leksicke termine prema upotrebi, knjizevne knjizevne reci mozemo podeliti podeliti na istorizme, arhaizme, neologizme i termine. Istorizmi su reci koje su zastarele zato sto oznacavaju pojave i predmete sa kojim se ne susrecemo u savremenom zivotu (dahija, ferman, abadzija...) Arhaizmi su reci koje su takodje zastarele zato sto su ih istisnule druge reci istog znacenja (hesapracun; zrcalo-ogledalo) neologizmi -novonastale reci koje nastaju najcesce sa novim pojavama u drustvu (vokmen, diskmen, kompjuter..) termini -reci kojima precizno oznacavamo pojmove u nauci. u okviru terminologije srpskog jezika ulazi i rec pozajmljenice.
pozajmljenice su reci stranog porekla koje su se s e ukorenile u nas jezik i podlegle su gramatickim i glasovnim promenama naseg jezika. Prema poreklu pozajmljenica, mozemo ih podeliti na: turcizmi(zanatstvo, turcizmi(zanatstvo, predmeti koji su se koristili) čobanin, čobanin, bravar, berber, skeledzija, kujundzija, buregdžija buregdžija..... džezva, ćuprija, pendžer(prozor), boja, čamac, baka , kazan, kajmak, merdevine, oluk... anglicizmi(imaju veliku primenu u informatici) edukacija, tinejdžer, tenk, sport, vikend, džemper, film, parking... germanizmi(pojmovi germanizmi(pojmovi koji se cesto koriste u okviru zanimanja) moler, majstor, grof, malter, farba, farbati, pegla, berza, vaga... romanizmi (reci iz romanskih jezika: francuski, francuski, italijanski, spanski, latinski) l atinski) francuske pozajmljenice (galicizmi) – reci iz oblasti kulture i vojni termini pr. bal, banket, dama, dama, moda, artiljerija, armija, bajonet, bataljon, bataljon, brigada, komandir... komandir... italijanske pozajmljenice (italijanizmi) – reci iz oblasti muzike i hrane pr. opera, arija, tenor, balkon, bravo, bravo, violina, kantauto...salama,salata, kantauto...salama,salata, sirup... pozajmljenice iz jednog od 2 klasicna klasicna jezika jezika (drugi je latinske pozajmljenice (latinizmi) – pozajmljenice grcki), ima dosta reci iz oblasti skolstva
pr. direktor, profesor, disciplina,insekt, kultura, element, datum, genije... spanske pozajmljenice pr. hacienda, kanibal, cigara bohemizme/ cehizmi (reci iz ceskog jezika) časopis, spis, čitanka, uloga , stanovništvo, , stanovništvo, robot, pištolj, kopačka, pozor, pozor, sklek, plin (Zanimljiv je internacionalizam robot koji dolazi od inače starog slavenskog izraza rabota = u svome delu R.U.R., a izmislio teški, prisilnni rad (u češkom robota). Predstavio ga je Karel Čapek u ga je njegov brat Josef Josef Čapek. Prvobitna Prvobitna reč za robota u češkom bila je rabotnik, ali je posle njeno mesto zauzela reč robot.) grcizme - najvise smo preuzeli crkvene reci svestenik, patrijarh, manastir, episkop, andjeo, ikona...tdj. ikona...tdj. demokratija, hiljada, biblioteka, geografija rusizmi – pr. zapeta, brak, cudoviste, votka, licnost... hungarizmi pr. varoš , salaš, , salaš, vašar, soba, vašar, soba, a šov, lopov, čardaš, cipele... cipele...
crkvenoslovenizmi pr. sveštenik, vaskrsnuti, bogojavljenje...
Pored pozajmljivanja reči iz stranih jezika, čest je slučaj da se u srpski jezik prenesu i različiti prefiksi i sufiksi stranog porekla koji se nazivaju prefiksoidi i sufiksoidi. Prefiks je tvorbena morfema koja se dodaje reci na samom pocetku. Kao samostalan prefiks nema znacenje. Sufiks je tvorbena morfema koja se dodaje tvorbenoj osnovi cineci zavrsetak reci.
Prefiksoidi: auto-, aero-, mikro-, makro-, hidroSufiksoidi: -bus, -fil, -log, -fob infiksi (spojni vokali) – jedan ili vise glasova koji se nalazi izmedju 2 korena ili gramatickih osnova reci koje stvaraju jednu slozenu rec cudotvorac od imenice cudo i gl stvarati spojni vokali u nasem jeziku su o i e pr. dvoboj, parobrod, oceubica......vezane morfeme prefiksoidi – nastavci koji sluze za gradjenje reci i nemaju samostalno znacenje
Značenje pozajmljenica nalazimo u rečnicima stranog porekla_ 1)Bratoljub Klaić – „Rječnik stranih reči“ 2)Milan Vujaklija – „Leksikon stranih reči i izraza“ 3)Ivan Klajn, Milan Šipka – „Veliki rečnik stranih reči i izraza“
grcizmi:
turcizmi:
bohemizmi:
germanizmi:
hiljada manastir demokratija gimnazija
papagaj kasika sanduk kafa sat
citanka robot pistolj
vaga farba sminka
rusizmi:
galicizmi:
italijanizmi:
anglicizmi:
violina galerija banka
fudbal farmer rum dzemper traktor
zapeta brak
liker avenija model bilijar
hungarizmi :
latinizmi:
dobos gulas kocija
datum emocija genije
