Popular na Babasahin Tabloid, komiks, komiks, magasin, at mga kontemporaryong dagli
•
•
Isa na ang pahayagan bilang isang uri ng print media ang kailanma’y hindi mamamatay at bahagi na ng ating kultura. Ayon kay William Rodriguez, “Sinasabing ang tabloid ay pang-masa dahil sa Tagalog ito nakasulat bagama’t ilan dito ay Ingles ang midyum.
Pahayagan (tabloid)
•
•
Isa na ang pahayagan bilang isang uri ng print media ang kailanma’y hindi mamamatay at bahagi na ng ating kultura. Ayon kay William Rodriguez, “Sinasabing ang tabloid ay pang-masa dahil sa Tagalog ito nakasulat bagama’t ilan dito ay Ingles ang midyum.
Pahayagan (tabloid)
•
!uhay na buhay pa rin ang industriya ng diyaryo sa bansa dahil sa abot kaya lang ang presyo. Ang katibayan nito ay ang dami ng mga tabloid na makikita sa bangketa.
•
Iba’t iba ang dahilan ng mga tao kung bakit nagbabasa ng diyaryo. "ayroong hanap talaga ay balita, magbasa ng tsismis, sports, literatura o di kaya’y magsagot ng palaisipan. #inagsamasama na yata ang lahat sa diyaryo para magustuhan ng mga tao. "ainam itong pampalipas-oras kapag $alang ginaga$a. ginag a$a.
•
•
•
Ang TABLOID ay pang-masa dahil sa Tagalog ito nakasulat bagama’t ilan dito ay Ingles ang midyum. Subalit, sa tabloid masyadong binibigyang diin ang tungkol sa SEX at KARAHASAN kaya’t tinagurian itong sensationalized journalism. Ito ay dahil sa katangian na ang magandang balita ay nasa masamang balita . "ayroong humigit sa dalawampung national daily tabloid ang nagsi-circulate sa bansa.
•
•
Ang komiks ay isang grapikong midyum kung saan ang mga salita at larawan ay ginagamit upang ihatid ang isang salaysay o kuwento. "aaring maglaman ng isang diyalogo sapagkat binubuo ito ng isa o higit pang mga lara$an, na maaring maglara$an o maghambing ng pagkakaiba ng teksto upang makaapekto nang higit na may lalim.
Komiks
•
!agaman palagi ang paksang katata$anan ang komiks, sa kasaysayan, luma$ak na ang sakop ng anyo ng sining na ito na kinabibilangan ng lahat ng mga uri %genre&, hinahayaan ang mga artistang tuklasin ang kanilang sariling ekspresyon.
•
'omiks - isang makulay at popular na babasahin na nagbigay-ali$ sa mambabasa, nagturo ng iba’t ibang kaalaman at nagsulong ng kulturang #ilipino. Ang kultura ng komiks ay binubuo ng ng mga manunulat at dibuhista na napakala$ak ng imahinasyon.
•
Sinasabing si ose !i"al ang kaununahang #ilipino na guma$a ng komiks. Taong #$$% inilathala sa magasing “Trubner&s !ecord' sa (uropa ang komiks strip niya na ()agong at *atsing', hala$ mula sa isang popular na pabula ng Asya.
•
"akulay ang pinagdaanan ng komiks sa bansa magmula nang lumabas ito sa magasin bilang sa page +iller entertainment section noong #.
)alimba$a* )alakhak 'omiks %+& #ilipino 'omiks %+& Tagalog 'omiks %+& Silangan 'omiks %+/0&
•
Subalit humina ang komiks sa pagpasok ng dekada otsenta nang ipatanggal ng ilan sa nilalaman at ipinag-utos ang paggamit ng murang papel. 1aapektuhan ang kalidad at itsura ng papel. 2malis ang mga dibuhista ng komiks sa #ilipinas at nagtrabaho na lamang sa Amerika sa parehong industriya.
Al3redo "ar
Al4ala
Amongo
Ale5
1ino
#agkatapos ng "artial 6a$, muling namuhunan ang industriya ng komiks. Sumikat sina #ablo S. 7omez, (lena #atron at 1erissa 8abral. Ang interes sa komiks ay tumagal lamang hanggang #. 1ahumaling kasi ang mga tao sa iba’t ibang anyo ng paglilibang.
•
8arlo 9. 8aparas- taong :00; tinangka niyang buhayin at pasiglahin ang tradisyunal na komiks sa sirkulasyon sa pamamagitan ng mga gina$a nilang komiks 4ara
•
Ayon sa blog ni /ermin 0al1ador, ‘world-class’ ang kakayahan ng mga #ilipino sa paglikha ng komiks.
•
•
"ga komikerong kilala sa labas ng #ilipinas*
7erry
Alanguilan
Whil4e #hilip
#orta4io
Tan
Al3redo
Al4antara
•
Ayon kay #ro3. 9oey !a=uiran ng 2#, sa #AS'> SA '>"I'S. “)indi mamamatay ang komiks dahil may kakanyahan ito. Ang katangiang bis$al at teksto. Isang kakanyahang hindiing hindi mamamatay sa kulturang #ilipino hangga’t ang mga #ilipino ay may mga mata para makakita at bibig para makabasa? magpapatuloy ang eksistensya ng komiks.
)indi na$a$ala ang 6i$ay$ay kung pag-uusapan ang magasin sa #ilipinas. 1aglalaman ito ng ng mga maikling ku$ento at sunod-sunod na mga nobela. 1aging paraan ito para mapalago ang kaalaman ng mga #ilipino.
•
MAGASIN
!ago pa man ang digmaang #asipiko, ang ara$ ng pagrarasyon ng magasin na ito ay talaga namang inaabangan ng mga miyembro ng pamilya at nagiging dahilan rin ng kanilang pagtitipon upang mabasa lamang lalo na ang mga nobela.
•
•
/2*3/or 2im *aga"ine4 - tumatayo bilang mapagkakati$alaan at puno ng mga impormasyon na nagiging instrumento upang mapag-usapan ng kalalakihan ang maraming bagay tulad ng buhay, pag-ibig at iba pa.
Mga nangungunang magasin sa Bansa
5O0*O)OLITA6 - magasing pangkababaihan. Ang mga artikulo dito ay nagsisilbing gabay upang mali$anagan ang kababaihan tungkol sa mga pinakamainit na isyu sa kalusugan, kagandahan, kultura at ali$an.
•
•
7OOD 2O809:99)I67 - Isang magasin para sa mga abalang ina. Ang mga artikulong nakasulat dito ay tumutulong sa kanila upang ga$in ang kanilang mga responsibilidad at maging mabuting maybahay.
;90<-Ang magasin ay tungkol sa balitang sho$biz. Ang nilalaman nito ay palaging bago, puno ng naka$- atensyon na lara$an at malalaman na detalye tungkol sa mga pinakasikat na artista sa bansa.
•
•
*etro - "agasin tungkol sa 3ashion, mga pangyayari, shopping at mga isyu hinggil sa kagandahan ang nilalaman ng "etro.
5A6D; - !inibigyan ng pansin ang mga kagustuhan at suliranin ng kabataan. Ito ay ga$a ng mga batang manunulat na na mas nakauuna$a sa sit$asyon ng mga mambabasa.
•
*96&0 29ALT2 - "agasin na nakatutulong sa kalalakihan tungkol sa isyu ng kalusugan. "ga pamamaraan sa pag-ehersisyo, pagbaba$as ng timbang, mga pagsusuri sa pisikal at mental na kalusugan ang nilalaman nito kung kaya ito ay naging paborito ng maraming kalalakihan.
•
T= - Isang magasin para lamang sa mga gadget. Ipinakikita rito ang mga pinakahuling pagbabago sa teknolohiya at kagamitan nito. Ito rin ay may mga napapanahong balita at gabay tungkol sa pagaalaga ng mga gadget.
•
•
96T9!)!9698!- "agasin para sa mga taong may negosyo o nais magtayo ng negosyo.
Ang dagli ay isang anyong pampanitikan na maituturing na maikling maikling ku$ento. !agamat $alang katiyakan ang pinagmulan nito sa #ilipinas, sinasabing lumaganap ito sa unang dekada ng pananakop ng mga Amerikano.
•
KONTMPO!A!"ONG #AG$I
•
Wala ring nakakatiyak sa angkop na haba para masabing dagli ang isang akdang pampanitikan. Subalit sinasabing kinakailangang hindi ito aabot sa haba ng isang maikling ku$ento.
•
'ilalang manunulat ng dagli*
Inigo
(d. Regalado na may talipanpang Tengkeleng
9ose
8orazin @e 9esus
Rosauro
Almario %Ri4. A. 8larin&
#atri4io
"ariano
ran4is4o 6ope
6aksamana
'. Santos
Sa pananaliksik ni Rolando Tolentino, sinabi ni Teodoro Agon4illo na sumulpot ang dagli noong +0:B kasabay ng pagkakalathala ng pahayagang "uling #agsilang na pinamahalaan ni 6ope '. Santos, at nagpatuloy hanggang +C0.
•
Ayon naman kay (. Arsenio "anuel, nag-ugat ang dagli sa panahon ng pananakop ng mga 'astila. 1aging tampok ang mga ito sa mga pahayagang (spanyol at tina$ag na Instantaneas.
•
•
7ayunman, hindi malina$ kung hinango nga ng mga manunulat sa Tagalog ang ganitong anyo mula sa mga 'astila dahil hindi pa mailina$ kung hinango nga ng mga manunulat sa Tagalog ang ganitong anyo mula sa mga 'astila dahil hindi pa malina$ noon kung anong uri ang itata$ag sa akdang anyong prosa ngunit patula ang himig.
1agkaroon lamang ng lina$ ang anyong prosang gaya ng maikling ku$ento at nobela pagsapit ng +:0.
•
•
Ayon kay Aristotle Atienza, malaking bilang ng mga dagli na nakalap nila ni Tolentino para sa antolohiyang “ang @agliang Tagalog* +0C-+C ang tumatalakay sa mga karanasan ng mga lalaki sa isang patriyarkal na lipunang kanilang ginagala$an.
•
'arani$an ding iniaalay ang dagli sa isang babaeng napupusuan subalit may ilan ding ginamit ito upang ipahayag ang kanilang mga damdaming makabayan at kaisipang lumalaban sa mananakop na Amerikano.
Sa obserbasyon ni Tolentino, nagpapalit-palit ang anyo ng dagli mula sa harap ng pahina ng mga pahayagan hanggang sa maging nakakahong ku$ento sa mga tabloid o tampok na ku$ento %3eature story& sa mga kolum, oangunahing balita %headline& sa pahayagan at telebisyon.
•
Aniya, “na-trans3orm na ang dagli, hindi na ito tina$ag na dagli at nagkaroon na ng ibang lehitimong pangalan at kata$agan? anekdota, sli4e-o3-li3em day-in-the-li3e, at iba pa at lehitimasyon %pagpasok ng ganitong uri ng k$ento sa media&
•
ANG #AG$I SA KASA$%K%"AN
•
'arani$ang napagkakamalang katumbas ng 3lash 3i4tion o sudden 3i4tion sa Ingles ang dagli.
•
Ayon kay @r. Reuel "olina Aguila, naunang nagkaroon ng dagli sa #ilipinas %+00s& bago pa man nagkaroon ng kata$agang 3lash 3i4tion na umusbong noong +0. "aari itong nagmula sa anyong pasinga$ at diga ng magbabarkada kung kaya’t masasabing marami sa mga probinsiya at malalayong lugar ang nagkaroon ng ganitong paraan ng ku$entuhan.
1oong :00;, lumabas ang antolohiyang “"ga 'u$entong #aspasan na pinamatnugutan ni Di4ente 7ar4ia 7royon.
•
•
Taong :0++ naman nang mailathala ang “Wag 6ang @i "akaraos %+00 @agli "ga 'u$entong #asa$ay, #aa$ay, at #amatay& ni (ros Atalia.
•
Inilathala naman nitong "ayo :0+: ang koleksiyon ng mga dagli ni 9a4k Al
•
Sa kasalukuyang panahon, ang dagli ay halos ihambing din sa tulang tuluyan, pasinga$, at proto-3i4ton o mi4ro-3i4tion sa Ingles.
“Tungkol sa mga bagay na pumapasok sa pandinig, ang lalaki, babae, at reporter ay may malaking ipinagkakaiba. “Ang pumapasok sa dala$ang tainga ng babae ay lumalabas sa bibig.
&alimba'a ng dagli na isinulat ni Salador ! Barros
“At ang pumapasok sa dala$ang tainga ng reporter ay lumalabas sa pahayagan. %Sampaguita, 8 Nobyembre 1932
•
Abdon !alde 9r., isang manunulat
- Ayon sa kanya mula sa isang pulong ng lupon ng manunulat sa ilipinas ay pinagtatalunan din kung ano ang itata$ag sa higit na pinaikling maikling ku$ento.
6umabas ang “"ga 'u$entong #aspasan na inedit ni Di4ente 7royon noong :00;B ang mga ku$ento ay $alang sukat at karamihan ay lampas ng +/0 salita.
Si Dim 1adera ay nagpanukala na ang dapat ita$ag ay 'agyat. Sabi ni Dirgilio S. Almario, #ambansang Algad ng Sining sa #anitikan ay maigi ang pangalang malapit sa !"as# !i$tion.
•
