -u$% $ cero).
<1
TIR= r1 +
(r2 - r1) x VAN1 VAN1 - VAN2
T$m&/' !e %e e'om'$ T$!$ e Re'"$&%$ F'$'cer$ (TRF). E'"re m$=or !e$ %$ TIR, meo e' %$ e>$%u$c5' 0'$'cer$ e #ro=ec"o!.
,K, Punto de e1uili&rio A e!"e $'7%!! "$m&/' !e %e co'oce como e Um&r$% e Re'"$&%$ ( UR), e% cu$% e"erm'$ e% #u'"o e' que %o! '-re!o! #ro>e'e'"e! e %$! >e'"$! co'ce' co' %o! co!"o! "o"$%e! e #roucc5' (F-ur$ 1G). E% #u'"o e equ%&ro "$m&/' !e #uee e0'r e' "/rm'o! e u'$e! 0;!c$! #rouc$!, o e% '>e% e u"%:$c5' e %$ c$#$c$ '!"$%$$ e' e% cu$% %o! '-re!o! #ro>e'e'"e! e %$! >e'"$! co'ce' co' %o! co!"o! "o"$%e! e #roucc5'. P$r$ c$%cu%$r e% #u'"o e equ%&ro, $'"e! !e e&e' "om$r e' cue'"$ %$! !-ue'"e! co'!er$co'e!@ Lo! co!"o! "o"$%e! e #roucc5' e! u'$ 0u'c5' e% >o%ume' e #roucc5' o e >e'"$!, re%$co'$$ co' %$ c$#$c$ e' 0u'co'$me'"o. E% >o%ume' e #roucc5' e! -u$% $% >o%ume' e >e'"$!. Lo! co!"o! u'"$ro! >$r$&%e! !e mo0c$' e' #ro#orc5' $% >o%ume' e #roucc5', #or co'!-ue'"e, %o! co!"o! "o"$%e! e #roucc5' "$m&/' !e mo0c$' e' 0orm$ #ro#orco'$% $% >o%ume' e #roucc5'. Lo! #reco! u'"$ro! e >e'"$! e u' #rouc"o o e u'$ -$m$ e #rouc"o!, !o' -u$%e! #$r$ "oo! %o! '>e%e! e #roucc5' (>e'"$!) $ %o %$r-o e% "em#o. S5%o !e #uee c$%cu%$r cu$'o !e "e'e u' !o%o #rouc"o. Cu$'o !e "e'e' >$ro! #rouc"o! = !urouc"o! e'"ro e% #ro=ec"o, e!"$ -$m$ e #roucc5', e&e co'>er"r!e e' u' !o%o #rouc"o. Como #or7 $#rec$r!e, e!"$! co'co'e! 'o !em#re !e $' e' %$ #r7c"c$, #or %o "$'"o, e% $'7%!! e% um&r$% e re'"$&%$ #uee !er '0%ue'c$o e' 0orm$ 'e-$">$. Por co'!-ue'"e, e% $'7%!! e% um&r$% e re'"$&%$ !e e&e
<2
co'!er$r !5%o como u'$ err$me'"$ com#%eme'"$r$ e %o! o"ro! m/"oo! e e>$%u$c5' e #ro=ec"o!. (Mu8$'"e, 122K)
F-ur$ 11. PUNTO DE EQUILIRIO
IN
.OLUMEN DE PRODUCCI8N
Fue'"e. (Mu8$'"e, 122K)
PE Q 4C:IT>C85?JJ
E' "/rm'o! e I'-re!o!
PEC:4?>4C88entas totales55
,K, Rela%ión ;ene/i%io>Costo E! e% coce'"e e >r e% >$%or $c"u$%:$o e %o! &e'e0co! e'"re e% >$%or $c"u$%:$o e %o! co!"o!, $ u'$ "$!$ e $c"u$%:$c5' $$, cu$'o %$ re%$c5' e' me'or $ u'o e% #ro=ec"o 'o e! recome'$&%e.
n
∑ t>0
4 BC> n
∑ t>0
Bn (1 + r)n Cn (1 + r)n
De#e'e e %$ "$!$ e $c"u$%:$c5' e%e-$. <<
F$>orece $ #ro=ec"o! cco! o e &$<$! '>er!o'e!.
;Cbeneficios actualizados/ ostos actualizados
,K, Rela%ión ;ene/i%io Inversión Neta E! e% coce'"e que re!u%"$ e >r e% >$%or $c"u$%:$o e %o! &e'e0co! e'"re e% >$%or $c"u$%:$o e %o! co!"o!, $ u'$ "$!$ e $c"u$%:$c5' #re>$me'"e e"erm'$$. E#re!$ %o! &e'e0co! o&"e'o! #or u'$ mo'e"$r$ "o"$% '>er"$ ur$'"e %$ >$ J"% e% #ro=ec"o. Cu$'o !u >$%or e! -u$% o m$=or $ u'o e% #ro=ec"o e! re'"$&%e, cu$'o e! me'or $ u'o e% #ro=ec"o 'o e! re'"$&%e , #or %o "$'"o /!"e !e rec$:$.
NHbeneficios actualizados/ !nversión inicial ,K,F An$lisis de sensi&ilidad Se $ m$'0e!"$o, $'"erorme'"e, que %$! #ro=ecco'e! co' que !e e%$&or$' %o! co!"o! = %o! &e'e0co! e u' #ro=ec"o e!"7' !u/! e% an"lisis de sensibilidad , "$m&/' e'om'$o #an"lisis $ue pasa si...#% e% cu$% co'!!"e e' e%$&or$r u' 'ue>o 0%u$r$r $%-u'$! e %$! >$r$&%e! e re!-o!, co' %$ 0'$%$ e >er qu/ !ucee co' %$ re'"$&%$ e% #ro=ec"o &$ero' e &$!e #$r$ e% $'7%!! 'c$%. E!"$! >$r$co'e! e %$! >$r$&%e! e re!-o!, >$' $ mo0c$r e% >$%or e %o! 'c$ore! e re'"$&%$ eco'5mc$, 'c7'o'o! e% -r$o e !e'!&%$ e% #ro=ec"o $% o $ %o! c$m&o! e' %$! >$r$&%e! mo0c$$ #$r$ que $ #$r"r e e!"o! re!u%"$o! !e / u' c"$me' !o&re e% #ro=ec"o co' m$=or !u!"e'"o (Cu$ro ). uadro &. '(A)* )+ ,+-,!!!)A) 0 )!1AM+-
GRADO DE SENSI;ILIDAD
DICTAMEN
Q
Mu= !e'!&%e
Ne-$">o
Q ?JQ
Se'!&%e
Ne-$">o co'co'$o
?JQ ?Q
Moer$$
Co'co'$o
?Q
No e! !e'!&%e
No co'co'$o
A(!A!*-+,
Fue'"e. >(uñante& 2+=
<
Se e&e $c%$r$r que, #$r$ c"$m'$r !o&re e% -r$o e !e'!&%$ e! 'ece!$ro "om$r e' cue'"$ e% re!-o, e! ecr, %$ #ro&$&%$ e que re$%me'"e #ue$' ocurrr c$! >$r$co'e!. Puee $&er #ro=ec"o! que $%c$'ce' e% #u'"o cr;"co co' >$r$co'e! e'"ro e %o! r$'-o! e!"$&%eco! $'"erorme'"e, $u'que e' %$ #r7c"c$ !e$ mu= #oco #ro&$&%e que e!"o ocurr$. E!o !-'0c$ que #uee $&er #ro=ec"o! co' cer"o -r$o e !e'!&%$, #ero co' #oc$ #ro&$&%$ e que e% $co'"ecme'"o ocurr$. Lo cu$% 'o! %%e>$ $ co'c%ur que #$r$ c"$m'$r !o&re u' #ro=ec"o, !e e&e u'o e0'r m7! #or e% re!-o e que ocurr$ e% $co'"ecme'"o que #or !u !e'!&%$. >(uñante& 2+=
<+
III,
O;-ETI8OS
,? O&'etivo General A'$%:$r %$ re'"$&%$ e %$ #roucc5' e #8$ ( Ananas comosus. L), me$'"e %$ e!"m$c5' e %o! 'c$ore! 0'$'cero! #$r$ e"erm'$r !u >$&%$.
, O&'etivos Es"e%3/i%os De"erm'$r %o! co!"o! e #roucc5' #or ec"7re$ e% cu%">o e #8$ ( Ananas comosus. L). De!cr&r e% #roce!o e% co'"ro% e #%$-$! = e'0erme$e! e' e% cu%">o e #8$ ( Ananas comosus. L). De"erm'$r %o! co!"o! e% co'"ro% e #%$-$! = e'0erme$e! #or ec"7re$, e% cu%">o e #8$ ( Ananas comosus. L), co' &$!e e' e% #roce!o comJ'me'"e em#%e$o e' %$ re-5'. Re$%:$r e% $'7%!! e !e'!&%$ #$r$ e"erm'$r e% re!-o e %$ '>er!5'.
<9
I8,
METODOLOGIA
:ASE PRE8IA7 Se e0'5 e% "em$ $ e!$rro%%$r e%m"$'o e% 7re$ e $'7%!! co'!er$'o %$ Re-5' -eo-r70c$ e %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', #or !er e!"$ %$ m7! m#or"$'"e e' >o%ume' e #%$'"$co'e! e% cu%">o e #8$ $ '>e% '$co'$%.
:ASE DE IN8ESTIGACION7 4$ce'o u!o e co'!u%"$! e' %&ro!, "e!! re>!"$!, %&ro!, 0o%%e"o!, I'"er'e", e"c. !e $co#5 '0orm$c5' !u0ce'"e #$r$ e!$rro%%$r u' $'7%!! e %$ !"u$c5' que -u$r$ e% #roce!o #rouc">o e #8$, e' "/rm'o!, eco'5mco!, #o%;"c$! = !oc$%e!. L$ '-e'er;$ e #ro=ec"o 0ue re$%:$$ me$'"e %$ o&!er>$c5', e!cr#c5' = $'7%!! e% #roce!o e #roucc5' co' /'0$!! e' %o! co!"o! e% cu%">o e #8$ ( Ananas comosus. R), Me$'"e %$ o&!er>$c5' = e% re-!"ro e %o! e!quem$! e co'"ro% e #%$-$! = e'0erme$e! m7! comJ'me'"e u"%:$o! #or %o! #rouc"ore! e #8$ e' %$ re-5' e %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$' !e e"erm'$r$' %o! co!"o! #or ec"7re$ e% #roce!o.
:ASE DE ANLISIS7 U!$'o %$ me"oo%o-;$ #$r$ %$ e>$%u$c5' 0'$'cer$ !e re$%:$r7 %$ !mu%$c5' e' 0ere'"e! e!ce'$ro! Co' %$ e>$%u$c5' 0'$'cer$ !e e!"m$ro' %o! 'c$ore! 0'$'cero! #$r$ e"erm'$r %$ re'"$&%$ #or ec"7re$ e% cu%">o e #8$ ( Ananas comosus. R), Lo! cr"ero! e $ce#"$c5' e% #ro=ec"o Co' &$!e e' %$ e"erm'$c5' e 'c$ore! 0'$'cero! !o' %o! !-ue'"e!@ S %$ re%$c5' e'e0coCo!"o e! m$=or $ G Se $ce#"$ e% #ro=ec"o S %$ TIR e! m$=or $ %$ +AN !e $ce#"$ e% #ro=ec"o S %$ +AN e! m$=or que G Se $ce#"$ e% #ro=ec"o
<4
8,
RESULTADOS 6 DISCUSION
3.4 )iagnóstico
Co' e% #ro#5!"o e #ro0u':$r e' e% $'7%!! e %$ #ro&%em7"c$ $c"u$% que #re!e'"$' %o! #rouc"ore! e #8$ e' %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', e' re%$c5' $% #roce!o #rouc">o, !e re$%:5 %$ e%$&or$c5' e u' D$-'5!"co.
,?,? Dia#nósti%o Interno 4:ortale0as . De&ilidades :ortale0as7 :?,> E' %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$' !e cue'"$ co' %er$:-o '$co'$% e' %$ #roucc5' e #8$.
:,> Lo! #rouc"ore! cue'"$' co' re-!"ro! co'"$&%e!. :,> E#ere'c$ e' %$ #roucc5' e #8$ (m7! e G2 $8o!). :,> Se cue'"$ co' $c">$e! e '>e!"-$c5' e' %$ re-5' #8er$. De&ilidades7 D?,> De0ce'"e! e!quem$! e or-$':$c5'. D, L$ #roucc5' 'o e!"7 ore'"$$ $% merc$o D, L$ comerc$%:$c5' e% #rouc"o e#e'e e %o! '"erme$ro! D, Co!"o! e #roucc5' !o' e%e>$o!. D, F$%"$ #%$'e$c5' '"e-r$% e% cu%">o DF, No co'oce' %$! $%"er'$">$! e comerc$%:$c5' D, No $= #romoc5' $ '>e% '$co'$% (merc$o '"er'o) DK, A%"$ e-r$$c5' e !ue%o!. D, No !e !#o'e e recur!o! "ec'o%5-co!, que #erm"$' m$'e<$r %$ e!"$co'$%$ e% cu%">o
D?J, F$%"$ "ec'o%o-;$ e m$'e
,?, Dia#nósti%o EBterno 4O"ortunidades . Aena0as5 O"ortunidades7 O?,> E' %$ re-5' !e cue'"$ co' !#o'&%$ e '!umo! #$r$ e% cu%">o e #8$.
<;
O,>L$ :o'$ #re!e'"$ co'co'e! c%m7"c$! 0$>or$&%e! #$r$ %$ #roucc5' e #8$.
O,> L$ :o'$ -eo-r70c$ #rouc"or$ e! com#$c"$. O,>Crece'"e comerco mu'$% e #8$ = !u! er>$o!. O, %o&$%:$c5' = $#er"ur$ eco'5mc$ mu'$%. Aena0as7 A?,> Com#e"e'c$ #or m#or"$co'e! como e! e% c$!o e T$%$'$. A, E% 0e'5me'o e M-r$c5' (e!c$!$ m$'o e o&r$). A, Se c$rece e #ro-r$m$! e $#o=o #$r$ e% meo.
A,> No $= %$ #$r"c#$c5' e% -o&er'o e' %$ #roucc5'. A, L$! re!"rcco'e! !$'"$r$! 0cu%"$' %$ e#or"$c5' e% #rouc"o $ EU.
AF, No $= co&er"ur$ e !e-uro #$r$ e% cu%">o e #8$. A, F'$'c$me'"o! (cr/"o!) 0;c%e! e co'!e-ur. AK, E%e>$o! co!"o! e %o! '!umo!. A,De!$rro%%o %m"$o e %$ $-ro'u!"r$ #8er$ %oc$% ,?, An$lisis :ODA E' e% cu$ro 3 !e c%$!0c$' %$! e!"r$"e-$! $ re$%:$r, co' &$!e e' %o! re!u%"$o! o&"e'o! $% e"erm'$r %$! 0or"$%e:$!, o#or"u'$e! = e&%$e! e %$ em#re!$ $'$%:$$ e"erm'$$! e' e% cu$ro .
Cuadro K,>Clasi/i%a%ión de estrate#ias ediante la atri0 DA:O DEBILIDADES
FORTALEZAS
S A Z A N E M A
+strategia de supervivencia
+strategia defensiva
S E D A D I N U T R P O
+strategia adaptativa
+strategia ofensiva
SITUACIÓN INTERNA Y PRESENTE
<
E N T O R N O A C T U A L Y F U T U R O
Cuadro ,> Matri0 DA:O
S A 9 A N E M A
S E D A D I N U T R O P O
DE;ILIDADES :ORTALE9AS D? D D D D DF D DK D D?J :? : : : A? E E? E A E E A E? E E A EF E? EF A E E AF E E? A E E AK E? E A E E O? E? O O E O E? E O E?
E?,> Or#ani0arse E,> Gestionar a"o.os /inan%ieros E,> Planear la "rodu%%ión E,> ;)s1ueda e inte#ra%ión de nuevos %anales de %oer%iali0a%ión E,> Rela%ionar el desarrollo "rodu%tivo . la "rote%%ión del suelo EF,> I"ulsar la "roo%ión del "rodu%to a nivel interno
,?, Plan o a%%iones estrat*#i%as Im#u%!$r %$ or-$':$c5' e!$rro%%$'o e!quem$! e0ce'"e!, co' %o! que %o! #rouc"ore! %o-re' eco'om;$! e e!c$%$ que %e! #erm"$' &$<$r !u! co!"o! e #roucc5', >e'er $ me
'"ere!$r e% -o&er'o #$r$ e% e!$rro%%o e #ro-r$m$! que m#u%!e' %$ #roucc5' = $#o=e' $ %$ $-ro'u!"r$. Se e&er7' 'cor#or$r %o! $>$'ce! e %$ "ec'o%o-;$ #$r$ meo. Se e!"u$r$' %o! c$'$%e! e comerc$%:$c5' e %$ #8$ = !u! er>$o!, co' e% 0' e #%$'0c$r %$ #roucc5' e' 0u'c5' e %$ em$'$ = e!co-er %$! mee% '$co'$%, !m'u=e'o e% >o%ume' e %$! m#or"$co'e!, co'"ro%$'o $!; %$ com#e"e'c$ e o"ro! #$;!e!.
,?, 8isión Que e' K $8o! %$ #roucc5' e #8$ e L$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$' cu&r$ %$ em$'$ '$co'$% e 'creme'"e !u #$r"c#$c5' e' e% merc$o '"er'$co'$%, co' #rouc"o! re-o! #or %o! m7! e!"rc"o! e!"7'$re! e com#e"">$, m#%$'"$'o e% u!o e "ec'o%o-;$ = #ro"e-e'o !u! recur!o!. 3.2 Mercado
L$ #roucc5' "o"$% e #8$, !e e!"'5 $% co'!umo $ '>e% '$co'$% = %$! >e'"$! !e re$%:$ro', $ #e e cu%">o, "$'"o $% merc$o #rm$ro (m'or!"$!), como !ecu'$ro (m$=or!"$!).
,,? Produ%to Se cu%">$ro' = comerc$%:$ro' #8$! 0re!c$!, o%oro!$!, u%ce!, e co%or u'0orme, rc$! e' 0&r$, !$'$! = co' -r$' c$'"$ e #ro#e$e! 'u"rco'$%e!.
,, Cara%ter3sti%as del %onsuidor Lo! co'!umore! #r'c#$%e! !o' $m$! e c$!$ e e c%$!e me$ $ $%"$, que &u!c$' &e'e0co! e' %$ !$%u = $#$re'c$ e %o! mem&ro! e !u 0$m%$, = que #re0ere' co'!umr #8$ #or !er e!"$, u' $%me'"o '$"ur$% e !$&or e%co!o, 07c%
1
= >er!7"% e #re#$r$r, rc$ e' 0&r$, que #re>e'e e% e!"re8me'"o, 'orm$%:$ %$ 0%or$ '"e!"'$%, = e! u' ece%e'"e $u%$r e' e% co'"ro% e %$ o&e!$.
,, Co"eten%ia L$ 0uer"e com#e"e'c$ e' e% merc$o mu'$% e #8$ $ #ro>oc$o u'$ !e'!&%e !m'uc5' e' e% '>e% e #$r"c#$c5' e M/co, que' 'c%u!o $ m#or"$o #8$ e T$%$'$ que' !e co%oc5 como %;er e' #roucc5' e' e% $8o e GK. E' M/co %$ #r'c#$% com#e"e'c$ e!"7 re#re!e'"$$ #or %o! #rouc"ore! e %$ re-5', !' em&$r-o, !e "om5 como >e'"$<$, e% eco e $&er #%$'e$o %$ #roucc5' = co'>e'o %$ >e'"$ $'"e! e re$%:$r %$ !em&r$.
,, Pre%io E% cu$ro G2 'o! 'c$ que e' e% 122 e% #reco #romeo #or #8$ 0ue e H.K2 #e!o!, e' e% 122K "u>o u'$ %-er$ $%:$ $ H.K3 = e' e% 122 %%e-o $ %o! .H #or #8$, me'"r$! que %$ 0-ur$ 1H 'o! mue!"r$ e% meo e' %o! me!e! e Se#"em&re = Oc"u&re e% 122, !o&re#$!$'o %o! 3.2 #e!o! #or #8$.
Cuadro ?J, PRECIO PROMEDIO MENSUAL 4VPI=A5 MES
JJ JJ JJF
2
JJ
ENERO FERERO MARO ARIL MABO ?UNIO ?ULIO AOSTO SEPTIEMRE OCTURE NO+IEMRE DICIEMRE PROMEDIO
H.23 H.2H H.2H 1.3 1.3 H.G . K.G .1 .K H.2 ,J
H.12 1. 1.K 1. H.K3 H.K 1.H H. K.3 K.K2 H.K H. ,K
.1H .GK .23 H. .12 H.K .2 .GH 3.K 3.H K.2 .G ,
.2 H.1 H.H H.H H. .H
,J?
:uente7 !tt",e%onoia>snii,#o&,B
F-ur$ 1H. Preco Promeo Me'!u$% #or #8$, e' e% $8o 122.
,, Coer%iali0a%ión Lo! c$'$%e! e comerc$%:$c5' e!"$&%eco! #$r$ %$ #roucc5' e #8$ e' %$ cue'c$ e% P$#$%o$#$' que$ %u!"r$$ e' %$ F-ur$ 1, !' em&$r-o, e' e% #ro=ec"o !e !-u5 u'$ ru"$ cor"$ que >$ e% #rouc"or $% '"erme$ro, e&o $ que %$ #roucc5' !e >e'5 $ #e e #$rce%$, co' %o que !e e>"$ro' %o! co!"o! e #o! co!ec$, $u'que re#ercu"5 e' %$! >e'"$!, co'!-u/'o!e >e'er $ u' #reco m7! &$-e'"e e' %$ ce'"r$% e $&$!"o. P$r$ e!"e c$!o %$ ru"$ 0ue %$ e PRODUCTOR INTERMEDIARIOASCULA ODEUERO DE LA CENTRAL DE AASTOS.
<
:i#ura ,CANALES DE COMERCIALI9ACION P:?@"7*?:
)'*%:(%@)/:)?
/7?P)/@?:
5?@%A"%:?
/A:?)'@"#*:)/
7?()#)?')#*/
#%B%77)?'/@?:
/7?P)/@?: ? 5:?8%:
7%@/
(%:7/@?# *%:()'/B%#
*)%'@/# @% /"*?#%:.)7)?
(%:7/@?#
7?'#"()@?:
,,F Estrate#ia %oer%ial7 las PWs, E' e% cu$ro GG !e e'u'c$' %$ e!"r$"e-$ comerc$% !e-u$ e' e% #ro=ec"o e' re%$c5' $% #rouc"o, #reco, #%$:$ = #romoc5'.
Cuadro ??,> LAS CUATRO PWS N)ero G
PWs Produ%to Pre%io Pla0a Proo%ión
Con%e"to Pi+a en /res%o ?(JJ,JJ t, Mer%ado na%ional Dire%ta 4"ersonal5
3.5 )ise6o 17cnico
,,? Ma%ro Lo%ali0a%ión L$ re-5' #rouc"or$ e #8$ !e %oc$%:$ e' e% Sur e% E!"$o e +er$cru:, e' %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', %$ cu$% co%'$ co' %$ #r'c#$% re-5' #rouc"or$ e% e!"$o e O$$c$ (Lom$ o'"$). Se u&c$ e'"re %$! coore'$$! -eo-r70c$! e G -r$o!, H2 m'u"o! = G3 -r$o!, H m'u"o! %$""u Nor"e = K -r$o! GK m'u"o! = -r$o!, G3 m'u"o! %o'-"u Oe!"e, co' %$ $%""u que >$ e G2 $ GK2 me"ro! !o&re e% '>e% e% m$r. E' %$ 0-ur$ 1K !e e%m"$ %o que e! %$ cue'c$ e% P$#$%o$#$' que e! o'e 0ue e!"$&%eco e% cu%">o e% #ro=ec"o $'$%:$o F-ur$ 1K. Cue'c$ e% P$#$%o$#$'.
E' %$ 0-ur$ 1 !e >e %$ u&c$c5' e C$c$%"e$'-u! o'e !e e!"$&%ec5 e% #ro=ec"o $qu; $'$%:$o.
+
:i#ura F, C2ACALTEANGUIS( U;ICACIÓN DEL ESTA;LECIMIENTO DEL PRO6ECTO,
9
,, Mi%ro lo%ali0a%ión E% #reo !e %oc$%:$ e' C$c$%"e$'-u!, #er"e'ece'"e $% !"r"o e Co!$m$%o$#$', +er$cru:, e'om'$o, 6C$!co e %$ e $ce'$ e U%u$#$'9, 0r$cc5' e K2 ec"7re$!, cu=$! co%'$'c$! !o'@ A% Nor"e@ K22 me"ro! que 0uero' #ro#e$ e M$r-$r"o Mu8o:, $or$ e M$rco M$%#c$ = ?u$' N$rro. A% Sur@ K22 me"ro! co' #ro#e$ e M$r$ Do%ore! %>$re: Co"er$ A% E!"e@ G222 me"ro! co' "erre'o! e $rre'$me'"o A% Oe!"e@ G222 me"ro! co' u%%ermo Co"er$
,, :a%tores %ondi%ionantes de la lo%ali0a%ión E% cu$ro G1 co'!er$ %o! 0$c"ore! co'co'$'"e! e %$ %oc$%:$c5' = e!"$&%ece u'$ com#$r$c5' e'"re %o! 5#"mo! = %o! que e!"e' e' %$ re-5' e>e'c$'o que %$ Cue'c$ De% P$#$%o$#$' e! #ro#c$ #$r$ e% e!$rro%%o e% #re!e'"e "r$&$
Cuadro ?,> :a%tores %ondi%ionantes de la lo%ali0a%ión :a%tores a&ientales Altitud Te"eratura Suelo ", 2 Pre%i"ita%ión
Re1ueriientos del Cultivo J>KJJ sn JX a JXC Arenoso , , ?(JJ ?(KJJ
Situa%ión de la Cuen%a del Pa"aloa"an ?J>?J sn XC Arenoso o /ran%o ,J
?(?JJ >?(JJ
,, A"titud de la re#ión "ara el desarrollo del Plan de Ne#o%ios E!"e #reo come':5 $ !er u"%:$o e' #roucc5' e #8$ e!e G1, = !e cue'"$ co' -r$' e#ere'c$ #or #$r"e e% #er!o'$% e'c$r-$o e %%e>$r $ c$&o %$! %$&ore! que'e! $#%c$ro' %o! co'ocme'"o! $quro!, ur$'"e "oo e% "em#o que !e $' ec$o $ %$ e#%o"$c5' e e!"e cu%">o, $em7! e que e' %$ re-5' !e %oc$%:$ u' ce'"ro e '>e!"-$c5' co' e!#ec$%$ e' e% cu%">o e #8$ (INIFAP)
,, Des%ri"%ión del sitio Su#er0ce #o"e'c$%me'"e $#ro>ec$&%e que !e e'cue'"r$ e'"ro e %$ re-5' 0!o-r70c$ co!"$ !ur e% -o%0o, co' c%m$ A` "ro#c$% Jmeo, GK22 $ G322
4
m%;me"ro! e #rec#"$c5' me$ $'u$%, e% 2 e %$ !u#er0ce "e'e "o#o-r$0;$ co' c$r$c"er;!"c$! !em#%$'o! = e% re!"o !o' %$er$! co' #e'e'"e! e GK, %o! !ue%o! !o' e "e"ur$ $rc%%o %mo!$, e co%or 'e-ro o!curo, rco! e' m$"er$ or-7'c$, %&re! e #ere-o!$ >!&%e = &ue'$ #ro0u'$.
,,F Taa+o Se e!"$&%ecero' K2 ec"7re$! e #8$ >$re$ c$=e'$ %!$, e' %$ re-5' e'om'$$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', e' %$! 'me$co'e! e %o! e!"$o! e +er$cru: = O$$c$.
Prin%i"ales /a%tores %ondi%ionantes del taa+o, E' e% cu$ro GH !e re%$co'$' $%-u'$! e %$! c$r$c"er;!"c$! e"erm'$'"e! que 'o! e"erm'$ro' e% "$m$8o e% #ro=ec"o.
Cuadro ?, Cara%ter3sti%as de la 0ona en 1ue se u&i%a el "redio FACTOR DETERMINANTE Su#er0ce Proucc5' $'u$% () +$%or e %$ #roucc5' () T#o e #rouc"or De'!$ e #%$'"$c5' C$#"$% '>er"o ()
CARACTER*STICA K2 ec"7re$! H,GK2.22 "o'e%$$! H,32,222.22 Prouc"or me$'o (Cu%">$ e G2 $ K2 ec"7re$! = o&"e'e m7! e K2 "o'e%$$! #or ec"7re$) H2,222 #%$'"$! #or ec"7re$ 1,32,3G.22 (Co!"o! e o#er$c5')
,, Ca"a%idad de "rodu%%ión E% cu$ro 'umero G 'o! mue!"r$ e% #re!u#ue!"o e '-re!o! co'!er$'o u' #orce'"$$':$r7 e' %$ #re>e'c5' e %o! m!mo!. E' e% #rmer $8o 'o !e "u>ero' '-re!o! e&o $ que !e "r$"$ u' cu%">o cu=o #eroo >e-e"$">o ur$ G3 me!e!. E' e% !e-u'o $8o! !e o&"u>ero' "re! m%%o'e! !e"ece'"o! oce'"$ m% #e!o! como '-re!o! "o"$%e!.
;
Cuadro ?, PRESUPUESTO DE INGRESOS 4PESOS5 UNIDA CONCEPTOS
A Produ$$:n 4;a en =res$o
DES
de
INERSI8N
CAPACIDAD INICIAL
CAPACIDAD PLENA
<
+
4
;
;
;
2
3
*
+
-
79'
<,1+
<,2++
<,<2+
<,<+
<,<
<,<
<,<
1,2
1,2<9
1,24<
1,<11
1,<+1
1,<1
1,<<
*?'&
> Pre$o de la 4;a (06*?' en =res$o C alor de la 4rodu$$:n de la 4;a en =res$o (A 0 >)
(0
<,4;, ,2<,1; ,2<2,1 ,+1,44 ,9<2,+ ,441,+42
,1,41
D ALOR DE LA PRODUCCI8N
(0
<,4;, ,2<,1; ,2<2,1 ,+1,44 ,9<2,+ ,441,+42
,1,41
E IN
(0
35-7'5''' 5'2357' 5232566 5*5--' 5+325*6 5--5*-2 565-6
,,K Pro#raa de "rodu%%ión E' e% cu$ro GK !e mue!"r$ e% c$%e'$ro e re$%:$c5' e %$! #r'c#$%e! $c">$e! re$%:$$! e' %$ !u#er0ce e K2 ec"7re$! e% cu%">o e #8$ que !e e!"u$. Cuadro ?, CALENDARIO DE ACTI8IDADES DEL CULTI8O DE PI=A ACTI8IDAD
MES ? F K ?J ?? ? ? ? ? ?F ? ?K
PREPARACION DE TERRENO PLANTACION FERTILIACION SOLIDA FERTILIACION FOLIAR CONTROL DE PLAAS CONTROL DE MALEA CONTROL DE FLORACION PROTECCION DEL FRUTO COSEC4A
,, In#enier3a
:i#ura , PROCESO DE PRODUCCIÓN DEL CULTI8O DE PI=A,
E' %$ 0-ur$ 1, !e e!quem$":$ %$ !ecue'c$ e %$&ore! &7!c$! requer$! #or e% cu%">o e #8$ e' %$ cue'c$ e% P$#$%o$#$', m!m$! que !e re$%:$ro' e' e% #re!e'"e #ro=ec"o.
,,?J Re1ueriientos Como !e mue!"r$ e' e% cu$ro G, %o! requerme'"o! #ro#o! e% cu%">o, !e co'!er$ro' e' e% !e-u'o $8o, #ue!"o que e' e% #rmero !e re$%:$ro' %o! co!"o! e '>er!5'. E' e% !e-u'o $8o !e -e'er$' co!"o! e o#er$c5' #or u' mo'"o e 1 32,3G.22 e' %$! K2 ec"7re$! e!"$&%ec$!, co'!er$o u' G2 #or $&$er!5' o#"m$ e% G22.
Cuadro ?, PRESUPUESTO DE COSTOS DE OPERACIÓN
+
4PESOS5 INERSI8N CONCEPTOS A COSTOS ARIA>LES OPERACI8N
63?
6*?
6-?
67?
67?
67?
2
3
*
+
-
79'
25--5*6
257365' 3
256''5* 6
256+52 *
25665- 3
1,24,<+
1,+9,9 4 9<,<<<
1,+<;,<9 9 9,994
1,++,22 9 9+,<<<
42,9
4<,;
4,4+2
(aterias primas e insumos
2
(ateriales
9,
1,4,2 ; 92,
<
:epuestos
9;,9+
4,<;
7ombustibles
+
(ano de ?bra
9
otros
DE
CAPACIDAD PLENA
6'?
1
> COSTOS ARIA>LES DISTRI>UCI8N Y ENTAS
DE
CAPACIDAD INICIAL
12,+1
12,<9
1<,21+
1<,<
1<,9<2
1,1, 4,
1,1+,9 4 42,<<<
1,14,91 1 4<,;;
1,1+,2+ 9 4+,
1,24,+4 ; 49,222
*'5'''
*5++-
*25--7
*35776
*5
25665- 25665-3 3 1,++,22 5**522+ 9 9+,<<<
+*5333 -5-*2 4,4+2 35+32 1<,9<2 1,24,+4 52'-5*-7 ; 49,222
*5
1
Cletes
<,
<1,
<1,994
<2,<<<
<2,994
<2,994
2
7omisiones
1+,
1+,+
1+,;<<
19,194
19,<<<
19,<<<
<
?tros
+,
+,194
+,24;
+,<;
+,
+,
3+5'''
3+5'''
3+5'''
3+5'''
3-57''
365+6'
<9,
<9,
<9,
<9,
*-53''
*-53''
*-53''
*-53''
C COSTOS I@OS DE OPERACI8N 1
#ueldos
D COSTOS I@OS DE ADMINISTRACI8N Y ENTAS
<4,;
*65-*'
<,9
+253
-+5222 *5 325+++5333 *5 5+-* 5+-* +5*63
1
#ueldos
+,
+,
+,
+,
4,2+
,91<
+2,<
2
Pa go de ser vici os > luz, a gua, etc&= ?tros
12,
12,
12,
12,
12,
12,
12,
+
+
<
E COSTOS (A>CD)
DE
OPERACI8N
<
<
<
<
+
2576'576
25675''
35'+523 -
35'75'
3535-3 -
35-566 35*25** '
E' e% cu$ro G3 !e e!-%o!$' %o! co!"o! #or m$"er$! #rm$! e '!umo!, m!mo! que $!ce'e' $ 13,K.22 #or ec"7re$, $ce'o u' "o"$% e G,1,HK2.22, que re#re!e'"$' u' .H3 e %o! co!"o! "o"$%e! e o#er$c5' e' %$! K2 ec"7re$! e!"$&%ec$! e' e!"e #ro=ec"o. Lo! co!"o! e m$"er$! #rm$! e '!umo! !um$ro' u' "o"$% e G1,G.22 e' %$ 0$!e e e!"$&%ecme'"o e% cu%">o = G,GH2.22 e' %$ e"$#$ e m$'"e'me'"o e% e!$rro%%o e% cu%">o.
Cuadro ?K, COSTO DE MATERIAS PRIMAS E INSUMOS POR 2ECTAREA +1
4Pesos5 CONCEPTO
COSTO
ESTA;LECIMIENTO SIEM;RA MAT. +EETATI+O DESIN:ESTACION PLANTA ALIETTE :ERTILI9ACION 4solida5 2222 12G2G2 12G212 CONTROL DE MALE9AS 4B+AR ARMEX CONTROL DE PLAGAS MOCAPEL PERFET4ION :ERTILI9ACION 4/oliar5 G13G1G (!o%u&%e)
(JJ,J ,122.2 J,J H2.2 (K,J 1.2 G,H.2 G,2.2 ?(?KJ,J 12.2 K2.2 ?(FF,J G,H1.2 1G.2 ?(F,J G,1.2 42%4&.9
MA-1+-!M!+-1*
:ERTILI9ACION 4/oliar5 MICROELEMENTOS ($% 0ru"o) 2ORMONI9ACIÓN CARURO DE CALCIO :ERTILI9ACION 4solida5 SULFATO DE AMONIO G322 SULFATO DE POTASIO SULFATO DE MANESIO NITRATO DECALCIO CONTROL DE MALE9AS 4B+AR ARMEX ADE4ERENTE CONTROL DE PLAGAS +BDATE SE+IN LORSAN PERFE4TION ALIETE
J,J 12.2 ?(??,J G,GG.2 ?J(?J,J H,GK.2 1,132.2 ,G1K.2 12.2 12.2 ?(JJ,J 12.2 K2.2 112.2 (F,J 3H2.2 1.2 12.2 12.2 32.2 4:%459.9
1 * 1 A
NUMERO DE 2ECTAREAS
K(,J K2 ?((J,JJ
E' e% cu$ro G !e re%$co'$' %o! co'ce#"o! que co'!""u=e' %o! co!"o! #or co'"ro% e #%$-$! = e'0erme$e!, m!mo! que !um$ro' H2,22.22 e' %$! K2 ec"7re$! e!"$&%ec$! co' #8$. E!"o! co!"o! re#re!e'"$' u' 1K.1 e% "o"$% e %o! co!"o! e '!umo! = m$"er$! #rm$! = e% G1. e %o! co!"o! "o"$%e! e o#er$c5'.
Cuadro ?, COSTO DE CONTROL DE PLAGAS 6 EN:ERMEDADES +2
4Pesos 2e%t$rea5 CONCEPTO ESTA;LECIMIENTO DESIN:ESTACION PLANTA ALIETTE CONTROL DE MALE9AS 4B+AR ARMEX CONTROL DE PLAGAS MOCAPEL PERFET4ION
COSTO
J,J H2.2 ?(?KJ,J 12.2 K2.2 ?(FF,J G,H1.2 1G.2 5%485.9
MA-1+-!M!+-1*
CONTROL DE MALE9AS 4B+AR ARMEX ADE4ERENTE CONTROL DE PLAGAS +BDATE SE+IN LORSAN PERFE4TION ALIETE
?(JJ,J 12.2 K2.2 112.2 (F,J 3H2.2 1.2 12.2 12.2 32.2 %92;.9
(?,J
1 * 1 A
NUMERO DE 2ECTAREAS
K2 FJ(FJJ,JJ
3. +valuación financiera
,,? Presu"uesto de inversiones E' e% cu$ro 12. Se e"$%%$' %o! co'ce#"o! que '"e-r$ro' e% #re!u#ue!"o e '>er!5' co' u' >$%or e 3, 11.22, o'e %$! '>er!o'e! m7! -r$'e! !o' #or co'ce#"o e %$ com#r$ e K2 ec"7re$! e "erre'o $ r$:5' e ,222.22 #or ec"7re$ = u' c$m5' e c$r-$ co' u' >$%ore e 0$c"ur$ e 112,222.22
Cuadro J, PRESUPUESTO DE IN8ERSIÓN +<
4Pesos5 CONCEPTOS A ACTI8OS :I-OS
TOTAL (F,JJ
G
Terre'o!
122,222.22
1
Aco'co'$me'"o e% "erre'o
,222.22
H
O&r$ c>%
G,122.22
Equ#o $u%$r = com#%eme'"$ro
G,22.22
K
Equ#o e "r$'!#or"e = c$r-$
112,222.22
Mo&%$ro = equ#o e o0c'$
GH,K22.22
SU;TOTAL
(JJ,JJ
G
;
C
Im#re>!"o! ( H e% !u&"o"$% e Ac">o! 0
G
E!"uo!
1
Co'!""uc5' e %$ em#re!$
H
A!e!or;$ = !u#er>!5'
I'"ere!e! #reo#er$"oro!
GH,11.22
(FJJ,JJ H,222.22 GG,22.22 ,222.22 G1,222.22
TOTAL
K(,JJ
,, Pro#raa de inversiones E' e% cu$ro 1G co'"e'e e% c$%e'$ro e '>er!o'e! = !e e!#ec0c$' %$! u'$e! '>er"$!, = que5 %$ e>e'c$ que e' e% !e-u'o $8o !5%o !e co'!er$ro' 1K,222.22 #e!o! e '"ere!e! #re o#er$">o! = e' e% #rmer $8o !e re$%:$ro' '>er!o'e! #or u' mo'"o e 3,11.22
Cuadro ?, CALENDARIO DE IN8ERSIÓN 4Pesos5 +
CONCEPTOS U'$
Pre%io U'"$ro
PERÍODO To"
%$J
JJJ
?Y (F,J J JJ(JJJ,J J F(JJJ,JJ
Y J,JJ (F,JJ
2
,222.22
,222.22 J,JJ 2.22 J,JJ
?(JJ,JJ G,122.22 ?(JJ,JJ
A ACTI8OS :I-OS ? TERRENOS 4C,?,?,5
;
C
ACONDICIONAMIENTO DEL TERRENO 4C,?,5 1.G De!em#er$o, '>e%$c5', e"c. O;RAS CI8IL 4C,?,5 H.H A%m$ce'e! EZUIPO AUo! ASESORÍA 6 SUPER8ISIÓN .G A!e!or;$ e '!"$%$c5' .1 Su#er>!5' e %$ e
2A
?ORNAL
G22
TOTAL
JJ(JJJ,JJ J,JJ
F(JJJ,JJ
UNO
G122
G122
?(JJ,JJ G,122.22 ?(JJ,JJ
UNA
H22
G,122.22
2.22
G,122.22
EQUIPO
G
K22
K22.22
2.22
K22.22
UNO
112222 11222 2
PA PA UNA
1222 GK22 G2222
1222 GK22 G2222
H222
H222
J(JJJ,J J 112,222.2 2 ?(JJ,JJ
J,JJ J(JJJ,JJ 2.22 112,222.22 J,JJ
?(JJ,JJ
1,222.22 2.22 G,K22.22 2.22 G2,222.22 2.22 ?(,JJ J,JJ ?(FJJ,JJ (JJJ,JJ (JJJ,JJ J,JJ H,222.22 2.22
1,222.22 G,K22.22 G2,222.22 ?(,JJ (FJJ,JJ (JJJ,JJ H,222.22
??(FJJ,JJ
J,JJ
??(FJJ,JJ
22 G222 3222 1222
22 G222 3222 1222
22.22 G,222.22 3,222.22 1,222.22 (JJJ,JJ
2.22 2.22 2.22 2.22 J,JJ
22.22 G,222.22 3,222.22 1,222.22 (JJJ,JJ
H222
H222
H,222.22
2.22
H,222.22
222
222
,222.22
2.22
,222.22
?J(JJJ,JJ (JJJ,JJ
?(JJJ,JJ
?(JJJ
K(,J (JJJ,JJ K(,JJ J
++
,, :uentes de /inan%iaiento Como 'o! mue!"r$ e% cu$ro 11, #$r$ %$ re$%:$c5' = #ue!"$ e' m$rc$ e% #ro=ec"o !e u"%:5 0'$'c$me'"o e %$ F'$'cer$ Rur$% #or u' mo'"o e G,1,HK2.22 #$r$ c$#"$% e "r$&$
APORTACIÓN DEL PRODUCTOR CREDITO A CORTO PLAO (A+IO CAPITAL DE TRAA?O) CRDITO A LARO PLAO SUSIDIO PARA IN+ERSIÓN TOTAL
PERÍODOS ?Y Y G,,G.22 2.22 G,1,HK2.22
TOTAL G,,G.22 G,1,HK2.22
G,222.22
2.22
G,222.22
H,H32,2G.22
2.22
H,H32,2G.22
,, Pro.e%%ión de In#resos . E#resos E' e% cu$ro 1H !e #ro=ec"5 $ e"$%%e e% com#or"$me'"o e %o! '-re!o! = e-re!o! -e'er$o! #or e% cu%">o = %$ #roucc5' e K2 ec"7re$! e #8$ e' 0re!co ur$'"e G2 cc%o!. E' e% e!$rro%%o e% 0%uo o 0%u$ que $% "/rm'o e c$$ cc%o que$ u' 0%uo! e' %o! G2 $8o! #ro=ec"$o!
+9
Cuadro , :LU-O DE E:ECTI8O O :LU-O DE CA-A 4Pesos5 CONCEPTOS
A
IN
>
3
*
+
-
3537'5'6
+5235*-
*533*52'7
*5++752'+
+5''65'7*
<,4;,
,2<,1;
,2<2,1
,+1,44
,9<2,+
,441,+42
,1,41
,1,41
,1,41
2,9<,+14
1,<12,2;
1,<+,21+
1,++4,<1+
1,+<+,
1,4<,9
1,99,9<1
2,9,99
+,++,2
35--567
35+252'2
+5+-5*6
7
+5*56-7
6
+57753*'
'
+56-65+7+
'53-'5+2
1,449,41 149, 1,24,<+
5756*2
1
)nversiones e n activos fiFos )nversiones e n activos diferidos :einversiones
++,942
<1,9
2,
1<,2
1,1+
7ostos de operaciDn Pago de cred& a corto plazo >capG int= Pago del crEd& a largo plazo >cap& Gint= )mpuesto sobr e la renta P*"&
2,;,;1
2,;,4
<,9,2<4
<,1;,
<,1<,4<4
<,14,
<,1+2,++
21,1<
1,924,14
+2,<9
92,<;
4,14
;;,2<+
<+,2
212,1;
<<+,91
<;,+2+
4,99
+<,+;
++,42
+,21
+,21
+,21
9,+49
+,12
111,2<
124,1<
1<,;41
1+4,<<
141,212
141,212
141,212
SALDO INICIAL EN CA@A (A 9>) DIIDENDOS
25+35*-
5*-75*+
57*-522-
25'-5''
25'6-577
253-+537
25+*7562
25775267
+52'65233
65*675*+7
'
2++5*3+
225'2
765+76
*+257-
+335'32
+6253
-*3533
-*3533
-*3533
SALDO EN CA@A (C 9D)
25+35*-
5325'27
53*52*
5**-53*
5*3*5'''
5-35'+
56++5+3
25'+56++
*5**56'2
757*523-
+
9
4 ;
E
2
-3+5*-*
<
D
E
C
)ngresos totales por ventas /portaciDn del productor 7rEdito a largo plazo 7r Edito a c orto plazo #aldo en caF a del año anterior
PERBODO DE ANLISIS DEL PROYECTO
35652+-
35-65*-
357*+5'3*
5'+35'*3
--'5*3
,,? I"a%to Neto E' e% cu$ro 1 !e e!"mo e% m#$c"o 'e"o e% #ro=ec"o co'!er$'o u' e!"m$o e u"%$ !' #ro=ec"o e H22,222.22 #or cc%o = %$ u"%$ 'e"$ e% #ro=ec"o #or cc%o e"erm'$$ e' e% e!"$o e #/r$! = -$'$'c$! o e!"$o e re!u%"$o!
11,KGK.22
[
U"%$ 'e"$ co' #ro=ec"o
[ K1,KGK.22
+4
U"%$ !' #ro=ec"o H22,222.22
1,9
3.3 +valuación de !mpacto
Im#$c"o 'e"o e% #ro=ec"o
--25'*3
Cuadro , I"a%to neto del "ro.e%to 4Pesos5 H
K
3
G2
U"%$ !' #ro=ec"o
H22,222 H22,222 H22,222 H22,222 H22,222 H22,222
H22,222
H22,222
U"%$ 'e"$ co' #ro=ec"o
K1,KGK G1,GGG 2H,K11 G,12 3K,H3 G,
G,
G,
IMPACTO NETO DEL PROBECTO
11,KGK HG1,GGG 2H,G11 G,12 KK,H3 G,
G,
G,
Por %o "$'"o, e' e!"e "r$&$o u' m#$c"o 'e"o #or e'cm$ e %o! 122,222.22 #or cc%o.
,, I"a%to a&iental Co' %$! #%$'"$co'e! e #8$ &$o. Co' %$ 0'$%$ e 'eu"r$%:$r %o! re!uo! 7co! e %o! 0er"%:$'"e! u"%:$o! ur$'"e e% cc%o = re'"e-r$r%e $% "erre'o %$! c$'"$e! e c$%co = m$-'e!o que !e #ere' #or %$ ero!5', %>$c5' = %$ co!ec$ e 0ru"o! = >7!"$-o! !e $#%c5 e me$ $ o! "o'e%$$! e c$% $-r;co%$ #or ec"7re$, !e-J' e% -r$o e $ce: e% !ue%o. Por %o "$'"o, e!"e #ro=ec"o !e c%$!0c$ como u' #ro=ec"o que $0ec"$ moer$$me'"e $% meo $m&e'"e = cu=o! m#$c"o! $m&e'"$%e! 'e-$">o! "e'e' !o%uco'e! &e' co'oc$! = 07c%me'"e $#%c$&%e!.
,, I"a%to so%ial E% #re!e'"e #ro=ec"o !e re$%:5 me$'"e u'$ e!"r$"e-$ '>u$% #or %o que #or %o que !e e!"u>o m7! e#ue!"o $% re!-o e e'0re'"$r #ro&%em$! e merc$o o e #roucc5' que ! !e u&er$ 0orm$o #$r"e e u'$ or-$':$c5', !' em&$r-o e% re!u%"$o 0ue eco'5mc$me'"e >$&%e, co' %o que !e o&"u>o u' &e'e0co !oc$%, que reu'5 e' me
+;
3.: (iesgos y problemas
Au' cu$'o #$r$ e!"e c$!o 'o e'0re'"5 #ro&%em$! que merm$r$' !u #roucc5' = >e'"$. U' #ro=ec"o e e!"e "#o #uee #re!e'"$r re!-o! = #ro&%em$! e' %o! !-ue'"e! ru&ro!@ •
•
Fe'5me'o! '$"ur$%e!@ como e%$$!, !equ$ A#ro>!o'$me'"o e '!umo!@ Co!"o, #reco, !#o'&%$
•
Comerc$%:$c5' e% #rouc"o@ #reco, >o%ume'
•
Or-$':$c5'@ De!'"e-r$c5'
•
E%eme'"o! "ec'o%5-co!@ e!c$!e! e m$'o e o&r$.
+
8I, CONCLUSIONES De $cuero $ %o! o&o! #%$'"e$o!, %$ me"oo%o-;$ e %$ '>e!"-$c5', %o! re!u%"$o! o&"e'o! = e% $'7%!! re$%:$o, !e #uee co'c%ur que@ $.
E% >o%ume' e #roucc5' m7! m#or"$'"e $ '>e% '$co'$% e #8$ e' 0re!co !e o&"e'e e% e!"$o e +er$cru: co' u' e %$ #roucc5' e M/co e' e% 122 ,
&.
A%reeor e% 32 e %$ !u#er0ce "o"$% co!ec$$ e' M/co !e %oc$%:$ e' e% e!"$o e +er$cru:.
c.
L$ re'"$&%$ e% cu%">o e #8$ e!"7 %-$$ e' -r$' me$ $ %$ !o%>e'c$ que "e'-$ e% #rouc"or #$r$ $#e-$r!e $ %o! >o%Jme'e! e '!umo! recome'$o! #or %$! '!""uco'e! e '>e!"-$c5'.
.
Lo! co!"o! e o#er$c5' !o' e K,3G.22 #or ec"7re$ = e 1,32,3G.22 e' e% #ro=ec"o e K2 ec"7re$!.
e.
Lo! co!"o! e #roucc5' e% cu%">o e K2 ec"7re$! e #8$ e' 0re!co e!"7' #or e'cm$ e %o! "re! m%%o'e! e #e!o!.
0.
E% co'"ro% e #%$-$! = e'0erme$e! e' e% cu%">o e #8$ e! e , 1G1.22 #or ec"7re$, %o cu$% !um$ u' "o"$% e H2,22.22 #or #ro=ec"o.
-.
E' e% $'7%!! e !e'!&%$ !e e"erm'5 que co'!er$'o u' 'creme'"o e% G2 e' %$ '>er!5' 'c$% e% #ro=ec"o !-ue !e'o >$&%e co' u'$ TIR e% 1 = u'$ re%$c5' Co!"o e'e0co e G.GG.
9
8II, LITERATURA CITADA •
P=. C. = M. T!!e$u. G. L$ #8$ "ro#c$%. E. %um/. $rce%o'$. 13 #.
•
o&er'o e% e!"$o e O$$c$. (!V0).P8$ e O$$c$. Secre"$r$ e De!$rro%%o I'u!"r$% = Comerc$%. O$$c$, M/co. 11 #
•
Re>!"$ C%$r$e! A-ro#ecu$r$!. NJmero!@ G2KGG2. A#o=o! = Ser>co! $ %$ Comerc$%:$c5' A-ro#ecu$r$ (ASERCA).
•
C$'o = C$'o, = ?, M$rroqu;' e %$ Fue'"e. G. T$o'om;$ e #%$'"$! !u#erore!. E. Tr%%$!. M/co. ## H1H13.
•
P= C%$ue. G3. L$ #8$ "ro#c$%. E. %um/. $rce%o'$, E!#$8$.
•
More'o $rc;$, M. C. 1222. Proucc5' = re'"$&%$ e% cu%">o e #8$ (Ananas
comosus)
e' e% e!"$o e +er$cru:. Te!! #ro0e!o'$%.
U'>er!$ Au"5'om$ C$#'-o. De#$r"$me'"o e F"o"ec'$. C$#'-o, M/co. 31 # •
Ror;-ue: Be!c$!, I. C. G3. Ie'"0c$c5' = cc%o &o%5-co e% 7c$ro (#olicotetranycus floridanus $'!) e% cu%">o e #8$ ( Ananas comosus L.) e' %$ re-5' e %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$'. Te!! #ro0e!o'$%. U'>er!$
Au"5'om$ C$#'-o.
De#$r"$me'"o e P$r$!"o%o-;$.
C$#'-o, M/co. K # •
Re&o%%eo M., A'r/! Ur:$ A., D. E. = Re&o%%eo M, L. G3. Tec'o%o-;$ #$r$ %$ #roucc5' e #8$ e' M/co. INIFAPFu'$c5' PRODUCE. GK#.
•
?m/'e: D.,?. A.G. E% cu%">o e %$ #8$ e e#or"$c5'. I'!""u"o e% Tr5#co Jmeo e T$&$!co. T$&$!co, M/co. G #.
91
•
?m/'e: D.?. A. 1222. Tec'o%o-;$ #$r$ %$ #roucc5' e #8$ e' e% "r5#co. I'!""u"o e% Tr5#co Jmeo e T$&$!co. T$&$!co. M/co G1 #.
•
Mu8$'"e P., D. 1221. A#u'"e! e% cur!o e 0ormu%$c5' = e>$%u$c5' e #ro=ec"o!. DICEA, UAC4. C$#'-o, M/co.
•
Mu8$'"e P/re:, D. M. 122K. A#u'"e! e% cur!o 0ormu%$c5' = e>$%u$c5' e #ro=ec"o! e '>er!5'. Ce'"ro e Euc$c5' Co'"'u$, U'>er!$ Au"5'om$ C$#'-o. C$#'-o, M/co. GG #.
INTERNET@ •
•
•
•
•
•
•
""#@VWWW.'0o$-ro.-o.crV"ec'o%o-;$VPIÑA."m%V WWW.#roe$'$".or-.m. Cor#or$c5' e Prouc"o! A-r;co%$! 'o Tr$co'$%e!.122. Norm$! e C$%$ #$r$ %$ comerc$%:$c5' e #8$. WWW.$u<$r'.'0o WWW.!$#.!$-$r#$.-o&.mV!$co' Ser>co e I'0orm$c5' = E!"$;!"c$ A-ro$%me'"$r$ = Pe!quer$ SIAP, SIACON, SAARPA. Co'!u%"$ e I'c$ore! = Proucc5' N$co'$% = M7r-e'e! e Comerc$%:$c5' e P8$. ""#@VV$##!.0$o.or-V0$o!"$" Co'!u%"$ e &$!e! e $"o! e #roucc5' mu'$% = comerco '"er'$co'$% e #8$. ""#@VVWWW.$r!.u!$.-o> ""#@VVWWW.'0o$!erc$.-o&.mV Re>!"$ C%$r$e! A-ro#ecu$r$! NO. 3 Oc"u&re e 1222,ASERCA,SAARPAV
92
ANE
T;"u%o
9<
P7-'$
8,
RESULTADOS 6 DISCUSION
3.4 )iagnóstico
Co' e% #ro#5!"o e #ro0u':$r e' e% $'7%!! e %$ #ro&%em7"c$ $c"u$% que #re!e'"$' %o! #rouc"ore! e #8$ e' %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', e' re%$c5' $% #roce!o #rouc">o, !e re$%:5 %$ e%$&or$c5' e u' D$-'5!"co.
,?,? Dia#nósti%o Interno 4:ortale0as . De&ilidades :ortale0as7 :?,> E' %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$' !e cue'"$ co' %er$:-o '$co'$% e' %$ #roucc5' e #8$.
:,> Lo! #rouc"ore! cue'"$' co' re-!"ro! co'"$&%e!. :,> E#ere'c$ e' %$ #roucc5' e #8$ (m7! e G2 $8o!). :,> Se cue'"$ co' $c">$e! e '>e!"-$c5' e' %$ re-5' #8er$. De&ilidades7 D?,> De0ce'"e! e!quem$! e or-$':$c5'. D, L$ #roucc5' 'o e!"7 ore'"$$ $% merc$o D, L$ comerc$%:$c5' e% #rouc"o e#e'e e %o! '"erme$ro! D, Co!"o! e #roucc5' !o' e%e>$o!. D, F$%"$ #%$'e$c5' '"e-r$% e% cu%">o DF, No co'oce' %$! $%"er'$">$! e comerc$%:$c5' D, No $= #romoc5' $ '>e% '$co'$% (merc$o '"er'o) DK, A%"$ e-r$$c5' e !ue%o!. D, No !e !#o'e e recur!o! "ec'o%5-co!, que #erm"$' m$'e<$r %$ e!"$co'$%$ e% cu%">o
D?J, F$%"$ "ec'o%o-;$ e m$'e
,?, Dia#nósti%o EBterno 4O"ortunidades . Aena0as5 O"ortunidades7
9
O?,> E' %$ re-5' !e cue'"$ co' !#o'&%$ e '!umo! #$r$ e% cu%">o e #8$.
O,>L$ :o'$ #re!e'"$ co'co'e! c%m7"c$! 0$>or$&%e! #$r$ %$ #roucc5' e #8$.
O,> L$ :o'$ -eo-r70c$ #rouc"or$ e! com#$c"$. O,>Crece'"e comerco mu'$% e #8$ = !u! er>$o!. O, %o&$%:$c5' = $#er"ur$ eco'5mc$ mu'$%. Aena0as7 A?,> Com#e"e'c$ #or m#or"$co'e! como e! e% c$!o e T$%$'$. A, E% 0e'5me'o e M-r$c5' (e!c$!$ m$'o e o&r$). A, Se c$rece e #ro-r$m$! e $#o=o #$r$ e% meo.
A,> No $= %$ #$r"c#$c5' e% -o&er'o e' %$ #roucc5'. A, L$! re!"rcco'e! !$'"$r$! 0cu%"$' %$ e#or"$c5' e% #rouc"o $ EU.
AF, No $= co&er"ur$ e !e-uro #$r$ e% cu%">o e #8$. A, F'$'c$me'"o! (cr/"o!) 0;c%e! e co'!e-ur. AK, E%e>$o! co!"o! e %o! '!umo!. A,De!$rro%%o %m"$o e %$ $-ro'u!"r$ #8er$ %oc$% ,?, An$lisis :ODA E' e% cu$ro 3 !e c%$!0c$' %$! e!"r$"e-$! $ re$%:$r, co' &$!e e' %o! re!u%"$o! o&"e'o! $% e"erm'$r %$! 0or"$%e:$!, o#or"u'$e! = e&%$e! e %$ em#re!$ $'$%:$$ e"erm'$$! e' e% cu$ro .
Cuadro K,>Clasi/i%a%ión de estrate#ias ediante la atri0 DA:O DEBILIDADES
FORTALEZAS
S A Z A N E M A
+strategia de supervivencia
+strategia defensiva
S E D A D I N U T R P O
+strategia adaptativa
+strategia ofensiva 9+
SITUACIÓN INTERNA Y PRESENTE
E N T O R N O A C T U A L Y F U T U R O
Cuadro ,> Matri0 DA:O
S A 9 A N E M A
S E D A D I N U T R O P O
DE;ILIDADES :ORTALE9AS D? D D D D DF D DK D D?J :? : : : A? E E? E A E E A E? E E A EF E? EF A E E AF E E? A E E AK E? E A E E O? E? O O E O E? E O E?
E?,> Or#ani0arse E,> Gestionar a"o.os /inan%ieros E,> Planear la "rodu%%ión E,> ;)s1ueda e inte#ra%ión de nuevos %anales de %oer%iali0a%ión E,> Rela%ionar el desarrollo "rodu%tivo . la "rote%%ión del suelo EF,> I"ulsar la "roo%ión del "rodu%to a nivel interno
,?, Plan o a%%iones estrat*#i%as Im#u%!$r %$ or-$':$c5' e!$rro%%$'o e!quem$! e0ce'"e!, co' %o! que %o! #rouc"ore! %o-re' eco'om;$! e e!c$%$ que %e! #erm"$' &$<$r !u! co!"o! e 99
#roucc5', >e'er $ me$'ce! e %$ "ec'o%o-;$ #$r$ meo. Se e!"u$r$' %o! c$'$%e! e comerc$%:$c5' e %$ #8$ = !u! er>$o!, co' e% 0' e #%$'0c$r %$ #roucc5' e' 0u'c5' e %$ em$'$ = e!co-er %$! mee% '$co'$%, !m'u=e'o e% >o%ume' e %$! m#or"$co'e!, co'"ro%$'o $!; %$ com#e"e'c$ e o"ro! #$;!e!.
,?,F 8isión Que e' K $8o! %$ #roucc5' e #8$ e L$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$' cu&r$ %$ em$'$ '$co'$% e 'creme'"e !u #$r"c#$c5' e' e% merc$o '"er'$co'$%, co' #rouc"o! re-o! #or %o! m7! e!"rc"o! e!"7'$re! e com#e"">$, m#%$'"$'o e% u!o e "ec'o%o-;$ = #ro"e-e'o !u! recur!o!. 3.& Mercado
L$ #roucc5' "o"$% e #8$, !e e!"'5 $% co'!umo $ '>e% '$co'$% = %$! >e'"$! !e re$%:$ro', $ #e e cu%">o, "$'"o $% merc$o #rm$ro (m'or!"$!), como !ecu'$ro (m$=or!"$!).
,,? Produ%to Se cu%">$ro' = comerc$%:$ro' #8$! 0re!c$!, o%oro!$!, u%ce!, e co%or u'0orme, rc$! e' 0&r$, !$'$! = co' -r$' c$'"$ e #ro#e$e! 'u"rco'$%e!.
,, Cara%ter3sti%as del %onsuidor Lo! co'!umore! #r'c#$%e! !o' $m$! e c$!$ e e c%$!e me$ $ $%"$, que &u!c$' &e'e0co! e' %$ !$%u = $#$re'c$ e %o! mem&ro! e !u 0$m%$, = que
94
#re0ere' co'!umr #8$ #or !er e!"$, u' $%me'"o '$"ur$% e !$&or e%co!o, 07c% = >er!7"% e #re#$r$r, rc$ e' 0&r$, que #re>e'e e% e!"re8me'"o, 'orm$%:$ %$ 0%or$ '"e!"'$%, = e! u' ece%e'"e $u%$r e' e% co'"ro% e %$ o&e!$.
,, Co"eten%ia L$ 0uer"e com#e"e'c$ e' e% merc$o mu'$% e #8$ $ #ro>oc$o u'$ !e'!&%e !m'uc5' e' e% '>e% e #$r"c#$c5' e M/co, que' 'c%u!o $ m#or"$o #8$ e T$%$'$ que' !e co%oc5 como %;er e' #roucc5' e' e% $8o e GK. E' M/co %$ #r'c#$% com#e"e'c$ e!"7 re#re!e'"$$ #or %o! #rouc"ore! e %$ re-5', !' em&$r-o, !e "om5 como >e'"$<$, e% eco e $&er #%$'e$o %$ #roucc5' = co'>e'o %$ >e'"$ $'"e! e re$%:$r %$ !em&r$.
,, Pre%io E% cu$ro G2 'o! 'c$ que e' e% 122 e% #reco #romeo #or #8$ 0ue e H.K2 #e!o!, e' e% 122K "u>o u'$ %-er$ $%:$ $ H.K3 = e' e% 122 %%e-o $ %o! .H #or #8$, me'"r$! que %$ 0-ur$ 1H 'o! mue!"r$ e% meo e' %o! me!e! e Se#"em&re = Oc"u&re e% 122, !o&re#$!$'o %o! 3.2 #e!o! #or #8$.
Cuadro ?J, PRECIO PROMEDIO MENSUAL 4VPI=A5
9;
MES ENERO FERERO MARO ARIL MABO ?UNIO ?ULIO AOSTO SEPTIEMRE OCTURE NO+IEMRE DICIEMRE PROMEDIO
JJ JJ H.12 H.23 1. H.2H 1.K H.2H 1. 1.3 H.K3 1.3 H.K H.G 1.H . H. K.G K.3 .1 K.K2 .K H.K H.2 H. ,J ,K
JJF .1H .GK .23 H. .12 H.K .2 .GH 3.K 3.H K.2 .G ,
JJ .2 H.1 H.H H.H H. .H
,J?
:uente7 !tt",e%onoia>snii,# !tt",e%onoia>snii,#o&,B o&,B
F-ur$ 1H. Preco Preco Promeo Me'!u$% Me'!u$% #or #8$, e' e% e% $8o 122.
,, ,, Coe Coer% r%ia iali li0a 0a%i %ión ón Lo! c$'$%e! e comerc$%:$c5' e!"$&%eco! #$r$ %$ #roucc5' e #8$ e' %$ cue'c$ cue'c$ e% P$#$%o$ P$#$%o$#$' #$' que$ que$ %u!"r$ %u!"r$$ $ e' %$ F-ur$ F-ur$ 1, !' em&$r-o, em&$r-o, e' e% #ro=ec"o !e !-u5 u'$ ru"$ cor"$ que >$ e% #rouc"or $% '"erme$ro, e&o $ que %$ #roucc5' !e >e'5 $ #e e #$rce%$, co' %o que !e e>"$ro' %o! co!"o! e #o! co!ec$, $u'que re#ercu"5 e' %$! >e'"$!, co'!-u/'o!e >e'er $ u' #reco m7! &$-e'"e e' %$ ce'"r$% e $&$!"o. P$r$ e!"e c$!o %$ ru"$ 0ue %$ e PRODUCTOR INTERMEDIARIOASCULA ODEUERO DE LA CENTRAL DE AASTOS.
9
:i#ura ,CANALES DE COMERCIALI9ACION COMERCIALI9ACION P:?@"7*?:
)'*%:(%@)/:)?
/7?P)/@?:
5?@%A"%:?
/A:?)'@"#*:)/
7?()#)?')#*/
#%B%77)?'/@?:
/7?P)/@?: ? 5:?8%:
7%@/
(%:7/@?# *%:()'/B%#
*)%'@/# @% /"*?#%:.)7)?
(%:7/@?#
7?'#"()@?:
,,F , ,F Estrat Estrate#i e#ia a %oer %oer%ia %ial7 l7 las las PWs, PWs, E' e% cu$ro GG !e e'u'c$' %$ e!"r$"e-$ comerc$% !e-u$ e' e% #ro=ec"o e' re%$c5' $% #rouc"o, #reco, #%$:$ = #romoc5'.
Cuadro ??,> LAS CUATRO PWS N)ero G
PWs Produ%to Pre%io Pla0a Proo%ión
Con%e"to Pi+a en /res%o ?(JJ,JJ t, Mer%ado na%ional Dire%ta 4"ersonal5
4
3.8 3.8 )ise )ise6o 6o 17cn 17cnic ico o
,,? Ma%ro Lo%ali0a%ión L$ re-5' #rouc"or$ e #8$ !e %oc$%:$ %oc$%:$ e' e% Sur e% E!"$o e +er$cru:, e' %$ %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', %$ cu$% co%'$ co' %$ #r'c#$% re-5' #rouc"or$ e% e!"$o e O$$c$ (Lom$ o'"$). Se u&c$ e'"re %$! coore'$$! -eo-r70c$! e G -r$o!, H2 m'u"o! = G3 -r$o!, H m'u"o! %$""u Nor"e = K -r$o! GK m'u"o! = -r$o!, G3 m'u"o! %o'-"u Oe!"e, co' %$ $%""u que >$ e G2 $ GK2 me"ro! !o&re e% '>e% e% m$r. E' %$ 0-ur$ 1K !e e%m"$ %o que e! %$ cue'c$ e% P$#$%o$#$' que e! o'e 0ue e!"$&%eco e% cu%">o e% #ro=ec"o $'$%:$o F-ur$ 1K. Cue'c$ e% P$#$%o$#$'.
E' %$ 0-ur$ 1 !e >e %$ u&c$c5' e C$c$%"e$'-u! o'e !e e!"$&%ec5 e% #ro=ec"o $qu; $'$%:$o.
41
:i#ura F, C2ACALTEANGUIS( U;ICACIÓN DEL ESTA;LECIMIENTO DEL PRO6ECTO,
42
,, Mi%ro lo%ali0a%ión E% #reo !e %oc$%:$ e' C$c$%"e$'-u!, #er"e'ece'"e $% !"r"o e Co!$m$%o$#$', +er$cru:, e'om'$o, 6C$!co e %$ e $ce'$ e U%u$#$'9, 0r$cc5' e K2 ec"7re$!, cu=$! co%'$'c$! !o'@ A% Nor"e@ K22 me"ro! que 0uero' #ro#e$ e M$r-$r"o Mu8o:, $or$ e M$rco M$%#c$ = ?u$' N$rro. A% Sur@ K22 me"ro! co' #ro#e$ e M$r$ Do%ore! %>$re: Co"er$ A% E!"e@ G222 me"ro! co' "erre'o! e $rre'$me'"o A% Oe!"e@ G222 me"ro! co' u%%ermo Co"er$
,, :a%tores %ondi%ionantes de la lo%ali0a%ión E% cu$ro G1 co'!er$ %o! 0$c"ore! co'co'$'"e! e %$ %oc$%:$c5' = e!"$&%ece u'$ com#$r$c5' e'"re %o! 5#"mo! = %o! que e!"e' e' %$ re-5' e>e'c$'o que %$ Cue'c$ De% P$#$%o$#$' e! #ro#c$ #$r$ e% e!$rro%%o e% #re!e'"e "r$&$
Cuadro ?,> :a%tores %ondi%ionantes de la lo%ali0a%ión :a%tores a&ientales Altitud Te"eratura Suelo ", 2 Pre%i"ita%ión
Re1ueriientos del Cultivo J>KJJ sn JX a JXC Arenoso , , ?(JJ ?(KJJ
Situa%ión de la Cuen%a del Pa"aloa"an ?J>?J sn XC Arenoso o /ran%o ,J
?(?JJ >?(JJ
,, A"titud de la re#ión "ara el desarrollo del Plan de Ne#o%ios E!"e #reo come':5 $ !er u"%:$o e' #roucc5' e #8$ e!e G1, = !e cue'"$ co' -r$' e#ere'c$ #or #$r"e e% #er!o'$% e'c$r-$o e %%e>$r $ c$&o %$! %$&ore! que'e! $#%c$ro' %o! co'ocme'"o! $quro!, ur$'"e "oo e% "em#o que !e $' ec$o $ %$ e#%o"$c5' e e!"e cu%">o, $em7! e que e' %$ re-5' !e %oc$%:$ u' ce'"ro e '>e!"-$c5' co' e!#ec$%$ e' e% cu%">o e #8$ (INIFAP)
,, Des%ri"%ión del sitio Su#er0ce #o"e'c$%me'"e $#ro>ec$&%e que !e e'cue'"r$ e'"ro e %$ re-5' 0!o-r70c$ co!"$ !ur e% -o%0o, co' c%m$ A` "ro#c$% Jmeo, GK22 $ G322
4<
m%;me"ro! e #rec#"$c5' me$ $'u$%, e% 2 e %$ !u#er0ce "e'e "o#o-r$0;$ co' c$r$c"er;!"c$! !em#%$'o! = e% re!"o !o' %$er$! co' #e'e'"e! e GK, %o! !ue%o! !o' e "e"ur$ $rc%%o %mo!$, e co%or 'e-ro o!curo, rco! e' m$"er$ or-7'c$, %&re! e #ere-o!$ >!&%e = &ue'$ #ro0u'$.
,,F Taa+o Se e!"$&%ecero' K2 ec"7re$! e #8$ >$re$ c$=e'$ %!$, e' %$ re-5' e'om'$$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$', e' %$! 'me$co'e! e %o! e!"$o! e +er$cru: = O$$c$.
Prin%i"ales /a%tores %ondi%ionantes del taa+o, E' e% cu$ro GH !e re%$co'$' $%-u'$! e %$! c$r$c"er;!"c$! e"erm'$'"e! que 'o! e"erm'$ro' e% "$m$8o e% #ro=ec"o.
Cuadro ?, Cara%ter3sti%as de la 0ona en 1ue se u&i%a el "redio FACTOR DETERMINANTE Su#er0ce Proucc5' $'u$% () +$%or e %$ #roucc5' () T#o e #rouc"or De'!$ e #%$'"$c5' C$#"$% '>er"o ()
CARACTER*STICA K2 ec"7re$! H,GK2.22 "o'e%$$! H,32,222.22 Prouc"or me$'o (Cu%">$ e G2 $ K2 ec"7re$! = o&"e'e m7! e K2 "o'e%$$! #or ec"7re$) H2,222 #%$'"$! #or ec"7re$ 1,32,3G.22 (Co!"o! e o#er$c5')
,, Ca"a%idad de "rodu%%ión E% cu$ro 'umero G 'o! mue!"r$ e% #re!u#ue!"o e '-re!o! co'!er$'o u' #orce'"$$':$r7 e' %$ #re>e'c5' e %o! m!mo!. E' e% #rmer $8o 'o !e "u>ero' '-re!o! e&o $ que !e "r$"$ u' cu%">o cu=o #eroo >e-e"$">o ur$ G3 me!e!. E' e% !e-u'o $8o! !e o&"u>ero' "re! m%%o'e! !e"ece'"o! oce'"$ m% #e!o! como '-re!o! "o"$%e!.
4
Cuadro ?, PRESUPUESTO DE INGRESOS 4PESOS5 UNIDA CONCEPTOS
A Produ$$:n 4;a en =res$o
DES
de
INERSI8N
CAPACIDAD INICIAL
CAPACIDAD PLENA
<
+
4
;
;
;
2
3
*
+
-
79'
<,1+
<,2++
<,<2+
<,<+
<,<
<,<
<,<
1,2
1,2<9
1,24<
1,<11
1,<+1
1,<1
1,<<
*?'&
> Pre$o de la 4;a (06*?' en =res$o C alor de la 4rodu$$:n de la 4;a en =res$o (A 0 >)
(0
<,4;, ,2<,1; ,2<2,1 ,+1,44 ,9<2,+ ,441,+42
,1,41
D ALOR DE LA PRODUCCI8N
(0
<,4;, ,2<,1; ,2<2,1 ,+1,44 ,9<2,+ ,441,+42
,1,41
E IN
(0
35-7'5''' 5'2357' 5232566 5*5--' 5+325*6 5--5*-2 565-6
,,K Pro#raa de "rodu%%ión E' e% cu$ro GK !e mue!"r$ e% c$%e'$ro e re$%:$c5' e %$! #r'c#$%e! $c">$e! re$%:$$! e' %$ !u#er0ce e K2 ec"7re$! e% cu%">o e #8$ que !e e!"u$. Cuadro ?, CALENDARIO DE ACTI8IDADES DEL CULTI8O DE PI=A ACTI8IDAD
MES ? F K ?J ?? ? ? ? ? ?F ? ?K
PREPARACION DE TERRENO PLANTACION FERTILIACION SOLIDA FERTILIACION FOLIAR CONTROL DE PLAAS CONTROL DE MALEA CONTROL DE FLORACION PROTECCION DEL FRUTO COSEC4A
,, In#enier3a
4+
:i#ura , PROCESO DE PRODUCCIÓN DEL CULTI8O DE PI=A,
E' %$ 0-ur$ 1, !e e!quem$":$ %$ !ecue'c$ e %$&ore! &7!c$! requer$! #or e% cu%">o e #8$ e' %$ cue'c$ e% P$#$%o$#$', m!m$! que !e re$%:$ro' e' e% #re!e'"e #ro=ec"o.
,,?J Re1ueriientos Como !e mue!"r$ e' e% cu$ro G, %o! requerme'"o! #ro#o! e% cu%">o, !e co'!er$ro' e' e% !e-u'o $8o, #ue!"o que e' e% #rmero !e re$%:$ro' %o! co!"o! e '>er!5'. E' e% !e-u'o $8o !e -e'er$' co!"o! e o#er$c5' #or u' mo'"o e 1 32,3G.22 e' %$! K2 ec"7re$! e!"$&%ec$!, co'!er$o u' G2 #or $&$er!5' o#"m$ e% G22.
Cuadro ?, PRESUPUESTO DE COSTOS DE OPERACIÓN
49
4PESOS5 INERSI8N CONCEPTOS A COSTOS ARIA>LES OPERACI8N
63?
6*?
6-?
67?
67?
67?
2
3
*
+
-
79'
25--5*6
257365' 3
256''5* 6
256+52 *
25665- 3
1,24,<+
1,+9,9 4 9<,<<<
1,+<;,<9 9 9,994
1,++,22 9 9+,<<<
42,9
4<,;
4,4+2
(aterias primas e insumos
2
(ateriales
9,
1,4,2 ; 92,
<
:epuestos
9;,9+
4,<;
7ombustibles
+
(ano de ?bra
9
otros
DE
CAPACIDAD PLENA
6'?
1
> COSTOS ARIA>LES DISTRI>UCI8N Y ENTAS
DE
CAPACIDAD INICIAL
12,+1
12,<9
1<,21+
1<,<
1<,9<2
1,1, 4,
1,1+,9 4 42,<<<
1,14,91 1 4<,;;
1,1+,2+ 9 4+,
1,24,+4 ; 49,222
*'5'''
*5++-
*25--7
*35776
*5
25665- 25665-3 3 1,++,22 5**522+ 9 9+,<<<
+*5333 -5-*2 4,4+2 35+32 1<,9<2 1,24,+4 52'-5*-7 ; 49,222
*5
1
Cletes
<,
<1,
<1,994
<2,<<<
<2,994
<2,994
2
7omisiones
1+,
1+,+
1+,;<<
19,194
19,<<<
19,<<<
<
?tros
+,
+,194
+,24;
+,<;
+,
+,
3+5'''
3+5'''
3+5'''
3+5'''
3-57''
365+6'
<9,
<9,
<9,
<9,
*-53''
*-53''
*-53''
*-53''
C COSTOS I@OS DE OPERACI8N 1
#ueldos
D COSTOS I@OS DE ADMINISTRACI8N Y ENTAS
<4,;
*65-*'
<,9
+253
-+5222 *5 325+++5333 *5 5+-* 5+-* +5*63
1
#ueldos
+,
+,
+,
+,
4,2+
,91<
+2,<
2
Pa go de ser vici os > luz, a gua, etc&= ?tros
12,
12,
12,
12,
12,
12,
12,
+
+
<
E COSTOS (A>CD)
DE
OPERACI8N
<
<
<
<
+
2576'576
25675''
35'+523 -
35'75'
3535-3 -
35-566 35*25** '
E' e% cu$ro G3 !e e!-%o!$' %o! co!"o! #or m$"er$! #rm$! e '!umo!, m!mo! que $!ce'e' $ 13,K.22 #or ec"7re$, $ce'o u' "o"$% e G,1,HK2.22, que re#re!e'"$' u' .H3 e %o! co!"o! "o"$%e! e o#er$c5' e' %$! K2 ec"7re$! e!"$&%ec$! e' e!"e #ro=ec"o. Lo! co!"o! e m$"er$! #rm$! e '!umo! !um$ro' u' "o"$% e G1,G.22 e' %$ 0$!e e e!"$&%ecme'"o e% cu%">o = G,GH2.22 e' %$ e"$#$ e m$'"e'me'"o e% e!$rro%%o e% cu%">o.
Cuadro ?K, COSTO DE MATERIAS PRIMAS E INSUMOS POR 2ECTAREA 44
4Pesos5 CONCEPTO
COSTO
ESTA;LECIMIENTO SIEM;RA MAT. +EETATI+O DESIN:ESTACION PLANTA ALIETTE :ERTILI9ACION 4solida5 2222 12G2G2 12G212 CONTROL DE MALE9AS 4B+AR ARMEX CONTROL DE PLAGAS MOCAPEL PERFET4ION :ERTILI9ACION 4/oliar5 G13G1G (!o%u&%e)
(JJ,J ,122.2 J,J H2.2 (K,J 1.2 G,H.2 G,2.2 ?(?KJ,J 12.2 K2.2 ?(FF,J G,H1.2 1G.2 ?(F,J G,1.2 42%4&.9
MA-1+-!M!+-1*
:ERTILI9ACION 4/oliar5 MICROELEMENTOS ($% 0ru"o) 2ORMONI9ACIÓN CARURO DE CALCIO :ERTILI9ACION 4solida5 SULFATO DE AMONIO G322 SULFATO DE POTASIO SULFATO DE MANESIO NITRATO DECALCIO CONTROL DE MALE9AS 4B+AR ARMEX ADE4ERENTE CONTROL DE PLAGAS +BDATE SE+IN LORSAN PERFE4TION ALIETE
J,J 12.2 ?(??,J G,GG.2 ?J(?J,J H,GK.2 1,132.2 ,G1K.2 12.2 12.2 ?(JJ,J 12.2 K2.2 112.2 (F,J 3H2.2 1.2 12.2 12.2 32.2 4:%459.9
1 * 1 A
NUMERO DE 2ECTAREAS
K(,J K2 ?((J,JJ
E' e% cu$ro G !e re%$co'$' %o! co'ce#"o! que co'!""u=e' %o! co!"o! #or co'"ro% e #%$-$! = e'0erme$e!, m!mo! que !um$ro' H2,22.22 e' %$! K2 ec"7re$! e!"$&%ec$! co' #8$. E!"o! co!"o! re#re!e'"$' u' 1K.1 e% "o"$% e %o! co!"o! e '!umo! = m$"er$! #rm$! = e% G1. e %o! co!"o! "o"$%e! e o#er$c5'.
Cuadro ?, COSTO DE CONTROL DE PLAGAS 6 EN:ERMEDADES 4;
4Pesos 2e%t$rea5 CONCEPTO ESTA;LECIMIENTO DESIN:ESTACION PLANTA ALIETTE CONTROL DE MALE9AS 4B+AR ARMEX CONTROL DE PLAGAS MOCAPEL PERFET4ION
COSTO
J,J H2.2 ?(?KJ,J 12.2 K2.2 ?(FF,J G,H1.2 1G.2 5%485.9
MA-1+-!M!+-1*
CONTROL DE MALE9AS 4B+AR ARMEX ADE4ERENTE CONTROL DE PLAGAS +BDATE SE+IN LORSAN PERFE4TION ALIETE
?(JJ,J 12.2 K2.2 112.2 (F,J 3H2.2 1.2 12.2 12.2 32.2 %92;.9
(?,J
1 * 1 A
NUMERO DE 2ECTAREAS
K2 FJ(FJJ,JJ
3.; +valuación financiera
,,? Presu"uesto de inversiones E' e% cu$ro 12. Se e"$%%$' %o! co'ce#"o! que '"e-r$ro' e% #re!u#ue!"o e '>er!5' co' u' >$%or e 3, 11.22, o'e %$! '>er!o'e! m7! -r$'e! !o' #or co'ce#"o e %$ com#r$ e K2 ec"7re$! e "erre'o $ r$:5' e ,222.22 #or ec"7re$ = u' c$m5' e c$r-$ co' u' >$%ore e 0$c"ur$ e 112,222.22
Cuadro J, PRESUPUESTO DE IN8ERSIÓN 4
4Pesos5 CONCEPTOS A ACTI8OS :I-OS
TOTAL (F,JJ
G
Terre'o!
122,222.22
1
Aco'co'$me'"o e% "erre'o
,222.22
H
O&r$ c>%
G,122.22
Equ#o $u%$r = com#%eme'"$ro
G,22.22
K
Equ#o e "r$'!#or"e = c$r-$
112,222.22
Mo&%$ro = equ#o e o0c'$
GH,K22.22
SU;TOTAL
(JJ,JJ
G
;
C
Im#re>!"o! ( H e% !u&"o"$% e Ac">o! 0
G
E!"uo!
1
Co'!""uc5' e %$ em#re!$
H
A!e!or;$ = !u#er>!5'
I'"ere!e! #reo#er$"oro!
GH,11.22
(FJJ,JJ H,222.22 GG,22.22 ,222.22 G1,222.22
TOTAL
K(,JJ
,, Pro#raa de inversiones E' e% cu$ro 1G co'"e'e e% c$%e'$ro e '>er!o'e! = !e e!#ec0c$' %$! u'$e! '>er"$!, = que5 %$ e>e'c$ que e' e% !e-u'o $8o !5%o !e co'!er$ro' 1K,222.22 #e!o! e '"ere!e! #re o#er$">o! = e' e% #rmer $8o !e re$%:$ro' '>er!o'e! #or u' mo'"o e 3,11.22
Cuadro ?, CALENDARIO DE IN8ERSIÓN 4Pesos5 ;
CONCEPTOS U'$
Pre%io U'"$ro
PERÍODO To"
%$J
JJJ
?Y (F,J J JJ(JJJ,J J F(JJJ,JJ
Y J,JJ (F,JJ
2
,222.22
,222.22 J,JJ 2.22 J,JJ
?(JJ,JJ G,122.22 ?(JJ,JJ
A ACTI8OS :I-OS ? TERRENOS 4C,?,?,5
;
C
ACONDICIONAMIENTO DEL TERRENO 4C,?,5 1.G De!em#er$o, '>e%$c5', e"c. O;RAS CI8IL 4C,?,5 H.H A%m$ce'e! EZUIPO AUo! ASESORÍA 6 SUPER8ISIÓN .G A!e!or;$ e '!"$%$c5' .1 Su#er>!5' e %$ e
2A
?ORNAL
G22
TOTAL
JJ(JJJ,JJ J,JJ
F(JJJ,JJ
UNO
G122
G122
?(JJ,JJ G,122.22 ?(JJ,JJ
UNA
H22
G,122.22
2.22
G,122.22
EQUIPO
G
K22
K22.22
2.22
K22.22
UNO
112222 11222 2
PA PA UNA
1222 GK22 G2222
1222 GK22 G2222
H222
H222
J(JJJ,J J 112,222.2 2 ?(JJ,JJ
J,JJ J(JJJ,JJ 2.22 112,222.22 J,JJ
?(JJ,JJ
1,222.22 2.22 G,K22.22 2.22 G2,222.22 2.22 ?(,JJ J,JJ ?(FJJ,JJ (JJJ,JJ (JJJ,JJ J,JJ H,222.22 2.22
1,222.22 G,K22.22 G2,222.22 ?(,JJ (FJJ,JJ (JJJ,JJ H,222.22
??(FJJ,JJ
J,JJ
??(FJJ,JJ
22 G222 3222 1222
22 G222 3222 1222
22.22 G,222.22 3,222.22 1,222.22 (JJJ,JJ
2.22 2.22 2.22 2.22 J,JJ
22.22 G,222.22 3,222.22 1,222.22 (JJJ,JJ
H222
H222
H,222.22
2.22
H,222.22
222
222
,222.22
2.22
,222.22
?J(JJJ,JJ (JJJ,JJ
?(JJJ,JJ
?(JJJ
K(,J (JJJ,JJ K(,JJ J
;1
,, :uentes de /inan%iaiento Como 'o! mue!"r$ e% cu$ro 11, #$r$ %$ re$%:$c5' = #ue!"$ e' m$rc$ e% #ro=ec"o !e u"%:5 0'$'c$me'"o e %$ F'$'cer$ Rur$% #or u' mo'"o e G,1,HK2.22 #$r$ c$#"$% e "r$&$
APORTACIÓN DEL PRODUCTOR CREDITO A CORTO PLAO (A+IO CAPITAL DE TRAA?O) CRDITO A LARO PLAO SUSIDIO PARA IN+ERSIÓN TOTAL
PERÍODOS ?Y Y G,,G.22 2.22 G,1,HK2.22
TOTAL G,,G.22 G,1,HK2.22
G,222.22
2.22
G,222.22
H,H32,2G.22
2.22
H,H32,2G.22
,, Pro.e%%ión de In#resos . E#resos E' e% cu$ro 1H !e #ro=ec"5 $ e"$%%e e% com#or"$me'"o e %o! '-re!o! = e-re!o! -e'er$o! #or e% cu%">o = %$ #roucc5' e K2 ec"7re$! e #8$ e' 0re!co ur$'"e G2 cc%o!. E' e% e!$rro%%o e% 0%uo o 0%u$ que $% "/rm'o e c$$ cc%o que$ u' 0%uo! e' %o! G2 $8o! #ro=ec"$o!
;2
Cuadro , :LU-O DE E:ECTI8O O :LU-O DE CA-A 4Pesos5 CONCEPTOS
A
IN
>
3
*
+
-
3537'5'6
+5235*-
*533*52'7
*5++752'+
+5''65'7*
<,4;,
,2<,1;
,2<2,1
,+1,44
,9<2,+
,441,+42
,1,41
,1,41
,1,41
2,9<,+14
1,<12,2;
1,<+,21+
1,++4,<1+
1,+<+,
1,4<,9
1,99,9<1
2,9,99
+,++,2
35--567
35+252'2
+5+-5*6
7
+5*56-7
6
+57753*'
'
+56-65+7+
'53-'5+2
1,449,41 149, 1,24,<+
5756*2
1
)nversiones e n activos fiFos )nversiones e n activos diferidos :einversiones
++,942
<1,9
2,
1<,2
1,1+
7ostos de operaciDn Pago de cred& a corto plazo >capG int= Pago del crEd& a largo plazo >cap& Gint= )mpuesto sobr e la renta P*"&
2,;,;1
2,;,4
<,9,2<4
<,1;,
<,1<,4<4
<,14,
<,1+2,++
21,1<
1,924,14
+2,<9
92,<;
4,14
;;,2<+
<+,2
212,1;
<<+,91
<;,+2+
4,99
+<,+;
++,42
+,21
+,21
+,21
9,+49
+,12
111,2<
124,1<
1<,;41
1+4,<<
141,212
141,212
141,212
SALDO INICIAL EN CA@A (A 9>) DIIDENDOS
25+35*-
5*-75*+
57*-522-
25'-5''
25'6-577
253-+537
25+*7562
25775267
+52'65233
65*675*+7
'
2++5*3+
225'2
765+76
*+257-
+335'32
+6253
-*3533
-*3533
-*3533
SALDO EN CA@A (C 9D)
25+35*-
5325'27
53*52*
5**-53*
5*3*5'''
5-35'+
56++5+3
25'+56++
*5**56'2
757*523-
+
9
4 ;
E
2
-3+5*-*
<
D
)ngresos totales por ventas /portaciDn del productor 7rEdito a largo plazo 7r Edito a c orto plazo #aldo en caF a del año anterior
E
C
PERBODO DE ANLISIS DEL PROYECTO
3.49
35652+-
35-65*-
357*+5'3*
5'+35'*3
--'5*3
,,? I"a%to Neto E' e% cu$ro 1 !e e!"mo e% m#$c"o 'e"o e% #ro=ec"o co'!er$'o u' e!"m$o e u"%$ !' #ro=ec"o e H22,222.22 #or cc%o = %$ u"%$ 'e"$ e% #ro=ec"o #or cc%o e"erm'$$ e' e% e!"$o e #/r$! = -$'$'c$! o e!"$o e re!u%"$o!
11,KGK.22
[
U"%$ 'e"$ co' #ro=ec"o
[ K1,KGK.22
;<
U"%$ !' #ro=ec"o H22,222.22
1,9
+valuación de !mpacto
Im#$c"o 'e"o e% #ro=ec"o
--25'*3
Cuadro , I"a%to neto del "ro.e%to 4Pesos5 H
K
3
G2
U"%$ !' #ro=ec"o
H22,222 H22,222 H22,222 H22,222 H22,222 H22,222
H22,222
H22,222
U"%$ 'e"$ co' #ro=ec"o
K1,KGK G1,GGG 2H,K11 G,12 3K,H3 G,
G,
G,
IMPACTO NETO DEL PROBECTO
11,KGK HG1,GGG 2H,G11 G,12 KK,H3 G,
G,
G,
Por %o "$'"o, e' e!"e "r$&$o u' m#$c"o 'e"o #or e'cm$ e %o! 122,222.22 #or cc%o.
,, I"a%to a&iental Co' %$! #%$'"$co'e! e #8$ &$o. Co' %$ 0'$%$ e 'eu"r$%:$r %o! re!uo! 7co! e %o! 0er"%:$'"e! u"%:$o! ur$'"e e% cc%o = re'"e-r$r%e $% "erre'o %$! c$'"$e! e c$%co = m$-'e!o que !e #ere' #or %$ ero!5', %>$c5' = %$ co!ec$ e 0ru"o! = >7!"$-o! !e $#%c5 e me$ $ o! "o'e%$$! e c$% $-r;co%$ #or ec"7re$, !e-J' e% -r$o e $ce: e% !ue%o. Por %o "$'"o, e!"e #ro=ec"o !e c%$!0c$ como u' #ro=ec"o que $0ec"$ moer$$me'"e $% meo $m&e'"e = cu=o! m#$c"o! $m&e'"$%e! 'e-$">o! "e'e' !o%uco'e! &e' co'oc$! = 07c%me'"e $#%c$&%e!.
,, I"a%to so%ial E% #re!e'"e #ro=ec"o !e re$%:5 me$'"e u'$ e!"r$"e-$ '>u$% #or %o que #or %o que !e e!"u>o m7! e#ue!"o $% re!-o e e'0re'"$r #ro&%em$! e merc$o o e #roucc5' que ! !e u&er$ 0orm$o #$r"e e u'$ or-$':$c5', !' em&$r-o e% re!u%"$o 0ue eco'5mc$me'"e >$&%e, co' %o que !e o&"u>o u' &e'e0co !oc$%, que reu'5 e' me
;
3.44
(iesgos y problemas
Au' cu$'o #$r$ e!"e c$!o 'o e'0re'"5 #ro&%em$! que merm$r$' !u #roucc5' = >e'"$. U' #ro=ec"o e e!"e "#o #uee #re!e'"$r re!-o! = #ro&%em$! e' %o! !-ue'"e! ru&ro!@ •
•
Fe'5me'o! '$"ur$%e!@ como e%$$!, !equ$ A#ro>!o'$me'"o e '!umo!@ Co!"o, #reco, !#o'&%$
•
Comerc$%:$c5' e% #rouc"o@ #reco, >o%ume'
•
Or-$':$c5'@ De!'"e-r$c5'
•
E%eme'"o! "ec'o%5-co!@ e!c$!e! e m$'o e o&r$.
;+
8I, CONCLUSIONES De $cuero $ %o! o&o! #%$'"e$o!, %$ me"oo%o-;$ e %$ '>e!"-$c5', %o! re!u%"$o! o&"e'o! = e% $'7%!! re$%:$o, !e #uee co'c%ur que@ .
E% >o%ume' e #roucc5' m7! m#or"$'"e $ '>e% '$co'$% e #8$ e' 0re!co !e o&"e'e e% e!"$o e +er$cru: co' u' e %$ #roucc5' e M/co e' e% 122 ,
.
A%reeor e% 32 e %$ !u#er0ce "o"$% co!ec$$ e' M/co !e %oc$%:$ e' e% e!"$o e +er$cru:.
<.
L$ re'"$&%$ e% cu%">o e #8$ e!"7 %-$$ e' -r$' me$ $ %$ !o%>e'c$ que "e'-$ e% #rouc"or #$r$ $#e-$r!e $ %o! >o%Jme'e! e '!umo! recome'$o! #or %$! '!""uco'e! e '>e!"-$c5'.
.
Lo! co!"o! e o#er$c5' !o' e K,3G.22 #or ec"7re$ = e 1,32,3G.22 e' e% #ro=ec"o e K2 ec"7re$!.
%.
Lo! co!"o! e #roucc5' e% cu%">o e K2 ec"7re$! e #8$ e' 0re!co e!"7' #or e'cm$ e %o! "re! m%%o'e! e #e!o!.
m.
E% co'"ro% e #%$-$! = e'0erme$e! e' e% cu%">o e #8$ e! e , 1G1.22 #or ec"7re$, %o cu$% !um$ u' "o"$% e H2,22.22 #or #ro=ec"o.
'.
E' e% $'7%!! e !e'!&%$ !e e"erm'5 que co'!er$'o u' 'creme'"o e% G2 e' %$ '>er!5' 'c$% e% #ro=ec"o !-ue !e'o >$&%e co' u'$ TIR e% 1 = u'$ re%$c5' Co!"o e'e0co e G.GG.
;9
8II, LITERATURA CITADA •
P=. C. = M. T!!e$u. G. L$ #8$ "ro#c$%. E. %um/. $rce%o'$. 13 #.
•
o&er'o e% e!"$o e O$$c$. (!V0).P8$ e O$$c$. Secre"$r$ e De!$rro%%o I'u!"r$% = Comerc$%. O$$c$, M/co. 11 #
•
Re>!"$ C%$r$e! A-ro#ecu$r$!. NJmero!@ G2KGG2. A#o=o! = Ser>co! $ %$ Comerc$%:$c5' A-ro#ecu$r$ (ASERCA).
•
C$'o = C$'o, = ?, M$rroqu;' e %$ Fue'"e. G. T$o'om;$ e #%$'"$! !u#erore!. E. Tr%%$!. M/co. ## H1H13.
•
P= C%$ue. G3. L$ #8$ "ro#c$%. E. %um/. $rce%o'$, E!#$8$.
•
More'o $rc;$, M. C. 1222. Proucc5' = re'"$&%$ e% cu%">o e #8$ (Ananas
comosus)
e' e% e!"$o e +er$cru:. Te!! #ro0e!o'$%.
U'>er!$ Au"5'om$ C$#'-o. De#$r"$me'"o e F"o"ec'$. C$#'-o, M/co. 31 # •
Ror;-ue: Be!c$!, I. C. G3. Ie'"0c$c5' = cc%o &o%5-co e% 7c$ro (#olicotetranycus floridanus $'!) e% cu%">o e #8$ ( Ananas comosus L.) e' %$ re-5' e %$ Cue'c$ e% P$#$%o$#$'. Te!! #ro0e!o'$%. U'>er!$
Au"5'om$ C$#'-o.
De#$r"$me'"o e P$r$!"o%o-;$.
C$#'-o, M/co. K # •
Re&o%%eo M., A'r/! Ur:$ A., D. E. = Re&o%%eo M, L. G3. Tec'o%o-;$ #$r$ %$ #roucc5' e #8$ e' M/co. INIFAPFu'$c5' PRODUCE. GK#.
•
?m/'e: D.,?. A.G. E% cu%">o e %$ #8$ e e#or"$c5'. I'!""u"o e% Tr5#co Jmeo e T$&$!co. T$&$!co, M/co. G #.
;4
•
?m/'e: D.?. A. 1222. Tec'o%o-;$ #$r$ %$ #roucc5' e #8$ e' e% "r5#co. I'!""u"o e% Tr5#co Jmeo e T$&$!co. T$&$!co. M/co G1 #.
•
Mu8$'"e P., D. 1221. A#u'"e! e% cur!o e 0ormu%$c5' = e>$%u$c5' e #ro=ec"o!. DICEA, UAC4. C$#'-o, M/co.
•
Mu8$'"e P/re:, D. M. 122K. A#u'"e! e% cur!o 0ormu%$c5' = e>$%u$c5' e #ro=ec"o! e '>er!5'. Ce'"ro e Euc$c5' Co'"'u$, U'>er!$ Au"5'om$ C$#'-o. C$#'-o, M/co. GG #.
INTERNET@ •
•
•
•
•
•
•
""#@VWWW.'0o$-ro.-o.crV"ec'o%o-;$VPIÑA."m%V WWW.#roe$'$".or-.m. Cor#or$c5' e Prouc"o! A-r;co%$! 'o Tr$co'$%e!.122. Norm$! e C$%$ #$r$ %$ comerc$%:$c5' e #8$. WWW.$u<$r'.'0o WWW.!$#.!$-$r#$.-o&.mV!$co' Ser>co e I'0orm$c5' = E!"$;!"c$ A-ro$%me'"$r$ = Pe!quer$ SIAP, SIACON, SAARPA. Co'!u%"$ e I'c$ore! = Proucc5' N$co'$% = M7r-e'e! e Comerc$%:$c5' e P8$. ""#@VV$##!.0$o.or-V0$o!"$" Co'!u%"$ e &$!e! e $"o! e #roucc5' mu'$% = comerco '"er'$co'$% e #8$. ""#@VVWWW.$r!.u!$.-o> ""#@VVWWW.'0o$!erc$.-o&.mV Re>!"$ C%$r$e! A-ro#ecu$r$! NO. 3 Oc"u&re e 1222,ASERCA,SAARPAV
;;