ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ · 73
ΠΗΡΑΤΕ ΤΗΣ KflPftlBlKHZ H ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Παντελής A. Καρύκας 8si#
D E F E N C E n e t media
5€
ΠαντελήςΔ. Καρύκας
ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΑΪΒΙΚΗΣ H ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΚΗ Ι ΣΤΟΡ Ι Α Oi πειρατές αποτέλεσαν για αιώνες τη μάστιγα των θαλασσών. Α πό την επ ο χή που τα πρώτα πλοία άρχισαν να διασχίζουν τις θάλασσες, εμφανίστηκαν και οι πρώτοι πειρατές. H πειρατεία λοιπόν είναι ένα πανάρχαιο φαινόμενο που υπάρχει μέχρι τις μέρες μας. H κοινή αντίληψη θέλει τους πειρατές αι μοσταγείς άρπαγες που ως μόνο στόχο τους έχουν το κέρδος. H αλήθεια όμως είναι αρκετά διαφορετική, τουλάχιστον όσον αφορά την περίοδο της μεγάλης έξαρσης του φαινομένου, δηλαδή μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα. Oi περισσότεροι πειρατές της περιόδου αυτής ξεκίνησαν την καριέρα τους ως αξιοσέΒαστοι πολεμιστές, οι οποίοι υπηρετούσαν στο πολεμικό ναυτικό των χωρών τους. Ό ταν όμως οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί πόλεμοι, που επεκτάθηκαν και στην αμερικανική ήπειρο, έληξαν, αυτοί οι επαγγελματίες πολεμιστές της θάλασσας συνέχισαν το έργο τους, για ίδιον πλέον όφελος, ζτο ν παρόντα τόμο θα εξετάσουμε, σε γενικές γραμμές, το φαινόμενο της πειρατείας στις αμερικανικές ακτές την περίοδο από το 1500 έως το 1730. Εκεί, τα χρόνια αυτά, έδρασαν καταδρομείς της θάλασσας και πειρατές, όπως ο Ζερ Φράνσις Ντρέικ, ο Χοκ, ο Μαυρογένης, ο Μπαρτόλομιου Ρόμπερτς και ο κάπτεν Κιντ, καθώς και οι διαβόητες γυναίκες πειρατές, Άννα Μ πόνι και Μαίρη Ριντ.
ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ Μ Ο Ν ΟΓΡΑ Φ ΙΕΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
1
ΕΙ ΣΑΓΩΓΗ
2007 // Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ
Σ Ε Ι Ρ Α Σ 73
DEFENCE NET MEDIA Αναστάσιος B. Γκονριώτης ΔίΕΥΟΥΝΤΗΣ: Περικλής N. ΖρρζοΒίλης ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΤΕΥΧΟΥΣ 72: Παντελής Δ. Καρύκας ΕΚΔΟΣΗ:
ΓΕΝίκοΣ ΔίΕΥΘΥΝΤΗΣ:
Δ ημήτρης I. Μανακανάτας Δ έσποινα Παπαγεωργίου ΑΤΕΛίΕ: Δ η μή τρη ς ΓκιΒίσης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΛΗΣ: ΕπίΜΕΛΕΐΑ ΥΛΗΣ:
N O M iK O ΤΜΗΜΑ:
Θανάσης Παυλόπουλος
Παντελής Κουζέλης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ: Παναγιώτης Λάμιας rPAMMATEiA: Δ έσποινα Δ ημητριάδου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣΔίΑΝΟΜΗΣ:
ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΣΗ & ΕΚΤΥΠΩΣΗ:
Εκτυηωτική ΑττικήςΑ.Ε. Δ ίΑΝ Ο Μ Η : ΑργοςΑ.Ε., ΠρακτορείοΔιανομής Τύπου, 20ό χλμ. Λ. Μαρκόπουλον, Παιανία ζ ε περίτπωση που δεν βρίσκετε κάποιο τεύχος μας, καλέστε στο 210-7489941 (κ. Π. Κουζέλης) ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΤΗΣ:
D E F E N C E n e t media Περιοδικό «Πολεμικές Μ ονογραφίες» Μ εσογείων 2, ΠύργοςΑθηνών - Κτίριο B' 115 27Α θή να . Τηλ.: 210-7488366,210-7489941, 210-7489922, Fax:210-7488367, e-mail: secadm @ defencenet.gr, m in@ otenet.gr
Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 4
H Άννα Μ πόνι αποτελείμία από τις εξέχουσες μορ φές στην ιστορία της πειρατείας. Μ αζί με τη Μαίρη Pivτ ήταν οι μόνες γυναίκες πειρατές της Ιστορίας, γεγονός αδιανόητο, ειδικά για την εποχή τους.
42
Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 5
Αντίθετα με την επικρατούσα αντίληψη, τα πειρα τικά πλοία ήταν, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, μικρά σκάφη, με έναν έως τρεις ιστούς, λίγα, κυρίως ελαφρά, πυροβόλα και πλήρωμα γύρω στους 40 άνδρες.
52
Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 6
Oi πειρατές, πλοίαρχοι και πληρώματα, σε ελάχι στες μόνο περιπτώσεις δεν διέθεταν προηγούμε νη εμπειρία στη θάλασσα. Oi περισσότεροι ήταν άνεργοι καταδρομείς, οι οποίοι αξιοποιήθηκαν σε κάποιον πόλεμο και μετά αφέθηκαν στην τύχη τους... ά
Ω
ΥΠΕΥθΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ME TO Ν Ο Μ Ο :
Αναστάσιος B. Γκουριώτης Απαγορεύεται σε οποιονόήποτε η αναδημοσίευση, εξ ολοκλήρου ή τμηματικά, κειμένων και εικόνων που περιλαμβάνονται σε αυτό το έντυπο χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Χειρόγραφα και φωτο γραφίες που αποστέλλονται προς δημοσίευση δεν επιστρέφονται, ανεξάρτητα από το εάν θα δημσσιευθούν ή όχι.
ΠΑΡΑΡΤΗΜ ΑΤΑ
O Λάμπρος Κατσώνης εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους Έ λληνες θαλασσομάχους όλων των εποχών. Ή ταν ο άνδρας ο οποίος, αψηφώντας δύο αυτοκρατορίες της εποχής του, πολέμησε μόνος του εναντίον των Οθωμανών.
72
ΠΕΡΙΕΧΟΜ ΕΝΑ
3
Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο
1
Πειρατεία
Απέναντι σελίδα: Τυπική σκούνα, όπως αυχές που κυριαρχούσαν κάποτε στα νερά της Καραϊβικής.
4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ i
■ !πειρατεία είναι φαινόμενο τόσο παλιό, ■ ιόοο και n σχέοη του ανθρώπου με τη θά λασσα. Από το ν καιρό π ο υ το πρώ το θαλάσσιο ταξίδι τεκμηριωμένα έλαβε χώρα από το Φ ράχθι τη ς Αργολίδας με προορισμό τη Μήλο, τη ν 8n χιλιετία π.Χ., εμφανίστηκαν και οι πρώτοι π ε ι ρατές. Σύμφωνα με το ν Θουκυδίδη, ο Μίνωας ήταν ο πρώ τος που εκκαθάρισε το Αιγαίο από τους πειρατές. Είναι βέβαιο ότι πειρατές υπήρ χαν τουλάχιστον από τα μέσα τη ς 3ης χιλιετίας π.Χ. και σε άλλες π ερ ιοχές τ η ς γης, όπω ς για παράδειγμα στην περ ιο χή το υ Περσικού Κόλ που. Σύμφωνα π ά ντα με το ν Θουκυδίδη, μόνο ε π ί Μίνωα εξαλείφτηκαν οι π ειρ α τές από το Αιγαίο, για να κάνουν τ η ν επανεμφάνισή τους αμέσως μετά τη ν κατάρρευση τη ς μινωικής θαλασσοκρατορίας. Ο νομαστοί πειρ ατές ήτα ν και
οι Μυκηναίοι, οι οποίοι όργωναν τις θάλασσες από το ν 16ο αιώνα π.Χ. εκτελώντας τολμηρές επιδρομές ακόμα και εναντίον τη ς Αιγύπτου, αλλά και τω ν πόλεω ν που βρίσκονται στις ση μερινές ακτές τη ς Συρίας και του Λιβάνου. H πρώτη, καταγεγραμμένη, πειρατική επίθεση αναφέρεται στα αιγυπτιακά βασιλικά αρχεία και πραγματοποιήθηκε επί Φαραώ Ακενατόν, το 1350 π.Χ. Μ ετά το ν Τρωικό Πόλεμο, π ερ ί το 1200 π.Χ., η πειρ ατεία γνώρισε νέα άνθηση. Ή τ α ν η επ ο χ ή τω ν μεγάλων επιδρομώ ν τω ν λεγόμενων Λαών τη ς Θάλασσας, όπω ς το υς ονομάζουν τα αιγυπτιακά και τα χιττιτικά αρχεία. Ο νομαστός π ειρ α τή ς ήτα ν και ο π ερ ίφ η μ ος τύραννος τη ς Σάμου Πολυκράτης, ο στόλος το υ οποίου δ έ σ ποζε στο Αιγαίο το ν 6o αιώνα π.Χ. Oi πειρα-
Επάνω: Αγκυροβόλι πειρα τικών σκαφών, στα τέλη του Iou αιώνα π.Χ. Δεξιά σελίδα: Μάχη Ευρωπαίων ναυτικών με Βερβερίνους πειρατές στη Μεσόγειο. H πειρατεία γεννήθηκε παράλληλα με τη ναυσιπλοΐα στη Μεσό γειο, από την 5η χιλιετία π.Χ.
6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ i
τές, για μια ακόμα φορά, εξαφανίστηκαν από το Αιγαίο στα μέσα του 5ou αιώνα μ.Χ., όταν ο πανίσχυρος αθηναϊκός στόλος κυριάρχησε σ την περιοχή. Μ ετά το ν Πελοποννησιακό Πόλεμο όμως, η γενική ένδεια π ου επικράτησε στις ελληνικές χώρες προκάλεσε νέα άνθηση του φαινομένου. Έ χει σωθεί μάλιστα μια επιγραφή τω ν μέσων του 4ou αιώνα π.Χ., με τη ν οποία ο αθηναϊκός δήμος τιμά το ν τύραννο τη ς Μ ήθυμνας τη ς Λέ σβου, γιατί εξαγόρασε Αθηναίους, αιχμαλώτους τω ν πειρατών. O Μέγας Αλέξανδρος ήταν αυτός π ου εξάλειψε και πάλι τους πειρατές, Έλληνες και Φοίνικες. Μ ετά το θάνατό του όμως μόνο σι Πτολεμαίοι διατήρησαν αξιόλογο στόλο στην Αν. Μεσόγειο, περιορίζοντας τη δράση των πειρατώ ν στην κεντρική και δυτική Μεσόγειο. Διάσημοι πειρ ατές τη ς εποχής ήταν οι Σικελοί Μαμερτίνοι, εναντίον τω ν οποίων πολέμησε ο Πύρρος τη ς Ηπείρου και ο Αγαθοκλής τω ν Συ ρακουσών, αλλά και οι Ρόδιοι. Με π ειρατές συ νεργάστηκε επίσης και ο Δημήτριος ο Πολιορ κητής, όταν επιτέθηκε στη Ρόδο. Tnv εποχή τη ς παρακμής του ελληνικού κό σμου ανάλαΒαν τα ηνία η Ρώμη και η Καρχηδόνα. Oi Φ οίνικες Καρχηδόνιοι διέθεταν έναν π α νίσχυρο στόλο. Oi Ρωμαίοι τους μιμήθηκαν και τελικά τους νίκησαν, κυριαρχώντας πλήρως στη Μεσόγειο. Αμέσως μετά όμως παραμέλησαν το ναυτικό τους, επιτρ έπ ο ντα ς με το ν τρόπ ο αυτό για μια ακόμα φορά τη ν ανάπτυξη πραγματικών πειρατικών στόλων. Oi πειρ ατές με έδρα την Κιλικία τη ς Μικρά Ασίας, ίδρυσαν ανεξάρτητο ουσιαστικά κράτος, αψηφώντας τη δύναμη της Ρώμης. Είναι γνωστή η ιστορία τη ς απαγωγής ακόμα και του Ιουλίου Καίσαρα από τους π ε ι ρατές, οι οποίοι ζήτησαν ως λύτρα 20 τάλαντα για να το ν απελευθερώσουν. Μ ετά τη ν κατα βολή τω ν λύτρων και τη ν απελευθέρωσή του, ο Καίσαρας αναζήτησε τους π ειρατές π ου τον
είχαν απαγάγει, τους βρήκε και τους σταύρωσε όλους. Επίσης, τη βοήθεια τω ν πειρατώ ν είχε ζητήσει και ο ηγέτης τω ν εξεγερμένων σκλάβων Σπάρτακος. Τότε όμως ο Ρωμαίος Κράσσος τους εξαγόρασε και έτσι η Ρώμη σώθηκε από έναν πραγματικά μεγάλο κίνδυνο. Τελικά, η Ρώμη με επικεφαλής το ν Πομπήιο, αναγκάστηκε να διεξαγάγει πραγματική εκστρατεία με στρατό και στόλο για να υποτάξει το κράτος τω ν πειρατών. O πόλεμος αυτός, γνωστός ως πειρατικός π ό λ ε μος κράτησε σχεδόν 3 χρόνια. Κατά συνέπεια, από το 60 π.Χ. μέχρι και τ ο ν 4o αιώνα μ.Χ., η Μ εσόγειος ησύχασε από το υς πειρατές. Ωστόσο, η κατάρρευση του ρω μαϊκού κράτους σε συνδυασμό με τη μεγάλη μετανάστευσ η τω ν λαών έφερε νέα αναστάτω ση στη λεκάνη τη ς Μ εσογείου. H κατάσταση χειροτέρεψ ε δραματικά ότα ν τα γερμανικά φύλα άρχισαν να εξοικειώνονται με το υγρό στοιχείο. Oi διαβόητοι Βάνδαλοι εξελίχθηκαν σε π ραγματικ ή μάστιγα. ΠροέΒαιναν σε το λ μηρές επιδρομές σε ολόκληρη τη Μ εσόγειο, σφ άζοντας και λεηλατώ ντας. Δεν δίστασαν μάλιστα να καταστρέψ ουν ακόμα και τη ν ίδια τη Ρώμη. Τελικά, ο κόσμος απαλλάχτηκε από αυτούς μόνο ότα ν ο Βελισάριος ανακατέλαΒε τη βόρεια Αφρική. Εκτός όμως από τη Μεσόγειο μαρτυρίες για τη δράση τω ν πειρατώ ν υπάρχουν και στη ση μερινή Αγγλία και τη Γάλλία. Εκεί δρούσαν οι Κέλτες πειρατές, σι οποίοι αντιμετωπίστηκαν από τους Ρωμαίους όταν εκείνοι κατέκτησαν τις χώρες αυτές. Σ την περίοδο τη ς μεγάλης μ ετα νάστευσης τω ν λαών - 4ος και 5ος αιώνας μ.Χ. - έκαναν τη ν εμφάνισή τους οι πρώτοι βόρειοι πειρατές, οι πρόγονοι των διάσημων Βίκινγκς. Ή τα ν οι Σάξονες, οι οποίοι με τα πλοία τους εκτέλεσαν μια σειρά επιδρομών κατά τη ς Αγ γλίας κυρίως. Μ έχρι το ν 6o αιώνα οι Σάξονες αποίκησαν τις περιοχές που κατέκτησαν, δημι ουργώντας έτσι τη σαξονική Αγγλία. Ακολούθως, οι Βίκινγκς γνωστοί και ως Ν ορμανδοί (= άνθρωποι του Βορρά) πρω τοεμφ ανίστηκαν το ν 6o αιώνα μ.Χ. και εξελίχθηκαν σε π ραγματική μάστιγα, μέχρι και το ν 12ο αι ώνα μ.Χ. Oi επιδρομές το υς προκαλούσαν τρ ό μο και τεράστιες καταστροφές. Έ φ τασ α ν δε μέχρι το σημείο να πολιορκήσουν το Παρίσι. Ίδρυσ αν μια σειρά από ανεξάρτητα βασίλεια -σ τ η Ν ορμανδία τη ς Γαλλίας, στη νότια Ιταλία και αργότερα στους Αγίους Τ ό π ο υ ς- και π ο λέμησαν ακόμα και εναντίον τη ς Βυζαντινής Α υτοκρατορίας. O Ν ορμανδός ηγεμόνας τη ς γαλλικής Ν ορμανδίας μάλιστα, ο Γουλιέλμος ο Κ ατακτητής, κατέλαβε το 1066 και τη ν Αγγλία, ιδρύοντας έτσι ένα νέο βασίλειο. Oi π ειρ α τές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ I
7
I ΟΙΑΛΑΦ3>!
8
Βίκινγκς είχαν καταλάβει επίσ η ς μεγάλες π ε-
Στο Βορρά, από τη ν άλλη πλευρά, η πειρ α
ριοχές της Ρωσίας και των Βαλτικών χωρών,
τεία άνθησε και πάλι τόσο στη Βόρεια θάλασ
εκτελώ ντας επιδρ ομές μέχρι το Κίεβο. Εξάλ λου, Βίκινγκς ήτα ν και οι 6.000 πολεμιστές πο υ απέσ τειλε ως ενίσχυση σ τον Βασίλειο B’ το ν Βουλγαροκτόνο, ο ηγεμόνας του ΚιέΒου, Βλα δίμηρος και οι οποίοι α π ο τέλεσ α ν το ν π υρήνα τη ς π ερ ίφ η μ η ς Βαράγγειας Φ ρουράς τω ν Βυ ζαντινών. Κατά τη ν ίδια περίοδο στη Μ εσόγειο ονο μαστοί πειρ ατές ήταν οι Σαρακηνοί, σι οποίοι ταλαιπώρησαν ιδιαίτερα τη Βυζαντινή Αυτο κρατορία, καταλαμβάνοντας ακόμα τη Θ εσσα λονίκη και τη ν Κρήτη. Σαρώθηκαν όμως από τη βυζαντινή αντεπίθεση, επ ί Νικηφόρου Φωκά. H πτώ ση τη ς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έφερε στο προσκήνιο και πάλι τη ν πειρατεία, καθώς Ιταλοί και αργότερα Τούρκοι πειρ ατές όργωναν τη ν ανατολική Μεσόγειο κατά το ν 14ο και 15ο αιώνα. Αλλά και οι Ιπ π ότες του Αγίου Ιωάννου, με έδρα τη ν Κύπρο αρχικά και τη Ρόδο αργότε ρα, έκαναν επιθέσεις σε πλοία και ακτές. Πρω ταρχικός το υς στόχος ήτα ν οι μουσουλμάνοι, αλλά δεν δίσταζαν να επιτίθενται και σε ενετικά πλοία, με τη δικαιολογία ότι οι Ενετοί έκαναν εμπόριο με τους άπιστους.
σα όσο και στη Βαλτική. Σ τόχος τω ν πειρατώ ν αποτελούσαν τα μεγάλα εμπορικά πλοία των πόλεω ν τ η ς Χανσεατικής Ένωσης, π ο υ μ ετέφ ε ραν αγαθά από τη Γερμανία και τη ν Αγγλία μέχρι τη Νορβηγία και τη σημερινή Αγία Π ετρούπολη τη ς Ρωσίας. Oi πειρ ατές του Βορρά εκείνης της εποχή ς ήταν κυρίως Γερμανοί, Ρώσοι και ΣκανδιναΒοί. Tnv ίδια εποχή στο Νότο, η πτώ σ η του Βυζα ντίου και σι συνεχείς πόλεμοι μεταξύ Τούρκων, Ενετών και Ιωαννιτών Ιπποτών, δημιούργησε μια νέα κατάσταση, απόλυτης ανασφάλειας στις ελληνικές θάλασσες. Χριστιανοί και μου σουλμάνοι πειρ ατές λεηλατούσαν αδιάκριτα χριστιανούς και μουσουλμάνους. Διαβόητοι πειρ ατές ήταν τό τε οι αδελφοί Μ παρμπαρόσα. Oi Έ λληνες υπέφεραν τα π άνδεινα από αυ τούς και πολλά νησιά έμειναν χωρίς κατοίκους -μ όνο από τη ν Αίγινα οι Μ παρμπαρόσα άρ π α ξαν 30.000 Έ λληνες, από τους οποίους άλλους πούλησαν ως σκλάβους και άλλους έριξαν ως κωπηλάτες στις γαλέρες. Μ ετά το 1492 όμως και τη ν ανακάλυψη -για τη ν ακρίβεια τη ν εκ νέου ανακάλυψη- του Νέου
Αριστερή σελίδα: Πειρατής απολαμβάνει τις θωπείες μιας ιθαγενούς του Νέου Κόσμου. H αναζήτηση της περιπέ τειας ήταν ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους πολλοί ναυτικοί μετατράπηκαν σε πειρατές. 1. O διάσημος Αγγλος πειρατής και καταδρομέας Σερ Φράνσις Ντρέικ. 2. O Τζον Χόκινς υπήρξε ένας επίσης διάσημος καταδρομέας του 16ου αιώνα.
ΚΕΦ ΑΛΑΙΟ I
9
Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, ο οποίος εξελίχτηκε σε αρχιναύαρχο του οθωμανι κού στόλου. 2. Ακόμα και ο Ιούλιος Καίσαρας έπεσε θύμα των πειρατών. Αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε μετά την καταβολή λύτρων. Αμέσως μετά αναζήτησε τους πειρατές που τον αιχ μαλώτισαν, τους συνέλαβε και τους σταύρωσε όλους.
fR T H A r,T V H j JE CDVS S PRAE
Κόσμου από το ν Κολόμβο, ένα νέο, λαμπρό πεδίο δράσης ανοίχτηκε για τους πειρ ατές και τους τυχοδιώκτες όλου του κόσμου. Από τη ν άλλη πλευρά, άλλοι πειρατικοί π α ράδεισοι ήταν η περιοχή του Περσικού κόλπου, οι ινδικές ακτές τη ς Βεγγάλης και η κινεζική θάλασσα. Oi π ειρατές του Ο μάν ίδρυσαν ένα ληστρικό κράτος, το οποίο επέκτειναν, με τουρ κική βοήθεια, στο κέρας τη ς Αφρικής. Τελικά ηττήθηκαν από τη συμμαχία Πορτογάλων και Αιθιόπων. Στις ινδικές θάλασσες η πειρατεία δεν εξαλείφθηκε ποτέ. Περιορίστηκε μόνο όταν οι Βρετανοί κυριάρχησαν στην περιοχή. Στις ακτές του Βιετνάμ, τη ς Κορέας, τη ς Κίνας και τη ς Ιαπωνίας τα πράγματα ήταν ακόμα χειρότε ρα και εξακολουθούν να είναι μέχρι και σήμερα. Ιάπωνες π ειρατές επέδραμαν συχνά μέχρι τη ν Κορέα και τη ν Κίνα, αλλά και Κινέζοι πειρατές λεηλατούσαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους. Στα τέλη τη ς περιόδου τω ν Μινγκ -σ τα μέσα του 17ου αιώνα- οι πειρ ατές έλεγχαν τη μισή Κίνα και διέθεταν χιλιάδες πλοία. Πρέπει βεβαίως να σημειωθεί ότι στην π ερ ι οχή ανθεί μέχρι σήμερα το φαινόμενο τη ς π ε ι ρατείας. To 2002, μια από τις χειρότερες χρο νιές στην ιστορία των πειρατικών επιθέσεων, σημειώθηκαν εκατοντάδες επιθέσεις -103 στην Ινδονησία, 11 στο Αντεν, 12 στον Ισημερινό, 12 στη Γουιάνα, 12 στο Βιετνάμ, 14 στη Νιγηρία, 30
IO
ΚΕΦΑΛΑΙΟ I
στη Μαλαισία, 18 στην Ινδία και 32 στο Μ π α γκλαντές και άλλες, πολλές σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη, 307 συνολικά. Oi περισ σότερες από αυτές τις επιθέσεις σημειώθηκαν μάλιστα όταν τα πλοία ήταν αγκυροβολημένα. Από τις επιθέσεις υπήρξαν αρκετοί νεκροί και ακόμα περισσότεροι τραυματίες. H τελευταία, καταγεγραμμένη επίθεση πειρατώ ν σημειώ θηκε το ν Ιούνιο του 2007, κατά του δανέζικου πλοίου «Danica W hite», κοντά στις ακτές τη ς Σομαλίας. Oi πειρ ατές κατέλαβαν το σκάφος και το οδήγησαν στα χωρικά ύδατα τη ς Σομα λίας, παρά τη ν καταδίωξή τους από παραπλέον αμερικανικό πολεμικό, το οποίο μάλιστα έβαλε προειδοποιητικές βολές. H πειρατεία θεωρείται και σήμερα μια σοβα ρή απειλή για τη ν παγκόσμια ναυσιπλοΐα. Έ χει δε παρατηρηθεί αύξηση τω ν κρουσμάτων τω ν πειρατικών ενεργειών σε πολλές π εριοχές του κόσμου. Έ χουν εκδοθεί ειδικές οδηγίες για όλα τα πλοία που πλέουν σε επικίνδυνες περιοχές, όπως είναι οι ακτές τη ς ΒραζΛίας, τη ς Σομαλί ας, τη ς Κίνας, τη ς Ινδονησίας, της Σιγκαπούρης και τη ς ινδικής χερσονήσου. Σε μερικές π ερ ι πτώ σεις οι π ειρατές προσποιήθηκαν ότι ανήκαν στην τοπική ακτοφυλακή, ενώ άλλοι έκαναν εξ αρχής ξεκάθαρες τις προθέσεις τους, ανοίγοντας πυρ κατά των θυμάτων τους με αυτόματα όπλα και όλμους.
Έξαρση όμως γνωρίζει η πειρατεία και στις το π ο θ ετείτα ι στα π λευρά τω ν εμπορικών π λ ο ί ΗΠΑ, όπου συμμορίες επιτίθενται και κατα ων και ενεργοποιείται από τη γέφυρα, σε π ε λαμβάνουν θαλαμηγούς π ο υ είτε τις μεταπωρίπτω ση που κάποιοι επιχειρούν να σκαρφα λούν εκτός ΗΠΑ, είτε ζητούν λύτρα από τους λώσουν στο πλοίο. O φ ράκτης αυτός παράγει ιδιοκτήτες τους για να τους τα επιστρέψουν. Σε ηλεκτρική εκκένωση ισχύος 9.000 Volt. Ω στό μερικές μάλιστα περιπτώ σεις επιτέθηκαν και σε σο, τόσο λόγω το υ κόστους του, όσο και λόγω εμπορικά πλοία, λίγο πριν αυτά εισέλθουν στο τη ς επικ ινδυνότητάς του για το πλήρωμα, το λιμάνι και άρπαξαν ό,τι πολύτιμο βρήκαν σε σύστημα αυτό δεν έχει το π ο θ ε τη θ εί π αρ ά σε αυτά. ελάχιστα πλοία, αφ ήνοντα ς ανοικτό το δρόμο Oi σύγχρονοι π ειρ α τές μ πορεί να είναι στους πειρατές. απλοί, απελπισμ ένοι πρώ ην ψαράδες, αλλά Τα αγαπημ ένα εξάλλου θύματα τω ν σύγ και οργανω μένες συμμορίες, με βαρύ οπλισμό. χρονω ν πειρατώ ν είναι τα τάνκερ και τα πλοία Για τη ν αντιμετώ πιση ειδικά τω ν τελευταίω ν οι μεταφοράς, τα κοντέινερ. Τα π λοία αυτά, μόλις πλοίαρχοι έχουν αναπτύξει μια ολόκληρη σει πέσ ο υ ν στα χέρια τω ν πειρατώ ν, οδηγούνται ρά ειδικών αντιμέτρων. Ό τ α ν ένα πλοίο διέρ σε φιλικό γι’ αυτούς λιμάνι, ενώ το φορτίο τους χ εται α π ό επικίνδυνες θάλασσες, σύμφωνα με ξεφορτώ νεται άμεσα και πω λείται τη ν ίδια εντολές του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας, στιγμή. Μ ετά τη διαδικασία αυτή το πλοίο είτε οφείλει να κινείται με τη μέγιστη, ε π ιτρ ε π τή εγκαταλείπεται, είτε οδηγείται σε άλλο λιμάνι, ταχύτητα . To πλήρωμα δεν π ρ έπ ει να βρίσκε όπου πω λείται και αυτό με τη σειρά του, αφού ται στο κατάστρωμα, εκτός α π ό τους άνδρες υ π ο σ τεί ορισμένες αλλαγές. Σε ορισμένες π ε που χειρίζονται τα πυροσβεστικά μέσα -μάνιριπτώ σεις όμως οι π ειρ α τές απλώ ς αιχμαλω κ ες- τα οποία θα αποτελέσουν, κατά κάποιο τίζουν το πλήρω μα και ζητούν λύτρα για τη ν τρ ό π ο, το «πυροβολικό» του σκάφους, για τη ν απελευθέρω σή του. Σε μια τέτο ια περίπτω ση, αντιμετώ πιση του πειρατικού ρεσάλτου. Μια Σομαλοί π ειρ α τές ζήτησαν λύτρα 600.000 δ ο βρετανική εταιρεία ανέπ τυ ξε π ρ ό σ φ α τα και λαρίων, έλαΒαν δε τα 100.000 δολάρια, μέχρι έναν ειδικό ηλεκτροφόρο φράκτη, ο οποίος τη στιγμή που το αιχμαλωτισμένο πλήρω μα
1. Σύγχρονος πειρατής στη νοτιοανατολική Ασία. 2. Τα πλοία μεταφοράς, τα κοντέινερ, αποιελούν αγαπημένο στόχο των σύγχρονων πειρατών.
ΚΕΦΑΛΑΟ
κατόρθωσε να διαφύγει. Oi Σομαλοί π ειρ α τές φ αίνεται π ω ς έχουν κερδίσει τα παγκόσμια πρω τεία, αψ ηφώ ντας συχνά -πυκνά, ακόμα και τ η ναυτική ισχύ τη ς μόνης υπερδύναμης, δ η λαδή τω ν ΗΠΑ. Δ εν δίστασαν δε να επιτεθούν ακόμα και στο αμερικανικό π ολυ τελές κρουαζιερόπλοιο «Seabourn Spirit», έξω α π ό τις σομαλικές ακτές, βάλλοντας εναντίον του με βολιδοφόρες οβίδες, π αρ ά τη συνεχή π α ρ ο υ σία στην π ερ ιο χή μονάδων του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού. H πειρατική δράση πάντω ς, δεν σχετιζόταν μόνο με τη ν απλη στία ορισμένων. Σε πολλές π ερ ιπ τώ σ εις κατευθυνόταν α π ό βασιλείς και κράτη και σ τρεφ όταν εναντίον τω ν α ν τίπ α λων βασιλιάδων και κρατών. Ουσιαστικά, δεν ήτα ν πα ρ ά ένας ακήρυχτος πόλεμος. Χαρα κτηριστικότερο παράδειγμα κράτους π ο υ υπέθα λπ ε τη ν π ειρ α τεία ήτα ν αυτό τη ς Λγγλίας. Ή δ η α π ό το ν 16ο αιώνα, οι Άγγλοι π ειρ α τές αποτελούσαν τη ν απ ό λυ τη μάστιγα για την ισπανική ναυσιπλοΐα, από και π ρ ο ς τις ισπανι κές κτήσεις στο Νέο Κόσμο. Πριν τη ν επίθεση τω ν Ισπανών κατά τη ς Αγγλίας και τη ν ήττα τη ς Α ή ττη τη ς Αρμάδας, τα αγγλικά πειρατικά, οι π λοίαρχοι τω ν οποίων, θεωρητικά, δρούσαν με δική το υς πρωτοβουλία, εξαπέλυαν λυσ σαλέες επιθέσ εις κατά τω ν ισπανικών πλοίω ν π ου μ ετέφ εραν σ την Ευρώπη το υ ς θησαυρούς τ η ς Αμερικής. Λνδρες, όπω ς ο Σερ Φ ράνσις Ντρέικ, ο ο π οίος θεωρείται ως ένας α π ό τους εθνικούς ήρωες τ η ς Αγγλίας μέχρι σήμερα, δεν ήτα ν π α ρ ά π ειρ α τές αρχικά, π ο υ α ρ γό τε ρα εφοδιάστηκαν α π ό τη βασίλισσα Ελισάβετ A' με δίπλω μα καταδρομής, το οποίο νομιμο ποιούσε τη δράση τους. Oi Ά γγλοι συνέχισαν τη ν ίδια τακτική το ν 18ο και το ν 19ο αιώνα, κατά τ η διάρκεια του Εννεαετούς Πολέμου (1689-1698) εναντίον τω ν Γάλλων, κατά τη δ ι άρκεια του π ολέμου τη ς Ισπανικής Δ ιαδοχής (1701-13) εναντίον Γάλλων και Ισπανών, κατά τη διάρκεια του πολέμου τη ς Αυστριακής Δι α δ οχή ς (1740-48) και του Ε π ταετούς Πολέμου (1753-64) π άλι εναντίον τη ς Γαλλίας. Δ εν είναι τυχα ίο άλλωστε το γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι π ειρ α τές τη ς περ ιό δο υ ήτα ν Βρετανοί. To φαινόμενο τη ς πειρατείας στο Ν έο Κό σμο είχε λοιπόν άμεση σχέση με τη ν πολιτική κατάσταση στη Γηραιά Ή π ειρ ο και εν μέρει αποτελούσε προέκταση των ευρωπαϊκών π ο λέμων στην αμερικανική ήπειρο. To πρόβλημα ήταν ότι και μετά το πέρα ς τω ν πολεμικών επ ι χειρήσεων, όταν το βρετανικό στέμμα δεν χρει αζόταν πλέο ν τους κ αταδρομείς-πειρατές του, δεν ήτα ν π ά ν τα σε θέση να τους εξαναγκάσει να σταματήσουν τη δράση τους. Τα τεράστια, οι-
κονομικά συμφέροντα που διακυβεύονταν όμως στην περιοχή, ανάγκασαν τη βρετανική κυβέρ νηση να καταδιώξει τους πρώην υπαλλήλους της, στις περισσότερες περιπτώσεις, π ειρατές και να εκκαθαρίσει τη ν Καραϊβική. Είναι ενδει κτικό το γεγονός ότι η πειρατική δράση στην περιοχή βρισκόταν σε έξαρση κατά τη ν π ερ ί οδο από το 1690 μέχρι -περίπου- και το 1720, στο διάστημα δηλαδή π ου η Αγγλία πολεμούσε για τη ν ευρωπαϊκή κυριαρχία της, εναντίον τω ν ανταγωνιστών της, τη ς Γαλλίας κυρίως και τη ς Ισπανίας δευτερευόντως. Πέρα όμως από τη ν κρατικά ελεγχόμενη πειρατεία, δραστηριότητα ανέπτυσσε και η ιδιωτική πρωτοβουλία. Σε πολλές περιπτώ σεις πλούσιοι άνδρες -π ο λ λ ές φορές και κρατικοί αξιωματούχοι- χρηματοδοτούσαν πειρατές,
με αντάλλαγμα μέρος από τα λάφυρα. H δρα στηριότητα αυτή έ π ρ ε π ε φυσικά να παραμείνει μυστική. Σ την περίπτω ση δε π ο υ ο π ειρατής συλλαμβανόταν οι χρ η μ α το δ ό τες-επ ενδ υτές ξεχνούσαν και τη ν ύπαρξή του ακόμα. Ό τ α ν δε αυτός επιχειρούσε να μιλήσει, π ά ν τα έβρισκαν έναν τρ ό π ο να τον βοηθήσουν να εγκαταλείψει το συντομότερο δυνατό, το μάταιο τούτο κόσμο. Συνήθως, τη δραστηριότητα αυτή τω ν επ ενδ υ τώ ν τ η γνώριζαν και τ α ανώτερα κλιμάκια, ακό μα και τα κυβερνητικά, ίσως και τα βασιλικά. Ό λοι όμως προτιμούσαν να καταδικάσουν σε θάνατο μερικά καθάρματα τω ν καπηλειών του λιμανιού, έστω και άδικα, παρά να επιτρέψουν να ξεσπάσει ένα τέτοιο σκάνδαλο, στο οποίο θα εμπλέκονταν οι «άριστοι», το στήριγμα τη ς πουριτανικής κοινωνίας τη ς εποχής.
1. Πειρατές αναπαύονται σε σπήλαιο κάποιου νησιού των Κυκλάδων. H πειρατεία αποτέλεσε τρο μερή μάστιγα στο Αιγαίο, από το 12ο μέχρι το 19ο αιώνα. 2. Πειρατικό γαλεόνι, όπως εικονίζεται σε γκραβούρα του l9ou αιώνα. 3. Κινεζικά πειρατικά τζανκ. Κάτω: Φανταστική, ειδυλ λιακή απεικόνιση φρεγά τας nou πλέει στα νερά της Καραϊβικής.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ
2
Ανυπότακτοι πειρατές
16
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Εντουαρι Τιτς (Μαυρογένης) Γ φ ^ Έ ν τ ο υ α ρ τ Τιτς, γνωστός κυρίως με το L ^Ιπροσω νύμιο «Μ αυρογένης», λόγω τη ς πυκνής, μαύρης του γενειάδας, είναι ίσως ο γνωστότερος πειρ ατής όλων τω ν εποχών. Για αιώνες αποτέλεσε το αρχέτυπο τω ν πειρατών, η βικτοριανή μάλιστα παραφιλολογία το ν π αρου σίασε και ως αρχέτυπο του κακού, μια δαιμονική φιγούρα, βγαλμένη από τη ν κόλαση. H αλήθεια βέβαια είναι εντελώς διαφορετική. Λίγα είναι γνωστά για το ν Μαυρογένη, πριν τη ν έναρξη τη ς πειρατικής του δράσης, η οποία διήρκεσε 15 μόλιςμήνες (Σεπτέμβριος 1717- Νο έμβριος 1718). Ο ύτε το πραγματικό του όνομα δεν έχει διασωθεί με ακρίβεια. Oi π η γ ές διαφω νούν σχετικά με το αν το όνομά του ήταν Τιτς ή Τατς. To πιθανότερο είναι πάντω ς το Τιτς. Αυτό που σώζεται με βεβαιότητα είναι η περιγραφή του. Έ να ς αιχμάλωτός του το ν περιέγραψ ε ως εξής: «Ψηλός, με φαρδείς ώμους και πολύ μα κριά, μαύρη γενειάδα, πλεγμένη σε κοτσίδες. Έ φ ερε π ά ντα Τελαμώνα με 6 πιστόλες». O Μ αυρογένης γεννήθηκε στο Μ πρίστολ τη ς Αγγλίας το 1680. Παιδί ακόμα έγινε μέλος του πληρώ ματος ενός πλοίου. Κατόπιν έπλευ σε στη Τζαμάικα, το ν παράδεισο των ναυτικών, αναζητώντας π λο ύτη και περιπέτεια. To 1701 ξέσπασε ο πόλεμος τη ς Ισπανικής Διαδοχής και η Αγγλία βρέθηκε και πάλι αντιμέτω πη με τη Γαλλία. O Τιτς κατατάχτηκε σε ένα αγγλι κό, καταδρομικό πλοίο και πολέμησε κατά των Γάλλων στην Καράίβική, κυριεύοντας γαλλικά πλοία και κάνοντας επιθέσεις σε γαλλικές απ οι κίες τη ς περιοχής. To 1713 ο πόλεμος έληξε και ο Μ αυρογένης, μαζί με πολλούς άλλους ναυ τικούς, βρέθηκε άνεργος. Αναζήτησε τη ν τύχη του στη νέα βρετανική αποικία στα νησιά Μ παχάμες. Εκεί, βρέθηκε στο δρόμο του ο πειρατής Μ πέντζαμιν Χόρνιγκολντ, ο οποίος το ν ενέταξε στον πλήρω μά του. O Τιτς αποδείχτηκε πολύ καλός μαθητής και σύντομα ο Χόρνιγκολντ του ανέθεσε τη διακυβέρνηση ενός πλοίου που εί χαν κυριεύσει. Ή τα ν ένα σχετικά μεγάλο δουλε μπορικό, το οποίο ο Τιτς ονόμασε «H Εκδίκηση τη ς Βασίλισσας Αννας» και άρχισε τη ν ανεξάρ τη τη δράση του. Σύντομα είχε αποκτήσει τη φήμη του αιμοβόρου πειρατή. Με έδρα του το N ιου Πρόβιντενς (Μ παχάμες) εκτέλεσε πληθώρα επιθέσεων ενα ντίον πλοίων. O ιστορικός τη ς πειρατείας Τζόνσον, αναφέρει ότι ο Μ αυρογένης έδωσε μάχη με τη φ ρεγάτα «Σκάρμπορο» του Βασιλικού Ναυτικού. Ωστόσο, η πληροφορία δεν επιβε βαιώνεται από τα επίσημα αρχεία του Βρετανι κού Ναυτικού. Φ αίνεται ότι ο Τιτς είχε κάποιου
είδους επαφ ή με το ν κυβερνήτη τη ς αποικίας, ο οποίος με κάποια ανταλλάγματα του επέτρ επ ε να σταθμεύει στα νησιά. Ό μω ς, ο νέος κυβερ νή της τη ς αποικίας Γουντς Ρότζερ, που ανέλαβε το 1717, δεν φάνηκε το ίδιο πρόθυμος να συνερ γαστεί. Έτσι, ο Τιτς υποχρεώθηκε να αναζητή σει νέα βάση και τη βρήκε στη Βόρεια Καρο λίνα. Εκεί, εγκατέστησε το ορμητήριό του το ν Ιανουάριο του 1718, σε ένα από τα πολλά, μικρά νησάκια, το Ό κρακοκ και πλησίον τη ς ακτής του. Εξορμώντας από εκεί ο Τιτς κυρίευσε π ο λ λά πλοία, τα φορτία τω ν οποίων πουλούσε σε αυτοσχέδια αγορά πο υ έστησε στο Όκρακοκ. O Τιτς έφτασε στο σημείο να δωροδοκήσει το ν κυ βερνήτη τη ς αποικίας τη ς Καρολίνας, ο οποίος το ν αμνήστευσε. Παρ’ όλα αυτά ο Τιτς δεν έμει-
Απέναντι σελίδα: Φα νταστική, χολιγουντιανή, απόδοση πειρατή του l8ou αιώνα, η οποία όμως βρίσκεται πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Κάτω: H τελευταία μάχη του Μαυρογένη, όπως εικονίζεται σε γκραβούρα του l9ou αιώνα. O πειρατής είναι έτοιμος να καταφέρει το θανάσιμο πλήγμα στον υποπλοίαρχο Μέιναρντ.
ΚΕΦ ΑΛΑΙΟ 2
I 7
J^ooblp &ppenfcage?
Επάνω: Γκραβούρα της βικτωριανής περιόδου που εικονίζει τον Μαυρογένη, πλήρως εξοπλισμένο. Κάτω: O Κάπτεν Κιντ θάβει τον περιβόητο θησαυρό του.
18
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
νε ήσυχος. Συγκέντρωσε έναν στολίσκο και 400 άνδρες και έπλευσε νότια, λεηλατώντας πλοία και ακτές. Έ φ τασ ε αρπάζοντας και καταστρέφοντας μέχρι τη ν Ονδούρα. Α πό το ν Τιτς δεν γλίτωσε ούτε καν το πειρατικό πλοίο του Στιντ Μ πόνετ, το οποίο κυριεύτηκε με ρεσάλτο. Tov Μάιο του 1718 ο Τιτς επέστρεψ ε στην Καρολίνα και απέκλεισε το λιμάνι του Τσάρλεστον. Κυρί ευσε οκτώ πλοία και ζήτησε λύτρα από τους κα τοίκους, για να επιστρέψει το φορτίο φαρμάκων π ου το ένα από αυτά μετέφερε. Κατόπιν ε π έ στρεψε στο ορμητήριό του. Σ τον πλου τη ς ε π ι στροφής όμως η ναυαρχίδα του έπεσε σε ξέρα και βυθίστηκε. Μ ετά τη ν επικερδή εκείνη επιδρομή ο Τιτς, με νέα δωροδοκία, π έτυ χ ε να αμνηστευτεί και πάλι. Πέτυχε ακόμα να αναγνωριστεί ως ο ιδι οκτήτης τω ν πλοίων π ου είχε κυριεύσει. Με τα χρήματα δε π ου κέρδισε αγόρασε ένα με γάλο σπίτι και κτήματα στη Βόρεια Καρολίνα. Av όμως ο κυβερνήτης τη ς Καρολίνας ήταν διεφθαρμένος, ο κυβερνήτης Αλεξάντερ Σπότσγουντ, τη ς γειτονικής αποικίας τη ς Βιρτζίνια, δεν ήταν. O Σ πότσγουντ λοιπόν ζήτησε τη βοήθεια του Βρετανικού ναυτικού για να ξεκαθαρίσει τη «φωλιά τω ν πειρατών», όπως έλεγε. Επειδή όμως τα νερά γύρω από το νησί του Μ αυρογένη ήταν ρηχά και κανένα πολεμι κό δεν μπορούσε να προσεγγίσει, ο Σ πότσγουντ ενοικίασε δύο μικρά σλέπια, με δικά του έξοδα, τα οποία παραχώρησε στο Ναυτικό. Τα σλέπια επανδρώθηκαν με τους καλύτερους άνδρες των πολεμικών «Περλ» και «Λάιμ» και με επικεφα λής το ν υποπλοίαρχο Μ έιναρντ, άρχισαν να αναζητούν το ν Μαυρογένη. Τα σκάφη του Μ έ ιναρντ κατάφεραν να προσεγγίσουν αθέατα το ορμητήριο του Μαυρογένη, τα ξημερώματα τη ς Παρασκευής 22 Φεβρουαρίου 1718.0 Μέιναρντ είχε μαζί του μόνο 60 άνδρες, αλλά ήταν τυχε ρός. Oi περισσότεροι άνδρες του Μ αυρογένη είχαν πάει να μεθύσουν, από το προηγούμενο βράδυ, σε κοντινό χωριό. Μ όνο 20 περίπου, εί χαν παραμείνει με το ν αρχηγό τους. O Τιτς είχε εκείνη τη στιγμή στη διάθεσή του το σλέπι «Πε ριπέτεια», εξοπλισμένο με 9 μικρά πυροβόλα. Αντίθετα, τα πλοία του Μ έιναρντ είχαν 2 μικρά πυροβόλα το καθένα. Παρ’ όλα αυτά ο Τιτς δεν στάθηκε να πολεμήσει, αλλά επιχείρησε να διαφύγει ανάμεσα στις ξέρες και τους υφάλους της περιοχής. Τα πλοία του Μ έιναρντ έπεσαν σε ξέ ρες, αλλά γρήγορα αποκολλήθηκαν από τη ν π α λίρροια και συνέχισαν τη ν καταδίωξη. To πλοίο του Μ αυρογένη απάντησε με μια ομοβροντία των πυροβόλων του σκοτώνοντας και τραυματί ζοντας αρκετούς άνδρες του Μέιναρντ. O Μέι ναρντ απάντησε με μια εξαιρετική βολή, με ένα
από τα μικρά του πυροβόλα, π λή ττο ντα ς καίρια το «Περιπέτεια» και αναγκάζοντας το ν Μαυρογένη να το ρίξει στην ξηρά. Τότε ο Μ έιναρντ πλησίασε, έχοντας κρύψει τους περισσότερους άνδρες του στα αμπάρια. Έτσι, ο Τιτς, βλέπο ντας λιγοστούς τους αντιπάλους του, αποφάσι σε να πολεμήσει. Ό τ α ν τα πλοία του Μ έιναρντ όμως έδεσαν πλάι στο δικό του, δεκάδες άνδρες όρμησαν στο πειρατικό. O Μ έιναρντ βρέθηκε απέναντι από το ν Μ αυρογένη και οι δύο άνδρες άρχισαν να μονομαχούν με πείσμα. O Μ έιναρντ κατάφερε να πυροβολήσει και να τραυματίσει ελαφρά τον Μ αυρογένη. O τραυματισμός όμως απλώς με γάλωσε τη λύσσα του πειρατή. O Μαυρσγένης έδωσε ένα τόσο ισχυρό κτύπημα στον Μέιναρντ που σίγουρα θα το ν έκοΒε στα δύο, αν ο τελευ ταίος δεν προλάβαινε να προτάξει το σπαθί του. To σπαθί όμως θρυμματίστηκε και ο Μ έιναρντ έμεινε ανυπεράσπιστος εμπρός στον τρομερό Μαυρογένη. Τότε όμως, καθώς ο Τιτς ήταν έτοιμος να αποτελειώσει το ν αντίπαλό του, ένας Σκότος ναύτης όρμησε εναντίον του και με μια πάλα τον κομμάτιασε. Αμέσως οι άνδρες του Τιτς κα τέθεσαν τα όπλα. Στη μάχη είχαν σκοτωθεί 5 ακόμα πειρατές. Αλλοι 15 αιχμαλωτίστηκαν. O Μ έιναρντ έκοψε το κεφάλι του Μ αυρογένη και το κρέμασε στο μεσιανό κατάρτι. Επέστρεψε θριαμβευτής στο λιμάνι και έμεινε στην ιστο ρία ως η νέμεση του πιο αιμοβόρου πειρατή, του Μαυρογένη. Από τους 15 πειρ ατές του δε οι 13 καταδικάστηκαν σε θάνατο και οι 2 αθω ώθηκαν.
ABHAMH
e r ^ 'Iy A η Γ \
/ *
Η
\
- 1
Κάτπεν Κιντ O Γουίλιαμ Κιντ είναι ένας από τους γνω στότερους πειρατές. Γεννήθηκε στη Σκοτία γύρω στο 1645. H ιστορία του είναι παράξενη για πολλούς λόγους. Πρώτον, ο Κιντ δεν έγινε εκούσια πειρατής. Ή τα ν μια σειρά γεγονότων που το ν εξώθησαν στην πειρατεία. Δεύτερον, ο Κιντ ως πειρατής, πραγματοποίησε μόνο ένα ταξίδι και κατόρθωσε να αρπάξει μόνο ένα αξι όλογο φορτίο. Αυτό όμως ήταν αρκετό να τον οδηγήσει στην αγχόνη. O Κιντ ασχολήθηκε με τη θάλασσα από μικρή ηλικία. Στη δεκαετία του 1670 βρέθη κε στις αμερικανικές ακτές, κυβερνήτης ενός καταδρομικού σκάφους που ήταν στην υ π η ρεσία του βασιλιά τη ς Αγγλίας. Εκεί εκτέλεσε πληθώρα επιχειρήσεων κατά των Γάλλων, από τη Νέα Ορλεάνη μέχρι τις καναδικές ακτές. H δράση του ήταν τόσο επιτυχημένη π ου το 1695, ο κυβερνήτης τη ς Ν έας Υόρκης του ανέθεσε
14
Πειρατικές σημαίες: H σημαία του Μαυρογένη (I), η σημαία του Mnapτόλομιου Ρόμπερτς (2), η δεύτερη σημαία του Μπαριόλομιου Ρόμπερτς (3) και τυπική πειρατική σημαία (4).
τη ν αποστολή να ξεκαθαρίσει τη ν περιοχή από τους π ειρατές και τους Γάλλους καταδρομείς που έπλ η ττα ν τα πλοία τη ς αγγλικής Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών. O κυβερνήτης Μ πέλλαμοντ, μαζί με άλλους αξιοσέβαστους π ο λίτες τη ς Ν έας Υόρκης, του διέθεσαν ένα ισχυρό σκά φος, 284 τόνων, εξοπλισμένο με 34 πυροβόλα, το «Adventure Galley». Θεωρητικά, ο Κιντ έπ ρ επ ε να επιτίθεται μόνο σε εχθρικά ή πειρατικά σκάφη. Με πλάγιο τρ ό π ο όμως, ο κυβερνήτης άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε από τη ν πλευρά του να παραβλέψει και τυχόν επίθεση, π ρ ο ς άλλο, αξιόλο γο στόχο. To μόνο πρόβλημα στην περίπτω ση αυτή ήταν ότι ο κυβερνήτης και οι άλλοι χρ η ματοδότες του, απαιτούσαν για τους εαυτούς τους τ η μερίδα του λέοντος από τα κέρδη, αφ ή νοντας ελάχιστα στον Κιντ και ακόμα λιγότερα στο πλήρωμα. O Κιντ δέχτηκε λοιπόν τη ν π ρ ό ταση και απέπλευσε με το σκάφος, αφού πρώτα στρατολόγησε 80 άνδρες από τα καταγώγια του λιμανιού. Αμέσως μετά απέπλευσε για το ν Ινδι κό Ωκεανό. Ό τ α ν όμως έφτασε κοντά στη Μ αδαγασκά ρη, πολλοί άνδρες του το ν εγκατέλειψαν, με τη ν πρώ τη ευκαιρία και εντάχθηκαν στα πληρώ μα τα τω ν πειρατικών πλοίων π ου έπλεαν κατά δε κάδες στην περιοχή. Ό σ οι δε απέμειναν ήταν έτοιμοι να στασιάσουν, απαιτώ ντας από το ν Κιντ να ξεχάσει τη συμφωνία του με το ν κυβερ νή τη τη ς Νέας Υόρκης και να αρχίσει πειρατική δράση, για ίδιον όφελος. Κάποια στιγμή μάλιστα ο Κιντ, π ου αρνούνταν να υποκύψει, υποχρεώ θηκε να μονομαχήσει με έναν πυροβολητή του, το ν Γουίλιαμ Moup, για να σώσει τη ζωή του. O Κιντ σκότωσε το ναύτη και απέτρεψ ε προσωρι νά τη ν ανταρσία. Σύντομα όμως δεν είχε άλλη επιλογή από το μ ετα τραπεί σε πειρατή, για να γλιτώσει τη ζωή του. Αφού συμπλήρωσε τα κενά π ο υ είχαν δημιουργηθεί στο πλήρωμα, στρατολογώντας ακόμα μερικούς μαχαιροβγάλτες από τη Μ αδαγασκά ρη, απέπλευσε για τη ν πρώ τη του πειρατική επιδρομή, το ν Απρίλιο του 1697. H πρώ τη του επίθεση έγινε εναντίον ενός μεγάλου, αγγλικού, εξοπλισμένου, εμπορικού, αλλά αποκρούστηκε. Tnv ίδια τύχη είχε και η δεύτερη επίθεσή του εναντίον ενός π ο ρ το γ α λικού, πολεμικού πλοίου. H τρίτη επίθεσή του όμως ήταν επιτυχημένη και ο Κιντ κυρίευσε ένα μικρό, αγγλικό, εμπορικό σκάφος. Κατόπιν α π ο σύρθηκε σε ένα νησί, όπου πούλησε τη λεία του και επισκεύασε το πλοίο του. To Νοέμβριο όμως του 1697 απέπλευσε και πάλι. Α ποφεύγοντας τα πολεμικά πλοία, ο Κιντ κατάφερε να κυριεύσει 2 μικρά εμπορικά, χω
ρίς όμως αξιόλογο φορτίο. Τότε η τύχη φάνηκε να τους χαμογελά. Tov Ιανουάριο του 1698 το πλοίο του Κιντ έπλεε βόρεια τη ς Μ αδαγασκά ρης. Ξαφνικά, οι οπ τή ρ ες εντόπισαν ένα μεγάλο εμπορικό σκάφος να πλέει σε μικρή απόστα ση. Ή τ α ν ένα πλοίο 400 τόνων, το <
Απέναντι σελίδα: Σύγχρονης ναυπήγησης σκούνα πλέει στα νερά της Καραίβικής.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
2 I
O Μπαρτόλομιου Ρόμπερτς, ένας από τους σημαντικότερους πειρατές που έδρασαν στην Καραϊβική. Στην γκραβούρα εικονίζεται μπροστά από τα πλοία που είχε καταλάβει και εντάξει στο στόλο του.
Ύ%
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
φα και n έρευνα δεν κατέληξε πουθενά. Παρ’ όλα αυτά ο Κιντ παρέμενε επικίνδυνος για τη ν κυΒέρνηοη. Έ π ρ επ ε το συντομότερο δυνατό να εγκαταλείψει το ν μάταιο αυτό κόομο. Μοιραία λοιπόν, στη δίκη του, π ο υ διεξήχθη το Μάιο του 1701, ο Κιντ βρέθηκε ένοχος, για τη δολοφονία του πυροβολητή του (!) και καταδικάστηκε σε θάνατο. Oi διαμαρτυρίες του και οι εκκλήσεις του δεν ελήφθησαν φυσικά υπόψη, ούτε έγιναν δεκτές από το δικαστήριο, ελλείψει αποδείξε ων. Επίσης, δεν ετέθη ζήτημα απονομής χάριτος. Τα στοιχεία τη ς διαφθοράς τη ς κυβέρνησης έ π ρ επ ε να «απαγχονιστούν»! H εκτέλεσή του έγινε στην προκυμαία του Λονδίνου και το σώμα του κρεμάστηκε σε ένα σιδερένιο κλουβί, στις όχθες του Τάμεση, «προς παραδειγματισμό». O Κιντ είχε ένα φρικτό και επίπ ονο τέλος. To σχοινί του δημίου έσπασε δύο φορές από το βάρος του καταδίκου. Tnv τρίτη φορά άντεξε και ο Κιντ πέθανε, ανακου φίζοντας αφάνταστα με το θάνατό του τη ν κυ βέρνηση του Λονδίνου.
Άλλωστε, παρόμοιο τέλος δεν περίμενε και το ν Μουσολίνι, αλλά και το ν Σαντάμ Χουσεΐν; Φυσικά, η αγγλική κυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση και με τις εκτελέσεις αυτές... Ό π ο ιο ς υποστηρίζει τη ν άποψ η αυτή, είναι απλώς κα κοήθης!
Μπαρτόλομιου Ρόμπερτς (Μαύρος Μπαρτ) O Μ παρτόλομιου Ρόμπερτς αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα εκκεντρικού πειρατή. Γεννήθηκε στην Ουαλία και το πραγματικό του όνομα ήταν Τζον Ρόμπερτς. O ίδιος δεν είχε καμία προδιάθεση, ούτε καμία πρόθεση να γίνει π ε ι ρατής. Σε νεαρή ηλικία βρήκε δουλειά σε ένα δουλεμπορικό πλοίο π ου μετέφερε σκλάβους από τη ν Αφρική στην Αμερική. To πλοίο του όμως αιχμαλωτίστηκε από ένα πειρατικό, το οποίο είχε ως κυβερνήτη το ν επίσης Ουαλό ΧόΒελ ΝτέιΒις. O ΝτέιΒις, λόγω κοινής κατα
γωγής, πρότεινε στον Ρόμπερτς να γίνει μέλος του πληρώ ματός του και εκείνος δέχτηκε. Ως πειρ ατής ο Ρόμπερτς ήταν άφοβος και εφευρε τικός. Έτσι, όταν ο ΝτέιΒις σκοτώθηκε σε μια συμπλοκή, το πλήρωμα εξέλεξε ομόφωνα π λοί αρχο το ν Ρόμπερτς. Τότε άλλαξε το όνομά του σε Μ παρτόλομιου και έλαΒε και το παρατσού κλι μαύρος Μ παρτ, από τους άνδρες του. Αμέ σως, αναδείχτηκε σε έναν από τους κορυφαίους πειρατές. Πλέοντας στις ακτές τη ς Βραζιλίας, εντό πισε μια νη ο π ο μ π ή πορτογαλικώ ν πλοίων και αμέσως επιτέθηκε. Κατάφερε να κυριεύσει τα περισσότερα εμπορικά πλοία και ένα από τα π ο λεμικά που τα συνόδευαν. Σ τη συνέχεια έπλευσε βόρεια. Στα νησιά τη ς Καραϊβικής πούλησε τη λεία του, συμπεριλαμβανομένων και τω ν πλοίων π ου είχε κυριεύσει και έπλευσε Βορειότερα, στις καναδικές ακτές. Εκεί, επιτέθηκε σε δεκάδες αλιευτικά σκάφη, κυριεύοντας πολλά από αυτά και στέλνοντας άλλα τόσα στο βυθό. Σ τα τέλη του καλοκαιριού του 1720 ε π έ στρεψε στην Καραϊβική, όπου πούλησε τη λεία του και αγόρασε ένα πολεμικό πλοίο τω ν 28 πυροβόλων, το οποίο μετονόμασε σε Ρόγιαλ Φόρτσουν. Μ ε αυτό έπλευσε νότια αυτή τη φορά και κυρίευσε ακόμα περισσότερα εμπορι κά, αποκομίζοντας τεράστια λεία. Σε διάστημα μόνο 4 ημερών κυρίευσε 15 εμπορικά, γαλλικά και βρετανικά, καθώς και μια ολλανδική φρεγά τα τω ν 42 πυροβόλων. Ύστερα από αυτό το όνομά του έγινε θρυ λικό. O Ρόμπερτς έφτασε να αποτελεί το φόβο και το ν τρόμο τω ν θαλασσών και συνέχισε τη δράση του, σκορπώντας τον πανικό. Σε μια από τις επιθέσεις του κατόρθωσε να κυριεύσει ένα γαλλικό πολεμικό με 52 πυροβόλα, το οποίο μ ετέφ ερε το ν ορκισμένο εχθρό του, το ν Γάλλο κυβερνήτη τη ς Μαρτινίκα. O Ρόμπερτς κρέμα σε το Γάλλο από το μεσιανό κατάρτι του πλοίου του και ενέταξε το γαλλικό πολεμικό στο στόλο του. Ή δ η όμως είχε εξελιχθεί σε πραγματική μά στιγα, αναγκάζοντας το βρετανικό ναυαρχείο να λάβει μέτρα. Βρετανικά πολεμικά άρχισαν να το ν αναζητούν σε όλον το ν Ατλαντικό. O Ρό μ περ τς όμως κατάφερνε συνεχώς να ξεφεύγει, συνεχίζοντας, παράλληλα, τη δράση του. Έ χοντας ως βάση τις ακτές τη ς Λιβερίας, κυρίευσε δεκάδες δουλεμπορικά, αλλά και ένα πλοίο τη ς Βρετανικής, Βασιλικής, Αφρικανικής, Εταιρείας. H προσβολή αυτή ήταν πολύ βαριά και το ναυαρχείο απέστειλε ακόμα περισσότερα πλοία π ρ ος αναζήτησή του. Στις 10 Φεβρουαρίou του 1722 μια φρεγάτα (HMS Swallow) με κυ βερνήτη το ν πλοίαρχο Ό γκλ, εντόπισε το πλοίο
του Ρόμπερτ, αγκυροβολημένο σε έναν κολπί σκο. O Ό γ κ λ έπλευσε στην είσοδο του κόλπου, απ ο κ ό π τοντας έτσι κάθε οδό διαφυγής στον Ρόμπερτς. O Ρόμπερτς επιχείρησε να επιτεθεί, αλλά το πλοίο του δέχτηκε πλήρη ομοβροντία από βολιδοφόρα βλήματα από απόσταση 100 μέτρων και ακινητοποιήθηκε. O ίδιος σκοτώθη κε στη γέφυρα του πλοίου του από τα πυρά. Oi άνδρες του έριξαν το πτώ μα του στη θάλασσα και συνέχισαν απελπισμένα τη μάχη. Τελικά, ύστερα από τρίωρη μάχη οι επιζώ ντες πειρ α τές παραδόθηκαν. Στα αμπάρια του πειρατικού πλοίου οι Βρετανοί ναύτες ανακάλυψαν περισ σότερους από 300 τόνους χρυσού. Oi συλληφθέντες οδηγήθηκαν στη δυτική Αφρική, όπου δικάστηκαν και απαγχονίστηκαν. O Ρόμπερτς ήταν ο πιο επιτυχημένος π ε ι ρατής όλων των εποχών. Κυρίευσε ή κατέστρε ψε περισσότερα από 200 πλοία, ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνονταν και αρκετά π ολεμι κά, γεγονός πρω τοφανές για τα πειρατικά χρο νικά, αφού οι πειρ ατές σπάνια αποτολμούσαν να επιτεθούν σε πολεμικά πλοία. O Ρόμπερτς όμως διακρινόταν για το θάρρος του και για τη ν απίστευτη τόλμη του. Εκτός από τις ικανότητές του αυτές, είχε κατορθώσει να επιΒάλει απόλυτη πειθαρχία στο πλήρωμά του όπω ς επίσης και αυστηρές συνθήκες υγιεινής, πρω τοφανές γεγονός για τα ναυτικά δεδομένα
Θύμα των πειρατών υποχρεώνεται να βαδίσει στη σανίδα. Ελάχιστοι πειρατές ακολουθούσαν στην πραγματικότητα αυτή την πρακτική.
ΚΕΦ ΑΛΑΙΟ 2
13
O Μαυρογένης, όπως εικονίζεται σε γκραβούρα εποχής. Εδώ φέρει μόνο 4 πιστόλες, ανχί των 6 που έφερε στην πραγματικό τητα.
'l/< W / . '/r ,n /, <.',v ': t/> / i!ttf< /( / > / ( f t / t /> < ! h /
τ η ς εποχής. O ίδιος αρεσκόταν στο να φορά πολυτελή ενδύματα και κοσμήματα. Ή τα ν π ά ντα καλοντυμένος και ιδιαίτερα όταν επρόκειτο να δώσει μάχη, διέθετε πολύ χρόνο για το ν καλλωπισμό του. Έ φ ερε π ά ντα πάνω του δύο πιστόλες και ένα σπαθί, το οποίο κρεμόταν από μεταξένια ταινία. Ή τα ν επίσης γνωστός ομοφυ λόφιλος και είχε εραστή το λοστρόμο του, Τζον Βάλντεν (το πλήρωμα τον αποκαλούσε «κυρία παραμάνα»), έναν ιδιαίτερα σκληρό άνδρα, ο οποίος αρεσκόταν να καίει ζωντανούς τους αιχ μαλώτους. Ό τ α ν ο Ρόμπερτς σκοτώθηκε ο Βάλ ντεν έριξε το πτώ μα του στη θάλασσα με όλα τα χρυσά κοσμήματα π ου φορούσε. O ίδιος ήταν ανάμεσα στους συλληφθέντες και αντιμετώπισε τη ν αγχόνη με θάρρος.
Στιντ Μπόνει Μια ακόμα εκκεντρική προσω πικότητα στον κόσμο τω ν πειρατώ ν ήταν αυτή του Στιντ Μ πόνετ. O Μ πόνετ ήταν απόσ τρατος ταγματάρχης του Βρετανικού Στρατού και πλούσιος ιδιοκτή τη ς φυτειών στα νησιά Μ παρμπάντος. Παραμέ νουν εντελώς άγνωστοι οι λόγοι που οδήγησαν έναν τέτοιον άνθρωπο στην πειρατεία. O Μ πό νετ αγόρασε ένα σλέπι τω ν 10 πυροβόλων, το οποίο ονόμασε «Εκδίκηση». Στρατολόγησε το πλήρωμά του από τα καταγώγια τω ν λιμανιών t 4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
τη ς αμερικανικής ακτής και ανοίχτηκε στον ωκεανό και στην περιπέτεια. Είχε ορισμένες επιτυχίες, καθώς κυρίεψε μερικά μικρά εμπ ο ρικά, α π ό τη Νέα Υόρκη μέχρι τη ς ακτές τη ς Βόρειας Καρολίνας. Tnv άνοιξη του 1718 α π ο φάσισε να πλεύσει νότια, π ρ ο ς το ν κόλπο τη ς Ονδούρας. Για κακή του τύχη όμως το πλοίο του δέχτηκε επίθεση από το ν Μαυρογένη. M n μ π ο ρώντας να ξεφύγει, ο Μ πόνετ, προτίμησε να παραδοθεί. O Μ αυρογένης δεν το ν πείραξε και το ν Ιούνιο του 1718 το ν απελευθέρωσε, πιθανόν μ ετά τη ν καταβολή λύτρων, δίδοντάς του πίσω και το πλοίο του. Λίγο αργότερα κατάφερε να αμνηστευτεί και έθεσε το πλοίο του στην υ π η ρεσία του στέμματος. Εκείνη τη ν επο χή η Βρετανία πολεμούσε με τη ν Ισπανία. O Μ πόνετ εφοδιάστηκε με δίπλω μα καταδρομών και με το όνομα Κάπτεν Τόμας άρχισε να επιτίθεται σε ισπανικούς στόχους. Δεν τήρησε όμως τους όρους τη ς αμνηστίας και επιτέθηκε σε ένα βρετανικό πλοίο έξω από το λιμάνι του Τσάρλεστον. Αμέσως δύο σλέπια άρχισαν να το ν καταδιώκουν. O Μ πόνετ αρχι κά ξέφυγε, αλλά οι Βρετανοί το ν ανακάλυψαν. Για να γλιτώσει κατέφυγε στα αΒαθή, αλλά το πλοίο του προσάραξε. O ίδιος και το πλήρωμά του αποβιβάστηκαν στην ακτή και αντιμετώ πισαν εκεί τα αντίπαλα αγήματα για 5 ώρες. Τελικά όμως, όσοι επέζησαν, αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Ανάμεσά τους ήταν και ο Μ πόνετ. Oi πειρατές οδηγήθηκαν στο Τσάρλεστον για να δικαστούν. O Μ πόνετ κατάφερε π ρος στιγ μήν να δραπετεύσει, αλλά συνελήφθη αμέσως. Κατόπιν τούτου η δίκη τους επισπεύτηκε. Ό λοι τους καταδικάστηκαν σε θάνατο και απαγχονίσ τη κ α ν το Νοέμβριο του 1718.
Τσαρλς Βέιν O Τσαρλς Βέιν γεννήθηκε π ερ ί το 1680 στην Αγγλία. Ελάχιστα είναι γνωστά για τα π ρώ τα χρόνια τ η ς ζωής του. To 1716 βρέθηκε στις Βερμούδες, ενταγμένος στο πλήρωμα του π ε ι ρατικού πλοίου κάποιου Χένρι Τζένινγκς. Oi π ειρ ατές εκείνη τη ν π ερίοδο είχαν εντοπίσει τα ναυάγια μερικών ισπανικών πλοίων, τα οποία μετέφ εραν ασήμι από το Μεξικό στην Ισπανία. Τα ισπανικά π λοία είχαν βυθιστεί από τρικυμία στον κόλπο τη ς Φ λόριντα και οι πειρ ατές είχαν συγκεντρωθεί εκεί, επιχειρώντας να ανελκύσουν το θησαυρό από τα ρηχά νερά. Tnv ίδια ιδέα όμως είχαν και οι Ισπανοί, οι οποίοι είχαν στεί λει στην περιοχή ειδικά συνεργεία, π ου φρου ρούσαν πολεμικά πλοία και ναυτικά αγήματα. O Βέιν όμως κατάφερε να επ ιτεθ εί κρυφά στη βάση π ο υ είχαν εγκαταστήσει οι Ισπανοί
στην ξηρά. Αφού εξουδετέρωσε με αγρ ιό τη τα τη φρουρά, άρπαξε το ν θησαυρό και το ν μ ετέφ ερ ε στο πλοίο του. H επιτυχία αυτή το ν ανέβασε ιδιαιτέρως στα μάτια τω ν άλλων πειρατώ ν. To 1717, ο νέος κυβερνήτης Γούντς Ρότζερ, π ρ ιν ακόμα αφ ιχθεί στις Βερμούδες, έδωσε αμνηστία στους πειρατές. O πλοίαρχος Τζένινγκς α π ο δ έχτη κ ε τη ν αμνηστία και α π ο σύρθηκε. To πλήρω μά το υ όμως, με επ ικ εφ α λής το ν ήρωά του Βέιν, αρνήθηκε. To πλήρω μα ανακήρυξε το ν Βέιν πλοίαρχο και α π ό τό τ ε άρ χισε η ανεξάρτητη δράση του κ ά π τεν Βέιν. To πρ ώ το θύμα του Βέιν ήτα ν ένα γαλλικό ε μ π ο ρικό σκάφος, το οποίο κυριεύτηκε και το π λ ή ρωμά του δολοφονήθηκε. Αμέσως μετά ο Βέιν επιτέθη κ ε σε δύο αγγλικά σλέπια, τα οποία επίσης κατέλαβε, συλλαμβάνοντας τα π ληρώματά τους. Α πό το υς αιχμαλώτους πολλού ς το υς σκότωσε, αφού πρ ώ τα το υς υπέβαλε σε
εξευτελιστικά βασανιστήρια. Αλλά και όσους δεν σκότωσε το υς βασάνισε άγρια. Tov Αύγουστο του 1718 ο Ρότζερ, εισήλθε στο λιμάνι του Niou Πρόβιντενς, επιβαίνων σε ένα πολεμικό σκάφος, το οποίο συνόδευαν άλλα δύο πολεμικά. O Βέιν, έχοντας απορρίψει τη ν αμνηστία, γνώριζε ότι με τη ν άφιξη του κυβερ νήτη, ακόμα και αν π αρέδιδε τη λεία του, δύ σκολα θα γλίτωνε τη ν αγχόνη, ύστερα από τ ό σους φόνους που διέπραξε. Έ τσι αποφάσισε να διακινδυνεύσει το π α ν με μια κίνηση. Καθώς το πλοίο του Ρότζερ εισερχόταν σημαιοστολισμέ νο στο λιμάνι, ο Βέιν έβαλε φωτιά στο αιχμαλω τισμένο, γαλλικό πλοίο και το έθεσε σε πορεία σύγκρουσης με το πλοίο του κυβερνήτη. Πα ράλληλα σήκωσε πανιά στο δικό του πλοίο και κινήθηκε με τα χύτητα και θράσος, ανάμεσα στα συνοδά πολεμικά. Από πολύ μικρή απόσταση ο Βέιν άνοιξε π υρ εναντίον τους, προκαλώντας
To σλέπι ήταν το πλέον συνηθισμένο σκάφος που χρησιμοποιούσαν οι πει ρατές. Είχε μικρό βύθισμα και μπορούσε να αναπτύ ξει υψηλή ταχύτητα.
Κ Ε ΦΑ Λ
O 2
15
£ O I ΑΛΑΦ3>Ι
A f
τους μικρές ζημιές. Μέσα στη σύγχυση που επ ι κράτησε οι πειρ ατές κατάφεραν να απομακρυν θούν, ζητωκραυγάζοντας για το ν πλοίαρχό τους και κοροϊδεύοντας τα πληρώ ματα τω ν πολεμι κών. O Βέιν είχε δώσει εξετάσεις θάρρους και ικα νότητας και είχε επιτύχει απόλυτα. Εξαγριωμέ νος ο Ρότζερ διέταξε τα πολεμικά να το ν ακο λουθήσουν, αλλά το ευκίνητο μπρίκι του Βέιν ξέφυγε εύκολα από τις μεγαλύτερες, βαρύτερες και πιο δυσκίνητες φρεγάτες. Μερικές μέρες αργότερα, ο Βέιν κατέλαβε ένα αγγλικό σλέπι. To επάνδρωσε με άνδρες του και τοπ ο θέτη σ ε ως κυβερνήτη κάποιον Γιάιτς, σχηματίζοντας έτσι έναν μικρό στολίσκο. Με τ α δύο του πλοία, ο Βέιν έπλευσε βόρεια και έφτασε έξω από το λιμάνι του Τσάρλεστον στη βόρεια Καρολίνα. Άρχισε να περ ιπ ο λεί έξω από το λιμάνι, με σκοπό να συλλαμβάνει κάθε πλοίο που θα επιχειρούσε να εισέλθει ή να εξέλθει από αυτό. Πραγματικά, η τακτική του αυτή απέδωσε και τα πλοία άρχισαν να πέφ του ν στα χέρια του το ένα μετά το άλλο. Σε λίγες μέρες το εμπόριο τη ς επαρχίας παρέλυσε. Ό τ α ν μάλιστα έπεσε στα χέρια του και ένα δουλεμπορικό με φορ τίο 90 σκλάβων, ο κυβερνήτης εξοργίστηκε και έστειλε δύο εξοπλισμένα σλέπια να το ν καταδι ώξουν. Δεν κατάφεραν όμως να το ν εντοπίσουν. Αντ’ αυτού εντόπισαν έναν άλλο πειρατή, το ν Σ τιντ Μ πόνετ. Ωστόσο, ο Βέιν είχε άλλα προβλήματα. O Γιάιτς, που ο ίδιος τοπ ο θέτησ ε ως πλοίαρχο στο κυριευμένο σλέπι, αποφάσισε ξαφνικά πως είχε έρθει η ώρα να αναδειχτεί και ο ίδιος πλοίαρ χος. Έτσι, απέπλευσε κρυφά ένα βράδυ από το αγκυροΒόλιο, στο οποίο είχαν καταφύγει, π α ίρ νοντας μαζί του ένα μέρος τη ς λείας π ου ως τό τε είχαν αποκομίσει και το δουλεμπορικό μαζί με τους σκλάβους. To π λήγμα ήταν βαρύ για το ν Βέιν. Με εξασθενισμένες τις δυνάμεις του ανα γκάστηκε να καταφύγει στο νησί Όκρακοκ, τη βάση του πειρατή Μαυρογένη, στις ακτές τη ς βόρειας Καρολίνα. O Μ αυρογένης το ν υ π ο δ έ χτηκε με εγκαρδιότητα. Επί μια εβδομάδα τα πληρώ ματα τους, αλλά και οι δύο αρχιπειρατές, γιόρταζαν τη συνάντησή τους με γιορτές, χορούς, εξαίρετα εδέσματα και πάνω από όλα άφθονο ρούμι. H συνάντηση και το ξεφάντωμα, που έμειναν παροιμιώδη στους πειρατικούς κύκλους, έλαΒε χώρα μέσα στο Σεπτέμβριο του 1718. Έ χο ντα ς πλέο ν ξεφύγει από τη ν καταδίωξη, ο Βέιν άνοιξε και πάλι πανιά του στην ανοικτή θάλασσα. Αυτή τη φορά πρωταρχικός του στό χος ήταν να εντοπίσει το ν πρ ο δ ό τη Γιάιτς. Φ υ σικά, δεν θα έλεγε όχι αν εντόπιζε και άλλους
Oi πειρατές γνώριζαν από πρώτο χέρι το πόσο σύντομη είναι η ζωή. Για το λόγο αυτό φρόντιζαν να ξοδεύουν τα χρήματά τους με τον καλύτερο τρόπο που μπορούσαν.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
1 7
Πολεμικό σκάφος καταβυ θίζει πειρατική σκούνα.
Δεξιά σελίδα: Τυπική παράσταση από τη ζωή στις πόλεις της Καραϊβικής, το 18ο αιώνα. Κάτω: Πλοίαρχος πειρατι κού σκάφους συνομιλεί με αιχμαλώτους του.
1 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ενδιαφέροντες στόχους. Πραγματικά, εντόπισε διάφορα μικρά πλοία, τα οποία με ευκολία κυ ρίευσε. Στις 23 Νοεμβρίου όμως εντόπισε ένα μεγάλο πλοίο. Πλησίασε επιφυλακτικά και δια πίστωσε ότι επρόκειτο για ένα ισχυρό, γαλλικό πολεμικό. O Βέιν αποφάσισε να μη διακινδυνεύ σει μια σύγκρουση με το ισχυρό εκείνο σκάφος. To πλήρωμά του όμως είχε άλλη γνώμη και ε π έ μενε να επιτεθούν. Φ οβούμενος τη ν εκδήλωση ανταρσίας ο Βέιν ενέδωσε. Ό π ω ς όμως ήταν φυ
σικό, οι Γάλλοι απέκρουσαν εύκολα τη ν επίθεση. Τότε ο Βέιν απομακρύνθηκε, εκμεταλλευόμενος τη ν τα χύ τη τα του σκάφους του, αλλά το π λ ή ρωμα στασίασε, κατηγορώντας τον για δειλία. Ελάχιστοι άνδρες το ν υποστήριξαν. Oi πολλοί επικράτησαν τελικά και εξέλεξαν πλοίαρχο τον Κάλικο Τζακ (βλ. κεφάλαιο 3). O Βέιν και οι λίγοι επιζώ ντες ο παδοί του εγκαταλείφθηκαν σε ένα μικρό πλεούμενο. O Βέιν όμως κατάφ ερε να επιβιώσει και να ξαναρχίσει α π ό τη ν αρχή. Κυρίευσε μερικά μι κρά πλοία, αλλά η τύ χ η ή τα ν π λ έ ο ν εναντίον του. To πλοίο του έπεσ ε σε τυφώ να και να υά γησε κοντά σ την Ονδούρα. Oi π ειρ α τές βρή καν καταφύγιο σε ένα μικρό νησί. Ευτυχώς, όπω ς έλπιζαν, ένα πλοίο το υς ανακάλυψε και τους διέσωσε. Έ να ς α π ό το υς επιβα ίνοντες σε αυτό όμως ήτα ν κ ά π οτε θύμα το υ Βέιν και το ν αναγνώρισε. Αμέσως οι π ειρ α τές συνελήφθησαν και ότα ν το π λο ίο αγκυροβόλησε στη Τζα μάικα, ο Βέιν και οι άνδρες του παραδόθηκ αν στις αρχές. Δικάστηκαν και καταδικάστηκαν όλοι σε θάνατο. Α παγχονίστηκαν το Νοέμβριο του 1720. O Βέιν ήταν ένας καλός ναυτικός, γενναί ος και παράτολμος. Ή τα ν όμως και εξαιρετικά σκληρός και πολλές φορές με τάσεις σαδισμού. 0 α μπορούσε βεΒαίως να είχε δ εχτεί τη ν αμνήστευσή του. Αλλά, η απληστία του το ν οδήγησε στο να τη ν απορρίψει. Επίσης, στάθηκε άτυχος στην επιλογή των συνεργατών του, αφού προδόθηκε από αυτούς σε σημαντικές στιγμές.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ
3
« Επ ιτυ χη μ έ νο ι»
.
sg*9BS2553SK... .,^ i
'
Βαριά εξοπλισμένη πει ρατική σκούνα. Διακρίνονχαι χα μικρά φορητά πυροβόλα, με τα οποία οι πειρατές εξουδετέρωναν το πλήρωμα των πλοίων που κυρίευαν.
31
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Χένρι Μόργκαν Γ 'φ ^ Χ έ ν ρ ι Μ όργκαν είναι ο π λ έ ο ν ιδ ιό τυ π ο ς L π ειρ α τή ς, αλλά και ένας α π ό το υ ς π ιο επ ιτυχη μ ένο υς. Α πό άσ ημ ος τυ χο δ ιώ κ τη ς κα τέλη ξε να γίνει ιπ π ό τ η ς το υ αγγλικού σ τέμ μ α το ς και κυβερ νήτης τ η ς απ οικίας τ η ς Τζα μάικα. Ε ξελίχθηκε μάλιστα σε άγριο διώ κτη τω ν πειρατώ ν. Γεννήθηκε π ε ρ ί το 1635 σ την Ο υαλία. Κ αταγόταν α π ό στρατιω τική οικο γένεια. Δύο θείοι του π ο λέμ η σ α ν σε α ν τ ίπ α λα σ τρ α τ ό π εδ α κατά τ η διάρκεια του αγγλι κού, εμφυλίου πολέμου. O ένας α π ό αυτούς, ο Έ ντο υ α ρ τ Μ όργκαν, επ έζη σ ε και βοήθησε α ρ γό τερα τ ο ν Χένρι. θ ε ω ρ ε ίτ α ι π ιθ α νό ο Χένρι να κ α τα τά χθη κ ε και ο ίδιος στο σ τρατό, αν και ελάχισ τα είναι γνω στά για τα π ρ ώ τα χ ρ ό νια τ η ς ζωής του.
J
Υπάρχουν ωστόσο δύο θεωρίες. H πρώ τη αναφέρει ότι το ν στρατολόγησαν με τη Βία, ενώ σύμφωνα με τη δεύτερη κατατάχτηκε εθε λοντής στο εκστρατευτικό σώμα π ου έστειλε o Κρόμγουελ στην ΚαραϊΒική για να εκτελέσει επιδρομές στις εκεί ισπανικές κτήσεις. Σε κάθε περίπτω ση σημασία έχει το γεγονός ότι σε ηλικία μόλις 20 ετών, ο Μ όργκαν βρέθηκε στη Τζαμάικα. Αυτό έγινε μετά τη ν αποτυχία του εκστρατευτικού σώματος να κυριεύσει το ν Αγιο Δομίνικο. Τα αγγλικά στρατεύματα αφέθηκαν να αργοπεθαίνουν στο νησί. O Μόργκαν όμως ε π έ ζησε και το 1662 βρέθηκε και πάλι να λαμβάνει μέρος σε νέα, αγγλική εκστρατεία κατά του Σαντιάγκο τη ς ΚούΒας, αυτή τη φορά ως κυΒερνήτη ς πολεμικού πλοίου. H π ό λη κυριεύτηκε και
λεηλατήθηκε. To επόμενο έτος ο Μ όργκαν έλα βε μέρος σε νέα επιδρομή κατά τω ν ισπανικών κτήσεων, αυτή τη φορά όμως κυβερνώντας το δικό του πλοίο και εφοδιασμένος με «δίπλωμα καταδρομής». Α πό τη σ τιγμ ή α υτή άρχισε η « π ειρ α τική » δράση το υ Μ όργκαν, ο ο π ο ίο ς όμως ε π ιτ ίθ ε τ ο μ όνο σε εχθρ ικ ο ύς π ρ ο ς τ η ν Αγγλία στόχο υς. Σ τα τ έ λ η το υ 1663 σ υγκρότησε ένα στολίσκο κ ατα δρ ο μ ικ ώ ν και εκ τέλ εσ ε μια -άνευ π ρ ο η γ ο υμ ένο υ- ε π ιδ ρ ο μ ή κατά τω ν Ισπανών, κατ α σ τρ έ φ ο ν τα ς τα π ά ν τ α σ το διάβα το υ και α π ο κ ο μ ίζο ν τα ς π ά ρ α π ο λ λ ά λάφυρα. Ό τ α ν ε π έ σ τρ ε ψ ε σ τη Τζαμάικα θ εω ρ είτο ή δ η π ο λύ π λο ύσ ιο ς. To 1665 ο θείο ς το υ Έ ν τ ο υ α ρ τ ανέλαΒε κ υ β ερ νή τη ς τ η ς Τζαμάικα, αλλά σ ύντομα σ κοτώ θηκε σε μια σύγκρουση με το υ ς Ο λλανδο ύς, με το υ ς ο π ο ίο υ ς η Αγγλία βρισ κόταν τ ό τ ε σε εμ π ό λ ε μ η κ ατάσ τασ η. Αμέσως, ο νο μ ά σ τη κ ε ο ίδιος δ ιο ικ η τή ς του σ υ ν τά γ μ α το ς π ο λ ιτο φ υ λ α κ ή ς το υ νησ ιού και εκ λ έχτη κ ε, δια βοής, ν α ύ α ρ χ ο ς τω ν κ α τα δ ρ ο μέων τ η ς Τζαμάικα.
Με τις νέες του, τώρα πια, αρμοδιότητες ο Μ όργκαν εξαπέλυσε οργανωμένες επιδρομές κατά τω ν ισπανικών βάσεων, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Μια επιδρομή στην Κούβα του απέφ ερε κέρδος 50.000 χρυσών νομισμάτων. H μεγαλύτερή του όμως επιτυχία ήταν η επίθεσή του στον Παναμά. Oi Αγγλοι κατέλαβαν την πόλη, απέκρουσαν τη ν αντεπίθεση του ισπα νικού Στρατού και ζήτησαν λύτρα για να μην καταστρέψουν τη ν π όλη και για να μην σκοτώ σουν τους κατοίκους. Ό τ α ν αποχώρησαν τελικά τα αμπάρια τω ν πλοίων τους ήταν φορτωμένα με κάθε λογής λάφυρα και με 250.000 χρυσά νο μίσματα. Ή τα ν η απόλυτη επιδρομή. Oi επόμενες επιδρομές του όμως εναντίον τη ς Νέας Καρθαγένης και του Μ αρακάίμπο δεν ήταν το ίδιο επιτυχημένες. Oi Ισπανοί, ενθαρρυμένοι τώρα πια, αποφάσισαν να το ν καταδιώ ξουν. O ναύαρχος ντελ Κάμπο, με 3 ισχυρά π ο λεμικά, επιτέθηκε στο στολίσκο του Μόργκαν. O Αγγλος όμως ήταν άριστος ναυτικός και σύ ντομα διέλυσε τους Ισπανούς. Με τη βοήθεια ενός πυρπολικού, έκαψες τη ναυαρχίδα του
Ακόμα και σήμερα η ανά μνηση των πειρατώ ν είναι έντονη στην Καραϊβική. Oi σύγχρονες «πειρατικές» σκούνες είναι συνηθι σμένο θέαμα στα λιμάνια των χιλιάδων νησιών του αρχιπελάγους.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
33
Oi πειρατές πολλές φορές συγκρούονταν με τους ιθαγενείς της εκάστοτε περιοχής στην οποία δρούσαν.
14
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ντελ Κάμπο, ένα πολεμικό τω ν 48 πυροβόλων και κυρίευσε άλλο ένα, ισπανικό πλοίο. To 1670 επιχείρησε τη μεγαλύτερη έως τό τε επιδρομή του, ως επικεφαλής 36 πλοίων και 1.800 ανδρών. Στόχος του ήταν και πάλι ο Παναμάς. Oi Άγγλοι αποβιβάστηκαν κοντά στην π όλη του Παναμά, αλλά βρήκαν περίπου 2.500 Ισπανούς στρατιώ τε ς να τους περιμένουν. O Μ όργκαν δεν έχασε το θάρρος του και με μια ορμητική έφοδο σά ρωσε, κυριολεκτικά, τους Ισπανούς και κυρίευσε τη ν π όλη τη ν οποία και ισοπέδωσε, αφού πρ ώ τα άρπαξε περισσότερα από 400.000 νομίσματα και άλλα, αμύθητα πλούτη. Αυτό όμως που δεν γνώριζε ο Μ όργκαν ήταν ότι όταν εκτελούσε τη ν τολμηρή επιδρομή του, η Αγγλία και η Ισπανία είχαν συνάψει συνθήκη ειρήνης. H επιδρομή του λοιπόν συνιστούσε παραβίαση τη ς συνθήκης και ο ίδιος έ π ρ επ ε να τιμωρηθεί αυστηρά. Πραγματικά, ο Μ όργκαν συνελήφθη και στάλθηκε αλυσοδεμένος στην Αγγλία. Τελικά όμως κατάφερε όχι μόνο να μην δικαστεί, αλλά να ανακηρυχτεί και ιππότης! Δι
ορίστηκε επίσης αναπληρω τής κυβερνήτης της Τζαμάικα και ασχολήθηκε με τη ν άμυνά της, αλλά και με τις τεράστιες φυτείες ζαχαροκά λαμου που είχε στο μεταξύ αποκτήσει. Πέθανε π άμ π λουτος στη Τζαμάικα το 1688. O Μ όργκαν αποτέλεσε το πρ ό τυπ ο για τις επόμενες γενιές των πειρατών. Έ ζησε μια πραγματικά θρυλική και γεμάτη δράση ζωή. Από ένας, ασήμαντος, νεαρός Ουαλλός που ήταν, κατέληξε να γίνει ο «μη εστεμμένος βα σιλιάς τη ς Τζαμάικα», όπως το ν αποκαλούσαν οι εχθροί του.
Χένρι Έβερι O Χένρι ΈΒερι αποτελεί μια ακόμα αινιγ ματική προσω πικότητα τη ς χρυσή εποχής τη ς πειρατείας. Ελάχιστα είναι γνωστά γ ι’ αυτόν, εκτός από τα πειρατικά του «κατορθώματα». To βέβαιο πάντω ς είναι ότι ήταν ναυτικός. Στις αρχές τη ς δεκαετίας του 1690 ήταν ναύτης σε δουλεμπορικά πλοία π ου διέσχιζαν το ν Ατλα-
ντικό. To 1694, εν μέσω του Εννεαετούς Πολέ μου, ο ΈΒερι βρέθηκε αξιωματικός σε ένα αγγλι κό επιδρομικό, που είχε το όνομα «Κάρολος». Για άγνωστους λόγους προκάλεσε ανταρσία. H ανταρσία π έτυ χ ε και ο Έβερι ανακηρύχτηκε από το πλήρωμα πλοίαρχος. Τότε άλλαξε το όνομα του πλοίου - τ ο ονόμασε «Φάνσι»- και άρχισε τη ν πειρατική του δράση. O Έβερι έπλευσε π ρ ο ς τις αφρικανικές ακτές. Κατόπιν, στράφηκε νότια και έπλευσε π ρος το ακρωτήριο τη ς Καλής Ελπίδας. Σ την πορεία του κυρίευσε τέσσερα πλοία, ανάμεσα στα οποία και ένα γαλλικό επιδρομικό, το οποίο φορτωμένο με λάφυρα επέστρεφ ε στη Γαλλία. O Έ βερι αγκυροβόλησε στο ολλανδικό λιμάνι του ακρωτηρίου και από εκεί απεύθυνε μια επισ το λή π ρ ο ς τις αγγλικές εφημερίδες, με τη ν οποία διακήρυσσε τη νομιμοφροσύνη του απέναντι στο αγγλικό στέμμα και τους Ολλανδούς συμ μάχους του. H επιστολή αυτή αποδείχτηκε σω τήρια κίνηση για το ν Έβερι. Π αραπλέοντας από το ακρωτήριο τη ς Καλής Ελπίδας οι π ειρατές έπλευσαν στον Ινδικό Ωκε ανό, με κατεύθυνση τη ν Ερυθρά Θάλασσα. Εκεί, ο ΈΒερι συνάντησε και άλλους, κυρίως Αραβες πειρατές, με τους οποίους όμως δεν δίστασε να έρθει σε συνεννόηοη. Έτσι, με επικεφαλής τον ίδιο, συγκροτήθηκε ένας πειρατικός στολίσκος, ο οποίος κινήθηκε ανατολικά. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Έβερι μια νη ο π ο μ π ή ινδικών πλοίων, γεμάτων με πολύτιμα φορτία, επρόκειτο να πλεύοει στην περιοχή. Αυτός ήταν ο στόχος του. Γνώριζε ότι μόνο με το πλοίο του δεν είχε καμία ελπίδα απέναντι στην ινδική νηοπομπή. Για αυτό συμμάχησε με τους Αραβες πειρατές, παραδοσιακούς άλλωστε εχθρούς τω ν Ινδών. Πραγματικά, η νη οπομ π ή είχε ακολουθήσει τη ν αναμενόμενη πορεία και ύστερα από π ο ρεία λίγων ημερών ο Έβερι και οι συνεργάτες του αντίκρισαν τα μεγάλα, ινδικά πλοία. Αμέ σως ύψωσαν τις μαύρες σημαίες και ετοιμάστη καν να επιτεθούν. Oi Ινδοί όμως τους είχαν δει και είχαν αντιληφθεί τις προθέσεις τους. Έτσι, ο επικεφαλής τη ς νη οπο μ π ή ς διέταξε τα πλοία να διασκορπιστούν και να γυρίσουν πίσω. Oi πειρατές τα καταδίωξαν, αλλά τα πλοία τους δεν ήταν αρκετά γρήγορα με εξαίρεση το πλοίο του Έβερι. O Έβερι ακολούθησε με σβησμένα τα φανάρια, ολόκληρη τη νύκτα τα ινδικά πλοία. Ό τ α ν άρχισε να ξημερώνει είδε ότι δύο από αυτά είχαν μείνει πίσω. Αμέσως στράφηκε ενα ντίον τους. To μικρότερο από τα δύο κυριεύτηκε αμέσως με ρεσάλτο. To δεύτερο και μεγαλύτε ρο, αντέταξε πείσμωνα αντίσταση επ ί δύο ώρες. Τελικά όμως και αυτό υπέκυψε. O Έβερι τότε, τρελός από θυμό, άρχισε να κομματιάζει τους
αιχμαλώτους. Ακολούθησε ένα όργιο αίματος. Ό σ οι δεν σφάχτηκαν αμέσως, βασανίστηκαν ανελέητα για να ομολογήσουν π ού είχαν κρύψει τα τιμαλφή που υπήρχαν στα πλοία τους. Ό σ ες γυναίκες βρέθηκαν βιάστηκαν ομαδικά και μετά δολοφονήθηκαν. Άλλωστε, οι αιχμάλωτοι ήταν απλώς Ινδοί! Ό τ α ν όλα τελείωσαν ο Έ βερι και οι άνδρες του βρέθηκαν ενώπιον μιας πολύ ευχάριστης έκπληξης. To μεγάλο πλοίο π ο υ είχαν κυριεύσει μετέφερε χρυσό, ασήμι και κοσμήματα αξίας σύμφωνα με τις τιμές τη ς εποχής- 600.000 χρυ σές λίρες Αγγλίας. Επρόκειτο για εξωφρενικό ποσό, για τη μεγαλύτερη πειρατική λεία όλων των εποχών. O κάθε ναύτης του Έβερι π ή ρ ε με ρίδιο 1.000 λίρες, το οποίο αντιστοιχούσε τότε σε μισθούς 80 χρόνων μιας καλοπληρωμένης εργασίας στη θάλασσα! Με τ ο ν αμ ύθητο θησαυρό του, ο ΈΒερι έπλευσε π ρ ο ς τ η ν ΚαραϊΒική. Ό τ α ν έφ τασ ε στο Niou ΠρόΒιντενς δω ροδόκησε το ν κυ β ερνή τη και κέρδισε τη ν π ροσ τασ ία του. Π αρ’ όλα αυτά, οι π ιέσ εις π ο υ άσκησε ο Μ ογγόλος σ ουλτάνος τ η ς Ινδίας στο Αονδίνο, μέσω τη ς
O πλέον επιτυχημένος πει ρατής ήταν ο Χένρι Έβερι. Τελείωσε την πειρατική του δράση πάμπλουτος και -π ά ν ω από ό λ α - χωρίς να χάσει τη ζωή του.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
35
Σκηνή από μάχη μεταξύ πειρατικών και πολεμικών πλοίων.
3 6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Εταιρείας Α νατολικών Ινδιών, υποχρέω σ αν τ η ν αγγλική κυβέρνηση να κινη θεί εναντίο ν του. O Έ βερι όμως ή τα ν έξυπνος. Δ εν συνέχι σε τ η ν π ειρ α τικ ή το υ δράση. Έ φ υ γ ε κρυφά με ένα πλοίο, π ρ ο ς άγνω στη κατεύθυνση. Α π ο β ι βάστηκε σ την Ιρλανδία και εκεί εξα φ α νίσ τη κε. Κανείς δ εν ξανάκουσε τ ίπ ο τ α για αυτόν. Π ολλοί υποστήριξαν, κατά καιρούς, ότι το ν είδαν. Π οτέ όμως δ εν α π ο δ ε ίχ τη κ α ν οι ισχυρι σμοί το υ ς και ο Έ βερι π α ρ έμ ειν ε αν εν ό χλη το ς με τα αμ ύθητα π λ ο ύ τη του. Α ντίθετα, μερικοί, λιγό τερ ο έξυπνοι ν α ύ τες το υ έπ ε σ α ν στα χ έ ρια τω ν αρχώ ν και ο βίος το υ ς τελείω σε στην αγχόνη. H επιτυχία το υ Έ βερι το ν ανέδειξε ως το ν κορυφαίο τω ν πειρατώ ν. Μέσα σε 15 μόλις μή νες, από ένας άσημος λοστρόμος π ο υ ήταν, έγινε α π ό τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, εκείνη τη ν εποχή. Είναι π ερ ιττό να αναφ ερθεί ότι το π αρ άδειγμ ά του α π ο τέλεσε π η γ ή έμπνευσης για τους μεταγενέστερούς του πειρατές. To μυστικό τ η ς επιτυχίας του Έ βερι όμως ήτα ν απλό. Γνώριζε καλά π ό τ ε έ π ρ ε π ε να σταματήσει, αντίθετα από το υς π ε ρισσότερους διαδόχούς του.
Τόμας Τζόουνς O Τόμας Τζόουνς υπήρξε μια αινιγματική προσωπικότητα, ο πειρατής με τη ν π ιο π ερ ί εργη προέλευση. O Τζόουνς ήταν ταγματάρχης του αγγλικού Στρατού. Γεννήθηκε στην Ο υα λία. Από νωρίς κατατάχτηκε στο στρατό του Καρόλου B' Στιούαρτ. Έτσι, κατά τη ν Έ νδοξη Επανάσταση του 1689, η οποία έφερε στο θρό νο το Γουλιέλμο τη ς Οράγγης, αυτός παρέμεινε π ισ τός στους Στιούαρτ και π ή γε στην Ιρλανδία να πολεμήσει με το στρατό του έκπτωτου βα σιλιά Ιακώβου Στιούαρτ. Έ λαβε μέρος στη με γάλη μάχη στον ποτα μ ό Μ πόιν το 1690, στην οποία ο στρατός του Ιακώβου υπέστη πανω λε θρία. To επόμενο έτος ο Γουλιέλμος είχε π λ ή ρως επικρατήσει και ο Τζόουνς βρέθηκε αιχμά λωτος στην Ιρλανδία. H έκρηξη του Εννεαετούς Πολέμου,κατά τω ν Γάλλων, ανάγκασε το ν Γου λιέλμο να αμνηστεύσει τους πρώην αντιπάλους του, καθώς χρειαζόταν έμπειρα στελέχη για το στρατό του, που πολεμούσε με τη ν Ολλανδία. Έτσι, ο Τζόουνς αφέθηκε ελεύθερος. Αντί όμως να επιστρέψει στο στρατό, ζήτησε και έλαΒε, δίπλωμα καταδρομής από τον Γουλιέλμο, με το
οποίο του επιτρ επ ότα ν να επιτίθεται οε οποιοδ ή π ο τε γαλλικό πλοίο. To 1692 βρέθηκε στη Τζαμάικα, κυβερνήτης ενός πλοίου, τα ίχνη του οποίου χάνονται για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. To γεγονός όμως ότι το 1696 βρέθηκε να κατέχει μια μεγάλη φυτεία στο Λονγκ Άιλαντ, μας επιτρ έπ ει να υποθέσου με ότι οι καταδρομές του εναντίον τω ν γαλλι κών στόχων ήταν επιτυχείς. O Τόμας Τζόουνς π έθανε πάμπλουτος. Είχε εξελιχθεί σε αξιοσέβαστο μέλος τη ς τοπικής κοινωνίας. Παρ’ όλα αυτά η δράση του δεν ξεχάστηκε. Ωστόσο, από ειρωνεία τη ς τύχης τη ν πειρα τική δράση του Τόμας πλήρωσαν οι απόγονοί του, σχεδόν 80 χρόνια μετά, όταν κατά τον π ό λεμο τη ς Αμερικανικής Ανεξαρτησίας, οι Γάλλοι επανήλθαν στην Αμερική και καταδίωξαν την
οικογένεια του. Μοιραία, οι Τζόουνς τάχθηκαν υπέρ των Βρετανών και όταν ο πόλεμος έληξε με νίκη των Αμερικάνων και των Γάλλων συμμάχων τους, διώχτηκαν από τις ΗΠΑ, χάνοντας και τη ν περιουσία τους. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι η επιτυχής δράση του Τόμας Τζόουνς εξέθρεψε έναν ακόμα πειρατικό θρύλο. Αυτόν του θησαυ ρού του Κάπτεν Τζόουνς. Ακόμα και σήμερα οι κυνηγοί θησαυρών έχουν, κατά καιρούς, αναζη τήσει -μάταια- το θησαυρό του Τζόουνς.
Γουίλιαμ Ντάμπιερ O Γουίλιαμ Ν τάμπιερ γεννήθηκε στο Σόμερσετ τη ς Αγγλίας το 1652. Ή τα ν γιος αγρότη. To 1669, σε ηλικία μόλις 17 ετών, εντάχθηκε στο πλήρωμα ενός εμπορικού πλοίου και ταξίδεψε μέχρι το ν Καναδά. Έ χο ντα ς αποκτήσει εμπει ρία στα ναυτικά πράγματα, κατατάχθηκε το 1673 στο Βασιλικό Ναυτικό. Πολέμησε εναντίον των Ολλανδών σε δύο ναυμαχίες και διακρίθηκε για το θάρρος του. Αρρώστησε όμως βαριά -ο ι συνθήκες υγιεινής τη ν εποχή εκείνη στα πλοία ήταν τρ α γικ ές- και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το πολεμικό ναυτικό. Παρέμεινε κλινήρης για καιρό και όταν συνήλθε του προσφέρθηκε η εργασία του επιστάτη σε μια φυτεία στη Τζα μάικα. To 1674 ο Ν τάμπιερ απέπλευσε από το Λον δίνο. Για να πληρώσει τα ναύλα του εργάστηκε ως ναύτης στο πλοίο που τον μετέφερε. Έ φ τασε χωρίς απ ρ ό ο π τα στη Τζαμάικα και εργάστηκε ε π ί ένα έτος στη φυτεία. Σύντομα όμως κατάλα βε ότι η ζωή αυτού του είδους δεν του ταίριαζε. Έ τσι ταξίδεψε στον Κόλπο του Μεξικού, όπου παρέμεινε για έναν ακόμα χρόνο. Καθώς ήταν περίεργος για το καθετί, κρατούσε σημειώσεις, Σκηνή από τη ζωή στα καταγράφοντας τα πάντα. Ύστερα από ένα χρό- πειρατικά πλοία.
ΚΕΦ ΑΛΑΙΟ 3
3 7
'o χρυσάφι ήταν ο κύριος στόχος των πειρατών.
C8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
vo επέστρεψ ε στην Αγγλία και παντρεύτηκε, Α ποδείχτηκε καλός σύζυγος, αλλά η θάλασσα το ν τράΒηξε και πάλι. Αρχισε λοιπόν να ταξιδεύει και το 1679 βρέ θηκε να υπηρετεί στο επιδρομικό σκάφος του πλοιάρχου Μ παρτόλομιου Σαρπ. O Σαρπ και οι άνδρες του εκτέλεσαν σειρά επιδρομών κατά ισπανικών στόχων, παρά το γεγονός ότι η Αγ γλία και η Ισπανία δεν βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση. Oi καταδρομείς δεν πτοήθηκαν από το γεγονός και λεηλάτησαν δεκάδες ισπα νικές πόλεις και οικισμούς στην ΚαράίΒική. Επί σης, κυρίευσαν και 25 ισπανικά πλοία. Σε ένα από αυτά, το Σαν Πέδρο, βρήκαν 37.000 νομί σματα, τα οποία μοιράστηκαν ακριβοδίκαια στο πλήρωμα -κάθε ναύτης έλαΒε 245 νομίσματαδηλαδή έναν μικρό θησαυρό. Οργισμένοι οι Ισπανοί απαίτησαν από τον
Αγγλο βασιλιά να τους τιμωρήσει. O Βασιλιάς Κάρολος B' όμως τους αμνήστευσε. Σ τη ν π ρ α γ ματικότητα ήταν η περιέργεια και η φιλομάθεια του Ν τάμπιερ που τους είχε σώσει. Σε ένα ισπα νικό πλοίο π ου είχαν κυριεύσει, ο Ν τάμπιερ είχε ανακαλύψει ένα Βιβλίο με χάρτες τω ν νοτίων θαλασσών, τις οποίες γνώριζαν καλά οι Ισπανοί, αλλά όχι οι Αγγλοι. Έτσι, χάρη στο σπάνιο αυτό Βιβλίο, οι καταδρομείς τη ς θάλασσας κέρδιοαν τη Βασιλική αμνηστία. To 1683 ο Ν τάμπιερ έλαΒε μέρος σε μια νέα επιδρομική-εξερευνητική αποστολή, εκμεταλ λευόμενος τα στοιχεία τω ν χαρτώ ν που είχε ανακαλύψει. Με το πλοίο του πλοιάρχου Τζον Κουκ απέπλευσε από τη Βιρτζίνια των σημερι νών ΗΠΑ και αφού πρώ τα έπλευσε στις ακτές τη ς αφρικανικής Γουινέας, περιέπλευσε κατόπιν τη Γη του Πυρός και το ακρωτήριο Xopv και ει-
σήλθε στον Ειρηνικό. Πλέοντας κατά μήκος των ακτών τη ς Χιλής, οι Άγγλοι έφτασαν μέχρι τα νησιά Γκαλαπάγκος. To 1685 επέστρεψ αν στον Παναμά. Εκεί ο Ν τάμπιερ επιβιβάστηκε στο επιδρομικό του πλοιάρχου Σονάν, με TO οποίο έπλευσε στις Φ ιλιππίνες και στις ακτές τη ς Κί νας. Από εκεί πάλι έπλευσαν στην Αυστραλία. O Ν τάμπιερ τηρούσε λεπτομερή ημερολό για τω ν ταξιδιών του, στα οποία κατέγραφε τα π άντα, από τα εξωτικά ζώα που συναντούσαν, μέχρι τις συνήθειες των ιθαγενών πληθυσμών. Τα ημερολόγια αυτά τράβηξαν τη ν προσοχή του Βρετανικού Ναυαρχείου, το οποίο το 1700 του
ανέθεσε τη διακυβέρνηση του πολεμικού «E1MS Roebuck». O Ν τάμπιερ έπλευσε και πάλι π ρος τη ν Αυστραλία, εξερευνώντας τις Βορειοδυτικές ακτές τη ς ηπείρου. To ταξίδι αυτό σημαδεύτηκε όμως από τις συνεχείς διαμάχες του Ν τάμπιερ με τους αξιωματικούς του, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα, κατά το ν πλου τη ς επιστροφής, το πλοίο να πέσει σε ξέρα. O Ν τάμπιερ δικάστηκε τό τε από το Ναυτοδικείο και του απαγορεύτη κε να κυβερνήσει πλοίο ξανά. Tou επέτρεψ αν όμως να συμμετάσχει σ’ αυτό ως πλοηγός. Τελικά, το 1703 βρέθηκε να ηγείται μιας νέας εξερευνητικής αποστολής π ρ ο ς τις νότι-
Oi πειρατές εισβάλλουν σε παράκτια πόλη και επιδίδονται σε γενική σφαγή των κατοίκων. Σκηνές όπως η εικονιζόμενη ήταν συνηθισμένες το 17ο και xo 18ο αιώνα στην Καραϊβική.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
39
4©
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ες θάλασσες, η οποία αποτελούνταν από δύο πλοία. Τα πλοία απέπλευσαν από την Αγγλία και έπλευσαν στο νότιο Ατλαντικό. Κατά τον πλου δεν περιφρόνησαν τα ισπανικά πλοία που βρέθηκαν στον δρόμο τους. O Ντάμπιερ όμως δεν τα βύθισε. Έλαβε λύτρα από τους πλοιάρ χους τους για να μην τα Βυθίσει, τα οποία όμως κράτησε για τον εαυτό του, δημιουργώντας έτσι προστριΒές με το πλήρωμα. Επίσης, σε μια σύ γκρουση με ένα γαλλικό πλοίο, ο Ντάμπιερ δεν έλαΒε μέρος στη μάχη -οι άνδρες του υποστή ριζαν ότι είχε κρυφτεί στην καμπίνα του- και κατηγορήθηκε για δειλία από τους άνδρες του. H συνέχεια του ταξιδιού δεν ήταν καλύτερη. Τα δύο αγγλικά πλοία χωρίστηκαν. To πλοίο του Ντάμπιερ συνέχισε τον πλου. To δεύτερο πλοίο όμως, υπό τον Αλεξάντερ Σέλκιρκ, ναυάγησε στο μικρό, έρημο νησί του Χουάν Φερνάντες. Μόνο ο ίδιος επέζησε από το ναυάγιο. Έζησε στο έρημο νησί, μόνος, από το 1704 μέχρι το 1709, δημιουρ γώντας έτσι το θρύλο του ΡοΒινσόνα Κρούσου, όπως τον κατέγραψε αργότερα, ο Γουίλιαμ Νταφόε. O Ντάμπιερ στο μεταξύ επέστρεψε στην Αγγλία, όπου αντιμετώπισε την εχθρότητα των χρηματοδοτών του, γιατί έφερε πίσω πενιχρά λάφυρα. Για να αποφύγει τις οικονομικές δυ σκολίες, εντάχθηκε σε μια νέα, επιδρομική απο στολή, υπό τον Γουντς Ρότζερ. Τυχαία, ο Ρότζερ έφτασε και στο νησί Χουάν Φερνάντες και διέ σωσε τον Σέλκιρκ, το 1709. H επιστροφή του Σέλκιρκ δημιούργησε νέα προβλήματα στον Ντάμπιερ, καθώς οι πρώην χρηματοδότες του, Βασιζόμενοι στις καταθέ σεις του Σέλκιρκ, επιχείρησαν να σύρουν τον Ντάμπιερ στα δικαστήρια με την κατηγορία της δειλίας. Στην πραγματικότητα τον κατηγορού σαν ότι απέκρυψε τα κέρδη από την πειρατική του δράση και τα διέθεσε για ίδιον όφελος. Αυτή ήταν και η αλήθεια, αλλά χάρη στις ισχυρές δια συνδέσεις του, ο Ντάμπιερ δεν δικάστηκε ποτέ. Πέθανε ήσυχος και πλούσιος, αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο έργο, πραγματική κληρονομιά στους γεωγράφους, τους φυσιοδίφες και τους επιστήμονες. Ιστορικό ενδιαφέρον επίσης έχουν και τα ναυτικά του ημερολόγια, στα οποία πα ρουσιάζει τη ζωή των καταδρομέων της θάλασ σας, χωρίς φυσικά να αναγνωρίζει τα μελανά ση μεία στη δική του προσωπικότητα. Σε κάθε περίπτωση ο Ντάμπιερ ήταν μια αντιφατική προσωπικότητα. Έμεινε γνωστός περισσότερο για τα επιστημονικά του επιτεύγ Απέναντι σελίδα: ματα, παρά για την πειρατική του δράση. Ωστό Oi πειρατές είχαν επαφές σο, η πειρατεία αποτέλεσε την κύρια πηγή του με τους ιθαγενείς, τους πλουτισμού του, άσχετα με το αν αυτό δεν ανα οποίους αξιοποιούσαν γνωρίστηκε ποτέ επίσημα. κατά το συμφέρον τους. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
4 I
K EΦ A A A IO 4
Γυναίκες πειρατές
Awa Μπόνι
Απέναντι σελίδα: Oi γυναίκες σπάνια
επέβαιναν στα πειρατικά πλοία.
Oi περισσότεροι
πειρατές θεωρούσαν κακοτυχία να υπάρχει γυναίκα στο πλοίο τους.
4¾
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
H 'Awa Μπόνι αποτελεί μια από τις εξέχουσες μορφές στην ιστορία της πειρατείας. Μαζί με τη Μαίρη Ριντ ήταν οι μόνες γυναίκες π ει ρατές της ιστορίας/ γεγονός ασύλληπτο, ειδικά για την εποχή που έζησαν. Γεννήθηκε μεταξύ του 1697 και του 1700 στο Κορκ της Ιρλανδίας. Ή ταν νόθη κόρη του δικηγόρου Γουίλιαμ Κόρμακ και της υπαλλήλου του Μαίρης Μπρένεν. Ό ταν η σύζυγος του Κόρμακ έμαθε για τη γέν νηση του νόθου παιδιού δημιούργησε σκάνδα λο, υποχρεώνοντας τον Κόρμακ να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να αναζητήσει μια νέα ζωή στο Νέο Κόσμο, μαζί με την ερωμένη και την κόρη του. H οικογένεια Κόρμακ εγκαταστά θηκε στο Τσάρλεστον της βόρειας Καρολίνας. Εκεί ο Γουίλιαμ άρχισε και πάλι να δικηγορεί, παρουσιάζοντας τη Μαίρη ως νόμιμη σύζυγό του και την Άννα ως νόμιμη κόρη του. Σύντο μα είχε αποκτήσει μια μικρή περιουσία, που του επέτρεψε να αγοράσει μεγάλες εκτάσεις γης και
φυτείες στην περιοχή και να εξελιχθεί σε αξιοσέΒαστο μέλος της τοπικής κοινωνίας. H Άννα όμως έχασε τη μητέρα της όταν ήταν 10 ετών και από νωρίς αναγκάστηκε να αναλάΒει σοβαρές, για την ηλικία της, υποχρε ώσεις. To γεγονός αυτό την ωρίμασε απότομα, ταυτόχρονα όμως χαλύβδωσε το χαρακτήρα της. Έγινε σκληρή και η απόπειρα βιασμού που υπέστη, σε ηλικία μόλις 14 ετών, την έκανε ακό μα σκληρότερη. O επίδοξος βιαστής της την είχε κτυπήσει άσχημα, αφήνοντάς την κλινήρη για εΒδομάδες, αλλά και εκείνη τον είχε επίσης κτυπήσει άσχημα με το μαστίγιό της. Σύμφωνα με μια φήμη της εποχής η Άννα είχε σκοτώσει και μια υπηρέτρια. H φήμη αυτή όμως δεν επι βεβαιώνεται από πουθενά. Στα 16 της η Άννα ερωτεύτηκε έναν ναυτικό (ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή, πρώην στρατιώτη), τον Τζέιμς Μπόνι. H σχέση της αυτή είχε ως απο τέλεσμα να έρθει σε ρήξη με τον πατέρα της, ο
44
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
οποίος σκόπευε να την παντρέψει με έναν πλού Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα ακόμα. H πα σιο ιδιοκτήτη φυτειών του Τσάρλεστον. H Άννα ρουσία γυναικών στα πειρατικά πλοία ήταν ήταν από μικρή λάτρης της περιπέτειας, αλλά και απαγορευμένη. Θεωρείτο δε ως η απόλυτη κα πολύ επίμονη και ισχυρογνώμων. Αναζητώντας κοδαιμονία η ύπαρξη μιας γυναίκας σε πειρατι την περιπέτεια έφτασε μέχρι τα καταγώγια του κό πλοίο. Για το λόγο αυτό ο Κάλικο κράτησε λιμανιού του Τσάρλεστον, όπου και γνώρισε τον μυστική την ταυτότητα της Άννας από τους Μπόνι. Παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα της, άνδρες του. Αλλά και η ίδια έκανε ό,τι μπορού η Άννα παντρεύτηκε τον Μπόνι. Σε απάντηση σε για να μην αποκαλυφθεί το φύλο της. Εκτός ο πατέρας της την αποκλήρωσε. To ζευγάρι, μη από τα ανδρικά ρούχα που φορούσε, έμαθε να μπορώντας να παραμείνει στο Τσάρλεστον, ανα μιλά και να συμπεριφέρεται σαν πειρατής και ζήτησε την τύχη του στο Niou ΠρόΒιντενς, στο το κυριότερο να πολεμά σαν πειρατής. Γρήγορα, σημερινό Νασσάου, στις Μπαχάμες. Εκεί βρέ άρχισε να θεωρείται ως ο καλύτερος πολεμιστής θηκαν ξαφνικά στον παράδεισο των πειρατών, του πληρώματος και μάλιστα ο πλέον άγριος. σε ένα περιβάλλον που φαινόταν να ταιριάζει To μυστικό όμως δεν μπορούσε να παρααπόλυτα με το χαρακτήρα των δύο τυχοδιωκτών. μείνει μυστικό για πάντα. H πραγματική της Σύντομα λοιπόν απόκτησαν γνωριμίες. Σημαντι ταυτότητα αποκαλύφτηκε όταν η Άννα έμεινε κό πρόσωπο δε για την εξέλιξη της Άννας ήταν έγκυος. O Κάλικο υποχρεώθηκε να την αφή ένας Γάλλος, ομοφυλόφιλος προαγωγός, ο Πιέρ, σει στην Κούβα, όπου γέννησε το παιδί τους, ο οποίος είχε σημαντικές γνωριμίες. το οποίο όμως πέθανε αμέσως. O θάνατος του Παράλληλα, οι σχέσεις της Άννας με το σύ παιδιού της ήταν βαρύ πλήγμα για αυτήν. Ό ταν ζυγό της άρχισαν σταδιακά να χειροτερεύουν. H ο Κάλικο επέστρεψε στην ΚούΒα να την παραΆννα δεν μπορούσε να προσαρμοστεί στο ρόλο λάΒει και είδε την κατάστασή της αποφάσισε της νοικοκυράς που θα περίμενε απλώς το σύ να επιστρέψουν στις Μπαχάμες και αφού φρό ζυγό της να επιστρέψει από τα ταξίδια του. Υπό ντισε να πάρει αμνηστία από τον κυβερνήτη την πίεσή της, ο Μπόνι άφησε τη θάλασσα και προσελήφθη στην υπηρεσία του. O κυβερνήτης άρχισε να εξασκεί το επάγγελμα του πληροφο είχε έναν ακόμα λόγο όμως να δείξει επιείκεια. ριοδότη του κυβερνήτη Ρότζερ, καταδίδοντας Μέσω του παλαιού της φίλου Πιερ, η Άννα πληπρώην συναδέλφους του. To γεγονός αυτό αποροφορήθηκε ότι εξυφαινόταν μια συνομωσία τέλεσε ένα ακόμα σημείο τριβής στις σχέσεις κατά της ζωής του κυβερνήτη και τον ενημέ του ζευγαριού, καθώς η Άννα δεν ενέκρινε τη ρωσε έγκαιρα. O κυβερνήτης εξέφρασε την ευ νέα δραστηριότητα του συζύγου της. H Άννα γνωμοσύνη του πολύ σύντομα, όταν ο νόμιμος λοιπόν δεν άργησε να αναπτύξει σχέσεις με ακόμα σύζυγος της Άννας, ο Μπόνι, ζήτησε να έναν πλούσιο κύριο, τον Τσίντλεϊ Μπάγιαρντ. δικαστούν εκείνη και ο Κάλικο για μοιχεία. O Σε έναν επίσημο χορό, ο Μπάγιαρντ σύστησε κυβερνήτης κανονικά, βάσει του νόμου, έπρεπε την Άννα σε κάποια συγγενή του κυβερνήτη να θανατώσει τους μοιχούς. Αλλά τελικά απο της Τζαμάικα που παρευρισκόταν στην εκδή φάσισε να επιβάλει στην Άννα να επιστρέψει λωση. H τελευταία εξέφρασε επιτιμητικά σχό στο σπίτι του Μπόνι και να επιβάλει στον Κάλι λια για τη σχέση της Άννας με τον Μπάγιαρντ κο την ποινή της απέλασης. To παράνομο ζευ και η Άννα, θυμωμένη, της έριξε μια πολύ δυνα γάρι όμως δεν συμβιβάστηκε. Προτίμησαν να τή γροθιά, σπάζοντάς της τα δόντια. To γεγο φύγουν κρυφά από το νησί και να επιστρέψουν νός αυτό τερμάτισε τη σχέση της με τον Μπά στην πειρατεία. γιαρντ, αλλά και προκάλεσε το ενδιαφέρον των To ζευγάρι των πειρατών ανέπτυξε τότε αρχών, οι οποίες άρχισαν να παρακολουθούν τη έντονη δράση. Με το πλοίο τους, το μικρό σλέπι δράση της ατίθασης, νεαρής γυναίκας. Σύντομα «Γουίλιαμ» και διαθέτοντας ως πλήρωμα 9 ναύ μάλιστα, όπως αποδείχτηκε, θα δικαιώνονταν τες και μια ακόμα γυναίκα, τη Μαίρη Ριντ, καγια την προσοχή τους αυτή. τάφεραν να κυριεύσουν πολλά, εμπορικά πλοία, O μεγάλος σταθμός στη ζωή της Άννας ήταν δρώντας στην περιοχή ανάμεσα στις Βερμούδες η γνωριμία της με έναν πειρατή, τον πλοίαρχο και την Ισπανιόλα. Τζακ Ράκαμ, γνωστό ως Κάλικο Τζακ. O Κάλικο Κατόπιν, έπλευσαν προς τα νερά της Κού ήταν ένας πολύ εμφανίσιμος άνδρας, η γοητεία βας. Εκεί στάθηκαν τυχεροί και κατόρθωσαν να του οποίου δεν άργησε να πείσει την Άννα να κυριεύσουν πλοία με πλούσια και άμεσα αξιοεγκαταλείψει -και επισήμως π ια - τον Μπόνι ποιήσιμα φορτία. Oi δύο γυναίκες του πληρώ και να τον ακολουθήσει στη θάλασσα. Ντυμέ ματος του Κάλικο σύντομα ξεπέρασαν σε φήμη νη με ανδρικά ρούχα η Άννα επιβιβάστηκε στο και τον ίδιο. Oi άλλοι ναύτες τις έτρεμαν για πλοίο του Κάλικο, αρχίζοντας τη σταδιοδρομία την αγριότητά τους. Πρώτες ορμούσαν σε κάθε της ως πειρατής! ρεσάλτο, σφάζοντας, χωρίς έλεος, όποιον αντι-
I. Φανταστική σκηνή από χολιγουντιανή ταινία της δεκαετίας του ’50, στην οποία γυναίκα πειρατής σκοτώνει τον Μαυρογένη. 2. H Μαίρη Ριντ μονομαχεί με τον πειρατή που απει λούσε xov ερασχή χης.
4 ·
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
άφησαν πίσω τους την Κούβα και κατευθύνθηκαν προς την Τζαμάικα. O κυβερνήτης αμέσως διέταξε ένα σλέπι, με κυβερνήτη τον πλοίαρχο Μπάρνετ. O Μπάρνετ εντόπισε το πειρατικό πλοίο και το ακολούθησε. Επέτρεψε μάλιστα στους πειρατές να επιτεθούν σε ένα παραπλέον εμπορικό πλοίο και να το κυριεύσουν. Ανυπο ψίαστοι οι πειρατές γιόρτασαν τη νίκη τους κα ταναλώνοντας τεράστιες ποσότητες από ρούμι -το αγαπημένο τους ποτό. To «Γουίλιαμ» αγκυ ροβόλησε κοντά στις βόρειες ακτές της Τζα μάικα. Όλοι οι άνδρες του ήταν σε κατάσταση παραλυσίας από τη μέθη. Ακριβώς τότε λοιπόν κτύπησε ο Μπάρνετ. Oi δύο γυναίκες, τα μόνα μέλη του πληρώμα τος που δεν ήταν αναίσθητα από το ρούμι, έκοψαν την άγκυρα και άφησαν το πλοίο τους να παρασυρθεί από το ρεύμα. To Μπάρνετ το ακολούθησε και τελικά το πρόλαβε. Oi γυναί κες κατάφεραν να βάλουν με ένα πυροβόλο κατά του πολεμικού, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Μάταια επίσης προσπαθούσαν να συνεφέρουν τους άνδρες τους, ακόμα και με την απειλή των όπλων. Πριν το κατορθώσουν ο Μπάρνετ είχε πλησιάσει και σε λίγο ο ίδιος και οι ναύτες του εφόρμησαν, με τα σπαθιά και τα τσεκούρια στο χέρι, στο κατάστρωμα του πειρατικού. Μόνο οι δύο γυναίκες προσπάθησαν να αμυνθούν, αλλά σύντομα αφοπλίστηκαν. Όλοι οι υπόλοιποι πει ρατές συνελήφθησαν μεθυσμένοι. Ή ταν Νοέμ βριος του 1720. Oi συλληφθέντες οδηγήθηκαν οτο Πορτ Ρόγιαλ της Τζαμάικα για να δικαστούν. Όλοι κατα δικάστηκαν σε θάνατο. Oi αρχές όμως ανακάλυ ψαν ότι και οι δύο γυναίκες ήταν έγκυοι και έτσι η ποινή τους μετατράπηκε σε φυλάκιση. H Μαί ρη Ριντ πέθανε στη φυλακή, πριν γεννήσει. H A w a επέζησε. O Κάλικο Τζακ λίγο πριν οδηγηθεί στην κρεμάλα ζήτησε να τη δει. Ή ταν φοβι σμένος και σχεδόν έκλαιγε. H A w a τον κοίταξε περιφρονητικά και του είπε: «Συγγνώμη Τζακ, αλλά αν είχες πολεμήσει σαν άνδρας τώρα δεν θα πέθαινες σαν το σκυλί. Στάσου όρθιος»! Μετά από αυτό τα ίχνη της Ά w aς χάθηκαν. στεκόταν. Μεταξύ τους αναπτύχθηκε στενή φι Κανείς δεν γνωρίζει τι απέγινε. Υπάρχουν διά λική σχέση. Σύντομα, η φήμη τους απλώθηκε σε φορες εκδοχές για την τύχη της. Σύμφωνα με ολόκληρη την περιοχή και ήταν αρκετή, ώστε να παραλύσει την αντίσταση των πληρωμάτων την πιο διαδεδομένη, απελευθερώθηκε από τον πατέρα της, ο οποίος είχε τις κατάλληλες των πλοίων που δεχόταν τις επιθέσεις τους. διασυνδέσεις. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή Αυτή ακριΒώς η φήμη τους όμως ήταν και αποφυλακίστηκε και παντρεύτηκε κάποιον η αιτία της καταστροφής τους. O κυβερνήτης της Τζαμάικα δεχόταν ολοένα και περισσότε άγνωστο και από τότε εξαφανίστηκε. Mia άλλη εκδοχή θέλει την Avva να έχει αναπτύξει κρυ ρες προτροπές να συντρίψει τους θρασύτατους φή σχέση με τον ιατρό Μάικλ Ράντκλιφ, όταν πειρατές και ιδιαίτερα τη «συμμορία της Αννας αυτός είχε πέσει αιχμάλωτος στα χέρια των πει Μπόνι», όπως του έλεγαν. O Κάλικο και οι γυναίκες του, αφού άρπαξανρατών. Τότε η A w a του είχε σώσει τη ζωή και αυτός ήταν ο πραγματικός πατέρας του παιδιού και λεηλάτησαν ό,τι βρέθηκε στο δρόμο τους,
της. O Ράντκλιφ κατέθεσε υπέρ της στη δίκη και αφού φρόντισε για την αποφυλάκισή της, τη νυμφεύθηκε. Αμέσως μετά, μαζί με το παιδί τους, μετανάστευσαν στη Βιρτζίνια και από εκεί ταξίδεψαν δυτικά. Εκεί τα ίχνη τους χάνονται. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η A w a Μπόνι παραμένει μια μεγάλη μορφή στην ιστορία της πειρατείας, όχι μόνο γιατί πολέμησε καλύτερα και από άνδρα, αλλά γιατί έσπασε όλα τα κοινωνικά ταμπού της εποχής της και κατάφερε να επιβιώσει υπό τις σκληρότερες συνθήκες. Ή ταν μια ασυμβίβαστη προσωπικότητα, χωρίς αναστολές. Αμείλικτη και αιμοΒόρα, λάτρης της περιπέτειας και του εύκολου πλουτισμού, αποτέλεσε σημείο αναφοράς και για τους άνδρες πειρατές. O θρύλος λέει ότι όποιο πειρατικό πλοίο περνούσε από τα νερά της Τζαμάικα, οι άνδρες του αναφωνούσαν τη φράση: «Αφήστε την A w a Μπόνι, αλλιώς θα νιώσετε τα πυρο βόλα μας»!
Μαίρη Ριντ H ιστορία της Μαίρη Ριντ είναι συνυφασμέvn με αυτήν της Ά w aς Μπόνι. Ωστόσο, οι δύο γυναίκες ξεκίνησαν από εντελώς διαφορετι κή βάση. To μόνο κοινό τους σημείο, πριν την έναρξη της πειρατικής τους δράσης, ήταν ότι ήταν και οι δύο νόθες. H Μαίρη υπήρξε προϊ όν του παράνομου έρωτα της μητέρας της με κάποιον άγνωστο άνδρα. O άνδρας της μητέ
ρας της ήταν ναυτικός και έλειπε συχνά. Ό ταν γεwήθnκε, η μητέρα της την έντυσε με αντρικά ρούχα, για να ξεγελάσει τους γείτονες και τον άνδρα της -είχε ήδη αποκτήσει ένα αγοράκι με το σύζυγό της, το οποίο πέθανε όταν αυτός ταξίδευε. O αλκοολικός σύζυγος δεν ήταν συ νήθως σε θέση να καταλάβει τη διαφορά. Έτσι, από μικρή η Μαίρη απέκτησε ανδρική νοοτρο πία και συμπεριφορά. Γεννήθηκε στο Λονδίνο στα τέλη του 17ου αιώνα. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η μητέρα της ήταν χήρα και τη μεγάλωσε σαν αγόρι για να έχει τις ίδιες ευκαιρίες που είχαν και τα αγό ρια της εποχής. H Μαίρη από νωρίς επέλεξε να καταταγεί στο ναυτικό. Πάντα μεταμφιεσμένη σε αγόρι κατατάχθηκε στο πλήρωμα ενός πολε μικού πλοίου. Από εκεί βρέθηκε στη Φλάνδρα, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής (1701-1713). Αμέσως, κατατάχτη κε σε ένα σύνταγμα πεζικού και πολέμησε ως τυφεκιοφόρος. Αργότερα, μετατέθηκε σε ένα σύνταγμα δραγόνων. Εκεί γνώρισε έναν στρα τιώτη και τον ερωτεύτηκε, αποκαλύπτοντάς του παράλληλα την πραγματική της ταυτότη τα. Σύντομα παντρεύτηκαν και με τα χρήματα που είχαν συγκεντρώσει από την υπηρεσία τους στο στρατό, εγκαταστάθηκαν στην Ολλανδία και άνοιξαν ένα πανδοχείο με το όνομα τα «Ta Τρία Πέταλα». Ή ταν η πρώτη φορά στη ζωή της που η Μαίρη ντυνόταν και συμπεριφερόταν σαν γυναίκα.
«Μονομαχία» πλοίων στην Καραίβική, ένα συνηθισμέ νο θέαμα το 18ο αιώνα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ
A
47
48
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
1. Αγγλικό γαλεόνι του l7ou αιώνα. 2. Αγγλικό γαλεόνι του l6ou αιώνα. 3. Όταν η δραστηριότητα των πειρατών άρχισε να γίνεται ενοχλητική για τα βρετανικά συμφέροντα, το αγγλικό ναυαρχείο απέσχειλε ισχυρές μονάδες xou στόλου, οι οποίες και εκκαθάρισαν γρήγορα την περιοχή. 4. Κορβέτα xou l8ou αιώνα.
Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ. Av και το παν δοχείο απέδιδε καλά η Μαίρη είχε την ατυχία να χάσει το σύζυγό της από ασθένεια. Τότε απο φάσισε να πουλήσει το πανδοχείο και να ανα ζητήσει την τύχη της στο Νέο Κόσμο. Με ένα ολλανδικό πλοίο έπλευσε προς την αμερικανι κή ήπειρο. Στην Καραϊβική όμως το πλοίο που επέΒαινε κυριεύτηκε από πειρατές. H ίδια τους ακολούθησε και έγινε μέλος του πληρώματος, μεταμφιεσμένη και πάλι σε άνδρα. Αργότερα, έγινε μέλος του πληρώματος ενός ναυλωμένου από τον κυβερνήτη της Τζαμάικα καταδρομι κού, που εκτελούσε επιδρομές κατά των Ισπα νών. To πλήρωμα όμως στασίασε και η Μαίρη τάχθηκε με τους στασιαστές. Λίγο αργότερα ανακάλυψε τον Κάλικο Τζακ και έγινε μέλος του πληρώματός του. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ήταν ο Κάλικο Τζακ που κυρίευσε το πλοίο που τη μετέφερε στις Δυτικές Ινδίες και την ενέταξε στο πλήρωμα του. Σε κάΟε περίπτωση πάντως, σημασία έχει το γεγονός ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η Μαίρη έγινε μέλος του πληρώ ματος του Κάλικο Τζακ, πάντα μεταμφιεσμένη σε άνδρα. Και εδώ άρχισαν τα προβλήματα, γιατί η νεαρή Μαίρη τράβηξε την προσοχή της Αν νας Μπόνι, η οποία θεωρώντας την ως ένα
I. Εμπορικά σκάφη του l8ou αιώνα. Av και σχεδόν όλα ήταν εξο πλισμένα, ωστόσο δεν μπορούσαν συνήθως να αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις των πειρατών. 2. Αγγλικό εμπορικό μπρίκι. 3. Τομή πολεμικού πλοίου του l7ou αιώνα.
SO
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
νεαρό αγόρι την πλησίασε ερωτικά! Τότε η Μαίρη αναγκάστηκε να αποκαλυφτεί. H Άννα ορκίστηκε να μην την προδώσει, αλλά η ζημιά είχε ήδη γίνει. O Κάλικο, τρελός από τη ζήλια, προσπάθησε να τη σκοτώσει, πιστεύοντας ότι επρόκειτο για άνδρα αντίζηλο. Έτσι, οι δύο γυ ναίκες υποχρεώθηκαν να του αποκαλύψουν το μυστικό. Από τότε οι δύο γυναίκες ενσωματώ θηκαν ομαλά και μετείχαν κανονικά σε όλες τις δραστηριότητες του πλοίου, όπως και τα άλλα μέλη του πληρώματος. Όλα άλλαξαν όμως στη ζωή της Ριντ όταν ερωτεύτηκε έναν αιχμάλωτο, ένα ναύτη από ένα πλοίο που είχαν κυριεύσει. H σχέση τους είχε ως συνέπεια την εγκυμοσύνη της Μαίρης. Ένας μεγαλόσωμος πειρατής όμως προκάλεσε τον αιχμάλωτο σε μονομαχία. H Μαίρη φοβού μενη για τη ζωή του αγαπημένου της προκάλε σε με τη σειρά της σε μονομαχία το συνάδελφό της πειρατή. Βάσει του πειρατικού κώδικα η μο νομαχία αυτή έπρεπε να τελεστεί άμεσα. Έτσι το πλοίο αγκυροβόλησε σε ένα νησί και οι δύο μονομάχοι ετοιμάστηκαν να μονομαχήσουν, με διαιτητή το λοστρόμο και θεατές όλο το πλή ρωμα. Αρχικά, οι δύο αντίπαλοι έριξαν με τις π ι στόλες τους, αλλά αστόχησαν και οι δύο. Έτσι
το λόγο είχαν τώρα οι πάλες. O μεγαλόσωμος πειρατής ρίχτηκε στη μάχη γεμάτος αυτοπε ποίθηση. H Μαίρη άλλωστε ήταν σαν μυρμήγκι μπροστά του. Ή ταν όμως γρήγορη και με ευκο λία απέκρουε τις επιθέσεις του αντιπάλου της, ο οποίος σύντομα κουράστηκε. Τότε η Μαίρη χρησιμοποίησε τα γυναικεία της όπλα. Έσκισε το πουκάμισό της, αφήνοντας να φανεί το στή θος της. Καθώς ο πειρατής την κοιτούσε έκπλη κτος, αυτή του κατάφερε ένα φοβερό κτύπημα με την πάλα στη βάση του λαιμού. To σπαθί της διαπέρασε τον πειρατή από τον λαιμό μέχρι το στέρνο. To κορμί του διχοτομήθηκε και έπεσε άψυχο στην υγρή άμμο. H νικήτρια έλαΒε ως έπαθλο τον αιχμάλωτο και λίγο μετά την μονο μαχία τελέστηκαν και οι γάμοι τους. O γάμος τους όμως δεν θα κρατούσε πολύ, αφού λίγο αργότερα, όπως είδαμε, η Μαίρη συνελήφθη. Ό ταν ανακαλύφθηκε ότι ήταν έγκυος, η ποινή του θανάτου στην οποία είχε καταδι καστεί, δεν εκτελέστηκε. Φυλακίστηκε όμως σε μια φρικτή φυλακή, όπου πέθανε σε λίγους μή νες, παίρνοντας μαζί της και το αγέννητο παιδί της. Διατήρησε το θάρρος της μέχρι την τελευ ταία της στιγμή, αρνούμενη να μετανοήσει για οτιδήποτε. Έζησε τη ζωής της σαν άνδρας και πέθανε επίσης σαν άνδρας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
5I
Πλοία, όπλα, τακτικές Πλοία
Oi πρωταγωνιστές της ταινίας «Οι Πειρατές της Καραϊβικής», μιας φαντα στικής ιστορίας, βασισμέ νης όμως σε πραγματικά γεγονότα, και κυρίως σε πραγματικά πρόσωπα.
51
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
L J a πειρατικά πλοία ανήκαν στους συνή■ θεις τύπους σκαφών της εποχής. Δεν κατασκευάζονταν εξ αρχής, βάσει ορισμένων προδιαγραφών, όπως συνέΒαινε στη Μεσό γειο. Αντίθετα με τα όσα πιστεύονται, τα πειρατικά πλοία ήταν, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, μικρά σκάφη, με έναν έως τρεις ιστούς, λίγα, κυρίως ελαφρά, πυροβόλα και πλήρωμα γύρω στους 40 άνδρες. To πλήρωμα ήταν περισσότερο από όσο χρειαζόταν για τη λειτουργία του πλοίου. Χρειαζόταν όμως κατά τη φάση της εφόδου. Εξάλλου, τα εμπορικά σκάφη της εποχής είχαν, κατά μέσο όρο, πλή ρωμα 15 ανδρών. Oi πειρατές λοιπόν έπρεπε να είναι περισσότεροι για να κατανικούν την αντίσταση των πληρωμάτων των εμπορικών. Oi κύριοι τύποι πλοίων που χρησιμοποι ούσαν οι πειρατές ήταν τα σλέπια, οι σκούνες και τα μπρίκια (πάρωνες). Ta σλέπια ήταν μο νοκάταρτα, μικρά σκάφη, με μικρό βύθισμα. Ή ταν απολύτως κατάλληλα να πλέουν στα αΒαθή, εντός μικρών κολπίσκων, ανάμεσα στα χιλιάδες νησάκια της Καραϊβικής, όπου έβρι σκαν καταφύγιο οι πειρατές. To μεγαλύτερο σλέπι έφερε 12 πυροβόλα. To εκτόπισμά του σπάνια ξεπερνούσε τους 100 τόνους. Συνήθως έφερε τριγωνικά ιστία. To μήκος τους δεν ξε περνούσε, στην καλύτερη περίπτωση, τα 20
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
53
Επάνω: Πρωτότυπη πιστόλα με ενσωματωμένη κυρτή λεπίδα. Κάτω: Διάφοροι τύποι πά λας που χρησιμοποιούνταν από τους πειρατές.
54
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
μέτρα. Με ούριο άνεμο μπορούσε να πλεύσει με υψηλή ταχύτητα προλαβαίνοντας τα πιο αργά εμπορικά και αποφεύγοντας τα βαρύτερά του πολεμικά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι κάθε φορά που το βρετανικό Ναυτικό καταδίωκε ένα πειρατικό πλοίο δεν χρησιμοποιούσε πολεμικά πλοία, αλλά σλέπια. Άλλες παραλλαγές ήταν το Χόι και το Κρόμστερ ή Κράμστερ. To Χόι χρησιμοποιούνταν κυρίως ως φορτηγό πλοίο. Είχε μεγαλύτερη ιστιοφορία από τα συνηθισμένα σλέπια, αλλά ήταν πιο αργό. To Κρόμστερ, αντίθετα θεωρείτο το καλύτερο σκάφος για πειρατεία. Είχε δύο με τρία κατάρτια και μεγάλη ιστιοφορία, που του εξασφάλιζε και μεγάλη ταχύτητα. Ή ταν μεγα λύτερο και μπορούσε να φέρει μέχρι 16 πυροΒόλα και πλήρωμα μέχρι 120 άνδρες. Ένα άλλο, συνηθισμένο σκάφος των πειρα τών ήταν η σκούνα. H σκούνα ήταν ένα μικρό δικάταρτο σκάφος, με μεγάλη ιστιοφορία, ικανό να αναπτύσσει ταχύτητα 11 κόμβων, με ελαφρύ αέρα. Συνήθως, έφερε 8 πυροβόλα και πλήρωμα μέχρι και 80 άνδρες. Τα μεγαλύτερα πειρατικά πλοία ήταν συ νήθως τα μπρίκια. Τα μπρίκια ήταν δικάταρτα πλοία, με μήκος 20-25 μέτρων και εκτόπισμα μέχρι 150 τόνους. Έφεραν αρκετά πυροβόλα -
10 έως 20- αναλόγως του μεγέθους τους. Μ πο ρούσαν όμως να μεταφέρουν μεγάλα πληρώματα-άνω των 100 ανδρών. Σπάνια οι πειρατές χρησιμοποιούσαν μεγαλύτερα πλοία, συνήθως σε περιπτώσεις που τα είχαν κυριεύσει. Παρ’ όλα αυτά φρόντιζαν με την πρώτη ευκαιρία να τα αντικαθιστούν, πουλώντας τα ή καταστρέφοντάς τα.
Όπλα To πειρατικό οπλοστάσιο εμπεριείχε όπλα παρόμοια με τα αντίστοιχα του βρετανικού Ναυτικού. Βασικό όπλο των πειρατών ήταν η πάλα, ένα βαρύ, μονόστομο σπαθί, ικανό να επιφέρει θανάσιμα, θλαστικά πλήγματα. To μήκος της έφτανε μέχρι και τα 70 εκατοστά, αλλά συνήθως ήταν μικρότερη. Στα χέρια ενός έμπειρου πειρατή ήταν ένα πραγματικά φονικό όπλο, ικανό να σκορπίσει τον όλεθρο. H Μαίρη Ριντ διχοτόμησε κυριολεκτικά με αυτή έναν γι γαντόσωμο πειρατή, με τον οποίο μονομάχησε. H πάλα έφερε συνήθως ενισχυμένο χειροφυλακτήρα, που προστάτευε ολόκληρο τον καρπό του χρήστη. H λεπίδα ήταν ελαφρώς κυρτή και μπορούσε με ευκολία να αποκόψει ένα ανθρώπι νο μέλος, αλλά και να κόψει στα δύο ένα τυπικό
ξίφος της εποχής. Σε μερικές περιπτώσεις χρη σιμοποιούνταν και ως εργαλείο, για την αποκο πή της πυκνής τροπικής βλάστησης, ακόμα και για την κοπή δέντρων! Ένα άλλο όπλο, πιστός σύντροφος του κάθε πειρατή, ήταν το μαχαίρι. Μπορούσε να χρησι μοποιηθεί οε πληθώρα περιπτώσεων, ως πολύεργαλείο, αλλά και ως φονικό όπλο στην εκ του συοτάδην μάχη. Τα πειρατικά μαχαίρια ήταν συνήθως αμφίστομα. Τα πιο περίτεχνα ανήκαν στην κατηγορία των εγχειριδίων και έφεραν ενισχυμένο χειροφυλακτήρα. Στη μάχη τα χρησι μοποιούσαν ως δευτερεύοντα όπλα. Τα κρατού σαν στο αριστερό χέρι και με αυτά απέκρουαν τα πλήγματα του αντιπάλου. Υπήρχαν ακόμα μεγαλύτερα μαχαίρια, μονόστομα, ουσιαστικά μικρότερα αντίγραφα της πάλας, χωρίς όμως χειροφυλακτήρα, τα οποία χρησιμοποιούνταν και ως όπλα και ως εργαλεία. Ένα από τα πλέον διαδεδομένα όπλα-εργαλεία των πειρατών ήταν και τα πελέκια. Τα ναυτικά πελέκια είχαν στο πίοω μέρος τους ένα άγκιστρο, ιδιαίτερα χρήσιμο για να καρφώνουν
τον αντίπαλο, αλλά και για να σκαρφαλώνουν στα αντίπαλα πλοία. Επίσης, το πελέκι ήταν ένα πρώτης τάξεως φονικό όπλο στη μάχη σώμα με σώμα και μπορούσε επίσης να εκτοξευτεί, με σχετική ακρίβεια, σε μικρή απόσταση. Τα πειρα τικά πελέκια είχαν στειλεούς μήκους περίπου ενός μέτρου. O πειρατής μπορούσε να το κρατά και με τα δύο χέρια και να καταφέρνει με αυτό συντριπτικά πλήγματα. Ένα άλλο όπλο της εκ του συστάδην μάχης ήταν το δόρυ και το καμάκι. Υπήρχαν διάφορες παραλλαγές και των δύο. To μήκος τους έφτανε συνήθως τα δύο μέτρα, αν και υπήρχαν δόρατα μήκους έως και τεσσάρων μέτρων. Συνήθως, τα χρησιμοποιούσαν στην τελική φάση της προ σέγγισης με το αντίπαλο πλοίο, λίγες στιγμές πριν πραγματοποιήσουν το ρεσάλτο σε αυτό. Αμέσως μετά το άφηναν και χρησιμοποιούσαν τις πάλες τους. Με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποι ούσαν τα καμάκια, τα οποία όμως ήταν πιο χρή σιμα, αφού διέθεταν, εκτός από την αιχμή και ένα σιδερένιο άγκιστρο. Με αυτό μπορούσαν να γαντζώσουν τον αντίπαλο από τα ρούχα και να
Χαρακτηριστικό τοπίο της Καραϊβικής.
ΚΕΦΑ
^lO
5
55
To γαλεόνι «Γκόλντεν Χάιντ» ίο υ σερ Φράνσις Ντρέικ.
56
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
τον εξουδετερώσουν κατόπιν ευκολότερα. Αυτά ήταν τα κύρια όπλα για τον αγχέμαχο αγώνα. Oi πειρατές όμως χρησιμοποιούσαν και πυροβόλα όπλα. Τα συνηθέστερα ήταν οι πιστό λες, τα κλασικά μόυσκέτα και τα τρομπλόν. Τα τελευταία ήταν όπλα κοντόκανα, με διαμέτρη μα 25-50 χλστ. που τα γέμιζαν με δεκάδες σφαι ρίδια. Είχαν μικρό βεληνεκές, αλλά μπορούσαν να σαρώσουν πολλούς αντιπάλους μαζί. Σε με ρικές περιπτώσεις τα γέμιζαν με μια μόνο, με γάλη οφαίρα, το πλήγμα από την οποία έμοια ζε με αυτό του πυροβόλου. Στις αποστάσεις που δίδονταν οι μάχες στα καταστρώματα των πλοίων, τα τρομπλόν είχαν τρομακτική αποτελεσματικότητα. Μπορούσαν να κόψουν στα δύο έναν άνθρωπο, αν είχαν γεμιστεί με μεγάλη σφαίρα, ή να τον κομματιάσουν, αν έφεραν πολ λά σφαιρίδια. To μουσκέτο αποτελούσε σταθερή αξία, από τη στιγμή της ανακάλυψής του, μέχρι και το 1870. Ή ταν λειόκανο και εμπροσθογεμές
όπλο, με μέσο μήκος 1-1,5 μέτρα και ρυθμό βολής 1-3 βολές ανά λεπτό, αναλόγως με την εμπειρία του χειριστή του. To βεληνεκές μάχης του έφτανε τα 200 μέτρα, αλλά σπάνια επιτύγ χανε πλήγμα σε αποστάσεις άνω των 100, αφού η ταχύτητα εξόδου της σφαίρας του ήταν πολύ χαμηλή. Είχε όμως μεγάλο διαμέτρημα -18 π ε ρίπου χλστ- κάτι που σήμαινε πως μια βολίδα μουσκέτου μπορούσε να διαλύσει έναν άνδρα σε μικρή απόσταση. Στα πειρατικά πλοία τα μουσκέτα χρησιμοποιούνταν από επίλεκτους σκοπευτές για την «αποψίλωση» του πλοίου στόχου από κάθε επικίνδυνο άνδρα-στρατιώτη ή πυροβολητή. Oi μουσκετοφόροι πειρατές δρούσαν περισσότερο ως ελεύθεροι σκοπευτές, πυροβολώντας κατά βούληση, αντίθετα με τις ομοβροντίες πυρών των τακτικών τμημάτων. Tn στιγμή της εμπλοκής πάντως οι πειρατές άφη ναν τα μουσκέτα και άρπαζαν τα σπαθιά. Αντίθετα, οι πιστόλες χρησιμοποιούνταν στον εκ του συστάδην αγώνα με μεγάλη επιτυ χία. Oi πειρατές έφεραν συνήθως έναν αριθμό από πιστόλες, δεδομένου ότι αυτές έβαλαν μόνο μια βολή και έπρεπε μετά να ξαναγεμιστούν. Ή ταν εμπροσθογεμή όπλα, με μεγάλο διαμέ τρημα, αλλά πολύ μικρό βεληνεκές (βεληνεκές μάχης 20 μέτρα και δραστικό γύρω στα 8 μέ τρα). O ρυθμός βολής τους ήταν αργός και ένας έμπειρος άνδρας χρειαζόταν τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα για να γεμίοει μια πιστόλα, υπό ιδανικές συνθήκες. Κατά τη διάρκεια της μάχης όμως οι συνθήκες δεν ήταν ποτέ ιδανικές. Έτσι, οι πειρατές αναγκάζονταν να φέρουν μαζί τους πολλές πιστόλες, ώστε να εξασφαλίζουν έναν αξιοπρεπή ρυθμό βολής. O Μαυρογένης έφε ρε πάντα 6 πιστόλες πάνω του, περασμένες σε ειδική τελαμώνα. O Μπαρτόλομιου Ρόμπερτς έφερε συνήθως 4. Ακόμα και οι ναύτες των π ει ρατικών φρόντιζαν να έχουν από 2 τουλάχιστον ο καθένας. Υπήρχαν πολλά υποδείγματα σε χρή ση, μερικά φτιαγμένα κατόπιν ειδικής παραγγε λίας. Τα πιο παράξενα υποδείγματα έφεραν δύο κάννες, ή είχαν προσαρμοσμένες λεπίδες κάτω από την κάννη. Τα κύρια όπλα των πειρατικών πλοίων όμως ήταν τα πυροβόλα τους. Τα πειρατικά πλοία έφεραν κατά μέσο όρο 8 πυροβόλα. Τα πυρο βόλα τους μπορούσαν να βάλουν βλήμα βά ρους από 1/2 της λίβρας μέχρι των 24 λιβρών. Τα πολεμικά σκάφη έφεραν συνήθως βαρύτερα πυροβόλα μέχρι και 48 λιβρών. H κατάταξη των πυροβόλων γινόταν Βάσει του βάρους του βλή ματος που έβαλαν. Δεν υπάρχουν μαρτυρίες ότι τοποθετήθηκε σε πειρατικό πλοίο πυροβόλο μεγαλύτερο των 24 λιβρών. Τα πυροβόλα, ανα λόγως του μεγέθους τους είχαν και διαφορετι-
κό βεληνεκές μάχης. Τα πυροβόλα των 32-48 λιβρών είχαν βεληνεκές μάχης της τάξης των 2.000 μέτρων. Αυτά των 24 λιβρών γύρω στα 1.600 μέτρα, αυτά των 12 λιβρών περί τα 1.200 μέτρα. Τα πυροβόλα των 8 λιβρών είχαν βελη νεκές μάχης περί τα 900 μέτρα, αυτά των 6 λι βρών περί τα 800 και τα μικρότερα μεταξύ 400 και 200 μέτρων. To διαμέτρημα των πυροβόλων, α κό μα και τ ο υ ιδίου τύπου, διέφερε σε πολλές περιπτώσεις. Κατά μέσο όρο ένα πυροβόλο των 24 λιβρών είχε διαμέτρημα 112 χλστ. και ένα των 32 είχε διαμέτρημα 125 χλστ. Τα μικρά πειρατι κά πλοία δεν μπορούσαν να αντέξουν το βάρος των μεγάλων πυροβόλων που έφτανε τους 2,5 τόνους. Τα συνηθέστερα πυροβόλα των πειρα τικών πλοίων ήταν διαμετρήματος 75 χλστ. και έβαλαν βλήμα βάρους 6 λιβρών. Τα πυροβόλα αυτά ζύγιζαν περίπου 750 κιλά. Εκτός όμως από τα μεγάλα πυροβόλα τα πειρατικά έφεραν και αριθμό ελαφρών πυροβό λων της 1/2 λίβρας, της 1 λίβρας ή των 2 1/2 λιβρών. Τα πυροβόλα αυτά τοποθετούνταν σε
μικρούς, αρθρωτούς κιλλίβαντες στην πλώρη και λειτουργούσαν σαν όπλα κατά του προ σωπικού, γεμισμένα με κάνιστρα (βολιδοφόρα βλήματα της εποχής). Ουσιαστικά, τα κάνιστρα δεν ήταν παρά υφασμάτινοι σάκοι, τους οποί ους γέμιζαν με βολίδες μουσκέτων, αλλά και με διάφορα άχρηστα κομμάτια μετάλλων. Ό ταν το πυροβόλο έΒαλε, ο σάκος κομματιαζόταν και τα κομματάκια του μετάλλου διασπείρονταν σε μια ακτίνα περίπου 200 μέτρων εμπρός από αυτό, κατακόπτοντας οτιδήποτε ζωντανό. Τα μεγα λύτερα πυροβόλα έβαλαν διάφορα βλήματα. Μπορούσαν φυσικά να βάλουν και κάνιστρα. Ό τα ν όμως επιθυμούσαν να ακινητοποιήσουν το αντίπαλο πλοίο έβαλαν ειδικά βλήματα, γνω στά ως «chain shots». Τα βλήματα αυτά ήταν οΒίδες υποδιαμετρήματος, ενωμένες μεταξύ τους με αλυσίδα. Συνήθως, υπήρχαν τρεις με τέσσερις «μπάλες» ενωμένες με αλυσίδα. Αυτές τοποθετούνταν στην κάννη και όταν το πυρο βόλο έΒαλε οι μπάλες «άνοιγαν», όπως ακριβώς οι βολίδες από τα φυσίγγια των σύγχρονων κυ-
Τυπική σκούνα, όπως αυτή που χρησιμοποιούσαν οι πειρατές στην Καραϊβική.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
57
O Μαυρογένης λίγο πριν αποκεφαλιστεί από τον Σκώτο ναύτη του Μέιναρντ.
58
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
νηγετικών όπλων. To «chain shot» μπορούσε να κομματιάσει το κατάρτι ενός πλοίου. Αυτός άλ λωστε ήταν και ο σκοπός της χρήσης του. Ένα άλλο, ειδικό βλήμα που χρησιμοποι ούσαν ήταν το «εμπρηστικό». Στην πραγμα τικότητα τίποτε το ειδικό δεν υπήρχε. Απλώς, οι πυροβολητές θέρμαιναν μια κοινή οΒίδα, μέχρι να πυρωθεί και να κοκκινίσει. Κατόπιν, την τοποθετούσαν κανονικά στο πυροβόλο και έβαλαν. H πυρωμένη οβίδα, μόλις έπεφτε στο ξύλινο, εχθρικό πλοίο προκαλούσε ανάφλεξη των ξύλων και πυρκαγιά. Ένα πραγματικά ειδι κό βλήμα ήταν σι μύδροι. Oi μύδροι ήταν παρό μοιοι με τις κοινές οβίδες, αλλά ήταν κούφιοι. Μέσα στην κοιλότητα τοποθετούσαν πυρίτιδα, με ένα φιτίλι στην άκρη. Λίγο πριν βληθεί ο μύ δρος, ο πυροβολητής άναβε το φιτίλι. Ό ταν ο μύδρος προσγειωνόταν στο αντίπαλο πλοίο η φλόγα από το φιτίλι έφτανε στην πυρίτιδα και τον ανατίναζε, σκορπώντας τα θραύσματα του κελύφους του παντού. Ένας έμπειρος πυροβο λητής μπορούσε να υπολογίσει το μήκος του φιτιλιού, ώστε ο μύδρος να ανατιναχθεί όταν
ήταν ακόμα στον αέρα. Με τον τρόπο αυτό τα θραύσματα είχαν μεγαλύτερη διασπορά.
Τακτικές Oi πειρατές χρησιμοποιούσαν τον αιφνιδια σμό και την ταχύτητα ως κύρια όπλα. Απέφευγαν την ανταλλαγή πυρών, γιατί οι οΒίδες μπορούσαν να πλήξουν καίρια το αντίπαλο πλοίο, ακόμα και να το βυθίσουν. Oi πειρατές όμως δεν ενδιαφέρονταν να βυθίζουν πλοία, όχι τουλάχιστον πριν τα λεηλατήσουν. Αυτός ήταν και ο λόγος που το 99 % των πειρατικών επιθέσεων κατέληγε στο κλασικό ρεσάλτο. To πειρατικό πλοίο προσέγγιζε το αντίπαλο σε απόσταση βολής πυροβόλου και έΒαλε εναντίον του «προειδοποιητικές» βολές. Av το πλήρωμα δείλιαζε, κατέβαζε τα πανιά και παραδινόταν. Αυτή ήταν η ιδανική περίπτωση για τους πειρατές. Συνήθως όμως τα πληρώματα των εμπορικών έδιναν μάχη. Τότε το πειρατικό έπλεε παράλληλα με το πλοίο-στόχο, βάλλοντας εναντίον του με τα πυροβόλα, προσεκτικά όμως. Στόχος των πειρατών ήταν να ακινητοποιήσουν το αντίπαλο σκάφος, όχι να το βυθίσουν. Σε κάθε
περίπτωση το πειρατικό προσέγγιζε ακόμα π ε ρισσότερο το αντίπαλο πλοίο φτάνοντας σε από σταση τόσ η, όση χρειαζόταν για τους πειρατές να πηδήξουν στο κατάστρωμα του εμπορικού. Τότε άρχιζε η μάχη. Συνήθως, οι αμυνόμενοι σχη μάτιζαν μια γραμμή βολής και υποδέχονταν τους πειρατές με σφοδρά πυρά. Με τον τρόπο αυτό εξουδετέρωναν μερικούς πειρατές του πρώτου κύματος. Ακολουθούσαν όμως και άλλοι, μέχρι το κατάστρωμα του εμπορικού να γεμίσει από πει ρατές. Αυτός ήταν και λόγος που τα πειρατικά πλοία είχαν μεγάλα πληρώματα, πολύ μεγαλύτε ρα από ό,τι χρειάζονταν για τη λειτουργία τους. Λέγεται ότι σε μια αντιστροφή της ίδιας
τακτικής, ο Μαυρογένης και το πλήρωμά του αντιμετώπιοαν το ρεσάλτο των Βρετανών ναυ τών. Σύμφωνα με μια περιγραφή της μάχης, ο Μαυρογένης και ο επικεφαλής των Βρετανών, υποπλοίαρχος Μέιναρντ μονομάχησαν μεταξύ τους (6λ. Κεφ.2). Tov Μαυρογένη αποτελείω σε όμως ένας Σκότος ναύτης. Πάνω στην άψη της μάχης ο Σκότος κατάφερε να πληγώσει τον Μαυρογένη στο λαιμό. Τότε ο πειρατής γύρισε και είπε στο ναύτη: «καλή δουλειά ναύτη». O Σκότος του απάντησε: «αν δεν είναι καλή, θα την κάνω καλύτερη» και πριν τελειώσει τη φρά ση του κατάφερε ένα νέο πλήγμα στον Μαυρογένη, κόΒοντάς του το κεφάλι.
Τα βαριά πολεμικά σκάφη, όπως το εικονιζόμενο βρετανικό δίκροτο, δεν μπορούσαν να δράσουν στα ρηχά νερά της Καραϊβικής.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
5 9
ονοτα
Τα πειρατικά πληρώματα συνέθεταν άνδρες κάθε εθνικότητας, τους οποίους ένωνε η αγάπη για το χρυσάφι.
61
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
H προέλευση των πειρατών Γ ^ ^ i πειρατές, πλοίαρχοι και πληρώματα, σε L A ελάχιστες μόνο περιπτώσεις δεν διέθεταν προηγούμενη εμπειρία στη θάλασσα. Oi περισ σότεροι ήταν άνέργοι καταδρομείς, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια ενός π ο λέμου και μετά εγκαταλείφτηκαν στην τύχη τους. Ωστόσο, η σύνθεση των πειρατικών πλη ρωμάτων ποίκιλε σημαντικά και η μελέτη της αποκαλύπτει άγνωστες, κοινωνικές πτυχές του φαινομένου της πειρατείας. Σύμφωνα με ιις στατιστικές, ιο 98% ιων πει ρατών ήταν αγγλικής, σκωτικής ή ουαλικής κα ταγωγής και το υπόλοιπο 2 °/ο. προερχόταν από την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία ή τη Σου ηδία. Κατά περίπτωση όμως υπήρχαν στα πειρα τικά πλοία και νέγροι και ασιάτες ναύτες. Αυτοί ήταν συνήθως σκλάβοι, που είτε το είχαν σκάσει από τις φυτείες που εργάζονταν ή απλώς έπε φταν στα χέρια των πειρατών, όταν τα δουλεμπο ρικά πλοία που τους μετέφεραν κυριεύονταν από
τους πειρατές. Στην περίπτωση αυτή ορισμένοι πειρατές πούλαγαν χους σκλάβους. Άλλοι όμο)ς τους ενέτασσαν στα πληρώματά τους. Εκεί, οι πρώην σκλάβοι και νυν πειρατές απέδιδαν καλύ τερα, ανασαίνοντας για πρώτη φορά τον αέρα της ελευθερίας και σε γενικές γραμμές ήταν πιστοί ως το θάνατο στον πλοίαρχο που τους ελευθέρω νε. Εξάλλου, οι άνδρες αυτοί, γνώριζαν ότι δεν είχαν καμία ελπίδα επιβίωσης ή αμνήστευσης και πολεμούσαν πραγματικά απελπισμένα.
Jolly Roger: H σημαία των πειρατών H πασίγνωστη σημαία των πειρατών, με τη νεκροκεφαλή και τα χιαστί οστά είναι γνωστή ως Jolly Roger. Παραμένει άγνωστος ο λόγος που δόθηκε το όνομα αυτό στις πειρατικές ση μαίες, οι οποίες άλλωστε, δεν ήταν ίδιες μεταξύ
τους. Κάθε αρχιπειραχής φρόντιζε να σχεδιάσει τη δική του, προσωπική, σημαία. Υπάρχουν δι άφορες εκδοχές σχετικά με την ονομασία της πειρατικής σημαίας. Βάσει της πρώτης, το όνο μα Jolly Roger αποτελεί παραφθορά του γαλλι κού όρου jolie rouge (όμορφο κόκκινο), καθώς οι σημαίες των πρώτων πειρατών ήταν κόκκινες. Αλλη εκδοχή συνδέει την ονομασία με τους ταύρους αναπαραγωγής, που στην αγγλική αργκό της εποχής ονομάζονταν Rogers. H εκδοχή αυτή σχετίζει τη σημαία με τη δεδομένη σεξου αλική κακοποίηση που υφίσταντο οι γυναίκες, αιχμάλωτες των πειρατών, οι οποίες συνήθως βιάζονταν από όλο το πλήρωμα του πειρατικού πλοίου, εκτός και αν επρόκειτο να τις εξαγορά σουν με καταβολή λύτρων. Μια τρίτη εκδοχή συνδέει τη σημαία με την υποτιθέμενη συνήθεια των πειρατών να υπο χρεώνουν τα θύματά τους να βαδίζουν στη σα νίδα. Όμως, δεν έχει αποδειχθεί ότι οι πειρατές πράγματι έκαναν κάτι τέτοιο. Συνηθέστερο βα σανιστήριο στο οποίοι υπέβαλαν τα θύματά τους ήταν το δέσιμο στο κατάρτι. Παρέμεναν εκεί μέ χρι το θάνατο από ηλίαση και αφυδάτωση. H πιο συνηθισμένη πάντως ερμηνεία, που είναι σχετική με τα σύμβολα που υπάρχουν στις
πειρατικές σημαίες, δεν είναι παρά η άμεση συσχέτισή τους με το θάνατο. Με το θάνατο που οι πειρατές έσπερναν στα θύματά τους, αλλά και με τον άγριο θάνατο που τους περίμενε αν συλλαμβάνονταν. Αυτό το νόημα είχε και το χρώμα της σημαίας (συνήθως μαύρο) που συμβόλιζε το πένθος και το θάνατο. H ζωή των πειρατών ήταν κατά βάση σκληρή και συνήθως σύντομη. H σημαία τους λοιπόν συμβόλιζε ακριβώς αυτόν τον τρόπο της ζωής τους.
Υποκατηγορίες πειρατών Oi περισσότεροι έχουν συνδέσει τους π ει ρατές με τα χολιγουντιανά πρότυπα, τα οποία δεν κάνουν καμία διάκριση μεταξύ των πειρα τών, των κουρσάρων, των καταδρομέων ή των Buccaneers. Και όμως διαφορές υπήρχαν και μάλιστα μεγάλες. Oi Buccaneers (ψήστες), δεν ήταν παρά ευρωπαίοι τυχοδιώκτες που αναζήτησαν καλύτε ρη τύχη στο Νέο Κόσμο. Πολλοί από αυτούς, μη έχοντας άλλο μέσο επιβίωσης, κατέφυγαν στα δάση της περιοχής, επιδιδόμενοι στο κυνήγι. Επειδή έψηναν συνήθως τα ζώα που σκότωναν, με έναν ιδιαίτερο τρόπο, τον οποίο διδάχτηκαν
Τυπική εμττροσθογεμής πιστόλα που χρησιμοποι ούσαν οι πειρατές.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
6 3
ταδρομείς», που εντάσσονταν ουσιαστικά στα από τους Ινδιάνους Αραουάκ, ονομάστηκαν πολεμικά ναυτικά των μεσογειακών ναυτικών Buccaneers από τη γαλλική λέξη bucan, που δυνάμεων -Ιωαννιτών, Ενετών, Τούρκων, Ισπα σημαίνει ψησταριά. Oi πρώτοι αυτοί άποικοι κυνηγήθηκαν από τους Ισπανούς. Σε απάντη νών- πολεμώντας για την πατρίδα ή τη θρη σκεία, με αντάλλαγμα τα λάφυρα που μπορού ση, πολλοί Buccaneers σχημάτισαν ένοπλες σαν να αποκομίσουν. ομάδες, στις οποίες εντάχθηκαν σταδιακά και Oi καταδρομείς ήταν η τελευταία κατηγορία. άλλοι καταδιωγμένοι-π.χ. Ινδιάνοι ή νέγροι σκλάβοι-και άρχισαν έναν ανελέητο πόλεμο Αυτοί ήταν ot «επίσημοι», μπορούμε να πούμε, κατά των Ισπανών, στην ξηρά αρχικά και στη πειρατές, οι οποίοι πολεμούσαν υπό συγκεκρι μένη σημαία και για συγκεκριμένο χρόνο. Τα κί θάλασσα λίγο αργότερα. Τα μικρά, ταχύτατα και ευέλικτα σκάφη τους, διεξήγαγαν έναν θα νητρά τους ήταν ποικίλα, από τον πατριωτισμό μέχρι τη φιλαργυρία. Ουσιαστικά, αποτελούσαν λάσσιο «ανταρτοπόλεμο», καλυπτόμενα από τα χιλιάδες, μικρά νησάκια των Δυτικών Ινδιών. μισθοφορικούς στόλους που μίσθωναν οι διά φοροι βασιλείς και τους χρησιμοποιούσαν κατά Έτσι, σιγά-σιγά ο όρος Buccaneers έφτασε να των αντιπάλων τους, πολλές φορές μυστικά. δηλώνει τον πειρατή ή στην καλύτερη περίπτω Αρκετές φορές τους εφοδίαζαν με το λεγόμενο ση τον επιδρομέα. Oi κουρσάροι, από την άλλη, ήταν μια εντε«Δίπλωμα Καταδρομής», με το οποίο αναγνώρι λώς διαφορετική κατηγορία πειρατών. Ή ταν ζαν ότι ο φέρων καταδρομέας πολεμούσε στην οι πειρατές της Μεσογείου. To όνομα κουρσά υπηρεσία του και με το οποίο του αναγνώριζε ρος προέρχεται από τη λέξη κούρσος-λάφυρο. το δικαίωμα να καρπώνεται τα λάφυρα ή τη γη Κουρσάροι λοιπόν ήταν οι λαφυραγωγοί, αυτοί που καταλάμβανε. που έκλεβαν και άρπαζαν λάφυρα. Oi Βυζαντι Διάσημος καταδρομέας ήταν ο Σερ Φράνσις Ντρέικ, ο οποίος διεξήγαγε έναν εξοντωτικό, νοί ονόμαζαν κουρσάρους τους Σαρακηνούς πειρατές που επέδραμαν στα παράλια της αυ ναυτικό πόλεμο κατά των Ισπανών, κατά δια τοκρατορίας ήδη από τον 7o αιώνα μ.Χ. Υπήρ ταγή της Ελισάβετ A' της Αγγλίας, κρυφά στην αρχή -η βασίλισσα δεν του είχε παραχωρήσει χαν χριστιανοί και μουσουλμάνοι κουρσάροι, με διασημότερους εκπροσώπους τους αδελφούς δίπλωμα καταδρομής- και μετά την καταοτροΜπαρμπαρόσα τον 16ο αιώνα, τους Καταλαφή της ισπανικής Αήττητης Αρμάδας, φανερά. νούς τον 14ο και τους Ιωαννίτες Ιππότες από O Ντρέικ, τον οποίο οι Ισπανοί είχαν επικηρύτον 13ο μέχρι τον 17ο αιώνα. Oi περισσότεροι ξει ως πειρατή, εξελίχθηκε σε εθνικό ήρωα της κουρσάροι της Μεσογείου εξελίχθηκαν σε «κα Αγγλίας.
Πειρατικές σημαίες: H σημαία του Στιντ Μπόνετ (I), η σημαία του Γουόλτερ Κένεντι (2), η σημαία του Ρίτσαρντ Γουόρλι (3) και η σημαία του Τόμας Tiou (4).
0 4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Διάσημος επίσης καταδρομέας ήταν και ο Έλληνας Λάμπρος Κατσώνης, ο οποίος συγκρό τησε ολόκληρο καταδρομικό στόλο, μετά από διαταγή της Αικατερίνης της Μεγάλης της Ρω σίας και με τον οποίο συνέτριψε τους Τούρκους. Αργότερα, όταν η Ρωσία έκλεισε συνθήκη ειρή νης με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Κατσώ νης συνέχισε τον αγώνα, διεξάγοντας πια έναν ιδιωτικό πόλεμο κατά των Τούρκων.
H ζωή των πειρατών H ζωή των πειρατών, σε αντίθεση με τους xoλιγουντιανούς μύθους, ήταν κατά Βάση, μονότο νη και κουραστική. Oi περισσότερες μέρες περ
νούσαν με τους άνδρες να εργάζονται στο πλοίο τους, επισκευάζοντάς το ή συντηρώντας το. Ό ταν έβγαιναν στην ξηρά, η συνήθης διασκέδα σή τους ήταν το μεθύσι μέχρι αναισθησίας. Μετά από κάθε επιτυχημένη επιδρομή πωλούνταν τα λάφυρα -έμψυχα ή άψυχα- και ο πλοίαρχος μοί ραζε τα μερίδια στο πλήρωμα. Oi περισσότεροι ναύτες ξόδευαν σύντομα τα μερίδια τους στα κα πηλεία και στα πορνεία των λιμανιών. Γνώριζαν άλλωστε ότι η ζωή του πειρατή ήταν έτσι και αλ λιώς σύντομη. Για αυτό φρόντιζαν να διασκεδά ζουν όσο μπορούσαν. Υπήρχαν έτσι περιπτώσεις που αντί για την κρεμάλα, οι πειρατές πέθαιναν, δηλητηριασμένοι από το αλκοόλ ή μολυσμένοι από αφροδίσια νοσήματα.
H εκτέλεση του Στιντ Μπόνετ έγινε στο Τσάρλεστον της Καρολίνα, το Νοέμ βριο του 1718.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
6 5
Χάρχης της ευρύτερης περιοχής της Καραϊβικής, που αποτέλεσε πεδίο δράσης τω ν γνωστότερων
70"
Florida80” (U.S.A.)
Mant
Gulf of Mexico
^S
irtCe
πειρατών.
Basin
Caribbean
Efc»»i The Bahamas C al
Smsav*doi Tropic of C an c er
Ruw Cay
*M a ten 2as
C iotA ed Isterd
Mayaguang
^ h0?
O
Atlantic
Tuf|
Cuba
O cean
*G ra n d T u rtc
Gieai !na0oii
20"
SSK. f !ttit«A · S *'-'3**>* Gacrga T o w n *
θ3γΓΠ 3Π
WX.>
Navassa lsfand (U S )
M oraego Baf9
- ^ .
c^
LeeC ayes*
Jamaica
Dominican
Haiti -9SBr*
ej-Pr*xc
V
M cna (P R )
Puerto R ic o
W ftfl lslaC* Aftflasa § Ψ>.St Marrm i f f ! :/·. s-m „ iiX 6femy Anftgu# *w Bareuaa S a b a iN A ./ Q Sfifgn Q6lj J. 0MRff9 c**iw ^s i St Kms S Nevis '
'
-^ T '
jtoupe
*9ftSJ4-TW PJ
■ > ·) —-— 'M _C M M ntea
Honduras
RcseauO
C a rib b e a n
Cayos
M iskfios (NiC)
Sea G a y m x tQ ^ SlV.fti
Nicaragua
Nemeflana Antfles
i5Ue *H Malz (N e )
M ade S an A rK kis (Cel)
8ona
GlttOfttQ 2rwKla
\w*e*njMd' *w*i ^ > u Venezuela
3V i
Cj
*d *l7 w c
COttne P ^ -*m n O
Panama
P.nli im h ifl
Εκτός όμως από το θάνατο, ο χειρότερος φόΒος ενός πειρατή ήταν ο ακρωτηριασμός, ενδεχόμενο πραγματικά πολύ σοΒαρό. Κανείς πλοίαρχος δεν ήθελε έναν ουσιαστικά άχρηστο και σακάτη ναύτη στο πλήρωμά του. Για το λόγο αυτό οι πειρατές έθεσαν σε εφαρμογή έναν κοι νωνικό κώδικα, βάσει του οποίου ο κάθε ακρω τηριασμένος συνάδελφός τους, αν επιβίωνε από τον ακρωτηριασμό -γεγονός σπάνιο εκείνη την εποχή -θα έπρεπε να λάβει ως αποζημίωση από τον πλοίαρχό του ένα αυστηρά καθορισμέ νο ποσό, ανάλογο με το μέλος του σώματός του που έχασε. Έτσι, η απώλεια του δεξιού ποδιού αποζημιωνόταν με 500 νομίσματα και του αρι στερού με 400. H απώλεια ενός δακτύλου του χεριού ή ενός ματιού, αποζημιωνόταν με μόλις 100 νομίσματα. H απώλεια του δεξιού χεριού αποζημιωνόταν με 600 νομίσματα και του αρι στερού με 500. Πέρα από την αποζημίωση, οι ακρωτηριασμένοι, αποφασίστηκε, να συνεχί ζουν να υπηρετούν στο πλοίο τους, σε βοηθητι κά καθήκοντα -π.χ. να είναι μάγειρες ή Βοηθοί πυροβολητές.
To ιέλος των πειρατών Είναι αλήθεια ότι η ζωή τον 17ο και 18ο αι ώνα ήταν μάλλον «φθηνή». O θάνατος ήταν συχνός σύντροφος για όλες τις κοινωνικές ομά δες. Για τους πειρατές όμως αποτελούσε σχεδόν βέβαιη κατάληξη, ειδικά εάν συλλαμβάνονταν. 6 6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
0 0
a___400 nauseas rraMrs
800 t™ spo
Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι πειρατές που είχαν συλληφθεί πέθαίναν στην αγχόνη. Oi δίκες των πειρατών συνήθως γινό ταν στα κατά τόπους ναυτοδικεία. Επίσης, συνήθης πρακτική ήταν να πεί θεται ένα μέλος του δικαζόμενου, πειρατικού πληρώματος να καταθέσει εναντίον των πρώ ην συντρόφων του, με αντάλλαγμα τη δική του απαλλαγή. Μετά την καταδίκη τους οι πειρατές βάδιζαν προς την αγχόνη μέσα στις επόμενες, το αργότερο, 10 ημέρες. Oi αγχόνες που θα γινόταν η εκτέλεση των πειρατών τοποθετού νταν πάντα δίπλα οτη θάλασσα. Oi κατάδικοι οδηγούνταν στον τόπο της εκτέλεσής τους, με συνοδεία αποσπάσματος ναυτών, επικεφα λής του οποίου ήταν πάντα ένας αξιωματικός. Oi εκτελέσεις γίνονταν δημόσια και μεγάλο πλήθος έσπευδε να τις παρακολουθήσει. Λίγες στιγμές πριν την εκτέλεση ένας ιερέας τελού σε μια τελετή για τη συγχώρεση των ψυχών των μελλοθανάτων, από τους οποίους ζητούσε να απσσπάσει τ η δημόσ ια συγγνώ μη, προς σω φρο
νισμό των παρευρισκομένων. Ό σο πιο διάσημος ήταν ο μελλοθάνατος πειρατής, τόσο περισσό τεροι άνθρωποι έσπευδαν να παρακολουθήσουν την τελετή. Μετά το πέρας της θρησκευτικής τελετής ο μελλοθάνατος πειρατής ανέβαινε σε μια άμαξα. Από εκεί είχε το δικαίωμα να απευ θυνθεί στο πλήθος και να πει τις τελευταίες του λέξεις. Πολλοί πειρατές απλώς ζητούσαν από το πλήθος να προσευχηθεί για αυτούς. 'Αλλοι,
αμετανόητοι, εκστόμιζαν ύβρεις και απειλές. Αμέσως μετά οδηγούσαν την άμαξα κάτω από την αγχόνη, του περνούσαν τη θηλιά στο λαιμό και κατόπιν τραβούσαν την άμαξα. O πειρατής αφήνονταν να αιωρείται, ενίοτε για ώρες -αν ο δήμιος δεν ήταν έμπειρος στο σχηματισμό της θηλιάς. Oi διαβόητοι πειρατές παρέμεναν στην αγχόνη. Τα σώματά τους κλείνονταν σε σιδερέ νια κλουΒιά και αφήνονταν ως βορά στα θαλασσοπούλια. Oi λιγότερο γνωστοί, ή τα απλά μέλη των πειρατικών πληρωμάτων, θάβονταν κανο νικά, με το πρόσωπο όμως στραμμένο στη γη.
Απολαβές από την πειρατεία H προφανής αιτία της δράσης των πειρατών ήταν ο εύκολος πλουτισμός. H πειρατεία υπο σχόταν μυθικά πλούτη, ακόμα και στους απλούς ναύτες των πειρατικών πλοίων, πλούτη που σε καμία άλλη περίπτωση, άτομα του κοινωνικού τους επιπέδου, δεν υπήρχε περίπτωση να απο κτήσουν. Κύριος στόχος των πειρατών ήταν η αρπαγή χρυσού, ασημιού και πολύτιμων λίθων. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι περιφρονούσαν και τα λοιπά εμπορεύματα που τα πλοία-θύματα μετέφεραν, εφόσον και αυτά μπορούσαν κάλλιστα να πουληθούν και να αποφέρουν κέρδος. Ένα επίσης επικερδές φορτίο ήταν οι σκλά βοι. Εκείνη την εποχή μεγάλα δουλεμπορικά σκάφη έπλεαν από την Αφρική γεμάτα νέγρους, σκλάΒους για το Νέο Κόσμο, ή αφού είχαν που
λήσει το φορτίο τους, έπλεαν γεμάτα χρυσάφι πίσω στην Αφρική για να φορτώσουν καινούργιο «εμπόρευμα». Και στις δύο περιπτώσεις αποτελούσαν πρώτης τάξεως στόχους για τους πειρα τές που καραδοκούσαν. Συνηθέστερη λεία των πειρατών αποτελούσαν είδη, όπως τα υφάσμα τα, τα ρούχα, τα είδη συντήρησης των πλοίων, η ναυπηγική ξυλεία, ακόμα και τα τρόφιμα και τα φάρμακα, ή και εξωτικά είδη όπως τα μπα χαρικά. Εύκολα γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι ο κάθε πλοίαρχος του πειρατικού έπρεπε να διαθέτει κάποιους ανθρώπους του στις τοπικές αγορές, αλλά και πληροφοριοδότες, οι οποίοι να τον ενημερώνουν σχετικά με τα φορτία των πλοίων. Ανάλογα με το φορτίο ο πλοίαρχος αποφάσιζε για αν θα επιτεθεί ή όχι. Δεν θεωρείτο σκόπιμο να δοθεί μάχη για ένα φορτίο με ρούχα, για π α ράδειγμα. Από την άλλη, οι πλοίαρχοι των πειρατικών είχαν συνήθως εντοπίσει τις ρότες των πιο προ σοδοφόρων πλοίων-θυμάτων, όπως για παρά δειγμα των πλοίων που μετέφεραν χρυσό από το Νέο Κόσμο στην Ευρώπη. Δεν ήταν καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι πειρατές εκείνη την εποχή, είχαν κατακλύσει την περιοχή της KaράίΒικής από όπου, σε τακτά χρονικά διαστή ματα, περνούσαν τα ισπανικά «πλοία του χρυ σού», μεταφέροντας, κατά μέσο όρο, χρυσό και ασήμι, αξίας 25.000.000 χρυσώννομισμάτωντης εποχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσό αυτό
Σημαίες πειρατών: H ση μαία του Χέντρι Έβερι (I), η σημαία του Κάλικο Τζακ (2), η δεύτερη σημαία του Μαυρογένη (3), η σημαία του Εμάνουελ Γίιν (4).
S ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
6 J
υφάσματα, έπρεπε πρώτα να πουληθούν και κατόπιν τα κέρδη να μοιραστούν στο πλήρωμα. Υπήρχαν πολλοί δε από το πλήρωμα που μπο ρούσαν κάλλιστα να αμφισβητήσουν τα κέρδη που αποκομίστηκαν από την πώληση των συ γκεκριμένων λαφύρων. Στη βάση αυτή στηρίχτηκε και ο μύθος της απόκρυψης των θηοαυρών από τους πειρατές. Στην πραγματικότητα μόνο μια καταγεγραμμέvn περίπτωση υπάρχει, όπου ένας πειρατής -ο Κάπτεν Κιντ- έκρυψε έναν θησαυρό. O θρύλος αυτός ήταν και η αφορμή να γραφτεί το γνωστό μυθιστόρημα: «To νησί των θησαυρών». To μυθι στόρημα αυτό ήταν που γέννησε το θρύλο και όχι ο θρύλος το μυθιστόρημα. Από τότε πολλοί εφο διάστηκαν με έναν «γνήσιο» πειρατικό χάρτη και άρχισαν να αναζητούν τους μυθικούς θησαυρούς των πειρατών. Δεν κατάφεραν φυσικά να βρουν και πολλά, γιατί, όπως αναφέρθηκε, οι πειρατές φρόντιζαν να ξοδεύουν οι ίδιοι τα όσα κέρδιζαν, εφόσον γνώριζαν ότι δεν θα ζούσαν και πολύ.
Κώδικας συμπεριφοράς των πειρατών
Επάνω: O Έντουαρντ Ίνγκλανι, ένας από τους λιγότερο γνωστούς πειρατές. Εξαιτίας του οίκτου που έδειχνε στους αιχμαλώτους του, το πλήρωμά του στασίασε και τον εγκατέλειψε στη νήσο Μαυρίκιο. Λέγεται πως πέθανε ζητιάνος στη Μαδαγασκάρη. Δεξιά σελίδα: Σύγχρο νης κατασκευής μεγάλη σκούνα. Πλοία του τύπου έχαιραν της ιδιαίτερης εκτίμησης των πειρατών.
6 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ήταν διπλάσιο από τον τότε ετήσιο προϋπολο γισμό της Μεγάλης Βρετανίας. Εξάλλου, ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου για τον πλοίαρχο ενός πειρατικού, να επιλέξει το σωστό πλοίο για να επιτεθεί. Σε διαφορετι κή περίπτωση κινδύνευε από την ανταρσία του πληρώματος. O ίδιος κίνδυνος ελλόχευε και σε περίπτωση που κατά την επίθεση το πλήρωμα υφίστατο μεγάλες απώλειες ή όταν ο πλοίαρχος και οι πιο κοντινοί του άρπαζαν το μεγαλύτερο μερίδιο από τα λάφυρα. Oi πειρατές πολεμού σαν αποκλειστικά για το κέρδος. Καθετί που δεν εξυπηρετούσε το σκοπό αυτό, ήταν περιττό και επικίνδυνο. Ειδικά η μοιρασιά των λαφύρων εγκυμονούσε μεγάλους κινδύνους, για τον κάθε άπειρο πλοίαρχο. Υπήρχαν βέΒαια λάφυρα που εύκολα μπορούσαν να μοιραστούν, όπως τα νο μίσματα. Άλλα όμως, όπως οι πολύτιμοι λίθοι, ή τα λοιπά εμπορεύματα, από σκλάβους μέχρι
O κάθε πλοίαρχος που αποφάσιζε να ασκή σει το επάγγελμα του πειρατή, στρατολογούσε το πλήρωμά του από τα αναρίθμητα καταγώγια των λιμανιών της Καραϊβικής -κυρίως του Πορτ Ρόγιαλ της Τζαμάικα. Αμέσως μετά το πλήρω μα συγκεντρώνονταν στο πειρατικό πλοίο και ο πλοίαρχος διάβαζε στο πλήρωμα τον κώδικα του πλοίου. Συνήθως, ο κάθε πλοίαρχος θέ σπιζε τους δικούς του κανόνες, τους οποίους, θεωρητικά τουλάχιστον, όλοι στο πλοίο όφειλαν να σεβαστούν. Ό χ ι τυχαία, η συνηθέστερη ποινή του πειρατικού κώδικα ή τ α ν ο θ ά ν α τ ο ς . Στις ελαφρές περιπτώσεις αυτός που είχε παραβιάσει τους κανόνες μαστιγώνονταν. O εκάστοτε πλοίαρχος όμως προτιμούσε να εφαρμόζει τη ν ποινή του θανάτου, εφόσον και εύκολο ήταν να βρει αντικαταστάτη και, εάν άφηνε τον τιμωρημένο να ζήσει, ήταν πιθανό να πέθαινε αργότερα με ένα μαχαίρι καρφω μένο στην πλάτη του. Tn μεγαλοψυχία των π λ ο ιά ρ χ ω ν , σ υ ν ή θ ω ς α π ο λ ά μ β α ν α ν οι π λ έ ο ν
εξειδικευμένοι ναύτες -πυροβολητές, αρμενισ τές- και οι λοστρόμοι, οι οποίοι ήταν πάντα οι έμπιστοι του πλοιάρχου. Δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι έχουν δια σωθεί οι κώδικες συμπεριφοράς τωνπειρατών. Oi συνηθέστεροι κανόνες που αναγράφονται, έχουν να κάνουν με την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών του πληρώματος. Απαγορεύονταν και τιμωρού νταν με την ποινή του θανάτου να εγκαταλείψει
\? ''^?/^¾¾'^,^*^¾^',-¾^ ^Sjf ^
. ' '^'.¾ ''.° *“'*. ^^2:M'^'*'*',
:
m *'m ■'* ■
Όταν η δράση των πειρατών άρχισε να γίνεται ενοχλητική για τα βρετανικά συμφέροντα, το βρετανικό ναυαρχείο έστειλε στην περιοχή της Καραϊβικής ισχυρές μονά δες του στόλου, οι οποίες σύντομα συνέτριψαν κάθε αντίσταση.
JO
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ένας πειρατής το πλοίο του και τους συντρόφους του και να ενταχθεί στο πλήρωμα κάποιου άλλου πειρατικού, όπως επίσης να κλέψει τους συντρό φους του, ακόμα και στα χαρτιά. Απαγορεύονταν επίσης να κοιμηθεί κάποιος με τη γυναίκα του συντρόφου του, εκτός αν και εκείνη το ήθελε. Επίσης, τονίζονταν ρητά ότι ο πλοίαρχος θα λάμβανε 1 1/2 μερίδιο από τα λάφυρα κάθε φορά, ο λοστρόμος, οι πυροβολητές και οι αρμενιστές 1 1/4 και οι απλοί ναύτες 1 μερίδιο. Απα γορεύονταν οι διαμάχες μεταξύ του πληρώμα τος και ο υπαίτιος για έναν καυγά τιμωρούνταν με 39 βουρδουλιές. H ίδια τιμωρία περίμενε και όποιον κάπνιζε πίπα χωρίς καπάκι ή κρατούσε αναμμένο κερί κοντά στα πυροβόλα και την π υ ρίτιδα. Τέλος, κάθε άνδρας όφειλε κάθε στιγμή να είναι ετοιμοπόλεμος. Ειδικά αυτό το τελευ ταίο, σπάνια έβρισκε εφαρμογή στα πειρατικά πλοία, οι ναύτες των οποίων ήταν, κατά γενική ομολογία, μονίμως μεθυσμένοι.
Πειρατές και γυναίκες Δεν υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για ιο πώς μεταχειρίζονταν τα θύματά τους οι πειρατές. Αυτό βέβαια είναι απολύτως λογικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι περισσότεροι αιχμάλωτοι δεν επιβί ωναν. Ονομαστοί για την αγριότητά τους ήταν ο Μαυρογένης και ο Στιντ Μπόνετ. O Μπόνετ ήταν ο μόνος πειρατής, που σύμφωνα με μαρτυρίες, ανάγκαζε ια θύματά του να βαδίσουν σχη σα νίδα. Επίσης, θεωρούσε μεγάλη κακοτυχία να αιχμαλωτίσει γυναίκα. Σε περίπτωση που κάποια άτυχη έπεφτε στα χέρια ίου, τη σκότωνε αμέσως, σαν να επρόκειτο για μαύρη γάτα. Σε ό,τι αφορά τις γυναίκες, στις περισσότε ρες περιπτώσεις βιάζονταν από το πλήρωμα και μετά απλώς ρίχνονταν στη θάλασσα σαν χαλα σμένο εμπόρευμα. Αλλοι πειρατές ήταν ακόμα πιο αδιάφοροι για την ανθρώπινη ζωή. O πειρα τής Γουίλιαμ Κούλεϊ, όταν κυρίευσε ένα δανέζι
κο δουλεμπορικό, ανακάλυψε ότι μετέφερε 36 αφρικανούς σκλάΒους, κυρίως γυναίκες. O Κούλεϊ άφησε τους σκλάβους γυμνούς και δεμένους στο κατάστρωμα, καθώς παρέπλεε το Ακρωτή ριο Xopv, στην Παταγωνία. Πέθαναν όλοι τους από το κρύο. Σε άλλη περίπτωση, ο αμερικανός πειρατής Τσαρλς Γκιμπς, ο οποίος είχε δολοφονήσει περισσότερους από 400 ανθρώπους, κυρίευσε κάποια στιγμή ένα ολλανδικό πλοίο. Κατά τη συνήθειά του έσφαξε όλο το πλήρωμα και τους επιβάτες, γυναίκες και άνδρες, εκτός από μια νεαρή Ολλανδή. O Γκιμπς πήγε την κοπέλα στη βάση του και επί δύο μήνες την κακοποιούσε σεξουαλικά με τέτοιον τρόπο, που ακόμα και αυτός στο τέ λος τη λυπήθηκε και τη δηλητηρίασε! H συμπεριφορά αυτή των πειρατών απέναντι στις γυναίκες ειδικά, συνδέεται άμεσα με το γεγονός της ανάπτυξης ομοφυλοφιλικών σχέσεων μεταξύ τους. Πολλοί
πειρατές ήταν ομοφυλόφιλοι, γεγονός όχι αφύ σικο, αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες της ζωής τους-μακροχρόνια παραμονή στο πλοίο, μόνο με άνδρες. Από την άλλη, στις περιοχές που αγκυροβολούσαν τα πειρατικά πλοία, σχη ματίζονταν σταδιακά, αυτοσχέδια καπηλειά και πορνεία. Εκεί δημιουργούνταν περίεργες σχέσεις. Δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο, ένας πειρατής να παντρεύεται μια γυναίκα το πρωί και να την πουλά σε κά ποιον άλλον το βράδυ. Πολλοί επίσης σχετίζονταν με Ινδιά νες ή Αφρικανές γυναίκες, τις οποίες πολλές φορές αγόρα ζαν από τις οικογένειές τους ή από εμπόρους σκλάβων. O πειρατής Γουίλιαμ ΝτέιΒις, για παράδειγμα, αντάλλαξε τη σύζυγό του για μια κανάτα με ποτό, κάποια στιγμή που διψούσε! Αντιθέτως, ο πλέ ον διάσημος, ομοφυλόφιλος πειρατής, ο Μπαρτόλομιου Ρόμπερτς, απαγόρευε με την ποινή του θανάτου στους άν δρες του να κακομεταχειρίζο νται γυναίκες αιχμαλώτους.
1. Τυπική απεικόνιση πει ρατή, με κομμένο πόδι και έναν παπαγάλο στον ώμο.
IA R B A D O S
2. Χάρτης του l7ou αιώνα που εικονίζει την Τζαμάικα και τα Μπαρμπάντος, τους παραδείσους δηλαδή των πειρατών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Ί
I
O Λάμπρος Κατσώνης γίνεται δεκτός στο Καστελόριζο. Διακρίνεται το ισχυρό φρούριο του νησιού, το οποίο κατέλαβε αιφνιδιαστικό.
Π ΑΡΑ ΡΤΗ Μ Α ΤΑ
ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΟΥΡΣΑΡΟΙ KAI ΚΑΤΑΔΡΟΜΕΙΣ I. Λάμπρος Καχσώνης O Λάμπρος Κατσώνης εξελίχθηκε σε έναν άγνωστό του υγρό στοιχείο, αποδεικνύοντας έτσι τη στενή και προαιώνια σχέση των Ελλή από τους μεγαλύτερους Έλληνες θαλασσομάχους όλων των εποχών. Ή ταν ο άνδρας, ο οποί νων με τη θάλασσα. O νεαρός Λάμπρος μεγά ος αψηφώντας δύο αυτοκρατορίες της εποχής λωνε σκλάΒος στην ίδια του την πατρίδα, όταν του, πολέμησε μόνος του εναντίον των Οθω έξαφνα ένα γεγονός ήρθε να συνταράξει τη ζωή μανών. Γεννήθηκε το 1752 στη Λιβαδειά της του. Ή ταν 17 μόνο ετών όταν κατηγορήθηκε για το φόνο κάποιου Τούρκου. Φυσικά, κανένας Βοιωτίας. Κανείς από την οικογένεια του δεν γνώριζε καν τη θάλασσα. Παρ’ όλα ταύτα ο Λά «ραγιάς» δεν μπορούσε να βρει δικαιοσύνη από μπρος έμελλε να δοξαστεί σε αυτό ακριβώς το τους βάρβαρους κατακτητές. Έτσι, ο νεαρός
J I
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Λάμπρος δεν είχε άλλη επιλογή. Για να σώσει τη ζωή του αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την εστία του και να καταφύγει στη Ζάκυνθο. Από εκεί πέρασε στο ΛιΒόρνο, κέντρο τότε των ρω σικών, ναυτικών προπαρασκευών, εν όψει του νέου ρωσοτουρκικού πολέμου. O Λάμπρος δεν έχασε φυσικά καιρό και αμέσως κατατάχθηκε στις ρωσικές, ένοπλες δυνάμεις με τις οποίες συμμετείχε στις επιχειρήσεις των ετών 1770-74 κατά του εχθρού. H δράση του αυτή ήταν που αποτέλεσε πραγματικό σχολείο για το μελλοντικό «Νέο Θεμιστοκλή», όπως τον ονόμαζαν οι Βρετα νοί. O στεριανός Κατσώνης εξοικειώθηκε με το υγρό στοιχείο, το έμαθε και το αγάπησε, βλέποντας σε αυτό την προαιώνια κοιτίδα, τη μάνα του ελληνισμού. Μετά το πέρας του πολέ μου ο Λάμπρος, μαζί με άλλους 3.000 Έλληνες, ακολούθησε τους Ρώσους και έφτασε στην Κρι
μαία. Εκεί κατατάχθηκε στο «Ελληνικό Τάγμα της Μπαλακλάβας». Εντεταγμένος στο Τάγμα έλαΒε μέρος στον πόλεμο των Ρώσων κατά των Περσών. Πολέμησε μάλιστα τόσο καλά, που ο Ρώσος αρχιστράτηγος Ποτέμκιν τον προήγαγε στο βαθμό του Λοχαγού ε π ’ ανθραγαθεία. H δεύτερη, μεγάλη αλλαγή στη ζωή του ήρθε πάντως λίγα έτη αργότερα. Στις αρχές του 1788 οι σχέσεις της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυ τοκρατορίας ήταν και πάλι τεταμένες. H έκρηξη και νέου πολέμου ήταν ζήτημα χρόνου και μόνο. H αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη και ο σύμβουλος και πρώην εραστής της, Ποτέμκιν, αποφάσισαν να συγκροτήσουν καταδρομικούς στολίσκους στο Αιγαίο και στην Αδριατική με τους οποίους σκόπευαν να παρενοχλούν τις τουρκικές επικοινωνίες στις συγκεκριμένες θά λασσες. O Κατσώνης τότε ζήτησε να αναλάΒει τη διοίκηση ενός καταδρομικού στολίσκου.
Άτλας των τελών του l8 o u αιώνα.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
1 3
Οδηγός ιστιοφορίας πολεμικού σκάφους της εποχής, όπως παρουσι αζόταν στο εγχειρίδιο εκπαίδευσης του Βρετανι κού Ναυτικού.
NAMBS OF SAIL8.
l.-M y ia g jib . % Jib. S. Pore topmast staysaiL 4. Foro course. 5. Main course. 6. Fore topsail,
7. 8. 0. 10. 11. 12. 13. 14 15. 16. 17. 18.
Main topsaiL Mizea topsail. Pore topgaHaat eai1. Main topgalhint sail. Mizea topgallant saiL Pore royal. Main royal. Mizen royal, Fora lrysaiL ' Main trysail. Spanker, Lower etuddingsaU.
19. Fore topmast studdingsail. 20. Fore topgallant studdingsail. 21. Main topgallant studdingsail.
37. G aff m ain sail v&ngs.
22, 28, 24. 25. 26. 27. 28.
COTOSES, Clew Garnets. Tacks. Sfeeets. Inner skWine. Outer' siabHne. Bunthues, BowMne bridles.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
28. Peak pendaat. 39. Spanker yangs.
TOPSAIL3, &C,
29. Clewlinea. 3 0. B o w lin e an d b rid le s .
31. Topgallant clewlinc. 32. Royal clewline. 33. Flyingjib sheets.
Ό ταν έλαβε την έγκριση της Αικατερίνης έφυγε με έξι ακόμα Έλληνες για την Τεργέστη. Έγινε δεκτός με μεγάλη χαρά από την εκεί ελληνική παροικία. Με τα χρήματα μάλιστα που συγκέ ντρωσαν οι ομογενείς αγοράστηκε μια, αμερικα νικής ναυπήγησης, κορβέτα 28 πυροΒόλων, την οποία ο Λάμπρος μετονόμασε σε «Αθηνά της Άρκτου»-τιμητική επωνυμία της Αικατερίνης από τους Έλληνες. Με την κορβέτα αυτή λοιπόν απέπλευσε ο Λάμπρος, στις αρχές της άνοιξης του 1788 για το Αιγαίο. Σκοπός του ήταν να συγκροτήσει στόλο, είτε με πλοία των νησιών, είτε καταλαμ βάνοντας τα εχθρικά. Ανοιχτά της Ζακύνθου ο Κατσώνης εντόπισε ένα πειρατικό σκάφος, μια κορβέτα δουλτσινιώτικη. Αμέσως, επιτέθηκε εναντίον της και ύστερα από άγρια μάχη την αιχμαλώτισε, αφού εξουδετέρωσε το σύνολο του πληρώματός της. Κατόπιν, αφού αιχμαλώ τισε και άλλα δύο τουρκικά πλοία κατέπλευσε στη Ζάκυνθο για επισκευές. Στις 27 Μάίου του
Ί4
34. Jib sheet and pendant. 35. Gaff foresail vang3. 36. Peak pendant.
40. Outer peak brail. 41. Inner peak braiL 42. Tbroat brail. 43. M id d leb m l 44. Foot brad. 45.. Lower studdingsail fcaok. 46. Lower Btuddingsail sheet, 47. Lower stud
1788 ο μικρός, ελληνικός στολίσκος απέπλευσε για το Αιγαίο. H διαδρομή του Κατσώνη στο Αι γαίο έχει μείνει στην ιστορία. Σε διάστημα μι κρότερο του ενός μηνός, ο Κατσώνης κατέλαβε άλλα έξι, εχθρικά πλοία, ενώ είχε βυθίσει δύο ακόμα. Έτσι ενισχυμένος, αποφάσισε να προ σβάλει το τουρκικό φρούριο στο Καστελόριζο. Σε δύο μέρες το φρούριο είχε καταληφθεί και τα 14 βαριά πυροβόλα που διέθετε -των 18 έως 40 λιβρών- ενίσχυσαν το πυροβολικό των ελλη νικών πλοίων. Μ ε τά τ η ν έα νίκη ο Κ ατσώ νης έπ λ ευ σ ε νό-
τια, φτάνοντας έως την Αίγυπτο, βυθίζοντας ή αιχμαλωτίζοντας κάθε εχθρικό πλοίο. O στό λος του ήδη αριθμούσε 15 σκάφη, άριστα εξο πλισμένα και στελεχωμένα με εμπειροπόλεμα πληρώματα από νησιώτες, κυρίως Ψαριανούς. Oi καταδρομές του Κατσώνη είχαν ήδη προκαλέσει πανικό στους Τούρκους και είχαν απο κλείσει τις θαλάσσιες οδούς για τις μεταφορές τους. O σουλτάνος, τρομοκρατημένος διέταξε
τον Καπουδάν πασά να επιτεθεί εναντίον του Κατσώνη. Tov Αύγουστο του 1788 ο Κατσώνης έπλεε ανοιχτά της Καρπάθου, επικεφαλής έξι πολεμι κών και δύο μεταγωγικών, τα οποία είχε αιχμα λωτίσει. Ξαφνικά, ο Κατσώνης αντελήφθη την παρουσία ενός ισχυρού, τουρκικού στόλου. O επικεφαλής του, Ρεαλά μπέης, είχε υπό τις δι αταγές του ένα δίκροτο των 74 πυροΒόλων, μια μεγάλη φρεγάτα των 50 πυροΒόλων και πέντε σεμπέκια των 28-30 πυροΒόλων. O Κατσώνης δεν δίστασε εξ αρχής να εμπλακεί με τον εχθρό, παρά την τεράστια υπεροχή των Τούρκων σε αριθμό πυροβόλων και ανδρών. Καθώς η από σταση ανάμεσα στους δύο στόλους μειωνόταν, ο Λάμπρος προσκάλεσε τον ιερέα της «Αθηνάς» να τελέσει αγιασμό. Πράγματι, ο αγιασμός έγινε και όλοι οι ναύτες προσκύνησαν το Σταυρό και αντάλλαξαν ασπασμό με το Λάμπρο. Αμέσως μετά ο Κατσώνης μίλησε στους άνδρες του, λέγοντάς τους τα εξής: «Ιδού αδέρφια η ώρα, κατά την οποία όλοι μαζί σήμερα οφείλομε σαν Έλληνες ή να νικήσομε τον εχθρό της πίστεως ή να πεθάνομε». H ώρα ήταν 5 το απόγευ μα και ο ήλιος άρχισε σιγά σιγά να γέρνει, όταν από τα τουρκικά πλοία φάνηκε καπνός. Σε λίγο ακούστηκε και ο ήχος των οΒίδων, καθώς αυτές έπεφταν στη θάλασσα μακριά από τα ελληνικά πλοία. O Κατσώνης όμως δεν Βιάστηκε να δώ σει τη διαταγή της ανταπόδοσης των πυρών. Συνέχισε να κινείται έως ότου έφτασε στο στε νό μεταξύ της Καρπάθου και της νησίδας Σαρίας. Εκεί, στο στενό, σκόπευε να ναυμαχήσει, εξουδετερώνοντας το υλικό πλεονέκτημα του εχθρού. Oi Τούρκοι πυροΒολητές αποδείχθη καν τραγικά άστοχοι, σε αντίθεση με τους Έ λ ληνες, οι οποίοι τους θέριζαν με εύστοχα πυρά. Κάποια στιγμή η «Αθηνά» βρέθηκε ανάμεσα οτο τουρκικό δίκροτο και τη φρεγάτα. Ωστόσο, όχι μόνο επέζησε, αλλά προκάλεσε και σοΒαρές ζημιές και στα δύο Βαριά, εχθρικά πολεμικά. Τε λικά, οι Τούρκοι, έχοντας απώλειες 500 νεκρών, έναντι επτά των Ελλήνων, τράπηκαν σε φυγή, αφήνοντας στο έλεος των «Λαμπρινών» και τα μεταγωγικά τους σκάφη. H νίκη ήταν μεγάλη, η πρώτη που επέτυχε ελληνικός στόλος από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετά τη νίκη του, ο Κατσώνης κατέπλευσε στη Ζάκυνθο για ανεφοδιασμό και επισκευές. Αφού ξεπέρασε και τα προσκόμματα που συ νεχώς παρουσίαζε ενώπιόν του ο Ρώσος πρίγκι π α ς Μ ασιζέρσκι, ο Λ ά μ π ρ ο ς με την υποστήριξη του Ποτέμκιν, επανήλθε στην ενεργό δράση και στις 15 Απριλίου 1789 συνάντησε τουρκικό στόλο έξω από το Δυρράχιο και τον έτρεψε σε φυγή. Για να γλιτώσουν οι Τούρκοι, οι οποίοι
συνόδευαν και μεταγωγικά πλοία έμφορτα με 12.000 στρατιώτες, κατέφυγαν στο μικρό λιμάνι του Ολχινίου, στις εισόδους του οποίου έταξαν και πολλά πυροΒόλα. O Λάμπρος όμως δεν απο γοητεύτηκε. Tnv επομένη μέρα επιτέθηκε κατά του αγκυροβολημένου τουρκικού στόλου και τον κατέστρεψε, μαζί με τις παράκτιες πυρο βολαρχίες και τα μεταγωγικά με τους επιβάτες τους. Στη συνέχεια Βομβάρδισε την πόλη και αποχώρησε νικητής. Όμως, η νέα νίκη του Κατσώνη προκάλεσε τρόμο στο σουλτάνο, ο οποίος έσπευσε να του στείλει επιστολή, ζητώντας του να παύσει τις εχθροπραξίες και σε αντάλλαγμα εκείνος θα τον διόριζε ηγεμόνα του Αιγαίου. O Κατσώνης αρκέστηκε να σκίσει την επιστολή. Σε λίγο θα έδι νε εμπράκτως την απάντησή του στο σουλτάνο. Tn νύκτα της 3ης προς 4ης Iouviou 1789, στο στενό μεταξύ Σύρου και Μυκόνου, ο ελληνικός στόλος διασκόρπισε τον τουρκικό, τραυματίζο ντας μάλιστα και τον Τούρκο ναύαρχο. Μετά τη νέα αυτή νίκη του, ο Κατσώνης κατέλαΒε την Κέα και την κατέστησε το ορμη τήριο και τη βάση του ανεφοδιασμού του. To επόμενο έτος, ο Κατσώνης ήρθε σε συνεννόηση με το διάσημο αρματολό Ανδρέα Βερούση Avδρούτσο. Στις 6 Μάίου 1790 ο Κατσώνης ενημε ρώθηκε για την προσέγγιση ισχυρού, τουρκικού στόλου. Αμέσως, άφησε το αγκυροΒόλιο του και έσπευσε προς συνάντησή του, επικεφαλής εν νέα μόλις πλοίων, με πλοιάρχους τους Ζυγούρη, Αλεξόπουλο, Κασίμη, Μπουρνοζάκη, Αναργύ ρου, Νικηφοράκη, Καρακατσάνη, Παταράκη και
H αυτοκράτειρα Α ικατε
ρίνη της Ρωσίας, η οποία εφοδίασε τον Κατσώνη με «δίπλωμα καταδρομής».
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
75
H ναυαρχίδα χου Κατσώνη «Αθηνά ιης Άρκτου».
16
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Κατσώνη. H ναυμαχία άρχισε το μεσημέρι της 7ης Μαΐου και ύστερα από τρεις περίπου ώρες οι Έλληνες είχαν καταφέρει να τρέψουν και πάλι τους Τούρκους σε φυγή. Μόνο η νύκτα έσωσε τους εχθρούς από την πλήρη καταστροφή. Tnv επομένη μέρα όμως οι Έλληνες είδαν με έκπληξη πως, εκτός από τους Τούρκους, είχε εμφανιστεί και ένας αλγερινός στόλος 12 πολε μικών. Ενισχυμένος ο Τούρκος ναύαρχος, επανέλαΒε την επίθεση. Και πάλι όμως τα εύστοχα πυρά των Ελλήνων τους κράτησαν μακριά. Τότε οι εχθροί αποφάσισαν να καταλάβουν τα ελλη νικά σκάφη δια εμβολής. H τουρκική ναυαρχίδα, ένα δίκροτο 74 πυροβόλων, με πλήρωμα 800 ανδρών, επιτέθηκε στο πρώτο ελληνικό πλοίο, τον «Αχιλλέα» του Ζυγούρη. Αποκρούστηκε όμως και κατόπιν, με τη βοήθεια και πέντε αλγερινών πλοίων προσέβαλε το μικρότερο ελληνικό πλοίο, το «Μαρία» του καπετάν Κασίμη. Μετά από φρικτή μάχη, το «Μαρία» κατελήφθη. Από τους 150 άνδρες του πληρώματος, οι 137 σκοτώθηκαν πολεμώντας και οι 13, πολλαπλά τραυματισμένοι, έπεσαν στα χέρια του εχθρού.
Επίσης, την ίδια ώρα, ένα μεγάλο αλγερινό σεμπέκι των 36 πυροβόλων, με πλήρωμα 600 ανδρών, κινήθηκε κατά της «Αθηνάς». O Kaτσώνης το περίμενε. Αφού πρώτα ασπάστηκε το σπαθί του και το έριξε στη θάλασσα, διέταξε τους άνδρες του να απλώσουν λίπος στο κατά στρωμα της «Αθηνάς». Κατόπιν, περίμενε με αγωνία το ρεσάλτο των Αλγερινών. To σεμπέκι πλησίασε και σε λίγο εκατοντάδες Αλγερινοί είχαν πηδήξει στο κατάστρωμα του ελληνικού πλοίου. Δεν μπορούσαν όμως να πολεμήσουν, καθώς γλιστρούσαν στο λίπος και έπεφταν για να σφαγιαστούν από τους ακαταπόνητους «Λαμπ ρ ινού ς». Α π ό τ ο υ ς 600 Α λγερινούς, μ όνο οι
30 επέζησαν! H μάχη ήταν όμως άνιση. Σύντομα και το πλοίο του Αλεξόπουλου βρισκόταν ουσιαστικά εκτός μάχης, με μόλις 10 επιζώντες ναύτες και τον πλοίαρχο επί του καταστρώματος. Για να αποφύγει μάλιστα την κατάληψη του πλοίου του ο Αλεξόπουλος προτίμησε να το ρίξει στα βράχια της Ανδρου. Εκεί, διέταξε τους ναύτες του να βγουν στην ξηρά, ενώ ο ίδιος έβαλε φω-
τιά στην πυριτιδαποθήκη και τινάχτηκε στον αέρα μαζί με το πλοίο του. Αλλά και ο Κρητι κός πλοίαρχος Νικηφοράκης, για να αποφύγει τη βέβαιη αιχμαλωσία, έριξε επίσης το πλοίο του στα βράχια και διεσώθη με 94 άνδρες του και τη σημαία του πλοίου. Σιγά σιγά, ένα προς ένα τα ελληνικά πλοία θέτονταν εκτός μά χης. O «Αχιλλέας» του Ζυγούρη κατόρθωσε να διαφύγει από τον τόπο της καταστροφής. Ή ταν όμως ένα φέρετρο πια. Μόνο το πλοίο του Παταράκη κατάφερε να γλιτώσει σχετικά αλώβητο. Τώρα πια η «Αθηνά» είχε απομείνει μόνη της απέναντι στους δύο, εχθρικούς στό λους. To πλοίο δεν είχε ελπίδα. Διάτρητο από τις εχθρικές οβίδες έχανε από παντού νερά, ενώ από τους 310 άνδρες του πληρώματός του μόλις 60 -οι 17 από τους οποίους τραυματίεςείχαν επιζήσει.Τελικά, οι επιζώντες της «Αθηνάς» και του «Αχιλλέα» περισυνελλέγησαν από TO πλοίο TOU Παταράκη. Τα δε ημιθανή πλοία αυτοΒυθίστηκαν, για να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών. Αυτή ήταν η περίφημη ναυμαχία της Αν δρου. Oi Έλληνες έχασαν πέντε πλοία, είχαν 565 νεκρούς και 53 αιχμαλώτους, οι οποίοι εκτελέστηκαν. Oi Οθωμανοί όμως θρήνησαν πάνω από 3.000 νεκρούς. Oi επιζώντες, μαζί με τους άνδρες του Ανδρούτσου κατέφυγαν αρχι κά στη Μήλο και κατόπιν στα Κύθηρα. Εκεί, ο Κατσώνης αναδιοργάνωσε το στόλο του με δύο πλοία που δεν είχαν συμμετάσχει στη μάχη και με έξι αιχμαλωτισμένα τουρκικά. Κατόπιν πήγε στην Τεργέστη, όπου αγόρασε άλλα τρία πολε μικά, ένα των 22 πυροβόλων και δύο κανονιο φόρους. Τότε όμως εδέχθη το δεύτερο, μεγάλο πλήγμα. ΈλαΒε διαταγή να μην επαναλάΒει τις επιχειρήσεις, εφόσον διεξάγοντο συνομιλίες για τη σύναψη ειρήνης μεταξύ της Ρωσίας και των Τούρκων. H συνθήκη υπεγράφη επίσημα στις 9 Ιανουαρίου 1792. Βάσει αυτής έπαυαν σι εχθροπραξίες, χωρίς φυσικά να γίνεται λό γος για τους Έλληνες. O Κατσώνης διετάχθη τότε να αφοπλίσει το στόλο του. Αυτός όμως απάντησε : «Αν η Αυτοκράτειρα συνομολόγη σε την ειρήνη της, ο Κατσώνης δεν υπέγραψε ακόμη τη δική του»! Μετά από αυτή την αγέρωχη απάντηση, ο Κ ατσώ νης επ έ σ τ ρ ε ψ ε σ τη ν Ε λλάδα και μαζί με τον Ανδρούτσο έκαναν ως Βάση τους το Πόρτο Κάγιο στη Μάνη. Προηγουμένως, είχε δημοσι ευτεί η περίφημη «Φανέρωσις», το επαναστα τικ ό δ η λ α δ ή μ α ν ιφ έσ το του. Σ το μ εταξύ όμως η Αικατερίνη αποκήρυξε τον Κατσώνη, με απο τέλεσμά να αφήσει εντελώς ελεύθερα τα χέρια των Τούρκων, ώστε να κλείσουν το ζήτημα Κα τσώνης. Στόλος 20 πλοίων, με τους ανάλογους
επιΒάτες, έφτασε έξω από το Πόρτο Κάγιο, συνοδευόμενος από δύο φρεγάτες της δημο κρατικής τότε Γαλλίας. Oi Έλληνες κατάλαΒαν ότι είχε έρθει το τέλος. Ακόμα και αν νικούσαν στην επικείμενη μάχη, δεν θα μπορούσαν να αγωνίζονται για απεριόριστο χρόνο εναντίον των Τούρκων και των Ευρωπαίων συμμάχων τους. Oi Τούρκοι ζήτησαν αρχικά την παράδο ση του Κατσώνη. Ό ταν αυτός αρνήθηκε, οι δύο γαλλικές φρεγάτες πλησίασαν στην ακτή και άρχισαν από πολύ μικρή απόσταση να κανονι οβολούν τα ελληνικά οχυρώματα. Oi Έλληνες όμως απάντησαν με φονικά πυρά, αποδεκατίζοντας τους Γάλλους και αναγκάζοντάς τους να αποτραβηχτούν. Tnv 6n Ιουλίου όλα τα εχθρι κά πολεμικά άνοιξαν όλη τη ημέρα σφοδρό πυρ κατά των ελληνικών θέσεων. Tnv επομένη ο Τούρκος ναύαρχος αποΒίΒασε 5.000 άνδρες στην ακτή. Oi Έλληνες τους άφησαν να αποΒιΒαστούν και ξαφνικά έΒαλαν εναντίον τους μια μόνο ομοβροντία και πριν προλάβουν οι Τούρ κοι να συνέλθουν από τα αποτελέσματά της, ρί-
0 Λάμπρος Κατσώνης
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
ΊΊ
Βαρύ, εξοπλισμένο ισπανι κό σκάφος.
χθηκαν με τα σπαθιά στα χέρια καταπάνω τους και τους αφάνισαν με μανία. Μόλις 100 Τούρκοι επέζησαν από τη σφαγή, προλαβαίνοντας να επιβιβαστούν στις λέμβους και να καταφύγουν στα πλοία. Τότε ο Τούρκος ναύαρχος, κατανοώντας ότι δεν μπορούσε να νικήσει τον Κατσώνη, διέτα ξε το μπέη της Μάνης, Τζαννέτο να συλλάΒει τους «Λαμπρινούς». O Τζαννέτος, με κρύα καρ διά, ειδοποίησε κρυφά τον Κατσώνη και τον Ανδρούτσο να αποχωρήσουν, γιατί δεν είχε άλλη επιλογή από το να τους κτυπήσει. Δια φορετικά, οι Τούρκοι θα ισοπέδωναν τη Μάνη. Oi «Λαμπρινοί», ευχαρίστησαν το μπέη και πράγματι εξαφανίστηκαν. O Κατσώνης, με 11 ακόμα άνδρες του, κατέφυγε στην Ιθάκη. Ελά χιστοι «Λαμπρινοί» συνελήφθησαν και φυσικά εκτελέστηκαν. O Κατσώνης επέστρεψε τελικά στη Ρωσία, όπου μετά τον θάνατο της Αικατε ρίνης, τιμήθηκε από τον τσάρο Παύλο με μερι 1 8
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
κά παράσημα και μια πενιχρή σύνταξη. Πέθανε απογοητευμένος το 1804, χωρίς να προλάβει να δει την πατρίδα ελεύθερη. Ένας όμως από τους ναύτες του, ο Ψαριανός Αποστόλης -ναύαρχος του στόλου των Ψαρών στην επανάσταση του '21- επρόκειτο να δει τις ελπίδες τους να εκ πληρώνονται. H επανάσταση του Κατσώνη, ήταν περισ σότερο ένας «προσωπικός» πόλεμος του Αει-
βαδιώτη ναυμάχου κατά των Οθωμανών. Δεν υπήρξε γενικευμένη επανάσταση των Ελλήνων -άλλωστε οι μνήμες από τα Ορλωφικά ήταν ακό μα νωπές. Παρ’ όλα αυτά το σημαντικό από τον πόλεμο του Κατσώνη με τους Τούρκους, ήταν η, για πρώτη φορά μετά από αιώνες, παρουσία ελληνικού, πολεμικού στόλου στο Αιγαίο. Oi έως τότε, αποκαλούμενοι από τους Τούρκους «λαγοί», Έλληνες νησιώτες, αναθάρρησαν και θυμήθηκαν τον προαιώνιο δεσμό τους με τη θάλασσα. O Κατσώνης, ένας στεριανός, δεν
κατόρθωσε να ελευθερώσει την Ελλάδα, κατόρ θωσε όμως να ξαναδημιουργήσει το «μέγα της θαλάσσης κράτος»!
2. Μαύρα Καράβια Μέσα από τις φλόγες της Γαλλικής Επα νάστασης δημιουργήθηκε μια νέα, ευρωπαϊκή πραγματικότητα, στην οποία όμως δεν φαι νόταν να υπάρχει θέση για την Ελλάδα. Στο πλαίσιο των ανταγωνιομών τους, οι ευρωπαϊ κές δυνάμεις, φλερτάριζαν με τους Τούρκους. Έτσι, αρχικώς η Ρωσία βρέθηκε σύμμαχος των Τούρκων. Στη συνέχεια, ο Ναπολέων ανέλαΒε TO ρόλο του προστάτη της Οθωμανικής Αυτο κρατορίας. To 1806 όμως ξέσπασε νέος, ρωσοτουρκικός πόλεμος. O Ρώσος ναύαρχος Σενιάβιν κα τέπλευσε τότε στη Μεσόγειο και επιχείρησε να ξεσηκώσει τους Έλληνες. Δεν το κατόρθωσε και περισρίσθηκε στη συγκρότηση δύο ελληνικών ταγμάτων στα Επτάνησα, στο πρώτο ελεύθερο τμήμα της ελληνικής γης, την Ιόνιο Πολιτεία, για τη συγκρότηση της οποίας βοήθησε αφά νταστα ο πατριάρχης Γρηγόριος ο E'.
Στο μεταξύ, οι Γάλλοι ξεσήκωσαν τον Αλή πασά κατά της Ιονίου Πολιτείας, η οποία βρι σκόταν υπό την «προστασία» της Μ. Βρετανί ας. Oi Τουρκαλβανοί του Αλή λεηλάτησαν την Πρέβεζα και τη Βόνιτσα, αλλά αποκρούστηκαν στη Λευκάδα, την άμυνα της οποίας διεύθυνε κάποιος Ιωάννης Καποδίστριας. Μετά τη νίκη στη Λευκάδα, πολλοί οπλαρχηγοί που είχαν καταφύγει στα Επτάνησα επέστρεψαν στη Ρού μελη και ενώθηκαν με τον περίφημο κλέφτη Κατσαντώνη και το Σουλιώτη αρχηγό, Κίτσο Μπότσαρη. Tnv ίδια ώρα και οι Υδραίοι κήρυσ σαν επανάσταση και άρχιζαν επιθέσεις κατά των Τούρκων. Εκείνη περίπου την εποχή, ο περίφημος αρματολός Νικοτσάρας, έχοντας διαλύσει το στρατό του Αλή πασά, αποφάσισε να συγκρο τήσει πολεμικό στόλο. Με ορμητήριο τον Πλαταμώνα, συγκρότησε πειρατικό στόλο με τον οποίο τρομοκρατούσε τους Τούρκους. Φρόντι σε μάλιστα να διαδώσει ότι δεν πολεμά κατά του σουλτάνου, αλλά κατά του τυραννικού Αλή. Πιεζόμενος όμως από τους εχθρούς, ο Νικοτσάρας δέχθηκε την παράτολμη πρόταση των Ρώσων να κινηθεί από την Κατερίνη προς τη
Τόσο ο Κατσώνης, όσο και οι Μαυροκαραβίιες ήταν στεριανοί. Παρ’ όλ’ αυτά, καιάφεραν να εξελιχθούν σε καταπληκτικούς θαλασσομάχους, καταναυμαχώ ντας ισχυρούς στόλους.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
19
To Βρετανικό Ναυτικό κα ταπολέμησε την πειρατεία στη Μεσόγειο. Δυστυχώς οι Βρετανοί ενέταξαν στην κατηγορία των πειρατών και τους Έλληνες κατα δρομείς.
80
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Μολδοβλαχία! Στις 23 Ιουλίου 1806, ο Νικοτσάρας με 550 άνδρες, άρχισε την επική του πορεία προς τη σημερινή Ρουμανία. Ύστερα από σειρά μαχών έφτασε ως το Νευροκόπι. Από εκεί καταδιωκόμενος από 15.000 Τούρκους στράφηκε ξανά προς το νότο και βρήκε καταφύγιο στο Άγιο Όρος, από όπου πέρασε με 180 άνδρες του στη Σκόπελο. H ειρήνη του Τιλσίτ, το 1807, έθεσε τέρμα στο ρωσοτουρκικό και στο γαλλορωσικό πόλε μο. Oi Έλληνες δεν είχαν συμμετάσχει στον πόλεμο και έτσι είχαν αποφύγει τις σφαγές. Oi Υδραίοι μόνο που είχαν επαναστατήσει συγχωρέθηκαν, μετά από την καταΒολή πολυτίμων δώρων στο σουλτάνο. O πόλεμος όμως μεταξύ των κλεφταρματολών και του Αλή συνεχιζόταν, θύμ α του ήταν και ο ήρωας Κατσαντώνης, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο δια θρυμματισμού των οστών. O ΑΑή πασάς εξαπέλυσε μεγά λη επίθεση κατά των αρματολών του Ολύμπου και του Βάλτου. Oi Έλληνες πολέμησαν ηρωικά, αλλά τελικά αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν και
να καταφύγουν στη Σκιάθο. Εκεί, με επικεφαλής τον Ιωάννη Σταθά, το Νικοτσάρα και το Ρομφέη, συγκρότησαν στόλο. Τα δε πλοία τους, όπως και τις φορεσιές των ναυτών, τα έβαψαν μαύρα. ΓΥ αυτό ονομάστηκαν «μαυροκαραβίτες». Μαζί τους πολέμησε για ένα διάστημα και ο Θεόδω ρος Κολοκοτρώνης. To 1808, ο «μαύρος» στό λος έφτασε να αριθμεί 70 πλοία, κυρίως γαλιό τες. Χωριζόταν σε επτά «ταϊφάδες», όπως και οι κλέφτικες ομάδες, κάθε μία εκ των οποίων είχε και ξεχωριστό όνομα-π.χ. ταϊφάς «Ολυμπου», «Βάλτου», «Μοριά» «Ρούμελης», «Ασπρης θά λασσας», «Σκιάθου», «Κασσάνδρας» κ.λ.π. H δε σημαία του «μαύρου» στόλου ήταν η σύγχρονη ελληνική, η γαλανόλευκη. O σουλτάνος επιχείρησε να διαλύσει το «μαύρο» στόλο. To ναυτικό του όμως ηττήθηκε στα ανοιχτά του Αγίου Όρους, με αποτέλεσμα να ζητήσει ανακωχή. Με τη συμβολή του πατρι άρχη, ο σουλτάνος αμνήστευσε τους Έλληνες και τους επέτρεψε να επιστρέψουν ανενόχλητοι στα αρματολίκια τους.
