Mục lục Lời nói đầu
Chương 1. Tổng quan về Shigella 1.1 Lịch sử phát hiện 1.2 Phân loại 1.3
Đặc điểm của Shigella
1.3.1 Hình thái 1.3.2 Đặc điểm nuôi cấy 1.3.3 Đặc điểm sinh hóa 1.4
Độc tố của Shigella
1.5
Cơ chế gây bệnh của Shigella
1.6 Bệnh và triệu chứng 1.7
Các loại thực phẩm nhiễm Shigella
1.8
Tình hình nhiễm Shigella trên thế giới và Việt Nam
Chương 2. Các phương pháp xác định Shigella 2.1 Phương pháp truyền thống 2.2 Phương pháp hiện đại 2.2.1 Phương pháp PCR 2.2.2 Phương pháp LA
Chương 3. Kết luận -1-
Lời nói đầu Shigella là trực khuẩn, hiếu khí và kị khí tùy ý, cho thử nghiệm catalase (+) (trừ
Shigella dysentrirae), oxidase (+), lên men glucose không sinh hơi, hầu hết các loài không lên men và tạo acid từ lactose, dolcitol, không sinh H 2S, không có enzyme lysine decarboxydase. Shigella là tác nhân gây nên bệnh shigellosis, là một bệnh rất nguy hiểm lây lan rất
nhanh trong cộng đồng từ người sang người, qua đường thực phẩm cả nước uống. Nguồn nhiễm Shigella vào thực phẩm chủ yếu là từ nguyên liệu, từ nước hay từ công nhân chế biến. Các loại thực phẩm thường xuyên phân lập được Shigella là xà lách, thịt băm, thủy sản... Liều lượng gây ngộ độc thực phẩm do Shigella rất thấp, có thể ở mức 10 tế bào/g sản phẩm. Do vậy Shigella được kiểm soát rất nghiêm ngặt trong thực phẩm, đòi hỏi các phương pháp kiểm nghiệm phải rất nhạy, các quy trình kiểm soát phải chặt chẽ. Shigella có thể được phát hiện bằng cách nuôi cấy một lượng mẫu xác định vào
môi trường lỏng không chọn lọc, sau đó được chuyển vào môi trường tăng sinh chọn lọc. Dịch khuẩn sau khi tăng sinh chọn được cấy phân lập trên ít nhất 2 loại môi trường thạch đĩa với mức độ chọn lọc khác nhau. Khuẩn lạc nghi ngờ được kiểm tra bằng thử nghiệm sinh hóa và kháng huyết thanh.
-2-
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ SHIGELLA 1.1 Lịch sử phát hiện Shigella được Chantemesse mô tả từ năm 1888 và Shiga (nhà vi trùng học người
Nhật Bản) phân lập lần đầu tiên năm 1898 (vi khuẩn này về sau mang tên Shigella shiga ). Năm 1900, Flexner và Strong đã phân lập được một tác nhân gây bệnh lỵ trực khuẩn có những tính chất khác với vi khuẩn do Shiga phân lập. Năm 1891, trực khuẩn Shigella được Grigoriep phân lập gồm nhiều loài khác nhau: Shigella dysenteriae có ngoại độc tố; Shi.flexneri; Shi.boydii; Shi.sonnei . 1.2 Phân loại Về phân loại khoa học Shigella được xếp vào: - Giới : Bacteria - Ngành: Proteobacteria - Lớp: Gramma Proteobacteria - Bộ: Enterobacteriales - Họ: Enterobacteriaceae Căn cứ vào kháng nguyên O và tính chất sinh hóa, người ta chia Shigella ra làm 4 nhóm: Nhóm A ( S. dysenteriae): Không lên men mannitol, thuộc nhóm kháng huyết thanh A, có 10 kiểu huyết thanh (serotype ), các kiểu huyết thanh không có quan hệ về kháng nguyên với các nhóm khác và không có quan hệ về kháng nguyên với nhau. Kiểu 1 ( S. dysenteriae ) còn có tên là trực khuẩn Shiga. S.shiga ngoài độc tố còn sinh ra một ngoại độc tố mạnh. Nhóm B ( S. flexneri): Có khả năng lên men mannitol, thuộc nhóm kháng huyết thanh B. Có 6 kiểu huyết thanh, các kiểu huyết thanh này có thể được chia thành nhiều subserotype khác nhau theo sự hiện diện của các kháng nguyên khác nhau trong nhóm này. Nhóm C ( S. boydii): Có khả năng lên men mannitol sinh acid thuộc nhóm kháng huyết thanh C, trừ một vài ngoại lệ. Được chia thành 15 kiểu huyết thanh. -3-
Nhóm D ( S. sonnei): Có khả năng lên men mannitol, thuộc nhóm kháng huyết thanh D, là nhóm duy nhất có khả năng lên men lactose nhưng chậm, chỉ có 1kiểu huyết thanh. 1.3 Đặc điểm của Shigella Có khả năng chịu đựng yếu tố ngoại cảnh tương đối tốt tuy nhiên chết khi tiếp xúc trực tiếp với môi trường khô và dưới ánh sáng mặt trời. - Shigella là một trong những vi khuẩn kháng thuốc ở mức độ cao nhất . - Chẩn đoán xác định dựa vào dịch tễ học, hội chứng lỵ, kết quả cấy phân Shigella (+). 1.3.1 Hình thái Shigella có dạng hình que thẳng dài 1-3 µ m, không có lông, không di động, không
có vỏ, không sinh bào tử, bắt màu Gram âm.
Hình 1. Shigella flexneri
Hình 2. Shigella dưới kính hiển vi
-4-
Năm 1891, trực khuẩn Shigella được Grigoriep phân lập gồm nhiều loài khác nhau: Shigella dysenteriae có ngoại độc tố; Shi.flexneri; Shi.boydii; Shi.sonnei.
Shigella dysenteriae
Shigella sonnei
Khuẩn lạc của Shigella sonnei
Hình 3. Hình thái Shigella
1.3.2 Đặc điểm nuôi cấy Như các vi khuẩn đường ruột khác, Shigella là vi khuẩn hiếu kỵ khí tùy tiện nhưng phát triển rất tốt trong điều kiện hiếu khí. Trên môi trường đặc, sau 24h, chúng tạo thành khuẩn lạc tròn, lồi, bờ đều, trong và có đường kính khoảng 2mm. Trên môi trường phân lập có lactose, khuẩn lạc vẫn không màu. Khuẩn lạc của Shigella : Nuôi cấy được trên môi trường hiếu khí cũng như kị khí. Sống được từ 8- 40 0C; pH=6.5-8.8, thích hợp nhất ở 37 0C; pH=7-8 nhưng mọc được ở môi trường có pH 6.68.8. Trên môi trường lỏng như canh thang, pepton, vi khuẩn mọc sớm và làm đục đều môi trường. Trên môi trường thạch Istrati, SS, sau 24h cho khuẩn lạc có dạng hình chữ S (nhẵn bóng, bờ đều hơi lồi), trong và nhỏ hơn khuẩn lạc của Salmonella. Khuẩn lạc Shigella có đường kính khoảng 2mm.
-5-
Khuẩn lạc Shigella trên: Môi trường EMB. Môi trường MacConkye Môi trường ENDO Môi trường Hettoen Môi trường SS agar
1.3.3 Đặc điểm sinh hóa Tất cả các Shigella đều lên men đường glucose, hầu hết không sinh hơi, một số trường hợp có sinh hơi nhưng rất yếu. Các Shigella không lên men lactose, trừ S. sonnei có khả năng lên men lactose chậm sau từ 2 ngày đến 2 tuần. Các Shigella flexneri , Shigella boydii và Shigella sonnei có khả năng lên men mannitol; S. dysenteriae không có khả năng này. Shigella không sinh H2S, không sử dụng được citrate trong môi trường Simmons,
không sinh indol. Shigella không có men phân giải được urê, không làm lỏng gelatin.
1.3.4 Cấu trúc kháng nguyên Tất cả các Shigella đều có kháng nguyên thân O, một số có kháng nguyên K và tất cả đều không có kháng nguyên H. 1.4 Độc tố của Shigella Các Shigella đều có nội độc tố và một số Shigella có ngoại độc tố. -
Nội độc tố: bản chất là lypopolysacharide ở thành tế bào vi khuẩn có thể kích thích thành ruột. -6-
Đặc điểm: Nội độc tố bao gồm các kháng nguyên O, polysachride lõi và lipid A. Nội độc tố có tính độc mạnh, cấu tạo như kháng nguyên thân, là loại kháng nguyên yếu. Tác dụng chủ yếu là gây phản ứng trong ruột. - Ngoại độc tố: Độc tố này rất độc, mạnh như độc tố của trực khuẩn uốn ván, có tác
dụng đặc hiệu vào hệ thần kinh. Đặc điểm : Shigella dysenteriae tiết độc tố shiga : không bền nhiệt nhưng có tác động lên ruột
lẫn hệ thần kinh trung ương. Độc tố shiga gây tiêu chảy, ức chế tiếp thu đường và các acid amin ở ruột non. Trên hệ thần kinh thì chất độc gây các biểu hiện lâm sàng trầm trọng, có thể tử vong. Shigella flexneri và Shigella sonnei tiết ra Shiga-like toxin có tính chất giống
Shiga toxin nhưng ít độc hơn và số lượng ít hơn. 1.5 Cơ chế gây bệnh của Shigella Tại đường tiêu hóa, Shigella gây tổn thương đại tràng. Shigella (Trực khuẩn lỵ) gây bệnh nhờ khả năng xâm nhập và nội độc tố, Shigella dysenteriae và Shigella flexneri còn có thêm ngoại độc tố. Vi khuẩn bám rồi xâm nhập vào niêm mạc đại tràng. Chúng nhân lên nhanh chóng trong lớp niêm mạc. Vi khuẩn chết giải phóng ra nội độc tố gây xung huyết, xuất tiết, tạo những ổ loét và mảng hoại tử. Nội độc tố còn tác động lên thần kinh giao cảm gây co thắt và tăng nhu động ruột. Những tác động đó làm bệnh nhân đau bụng quặn, buồn đi ngoài và đi ngoài nhiều lần, phân có nhầy lẫn máu. Ngoại độc tố của Shigella dysenteriae và Shigella flexneri có độc tính với thần kinh trung ương, có thể gây viêm màng não và hôn mê. Tuy nhiên, vi khuẩn chỉ sinh ra ngoại độc tố sau khi đã xâm nhập vào niêm mạc đại tràng. Không có miễn dịch tự nhiên, vai trò bảo vệ chủ yếu dựa vào IgA ở ruột.
-7-
Hình 4. Cơ chế gây bệnh của Shigella
1.6 Bệnh và triệu chứng . Nếu nhẹ, người bệnh đau bụng từng cơn, mắc đi cầu (lúc đầu phân lỏng về sau nhớt nhầy, mủ) 10-15 lần /ngày, mót rặn. Nặng thì đau quặn bụng từng cơn, mót rặn dữ dội (đôi khi làm sa trực tràng). Đi cầu 30-40 lần /ngày, phân toàn máu, nhớt nhầy, người bệnh mệt mỏi, sụt cân, vẻ mặt hốc hác, môi khô, lưỡi đóng bợn, bụng chướng, vọp bẻ, nấc cục. Lỵ Trực Trùng luôn có sốt, nhẹ thì 38-39oC, nặng thì 40-41oC, có khi sốt gây co giật. Trong một số trường hợp, sự nhiễm khuẩn Shigella có thể gây ra những triệu chứng khác như phát ban trên da, viêm khớp, tổn thương thận hay ảnh hưởng đến thần kinh. Biểu hiện khác: Tăng urê huyết, huyết tán, hạ natri và đường huyết, bất thường ở
hệ thần kinh (co giật, rối loạn tri giác, tư thế bất thường…). Ít phổ biến hơn: Viêm khớp -8-
háng phản ứng, đau nhức toàn thân, nước tiểu có albumin và trụ hạt, đạm máu có thể tăng. Các biến chứng Tại chỗ: Xuất huyết đại tràng, thủng đại tràng, sa trực tràng… Toàn thân: Sau khi khỏi lỵ trực trùng có thể xuất hiện triệu chứng mắt (mắt đỏ), niệu đạo (tiểu gắt, buốt), khớp (đau khớp di chuyển, khớp sưng đau, tràn dịch khớp không để di chứng Để xác định chắc chắn bệnh Lỵ Trực Trùng(LTT) cần soi phân tươi, cấy phân, huyết thanh chẩn đoán, soi trực tràng. Phải phân biệt LTT với lỵ amib, tiêu chảy do E.Coli, viêm trực-kết tràng do các nguyên nhân khác (như lao ruột, trùng roi…), lồng ruột trẻ em…
1.7 Các loại thực phẩm nhiễm Shigella Ruồi nhặng có thể gây ra sự lây nhiễm Shigella từ phân vào thực phẩm và nếu thực phẩm này được sử dụng cho nhiều người, Shigella theo đó sẽ lây lan rất nhanh chóng. Một nguồn lây nhiễm Shigella khác là rau quả đã bị nhiễm khuẩn khi thu hoạch từ những cánh đồng được tưới bón bằng phân tươi. Shigella cũng có thể lây nhiễm do uống và bơi lội trong nước bị nhiễm Shigella do chất thải chưa qua xử lý. Tại các quốc gia đang phát triển không tinh lọc nước uống đúng mức.
-9-
1.8 Tình hình nhiễm Shigella trên Thế Giới và tại Việt Nam Trên thế giới Lỵ do Shigella là một bệnh phổ biển, tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao. Hàng năm có 165 triệu đợt lỵ trong đó : 99% ở các nước đang phát triển, 69% ở trẻ em dưới 5 tuổi. Trong 1,1 triệu người bị tử vong do Shigella ở các nước đang phát triển thì 60% là trẻ dưới 5 tuổi. Lỵ do Shigella ở các nước đang phát triển. Ứớc tính số đợt nhiễm Shigella mỗi năm ở trẻ từ 0-4 tuổi là: 113.163.260 đợt. Ứớc tính được số đợt mắc lỵ do Shigella ở các nhóm tuổi: Nhóm 5-14:
14.654.230
Nhóm 15-59:
30.065.470
Nhóm trên 60
5.296.565
TS mắc lỵ do Shigella: 50.016.265.
Lỵ do Shigella ở các nước phát triển. Tỷ lệ mới mắc lỵ do Shigella là 13 ca bệnh/100.000 dân Mỗi năm có 1,5 triệu người trải qua một đợt lỵ. Năm 1996 có 164,7 triệu đợt mắc lỵ nhưng đến 1997 có 167 triệu lượt hàng năm. Số tử vong ở các nước đang phát triển: 1.093.505 trường hợp trong đó trẻ dưới 5 tuổi chiếm 61% Số tử vong là: 3.030 trường hợp trong một năm Phân phối các chủng Shigella theo nhóm huyết thanh và theo tuýp huyêt thanh Theo nhóm huyết thanh: Ở các nước đang phát triển: S.flexnerie; S.sonnei; S.dysenteriae và S.boydii Ở các nước phát triển: S.sonnei; S.flexnerie; S.dysenteriae và S.boydii Theo tuyp huyết thanh: Các địa dư khác nhau thì phân phó theo các tuyp huyết thanh khác nhau.
- 10 -
Tại Việt Nam -
Số người mắc bệnh dựa trên báo cáo tại bệnh viện trong một khoảng thời gian nhất định:
-
Khoa Lây BV Bạch Mai 1990-1994: - Nhóm dưới 4 tuổi: 53 bệnh nhân - Nhóm 4-15 tuổi:
11 bệnh nhân
- Nhóm trên 17 tuổi: 96 bệnh nhân -
Viện LSCBNĐ tháng 6-10/1996: 18 bệnh nhân Viện nhi từ 6/1998-6/2000: 132 trẻ Thái Nguyên: 1997-2002: 96 bệnh nhân Tử vong vì lỵ do Shigella: Xuất hiện 1977-1980 tại Khoa lây Bệnh viện Bạch mai:
50 bệnh nhân.Từ sau năm 1980 không có trường hợp tử vong nào tại bệnh viện. Nghiên cứu trọng điểm ở Nha Trang cho thấy: -
390/10.258 đợt tiêu chảy phân lập được Shigella
-
Phát hiện thêm bằng PCR 38%
-
Số đợt nhiễm Shigella phải nhập viện:101
-
Tỷ lệ hiện mắc /1000 người /năm: 0,6%
-
Tỷ lệ hiện mắc ở trẻ dưới 5 tuổi: 4,9%
-
Số đợt nhiễm Shigella phải nhập viện:101
Chương 2: CÁC PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH SHIGELLA - 11 -
2.1 Phương pháp truyền thống : 2.1.1 Quy trình phân tích : Giai đoạn tăng sinh : Lấy 25g mẫu cho vào túi dập mẫu, thêm 225ml canh Tryptone Soya. Đồng nhất mẫu (không quá 2 phút), đo và chỉnh pH về 7± 0,2. Buộc chặt túi và đem ủ ở 37 oC trong 16- 20 giờ. Giai đoạn tăng sinh chọn lọc : Chuyển 0,1ml dịch tăng sinh sang môi trường canh tăng sinh GN. Ủ ở 37oC trong 16 – 20 giờ. Phân lập : Dùng que cấy vòng cấy dịch tăng sinh lên các môi trường thạch đĩa chọn lọc như : XLD, HE và MAC. Do Shigella rất nhạy cảm với điều kiện môi trường nuôi cấy, để có thể phát hiện được Shigella với hiệu suất cao nhất nên sử dụng ít nhất hai loại môi trường phân lập khác nhau. Sau khi cấy, ủ các đĩa môi trường ở 37 oC trong 24- 48h. Kết quả : •
Khuẩn lạc Shigella trên môi trường HE :
Hình1.Shigella trên HE, khuẩn lạc có màu xanh nhạt, trong suốt. •
Khuẩn lạc Shigella trên môi trường MAC :
- 12 -
Hình 2.Khuẩn lạc Shigella có màu nâu đỏ, trong suốt. •
Khuẩn lạc Shigella trên môi trường Deoxycholate Citrate Agar :
Hình 3. khuẩn lạc Shigella trên môi trường Deoxycholate Citrate Agar có màu đỏ nhạt, môi trường có màu đỏ cam, hơi đục.
- 13 -
•
Khuẩn lạc Shigella trên môi trường XLD :
Hình 4. khuẩn lạc Shigella trên môi trường XLD, có màu đỏ, trong suốt. 2.1.2 Khẳng định bằng phương pháp sinh hóa và huyết thanh : Từ các khuẩn lạc nghi ngờ trên môi trường phân lập, chọn ít nhất 5 khuẩn lạc cấy trên môi trường không chọn lọc (như TSA). Ủ ở 37oC trong 24h. Các khuẩn lạc xuất hiện trên môi trường này được sử dụng để thử nghiệm sinh hóa và kháng huyết thanh. Thử nghiệm sàng lọc: Các dòng nghi ngờ là shigella được cấy vào môi trường TSI. Ủ ở 37oC trong 24h. Kết quả : Shigella cho phản ứng kiềm trên bề mặt thạch nghiêng và acid ở phần sâu,
không sinh hơi và không tạo H 2S trong môi trường. Các dòng có phản ứng như trên được thử nghiệm để khẳng định Shigella. Thử nghiệm khẳng định : Các thử nghiệm sinh hóa cần tiến hành để khẳng định Shigella và các đặc trưng sinh hóa của nhóm nay được tóm tắt như dưới đây
- 14 -
Thử nghiệm sinh hóa Simmon Citrate Arginine Decarboxylase Lisine decarboxylase Urease Malonate MR VP Salicine Xylose Cellobiose Andonitol Dulcitol Inositol
Kết quả + -
2.1.3 Khẳng định bằng thử nghiệm kháng huyết thanh : Thực hiện tử nghiệm kháng huyết thanh bằng huyết thanh đa giá A, B, C, D từ các dòng được nuôi cấy trên môi trường thạch không chọn lọc. Tiến hành các đối chứng (-) trên nước muối sinh lý. Một số Shigella tạo thành kháng nguyên bề mặt (kháng nguyên K) có thể làm chê mất kháng nguyên O và làm cho phản ứng ngưng kết không diễn ra. Vì thế khi không có biểu hiện ngưng kết cần thực hiện việc đun sôi dịch vi khuẩn trong khoảng 30 phút để loại bỏ kháng nguyên bề mặt. Sau đó tiến hành lại thử nghiệm ngưng kết. KẾT LUẬN : Có hay không có Shigella trong 25gmẫu vật.
2.2 Phương pháp hiện đại : 2.21 Kỹ thuật PCR (Polymerase Chain Reaction) Kary Mullis đã phát minh ra kỹ thuật PCR (phản ứng chuỗi polymerase) vào năm 1985, tạo nên một cuộc cách mạng lớn trong đời sống khoa học. Chỉ sau 8 năm (1993), K. Mullis đã được trao giải Nobel về hoá học nhờ phát minh này.
- 15 -
Bộ công cụ dùng trong xét nghiệm “bộ Kít PCR” với độ nhạy rất cao với các vi khuẩn, cứ trong 25g mẫu thực phẩm có một con vi khuẩn cần tìm thì PCR sẽ phát hiện ra chúng. Điều đặc biệt là các bộ kít không chỉ gọi tên một loại vi sinh vật gây ngộ độc thực phẩm mà chúng có thể phát hiện ra 12 loại vi khuẩn khác nhau như: e.coli, e. coli 0157:h7, salmonella spp, shigella spp, nấm mốc...
Tùy thuộc vào loại thực phẩm và số loại chỉ tiêu vi khuẩn gây bệnh cần kiểm soát đối với mỗi loại thực phẩm, các quy trình và bộ Kit PCR cho phép xét nghiệm và gọi tên tất cả các vi khuẩn nêu trên trong vòng 24 giờ (trừ Clostridium botulinum , cần thời gian nuôi cấy tăng sinh dài). Chúng được thiết kế cho 50 phản ứng PCR với 50 ống phản ứng, chứa đầy đủ thành phần dung dịch đệm PCR, mồi, nước... để giúp kiểm tra chính xác mức độ nhiễm vi sinh vật trầm trọng hay không
- 16 -
Kỹ thuật PCR dùng phát hiện shigella được tiến hành trên cặp mồi SHIG khuếch đại cho trình tự 320bp trên plasmid xâm nhiễm đặc hiệu cho shigella và cặp mồi 16S khuếch đại cho trình tự có kích thước 1007bp nằm trong vùng bảo tồn cùa 16S rRNA hiện diện trong mọi loài vi khuẩn
- 17 -
Kết quả điện di của 13 chủng Shigella sonnei So với phương pháp nuôi cấy truyền thống, phương pháp này cho hiệu quả chính xác và hay hơn ở chỗ, nó phát hiện nhiều vi khuẩn gây bệnh hơn và tốn rất ít thời gian.Riêng đối với Shigella thì cho phép phát hiện shigella ở mức 10CFU/25g mẫu sau 12→14h tăng sinh,cho kết quả sau 24h.
- 18 -
2.2.2 Kỹ thuật LA (latex agglutination) Ngoài ra dựa trên kỹ thuật phân tích kháng thể dùng trong phát hiện Shigella còn có bộ Kit Wellcolex ,bộ kít Bactigen dựa trên kiểu phân tích LA.
Được sử dụng từ những năm 1956,xét nghiệm LA rất phổ biến tại các phòng thí nghiệm lâm sang,áp dụng để phát hiện hơn 100 bệnh truyền nhiễmThử nghiệm này dựa trên sự ngưng kết giữa các hạt cao su với các kháng thể huyết thanh.Chẩn đoán xác định Shigella từ các mẫu lâm sàng trong 24h với độ đặc hiệu (>98%) và độ nhạy (100%),hơn
nữa thao tác rất đơn giản và dễ sử dụng. Ví dụ: cơ chế của thử nghiệm LA:
Các mẫu thực phẩm cần kiểm tra sau khi được xử lý được pha trộn với hạt cao su đã được phủ một kháng thể hoặc kháng nguyên cụ thể.Nếu mẫu bị nghi ngờ có sự hiện diện của shigella, các hạt cao su sẽ cụm lại với nhau (tựu lại).
Sơ đồ của 1 hạt latex: Vòng tròn màu đen đại diện polystyrene với sulfat và các gốc tự do Vòng tròn màu trắng biểu thị nhóm acid sulfonic của bề mặt Đuôi đại diện hydrocarbon liên kết các phần của hạt
- 19 -
Cơ chế thử nghiệm latex agglutination Sau thử nghiệm Nếu thử nghiệm là âm tính, cao su vẫn còn mịn và giữ lại màu sắc ban đầu của nó. Nếu thử nghiệm dương tính ,hạt cao su thay đổi màu sắc khác biệt so với hạt cao su xung quanh
- 20 -
Chú ý : Cần lưu ý Shigella là nhóm chứa các dòng gây bệnh nguy hiểm, có thể gây các triệu chứng bệnh với liều lượng rất thấp 10 tế bào/ g sản phẩm. Do vậy cần tuân thủ triệt để các biện pháp an toàn khi làm việc với các chủng Shigella cần làm đối chứng (+) cũng như khi thao tác trên các chủng phân lập
lại. Các môi trường hay mẫu vật sau nuôi cấy cần phải hấp khử trùng cẩn thận trước khi rửa.
Chương 3 : KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 3.1 Kết luận: Shigella là chủng gây bệnh nguy hiểm.Ngoài bệnh lỵ còn có một số biến chưng
khác như:thủng ruột,xuất huyết tiêu hóa,viêm loét đại tràng sau lỵ,và một số biến chứng hiếm khác… Hiện nay chưa có vaccin đặc hiệu.Đang thử nghiệm dùng vaccin sống giảm độc lực đường uống nhằm tạo nên miễn dịch tại chỗ ở ruột. Shigella là một trong số các vi khuẩn có tỷ lệ kháng kháng sinh rất cao.Những
chủng Shigella mang plasmid chứa các gien kháng lại nhiều kháng sinh đã được phát hiện đầu tiên ở Nhật Bản, sau đó được phát hiện ở nhiều nước khác, trong đó có nước ta. Với tình hình kháng thuốc như vậy, việc làm kháng sinh đồ để chọn kháng sinh thích hợp để điều trị là hết sức cần thiết. Việc sử dụng kháng sinh bừa bãi, thiếu thận trọng sẽ có nguy cơ làm tăng nhanh các chủng có sức đề kháng đối với kháng sinh và tăng nguy cơ bị loạn khuẩn.
- 21 -
3.2 Đề nghị để phòng tránh bệnh do shigella gây ra cần: Truyền thong giáo dục sức khỏe để nâng cao kiến thức phòng bệnh Cung cấp nước sạch Thực hiện an tòan vệ sinh thực phẩm Rửa sạch tay thật kỹ và đúng cách trước khi ăn, ăn chính, uống sôi. Rủa sạch rau sống, thức ăn cần đậy kỹ tránh ruồi nhặn. Vệ sinh phân, rác, quản lý việc dùng phân trong nông nghiệp.Ðặc biệt nơi sống tập thể và người phục vụ ăn uống, cấp dưỡng, nuôi dạy trẻ phải sạch sẽ. Điều trị tích cực cho bệnh nhân lỵ.Ðiều trị người lành mang bào nang. Tài liệu tham khảo Sách Phương Pháp Phân Tích Vi Sinh Vật trong nước, thực phẩm và mỹ phẩm của thầy Trần Linh Thước, NXB Giáo Dục. Thông tin kỹ thuật_Khoa Vi khuẩn và vệ sinh dịch tể tây nguyên www.en/wikipedia.org www.textbookofbacteriology.net www.impe-qn.org.vn www.sinhhocvietnam.com www.who.int www.bvtwhue.com.vn www.mgc.ac.cn
- 22 -
- 23 -
