Tabernak beranduago itxi

txapela buruan, ibili munduan

barrenkale 2. ikastunitatea 3. maila

ikaslearena

300 pta.

EGILEAK Proiektuaren arduraduna: Koordinatzaile didaktikoak: Partehartzaileak: Errealizazio Errealizazi o didaktikoa:

Juxto Egaña (HABEko Hizkuntzaren Didaktika arduraduna) Begoña Martinez (HABEko teknikaria) Sabin Zabala (HABEko teknikaria) Joseba Arbelaitz (Hernaniko Udal Euskaltegia) Jokin Nazabal (Hernaniko Udal Euskaltegia) Felix Sainz (HABEko teknikaria)

© HABE 1999. ISBN 84-86968-01-1 HABE Erakundeak eskerrak ematen dizkie Hernaniko Udal Euskaltegiari eta Udalari materialgintza proiektu honetan parte hartzerak hartzerakoan oan agertu duten borondateagatik. Halaber, esker ona luzatu nahi die euskalduntze-alfabetatzegintzan diharduten euskaltegi guztiei, beren esperientzia eta ekarpena baliagarri izan direlako. Diseinua eta maketazioa: Tita Lorenz eta Marisa Mantxola • Marrazkiak: Marisa Mantxola Gure esker ona ondoren aipatzen direnei hainbat material eta ideia hartzeko baimena eman digutelako: Alberto Bueni eta Julian Garikanori egindako elkarrizketa. elkarrizketa. Gaia: Ostalaritza. Ordutegiak eztabaidan. In Euskaldunon Egunkaria 1999-01-17 Donostiako Xirri-tokiak. In Gaztetxulo 2: 2-4. orr orr.. Islandia. Thalassa saioa. ETB Mujika, A. Festa eta atsedena; ezkontezinak? In Euskaldunon Egunkaria 1999-01-17

Era berean, argazki batzuk erabiltzen utzi digutelako eskerrak eman nahi dizkiegu ondoko lagun, elkarte eta erakundeei: Bertsolari aldizkaria Euskaldunon Egunkaria

EGILEAK Proiektuaren arduraduna: Koordinatzaile didaktikoak: Partehartzaileak: Errealizazio Errealizazi o didaktikoa:

Juxto Egaña (HABEko Hizkuntzaren Didaktika arduraduna) Begoña Martinez (HABEko teknikaria) Sabin Zabala (HABEko teknikaria) Joseba Arbelaitz (Hernaniko Udal Euskaltegia) Jokin Nazabal (Hernaniko Udal Euskaltegia) Felix Sainz (HABEko teknikaria)

© HABE 1999. ISBN 84-86968-01-1 HABE Erakundeak eskerrak ematen dizkie Hernaniko Udal Euskaltegiari eta Udalari materialgintza proiektu honetan parte hartzerak hartzerakoan oan agertu duten borondateagatik. Halaber, esker ona luzatu nahi die euskalduntze-alfabetatzegintzan diharduten euskaltegi guztiei, beren esperientzia eta ekarpena baliagarri izan direlako. Diseinua eta maketazioa: Tita Lorenz eta Marisa Mantxola • Marrazkiak: Marisa Mantxola Gure esker ona ondoren aipatzen direnei hainbat material eta ideia hartzeko baimena eman digutelako: Alberto Bueni eta Julian Garikanori egindako elkarrizketa. elkarrizketa. Gaia: Ostalaritza. Ordutegiak eztabaidan. In Euskaldunon Egunkaria 1999-01-17 Donostiako Xirri-tokiak. In Gaztetxulo 2: 2-4. orr orr.. Islandia. Thalassa saioa. ETB Mujika, A. Festa eta atsedena; ezkontezinak? In Euskaldunon Egunkaria 1999-01-17

Era berean, argazki batzuk erabiltzen utzi digutelako eskerrak eman nahi dizkiegu ondoko lagun, elkarte eta erakundeei: Bertsolari aldizkaria Euskaldunon Egunkaria

txapela buruan, ibili munduan

barrenkale 2. ikastunitatea barrenkale 3. maila Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua

ikaslearena

Txapela buruan, ibili munduan

AURKIBIDEA 1. Sarrera 1. Lan-egitasmoa

6

2. Ikastunitatearen ibilbidea

7

2. Atazak A Multzoa 1. Ataza: Zertan ematen dugu... 2. Ataza: Ondo gelditu behar!

8 18

B Multzoa 3. Ataza: Gau-giroa, sesio-bide

5

29

3. Eranskinak • Autoebaluazio-orria

3 . M A I L A 2 . I K A S T U N I T A T E A

21

C Multzoa 4. Ataza: Nor bere gordelekuetan barrena

I K A S L E A R E N L I B U R U A

38

1. Sarrera

A E T A T I N U T S A K I . 2 A L I A M . 3

A U R U B I L N E R A E L S A K I

6

1. LAN-EGITASMOA Ikastunitate honetan aisialdia dugu hizpide; hala nola, nork bere aisialdia nola antolatzen duen, gure herrietan dauden aukerak, etab. Guk, gaia jorratzeko asmoz, honako ibilbide hau proposatzen dizuegu: A multzoan, esaterako, bi ataza ditugu. Lehen atazan, Zertan ematen dugu..., zuek eta zuen inguruko senitartekoek, lagunek... aisialdia zertan ematen duzuen aztertu eta horren berri emateko txosten bat idatziko duzue. Bigarren atazan, Ondo gelditu behar! , gonbidatu batzuk etorriko zaizkizue etxera eta beraientzako asteburuko plan bat prestatzea duzue eginkizun. Plana prestatu aurretik, baina, jendea etxera gonbidatzeko garaian ditugun ohiturez jardungo duzue. B multzoko Gau-giroa, sesio-bide atazan, asteburuko parrandak dira arretagune eta, batez ere, festa horiek sortzen dituzten arazoak. Gai horri heltzeko, prentsako informazioa ugari izango duzue, arazoa bizi duten sektore guztien ikuspegia jasotzen duena. Behar bezala informatuz gero, arazoari zenbait irtenbide proposatu beharrean egongo zarete.

Azkenik, C multzoan, Nor bere gordelekuetan barrena ataza dugu. Honetan, zeuen herrirako edo eskualderako aisialdi-gida bat egingo duzue elkarlanean, egunkari eta aldizkarietan agertzen direnen modukoa.

1. Sarrera

2. IKASTUNITATEAREN IBILBIDEA

1. SARRERA

IKASLEEN AUTOEBALUAZIOA

• Ikastunitatearen, helburuen eta lan-egitasmoaren aurkezpena ( 6. or.)

A Multzoa

(38. or.)

C Multzoa

1. ATAZA: ZERTAN EMATEN DUGU... • Zer da aisialdia? • Ahozko eta idatzizko definizioen arteko aldeak aztertu • Ikasleek aisialdi-jarduera nagusienen berri elkarri eman • Ehunekoa ahoz nahiz idatziz zuzen eman • Testu bat idatzi kohesio-baliabide egokiak eta aberatsak erabiliz (8. or.)

4. ATAZA: NOR BERE GORDELEKUETAN BARRENA • Aisialdirako gustuko lekuak herrian • Zirri-tokiak • Herriko gida turistikoa egin (29. or)

ENTZ/MINTZ/ IDAZ

ENTZ/MINTZ/ IDAZ

B Multzoa 2. ATAZA: ONDO GELDITU BEHAR! • Ohiturak: -Ospakizunetan -Jendea etxera konbidatzean • Aste-bukaerarako plan ezberdinak prestatu (18. or)

IRAK/MINTZ

3. ATAZA: GAU-GIROA, SESIO-BIDE • Artikulu bat irakurri eta ideia nagusiak atera • Irakurritako elkarrizketaren berri eman: -oharrak hartu -ideiak ondo planifikatu • Tabernetako ordutegiaren arazoa: -eztabaida -udalari proposamena egin (21. or)

IRAK/MINTZ/ ENTZ/IDAZ

I K A S L E A R E N L I B U R U A 3 . M A I L A 2 . I K A S T U N I T A T E A

7

2. Atazak

A

1. ATAZA: ZERTAN EMATEN DUGU... Ogibidea. Halaxe esan ohi diogu euskaraz bizibidea ateratzeko egiten dugun jarduerari edo beharrari. Izan ere, ogia eskuratzeko bidea baita. Baina, gaur egun, kiloak direla-eta, ogia ia debekatua dugun garaian, beste hainbat gauza erosteko eta lortzeko egiten dugu lan. Ogibidea deitu ordez, agian aisialdibidea deitu beharko genioke.



1 • Idatz ezazu hiru minututan papertxo batean "aisialdi" hitzaren definizioa.

?

Da... Hau da... ... izango da. Hori da... ... dena.

8

• Hala ere, aisialdia ez dugu denok modu berean ulertzen; izan ere, adinak, kulturak, diruak, emakume ala gizon izateak badute eraginik norberaren aisialdian. Hori egiaztatzeko asmoz, kalean bederatzi laguni eskatu diegu aisialdia definitzeko. Entzun eta saiatu bakoitzaren adina eta itxura asmatzen, diotenari arreta jarriz.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

• Zergatik adin hori? Bilatu transkripzioetan datu gehiago zeure ustea sendotzeko. Imajinatu pertsona horiek nolakoak izan daitezkeen.

2. Atazak

A 1. Ba, bizikleta hartu eta por ahí joatea. Edo mendira ateratzea. Holako gauzak dira niretzat... 2. Lagunekin ibili, gehienbat. 3. Bueno, lanetik aparte, pixka bat nire burua mimatzen dudan denbora bat. Eta nire beharrak betetzen ditudan denbora bat. 4. Gehien... gustuko gehien daukazuna egitea. Posibilitatea egiteko... aukera hori edukitzea, niretzako. 5. Ezer ez egitea. Etzanda egotea, izarrei begira. Pentsatzea. 6. Ba, guk, gure profesiokoak, askok daukagun gauza bat. Baina txikitatik disfrutatzen irakatsi ez digutena, eta ni orain ari naiz hori ikasten. Hori disfrutatzen, hori ari naiz orain ikasten. 7. Nik uste dut pertsona guztiak behar dugula bizitzan horrelako irteera batzuk edo horrelako desfoge batzuk edo horrelako eguneroko rutina hori mozteko zerbait, ez? Eta nola beharrezkoa den, nik uste dut ona dela, ona dela, Eta egin beharreko gauza bat, edo hartu beharrekoa behintzat, bakoitzak bere neurrian eta bere tamainan, ez? 8. Ba, lagunekin edozer gauza, ez dakit, ba, joan eskurtsio batera eta jolastu zer edo zertara, futbolera edo kirolaren bat edo holako zerbait. 9. Baita ere gustatzen zaizun edozer gauza, ez? Beti daukazu zerbait, horrela, gustatzen zaizuna, edo... edo beste gauza.

• Beste lagun bati bost hitz definitzeko eskatu diogu. Entzun itzazu eta parentesi artean (ezkerreko zutabean) jarri zer definitu duten.

LAGUNARENAK


HIZTEGIKOAK

A

1

Sasoian egoteko, bueno... ekintza batzuk... bai?... dira eta... bueno, ekintza guzti horien multzoa izango litzateke gorputza zaintzeko, ondo egoteko, bai? Helburu horrekin egiten da. Ez dauka beste aparteko helbururik. ( )

Atsegin edo atseden hartzeko edozein jarduera da: olgeta, joko (dirurik jokatzen ez dena) edo kirol.

B

2

Bueno, ba, lagunekin egon nahi dugunean, denbora pasa, zer edo zer esateko daukagunean, gustora egon... helburu ho... besterik ez dauka... beste helburu... helbururik ez dauka. Gustora egon lagunekin berriketan, kafetxo baten inguruan, baten berri kontatu, bestearen kontuak entzun. Hortxe, besterik ez. (

Toki batean gertatzen diren lagunen multzoa da. )

C

3

Zer edo zer ikusiz, zer edo zer entzunez denbora pasa. Adibideak? Ba, asko daude: antzerkia izan liteke, bertso-saioa izan liteke, kantu-saio bat izan liteke... Zer edo zer ikusi-entzun. Hortxe dago kontua, bai? ( )

Jendaurrean ikusleen atsegingarri gertatzeko eratzen den jarduera da.

D

4

Jokoak ez bezala? Bai, bueno, denbora pasa... denbora pasatzea du helburua, bai? Denbora pasatzea modu... bueno... polit batean dibertituz eta bueno... entretenituz, eta normalean, ba... aurre egiten duten kontu bat izaten da, ezta? Hori ere izan liteke bakarka, taldean, bueno... asko daude. Umeak ikusten ditugu nonahi, kalean edo bueno... etxean eta jolasten ibiltzen dira, ezta? Eta... ba, hortxe ibiltzen dira sokasaltoan edo holako... holako gauzak egiten. Horixe... horixe da. ( )

Atsegin hartzeko, eta askotan dirua bitarte dela, egiten den jarduera arautua da, lehiaketasistemaren edo zoriaren ondorioz, irabazlea eta galtzailea sortzen dituena.

E

5

Irabazia... irabazia, lehia eta dirua izaten du bere baitan, ezta?, horrekin lotzen da. Apustu mundua ere horrekin lotuta dago; hemen, adibidez, ez? Euskal Herrian pilota-apostuak egoten dira, bueno, asko daude: bingoa, loteria, baina beti da zer edo zer irabazteko edo zer edo zer galtzeko. Hori izango litzateke, bai?, bere baitan dagoen muina, ezta? ( )

Partaideen indar, ahalmen fisiko edo trebetasunak parte hartzen duen jarduera edo jolasa, banaka edo taldeka praktika daitekeena.

9

2. Atazak

A • Irakur itzazu orain hiztegiko definizioak eta, gero, lotu ahozkoekin, desordenatuta baitaude. • Konpara itzazu bi definizio-motak. Begi bistakoa da alde nabarmena dagoela batetik bestera. Hori horrela, baieztapen hauetako batekin ados bazaude, jar ezazu X bat laukitxoan: Aditz nagusiaren kokapena ezberdina da Ahozko definizioak erredundanteak dira A E T A T I N U T S A K I . 2 A L I A M . 3


Idatzizko definizioak zehatzagoak dira Idatzizko definizioetan erlatibozko gehiago erabiltzen da Ahozkoetan ez da zorrotz jokatzen gramatika-arauei begira • Aurreko hori gogoan, saia zaitez aisialdia berriro definitzen.

• Orain, bideoan, irudi-jasa ikusiko duzu. Erne egon!, irudi horietatik guztietatik aisialdikoak zein diren esan beharko duzu eta. • Aisialdiko jarduera gehienak oso arruntak izaten dira. Eta zuk, zein egiten dituzu? Pentsa ezazu pittin batean eta marraz itzazu lauki bakoitzean egun horretan egin ohi duzun jardueraren bat.

Irail aren 5a, astel ehena

10

Az ar oar en 25a, astear tea

ken Abenduaren 21a, asteaz

a

una 2 3a, os teg O tsailaren E k ainar en 28 a, l ar un

Apir ilar en 13a, ostir al a

ndea Uz tail aren 17a, iga

• Aisialdia emateko moduaren arabera, bila itzazu zure antzik handiena duten klaseko bi kide.

bat a

2. Atazak

A 2 •Orain soziologoarena eginez, zuen inguruko jendeak aisialdia zertan ematen duen jasoko duzue idazlan batean. Testua idazteko, honako prozesu honi jarraitzea proposatzen dizuegu: 1. 2. 3.

4.

Galdeketa bat prestatu zeuen ezagunen eta familiakoen datuak biltzeko. (Zenbatetan ateratzen gara? taula erabili.) Datuok elkarren artean trukatu eta portzentaiak atera. (Balia zaitez Zertan erabiltzen dugu aisialdia? taulaz.) Ehunekoak nola idatzi eta beste hizkuntz baliabide batzuk ere nola erabiliko dituzuen erabaki. (Gramatika eta diskurtsoa atala egin.) Emandako testua berreraiki, zeuen datuak bertan txertatuz. (Zertan da gure aisialdia? testua osatu.)


11

2. Atazak

A • Datuak biltzeari ekingo diogu inkesta hau betez etxean nahiz kalean.



ZENBATETAN ATERATZEN GARA?

Diskotekara joan Mahainguru batera joan Poteatzen ibili Kirolen bat egin Musika-tresnaren bat jo Mezatara joan Telebista ikusi Zinemara, antzerkira, ikuskizunetara joan

12 Musean ibili Erakusketa bat ikustera joan Paseatzen ibili Kontzertuetara, operara joan Kanping egin, txangoak egin Kafetegi batean tertulian egon lagunekin Dendaz denda ibili Ikastaroren batean parte hartu Kirol-ikuskizunetara joan Bazkaria prestatu lagunentzat Irakurri Brikolajea egin

Nerabea

Gaztea

a k n i h e b z i o n


z i a m

z e z i o n i ) a i (

z i a m

Heldua z e z i o n i ) a i (

z i a m


Zaharra z e z i o n i ) a i (

z i a m



2. Atazak

A • Taula datu gehiagoz osatzea da zuen hurrengo eginkizuna: eman iezazkiozue elkarri etxean nahiz kalean eskuratutako datuak.

ZERTAN ERABILTZEN DUGU AISIALDIA?

Diskotekara joan Mahainguru batera joan Poteatzen ibili Kirolen bat egin Musika-tresnaren bat jo Mezatara joan Telebista ikusi

Nerabea

Gaztea



z i a m


z i a m

Heldua z e z i o n i ) a i (

z i a m


Zaharra z e z i o n i ) a i (

z i a m




Zinemara, antzerkira, ikuskizunetara joan

13 Musean ibili Erakusketa bat ikustera joan Paseatzen ibili Kontzertuetara, operara joan Kanping egin, txangoak egin Kafetegi batean tertulian egon lagunekin Dendaz denda ibili Ikastaroren batean parte hartu Kirol-ikuskizunetara joan Bazkaria prestatu lagunentzat Irakurri Brikolajea egin

2. Atazak

A

?

-tik mugagabea -ko %2 2% A E T A T I N U T S A K I . 2 A L I A M . 3


14

Gramatika eta diskurtsoa Ehunekoak nola idatzi • Irakur itzazu esaldi hauek eta esan zein dauden ongi eta zein gaizki: A. 22 urtetik gorako ehunetik 55,8k lagunekin ibiltzea dute gustokoen. B. Gizonezkoen ehuneko 5,9 baino ez dira mendira joaten. C. Emakumezkoen 19 % baino ez dute kirolik egiten. D. Zinemara biztanleen ehuneko 8,2 joaten dira. E. Kirola egiten dutenen artean % 10 aldea dago 22 urte baino gazteagoak izan edo zaharragoak izan, lehenengoen alde. • Zuzen itzazu gaizki daudenak: ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................

........................................................................ ........................................................................

........................................................................ ........................................................................ • Goiko esaldiei erreparatuta, hizki lodiz dauden bi aukeretatik zuzena azpimarra ezazu: A. Euskaraz ehunekoak -tik/ko atzizkiaren bidez adierazten dira. B. Ehunekoa adierazten duen hitza edo ikurra zenbakiaren aurretik / ondoren jartzen da. C. Zenbakiak ez dauka artikulurik / deklinabide-markarik. D. Forma hauek deklinatu egiten dira / ez dira deklinatzen.

2. Atazak

c d ba a b

A

Testuaren kohesioa

• Gipuzkoako Foru Aldundiak argitaratutako gazteen aisialdi-ohiturei buruzko testua duzu hor irakurtzeko. Testua, ageri denez, osatu gabe dago eta zure eginkizuna hutsune horiek betetzea da, beheko aukerak erabiliz. Argi ibili!, erantzun zuzena, edo zuzenak, bat baino gehiago izan baitaitezke.

1. a) Zaletasunik handienetako

b) Zaletasunik handiena c) Zaletasunik handienetarikoa d) Zaletasun handien

2. a) Adinak gora egiten duen ahala

b) Adinean gora egin ahala c) Adina aurrera ahala d) Adinean gora egiten den neurrian

3. a) Altuagoa izan, orduan eta zabalduago

b) Zenbat eta altuagoa izan, orduan eta zabalduago c) Hainbat eta altuagoa izan, orduan eta zabalduago d) Zenbat eta altuagoa izan, gero eta zabalduago

4. a) Diotenez

b) Ikusi arabera c) Ikus daitekeenez d) Jakina denez


5. a) Batez ere

b) Besteak beste c) Batik bat d) Areago

6. a) Esaterako

b) Bestetik c) Batez ere d) Alde batetik

7. a) Hala nola

b) Laburbilduz c) Dena den d) Nolanahi ere

15

2. Atazak

A A E T A T I N U T S A K I . 2 A L I A M . 3


ETXETIK KANPOKO JARDUERAK*

16

Etxeko jarduerekin gertatzen den bezala, gaztea gizonezkoa edo emakumezkoa izateak eragin handia du etxetik kanpoko jarduera jakin batzuk nahiago izatean ere. Nola edo hala kirolarekin loturik dauden jarduerak dira gizonezkoen (1) ........................ bat. Hala ere, zaletasun hori moteldu egiten da kontuan hartutako (2)..................................: 23 urtetik aurrera eta, oso bereziki, beren burua independientetzat daukaten gazteen artean. Bestetik, gizarte-maila (3) ................................................................................................................................... dago kirola egiteko ohitura.

Etxe kanpoko jarduerarik gogokoena Sexua Adina Guztira Gizonak Emakumeak 22 arte 22tik gora Oinarria

501

254

247

280

221

Lagunekin ibiltzea

53,7

46,1

61,5

52,3

55,8

Kirola egitea

34,0

48,6

19,0

38,4

28,1

Zinera/antzerkira joatea

8,2

4,3

12,1

6,4

10,4

Mendira joatea

6,8

5,9

7,7

5,4

8,6

Bestelakoak

12,0

9,6

14,4

11,2

13,4

Bat ere ez

0,2

0,0

0,4

0,0

0,5

ED/EDE

1,2

1,2

1,2

1,8

0,5

(4) ...................................................., elkarrizketatutako gazte gehienek lagunekin ibiltzea dute gogokoen, batez ere emakumezkoek. Kirol-jarduerek ere oso harrera ona dute, (5) .................................mutilen artean. Gutxiago dira kirola egitea gustatzen zaien neskak, baina, (6) ................................... , mutilek baino gogokoago dute zinera eta bestelako ikuskizunetara joatea. (7) ..............................................., telebista aurrean denbora asko ematen dutela kontuan harturik, ez da oso handia etxetik kanpoko jarduera horietarako geratzen zaien denbora. Eta horrek erlatibizatu egiten du jarduera gogoko horien guztien pisua.

* http: www. gipuzkoa. net/ infojuven/euskara/ inf33. html

2. Atazak

A • Ikusi duzue inkesta batetik abiatuta nolako ondorioak atera daitezkeen. Orain, zuek gauza bera egin beharko duzue inkestatik datu hauek ateraz:

Emazkumezkoek gehien egiten dituzten hiru jarduerak

Gizonezkoek gehien egiten dituzten hiru jarduerak

Nerabeek

1. 2. 3.

1. 2. 3.

Gazteek

1. 2. 3.

1. 2. 3.

Helduek

1. 2. 3.

1. 2. 3.

Zaharrek

1. 2. 3.

1. 2. 3.

• Orain datu horiek testu batera ekarri behar dituzu. Hori horrela, behean duzu idatzi bat Foru Aldundiaren txostenaren antza duena. Beraz, hari erreparatu eta, datuak erantsiz, testua osatu.

ZERTAN DA GURE AISIALDIA? ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... Emakumezkoek....................................................................................................................................... .............................................................................................................................................. Dena den ...................................................................................................................... adinean aurrera joan ahala ................................................................................................................................ Gizonezkoek, berriz, ............................................................................................................................................................. Ikus daitekeenez, nerabetzaroan neskek ................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ......................................... Mutilek ...................................................................................................... ........................................................................................................................................................... Helduei erreparatzen badiegu, emakumezkoek .......................................................................................... ........................................................................................................................................................... ................................................................ Gizonezkoei so eginez gero, ................................................... ........................................................................................................................................................... Azkenik, zahartzarora iritsitakoan, gure amonek........................................................................................ ........................................................................................................................................................... ............................................. Aitonek ................................................................................................. ........................................................................................................................................................... Esanak esan, argi dago ......................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................


17

2. Atazak

A

2. ATAZA: ONDO GELDITU BEHAR! Ikusi dugun legez, aisialdiko ohiturak eta gustuak ere aldatu egiten ditugu adinean aurrera joan ahalean. Baina, adina ez da aldaketarako faktore bakarra; izan ere gizarte-maila, ingurune kulturala eta norberaren jarrerak baitira eragile.


1 • Bideoan, aisialdiarekin lotuta dagoen ospakizun bat ikusiko duzu: kanpotik datozen ezagun batzuen harrera, alegia. Azaldu taldekideei, eskemaren laguntzaz, nolakoak izaten diren ospakizunak zure etxean.

Noiz


Oporretan... ............................... ............................... ............................... ...............................

Norekin

18

Zer egin

Etxean hartu; inguruko bazter politenak erakutsi... ....................................... ....................................... ....................................... .......................................

Nola

Gastronomia; herriko ohiturak erakutsi...

2. Atazak

A • Irakur itzazue ondoko hiru egoerak, ea bakoitzari udako plana prestatzen diozuen!

Zuk multinazional batean lan egiten duzu. Zure nagusiak, gaur, zera esan dizu, enpresako zuzendari nagusia datorrela Hanburgotik eta asteburuan berarekin ibili behar duzula; beraz, plan bat pentsatu. Kontuan izan, ondo gelditzea oso inportantea dela bai zure lanerako bai zure enpresarentzako. Berari buruz dakizun guztia hauxe da: Izena: Günther Gorschlütter 35 urte ... (Gainontzeko ezaugarriak zeuk asmatu.)

AS T E BU RUA LA RUN BA TA 10:00 1 2:00 1 4:00 16:00 18:00 20:00 2 2:00 2 4:00


IGAND EA 10:00 1 2:00 1 4:00 16:00 18:00 20:00 2 2:00 2 4:00

19

Zure aitaren lehengusu batzuk AEBetan bizi dira, Renon. Haien semealabek Euskal Herria ezagutzeko eta euskara ikasteko gogo bizia dute. Beraz, hiru hilabeterako Euskal Herrira etortzea erabaki dute, Lazkaoko barnetegira, hain zuzen ere. Eta, lehen asteburua zurekin emango dutenez, zuri egokituko zaizu gazte hauekin ibiltzea. Hona beraiei buruz dakizun guztia:

• 18 urte • Unibertsitaria • ...

AST EB URUA • 20 urte • Unibertsitaria • ...

LARUNBAT A 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 24:00

IGANDE A 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 24:00

2. Atazak

A • • • • • •



• 13 urte • •

Udan, Alemaniako familia batekin seme-alaben trukaketa egitekoak zarete: zuen semea (12 urte) Alemaniara joango da eta haien alaba (13 urte) Euskal Herrira etorriko. Hala ere, trukea egin baino lehen, bi familiek elkar ezagutzea komeni da. Beraz, asteburu honetan Alemaniako familia -aita, ama eta alaba- etorriko zaizue. Asteburu egoki bat presta iezaiezue, itxura ona har diezazueten .

20

AST EB URUA LARUNBAT A 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 24:00

IGANDE A 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 24:00

• Orain, talde bakoitzak prestatu duen planaren berri eman beharko du. Erabaki bozeramailea zein izango den eta prestatu azalpena behar bezala: nolako hiztegia, aditzak...

2. Atazak

3. ATAZA: GAU-GIROA, SESIO-BIDE

B

Noizbehinka parrandan joatea osasungarria dela ezin da ukatu. Izan ere, lagunarteko giro alaian egotea bezalakorik ez dago. Baina parrandan ibiltzeko modu asko daude eta, horren ondorioz, batzuen alaitasuna beste askoren amesgaizto bihur daiteke; batez ere, aste-bukaeretan.

1 • Inoiz pentsatu al duzu parranda egiteko era ugari egon daitezkeela? Esaterako, Europako iparraldeko gazteen parrandak nolakoak direla uste duzu? • Bideo-pasartean** Islandiako gazteak parrandan ikusi eta gero, bete ezazu honako taula hau jasotako informazioaz

Zure asteburuekin alderatuta, berdinak edo oso antzekoak diren ekintzak, jokabideak....

Zure asteburuekin alderatuta, desberdinak diren ekintzak, jokabideak....

Horrelako asteburu batek dituen alde onak

alde txarrak


21

** Islandia. Thalassa saioa. ETB

2. Atazak

B • HABE aldizkarian tabernetako gaueko ordutegiaz inkesta *** bat argitaratu zen. Irakurri eta gero, eman ezazu zeure iritzia, ondoko galderei erantzunez: 1. Zer iruditzen zaizkizu iritzi horiek? Ados al zaude? 2. Eta zuri zer iruditzen zaizu tabernak goizago ixtea?



22

Pub eta diskotekak goizago itxi? Maizpide euskaltegia ez da gaur goizekoa. Aurten 10 urte bete ditu. Zorionak! Eta ez dira gaur goizekoak,ezta ere, tabernarien eta taberna gaineko bizilagunen arteko arazoak. Tabernariek, parrokianoek goizaldera arte eduki nahi dituzte tabernak zabalik; bizilagunek, berriz, lo egin nahi dute,eta zaratarekin nola ba! Horregatik,tabernak, pubak,diskotekak ixteko ordua aurreratu egin nahi dute politikariek.N eurri horren aurka manifestazio bat egin zen Donostian udan. Baina zer pentsatzen dute neurri horri buruz,Maizpideko ikasleek? Hona iritziak! Pako Munera Jendea geroz eta beranduago irteten da kalera,eta konturatzen zarenerako tabernak itxita daude.Tabernak itxitakoan gainera kotxea hartu behar da diskotekara joateko. Lehendik ere oso goiz ixten dituzte tabernak. Jon Alonso Goizegi ixten dituzte. Bizilagunentzako ondo egongo da, baina gu gauean irteten gara lagunekin. Orain dagoen bezala ondo dago.Tabernak intsonorizatuta daude, baina guk ateratzen dugu buila kanpoan.Gu gara arazoa,ez tabernak. IzaskunValencia Oraindik beranduago ixtea.Lagunekin egon nahi baduzu,eta ez baduzu nora joan? Beharbada bajuago ipini behar da musika. Eta pisuetako leihoekin moteldu soinua. Beti egongo da norbait farra egin nahi duena. Donostiako Alde Zaharrean hori egin dute batzuek. Eduardo Gamiza Ni taberna baten gainean bizi naiz Donostian. Niri ez zait zarata inporta, edo ordutegia. Gustatuko litzaidake tabernak ordu gehiago irekita egotea, baina nire amari ez. Ari da ohitzen,baina batzuetan asko kostatzen zaio lo egitea.Jendea,tabernak ixtean, diskotekara joaten da;nik nahiago dut tabernan segitu. Manu Gezuraga Ez zait ordutegia moztea ondo iruditzen.Tabernak goizago ixten badira, jendeak kotxea hartuko du diskoteketara joateko,eta istripu-arriskua gehitu egingo da. Ondo dago oraingo ordutegia.Tabernak intsonorizatu egin behar dira eta bolumena neurtu. Mikel Perez de Calleja Neurri horrekin tabernariek dirua galtzen dute; beraz,gaizki.Baina bizilagunentzat ona da hori. Konponbidea zaila denez, orain dagoen bezala utziko nuke. Aritz Iturrarte Jendeak konturatu egin behar du molestatzen ari den ala ez. Orain dagoen bezala ondo dago,eta piskat beranduago izanda ere,gaizki ez.

*** Pub eta diskotekak goizago itxi? In HABE aldizkaria 273: 13. or.

2. Atazak

B • Zuek ba al dakizue zein den zuen herriko tabernak ixteko ordutegia? Hala ez balitz, galdetu zeure taldeko gautxori bati eta bete ezazue honako taula hau: NEGUKO ORDUTEGIA Urriaren 1etik-maiatzaren 31ra

UDAKO ORDUTEGIA Ekainaren 1etik-irailaren 31ra

ORDUTEGI BEREZIAK

Gazteentzako dantzalekuak, txokolategiak, izozkidendak, txurreriak, kruasantegiak...

Aste barruan

Asteburu eta jai-bezperetan

Aste barruan


Herriko jaietan

Aste Santua: ostegunetik astelehenera

Abenduaren 21etik urtarrilaren 6ra

Tabernak, bodegak, kafetegiak, jatetxeak, erretegiak, elkarte gastronomikoak, sagardotegiak...

Aste barruan


Aste barruan


Herriko jaietan




Herriko jaietan



Taberna bereziak, whiskeriak, klubak, pubak...

Aste barruan


Aste barruan


23

Dantzalekuak, diskotekak, kafeantzokiak, ikuskizunak dituzten jatetxeak...

Aste barruan


Aste barruan


Herriko jaietan



• Irakasleak emango dizue Eusko Jaurlaritzak ateratako azken dekretuaren berri.

• Zer deritzozu ordutegi honi? Zabalegia al da? Estuegia? Betetzen al dute zure herriko tabernek ordutegi hau?

2. Atazak

B 2 • Euskaldunon Egunkariak argitaratutako Festa eta atsedena; ezkontezinak? **** artikulua irakurri aurretik, gaiarekin lotua dagoen hiztegiari astindu txiki bat emango diozu: lehendabizi, hitzon esanahiaz jabetu eta, horren ondoren, hitzak eta aditzak uztartu, egindako aukerak arrazoituz. Adibidez, gatazka saihestezina eta aurre egin lotu nahi badituzu, hau bezalako azalpena egin dezakezu: Gatazka saihestezina baldin bada, hobe da lehenbailehen arazoari aurre egitea. A E T A T I N U T S A K I . 2 A L I A M . 3


24

• tabernarien ezinegona • bizilagunak • arduradunak • arautegia • gatazka saihestezina • etxebizitza zaharkituak • ostalaritza-lekuak • tabernen sailkapena • jarduera-ordutegia • errudunak

• abian jarri • adostu • arautu • aurre egin • egokitu • eguneratu • goxatu • hartu • kexu izan • konpondu • murriztu • sustatu • ugaritu • ulertu • zaharberritu • zigortu • zorroztu

....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... .......................................................................................................................

• Artikuluaren hiztegia ikusita, gaia ere aurreikusita izango duzu honezkero. Orain, idazlearen asmoa jakiteko, irakur ezazu testua gainetik eta aukera hauetako batean marratxoa jarriz: • Kazetaria, tabernariekin bat egin eta, ordutegi malguen aldekoa da • Kazetaria, gehiengoaren eskubideak defenditzearren, arautegi zehatzaren aldekoa da • Kazetaria, inoren aldera lerratu gabe, neutrala da

**** Festa eta atsedena; ezkontezinak? In Euskaldunon egunkaria 1999-01-17

2. Atazak

✑B

FESTA ETA ATSEDENA; EZKONTEZINAK? Ostalaritza arautzeko azken dekretua iazkoa da. Ordutik, arautegi hori betetzeko garaian, hainbat arazo sortu dira herri batzuetan. Udal batzuek zehatz betearazten dute; beste batzuek, ostera, ez dituzte ordutegiaren inguruko neurriak hartzen. Astean zehar Alde Zaharretako gauak isilak izaten dira, baina asteburuetan bizitasuna hartzen dute kaleek. Gauetako giroa ez da, ordea, jende guztiaren gustuko. Bizilagunen ezinegona arrazoi, herri askotan arazoak sortu dira. Tabernariek 1998ko dekretua bete dezaten Udal batzuek hartutako neurriek zeresan ugari sortu dituzte. Beste herri batzuetan, aldiz, bizilagunak kexu dira; gaueko orduetan jendeak zarata handia sortzen duelarik, Udalek ez dutelako ezer egiten hori konpontzeko. Arazo larriak sortzen ari dira herri batean zein bestean; a razo konponezinak askotan, ezkontezinak baitira gehienetan parrandan ibiltzea eta atseden hartzea. Auzi horretan arduradunak edota errudunak izendatzea ere ez da erraza izaten.

Erantzunik ez Gaueko orduetako oihuak, zarata, kaleetako pixa usaina, zaborra... Asteburuetan Alde Zahar askotan topa daitezke elementu horiek guztiak batera. Tabernetako arautegia abian jarrita ere, saihestezina da jendeak kalean sortzen duen zarata. Tabernariak hartu behar du bere tabernatik kanpo izandako gertaeren ardura? Udalak alde zaharretako etxebizitza zaharkituak konpondu behar ditu bizilagunek horrenbeste zarata entzun ez ditzaten? Bizilagunek ere ez al dute beste jokaera bat hartu behar hainb at egun berezitan? Kaleak zikintzen badira, zergatik ez dituzte maizago garbitzen? Gehiegizko zarata sortzaileen inguruko neurririk har al daiteke? Galdera horien guztien erantzunak nahi lituzkete bizilagunek, alkateek, tabernariek eta herrietan arazo horren gainean kezka duen edonork. Euskal Autonomia Erkidegoan ostalaritza arautzeko dekretu bat dago. Nafarroako gobernuak ere beste dekretu bat egina du horren inguruan. Berdintsuak diren arren, malguagoa da Nafarroakoa. EAEko azken dekretua 1998koa da. Hori betearazteko eta betetzen ez bada neurriak hartzeko ardura, berriz, Udalari dagokio.

Tabernak 80ko hamarkadan musikadun tabernen kopuruak gora egin zuen. Urte gutxi batzuetan musikarik gabe ziren taberna askotan musika jarri zuten. Jarduera horren aurrean Udalek ez zuten ezer egin, Gipuzkoako Ostalaritzako gerente Julian Garikanok adierazitakoaren arabera: "Jarraitu zuten tabernek inguratzen zen jendetzari zerbitzua eskaintzen, eta Udalek ez zuten neurririk hartu, hasieran bizilagunekin ez baitzegoen arazorik". Hori hasieran izan zen, ordea, Garikanoren hitzetan. Azken urteotan,

herri gehienetan arazoak sortu dira taberna asko dauden inguruetan. Herri horietako bizilagunak kexu direnean hasi dira nolabait taberna horien jarduera mugatu, sailkatu eta haien eskubideei gorputza eman nahian. EAEn duela hamar urte hasi zen Jaurlaritza dekretuak lantzen. Udalek dute Jaurlaritzak egindako arautegia betetzeko ardura. Herri batzuetan beste batzuetan baino malguagoak dira, baina Garikanok esan duenez, "Dekretua guztiei berdin aplika diezaietela, ez batzuei bai eta besteei ez".

Dekretuen ibilbidea 1988an Jaurlaritzak dekretu bat egin zuen tabernen jardueraren mugak eta eskubideak ezartzeko. Hala ere, oso zaila zen dekretu horren bitartez denborak aurrera egin ahala hainbat tabernaren sailkapena egitea. Era berean, eguneratu beharra zegoen, sortu ziren leku berriak sailkatzeko. Beraz, 1997ko dekretua egiten hasi ziren. Jaurlartizako arduradunek Udalekin, bizilagunen elkarteekin, eta EAEko Ostalaritza elkartearekin hitz egin zuen, horiek esan zezaketena jasotzeko. Hala ere, 1997an egindako dekretua ez zen ostalarien gustuko. Izan ere, Garikanoren iritziz , arautegi horrek zarata murrizteko hartzen duen neurri bakarra zen tabernen jarduera ordutegia murriztea: "Zarata badago, irtenbidea zein da, tabernak lan gehien egiten dutenean ateak herstea? Hori egin zuten 97ko dekretuan, eta guk atzera bota genuen". Hainbat elkarrizketa izan zituzten Jaurlaritzako eta Ostalaritza elkarteko kideek, eta, azkenean, 1997ko dekretua atzean utzi eta 1998koa atera zuten aldaketa batzuk eginez. Aldaketa hauxe izan zen: ordutegia 1998koaren paretsu izatea eta, taberna hertsi ondoren, ordu erdi bat izatea jendea kalera irteteko. Xehetasun horiez gain, aipatutako azken bi dekretuetan tabernen kategoria-sailkapen zehatzagoa egin zen, eta taberna arruntetik taberna berezietarako bidea hartu zutenentzako arauak ere zorrotzagoak ziren, taberna berezien itxiera ordutegiak izan nahi bazituzten: lokala intsonoritzatu, ate bikoitza ipini eta musikaren dezibelioak mugatu, besteak beste. Hala ere, neurriek ez dute kalean sortzen den zarata gutxitzen. Tabernetako ateak ordu zehatzean hersten badira ere, jende-oldeak sortzen duen zaratarekin zer egin? Herri bakoitzak bide ezberdinak ditu auzia gainditu ahal izateko. Hala ere, kaleko zarata gainditzeko irtenbiderik topatu duten edo ez, hori beste kontu bat da.


25

2. Atazak

B • Kazetariak lau zatitan banatu du artikulua. Zati bakoitzeko jaso duen informaziorik garrantzitsuena esaldi batean laburbilduko duzu eta lerroetan idatziko:

Gaiaren aurkezpena

.................................................................. .................................................................. .................................................................. A E T A T I N U T S A K I . 2 A L I A M . 3


26

Erantzunik ez

.................................................................. .................................................................. ..................................................................

Tabernak

.................................................................. .................................................................. .................................................................. Dekretuen ibilbidea

.................................................................. .................................................................. .................................................................. • Hona hemen zure herriko alkateak eta hainbat tabernarik kazetariei esandakoak. Komenta itzazue zeuen artean .

"Tabernariak pozik daude udalaren jarrerarekin eta arautegia behar bezala betetzen dute."

"Gure herrian ez da arazo larria, kale batzuetan besterik ez."

"Tabernak oso ondo intsonorizatuak ditugu. Zarata kalean dabilen jendeak egiten du."

"Udalak beti gehiengoaren eskubideak errespetarazi egiten ditu."

"Udalak zorrotzegi jokatzen du gurekin. Horrela segituz gero, negozioa pikutara joango da eta herriko gazteek ondoko herrietan egin beharko dute parranda."

• Orain, artikuluan azpimarratutako esaldiei erreparatuko diezu. Kazetariak hainbat hizkuntz baliabide erabili ditu Gipuzkoako Ostalaritza elkarteko gerente den Julian Garikanoren esanak adierazteko. Zuk, jakina, horiek eta beste batzuk ere ezagutuko dituzu; zerrenda itzazu, bada!

..... ...... ....... ...... ...... ...... ......

..... ...... ....... ...... ...... ...... ......

..... ...... ....... ...... ...... ...... ......

..... ....... ...... ...... ...... ...... ......

..... ....... ...... ...... ...... ...... ......

.................................... ...... .................................... ...... .................................... ...... .................................... ...... .................................... ......

2. Atazak

B 3 • Jarraian, Euskaldunon Egunkariak Irungo Alkateari eta ostalarien ordezkariari egindako elkarrizketen berri izango duzu. Zuk bietako bat bakarrik irakurriko duzu, gero, ikaskide bati konta diezaiozun. Beraz, irakurtzen ari zaren bitartean, interesgarriak iruditzen zaizkizun oharrak taulara bildu.

OHARRAK

......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... • Oharrak ordenatzeko garaia da; hartara, bete ezazu ondoko diagrama:

OHARRAK

OHARRAK

........................... ........................... ........................... ........................... ...........................

........................... ........................... ........................... ........................... ...........................

Puntu nagusia: LEGEA BETE

Puntu nagusia: DENAK BERDIN

GAI NAGUSIA: Tabernarien eta herritarren arteko auzia

Puntu nagusia: ORDUTEGI BEREZIAK

........................... ........................... ........................... ........................... ...........................

• Diagrama erabiliz, zeure ikaskide bati elkarrizketaren laburpena kontatu behar diozu. Berak ere beste horrenbeste egingo du. • Ondoren, Euskaldunon Egunkariak berak egindako elkarrizketaren laburpena emango dizu irakasleak, zure ikaskideak mezurik garrantzitsuena kontatu dizun ala ez egiazta dezazun.


27

2. Atazak

B 4 • Begi bistakoa da denok ez dugula, auzi honen aurrean, jarrera bera. Esaterako, segidan entzungo diezun sei lagun hauek jarrera eta irizpide ezberdinak dituzte. Arazoari irtenbidea emateko ahaleginean, nola ebaluatuko zenituzke? Aukera egin eta gero, jarri borobil bat pertsona horiek adierazteko zenbakien inguruan.



28

- Zure irizpidearekin bat datozenak

☛ 1-2-3-4-5-6

- Irizpide argienak dituztenak

☛ 1-2-3-4-5-6

- Irizpide irekia, dialogantea dutenak ☛ 1-2-3-4-5-6 - Oso irizpide ahula erakutsi dutenak ☛ 1-2-3-4-5-6 • Arazoa pairatzen dutenak herritarrak izanik, konponbidea ere herritarrek berek bilatzea da gizalegea. Dirudienez, horrelaxe pentsatu zuten Hernanin. Irakur ezazu artikulu-zati hau:

HERNANIN JE NDEARI GALDETU DIOTE ZER EGIN HERNANIN, tabernarien auzia konpontzeko neurriak hartu behar zirela eta irtenbidea topatzea zaila zela ikusita, herritarren parte hartzea bultzatzea erabaki zuen Udalak. Beraz, joan den urrian Herritarren Gune Parte-hartzaileak prozesua abian jarri zuen. Gizarteaz horrelako prozesuak eramaten dituen elkartearekin batera, sistema aleatorioa erabiliz, 50 herritar aukeratu zituzten.

Horiek auzian parte ziren herritar, elkarte eta taldeek aurkeztutako ponentziak entzun zituzten eta, ondoren, eztabaidatu. Hernaniko alkate Jose Antonio Rekondok, baieztatu zuen Gune Parte-hartzaileetatik ateratako emaitza aurrera eramango zutela. Hartara, jadanik ezagun dira herritarrek egindako lanaren ondorioak. Gauza asko atera ziren, eta ez soilik tabernen inguruko auziarenak.

• Ba al dakizue Gune Parte-hartzaile bat zer den? Zein izaten da horrelakoen eginkizuna? Ezagutzen al duzue horrelako esperientziarik? • Orain, zuek izango zarete Gune Parte-hartzailea. Dagoeneko, informazio dexente jaso duzue gaiaren inguruan: tabernarien iritzia, Udalekoena eta herritarrenak, bai iritzi batekoena bai bestekoena. Informazio hori guztia aurrean duzuela, saia zaitezte arazoari erantzun ahalik eta egokienak ematen. •Hona eztabaidarako zenbait puntu lagungarri: •Tabernetako ordutegia: denek berdin, urte osorako berdin edo inoiz zabalago? •Lokaletatik kanpo edatea. •Udalaren eskumena ordutegi bereziak ezartzeko. •Zarata eta beste arazo batzuen eraginagatik tabernariei zigorrak jartzea. •Gaueko trafikoa kontrolatzeko eta aparkalekuak ezartzeko irizpideak. •Herritarren osasuna eta higienea bermatzeko bideak. •Soinuak eta bestelako eragozpenak gainditzeko proposamenak. •... • Behin gaia eztabaidatutakoan, idazkariaren oharrak aztertu eta zenbait proposamen onargarri bildu beharra daukazue udalari idatziz aurkezteko.

• Konpara itzazue zeuek egindako proposamenak irakasleak emango dizuenarekin.

2. Atazak

4. ATAZA: NOR BERE GORDELEKUETAN BARRENA Begi bistakoa da hirian barrena ibiltzeko ere bide ezberdinak hautatzen ditugula gehienok. Nork bere ibilbidea egin ohi du. Nork bere gustuko txokoak izan ohi ditu: halako parke lasaia, eserita egunkaria irakurtzeko; halako denda bitxia, lagun bati opari berezi bat egiteko; halako taberna, pintxo aparta hura dastatzeko... Bestela esanda, nork bere gordeleku kuttunak izaten ditu. Horixe eta gehiago jakin nahi dugu ataza honetan; ez bakarrik leku horiek ikaskideei ezagutarazteko, baita kanpotik datozen bisitariei herriko gida berezia eskaintzeko ere.

1 • Jarraian aisialdiarekin lotutako hainbat film-pasarteren irudiak eta musika ikusi-entzungo dituzu. Baina, badago amarru txiki bat: pasarte batzuei jatorrizko musika aldatu egin diegu; hortaz, belarriak zorroztu aldaketak atzematekotan! • Hementxe dituzu giro ezberdinetako tabernen argazkiak. Zure herrian antzekorik izango da, nola ez! Jarriozu bakoitzari zeure herriko taberna baten izena eta erantzun beheko galderei.

Leku horietako zein da egokiena? - Lagunekin BogaBoga kantatzeko - Ezkutuko lige bat izateko - Negozioez hitz egiteko - Nobela bateko pertsonaiak bilatzeko - Mintza-praktika egiteko - Intimitateak kontatzeko - Kiniela bat betetzeko - Arropa berria erakusteko - Soirée erromantiko bati amaiera emateko - Futbola ikusteko - Egunkaria irakurtzeko

• Eta zuk horko zein txoko aukeratuko zenuke? Zein du zu gogoko?. • Zurekin bat datozen beste bi ikaslerekin bil zaitez eta horrelako leku batean zer topatzen duzuen adieraz iezaiozue elkarri. Leku bat edo beste aukeratzeko arrazoiak zerrenda itzazu: ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

...

C I K A S L E A R E N L I B U R U A 3 . M A I L A 2 . I K A S T U N I T A T E A

29

2. Atazak

C • Jarraian, bideoan, Arantxa Urretabizkaia idazleak, Aitor Mazo aktoreak eta Unai Iturriaga bertsolariak euren herrietan atsegin dituzten hainbat txokoz hitz egingo digute. Ikusi bitartean, taulako zertzelada biografiko horiek egia diren ala ez erabakiko duzu, E/G jarriz.


ZERTZELADA BIOGRAFIKOAK

Egia

Gezurra

Antigualeko gauzak saltzen dituzten dendak ditu gustuko. Maiz bisitatzen ditu jatetxe sofistikatu eta garestiak. Taberna lasaietako terrazak ditu gogoko, solasean aritzeko. Idazteko lumak kolekzionatzen ditu.


Tabernaren batean zuzeneko rock kontzertua dagoen bakoitzean, hantxe izango da bera lehendabiziko lerroan. Berunezko soldadutxoak bildu ditu aspalditik. Kirol-dendetan orduak ematen ditu. Gozokiak eta pastelak dira beretzat oparirik onenetakoak. Garai bateko kontuak ez zaizkio askorik gustatzen. Nahiago izaten ditu kontu berriak eta modernoak. Bizimodu ordenatua gustatzen zaio, kirola egitea, irakurtzea... Arropa erosterakoan, marka onekoa izateari garrantzia ematen dio.

30

• Lagun hauen gustu eta estiloaren berri zehatzago dakizue orain. Hori gogoan, presta ezazue zeuen herrian lagun hauentzako ibilbide egokia, lauzpabost leku bisitatzeko aholkua emanez. Arrazoitu egindako aukerak.

Arantxa Urretabizkaia Bisitak Jatetxeak Tabernak Gaueko tragoak Dendak Besterik

Aitor Mazo

Unai Iturriaga

2. Atazak

C 2 Herriko museorik, jatetxerik eta dendarik garrantzitsuenez gain, leku bitxiak ere jaso ditzake zuen gidak. Ohikoak ez diren txokoak ezagutzea interesgarria izan daiteke edozeinentzat, baita bertako lagunentzat ere; esaterako, lagun minarekin xirriak egitera maiz joaten zinen bazter zoragarri hura! • Bil zaitezte hirunaka eta, lehenengo eta behin, erabaki ezazue zein arlo jasoko dituen zuen gidak. Taulan bi arlo baino ez daude; besteak betetzea zuei dagokizue.

Gaueko tragoak

Dendak


31

Gida batean herriko xirri-tokiak agertzea ohikoa ez bada ere, zuenean jasotzea proposatzen dizuegu. Guk gida batean ez baina aldizkari batean topatu dugu Donostiako xirri-tokien berri ematen duen artikulua. Laster izango duzue irakurtzeko aukera. • Hirunaka bilduta, esazue xirri-toki batek zer baldintza bete behar dituen. • Orain artikulua irakurri eta bertan datozen xirri-tokiek baldintza horiek betetzen dituzten ala ez egiaztatu. Areago, hurrenkera itzazue onenetik txarrenera.

2. Atazak

C

✑ DONOSTIAKO XIRRI-TOKIAK *****



32

Mutil edo neska lagunarekin xirri egiteko leku egokia aurkitzea ez da erraza gazteontzat. Zeure pisuan bizi bazara, primeran. Guraso liberalak izan ditzakezu, bestela. Hala ere, gazte askok eta askok arazo larriak izaten ditugu toki egoki hori aurkitzeko.Beraz, kalera atera behar izaten dugu, ezkutuko txokoen bila. Hona hemen Donostiako xirri-tokien mapa. tipo bat harrapatu zuten ahuntz batekin. Harrapatu eta baita epaitu ere.

Igeldo. Txubillo mendiko faroa, Igeldoko jolas-parkeko aparkalekua, belardiak...Toki horietara jotzen dute bikoteek sexu beharra asetzeko. Gudamendira doan Lasarmendi bidean,esaterako,gidariek behin baino gehiagotan topatu dute kotxeren bat aurrez aurre, errepide erdian.Eta kotxean,noski,bikote bat elkar ferekatzen.Honelakoetan ikusten da gidarien pazientzia.Edo pazientzia falta.Zer egin behar da? Bikoteak bukatu ar te itxaron ala bozina jotzen hasi? Ibaeta. Larunbat arratsaldean edo igandean jende gutxi joaten da unibertsitatera. Ikasleek aste osoa pasatzen dute bertan eta, beraz,asteburuan ez dute campusa zapaldu ere egin nahi.Batzuk,hala ere,ikasleak ez direlako edo ikasleak izanik beharrak eraginda, hara joaten dira asteburuan bikotekidearekin. Magisteritza, Arkitektura eta Ekonomia Zientzietako Fakultateen inguruan egoten dira. Zorroaga / Miramon. Gizakiok sexua beste gizakiekin egiten dugu normalean.Dena dela,badira bestelako joerak ere.Zenbaiti oiloak,txakurrak edo ardiak gustatzen zaizkie. Ez dakigu animaliak atsegin dituztenen bilgune izango den,baina Miramonen duela urte pare bat

***** Donostiako Xirri-tokiak In Gaztetxulo 2: 2-4. orr.

Hondartzak. Udazkenean edo neguan ez dira oso aproposak, hotzak beroaldia apal baitezake. Baina udako goiz epeletan ez da harritzekoa Kontxan edo Ondarretan bikoteren bat ikustea.Horra hor pasadizoa: Duela zenbait urte udaltzainek bikote bat harrapatu zuten txortan toldoak pilatzen diren tokiaren azpian.Bikoteak Odonek larrua jotzen ez ote zuen galdetu zien udaltzainei.Hauek honelaxe erantzun zuten:"Bai, baina etxean". Arropa jaso eta etxera joan behar izan zuten. Honelakoetan kontuz ibili behar da udaltzainekin! Urgull. Beste toki mitiko bat. Neska batek kontatu digunez,han,banku batean eserita eta itsasoari begira, bere lehen orgasmoa izan zuen. Ezin erromantikoagoa izan. Paseo Berria. Leku polita da: itsasoa ondoan, olatuen hotsa...Parte Zaharretik gertu dagoenez,parranda-gauetan hainbatek begiko neska edo mutila ezagutu eta hara joaten dira.Mutil batek azaldu digunez,behin mozkor samar zegoela,neska batekin joan zen kotxera, Paseo Berrira. Hala ere,alkoholaren eraginez edo, eta xirritan hastekoak zirela, lo seko gelditu zen.Alkoholak lotsa alde batera uzten lagundu dezakeen arren,neurrian hartu behar duk, motel! Ulia. Urgull bezala, Ulia ere leku erromantikoa izan daiteke neska edo mutil lagunarekin joateko.Gauza jakina da,ordea, inguru honetan voyeur bat ibili ohi dela "espioitzan" eta bikoteen gustuko txokoak ondo baino hobeto ezagutzen dituela. Ategorrieta.Mendiola ingurua ere xirri-toki ezaguna da. Lagun batek honako pasadizo hau kontatu digu.Gauez etxera zihoala kotxe bat ondotik pasatu zitzaion musika ezin altuago jarrita, eta bere aurre-aurrean kondoia bota zuten kanpora. Badakigu sexuak bizipoza ematen duela, baina txortan edo xirri egiteak ez du zerikusirik zerria izatearekin.

2. Atazak

C • Irakurri berriro artikulua honako hauei arretaz erreparatuz: lekuen deskribapenei, pasadizoak txertatzeko moduei, xirri egitearekin zerikusia duen hiztegiari eta aholkuei. Orain, fitxa honetan jaso:

Lekuen deskribapenak • Txubillo mendiko faroa...

Pasadizoak (Pasadizoei hasiera ematekoak) • Neska batek kontatu digunez...

Hiztegia (Xirri egitearekin zerikusia duena) • Elkar ferekatzen

Aholkuak • Horrelakoetan kontuz ibili behar da udaltzainekin!

• Eta zuen herrian zein dira xirri-toki bisitatuenak? Irakasleak emango dizun mapan markatu xirri-tokiok eta egizue hit parade delako bat. • Egokitu zaizuen xirri-tokiaren testua idatzi behar duzue orain. Nahi izanez gero, ondoko fitxaz balia zaitezkete:

1. LEKUAREN DESKRIBAPENA: ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... 2. PASADIZOA (eta pasadizoari hasiera ematen diona): ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... 3. AHOLKUA: ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... 4. HIZTEGIA: ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ...........................................................................................................

• Irakur eta balora itzazue gainerako ikaskideek burutu dituzten testuak.

3 • Gidarako, erabakita dituzuen arlo bakoitzeko hiru txoko adostu. Aurrera baino lehen, hortxe duzue Bilbori buruz egunkari batek argitaratutako gida; bertan Bilboko zenbait txoko ezagutzeko aholku ematen da. Begiratu bat emaiozue eta erantzun honako galdera hauei: 1. Bilbo zer den adierazteko ondo aukeratua al dago gidaren leloa? 2. Hiriari buruzko informazio orokorra egokia al da? 3. Ageri diren leku horiek interesgarriak iruditzen al zaizkizue? Zeintzuk? 4. Zer deritzezue argazkiei: Ondo aukeratuak al daude? Erakargarriak al dira?


33

2. Atazak

C

✑ KOLOREA BERRESKURATU



34

Guggenheim bereganatu zuen hiria aurpegia garbituta ageri zaigu bere urterik ilunenak ahazteko prest. Ekintza kulturalak eta euskal gastronomia turistei deika daude.

Bilbo bisitatzea hiri moderno batean gozatzea da, hiri aski garbi, eraikin politez betea eta mundu zabal osoan famatua den museoa bere ibar er tzean lotu zuena. Baina bilbotar zaharrek bakarrik dakite horrek zer esan nahi duen. Ezin ilunagoa zen joan den hamarkadan Euskadiko hiriburu ekonomikoa, kaleak grisak eta zeru grisa ziren frankotarren hirigintzak beltzez tindatutako hirian. Gaur, nahiz eta errioak txokolotea bezain marroia izaten jarraitzen duen eta zenbait auzunetan gabeziak asko diren, berriro ere kolorea iritsi da hiriaren aurpegira eta aski da Parte Zaharrean, Arenalen edo Ensantxean ostera bat egitea horretaz jabetzeko. Hain gorroto duen eta hainbesteko inbidia dioen Donostiako frantses kutsuaren aldean, Bilboko estetika eta izakera britaniarragoa da –ez ahaztu ingelesek ekarri zutela Bilbora futbola, eta horrekin batera nortasun-ezaugarri bat errotuenetakoa: mila bider txapeldun izan den Athetic–. Bada zerbait 360.000 biztanleko hiri honetan Manchester edo Liverpool bezalako hiri industrialen gogortasuna

gogorarazten jarraitzen duena, inguruko fabrika erraldoiak desegiteak tankera apur bat goxatu dion arren eta orain zerbitzu-hiri bilakatu nahi duen arren. Bilbok turismoarentzat ere erakargarri izan nahi du, eta ez du eragozpen handirik horretarako. Ekintza kulturalak gero eta ugariago eskaintzen ditu, komer tzioa patrika guztien neurrikoa da eta biztanleak, oro har, abegi onekoak dira. Euskal Herri osoan bezala, janez gozatzea ia liturgi ohikune bat da. Ondo jatea merke izateaz gain, kafea eta kopak Penintsulako toki askotan ezagutzen ez duten arreta eta abildadez prestatzen dituzte Bilbon. Agian horregatik, eta bertakoek parrandarako duten zaletasun neurrigabeagatik, gauak luzeak izaten dira, trinkoak eta norberak nahi bezain araugabeak. Diego López de Harok 1300. ur tean eraikitako hiri honen gainean topiko asko zabaldu dira, eta horiek guztiak ezabatzeko modurik onena Bilbo ezagutzea duzu: ez da ez itsusia, ez zikina, eta bilbotarrak ez dira inguru hauetako beste edozein lekutako biztanleak baino harroputzagoak.

2. Atazak

C Bilboko gida****** Iruña Kafea. Bilboko kafetegietan ezagunena da. 1980an monumentu berezi deklaratu zuten, kultura sustatzen egindako lanagatik, batetik, eta dituen arkitektura-ezaugarri bereziengatik, bestetik. Iruña Kafea hamaika gertakizun politiko, sozial eta kulturalen lekuko izan da. Gaur egun, era guztietako jendea biltzen da bertan (eguerdian ejekutiboak eta profesionalak ikusiko dituzu). Bazkaltzen eta afaltzen ere ematen dute. Eguneko menua modu onean dago. Dasta ezazu bertako kafea, ez zaizu damutuko. Convento. Petardismo delakoaren aintzindaria. Esaterako, honako hauek

entzungo dituzu bertan: Camilo Sesto (bezeroen playbackak ez dituzu sekula ahaztuko), Carlos Berlanga edo Fresones Rebeldes. Oso oso dibertigarria. Kafe Antzokia. Garai batean San Vicente zinea izan zena kafe, jatetxe eta gaueko taberna bihurtuta dago. Hainbat emanaldi izaten dira bertan: rock kontzertuak, antzerki-saioak, bertso-saioak, besteak beste. Era guztietako jende-klasea bertara biltzen bada ere, euskaraz aritzeko aukera paregabea izango duzu bertan. Distrito 9. Bilboko house musikaren tenplua. Goizaldera arte zabalik egoten da. Bertan topatuko

duzun giroa hedonista samarra da. Gay ak zein heterosexualak ikusiko dituzu ehizan, oso aproposa baita ligatzeko. El Viandar de Sota. Lokal erraldoi honetan hainbat giro topatuko dituzu: sagardotegia, urdaitegia, ardandegia eta bi taberna. Biziki gomendatzen dizkizugu azken bi hauetako puntapuntako pintxoak. Power Records. Denbora gutxian Bilboko musika-dendarik punta-puntakoena bihurtu da. Bertan, pop ean eta antzekoetan aukerarik bereziena topatuko duzu. Gainera, eskertzekoa da bezeroari eskaintzen dioten tratu hurbileko hori.

3 1 5

Convento (2)

Kafe Antzokia (3)

Distrito 9 (4)

El Viandar de Sota (5) Power Records (6)

****** Bilboko gida. El País de las tentaciones 1998-02-20

3 . M A I L A 2 . I K A S T U N I T A T E A

35

4

Iruña Kafea (1)

I K A S L E A R E N L I B U R U A

2 6

2. Atazak

C • Orain, aukeratutako denden, tabernen eta gainontzeko lekuei buruzko testuak idatzi aurretik, eredukoak aztertuko dituzue.

Lekuaren deskribapena Nolako giroa izaten da? Noiz sortua?

Dekorazioa



Lekuaren nolabaiteko balorazioa egiten al da? Nola?

Gomendiorik egiten al da? Nola?

36

• Hemendik aurrera, gida burutzeari ekingo diozue eta, esan bezala, zuen esku dago nola antolatu. Hala ere, gidaren testu-egitura zehatza nahitaez gorde behar duzue, beheko taulakoaren antzera eginez.

1. LELOA: ........................................................................................................... ........................................................................................................... 2. SARRERA: ........................................................................................................... ........................................................................................................... 3. HERRIAN AZKEN URTEOTAN IZANDAKO BILAKAERA: ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... 4. ARLO BAKOITZEKO BIZPAHIRU TOKI: ........................................................................................................... ...........................................................................................................

!

Oharra: Argazkiak ere atera beharko dituzue: gidaren hasieran jartzekoak, dendetakoak eta abar.

2. Atazak

C • Aukeratutako leku bakoitzeko hiruzpalau datu nabarmenduko dituzue. Leku horietaz burura datozkizuen ideiak apuntatu, ideia-jasa modura. Behin testuen eskema bukatuta, errazagoa izango zaizue idaztea. Baina, testu askotxo idatzi beharra dagoenez, samurragoa da bakoitzak idatzi beharrekoak hiruron artean banatzen badituzue. • Lana bideratze aldera, gogoan hartu ondoko gidoia: - Herriko monumentuak, museoak eta beste horrelakoen deskribapen xumea egin eta bertan zer ikusi esan. - Jatetxeak: espezialitatea, giroa, prezioak eta abar adierazi. - Tabernak eta kafetegiak: giroa, pintxo edo edari berezirik ote duten, bertara joateko eguneko zein ordu den onena... - Gaueko tabernak, pubak, diskotekak: zernolako musika, giroa izaten den, nola jantzi bertara joateko... - Dendak: produktu berezirik ote duten, zerbitzu egokia eskaintzen ote duten, salneurrien gorabeherak...

!

Oharra: Egizue gida erabilgarria eta polita; izan ere, irakasleak, gida guztiak ikusgai jarriko baititu euskaltegian.

• Nork bere testuak idatzitakoan, elkarren artean testu horiek piska batean aztertzea komeni da. Balia zaitezte, horretarako, galdetegi honetaz: 1. Tokiaren gutxieneko informaziorik ba al dator? 2. Testua bere txikian koherentea al da? 3. Ondo loturik al dago? 4. Zuzentasun gramatikalari buruz esatekorik? • Besteen gidak irakurtzeko irrikitan? Bada, zoazte irakurtzera eta jaso itzazue oharrak edozer dela ere, gero diseinatzaileei argibideak eskatu ahal izateko.


37

Tabernak beranduago itxi

Recommend Documents